Rafael Floqi – Page 28 – Dielli

Analiza: A mund të shkaktojë ISIS një 11 shtator tjetër?

September 11, 2015 by dgreca

Nga Rafael Floqi*/

Rritja e fuqisë së grupit ektremist Shteti Islamik ishte mjaft e beftë. Ajo i kapi Shtetet e Bashkuara në befasi verën e kaluar, kur organizata mori nën kontroll pjesën më të madhe të Irakut verior, duke u zgjeruar më pas dhe në Sirinë fqinje. Por shumë analistë thonë se grupi – i cili u krijua nga radhët e al-Kaidës në Irak – ka qenë prej vitesh në organizim e sipër. Edhe para se forcat amerikane të iknin nga Iraku në vitin 2011, ISIS po ndërtonte një forcë ushtarake profesionale, duke nxitur trazira sunite dhe duke ndërmarrë fushata brutale bombardimesh dhe vrasjesh barbare. Grupi krenohet me 50 mijë luftëtarë në Siri dhe 30 mijë në Irak, duke rekrutuar 6 mijë të tjerë vetëm muajin e kaluar.

Ky është një grup mizoria e të cilit alarmoi dhe vetë al-Kaidën dhe që po e shfrytëzon me sukses luftën civile në Siri dhe sundimin sektar të Irakut për të mbledhur armë, pasuri dhe ndikim me një shpejtësi të madhe, thotë David Kilcullen, arkitekti i shtimit të trupave luftarake në Irak në vitin 2006. Zoti Kilcullen aktualisht kryeson CAERUS, një firmë sigurie dhe e strategjive të zbulimit në Uashington. Sipas tij, ISIS e ka lënë në hije al-Kaidën:

“Është organizatë shumë më e aftë ushtarakisht, është shumë më e pasur, ajo kontrollon territorin, kontrollon infrastrukturën kryesore dhe ky është me të vërtetë një kërcënim shumë më dramatic, sesa ai që kemi parë nga al-Kaida. Ata kanë fituar miliona dollarë nga rrëmbimet dhe shpërblimet prej tyre. Tani ata janë grupi më i pasur terrorist në botë, me zotërime, që kapin një vlerë prej më shumë se 450 miliardë dollarësh.”

Si në Siri dhe Irak, ISIS po krijon embrione qeverisjeje duke ndjekur shembullin e Hezbollahut, i cili vepron si një organizëm i ngjashëm me një shtet në Liban. Madje kohët e fundit ata nxorrën edhe monedhën e tyre.

Sulmi vdekjeprurës i dy burrave në një ekspozitë të karikaturave te Profetit Muhamed pranë Dallas para disa kohësh tha veterani i CIA-s Michael Morell, ishte thjesht frymëzuar nga Shteti Islamik.

Por është vetëm një çështje kohe para se grupi xhihadist të jetë në gjendje pë të drejtuar sulmet më të përpunuara në tokën amerikane që mund të rezultojnë në viktima masive. “Nëse ne nuk do ta vendosim ISIS nën kontroll, ne kemi për ta parë këtë lloj sulmi,” si lloji i sulmit të al-Kaedës nisur në 9/11, i tha Morell, gazetës “USA Today”.

Deri tani, përpjekjet e SHBA nuk kanë qenë efektive në kundërvënien me sukses ndaj shtetit Islamik në rekrutimin e qindra të konvertuarve amerikanë, thotë ai, “dhe ne nuk e kemi atë fuqi, sepse është shumë e vështirë për ta bërë këtë gjë.” Morell eshte nje ekspert i njohur ai ndodhej pranë Presidentit George W. Bush në një shkollë fillore në Florida në vitin 2001, kur presidentit iu tha se ishin rëmbyer avionë të linjave ajrore dhe qenë rrëzuar në Qendrën Botërore të Tregtisë, dhe ai ishte po në Shtëpinë e Bardhë me presidentin Obama gati një dekadë më vonë, kur për herë të parë u dëgjua fjala, që Navy Seal 6 kishte vrarë Osama bin Ladenin.

Morell ka shkruar një përmbledhje të përvojave të tij, pas 33 vjetesh punë në CIA, duke përfshirë edhe dy pozita si ushtrues detyre i drejtorit të prgjithshëm ,të botuara të martën me titull “Lufta e Madhe e kohës sonë: Nga Al Kaida tek ISIS, Lufta e CIA-s kundër terrorizmit”.

Teza e tij qendrore është: Kjo “luftë e madhe”, e cila tashmë ka testuar sigurinë kombëtare të vendit dhe politikën e saj, ka të ngjarë të shtrihet për dekada të tëra dhe më gjatë. “Për aq sa unë mund të parashikoj,” thotë ai. Vetëm të premten e kaluar, niveli kërcënimit në bazat amerikane ushtarake u ngrit në nivelin më të lartë ne 10 ne parg të përvjetorin e 9/11, pjesërisht për shkak të shqetësimit në lidhje me sulmin Teksasit që la dy sulmues të vdekur. “Ne jemi patjetër në një fazë të re të një kërcënimi global terrorist” Sekretarja e Sigurisë Kombëtare Jeh Johnson paralajmëroi në ABC e Fox News të dielën.

Dhe kryetari i Komisionit të Sigurisë “Homeland Security” në Kongress Mike McCaul, republikan nga Teksasi, ka thënë se përdorimi i sofistikuar i Internetit nga grupet e ISIS-it ‘do të thotë se “me të vërtetë, se terrorizmi është bërë viral.”

“Do të ishte një gabim të mendohej se al-Kaeda ka vdekur, së bashku me bin Laden në Abbottabad”, thotë Morell.

