• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

SHBA-PSE ZGJEDHJET AFATMESME, JANË ME RËNDËSI KOMBËTARE

November 3, 2022 by s p

Analizë/

 Nga Rafael Floqi/

Fabula e Ezopit e “Bariu që thërriste ujku- ujku ” është një përshkrim i duhur i paralajmërimeve të Partisë Demokrate përpara disa prej zgjedhjeve të fundit kombëtare. Qysh nga viti 2016, çdo zgjedhje presidenciale dhe afatmesme ata i kanë quajtur “zgjedhjet më të rëndësishme të jetës sonë”. Këtë nëntor, zgjedhjet afatet afatmesme të 2022 nuk bëjnë përjashtim. Demokratët do të kërkojnë të kapërcejnë modelet tradicionale të votimit, duke i dhënë përparësi republikanëve. Në terma afatmesëm, partia kombëtare në pushtet ka gjithmonë një betejë të vështirë t’u justifikojë votuesit dy vjet vendimmarrje, veçanërisht, kur një mori ngjarjesh mund dhe shpesh shkojnë keq.

Mark Danner pyeti në një ese të kohëve të fundit në New York Review of Books  “Po sikur kësaj here, të ndodhë si djali që thoshte ujku- ujku, ne do ta gjejmë veten duke bërtitur edhe pse urgjenca është reale – dhe askush nuk i kushton vëmendje?” Kur ujku është në derë, ne duhet të qajmë me zë të lartë me disa fakte të forta, për të shpjeguar urgjencën dhe për të shmangur katastrofën. Frika dhe zemërimi mund t’i motivojnë votuesit dhe të fitojmë zgjedhjet. Dhe në fakt kjo është ajo që po bëjnë demokratët. 

Numri i ulët i sondazheve në favor të Presidentit Biden dhe një sërë sfidash për vendin shpjegojnë perspektivën e tmerrshme për demokratët. Këto çështje përfshijnë nivele të larta inflacioni dhe besim të dobësuar në institucionet qytetare – të shkaktuara pjesërisht edhe nga përpjekjet antidemokratike republikane për të përmbysur rezultatet e zgjedhjeve të vitit 2020. Gjë që ka bërë që këto zgjedhje edhe pse presidenti Biden e mohon të jenë një referendum për punën e tij.

Republikanët po kalojnë valën optimiste në javën e mbylljes së fushatës, me të gjithë sytë drejt luftës për kontrollin e Senatit. Republikanët po kalërojnë mbi një valë optimizmi në javën përmbyllëse të fushatës së vjeshtës, duke parë të marrin më shumë ulëse në terrenin demokrat nga sa imagjinonin liderët e partisë vetëm javë më parë, me rritjen e besimit të GOP-së për të fituar një shumicë të fortë të Dhomës së Përfaqësuesve mes shenjave se vendet kritike në Senat janë gjithashtu gjithnjë e më shumë, brenda mundësisë së fitores së tyre.

Gjatë një takimi fushate në Michigan të kandidates Tudor Dixon vura re se edhe akuzat ndaj kundërshtares guvernatores republikane, Gretchen Witmer ishin të njejtat me ato republikanëve në përgjithësi se sa me detaje konkrete të mosarritjeve të kundërshares dhe i drejtoheshin më shumë bazës së parties, sesa elektoratit gri.

Kandidatët e Dhomës Demokratike në vendet konkurruese që nga Kalifornia në Konektikat po përpiqen të luftojnë kundër një lumi pakënaqësish të votuesve mbi ekonominë, inflacionin dhe krimin dhe shkollat që mund të prishin ekuilibrin e pushtetit për gjysmën e dytë të mandatit të parë të Presidentit Joe Biden.  Nëse zgjedhjet përçarëse afatmesme përfundojnë si një referendum mbi axhendën e Bidenit – në vend të një kontrasti të fortë me politikat dhe qëndrimin e republikanëve – demokratët po përgatiten për perspektivën e një dite të ashpër zgjedhore që mund të riformësojë rendin politik në Uashington.

Presidenti, i cili do të bëjë fushatë këtë javë shumë larg nga shumica e fushëbetejave më të mëdha të Senatit, duke pasur parasysh vlerësimet e tij të dobëta të miratimit, iu lut amerikanëve që të peshojnë me kujdes opsionet e tyre dhe të marrin në konsideratë se çfarë do të thotë kontrolli republikan i Dhomës, dhe potencialisht i Senatit.

“Kjo është një zgjedhje themelore,” tha Biden pasi hodhi votën e tij të hershme këtë fundjavë në Delaware. “Një zgjedhje midis dy vizioneve shumë të ndryshme për vendin.” Pyetja është nëse edhe disa nga vetë votuesit që mbështetën Bidenin dy vjet më parë janë ende të hapur për të dëgjuar mesazhin e tij. Kësaj radhe duket se jo.

Për të përforcuar çështjen dhe me shpresën për të motivuar mbështetësit e tyre, demokratët po i drejtohen “big guns” ish-presidentit Barack Obama,dhe Clinton. Obama  i cili mbajti një argument përfundimtar të theksuar në ndalesat e fundjavës në Xhorxhia, Miçigan dhe Wisconsin.

“Inflacioni është një problem i vërtetë tani”, tha Obama, duke vënë në dukje sfidat ekonomike në mbarë botën si pasojë e pandemisë Covid-19. “Pyetja që duhet të bëni është, kush në të vërtetë do mund të bëjë diçka për këtë? Republikanët flasin shumë për këtë, por cila është përgjigja e tyre?”

Me republikanët në një pozicion të fortë për të kapur Dhomën e Përfaqësuesve – një rezultat për të cilin Shtëpia e Bardhë ka filluar të përgatitet në heshtje – beteja për kontrollin e Senatit është pika qendrore e zjarrtë e ditëve të fundit të garës.

Demokratët në detyrë në Xhorxhia, Arizona dhe Nevada janë në mbrojtje në garat jashtëzakonisht të ngushta me sfiduesit e tyre të GOP, ndërsa republikanët ndihen shumë më të guximshëm për të mbrojtur një vend të hapur në Pensilvani dhe për të mbajtur në Wisconsin dhe një vend të hapur në Karolinën e Veriut. GOP ka nevojë për një fitim neto prej vetëm një vendi për të fituar shumicën në Senat.

“Ky është viti ynë,” tha senatori nga Florida, Rick Scott, kryetar i Komitetit Kombëtar Senatorial Republikan, të dielën në CNN, duke parashikuar se partia e tij do të fitonte “52 plus” vende.

Një nga paqartësitë më të mëdha që shfaqet në disa prej atyre fushave kryesore beteje, zyrtarët dhe strategët e partisë thonë, se nëse votuesit janë në disponim për të dhënë verdikte, duke i ndarë votat në garat për guvernator dhe Senat, brenda të njejtit shtet.

Në Georgia, optimizmi i GOP në kandidaturën e Herschel Walker për Senatin është rritur nga forca e ofertës së guvernatorit republikan Brian Kemp për t’u rizgjedhur. Gara për Senatin me senatorin aktual demokrat Raphael Warnock do të vendoset nga një balotazh i zgjedhjeve më 6 dhjetor, nëse asnjëri nga kandidatët nuk kalon 50% e votave javën e ardhshme.

Në Ohajo, zyrtarët e partisë thonë se janë shumë më pak nervozë për J.D. Vance dhe fushatën e tij kundër  deputetit demokrat Tim Ryan sepse guvernatori republikan Mike DeWine ka mbajtur një epërsi të fortë në ofertën e tij për një mandat të dytë.

Obama bëri fushatë në Nevada në përpjekje për të mbështetur demokratin më të cenueshëm të Senatit. Për të dyja palët, gara e Senatit të Karolinës së Veriut është thelbësore për zgjedhjet e 2022 – dhe 2024 Kontrolli i Senatit po zbret në këtë dinamikë të mbajtjes të fshehur të Fetterman nga debati dhe ai tha : “Mendova se ishte e rëndësishme të paraqitesha”

Në Arizona, zyrtarët e partisë pranojnë se kandidati republikan për Senatin, Blake Masters nuk do të përfshihej në një garë të ngushtë me Senatorin Demokrat Mark Kelly, nëse kandidatja për guvernatore nga GOP, Kari Lake nuk do të nxirrte konservatorët në fushatën e saj të fortë.

Eseja e Danner i nxit demokratët të bëjnë të qartë se çfarë është në rrezik në zgjedhjet e nëntorit. Madje ai beson se votuesit amerikanë nuk janë përballur me një zgjedhje kaq të rënda në kutinë e votimit, qysh nga viti 1860, kur Abraham Lincoln mposhti disa kandidatë me simpatizantë të jugut dhe vendosi skenën fituese për Luftën Civile. Ai identifikon një seri të paprecedentësh, ngjarjesh krize, që për herë të parë me të cilat përballet elektorati amerikan. Ai beson se nëse autoritarizmi në rritje i shkaktuar nga këto çështje nuk mposhtet në votime, demokracia jonë do të vazhdojë të lëkundet. Së pari, mesmandatet e vitit 2022 pas 6 janarit, së dyti, këto janë zgjedhjet e para pas një vendimi të Gjykatës së Lartë për të shfuqizuar një të drejtë 50-vjeçare që u lejon grave një zgjedhje për abortin. Së treti, këto janë zgjedhjet e para që do të përcaktojnë nëse legjislaturave republikane të të shtetit dhe jo nëpunësve civilë jopolitikë, do t’u jepet autoriteti për të përcaktuar se kush do të votojë, si numërohen votat dhe kur mund të anulohen rezultatet e ardhshme të zgjedhjeve.

Nëse republikanët fitojnë kontrollin e Kongresit në 2022 dhe Shtëpinë e Bardhë në 2024, Amerika e së ardhmes së afërt do të jetë më autoritare, thonë demokratët. Ne do të jemi një komb ku qeveria mund të ndërhyjë në vendimet personale – edhe më intime.  Danner beson se alarmi demokrat i thirrjve “ujku-ujku” duhet të forcohet nga një Kontratë Demokratike me Amerikën, e ngjashme me planin Newt Gingrich, atëherë kryetar republikan i Dhomës, i prezantuar për partinë e tij në 1994. Një ide e tillë ka një fillim pozitiv. me paketën e fundit të legjislacionit të miratuar nga Kongresi Demokrat, si ai që përfshiu Aktin për Reduktimin e Inflacionit. Votuesve duhet t’u kujtohet se një Kongres i kontrolluar nga republikanët do t’i kthejë këto përfitime. Ndaj duhet të zhvillohet dhe të artikulohet një paketë konkrete legjislacioni të ri për të ndihmuar shtresën e mesme.

Por eseja e Dannerit është nuk merr parasysh pasojat e një fitoreje të papritur në zgjedhjet afatmesme të demokratëve. Ky nuk do të ishte një rast i “gjithçka mirë që përfundon mirë”. Nëse demokratët mbajnë kontrollin e Kongresit, kam frikë nga një reagim i krahut të djathtë të ngjashëm me atë që ndodhi në 1860, kur Lincoln fitoi presidencën dhe Jugu Karolina u nda nga bashkimi.

Republikanët do të thërrasin “të ndaloni vjedhjen” dhe do të konkurrojnë zgjedhjet e ngushta në të gjithë vendin. Grupet anësore do të mbrojnë dhunën. Republikanët do të mblidhen pas Trump-it ose një kandidati me të njëjtin mendim për të kandiduar në 2024. Demokratët nuk duhet të lejojnë që mandatet e nëntorit të reduktohen në një zgjedhje midis më shumë autoritarizmit nëse fitojnë republikanët ose më shumë përçarje dhe dhunë nëse demokratët fitojnë. Por cili është mendimi i republikanëve?

Prezantuesi i Fox News, Mark Levin tha gjatë monologut të tij në “Life, Liberty & Levin” tregoi se sa i ndarë është vendi në lidhje me besimet më themelore që qytetarët e tij dikur i kishin të përbashkëta.

“Për çfarë janë këto zgjedhje? Unë kam menduar mënyra për ta treguar këtë dhe për ta diskutuar atë që nuk janë ngritur më parë,” tha ai. “Ky vend nuk është i ndarë për shkak të Donald Trump-it… nuk është i ndarë sepse ne jemi një ‘shoqëri supremaciste e bardhë, sepse nuk jemi të qartë për këtë”.

“Pse jemi të ndarë? Le të shohim pse jemi të ndarë. Për këtë të shohim çfarë përfaqësojnë dhe çfarë kundërshtojnë demokratët?” pyeti ai.