Ndërsa udhëheqja e al-Kaedës në Afganistan dhe Pakistan është asgjësuar, degët e tjera të grupit kanë lulëzuar, duke përfshirë al-Kaedën në Gadishullin Arabik, me bazë në Jemen. “Ata sot e kanë aftësinë për të sjellë një avion në Shtetet e Bashkuara”, thotë Morelli. “Në qoftë se kjo do te ndodhte nesër, unë nuk do të isha i befasuar. Ai thote se si CIA dhe agjencitë e tjera të inteligjencës amerikane nuk e llogaritën mirë ndikimin e Pranverës Arabe. Pasi nisën demonstratat pro-demokracisë që përfshinë të gjithë Lindjen e Mesme dhe Afrikën e Veriut, ata arritën në përfundimin se ato do ta shkatërronin al-Kaidën për shkak se ajo do të “godiste narrativën e Alkaedës se vetëm dhuna mund të çonte në ndryshime politike.”

Gjë që doli që ishte vertet “krejtësisht e gabuar,” thotë ai. Qeveritë që pasuan nuk ishin në gjendje apo të gatshme për të luftuar ekstremizmin.

Pëe sulmet e 2012 në Bengazi që la katër amerikanë të vdekur, Morell ve në dukje se përse Departamenti i Shtetit nuk i është përgjigjur një kërcënimi në rritje atje me forcimin e sigurisë për punonjësit e saj, ashtu si edhe CIA. Por ai gjithashtu vë pyetje përpjekjet e republikanëve në Kongres për të sugjereruar se ishte në lojë një lloj komploti. Bengazi është “fëmija deshtak” i ndërhyrjes së politikës në sigurinë kombëtare.”

Ai argumenton se mbledhja nga NSA-së në masë të të dhënave të thirrjeve telefonike në Shtetet e Bashkuara, duke përfshirë edhe nga miliona amerikanëve të padyshuar për ndonjë keqbërje, ka qenë “një mjet shumë i rëndësishëm” kundër terrorizmit, edhe pse ai pranon se është e vështirë të tregojnë se çfarë komploti të veçantë ajo ka ndërprerë. Më vonë një gjykatë federale apeli arriti në përfundimin e programit ishte i paligjshëm, dhe Kongresi tani po debaton nëse do të rishikojë mënyrën se si ajo punon para se të skadojë afati. “Sikur të kishte qenë ai program para 9/11, do te kishim një shans të mirë që të dëgjonim 19 rrëmbyesit të komunikonin me njëri-tjetrin, “thotë ai. Një duzinë vjet më vonë, kur qëllimi i programit u zbulua nga ish-kontraktori i NSA Edward Snowden, peisazhi politik ka ndryshuar.

“Reagimi i publikut në vitin 2013 ishte:” Jo nuk mund t’i besojmë qeverisë? ” Por do të kishte qenë një reagim krejtësisht i ndryshëm në vitin 2001, (kur) sulmet e 9/11 sapo kishin ndodhur. ” Edhe më pas agjencia nuk pranoi të tërhiqej, Cheney ka vazhduar të thotë në deklarata publike se ka pasur një lidhje që bëri të mundur një veprim amerikan kundër Irakut.

“Ndikimi ishte i madh,” kujton Morell, dhe kishte kontribuar në besimin e shumicës së amerikanëve se Iraku kishte një rol në sulmet e 11 shtatorit.

“Unë u ula në tryezë me babain tim një vit pasi filloi lufta në Irak, dhe kam thënë diçka që ngrinte një pyetje në lidhje me nëse kjo ishte gjëja më e drejtë për të bërë apo jo”, kujton Morell-i. “Babai im përplas dorën mbi tavolinë derisa piruni kërceu jashtë dhe tha:” Por, Iraku shkatoi 9/11! ” Unë i thashë, “Jo, ata nuk e bënë, babi. Unë e di. Më beso. Unë e di.” Ndersa tani luftëtarët nga al-Kaida po lidhen me Shtetit Islamik të Irakut dhe Levanti (ISIS) dhe marshuan në Raka, në Siri.

Pamjet e fundit tronditëse të ushtarëve amerikanë të masakruar nga grupi ekstremist ISIS, vijnë si një mesazh kërcënimi për Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Në publikimet e rradhës në rrjetet sociale ISIS-I, kërcënon Amerikën dhe qytetarët e saj se do të jenë shënjestër nga çdo mysliman në botë. Ata paralajmërojnë amerikanët të ruhen pasi një tjetër tragjedi si ajo e 11 shtatorit do të mund të përsëritet. Ky sulm virtual është shoqëruar me pamjet e torturave të ushtarëve amerikanë gjatë periudhës që ata ndodheshin në Irak dhe vjen si reagim pas ndërhyrjes së SHBA-së. Ekstremistët e shtetit islam kanë publikuar një video me të cilën kërcënohen të gjithë amerikanët duke i paralajmëruar se do të përsëritet sulmi i 11 shtatorit të vitit 2001. Në video thuhet se lëvizja e xhihadistëve është më e fuqishme qysh prej kohës kur Al Kaida sulmoi në New York dhe Washington para 14 viteve dhe tash janë të gatshëm që prapë të sulmojnë SHBA-në.

Ekstremistët e ISIS-it paralajmërojnë se nuk ka “Siguri për asnjë amerikan në botë” dhe se ata janë të aftë dhe mjaft të fortë “që përsëri ta kallin Amerikën”. Video xhirimi që quhet “Do ta kallim Amerikën” i fton pjesëtarët e ISIS-it që ta sulmojnë SHBA-në. Në video po ashtu janë paraqitur disa nga krimet më të rënda që ekstremistët kanë bërë siç janë prerja e kokës së gazetarit dhe pilotit. Aty paraqiten të shtënat në Paris dhe Otavë, duke thënë se pas Francës dhe Kanadasë, është radha e SHBA-së. “Me leje të Allahut së shpejti do ta përsërisim 11 shtatorin”, thuhet në xhirimin e ISIS-it që me fotografi përcillen raportet e mediave në sulmin e Kullave binjake.

Shumë ekspertë thonë se elementi që tërheq drejt ISIS dhe bashkëpunim nga grupe të tjera, është suksesi ushtarak i Shtetit Islamik. Por të tjerë thonë se ISIS nuk ka kaluar ndonjë provë të vërtetë ushtarake. Brian Jenkins, ekspert i terrorizmit, thotë se zona kryesisht sunite e Irakut ishte një pre e lehtë.

“Nuk është se ISIS ishte një forcë e pamposhtshme, e cila mundi ushtrinë irakiane, thjesht ndodhi që ushtaria e Irakut u largua, duke lënë një vakum që ISIS ishte në gjendje ta mbushte.” “Siria tani është një mozaik me territore të zotëruara nga qeveria dhe territore të mbajtura nga ky apo ai grup. Ndërsa Iraku de facto është i ndarë në zona sunite, shi’ite dhe zona kurde.”

Zoti Jenkins thotë se edhe një ndërhyrje e gjerë ushtarake perëndimore nuk do të ishte në gjendje të ribashkonte Sirinë dhe Irakun. Maksimumi që mund të arrihet – argumenton ai – është që të “përmbahet kaosi” brenda zonës së konfliktit, i cili mund të zgjasë për dekada me radhë.

Por shumë ekspertë thonë se ISIS duhet të ndalet. Ata e shohin rritjen e ISIS-it si zhvillimin më të rëndësishëm në xhihadin ndërkombëtar, që nga 11 Shtatori 2001. Vëzhguesit thonë se ISIS ka marrë rolin e udhëheqësit së rrjeteve globale terroriste kundër Perëndimit. Grupe të mëdha ekstremiste – që nga Abu Saiaf dhe Jamaat Islamia në Azinë Lindore, deri tek Boko Haram në Afrikë – e kanë zhvendosur besnikërinë e tyre nga al-Kaida tek kjo organizatë e re terroriste e pamëshirshme.

Prandaj duke perifrazuar Brehtin do të thosha, “Njerëz jeni vigjilentë!”.

Kristo Floqi: Kujtime si u krijua Federata Vatra

April 29, 2015 by dgreca

Nga Rafael Floqi/
Federata Panshqiptare Vatra mbush sot 103 Vjet, duke u bërë atë organizimim më jetëgjatë të shqiptarëve në të dyja anët e Atlantikut dhe në mbarë botën shqiptare. Ajo u brujt nga dy faktorë, nga atdhedashuria e shqiptarëve dhe ndikimi i demokracisë amerikane.
Patrioti Kristo Floqi, është nismëtar i krijimit të Federatës Panshqiptare Vatra dhe është ndoshta i vetmi dëshmitar i ngjarjes që ka shkruar kujtimet e tij rreth kësaj ngjarje.
Ka në këto kujtime sa fakte dhe perjetime vetjake të raporteve me figura të tilla sa të mëdha si Noli e Konica, por dhe dëshmi faktike të këtij çasti historik. Ka në këto kujtime ka edhe fërkime dhe hatërmbetje, tipike mes shqiptarësh që ndoshta e çuan Kriston më vonë që të jepte dorëheqjen nga kryesia. Noli në Kalendarin e Vatrës botuar me 1918 jep një përmbledhje telegrafike te fillimeve të Vatrës kur pohon se “Më Prill 28, 1912. U themelua në sallën e Rishes se Bostonit, 227 Tremont Street, Federata Pan-Shqiptare e Amerikës VATRA prej Shoqërive BESA-BESEN, FLAMURI I KRUJES, K0MBETARE dhe DALLENDYSHJA, nënë chairmanesín’ e At Fan Nolit. Komisioni i Perkohëshme u zgjoth keshtu: Sekretar At Fan Noli, arkëtar Lambí Çikozi, organizatorë të Dégëve Faïk Bé Konitza dhe Kristo Floqi, manager i DIELLIT Kristo Kirka, inspektorë të DIELLIT Paskál Aleksi, Elia Tromara, Kosta Vasil. Me 14 Korrík, 1912, u mbajt ne Lawrence Hall, 724 washington Street, Boston, i pari Kuvént i Federatës nën chairmanesín’ e Z-it Lambi Kréshpani dhe u zgjoth i pari Komision i régullshme i Federates kështú: Sekretár i Pergjithshme i Vatrës dhe Redaktor i Diellit Faik Bé Konitza, arkëtár Lambi Çikozi, kontrollorë Kristo Floqi, Paskál Aleksi, Vangjél Gjika dhe Josíf Pani, dhe manager i DIELLIT Kristo Kirka. Gjithe ky Kuvend mbajti një seancë të dytë me 28 Korrík per te votuar buxhetin dhe nje seance të tretë me 11 Gusht, ku akseptoj demicjen e kontrollorëve Kristo Floqi, Paskál Aleks dhe Vangjél Gjika dhe zgjodhi ne vent te tyre ZZ. Andrea Kristo, Koli Cakuaqi dhe At Fan Noli.”
Por po sjell ketu, kujtimet e Kristo Floqit që u botuan më 1937 në revistën LEKA me rastin e 25 vjetorit të Pavarësisë, në shenjë respekti të tij si nismëtar dhe krijues i Federatës ashtu siç i ka shkruar ai dhe me gjuhën e kohës.