“Ne besojmë në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, ne besojmë në historinë tonë, ne besojmë në themelimin tonë, ne besojmë në institucionet tona, ne besojmë në aftësinë për t’u bërë më të përsosur për të modifikuar atë që ka qenë brenda strukturës së sistemit tonë kushtetues. Ne besojmë se populli amerikan është populli më i madh në faqen e dheut, sepse ne krijuam dhe themeluam vendin më të madh në faqen e dheut”, tha ai dhe shtoi se “Partia Demokratike nuk beson në këto gjera por se ata nuk besojnë se Amerika është shumë e mirë, shumë e madhe, shumë e fuqishme dhe ndaj po na shkatërrojnë nga brenda.

Por ai gjithashtu porositi se në zgjedhje dhe në luftë nuk duhet parë “se çfarë mund të fitosh me valën e kuqe, por të nisësh nga pozicioni sikur nuk do të fitosh, pasi ashtu je i përgatitur për çdo situatë”.

Filed Under: Politike Tagged With: Rafael Floqi

Si ka ndryshuar roli i debatit në këto zgjedhje afatmesme

October 27, 2022 by s p

Nga Rafael Floqi/

Kjo vjeshtë do të thotë jo vetëm rënie e gjetheve, ndeshjet e futbollit në  universitete, erë kungujsh Halloweeni dhe dhe nje mot kur duhesh te hedhësh një triko krahëve. Por gjithnjë në SHBA,  në vitet e zgjedhjeve, gjithmonë nënkuptohej edhe diçka tjetër – ardhja e sezonit të debateve.

Megjithatë, këtë vit gjërat janë pak më ndryshe. 

Historia e debateve politike 

Dikur ishte e ditur që kandidatët – veçanërisht ata që kërkonin poste mbarëkombëtare në një vit zgjedhor afatmesëm – do të përballeshin me kundërshtarin e tyre kryesor, për tri ose më shumë debate kokë më kokë, kështu që votuesit mund t’i shihnin ata ballë për ballë dhe t’i dëgjonin t’u përgjigjeshin pyetjeve duke shpjeguar qëndrimet e tyre për çështjet.

Në vitin 2022, shumë kandidatë po e anashkalojnë ritualin e debatit. Edhe në vendet ku ka debate, priten më pak. Në shtete si Pensilvania, Wisconsin, Georgia, Arizona dhe Karolina e Veriut, kandidatët për Senatin e SHBA do të ballafaqohen vetëm një herë në një debat. Në disa vende – si Nevada dhe Misuri – duket se nuk do të ketë debate midis kandidatëve të Senatit të partive kryesore.

Ideja që kandidatët për post do të përfshihen në një debat publik është rrënjosur thellë në historinë e Amerikës. Në 1858, një kandidat i Senatit i quajtur Abraham Lincoln mori pjesë në një seri debatesh legjendare me Senatorin Stephen A. Douglas. Në këtë proces, reputacioni i të dy burrave u rrit. Ndërsa Douglas përfundimisht fitoi ato zgjedhje, por Lincoln u zgjodh president dy vjet më vonë.

Epoka moderne e debatit filloi në vitin 1960, kur senatori John F. Kennedy (D-Mass.) u përball me Zëvendës Presidentin Richard M. Nixon. Kësaj here nuk munguan kamerat televizive. Transmetimi kombëtar i serive të debateve në TV u bë i domosdoshëm.

Dy tradita të tjera të vjetra lindën nga debatet Kennedy-Nixon: Së pari, ishte përdorimi i gazetarëve si moderatorë dhe pyetjeve për ngjarjen. Së dyti, shikimi viziv filloi të kishte rëndësi. 

Me prezantimin e televizionit, perceptimi i publikut bazohej sa në pamjen e kandidatëve, aq edhe në atë që thoshin. Kennedy ishte i grimuar dhe dukej shumë më i lezetshëm dhe i mbledhur, ndërsa kamera e kapi Niksonin duke fshirë djersën nga buzët dhe vetullat dhe dukej se kishte nevojë për një të rruar. Shumica e amerikanëve që dëgjuan debatin e famshëm në radio e vlerësuan Nixonin si fitues. Ata që shikuan në televizion e vlerësuan Kenedin shumë më lart. Kennedy fitoi zgjedhjet presidenciale atë vit.

Pengesat e debatit mund të kenë kosto të mëdha për kandidatët. Në dekadat në vijim, u mbajt ideja që kandidatët për zyrat federale dhe shtetërore pritej të debatonin.

Media sociale që zëvendësoi debatet

Të mos e bësh këtë do të dëmtonte një fushatë. Megjithatë, tani, si në shumë fushata dhe zgjedhje, edhe kjo e vërtetë e mbajtur prej kohësh po testohet.Politika amerikane ka ndryshuar, Fushatat kanë ndryshuar. Dhe me këtë ka ndryshuar edhe roli i debateve se fushatat e këtyre ditëve shpesh shohin më shumë rrezik sesa shpërblim në debat.

Moderatori me përvojë i debatit David Yepsen tha se kjo ofron një justifikim duke lejuar një fushatë për të pretenduar se pala tjetër ishte thjesht e paarsyeshme për rregullat dhe kushtet. Yepsen e quan atë ekuivalentin e debatit të mbarimit të orës, duke i liruar fushatat për të arritur bazën e tyre direkt përmes mjeteve të tjera: “Është një lëvizje më e sigurt politike të bësh fushatën tënde me media të paguara dhe media sociale se sa me trokitje në derë”.

Për shumë kandidatë, kjo thjesht nuk ka asnjë të mirë dhe nuk ia vlen të rrezikosh të bësh një gabim  një gabim që më pas mund të zmadhohet dhe përforcohet për ditë (ose më gjatë) në mediat sociale”. Yepsen një analist , “Kjo thjesht dekurajon donatorët.” Kjo mund të ketë kosto të mëdha politike dhe figurative. Donatorët janë gjaku i një fushate.  Shembuj të gabimeve të turpshme gjatë debateve janë të shumta. Ndonjëherë është thjesht një ngrirje momentale e trurit, si kur ajo e kandidatit për president të republikanëve në vitin 2012, Rick Perry thjesht u përpoq të listonte tre departamentet e kabinetit që do të eliminonte nëse zgjidhej. Ai përmendi Departamentin e Arsimit, pastaj Departamentin e Tregtisë, por më pas u bllokua. Ai nuk mund të kujtonte departamentin e tretë në listën e tij, duke u përpjekur përpara se të hiqte dorë dhe duke mërmëritur butë, “ops”.

Fushata e Perry-t nuk u rikuperua kurrë dhe momenti i tij viral vazhdon të jetë në internet si një nga shumë tregimet paralajmëruese për fushatat e ardhshme. Ose në vitin 2008, kur senatori Barack Obama që shihej si i pasjellshëm – madje edhe i çuditshëm – kur i tha kundërshtares së tij senatores Hillary Clinton, “Ti je mjaft e pëlqyeshme Hillary”.

Janë momente të tilla nga të cilat fushatat kanë frikë. Me ardhjen e social mediave si Twitter, TikTok, mesazheve dhe mjeteve të tjera të menjëhershme të përhapjes së lajmeve, një moment i tillë mund të jetë sot edhe më i dëmshëm se kurrë, duke i bërë shumë kandidatë të jenë më të kujdesshëm për të hyrë në fazën e debatit qysh në fillim.

Politika thellësisht e ndarë, i bën debatet të duken më pak të njohura për politikanët. Një faktor tjetër në zvogëlimin e numrit të debateve është se ju nuk mund të supozoni më që kundërshtari juaj nuk respekton rregullat. Si kandidat, Donald Trump krenohej me shkeljen e rregullave në skenën e debatit, duke sfiduar moderatorët dhe, duke injoruar dekorin tradicional të debatit.

Kjo u duk kryesisht në vitin 2020 gjatë debatit të parë presidencial, kur Presidenti Trump e ndërpreu vazhdimisht sfiduesin e tij Joe Biden. I acaruar, më në fund Biden i tha Trumpit: “A do ta mbyllësh gojën, mor burrë?”

Kjo nuk shfaqet vetëm në skenën kombëtare. Këtë vit, në një debat primar për nominimin e GOP për Senatin e SHBA në mars, kandidatët për senatorë, Josh Mandel dhe Mike Gibbons u grindën. Ata u përballën në pjesën e përparme të foltores, duke i bërtitur njëri-tjetrit, fjalë për fjalë duke përplasur gjoksin dhe duke përdorur fjalë të ndyra derisa moderatorja e ndaloi. 

Kjo është ajo që mund të ndodhë kur kandidatët të dalin në skenë, por gjithnjë e më shumë, debatet po prishen mes argumenteve të para-debatit mbi para kushtet për debat.

Zv/guvernatori Fetterman vs. Dr Oz

Zëvendësguvernatori John Fetterman i Pensilvanisë dhe Mehmet Oz, mjeku i famshëm i televizionit, u përplasën të martën në një nga debatet më të ndjekura nga afër të kësaj fushate afatmesme. Ndeshja e për vendin e Senatit të Pensilvanisë ishte shumë personale dhe e pazakontë, pasi shikuesit shikuan z. Fetterman, një demokrat, duke u mbështetur në titrat  për të përshtatur me efektet e vazhdueshme të një goditjeje në tru që pati në muajin maj.

Z. Fetterman u nis për t’u treguar votuesve të Pensilvanisë se ai është gati të shërbejë – dhe të përballet me një kundërshtar republikan, i cili kohët e fundit ka fituar terren në një garë që mund të vendosë kontrollin e Senatit. Ai e quajti vazhdimisht republikanin një gënjeshtar, duke thirrur atë që ai e quajti “rregulli i Ozit – që nëse ai është në TV, ai gënjen”. Dr. Oz nuk u përmbajt aspak, duke e cilësuar zotin Fetterman si “ekstremist” dhe duke e akuzuar atë për keqinterpretim të pozicioneve të tij, duke e zënë kundërshtarin ne nje belbëzim prej roboti kur e pyeti nëse ishte pro procesit të fracking që përdoret per nxjerrjne e gazit, për te cilin Pensilvania eshte e njohur dhe është baza ekonomike e industrisë së shtetit dhe e punësimit .

Për shumë votues, debati ishte shansi i parë i zgjatur për të parë se si duket dhe tingëllon zoti Fetterman pas goditjes në tru. Ai mund të tingëllonte i mekur, ndonjëherë duke ngatërruar fjalët, duke përdorur fjalën e gabuar dhe herë pas here duke tingëlluar me zë. Ai madje e hapi mbrëmjen duke thënë: “Natën e mirë”.

Performanca e tij do të testojë nëse votuesit i konsiderojnë dëmtimet e tij si pengesa të përkohshme apo edhe njerëzore, apo nëse kjo nxit pyetje lidhet me aftësinë e tij për qenë në detyrë.

Z. Fetterman ishte i ndërgjegjshëm për atë sfidë. Nga fjalët e tij hyrëse, ai e përshkroi përvojën e tij si një histori rikthimi ende në progres.

“Kam pasur një goditje në tru,” tha ai. Duke iu referuar Dr. Oz, ai vazhdoi: “Ai kurrë nuk më ka lënë ta harroj këtë. Dhe mund të më mungojnë disa fjalë gjatë këtij debati, përziej dy fjalë së bashku, por më rrëzoi, por do të vazhdoj të rikthehem.” Por ai mund të tingëllojë gjithashtu energjik dhe pasionant, duke tërhequr kontraste për çështje si të drejtat e abortit dhe duke i kërkuar kundërshtarit të tij të kandidojë kundër senatorit Bernie Sanders, duke pasur parasysh se sa shumë Dr. Oz përpiqet të lidhë Vermonterin e majtë me zotin Fetterman. Ai gjithashtu kërkoi të përdorte sëmundjen e tij për t’u lidhur me të tjerët që po luftojnë. 

Për sa i përket fracking-ut, i cili mbështet mijëra vende pune në shtet, z. Fetterman tha: “Unë gjithmonë e kam mbështetur fracking-un”, edhe pse, deri në vitin 2018, ai tha se nuk e bëri. 

Dr. Oz gjithashtu i bëri presion z. Fetterman që kishte thënë në vitin 2015 se ai favorizonte dekriminalizimin jo vetëm të marihuanës, por edhe të drogës “në të gjithë bordin”. Ky ishte një “pozicion radikal”, tha Dr. Oz – një temë të cilës ai iu kthye gjatë gjithë debatit për ta përshkruar zotin Fetterman si jashtë rrymës kryesore.