“Çështja u ashpërua fort dhe persekutim i rrebtë filloj kundra nesh me burgime, me internime, me dënime e tjera, etj., sa jeta jonë u bë e paduruar. Shumë nacionalistë u shtërnguan të hikin natën me vapore, ose me kaike, tuke kaluar Adriatikun, dhe disa muar malet. Midis këtyre të dytëve isha edhè unë i riu u shtërngova te shkonj në Cakranj të Mallakastrës, ku kishim Etat-Mazhorin tonë, nënë kryesinë e Bektash Cakranjit. Po kur e pamë që ish e pamundur të qendronim edhé në malet akoma, u nevojitmë të shpërdahemi, kështu që një mëngjes të bukur u gdhimë në Brindisi me disa shokë dhe, mbassi e pamë që s’kishim shpresë të ktheheshim më në Atdhé, muarmë rrugën e gjatë dhe pas dhjetë ditsh kishim mbrijtur në Boston të Shteteve të Bashkuara.
Natyrisht në Boston s’munt të ushtronim avokaturën, po edhè s’munt të rijnim edhè pa punë, kështu që u shtërnguam të hapim një restaurant me klientë shqiptarët punëtorë të fabrikave në Natick. Mass. Po nuk shkuan 4 muaj dhe restauranti jonë falimentoj, se u shpërndanë më të shumtët e klientëve tonë dhe nevoja na shtërngoi të çajmë barkazi Shtetet e Bashkuara e të zemë vent në qytetin e bukur Salt-Lake City të shtetit UTAH, pranë Kalifomis ku kisha një kunatin t’em, z. Kristo Poçi, që merreshe atjè me disa punëra. Aty qendrova deri më 20 të Shtatorit 1911.
Në atë kohë, shoqëria famoze Shqiptare BESA-BESEN e Bostonit, që kishte organin e saj propagandues DJELLIN, që e redaktonte z. Faik Konitza me titullin DJELLI e FLAMURI nuk shkonte mirë me redaktorin e saj. Shqiptarët ishin ndarë në dy partina, prej të cilavet partija më e vogël favorizonte z. F. Konizën, kur se ana tjetër. shumica nuk e deshtë, kështu që z. Konitza u shtërngua të tërhiqet prej redaksisë, e cila mbeti vakante.
Parija e shoqëris BESA-BESEN ahere. e sidomos dy nga anetarët e saj z.z. Llambi Çikozi dhe Kolë Rodhja u adresuan né mua dhe më proponuan redaktimin e DJELLIT me një rrogë mujore prej 50 dollarësh, tuke m’u lutur ta pranonja. Sa do që isha ngatëruar me disa punë të frytshme dhe kisha vënë një bazë të mirë fitimesh tregëtare, u shtërngova ta pranonj atë detyrë dhe kështu më 20 Shtator 1911 lashë fëmijën t’ime në Salt-Lake City dhe ardha në Boston, Mass, ku atdhetarët e atij qyteti dhe të rrethinave më pritnë shumë bukur e me enthusiasmë të patreguar. Të nesërmet mernja përsipër redaktimin e DJELLIT.
I shtërnguar qysh ditët e para të vizitonj kollonit e ndyshme Shqiptare të Shteteve të Bashkuara, fillova që javën e parë të shetit katund më katund, tuke mbajtur konferenca e tuke inkurajuar patriotët Shqiptarë në propagandën nacionale, e cila kish marë asi kohe një zhvillim e përparim të mjaftë. Qellimi i konferencavet ishte sidomos për një bashkim të përgjithshem midis kollonive të ndyshme dhe pikërisht të disa shoqërive Shqiptare. me një program të njejtë patriotik, në mënyrë që të pushonte antagonisma që kishin njëra me tjetrën, e cila ishte shkak i ndalimeve të përhapjes së ndjenjavet kombëtare, pengim që e forconin më tepër edhe intrigat e parreshtura të disa atdhetarëve tonë, që ushqenin mendime grekomane për dëmin tonë e të Kombit.
Këtë qellim e vazhdova me nji aftësi të palodhur e me insistim dhe u trumbetova shpeshherë me anen e DJELLIT në nji mënyrë bindëse e me arësyje të gjalla me shumë se tre muaj e me 100 e ca konferenca, deri sa konstatova se mundimet e mija nuk shkuan kot. Kollonit e ndryshme u bindnë më së fundi se duhej të bëhej nji bashkim i përgjithëshëm me nji qendrë, Bostonin.
Dita historike e 11 Dhetorit 1911 shënoj një periudhë të ré për Shqiptarët e Amerikës. Atë ditë arritnë në Boston me qindra Shqiptarë, si delegatë të shoqërive të ndryshme, po edhè individualë. Salla e gjërë e hallit RATHBONNE u mbush plot, sa shumë veta u shtërnguan të qendrojnë më këmbë dhe qindra të tjerë mbetnë jashtë.
Në atë mbledhje a ndoth edhe Fan Noli, i cili ato ditë kishte ardhur nga Russija, kur se z. Faik Konitza, me gjithë ftimet e shpeshta e miqësorë që i bëmë vetë edhé me miq të tjerë, nuk figuroj në atë mbledhje me që edhe shoqrija e Indianës (Gary-Indiana), që quhej SKENDERBEU e kishte emëruar përfaqsues e i lutej të asistonte në atë mbledhje me rëndësi. Z. F. Konitza u mjaftua të më dergonte një letër. e cila u këndua në mbledhjen dhe përmbajtja e saj ishte këjo:
I dashur Z. Floqi,
”E mora letrën t’uaj sot pas dreke dhe ju kthej përhirime për Çalët “miqësije dhe nderimi që më thoni. Për fat të zi jam fare i penguar të “Dielën, as se dinja se kishit mbledhje këtë të djelë (ndonëse në katër numra ”të Djellit ishte caktuar dita e mbledhjes dhe zotnis Konitza i dërgohej gazeta rregullisht) dhe ai do më ftojë edhe kështu u lidha gjetkë për pasnesër.
”Ato që më thoni për bashkimin janë të pëlqyera edhè pa dyshim duhet të bëhet në gjefshim një formulë të drejtë që ta mbarojmë pa prishur ”punët që kemi trajtuar gjer tani me shumë mundime. Kemi komitetin ”tonë këta (Flamurin e Krujës) dhe nuk shohim ndonjë arësyje që ta prishim. Ësht e udhës të prishen punëra pa rregull e pa program, por jo ”punera të ndertuara me kujdes. Besoj këto ti përqafoni dhe të më jepni ”të drejtë.“
Mbetem juaji me besë,
FAEK KONITZA d.v.
Mbledhja kuptoj nga kjo letrë qëllimet e Z. F. Konitza, që ajy nuk e shihte me sy të mire një Bashkim të këtillë, për të cilin nuk deshtë të sakrifikojë shoqërin “Flamuri i Krujës“ të formuar prej tij e që numuronte 10-12 antarë gjithsej. Z. Konitza nuk kishte qeif ta mernja unë bajrakun, prandaj si ky, si Fan Noli na qitnin gjithë- një pengime. Këto i kishin kuptuar Shqiptarët e atjeshëm dhe unë veçanërisht ja u diktonja herë pas heret me anën e DJELLIT, organit tonë. —
Këtu shënojmë me pak fjalë shoqëritë që existonin aso kohet në Amerikën e Veriut dhe të cilat ne mundoheshim ti bashkonim që të gjitha. Shoqëritë ishin këto: Më e madhja së gjithash ishte shoq. BESA-BESEN, pasonte shoq. ARESIMI e Korçarëvet, shoq. DALLENDYSHE e Neë Yorkut, shoq. KOMBTARE e Ëorcesterit, shoqëritë MALLJ I MEMEDHEUT dhe PERLINDJA e Jamestoënit, shoqë- rija LIDHJA, Shoq. GJERGJ SKENDERBEU, shoq. HYLLI AFERDITA, Shoq. BASHKIMI, shoq. M1REBERESE, shoq. PERPARIMI, dhe komiteti i z. F. Konitza FLAMURI I KRUJES.
Posa u këndua lista e delegatëve të ardhur, unë, si nisiatori i asaj mbledhjeje propozova të zgjidhet një kryetar që të kryesojë atë mbledhje, si dhe seancat e tjera që do të bëheshin më von dhe, që ti bënja nder At Fan Nolit, proponova të zgjidhet ajy si kryesonjës, por Fan Noli shpjegoj e tha se kryesija më përkiste mua si nisiator i asaj mbledhjeje, i cili isha njëkohësisht edhè organizatori i asaj. Assambleja unanimisht ahere më zgjodhi mua dhe si sekretar patriotin e sgjuar e të aftë z. Llambi Kreshpanin. Kështu hapa mbledhjen, tuke shpjeguar me një fjalë të gjatë historikun e veprimeve tona dhe qellimin e mbledhjes dhe më së fundi ju dhashë fjalën me radhë oratorëve që dëshironin të flisnin.
Pasi u shkëmbyen disa fjalime midis oratorëve të ndryshëm, një nga delegatët e dërguar, z. Marko Adams propozoj të zgjidhet një komision prej 4 vetash nga më të çquarit midis nesh dhe si të tillë caktoj z.z. Fan Nolin, Kristo Floqin, Faik Konitzën dhe Paskal Aleksin, dhe ky komisjon, si pas shpjegimeve të oratorit, do te merrte përsipër organizimin e një Federate të madhe Panshqiptare me marrëveshjen e të gjitha shoqërive që existonin.
Propozimi i z. Marko Adams gjet pëlqim unanimisht dhe u prit me brohori e duartrokitje. Kështu ajo mbledhje mori funt dhe na u ngarkua neve të katërve barra që të merreshim vesh me shoqi- shoqin dhe të caktonim bazat e para të një bashkimi të dëshiruar, si edhe kanunoren e shoqërisë.
Vendimi i parë që muarm né, mbassi u mblothmë, ishte të caktonim një sekretar, me të cilët do shkëmbeheshîn mendimet e shoqërive dhe si të këtillë emëruan At Fan Nolin, i cili e pranoj. Njëkohësisht u lajmërua edhè ç’do shoqëri që té dërgonte në qendër nga një delegat përfaqsues fuqi-plotë që të vepronte së bashku me né për hesap të shoqërisë që e dërgonte.
Rekordi i parë që çpallmë ishte ky:
Të katër të nënshkruarit, të zgjedhur prej Asamblesë si komisjon për të gjetur udhën e një bashkimi të të gjitha shoqërive Shqiptare të Shteteve të Bashkuara të Amerikës u mblothmë e vendosmë:
I. Të pyeten të gjitha shoqëritë e kollonit e tjera, ku nuk existojnë shoqëri, në u pëlqen një bashkim i përgjithëshëm.
II. Si e dëshirojnë Bashkimin, në forme qendrore, apo si një Federatë.
III. Me ç’farë soj qellimit e dëshirojnë, me qellim politik, letrar, apo me qellim propagande-popullore.
IV. Në rast se u pëlqen ky bashkim, kur munt të kenë
zgjedhë delegatët e tyre për të ardhur në Boston e për të themeluar bashkimin. Njëkohësisht i lajmëronim se Komisjoni i të katërve zgjodhi për sekretar rev.’ At Fan Noiin me adresë P. O. Box 2445, Boston, Mass me, të cilin do. të bëheshin marrëveshjet. Gjithashtu i lajmëronim se mbledhja e aferme . do bëheshe më 3 Marsit 1912. ” \
Komisjoni î Bashkimit,