Fakti që mediat kryesore nuk janë më aq dominante sa dikur, pakëson turpin që dikur ishte shqetësues nëse një kandidat kalonte një debat. Sipas Selleck, “fushatat mund të synojnë drejtpërdrejt votuesit që dëshirojnë gjatë gjithë ditës, çdo ditë, për shkak të përparimeve teknologjike dhe kjo është gjithçka që ka rëndësi për ta.” 

Por në një pozicion, duke i dhënë fund debatit legjislativ në Senat, z. Fetterman e zotëronte me kënaqësi pikëpamjen e tij. Kur Dr. Oz e akuzoi atë se donte të “hiqte  filibusterin”, me fjalë të tjera, duke lejuar që projektligjet të kalonin pa një prag prej 60 votash, z. Fetterman u përgjigj: “Kjo është e vërtetë. Kjo është e vërtetë.”

Fakti që mediat kryesore nuk janë më aq dominante sa dikur, pakëson turpin që dikur ishte shqetësues nëse një kandidat kalonte një debat. Sipas Selleck, “fushatat mund të synojnë drejtpërdrejt votuesit që dëshirojnë gjatë gjithë ditës, çdo ditë, për shkak të përparimeve teknologjike dhe kjo është gjithçka që ka rëndësi për ta.” 

JD kundër “Yesmanit të Bidenit

Senatori Michael Bennet, demokrati i Kolorados që kërkon rizgjedhjen, u përball me Joe O’Dea, rishtar politik republikan duke u përpjekur ta rrëzojë atë, gjatë një debati të martën mbrëma në pjesën konservatore rurale perëndimore të shtetit të tyre, duke theksuar arritjet e tij në Uashington. ndërsa rivali i tij kërkonte ta pikturonte zotin Bennet si pjesë të një status quo-je jofunksionale. Z. O’Dea, i cili zotëron një kompani ndërtimi me bazë në Denver, u përpoq të lidhë zotin Bennet me Presidentin Biden dhe të fajësonte Kongresin Demokratik dhe Shtëpinë e Bardhë për rritjen e inflacionit, rritjen e krimit dhe atë që ai e quajti një sistem i dështuar imigracioni. Ai e portretizoi veten si një i huaj, nga politika, i gatshëm për t’i tronditur gjërat në Uashington dhe për të rrëmbyer partinë e tij.

“Ai është njeriu’  po gjithnjë i Joe Biden-it,” tha zoti Odea gjatë debatit në Universitetin e Kolorados Mesa në Grand Junction, duke përmendur mbështetjen e fortë të zotit Bennet për administratën. “Ai nuk po punon. Është koha për një ndryshim.”

Guvernatorja Kathy Hochul dhe kongresisti Lee Zeldin dhe krimi në mes 

Guvernatorja Kathy Hochul i Nju Jorkut kritikoi sfiduesin e saj, Përfaqësuesin Lee Zeldin, për qëndrimin e tij kundër abortit. Z. Zeldin u zotua se ai nuk do të kërkonte të ndryshonte në mënyrë të njëanshme mbrojtjen e rreptë të shtetit ndaj abortit. Në debatin e tyre të vetëm të planifikuar, guvernatorja Kathy Hochul i Nju Jorkut dhe sfiduesi i saj, Përfaqësuesi Lee Zeldin, u grindën intensivisht të martën për çështje përçarëse si rritja e krimit dhe aksesi ndaj abortit, ndërsa akuzuan njëri-tjetrin për korrupsion dhe ekstremizëm të rrezikshëm.  Z. Zeldin, i cili e ka kaluar fushatën e tij duke u përpjekur të tërheqë pakënaqësinë e votuesve me status quo-në, sulmoi që nga fillimi, duke ngritur shpesh zërin teksa kanalizonte një ndjenjë zemërimi, veçanërisht rreth gjendjes së krimit. Zonja Hochul, një demokrate që konkurron për mandatin e saj të parë të plotë, mori një qasje më të matur që i përshtatet këmbënguljes së saj se shtetit i duhet një dorë e qëndrueshme për ta udhëhequr atë.

Hiperpartizmi dhe armiqësia kufizojnë apelin e debateve 

Përveç raportit më të shkurtër se zakonisht të debateve të Senatit, e njëjta gjë po ndodh edhe në garat për guvernator në të gjithë vendin.  

Duket se nuk do të ketë një debat guvernator në Arizona, ku demokratja Katie Hobbs refuzoi të debatojë për mohuesin e zgjedhjeve të vitit 2020 dhe kandidaten e GOP, Kari Lake.

Ndërkohë, Lake është e etur për të debatuar dhe e ka kundërshtuar duke e quajtur Hobbs-in pa kurriz. Hobbs ka thënë se ajo nuk dëshiron të sigurojë një platformë të madhe, mbarëkombëtare për një kundërshtar që do të përhapë gënjeshtra dhe teori konspirative.

Aborti dhe debati për guvernatoren e Miçiganit

Debati i së martës në Michigan u hap mbi masën e votimit të shtetit për abortin, e cila do të kodifikonte të drejtën për një abort në kushtetutën e shtetit. Masa e votimit ka tërhequr vëmendje të konsiderueshme në shtet, ndërsa një luftë gjyqësore mbi një ligj shtetëror të vitit 1931 që ndalon abortin është në vazhdim. Ky ligj aktualisht është i bllokuar nga gjykatat shtetërore. 

“Guvernatorja tha se është absolutisht e rëndësishme,” tha Whitmer, duke kritikuar Dixon për mbështetjen e një ndalimi pothuajse total të abortit. “E drejta për të pasur një zgjedhje riprodhuese është e rëndësishme për gratë e të gjitha moshave, nga të gjitha sferat e jetës.”

Dixon e sulmoi votimin – dhe Whitmer – si ekstreme, duke thënë “kur guvernatorja Whitmer ju thotë se kjo do të jetë Roe, nuk është as afër Roe. … Do të ishte ligji më radikal i abortit në të gjithë vendin.”

Pjesa më e madhe e gjysmës së dytë të debatit u përqendrua në ekonomi – duke përfshirë inflacionin, kostot e energjisë dhe taksat e ndryshme – si dhe arsimin. Whitmer dhe Dixon u përplasën se si të mbroheshin shkollat nga dhuna me armë, me Dixon që tha se ajo do të dëshironte të kishte forca sigurie të armatosur dhe vetëm një pikë hyrjeje për shkollat së bashku me thirrjen për një “shkolla të sigurta” në shtet. Por Whitmer u tërhoq, duke thënë se kishte nevojë për masa më të forta të kontrollit të armëve dhe duke thënë se propozimet e Dixon kanë dështuar diku gjetkë.

“Kishte një të shtëna në shkollë në Misuri dje, në një distrikt që kishte pikërisht atë që ajo sapo përshkroi,” tha ajo. “Dhe njerëzit kanë vdekur.” 

Është gjithashtu e vërtetë se edhe disa republikanë nuk janë të interesuar për një debat tradicional të moderuar nga gazetarë të mediave kryesore.

Demokracia kërkon një shkëmbim idesh në një forum publik

Në Pensilvani, kandidati për guvernator të GOP, Doug Mastriano – – ka bllokuar organizatat e lajmeve që të marrin pjesë në ngjarjet e fushatës së tij. Strategu i GOP, John Selleck shpjegoi se kështu funksionojnë shumë fushata tani, “veçanërisht fushatat Trump-America First, nuk po shfaqin asnjë interes për të folur me median ose me dikë jashtë bazës së tyre”.

Megjithatë, debatet zënë një vend të veçantë në procesin zgjedhor. Debatet në fund të fundit kanë të bëjnë me ndihmën e votuesve të bëjnë një zgjedhje.

“Demokracia kërkon një shkëmbim idesh në një forum publik, të cilin qytetarët mund ta tretin dhe më pas t’i përgjigjen. Një realitet të ftohtë në politikë sot: ndërsa demokracia ka nevojë për debate, fushatat jo. Fushatat, shpjegoi ai, kanë të bëjnë me mbledhjen e të dhënave – përmes mediave sociale dhe mjeteve të tjera – që bëjnë më shumë për të synuar votuesit e tyre të mundshëm, sesa të fitojnë një debat.

Në fakt ne duhet t’i japim popullit amerikan më shumë kredi. Ata mund të shohin përmes gënjeshtrave, veçanërisht, nëse po shohin të dyja palët, nëse po shohin që të dy kandidatët t’i përgjigjen të njëjtave pyetje dhe të shohin kontrastin e qartë mes tyre.

Filed Under: Politike Tagged With: Rafael Floqi

TRASHËGIMIA E DISKUTUESHME E GORBAÇOVIT

September 6, 2022 by s p

Si vdiq shpresa demokratike e Rusisë/

Analizë nga Rafael Floqi/

Mikhail Sergejev Gorbaçov, Mikhail Gorbaçov vdiq të martën në moshën 91-vjeçare pas një sëmundjeje të gjatë, ishte një pikë e rrallë e ndritshme në historinë tragjike, të zymtë dhe të spërkatur me gjak të Rusisë. 

Ish-udhëheqësi sovjetik Mikhail Gorbaçov u varros të shtunën në Moskë, pas një ceremonie që bëri bashkë me mijëra vetë që i dhanë atij lamtumirën e fundit. Presidenti rus Putin i shpërfilli homazhet e zhvilluara për nder të zotit Gorbaçov. Kremlini gjithashtu refuzoi të zhvillojë një funeral shtetëror për të, çka pasqyron shqetësimin mbi trashëgiminë e njeriut që njihet për reformat drastike të ndërmara në vend, të cilat ndihmuan në përfundimin e Luftës së Ftohtë. Të enjten, zoti Putin vendosi privatisht lule në arkivolin e Mikhail Gorbaçovit në një spital të Moskës.. Trupi i tij u vendos në varrezat Novodevichy të Moskës pranë varrit të bashkëshortes së tij, Raisa Gorbaçov.

Edhe në momentet e tij më të këqija, ai nxirrte ngrohtësi dhe shkëlqente nga optimizmi dhe humori. Ai qe një kafshë pasionante politike, por ai refuzoi të kapej pas pushtetit për hir të pushtetit. 

Cilësi të tilla i dhanë Gorbaçovit vendosmërinë për të ecur përpara, me politikat e perestrojkës dhe glasnostit – për të reformuar sistemin ekonomik të Bashkimit Sovjetik nga lart-poshtë, për ta bërë qeverisjen e tij më transparente dhe për t’u dhënë njerëzve më shumë liri dhe të drejta civile. Këto cilësi ndoshta ishin edhe ato që i duheshin për t’i dhënë fund në mënyrë paqësore Luftës së Ftohtë. Gjë që qe arritja e tij më e madhe e tij.

Vendi i tij në historinë ruse, megjithatë, është më kompleks – është ende për t’u përcaktuar. Nacionalistët rusë dhe forcat e rendit të vjetër në përgjithësi e shohin atë si mashtrues ose tradhtar, kryesisht sepse ai mbikëqyri rënien e Bashkimit Sovjetik. Kjo shpegohet pse Putin nuk qe i pranishën në varrimin e tij. Rusë të tjerë dhe anëtarë të ish-bllokut sovjetik e lavdërojnë atë si një çlirimtar largpamës që u përpoq t’i çlironte nga zgjedha e totalitarizmit të korruptuar sovjetik.

Mikhail Gorbaçovi donte të modernizonte Bashkimin Sovjetik, të reformonte strukturat e tij nëpërmjet demokracisë dhe tregut të lirë. Por reformat e tij u bënë një katalizator për forcat që dëshironin ndryshimin dhe sollën përfundimisht shpërbërjen e perandorisë komuniste në Evropë.

Vdekja e tij, në moshën 91-vjeçare, vjen në një Rusi sërish autoritare, të përfshirë në një luftë me vendin fqinj, Ukrainën. Dhe një Rusi që në shumë drejtime refuzon atë çfarë përfaqësonte Gorbaçovi, thonë disa vëzhgues.

“Ka një paradoks këtu: Gorbaçovi na dha të gjithëve lirinë, njerëzve që sot i përkasin brezit më të vjetër, si dhe fëmijëve të tyre. Por, ata e urrejnë atë për këtë liri të tyren. Ky është një largim klasik nga liria. Kjo është një urrejtje klasike. Ne ishim aq madhështorë, por ai e prishi këtë! Ai na hapi një dritare drejt botës, por ne nuk na duhet kjo botë!”, thonë analisti politik Andrey Kolesnikov.