F. KONITZA, KR. FLOQI, AT FAN NOLI,. P. ALEKSI.
Pak më von ishin zgjedhur këta delegatë përfaqsuës e fuqiplotë:
Për shoqërinë BESA-BESEN z. LIambi Çikozij për .shoq. MIREBERESE Rev. At Naum Cerrja, për shoq. KOMBETARE të Ëorcesterit z. Kostika Treska, i cili u zëvendësua prej Kosta Vasilit, për shoq. PERLINDjA dhe MALLI i MEMEDHEUT të Jamestoënit .z;. Kostaq Kotta, për shoq. DALLENDYSHJA të Neë Jorkut e ARESIM1 i; Kr. Kirka dhe për komitetin FLAMURI i KRl/JES z. plia -Tromarra:
Në nji mbledhje që u mbajt më 24 marsit 1912 u vendos të bëhet kanunorja e Shoqërisë, qellimi i së cilës do të ishte për propagande popullore.
Tani mungonte embri i Federatës dhe kështu u mblothmë të gjithë, organizatorë e delegatë që ta gjenim embrin e ta pagëzonim shoqërinë. Gjithsecili prej nesh proponoj edhè nga një embër, kush emrin PLUGU, kush PARMENDA një tjetër proponoj embrin KASTRIOTI, një tjetër embrin SKENDERBEU, një tjeter proponoj embrin PERLINDJA e gjithashtu, por asnjë prej syresh nuk gjente pëlqimin e duhur. Fundi i fundit Fan No!i na heth në mes embrin VATRA. U pame sy ndër sy me njëri-tjetrin, jo se embri ishte i keq, po si kur s’na goditje mire në vesh, por Fan Noii me elokuencën e tij na dha disa sqarime e shpjegime të tjera sinjinkative e kështu na bindi të gjithëvet edhe e pranuam unanimisht me brohori e duartrokitje. Kështu pra, Shoqërija jonë e madhe mori titullin FEDERATA PANSHQIPTARE VATRA. Mbi këtë u paraqit edhe kanunorja e nënëshkruar prej të gjithëvet, e cila u këndua me kujdes të math, u rah e u bisedua mirë dhe u pranua, tuke u mbajtur një proces- verbal, të cilin e nënëshkruam të gjithë, organizatorë e delegatë.
Dita e 28 Prillit 1912 ka qënë dita e fundit e bisedimeve për VATREN dhe këjo ditë munt të quhet ”dita historike e krijimit të VATRES“ e cila kaqe shumë i sherbeu Atdheut në kohërat e rrezikshme që pasuan më vonë, shërbime me të vërtet patriotike që nuk do të harrohen kurrë.
Rekordi i 28 Prillit 1912, që ish rekordi i IX, përmbante
zgjedhjen e Pleqësisë së VATRES. Si pleq të këtillë u zgjodhen unanimisht z.z. Fan Noli, Llambi Çikozi dhe Kristo Kirka. Si organizatorë për formimin e degëve të ndryshme të Federatës u zgjedhë z.z. Faik Konitza dhe Kristo Floqi dhe si kontrollorë u zgjodhë z.z. Paskal Aleksi, Elia Tromarra dhe Kosta Vasili.
Po punën më të rëndë e më të vështirë tani e kishin organizatorët, se psè këta të dy duhet të vijnin degë më degë e kolloni më kolloni që t’ u mbushnin mendjen më të shumëve të hyjnin në Federatën si anëtarë, do organizoheshin pas kuptimit të shoqërisë dhe të zgjithnin se cila degë, ose kolloni pleqësinë e saj. Ç’ do organizator duhej të mbante edhë nga një konferencë të gjatë, shpjeguese të qellimeve të Federatës, por në mënyrë që njëri organizator të mos largoheshe nga tjetri në themën që do zhvillonte, sepsè fjalët duhet të kishin po një kuptim të përbashkët. Kështu edhè u bë.
Kur u mshtuallm të dy me z. Faik Konitzën për të ndarë e për të rregulluar midis nesh kollonit e degët e ndryshme, u ndoth edhe Fan Noli. Z. Konitza zgjodhi vetë ato prej kollonive, ose de- gavet që ishin më të pëmbledhura e më numerike në anëtare, po edhè mê të sigurta për t’ u organizuar, kur se mua më la ato më0 të shumat e më të vështirat, ku ishin elementa me gjithfarësojesh mendjeje, që s’munt ti futnje lehtë në rrugë, sepse në më të shumat e këtyre kollonive gjendeshin edhè shumë grekomanë shqiptarë, që përdornin ç’ t’u vinte ndër ment e ç’ të mundnin që të ndalonin shokët e tyrë të bëheshin anëtarët e shoqërisë VATRA. Me gjith atë unë s’i kundrështova z. Konitzës, që të mos 600 vinte ndo një mosmarrëveshje e të çarteshe puna. Pra, z. Konitza, zgjodhi këto degë: Të Lynn-it, të Ëorcester-it, të Manchester-it, të Southbridge-it dhe të Central-Falls-it. Fan Noli, si miku e bashkë- punuësi i z. Konitzës u ofrua të organizojë edhè ajy, bashkë me meshet që do mbante në kishët, degët e Bostonit, të Natichkut dhe të Cochituatetit. Mua më lanë: Degët Milford, So. Framingham., Marlboro, Hudson, Taunton, Neë Bedford, Bideford Me, Saco AIe, Leëiston, Sanford, Augusta. N. H., Concodr N. H., Franklin, Penacook dhe disa të tjera mê të vogla, ku duhej të përmblidheshin nga 3-4 kolloni më një, sepsè nuk ishin kompletuar anëtarët, për aresye se ç’do degë që do formohej duhej të kishte të paktën 21 anëtarë, kur se në këto kolloni të dores së dytë unë kisha të takonj ku 4, ku 6 edhe ku më pak anëtarë, e kështu ishte nevoja t’i konsantronj në një katund, ose qytet që të gjithë, duke formuar një degë. Dhe këto ishin vështirsinat më të mbëdha për mua, po me gjith ato nuk u dëshpërova, po e mora punen përsipër. Më së fundi i kemi organizuar të gjitha, po ç’kemi hequr e sidomos unë, një Zot e di. Kështu punët e VATRES gjer këtu shkonin shumë mirë, edhe mirë vazhduan deri më 14 të Korrikut 1912.
Federata VATRA, si pas kanunores do të kryesohej prej një sekretari e jo kryetari, i cili sekretar do ngarkohej po me ato detyra e të drejta që munt të kish edhè kryetari dhe ky do paguhej nga 20 dollarë në muaj. Veçanërisht, mbassi me anën e kanunores edhè gazeta DJELLI, organi i VATRES do të ishte në kontrollin e Shoqërisë dhe gjithashtu edhè redaktori i DJELLIT do paguhej si nga hera, po tani prej Federatës, e jo si më parë prej shoq. BESA- BESEN, e cila u konfundua si edhè të tjerat në Federatën VATRA, prandaj Mbledhja e Pergjithëshme e Federatës, që përbëhej prej kryetarëve të të gjitha degavet e kollonive, duhej tani të zgjithte definitivisht edhè për një mot-mot gjithë parinë e Federatës, do me thënë organet e saj veprues, që ishin, si thamë, sekretari, redaktori i Djellit, menazheri i Djellit, arkëtari dhe komisjoni ose kontrollorët e Federatës. Gjer ahere si sekretar ishte Fan Noli, që u zgjoth përkohësisht prej nesh në formimin e sipër të VATRES dhe redaktor e drejtues i DJELLIT isha unë.
Z. Konitza në këtë kohë trimujore që kaloj prej ditës së 28 Prillit e deri më 14 Korrik, që po bëjmë fjalë, nuk la mjet pa përdorur për të bërë propagandë midis kryetarëve të degëve të ndryshme që do të votonin, si e si të bëheshe ky sekretar i Federatës, për arësye se ish edhè ngushtë financiarisht e vuante mjaft Un i shëkonja këto vepërime të z. Faik Konitzës, po nuk kisha psè të çqetsohesha, se unë kisha redaksinë e Djellit dhe munt të rronja familisht (psè kisha edhè familjen aty në Boston, ku jetoniin bashkarisht edhè me kryeministrln e sotme, z. Koço Kotta, me gruan e tij) e prandaj jo vetëm që nuk i solla ndonjë pengim z. Konitzës në këto veprime e përpjekje, po përkundrazi i ndihmonja edhè vetê, tuke porositur kryetarët e degëve edhè miqtë e mij të veçantë ta ndihmonin dhe ta zgjithnin bilè si sekretar, që të jetonte edhè ajy si né, passi edhè Fan Noli ishte prift e s’kish nevojë të bëheshe sekretar i Federatës. Mua s’ më prishte punë se të ishte ajy sekretar, do me thënë kryetar i VATRES e unë redaktor i gazetes, mjaftonte puna të vejë mirë.
DR. KRISTO FLOQI