Vdekja e Gorbaçovit ka qenë një subjekt i pakëndshëm për Kremlinin dhe deklaratat e bëra për vdekjen e tij ishin me tone të ulëta. Gorbaçovi simbolizon hapjen e Rusisë ndaj botës, ndërkohë që qeveria e Vladimir Putinit po orienton Rusinë pikërisht në drejtimin e kundërt.

Në rrugët e Moskës, reagimet janë të ndryshme, që nga nderimi dhe vlerësimi nga ata që e falenderojnë Gorbaçovin për shërbimin e tij për lirinë, dhe deri tek ata që e konsiderojnë atë një tradhtar të Bashkimit Sovjetik dhe më konkretisht të Rusisë, duke e fajësuar atë për përhapjen e krimit të organizuar, paqëndrueshmërinë ekonomike dhe kaosin politik në vitet që pasuan shpërbërjen e Bashkimit Sovjetik në 1991.

“Mikhail Gorbaçovi është një njeri i madh që pati një punë shumë të komplikuar gjatë asaj kohe. Ai mori përgjegjësinë që një vend si Bashkimi Sovjetik të transformohej, siç e kërkonte ajo kohë”, thotë Yuri, banor i Moskës.

“Ai tradhëtoi të gjithë vendin, rusë dhe sovjetikë. Ai shembi një vend të madh”, thotë Aleksi.

“Nuk jam dakort me mënyrën se si ndoqi politikën e tij në vendin tonë dhe e solli shtetin drejt kolapsit”, thotë Maria.

“Ai është personi që i solli lirinë vendit tonë; i vetmi ndër të gjithë qeveritarët tanë që u përpoq të bënte diçka për ta zëvendësuar diktaturën e përhershme në këtë vend, me diçka më të mirë”, thotë Sergej.

Nga ana e tij, Gorbaçovi, i cili vuante nga një lloj kotësie gazmore që e bëri atë të fliste për veten në vetën e tretë, i tha biografit Uilliam Taubman se “Gorbaçovi është i vështirë për t’u kuptuar”.

Ai ishte padyshim një produkt i kohës së vet: Një fëmijë i fshatarëve ruso-ukrainas, ai mori një arsim të lartë sovjetik (të mësuar nga një grup intelektualësh parakomunistë) dhe u rrit në mes të një humori “gëzimplotë me lot” pas fitores së Rusisë. kundër Gjermanisë në Luftën e Dytë Botërore. Gorbaçovëve, si miliona rusëve të tjerë, iu desh të ngriheshin nga rrënojat e luftës, urisë dhe terrorit të shkaktuar nga shteti stalinist, por ishin shumë të gëzuar që ishin gjallë dhe aspironin për një të ardhme më të mirë.

Gorbaçovi u takua me gruan e tij, Raisa, studente e filozofisë, në një konvikt të Universitetit Shtetëror të Moskës gjatë vitit të fundit të jetës së ish-udhëheqësit sovjetik Joseph Stalin. Ajo u bë shpirti i tij binjak i domosdoshëm gjatë gjithë karrierës së tij politike – njeriu më i besuar të cilit iu drejtua kur, i rrethuar nga rivalë, armiq dhe aleatë dyfytyrësh, ai kishte nevojë për këshilla që mund t’u besonte.

Jeta e hershme e Gorbaçovit e përgatiti atë pak për detyrën monumentale të qeverisjes dhe reformimit të një perandorie gjigante. Një fshatar nga Privolnoye (përkthyer shqip si “Vendi i lirë”) në Kaukazin e Veriut, ai u ngjit në rradhët e Partisë Komuniste të Bashkimit Sovjetik, kryesisht duke pasur në fokus bujqësinë. Rastësisht, kur Yuri Andropov i KGB-së e takoi atë dhe filloi ta pëlqente atë. Pasi Andropov u bë sekretar i përgjithshëm i Partisë Komuniste dhe udhëheqës suprem i Bashkimit Sovjetik, ai e bëri Gorbaçovin trashëgimtarin e tij të dukshëm.

Andropov, megjithatë, vdiq para se Gorbaçovi të kishte mundësi të mësonte ndërlikimet e punëve të jashtme, të politikës së sigurisë, ekonomisë dhe financave. Kjo mungesë e bekgraundit  dhe përvojës e vonoi shkurtimisht ngjitjen e tij drejt pushtetit. Konstantin Çernenko mori postin e sekretarit të përgjithshëm pas vdekjes së Andropov-it, vetëm për të vdekur vetë 13 muaj më vonë – dhe do ta përcaktonte Gorbaçovin si ndjekësin e tij, kur të vinte radha për të sunduar.

Në mars 1985, një natë përpara se Byroja Politike të “votonte” për ta bërë Gorbaçovin sekretar të përgjithshëm të Partisë Komuniste – ishte një punë e kryer paraprakisht – Gorbaçovi shëtiti me Raisën, e cila e pyeti me zë të lartë: “A të duhet vërtet kjo?” Gorbaçovi, sipas biografisë së Taubman, u përgjigj se ai duhej të merrte përgjegjësinë. “Ne thjesht nuk mund të vazhdojmë të jetojmë kështu,” tha ai, duke iu referuar ngecjes dhe dobësimit dhe kalbëzimit të sistemit sovjetik.

Gorbaçovi me të drejtë, pa një hendek midis ideologjisë komuniste dhe realitetit sovjetik dhe fillimisht ai besoi se kjy mund të kapërcente pa ndërmarrë hapa radikalë. Më vonë, ai kujtonte, duke kërkuar falje për mendësinë e tij të vitit 1985: “Një njeri, natyrisht, nuk mund të çlirojë vetëdijen e tij [të gjitha] menjëherë nga zgjedhat dhe zinxhirët e mëparshëm”.

Gjatë vitit të tij të parë në detyrë, ai u zhyt në këtë lloj pune me idealizëm dhe entuziazëm. Tre vjet më vonë, ai lançoi reforma radikale ekonomike, politike dhe kushtetuese. Dhe gjatë dy viteve të fundit të mandatit të tij, ai shpesh bënte zigzage ndërmjet favorizimit të ndryshimit radikale dhe kundërshtimit të tij, ose thjesht paralizimit nga pavendosmëria. Ai më vonë argumentoi se e bëri këtë për të shmangur atë që ai kishte frikë se mund të kthehej në një gjendje luftë civile.

Disa historianë vënë në dyshim se si një njeri që kishte arritur një sukses të tillë brenda makinës monstruoze politike të partisë, mundi të ruante kaq shumë mirëkuptimin njerëzor. Në rininë e tij, Gorbaçovit i pëlqente të lexonte poezi, dhe kishte aspirata artistike. Ai përsëriste shpesh një thënie latine: “Dum spiro, spero”, që do të thotë “Për sa kohë që marr frymë, shpresoj”.

Si shumë rusë, Gorbaçovi i përdorte fjalët ofenduese pa masë, por ai kurrë nuk pinte shumë dhe ishte një familjar i butë dhe i dashur. Në çdo pushim, ai mbante një tufë librash me vete me letërsi, filozofi dhe histori. Ai kishte një sens humori të ashpër dhe i pëlqente të qeshte. Ndihmësi besnik i tij Anatoli Çernjaev kujtonte një kohë kur Gorbaçovi lexoi një roman shumë kritik për ish-udhëheqësin Vladimir Lenin nga Aleksandr Solzhenitsyn. Gorbaçovi e përshkroi librin si “shumë të fuqishëm” dhe përballë ndihmësit të tij të befasuar filloi të imitonte ish-komandantin sovjetik me ëndje dhe mjeshtëri. Ai ishte “i vetëm kundër të gjithëve”, tha Gorbaçovi me admirim për Leninin.

Lenini ishte fillimisht modeli i rolit të Gorbaçovit. Ai idealizoi jashtëzakonisht trashëgiminë revolucionare të Leninit, duke besuar se filozofia e tij ishte në fakt më shumë demokratike sesa totalitare. Stalini u bë antimodel i tij. Gorbaçovi prezantoi glasnostin dhe lirinë e udhëtimit dhe të ndërgjegjes, dhe ai hoqi dorë nga terrori dhe dhuna; ai donte të çmontonte trashëgiminë e errët të diktatorit të madh.

Në gjysmë të rrugës së perestrojkës, Gorbaçovi vendosi të çmontojë sundimin njëpartiak në Bashkimin Sovjetik dhe u bë, në thelb, një socialdemokrat i stilit evropian. Megjithatë, ai kurrë nuk mund të kuptonte se si ta qeveriste vendin e tij kompleks pa u futur në rrënjët e tij autoritare – dhe pa Partinë Komuniste.

Atij i pëlqente të udhëtonte në Perëndim dhe inkurajonte të tjerët ta bënin këtë, dhe i pëlqente të fliste me liderët perëndimorë dhe të reflektonte mbi reformat e tij në praninë e tyre, sikur t’u kërkonte këshilla.

Ndërsa ishte në detyrë, frazat e tij të preferuara ishin “le të zhvillohet [procesi]”, “kjo është e paparashikueshme” dhe “ne kemi nevojë për një konsensus”. “Konsensus” dhe “pluralizëm” ishin dy nga shumë fjalët perëndimore që Gorbaçovi prezantoi në diskursin e Byrosë Politike; ato fjalë madje u bënë pjesë e fjalorit të zakonshëm rus.

Metoda e tij e preferuar e krijimit të “konsensusit” përfshinte fjalime të gjata dhe pamflete teorike, të cilat ai i preferonte më shumë sesa dekretet. Shumë prej rusëve e shihnin Gorbaçovin si mjaft të të gjatë; disa vunë në dukje se monologjet e tij të pafundëm ishin një mënyrë për të menduar për çështjet me zë të lartë, duke e peshuar një problem nga të gjitha anët.

Fatkeqësisht, shumë probleme sovjetike kishin vetëm një zgjidhje të dhimbshme dhe Gorbaçovi gjithnjë e më shumë përdorte të folurit dhe teorizimin për të vonuar veprimet. Kështu, jo vetëm kritikët e tij vendas, por edhe partnerët perëndimorë e panë stilin e tij të qeverisjes si të veçantë. Në ekonomi, ai u dha më shumë autonomi dhe një pjesë fitimesh “kolektivave” të ndërmarrjeve shtetërore, megjithatë ai nuk lejoi reformat e pronës private dhe tregut, nga frika e papunësisë dhe pabarazisë. Në politikë, ai krijoi institucione përfaqësuese të vështira, por nuk arriti të ndërtonte një zyrë të fortë ekzekutive që mund të zëvendësonte pushtetin e Partisë Komuniste. Disa e fajësuan atë për hapjen e vendit ndaj ndikimeve perëndimore shumë larg, shumë shpejt – duke lënë hapësirë për kaos në një vend me tradita të rrënjosura autoritare.

Ndërsa kriza ekonomike dhe sociale sovjetike u rrit, shumë donin që ai t’i përdorte shërbimet e tij ushtarake dhe të sigurisë për të mbajtur të bashkuar perandorinë sovjetike, por ai refuzoi ta bënte këtë. Gorbaçovi nuk kishte shërbyer kurrë në ushtri, një gjë e çuditshme për prejardhjen dhe brezin e tij. Dhe ai kurrë nuk u interesua për çështjet ushtarake. Ai i bëri oficerët e tij të lartë ushtarakë të zhvillonin një doktrinë të “mjaftueshmërisë strategjike” për të shmangur akumulimin e pakufizuar të armatimeve. 

Ai urrente ta kishte gishtin në një këmbëz të një bombe bërthamore dhe u bë lideri i parë sovjetik që shkatërroi raketat bërthamore. Megjithatë, për një kohë të gjatë, ai kishte vërtet frikë se Shtetet e Bashkuara mund të çarmatosnin Bashkimin Sovjetik me goditje nga hapësira. Më vonë Presidenti i SHBA  Ronald Reagan, partneri i tij në përfundimin e Luftës së Ftohtë, u prek nga sinqeriteti i tij dhe më vonë u bë miku i tij. George H.Ë. Bush, pasardhësi i Reganit, në fillim nuk i besoi udhëheqësit sovjetik, por më pas negocioi me Gorbaçovin tërheqjen e forcave sovjetike nga Evropa Qendrore.

Gorbaçovi miratoi idenë e “një Evrope së plotë dhe të lirë” dhe madje propozoi të ndërtohej “një shtëpi e përbashkët evropiane” që përfshinte edhe Bashkimin Sovjetik. Kur Muri i Berlinit u shemb dhe blloku sovjetik u shkri, po aq shpejt sa bora në verë, Gorbaçovi e pranoi këtë si një verdikt të historisë; ai mbajti trupat sovjetike në kazerma dhe më vonë ra dakord t’i tërhiqte ato në Bashkimin Sovjetik. Ky ishte momenti kur ai drejtoi një kurs të ri radikal për Bashkimin Sovjetik dhe botën – dhe gjithashtu momenti kur historia e la pas atë dhe retorikën e tij. Gotitja e vdekjes për Bashkimin Sovjetik qe shkrepur tashmë.