Dy fakte të panjohura për Nolin

March 18, 2015 by dgreca

Një CV e Nolit për 25 vjetorin e klasës se tij në Haward . Noli u mbajt internuar në Ellis Island për disa kohe/
Nga Rafael Floqi/
Për figurën e Fan Nolit është folur shumë por sidoqoftë çdo dokument autentik ka rëndësi Rastësisht duke kërkuar për diçka tjetër hasa në ketë botim të Hawardit të bërë me rastin e 25 vjetorit të Klasës të ndjekur nga Noli në vitin 1912
Libri është hartuar nga sekretari RAYMOND S. WILKINS i cili me rastin e botimit me 14 Maj 1937 shkuante “ Kam besim the pres që ju të gjithë të bini dakord se ky libër është me vlerë dhe i këndshëm. Libri është ndërtuar në baze të corucilim vitae të studentëve dhe te fotografive te tyre. Wilkins i cilëson ato si një tregim i detajuar personal me vetëpërmbajtje, modesti, heshtje, drojë, inerci, vetë-ndërgjegje, për të përmendur vetëm disa nga karakteristikat, që çuditërisht shihen edhe ne këtë CV të Nolit. E rëndësishme është se në ketë libër libër ka lënë edhe një biografi CV me dorën e tij, vetë Fan Noli i cili ndoqi kolegjin e Hawardit nga viti 1909-1912dhe u diplomua me notën AB cum laude. Është interesant fakti se në këtë vit kur është botuar kjo CV Noli vetë deklarohet si i tërhequr nga jeta politike dhe i përkushtuar punës kishtare dhe muzikës.
“Pasi u ktheva në Shtetet e Bashkuara në 1931 kam qëndruar jashtë politikës. Dhe unë tani jam duke studiuar muzikë, duke trajnuar koret për kishat e mia dhe shkruar sonata, fuga dhe koncerte për kor dhe orkestër. Kjo tërheqje dhe vetë deklarim i Nolit siç duket lidhet me faktin që pikërisht pasi qe kthyer në Amerike, pas Revolucionit të Qershorit dhe pas pjesëmarrjes në KONARE dhe në veprimtari revolucionare dhe si pasojë edhe e spiunimeve të ndryshme edhe nga vetë brenda diasporës si dhe nga prishja e marrëdhënieve me Konicën. Noli është mbajtur i Internuar “me kërkesë të mbretit” në Ellis Island për një farë kohe, siç pohohet edhe në Librin “ Emigrantë të shquar në Ellis Island” , pohohet se ai është mbajtur aty në Tetor te vitit 1932. Ne fakt sipas faqes Acenstry.com Noli kërkesën për remigrim e kishte bërë me kërkesë të Vatrës.