Ndërsa Gjermania lëvizte me shpejtësi drejt ribashkimit brenda NATO-s, Gorbaçovi ishte i lidhur në një nyje të vërtetë. Ai nuk donte të nxiste shovinizmin rus në shtëpi, por kartat e tij negociuese ishin të dobëta. Në këtë moment, sekretari i Shtetit James Baker iu zotua gojarisht se NATO nuk do të lëvizte “asnjë centimetër drejt lindjes”. Gorbaçovi nuk insistoi për asnjë moment për konfirmim dhe ky premtim do të përfshihej në një polemikë të madhe midis Rusisë dhe NATO-s vite më vonë. Në vjeshtën e vitit 1990, Gorbaçovi mori Çmimin Nobel për Paqe për përfundimin e konfliktit Lindje-Perëndim. 

Edhe pse Gorbaçovi liberalizoi thellësisht sistemin ekonomik dhe politik sovjetik, ai gjithashtu ndau me miliona sovjetikë një frikë nga tregu kapitalist dhe çfarë mund t’u sillte ai njerëzve me të ardhura më të ulëta, të cilët nuk e kishin njohur kurrë papunësinë apo sipërmarrjen private. Së fundi, reformat e tij ndihmuan në destabilizimin e sistemit të vjetër, pa krijuar një ekonomi tregu të qëndrueshme. Standardet e jetesës sovjetike, mjaft të mjerueshme, u ulën edhe më poshtë.

Ai e quajti këtë si një vështirësi të përkohshme, madje duke huazuar shakanë e Reganit se “ekonomistët duhet të kenë vetëm një krah”, në mënyrë që ata të ndalonin së thëni: “Nga njëra anë, nga ana tjetër”. Në fund, megjithatë, autoriteti i tij ra viktimë e një ekonomie të dobët. Ai humbi popullaritetin ndaj Boris Jeltsin, një antari të keq të Byrosë Politike, i cili nisi një fushatë për të pohuar sovranitetin e plotë të Rusisë brenda një Bashkimi Sovjetik të decentralizuar si një rrugëdalje nga “dështimi i perestrojkës”.

Gjatë pushimeve të fundit fatale në Krime në gusht 1991, kur ministrat e tij e shpallën atë “të sëmurë” dhe e vunë në arrest shtëpie, Gorbaçovi lexoi një tregim historik të fatit të Pjotër Stolypin, një kryeministër që zbuti Revolucionin rus të vitit 1905, por ra viktimë e një atentatori. Ai gjithashtu lexoi edhe një biografi amerikane të Stalinit. Kjo zgjedhje e leximeve pasqyronte interesin e tij të madh për ata që u përpoqën ta sundonin vendin me dorë të hekurt – njëri që u përpoq ta zbuste një revolucion dhe tjetri që ndërtoi një perandori.

Tre ditët e robërisë virtuale ishin shumë të vështira për të dhe Raisën, e cila u sëmur. Komplotistët, megjithatë, hezituan të derdhnin gjak kundër civilëve në Moskë dhe përpjekja për grusht shteti dështoi. Megjithatë, kur Gorbaçovi u kthye në Moskë, ai zbuloi se pushteti i vërtetë i ishte kaluar Jelcinit, rivalit të tij. Gjatë ditëve të mbetura të Gorbaçovit në detyrë, ai synoi të fliste me Jelcinin për një kompromis që do t’i lejonte ata të drejtonin vendin së bashku. Në fund, megjithatë, Jelcin e hoqi qafe në mënyrë të pazakonshme.

Kundtërshtia e thellë i Gorbaçovit mungesae përvojës ndaj përdorimit të fuqisë  kishte shtyrë atë t’ua transferonte autoritetin të tjerëve, përfshirë udhëheqësit e 15 republikave sovjetike. Përfundimisht ai e gjeti veten si një sundimtar pa një shtet sovjetik, megjithatë ai e ruajti dinjitetin e tij deri në ditën e hidhur të 25 dhjetorit 1991, kur dha dorëheqjen dhe Jelcini trashëgoi zyrtarisht arsenalin bërthamor sovjetik. Shumë nga bashkatdhetarët e Gorbaçovit i vlerësuan liritë e reja që ai u kishte dhënë, por shumë të tjerë e fajësuan atë për kaosin ekonomik dhe rënien e perandorisë sovjetike.

Atij i pëlqente të bënte shaka duke thënë se se “radha e atyre që donin të vrisnin Gorbaçovin ishte më e gjatë se radha për të blerë vodka”. Megjithatë, deri në dorëheqjen e tij në vitin 1991, ai besonte me këmbëngulje se do të ishte në gjendje ta reformonte Bashkimin Sovjetik duke e udhëhequr atë përmes një humnerë tronditëse ndryshimesh dhe paqëndrueshmërie pa e copëtuar.

Gorbaçovi ishte i pari ish-udhëheqës rus në një shekull që jetoi një jetë dinjitoze pasi la postin. Ai fitonte të ardhura nga leksionet dhe paguhej për t’u shfaqur në reklama, para, nga të cilat ai përdorte për të mbështetur fondacionin e tij, ku ndihmësit e afërt, historianët dhe shkencëtarët politikë mblidhnin prova për reformat e tij dhe diskutonin mësimet e tyre. Ai u përpoq të kthehej në politikën ruse disa vjet pas dorëheqjes së tij, por mori vetëm gjysmën e votave në zgjedhjet presidenciale të vitit 1996.

Ka dy koncepte te ndryshme mes Putinit dhe Gorbacovit për madheshtinë e Rusisë.

Për Putinin, madhështia kombëtare përcaktohet nga territori, fuqia ushtarake dhe aftësia për të tmerruar ose nënshtruar fqinjët tuaj. Udhëheqësi rus beson se është e drejta e vendit të tij të jetë një nga fuqitë e mëdha të botës. Rusia, mendon ai, u “grabit” kur Ukraina u bë e pavarur dhe çelësi për rindërtimin e fuqisë dhe madhështisë kombëtare është rikthimi i territorit të humbur. Vendimi tragjik për të pushtuar Ukrainën ishte një kulm i këtij obsesioni. 

Për Gorbaçovin, madhështia kombëtare përkufizohej më shumë nga dinjiteti i qytetarëve të zakonshëm. Në një intervistë të vitit 2001 me historianin Daniel Yergin, ai vuri në dukje paaftësinë e Bashkimit Sovjetik për t’u siguruar qytetarëve të tij nevojat e përditshme: “Imagjinoni një vend që fluturon në hapësirë, lëshon Sputniks, krijon një sistem të tillë mbrojtjeje”. . . [Por] nuk ka as pastë dhëmbësh, as pluhur sapuni, nuk plotëson as nevoja themelore të jetës. Ishte e pabesueshme dhe poshtëruese të punoje në një qeveri të tillë.”

Gjatë viteve të fundit të jetës së tij, Gorbaçovi ishte i sëmurë, ndërkohë që nën drejtimin e Vladimir Putinit, Rusia hyri në luftë dhe bëri hapa pas drejt autoritarizmit, duke e errësuar kështu trashëgiminë e Gorbaçovit për arritjen e paqes dhe si një reformator i orientuar drejt lirisë.

Vdekja e Raisës në vitin 1999 e la atë një burrë të ve e të vetmuar. Ndërsa plakej, ai filloi të kritikonte politikat perëndimore ndaj Rusisë dhe zgjerimin e NATO-s, megjithatë ai u qëndroi përgjithmonë besnik parimeve të demokracisë, të drejtave të njeriut dhe mospërdorimit të forcës ushtarake.

PS. Shoku i tij i klasës lideri komunist shqiptar , Ramiz Alia, që shihej si shpresë për ndryshime pas vdekjes së Enver Hoxhes, u përpoq shumë më vonë të ndiqte edhe në Shqipëri një kurs masash të “perestrojkës” Made in Albania, nuk arriti ta bënte këtë për hir të së mirës të shqiptarëve, as se pse u i druhej enveristëve të Byrosë Politike, shumica qenë qenie pa identitet intelektual, por nën frikën e asaj që u ndodhi në Rumani Çausheskut, dhe pse i duhej për të gjetur një modus vivendi, për të mbajtur pushtetin e klasës së tyre dhe në kohën e një sistemi kapitalist, ndaj dhe thënia e të madhit Ditëro se “PS dhe PD është veç një bajgë që e ndan rrota e bicikletës për mes“ i mbijetoi kohës. Ramiz Alia kurrë s’u ngrit deri në dinjitetin e Gorbacovit…

Filed Under: Analiza Tagged With: Rafael Floqi

BIDEN I RREZIKUAR NGA VETJA

July 17, 2022 by s p

Si t’i lexojmë sondazhet e mbështetjes të demokratëve në rënie për Presidentin ?

Nga Rafael Floqi

Kur një gazetar e pyeti Presidentin Biden për një sondazh të ri që tregonte se shumica e demokratëve nuk duan që ai të kandidojë përsëri në vitin 2024, Biden iu kthye, u largua dhe tha: “Ata duan që unë të kandidoj. Lexoni sondazhet. Lexoji sondazhet, Jack!”

Në lojëra të tilla si golfi, ju fitoni duke shënuar më pak se çdo kundërshtar. Por në fushën e vlerësimit të punës presidenciale, një qasje e tillë është një recetë për trazira politike, ashtu siç e ka gjetur edhe Presidentin Biden gjatë këtyre muajve të fundit. Sondazhet vazhdojnë të tregojnë një rënie në vlerësimin e punës së tij dhe, madje, demokratët, por edhe mediat që e mbështetën si New York Times dhe CNN po bëjnë pyetje për mundësitë e një të ardhmeje politike për të, në mes pakënaqësisë së gjerë me gjendjen aktuale të vendit.

Një javë e vështirë për Biden, para udhëtimit për në Arabinë Saudite dhe cekjes miqësore të grushtit me vrasësin e gazetarit Jemal Kaschoggi. Një turp e konsideroi dikush, aq më tepër që s’rrodhi asnjë pikë naftë. Por sa do të ndikojë te demokratët në zgjedhjet në nëntor kjo situatë?

A ka faktorë kompensues që mund të pengojnë humbjet e demokratëve?

Thonë se lajmet e këqija shpesh vijnë në grupe, dhe ky ishte rasti i Presidentit Biden javën e kaluar: një sondazh i ri i zymtë, një tjetër raport i zymtë inflacioni dhe një pengesë legjislative. Ndërsa udhëtonte nëpër Lindjen e Mesme, fronti i shtëpisë mbeti në zjarr politikisht.

Sondazhi i zymtë erdhi nga New York Times dhe Siena College. Tri pjesët më të këqija ishin: Vlerësimi i miratimit të Bidenit arriti në 33 për qind; vetëm 13 për qind e amerikanëve thonë se vendi po shkon në drejtimin e duhur; dhe 64 për qind e demokratëve thonë se do të preferonin dikë tjetër si kandidatin e partisë në 2024. Nga ana tjetër, ai ishte tre pikë përqindje përpara Donald Trump në një revansh të 2024-ës. Raporti ekonomik tregoi se çmimet u rritën me 9.1 për qind nga viti në vit, një nivel më i lartë në katër dekada. Ishte kujtimi më i fundit se sa kokëfortë ka rezultuar ky inflacion gjoja kalimtar dhe pse ai vazhdon të citohet si çështja kryesore për votuesit, teksa mendojnë për zgjedhjet afatmesme të nëntorit. Çmimet e gazit janë ulur kohët e fundit, por ndoshta jo aq sa për të ndikuar në qëndrimet e votuesve, dhe Biden doli duarthate nga lypja per nafte ndaj atij që e quajti “Pariah “ të Arabisë Sudite, princit të kurorës Mohammed bin Salman Al Saud.

Pengesa legjislative dukej e njohur. Senatori Joe Manchin III (D-W.Va.) vendosi të ndalojë negociatat në vazhdim mbi një version të reduktuar të projektligjit të Biden-it, “Ndërtoni më mirë”. Manchin kundërshtoi dëshirën e presidentit për të shpenzuar para për të luftuar ndryshimet klimatike. Një vit më parë, ajo faturë më e madhe ngeci kur, po, Manchin tha se nuk mund ta mbështeste atë. Demokratët shpresojnë se diçka lidhur në kujdesin shëndetësor, duke përfshirë uljen e kostove të barnave me recetë, mund të kalojë përfundimisht. Çfarëdo që të dalë, nëse mund të ndodhë, mund të mos i lërë përshtypje votuesve aq sa kanë shpresuar zyrtarët e Shtëpisë së Bardhë. Dhe është e lehtë të interpretohet e gjitha kjo si dëshmi e mëtejshme se demokratët po shkojnë drejt një humbje në zgjedhjet afatmesme të nëntorit.

Klima politike mbetet më se shqetësuese për partinë në pushtet

Me republikanët që u duhet të marrin vetëm pesë vende për të marrë kontrollin e Dhomës, shumica e demokratëve po pranojnë se do të jenë në pakicë në Dhomën e Përfaqësuesve dhe ndoshta në Senat duke filluar nga janari. Ajo vjen në pyetjen se sa e madhe mund të jetë kjo shumicë e re republikane. Këtu parashikimet janë më të turbullta. Vetëm vlerësimet e miratimit të Biden sugjerojnë një vit flamurtar për republikanët, dhe disa në GOP janë zgjeruar e shtrirë aq shumë në parashikimet e tyre.

Por sa janë të lidhura apo jo perceptimet e votuesve mbi punën e Bidenit me vendimet që do të marrin disa votues gjatë zgjedhjeve të tyre në nëntor?

Sondazhi i Kolegjit New York Times-Siena këtë javë tregon se vetëm 26 përqind e demokratëve duan që Biden të jetë i përzgjedhuri i tyre në vitin 2024, ndërsa 64 përqind thonë se duan dikë tjetër. Kjo është në përputhje me gjetjet e një sondazhi të ri Harvard-Harris, i cili zbuloi se vetëm 30 përqind e demokratëve do të votonin për Biden në zgjedhjet presidenciale demokratike dhe se 71 përqind e amerikanëve nuk mendojnë se ai duhet të kandidojë për një mandat të dytë.

Por Biden nuk sheh asgjë nga ato. “Ju djema jeni të gjithë njësoj,” u tall Biden me gazetarin. “Ai sondazh tregoi se 92 për qind e demokratëve, nëse do të kandidoja, do të votonin për mua.” Jo, kjo nuk është e vërtetë. Sondazhi i Times-Siena zbuloi se 92 për qind thanë se do të votonin për Biden në një revansh të zgjedhjeve të përgjithshme me Donald Trump. Kjo nuk do të thotë që demokratët duan që ai të jetë kandidati i tyre; do të thotë se ata nuk duan që Trumpin të bëhet sërish president. E këtu ka një diferencë e madhe, nuk është si një kupë plot apo bosh.

Biden po shket në një pjesë të zymtë të historisë

Në fakt, Biden po shket në një pjesë të zymtë të historisë: vlerësimi i tij i miratimit të punës së tij prej 39 përqindësh është tani më i keqi që ka pasur ndonjëherë çdo presidenti i zgjedhur në këtë pikë dhe kohë të presidencës së tij sipas të dhënave historike të regjistrimit të mbështetjes presidenciale, qysh nga fundi i Luftës së Dytë Botërore. Me fjalë të tjera, Biden është ndoshta në gjendje më të keqe se çdo president tjetër i zgjedhur që ballafaqohet në zgjedhjet e para afatmesme, duke përfshirë katër paraardhësit e tij më të fundit, të cilët, ashtu si Bideni, po vepronin në një klimë politike gjithnjë e më të polarizuar.

Pas marrjes së detyrës, presidentët e fundit panë një rënie në vlerësimet e tyre të aprovimit, por që kur numri i Bidenit arriti kulmin në 55 për qind në mars 2021, ata kanë lëvizur vetëm në një kah poshtë. Në një farë mase, vlerësimi i miratimit të Presidentit Barack Obama ndoqi një trajektore të ngjashme, por ai nisi me shifra më të mira se cilido nga katër presidentët e tjerë më të fundit dhe ishte ende shumë më lart se ku është Biden në këtë pikë në kohë të presidencës së tij.

Për krahasim, Presidenti Bill Clinton në fakt u rikthye gati një vit gjatë presidencës së tij përpara se miratimi i tij të binte përsëri në pjesën e fundit të vitit 1994. Edhe vlerësimi i ulët i miratimit të Presidentit Donald Trump u kthye në të 40-tat më të ulëta në 2018, pasi ra në 36 për qind në Dhjetor 2017. Dhe, natyrisht, Presidenti George W. Bush i kryesoi të gjitha kur miratimi i tij u hodh në një nivel rekord prej 88 për qind në 2001 për shkak të një momenti tubimi rreth flamurit menjëherë pas sulmeve terroriste të 11 shtatorit.

Por se është kaq i ulët miratimi i punës së Biden?

Si fillim, amerikanët kanë një prespektivë vërtet të zbehtë se si po shkojnë gjërat në SHBA, për shembull, rreth 75 përqind e të anketuarve besojnë se vendi është në rrugën e gabuar sipas mesatares së RealClearPolitics të sondazheve të fundit, ndërsa vetëm 18 për qind thonë se vendi po lëviz drejt drejtimin e duhur. Për të qenë të sigurt, amerikanët kanë mbajtur prej kohësh pikëpamje negative për drejtimin në të cilin po lëviz vendi – mesatarja e RCP nuk ka qenë neto pozitive një herë në 13 vitet e fundit – por ky është niveli më i lartë i pakënaqësisë që nga viti 2011.

Shumë faktorë që po e nxisin këtë ndjenjë të përgjithshme pakënaqësie midis amerikanëve, ku inflacioni është padyshim arsyeja më e madhe. Inflacioni, i cili është në pikën më të lartë qysh nga fillimi i viteve 1980, është renditur vazhdimisht si çështja kryesore për të cilën shqetësohen amerikanët në sondazhin e Ipsos. Në sondazhin më të fundit 62 për qind e amerikanëve thanë se inflacioni ose rritja e çmimeve ishte një nga çështjet më të rëndësishme me të cilat përballet vendi, duke u renditur shumë më përpara se çdo temë tjetër për të cilën u pyetën.

Veçanërisht, gjithashtu, inflacioni i ka acaruar më tej amerikanët për shkak të performancës së punës së Presidentit Biden sa shumë prej tyre po fajësojnë moshën senilitetin dhe aftësitë e tija fizike dhe mendore për të qeverisur shtetin më të fuqishëm në botë. Për shembull, një sondazh i hershëm i qershorit nga Ipsos/ABC News zbuloi se vetëm 28 për qind e amerikanëve miratuan trajtimin e inflacionit nga Biden; së bashku me trajtimin e tij të çmimeve të karburanteve (27 për qind e miratuar), rezultati i pyetjes për inflacionin u rendit më i ulëti nga çdo çështje për të cilën personat u pyetën në sondazh. Kjo përputhet me atë që ka ndodhur edhe me presidentët e kaluar, gjithashtu, pasi rritjet e dukshme të inflacionit shpesh kanë përkuar me rënie të mprehta në miratimin e punës presidenciale. Kjo është veçanërisht e vërtetë edhe për rritjen e çmimeve të karburanteve, pasi studimet kanë gjetur se rritja e çmimit të benzinës që është e lidhur me miratimin më të ulët presidencial – pasi edhe çmimet e gazit janë rritur gjatë kësaj periudhe të inflacionit të lartë.

Kohët e fundit, lidhja midis perceptimeve ekonomike dhe pozitës presidenciale nuk ka qenë aq e fortë, por shkencëtarët politikë, si : John Sides dhe Robert Griffin zbuluan se rënia e ndjenjës së besimit të konsumatorit është edhe një herë një tregues i dobishëm për të kuptuar miratimin presidencial, pasi shpjegon shumë nga ato gjëra që ne vëmë re duke e parë rënien e mbështetjes për Biden.

Rilidhja midis ekonomisë dhe miratimit presidencial

Është interesante se rilidhja midis ekonomisë dhe miratimit presidencial mund të jetë pjesërisht për shkak të rënies së besimit që demokratët kanë në gjendjen e ekonomisë. Në fakt, edhe pse demokratët janë akoma më të sigurt se republikanët ose të pavarur për ekonominë, ne mund të shohim se opinionet e demokratëve për kushtet ekonomike janë në të vërtetë më keq tani, se në çdo kohë gjatë presidencës së Trumpit, duke përdorur të dhënat e ndjesisë së konsumatorit nga Universiteti i Miçiganit.

Rezultati është se kjo mund të ketë dobësuar besnikërinë edhe demokratëve ndaj Bidenit. Vetëm 69 për qind deri në 76 për qind e demokratëve thanë se e miratojnë Bidenin në sondazhet e Ipsos/Reuters, YouGov/The Economist dhe Morning Consult të kryera në fillim të korrikut. Kjo tingëllon e lartë, por është shumë më e ulët se ajo që gjetën këta anketues për vlerësimin e miratimit të Trump në mesin e republikanëve gjatë së njëjtës periudhë në 2018, kur ai varionte midis 84 për qind dhe 88 për qind. Sigurisht, kushtet ekonomike ishin më të favorshme gjatë presidencës së Trumpit, gjë që mund të ketë ndihmuar që republikanët të qëndrojnë fort të lidhur pas Trumpit, por pavarësisht nga besnikëria e partisë, realiteti është se Biden ka humbur terren midis pothuajse çdo grupi për të cilin kemi shifra, duke vazhduar një tendencë që u vërejt për herë të parë në tetor.

Në atë kohë, afër 35 për qind e të pavarurve miratuan Biden, një shifër që tani është ulur në rreth 30 për qind. Ndërkohë, miratimi i Biden në mesin e amerikanëve zezakë mund të ketë rënë edhe më shumë, duke shkuar nga vitet e larta të 60-ta në rreth 60 për qind; në mes latino-amerikanëve, miratimi i tij ka shkuar nga rreth 50 për qind në vitet e ulëta deri në mes të të 40-ave. Amerikanët e bardhë janë më të prirur nga republikanët, kështu që Biden kishte më pak terren për të humbur me ta në fillim, por megjithatë, numri i tij mes tyre ka rënë nga numra e larta të 30-përqindshit në numrat e mesit.

Një grup tjetër që janë të acaruar me Bidein janë amerikanët më të rinj, veçanërisht duke pasur parasysh se ata ishin grupmosha më e prirur ndaj demokratëve në 2020 (dhe në zgjedhjet më të fundit). Qendra Kërkimore Pew dhe Studimi Kooperativ Zgjedhor sugjerojnë se rreth 60 për qind ose më shumë e votuesve 18 deri në 29 mbështetën Biden në vitin 2020, megjithatë sondazhet e fundit sugjerojnë se miratimi i Biden në atë grup-moshë ka rënë në të 30-at, ose edhe më i ulët në disa sondazhe.

Zhgënjimi i të rinjve tek gjyshi Biden

Pakënaqësia ekonomike sigurisht luan rol në zhgcnjimin që të rinjtë mund të kenë ndaj Bidenit, por raporte të tjera sugjerojnë se një pjesë e këtij zhgënjimi mund të qëndrojë gjithashtu në zemërimin e tyre mbi përparimin e kufizuar të administratës së Bidenit për të shkuar më majtas në çështje si ndryshimi i klimës dhe anulimi i borxhit të studentëve. Duke parë përpara zgjedhjeve afatmesme, se pakënaqësia që ndiejnë të rinjtë ndaj presidentit mund të jetë një problem i vërtetë, pasi mund të zbehë entuziazmin e tyre për të votuar – kjo mund të jetë një e keqe për demokratët, pasi votuesit e rinj tashmë kanë shumë më pak gjasa të dalin në votime në mandatin e mesëm, sesa në zgjedhjet presidenciale.

Siç duket aktualisht, sondazhet sugjerojnë se republikanët në tërësi janë më entuziastë se demokratët për zgjedhjet e ardhshme, megjithëse anketat më të fundit që shtrojnë këtë pyetje, i paraprijnë vendimit të Gjykatës së Lartë për të rrëzuar Roe kundër Wade, vendimi i vitit 1973 që përcakton abortin si një të drejtë kushtetuese. Kjo është një çështje që mund të jetë motivuese për demokratët këtë vjeshtë, dhe në fakt, ne kemi parë tashmë disa lëvizje drejt demokratëve në mesataren e përgjithshme të votimit. Megjithatë, mbetet për t’u parë nëse ky është një ndryshim afatshkurtër apo një ndryshim më afatgjatë në mjedisin zgjedhor, dhe sigurisht dikush që nuk është entuziast mund të votojë ende – një votë jo entuziaste llogaritet njësoj si një votë entuziaste. Nga ana tjetër shumica e votuesve “pay ceck to pay check” janë më të interesuar për inflacionin sesa për abortin.