Ja çfarë shkruan në jetëshkrimin e vet Fan Stilian Noli.
FAN STiLIAN NOLI
LINDUR në Ibrik Tepe, Adrianopojë, Turqi, më 6 janar, 1881.
PRINDËRIT: George Stilian Noli, Maria Golaçi.
STUDIOI NË: Gjimnazin grek, Adrianopojë, Turqi.
NDOQI KOLEGJIN : 1909-1912. DIPLOMUAR me A. B. 1911.
I pamartuar.
PROFESIONI: Peshkop i Kishës Shqiptare në Amerikë.
ADRESA: 16 Blagden St., Boston, Mass.
Pasi u ktheva në Shtetet e Bashkuara në 1931 kam qëndruar jashtë politikës. Dhe unë tani jam duke studiuar muzikë, duke trajnuar koret për kishat e mia dhe shkruar sonata, fuga dhe koncerte për kor dhe orkestër.
PUBLIKIME: “Historia e Gjergj Kastrioti Skënderbeu. Luftërat e tij kundër turqve, 1414-1468, “(në shqip);
Poezi të botuara në gazeta të ndryshme shqiptare.
Kam përkthyer në shqip: Libra të Shërbimit të Kishës Ortodokse Shqiptare;
Nga William Shekspiri, Hamletin, Othellon, Makbethin, Julius Caesarin,
Nga Henrik Ibsen: Armikun e popullit,
Nga Lady Ingerd i Osterrad;
Nga Blasco Ibanez: Kasollja;
Nga Edgar Allan Poe: Korbi;
Nga Henry Wads Worth Longfellow: Scanderbeg, nga Rrëfenjat e Hanit anës rrugës: Skënderbeu,
Nga Miguel de Cervantes Saavedra: Don Kishoti; nga Omar
Khayam: Rubaiat; si dhe poezi të ndryshme dhe tregime të shkurtra të publikuara në
gazetat shqiptare.
Kam hartuar dhe redaktuar në gjuhën shqipe: Një libër himnesh fetare për kor të përzier, që përmban një shkrirje mes riteve te kishës Ruse dhe Bizantine, me tekst shqip për katër zëra.
PERGJEGJESI DHE OFIQE:
Redaktor i gazetës shqiptare “ Dielli” Boston, 1915-1916; president i Federatës Shqiptare të Amerikës “Vatra” 1915-1918;
president i delegacionit shqiptar në Lidhjen e Kombeve në Gjenevë, Zvicër, 1920-1921,
1924, anëtar i Parlamentit shqiptar në Tiranë-Shqipëri,
1920-1924; Ministër i Punëve të Jashtme të Shqipërisë, 1922,
Peshkop Mitropolit i Durrësit dhe primat i Shqipërisë, 1923-1924;
Kryeministër dhe duke vepruar si regjent i Shqipërisë, 1924.
Anëtar : i Kishës Shqiptare të Shën Gjergjit, Boston, Massachuset.

Preng Doçi: Shqiptari i parë që shkeli në Amerikën e Veriut

December 25, 2014 by dgreca

Data e ardhjes dhe të vendosjes në Kanada të Preng Doçit ) është pragu i Krishtlindjeve, data 24.12.1877 , sipas arkivave të “Propaganda Fide” në kohën e Pontificatit të Papës Piu IX(1846-1878)/
Nga Nga Rafael Floqi/
Për shumë vjet është mbajtur se Koli Kristofori ( Rev. Nicholas Christopher), si emigranti i parë shqiptar në Shtetet e Bashkuara. Ai hyri në SHBA në 1886 (dhe në vitin 1908 del në dokumentet e Bostonit, si prift anëtar Peshkopatës shqiptare të Fan Nolit), por shqiptari i parë që shkeli dhe banoi në tokën e Amerikës së Veriut, ishte imzot Preng Doçi (Primus Docci ose Dochi sipas shkrimit përkatës të emrit në gjuhët it.fr.ang ), i cili më vonë u bë Abat i Mirditës dhe këshilltar i Kapedanit të fisit të Mirditës, Prenk Bibë Dodës. Ai ishte gjithashtu një patriot i shquar shqiptar, veprimtarinë e të cilit historiografia komuniste e kishte mbuluar me harresë. Një rilindës shqiptar, i burgosur e syrgjynosur nga Turqia dhe promotori kryesor i alfabetit modern shqip botues i veprave artistike e shkollore me pseudonim, një luftëtar i mençur, siç e përshkruan Edith Durham.
Për këtë figurë të pa vlerësuar siç duhet Ndue Dedaj, kohët e fundit shkruante në gazetën “Shqip” për këtë figurë se ” Ka ndodhur shpesh që figurat kombëtare, me jetën të gërshetuar me politikën, të mos vlerësohen në kohë, ngaqë stinët politike që kanë pasuar nuk kanë krijuar klimën e duhur për ndriçimin e veprës së tyre. Është dashur kohë të dalin nga terri i harrimit, paragjykimit, mos komunikimit. Kurse vendosja e Imzot Doçit në vendin që i takon ka për të qenë një punë jo e lehtë. Me gjithë njëfarë shpalimi të figurës së tij