Raporti mes mbështetjes së Presidentit dhe zgjedhjeve afatmesme

Megjithatë, marrëdhënia historike dhe lidhja midis miratimit presidencial dhe performancës së partisë së presidentit në zgjedhjet afatmesme duhet të trembë demokratët. Në përgjithësi, sa më keq të jetë miratimi i një presidenti, aq më shumë vende ajo parti tenton të humbasë në Dhomën e Përfaqësuesve. Ndaj një pjesë e demokratëve për rizgjedhje kanë preferuar të mos e kenë Presidentin Biden ne fushatat e tyre si mbështetës .

Në fakt tre nga katër presidentët para Bidenit panë se partia e tyre humbi të paktën 40 vende në Dhomë në mes-mandatin e tyre të parë. zgjedhjet. Përjashtim ishte Bush, partia e të cilit fitoi në fakt gjashtë vende në zgjedhjet e vitit 2002, por ai kishte një vlerësim jashtëzakonisht të lartë të aprovimit në kohën e mes-mandatit të tij të parë. Megjithatë, kjo është ende e dukshme, sepse do të thotë se është dashur një lloj anomalie për të parë partinë e presidentit të pësojë më pak humbje – apo edhe të arrijë përfitime – në zgjedhjet e Dhomës së Përfaqësuesve.

Ne nuk mund ta dimë me siguri se ku do të shkojë miratimi i Biden prej këtu, por shumë nga faktorët që luajnë në vlerësimin e tij të mbështetjes, nuk duket se do të zhduken së shpejti. Dhe kjo mund të jetë një spirancë kryesore që do të rëndojë mbi demokratët këtë vjeshtë.

Biden duket se nuk e kupton pse populli amerikan e zgjodhi atë. Ai nuk e mundi Trumpin sepse votuesit donin më shumë shpenzime, më shumë rregullime, më shumë inflacion dhe kufij të hapur. Ai u zgjodh sepse premtoi t’i jepte fund kaosit dhe ndarjes dhe të bashkonte vendin. Arsyeja që njerëzit nuk e miratojnë atë sot është, sepse ai e braktisi atë premtim dhe u hodh në short me krahun progresist të partisë së tij, gjë që e bindi atë se nëse do të kalonte në axhendën e tyre radikale, ai mund të hynte në histori si një FDR i ri. Në vend të kësaj, ai do të hyjë në histori si një fatkeqësi e pashembullt.

Tani demokratët janë në një pengesë të vetë-bërjes: amerikanët shohin se Biden duket i paaftë për të trajtuar serinë e krizave që kanë sjellë vendimet e tij të këqija dhe arrijnë në përfundimin se ai është i paaftë.

Epo, besoj z. President se më duket që i lexova sondazhet dhe se edhe demokratët kanë një mesazh të qartë për Biden si ajo kënga e vjetër që ma kujtoi ai gazetari me emrin Jack.

Hit the road J….

Filed Under: Analiza Tagged With: Rafael Floqi

DEKLARATAT E PUTINIT PËR KOSOVËN DHE DILEMAT E SERBISË

May 9, 2022 by s p

Analizë nga Rafael Floqi/

Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiç, tha të premten e kaluar se vendi i tij “është nën presion gjithnjë e më të madh” për të njohur pavarësinë e Kosovës. Ai tha se situata në Serbi “ka ndryshuar për të keq”, pas deklaratave të presidentit të Rusisë, Vladimir Putin. Ky i fundit, më 26 prill, e pat krahasuar Kosovën me dy rajonet separatiste në Ukrainë, Donjeckun dhe Luhanskun, të njohura bashkërisht si Donbas. Rusia, ashtu si edhe Serbia, nuk e njohin pavarësinë e Kosovës. Duke iu drejtuar kombit, pasditen e së premtes, Vuçiç tha se “i gjithë Perëndimi do t’i kërkojë Serbisë që të shkojë shpejt kah njohja e pavarësisë së Kosovës, në mënyrë, që t’i thotë Putinit se Kosova nuk mund të krahasohet me atë që po ndodh në territorin e Ukrainës”.

Sipas tij, “një numër i vogël vendesh thonë se janë në favor të normalizimit të marrëdhënieve mes Beogradit dhe Prishtinës” dhe se “një numër në rritje kërkon njohje reciproke”. Vuçiç tha se Serbia “po paguan me çmim të lartë” edhe për faktin se nuk i ka vendosur sanksione Rusisë, për shkak të pushtimit të Ukrainës. 

Precedenti Kosovës dhe Donbasi

Presidenti rus Vladimir Putin përmendi një vendim të Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë për Kosovën për të justifikuar Moskën, për njohjen e pavarësisë së rajoneve separatiste ukrainase Donetsk dhe Luhansk që do të thotë se ai në fakt e njeh Kosovën si një shtet të pavarur, 

“Republikat e vetëshpallura të Donetskut dhe Luhanskut kanë të njëjtën të drejtë për të shpallur pavarësinë si Kosova, bazuar në precedentin e vendosur nga vendimi i Gjykatës Ndërkombëtare”, tha Putin në një deklaratë në takimin e së martës (26 prill) me Sekretarin e Përgjithshëm të OKB-së António Guterres. kujton diplomati, serb Srecko Djukic, ish-ambasadori i Serbisë në Bjellorusi,  i cili është gjithashtu anëtar i Forumit të OJQ-ve të Beogradit për Marrëdhëniet Ndërkombëtare.

Në bisedime, Putin i tha Guterres se “vendimi i Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë së OKB-së për Kosovën, se në ushtrimin e të drejtës për vetëvendosje, territori i një shteti nuk është i detyruar të aplikojë për leje për të deklaruar sovranitetin e tij ndaj vendit, raportoi agjencia ruse e lajmeve TASS.

“Putin në fakt tha indirekt se ai njeh pavarësinë e Kosovës dhe gjithçka që bëri Kosova me sponsorët e saj”, tha Gjukiq për agjencinë e lajmeve Beta. Sipas tij, e drejta ndërkombëtare ka krijuar një precedent, “ duhet shtuar se pala ruse i referohej precedentit të Kosovës, qysh në vitin 2008 kur Osetia Jugore dhe Abkhazia shpallën pavarësinë dhe u njohën nga Moska”. 

Serbia verbërisht në dy ose tre karrige 

Serbia ka zgjedhur sërish një rrugë të pavëmendshme ndaj interesave të fuqive të mëdha, duke u ulur verbërisht në dy ose tre karrige dhe ndjekja e kësaj politike ka rezultuar thjesht të jetë një politikë e ‘futjes së kokës në rërë, shtoi diplomati në pension. Serbia mbetet i vetmi vend në Ballkanin Perëndimor që nuk e ka sanksionuar shtetin rus, me gjithë thirrjet e Bashkimit Evropian dhe të Shteteve të Bashkuara.

Marrëdhëniet miqësore mes Serbisë dhe Rusisë -ose thënë më mirë: Nevoja e Serbisë për mbështetje tek Rusia – ekzistojnë për shekujsh. Vetëm kaq nuk do të ishte problem, nëse qeveria e presidentit Aleksandar Vuçiq, nuk do të kishte ndjekur prej dekadash kultin e presidentit rus Vladimir Putin, gjë që tani bën që edhe qytetarët e Serbisë të vazhdojnë të jenë tifozë të burrit të fortë të Moskës dhe ta konsiderojnë të drejtë sulmin ndaj Ukrainës, edhe pse një vend sa sllav aq dhe ortodoks.

Plot 19 herë e ka takuar Vuçiq Putinin gjatë viteve të shkuara. Por paratë e shumë dëshiruara per Serbinë vijnë në fakt nga Perëndimi, kryesisht nga Bashkimi Europian. Deri tani Vuçiq ia ka dalë që të luajë me sukses lojën „si me ashtu edhe me” pra mes Brukselit dhe Moskës. Por tani Serbia duhet të riorientohet ‘pas kësaj tradhtie të Putinit” – dhe madje ka nisur ta bëjë këtë.

Mediat e lidhura ndaj Vuçiqit kanë filluar, të përgatisin kthesën në politikën e jashtme të presidentit. Kjo do të ishte zgjidhja me mundshme e Serbisë. Dhe mendoj, që Serbia do të bashkohet me sanksionet ndaj Rusisë. Por kjo pas viteve të propagandës pro-ruse do t’i shitej  popullsisë serbe se kjo po ndodh prej kthesës në politikën e jashtme ruse dhe nën presion dhe me dhimbje të madhe – sepse Putini e ka tradhëtuar Serbinë. Në rast se Serbia do të bashkohet me sanksionet kundër Rusisë, ruset dhe rusët nuk do ta ndiejnë aspak, por bujqve serbë do t’u mbeten të korrat në dorë, pasi zakonisht ata e shesin drithin në Rusi. 

Interesat e ndryshme ruso- serbe ndaj çështjes së Kosovës

Përveç varësisë nga energjia dhe soft power, e Rusisë shtylla kurrizore e partneritetit serbo-rus në fakt është çështja e Kosovës, pasi asgjë nuk e ka lidhur Beogradin më shumë më Moskën se sa mbështetja e Serbisë tek Rusia për veton ruse në KS të OKB-së. 

Vetë Vuçiqi pat shprehur shqetësimin se pas luftës në Ukrainë Perëndimi mund ta përjashtonte Rusinë nga Këshilli i Sigurimit

Megjithatë, interesat që e udhëheqin Beogradin dhe Moskën për çështjen e Kosovës janë shumë, por duhet të angazhohet në një politikë e zjarrtë kundër-secesioniste që duhet të arrijë një marrëveshje më të mirë për mosmarrëveshjet me Kosovën. Për arritjen e këtij qëllimi, Serbia është mbështetur Rusia. Sipas fjalëve të vetë Milovan Drecun  i cili kryeson Komisionin e Kuvendit të Serbisë për Kosovën dhe Metohi (emri serb i territorit): “Ne duhet Rusia që të na forcojë pozicionin tonë me amerikanët, sepse kur Rusia e ka peshën e saj pas nesh, Amerikanët e dinë se asnjë zgjidhje nuk mund të kalojë pa pëlqimin e saj.” Rusia, nga ana tjetër, e sheh mosmarrëveshjen për Kosovën si një mundësi për të injektuar veten në Ballkan dhe gjeopolitikën e rajonit. Duke mbështetur Serbinë, Rusia mund ta përdorë çështjen Kosovës qoftë si mjet pazaresh me Perëndimin ose për të minuar atë që ajo e percepton si të njëanshmëri e projektit të SHBA. 

Në këtë pazar hipotetik, Rusia është munduar ta shiste bashkëpunimin e saj me Kosovën me pranimin e statusit të Krimesë ose me heqjen e sanksioneve perëndimore ndaj Rusisë. Por pas luftës në Ukrainë këto predispozita kanë ndryshuar dhe fuqia e presionit të Rusisë në këtë drejtim ka rënë. Po ka një risk të ri për Kosovën se çfarëdo marrëveshje paqeje që do të mund të arrihet në të ardhshmen për Ukrainën do të ketë impakt në mënyrën, sesi do të zgjidhet edhe mbi një zgjidhje të pranueshme nga Serbia për Kosovën. 

Marrëveshja për shkëmbin teritoresh involvimi i Rusisë dhe Grenelli

Dallimet mes Serbisë dhe Rusisë mbi Kosovën filloi të shfaqej në vitin 2018 kur presidenti Vuçiq dhe presidenti i Kosovës, Hashim Thaçi propozuan një shkëmbim toke midis dy palëve. Megjithatë, interesat që e drejtojnë Beogradin dhe Moskën në çështjen e Kosovës janë shumë të ndryshme.

Ish- Presidenti amerikan Donald Trump i dha mbështetjen e tij të plotë për propozimin, duke dërguar një letër drejtuar si Vuçiqit dhe Thaçit që i inkurajonte të arrinin një marrëveshje përfundimtare dhe i ftonte ata ta festonin atë në Shtëpinë e Bardhë. Rusisë nuk i pëlqente ideja që mosmarrëveshja e Kosovës të zgjidhej pa pjesëmarrjen ruse dhe pa mundësinë që Rusia të përfshihej në një shkëmbim të fuqive të mëdha. Ndryshe nga SHBA, Rusia nuk shihte asnjë dobi në zgjidhjen e mosmarrëveshjes së Kosovës, nëse Rusia nuk konsultohej edhe ajo dhe nëse Rusisë nuk i ofrohej diçka në këmbim. 

Në tetor 2019 Donald Trump emëroi Richard Grenellin,  ambasadorin e SHBA në Gjermani dhe ushtruesin e detyrës së drejtorit të inteligjencës kombëtare (DNI), si i dërguari special për dialogun Serbi-Kosovë, duke treguar interesimin e Trumpit për zgjidhjen e mosmarrëveshjes. Ky interes ishte ndezur nga paaftësia e BE-së për të zgjidhur mosmarrëveshjen e Kosovës dhe dëshira e Trumpit për të shënuar një fitore të politikës së jashtme përpara zgjedhjeve presidenciale të vitit 2020. Kur u pyet nëse Rusia mund t’i bashkohej Serbisë, në Dialogun për Kosovën, zëdhënësi i Grenellit, Dick Custin u deklarua pozitivisht, “Të gjithë ata që mund të kontribuojnë me ide për të ndihmuar stabilitetin, paqen dhe prosperitetin e Serbisë dhe Kosovës janë të e mirëseardhur”. Për Rusinë, cështja e Kosovës ishte  një dhuratë që ende duhet të vazhdojë të milet. Me Çështjen e Kosovës, Rusia mundi ta fitonte me çmim të ulët një pikëmbështetje politike në Serbi dhe në Ballkan.” Në fund të fundit, pavarësisht përshtypjeve që dikush mund të kuptuar nga komunikimet zyrtare, në Moskë nuk kishte kaq shumë besim tek  më i fuqishmi burrë shteti në Serbi, Aleksandar Vuçiqi, shkruante në artikullin ” Nga Rusia me dashuri? Pritja e vakët e Serbisë për ndihmën ruse dhe implikimet e saj gjeopolitike, analisti Vuk Vuksanoviq.

Rusia gjithashtu vazhdonte t’i referohej precedentit të Kosovës në konfliktet territoriale në periudhën post-sovjetike, sidomos në rastin e aneksimit të saj të Krimesë në 2014. Ndërmjetësimi i një marrëveshjeje ku Perëndimi nuk mund të ishte një ndihmë edhe më e madhe fuqisë dhe imazhit të Rusisë në rajon. Ne kushtet e sotme kjo ballancë pas sulmit të Putinit në Ukrainë është çatrafiluar. Ekuilibri është prishur Tani pozita e Rusisë është lëkundur pas sulmit në Ukrainë ka të ngjarë të zvarritet kundërshtojnë dhe refuzojnë të bëjnë lëshime për të. Por nëse Beogradi nuk mundet të fitojë koncesione, siç po duket, nga SHBA dhe Rusia në atë pazar hipotetik, qeveria serbe do të ishte në më së shumti politikisht në pozitë e vështirë për t’u shpjeguar qytetarëve të vet dështimin e saj për të nxjerrë ndonjë përfitim me vlerë pas dymbëdhjetë vjetësh kundërshtime të Pavarësisë së Kosovës. 

Por ai beson Moska Aleksandar Vuçiqit? 

Koalicioni i udhëhequr nga Vuçiqi që ka drejtuar Serbinë e qeverisur qysh nga viti 2012 përbëhet nga ish bashkëpunëtorët e kriminelit serb  Sllobodan Millosheviq, dhe ka cuar në një rënie të ndjeshme në demokracinë serbe. Megjithatë, nëse Vuçiqi do të tregohej më bashkëpunues për zgjidhjen e mosmarrëveshjes së Kosovës dhe për të ruajtur njëfarë stabiliteti në rajon, edhe Perëndimi do të vazhdonte t’i mbyllte sytë ndaj prirjeve të tij anti demokratike. 

Edhe pse Vuçiq po e luan kartën ruse dhe bën uvertura emocionale drejt Moskës, ai nuk është një rusofil i vërtetë, sic janë ata që e rrethojnë Vuçiqin, dashamirësia dhe preferencat e së cilëve për Rusinë janë të pa diskutueshme si p.sh ish-presidenti, Tomislav Nikolic, dhe ish ministri i Jashtëm Ivica Daçiq. Megjithatë, ndryshe nga këta të dy, Vuçiqi thjesht i përdor mediat dhe tabloidet pro-qeveritare për të kënaqur ndjenjat pro-ruse të zgjedhësve të tij. Në të vërtetë, Vuçiq e di se aftësia e tij për të qëndruar në pushtet është më shumë varur nga kryeqytetet perëndimore, sesa nga Moska. Edhe Moska është e vetëdijshme për shfaqjet politike të Vuçiqit dhe e ka shprehur pakënaqësinë e saj nëpërmjet gjesteve diplomatike provokuese, Mosbesimi ishte i pranishëm edhe gjatë kohës kur Putini bëri një vizitë teatrale në Beograd në janar të 2019-tës, kur Putin po shmangte me kujdes demonstrimin e ndonjë qendrimi pozitiv ndaj Vuçiqit. 

I pyetur nga shtypi serb, nëse do t’i drejtohej publikut serb, Putinit u ishte përgjigjur shkurt se plani i vizitës nuk përfshinte të folurit në tubim. Pas shumë zvarritjesh dhe pas lutjeve nga mikpritësin e tij, Putin iu drejtua turmës me një “Faleminderit për miqësinë” serbo – ruse ». Gjë që u pa si një “dhuratë për Vuçiqin”, duke pasur parasysh se vizita ndodhi kur Vuçiq po përballej me demonstrata antiqeveritare masive, e në të vërtetë shërbeu vetëm për të treguar se marrëdhënia mes dy liderëve nuk ishte veçanërisht e ngrohtë apo e sinqertë. Se kjo marrëdhënie nuk është aq e qetë sa besohet zakonisht. Kjo gjithashtu u bë e dukshme edhe në nëntor 2019, kur një video e vitit 2018 tregohej një oficer i inteligjencës ushtarake ruse,  GRU, e vendosur në ambasadën e Rusisë në Beograd, duke i dhënë ryshfet një ish- oficeri ushtarak serb. Më vonë në dhjetor 2019, Vuçiq vizitoi Putinin në Soçi ku të dy i riparuan dëmet e shkaktuara nga skandali i spiunazhit. Vuçiq duhej ta bënte këtë pasi ai ende atëhere e kishte nevojën e Rusisë për çështjen e Kosovës. Pasi  cdo marrëveshje që Serbia do të negocionte për Kosovën, do të ishte politike pasi publiku serb do ta perceptonte atë situatë sikur udhëheqja ruse është më e vëmendshme ndaj Serbisë dhe interesave kombëtare të saj sesa vetë liderët serbë. Putin dhe Vuçiq mbetën të lidhur një martesë interesi.

Putin dhe Vuçiq një martesë me interes

Por humbjet katastrofale ruse në Ukrainë edhe qëndrimi i Perëndimit ndaj Serbisë dhe kryesisht i BE-së, ku Serbia është kandidate për antarësim, nuk do të ndryshojë në favor të Vuçiqit në këto rrethana. Pyetja mbetet a do të shkojë kjo martesë tani drejt një divorci. A do të shkojë Vuciqi drejt Perëndimit tani që sipas tij Putini e tradhtoi Serbinë? Presioni nga perëndimi për Vuciqin do të rritet eksponecialisht. Ndaj është koha që Kosova të kërkojë të bëjë një diplomaci më inventive duke kërkuar njohjen si parakusht për bisedime. Vizita dhe takimet e Albin Kurtit në SHBA me diplomatët amerikanë synojnë përgatitjen e palës kosovare për bisedime.

Një sinjal presidenti i Serbisë e mori gjatë vizitës në Berlin më 4 maj 2022, ku kryeministri i Kosovës u prit njëkohësisht me të njëjtat nderime, si dhe ai. Një mesazh i qartë ky: në sytë e Republikës Federale të Gjermanisë Kosova dhe Serbia janë shtete të barazvlefshme.

Sikur të mos mjaftonte kjo, Kurti dhe Vuçiq, që në fakt nuk donin ta takonin njeri-tjetrin u detyruan të marrin pjesë në një darkë jo zyrtare me të ngarkuarin e BE-së për Ballkanin. Ata u ulën në një tryezë të rrumbullakët të shtruar bukur duke vështruar miqësisht përpara kamerave. Por asgjë nuk doli nga ky takim. Të ngarkuarit e Beogradit dhe të Prishtinës do të vazhdojnë bisedimet më 13 maj në Bruksel. Por ky gjest do t’u ngulitet në kujtesë të dy politikanëve. 

Fjalimi i Vuçiçit që për mendëm në fillim pason qëndrimin e tij në Berlin më 4 maj. Kurti, pas takimit, ka thënë se “njohja reciproke duhet të jetë në qendër dhe jo në fund të procesit të negociatave me Serbinë”. Vuçiç, në anën tjetër, ka thënë se Serbia “do të bëjë të pamundurën për të arritur një zgjidhje kompromisi”. Dialogu për normalizimin e marrëdhënieve mes Kosovës dhe Serbisë, me ndërmjetësim të Bashkimit Evropian, ka nisur në vitin 2011. Palët kanë arritur dhjetëra marrëveshje, por shumica e tyre nuk kanë gjetur zbatim në terren. Kancelari, Olaf Scholz kërkesat e tij ndaj Kosovës dhe Serbisë në Berlin i formuloi me fjalë kortezie: Nga njëra anë duhet që të dyja shtetet lidhur me çështjen e Ukrainës t’i dërgojnë të njëjtin mesazh Rusisë. 

Gjithashtu kreu i qeverisë gjermane pret nga Serbia që të jetë e prerë kundër separatizmit të serbëve të Bosnjes nën Milorad Dodikun, si dhe të respektojë shtetin ligjor dhe lirinë e shtypit në Serbi. Por para së gjithash Beogradi duhet të njohë zyrtarisht Kosovën si të pavarur dhe të mos pengojë antarësimin e shtetit të ri të Europës në OKB dhe në organizatat e tjera ndërkombëtare. 

Me këtë Europa do t’i afrohej së paku një hap të vogël bashkimit të saj paqësor – ky do ishte një sinjal i rëndësishëm në një moment historik, në të cilin 77 vjet pas Luftës së Dytë Botërore, po gjëmon sërish një luftë e re në kontinentin e vjetër edhe pse Putini po mbulohet ta mbulojë me fanfarat e 9 majit te fitores mbi nazizmin, që për ironi është dhe dita e Evropës. Rënia e mbështetjes ruse do të hiqte një karrike në lojën e karrikeve gjeopolitike të Vuçiqit. Ndaj Kosova duhet me vendosmëri ta shfrytëzojë këtë rast.

Nderkohë Serbia po e mëson mirë faktin se nuk mund të ulësh në dy karrike në një kohë kur ato janë shumë larg njera tjetrës.

Filed Under: Politike Tagged With: Rafael Floqi

  • « Previous Page
  • 1
  • …
  • 9
  • 10
  • 11
  • 12
  • 13
  • …
  • 32
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • NDJESHMËRIA SI STRUKTURË – NGA PËRKORËSIA TE THELLËSIA
  • Si Fan Noli i takoi presidentët Wilson the T. Roosevelt për çështjen shqiptare
  • TRIDIMENSIONALJA NË KRIJIMTARINË E PREҪ ZOGAJT
  • Kosova dhe NATO: Një hap strategjik për stabilitet, siguri dhe legjitimitet ndërkombëtar
  • MEGASPEKTAKLI MË I MADH ARTISTIK PAS LUFTËS GJENOCIDIALE NË KOSOVË!
  • Veprimtaria atdhetare e Isa Boletinit në shërbim të çështjes kombëtare
  • FLAMURI I SKËNDERBEUT
  • Këngët e dasmës dhe rituali i tyre te “Bleta shqiptare” e Thimi Mitkos
  • Trashëgimia shqiptare meriton më shumë se sa emërtimet simbolike të rrugëve në New York
  • “Unbreakable and other short stories”
  • ÇËSHTJA SHQIPTARE NË MAQEDONINË E VERIUT NUK TRAJTOHET SI PARTNERITET KONSTITUIV, POR SI PROBLEM PËR T’U ADMINISTRUAR
  • Dr. Evia Nano hosts Albanian American author, Dearta Logu Fusaro
  • DR IBRAHIM RUGOVA – PRESIDENTI I PARË HISTORIK I DARDANISË
  • Krijohet Albanian American Gastrointestinal Association (AAGA)
  • Prof. Rifat Latifi zgjidhet drejtor i Qendrës për Kërkime, Simulime dhe Trajnime të Avancuara Kirurgjike dhe Mjekësore të Kosovës (QKSTK) në Universitetin e Prishtinës

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT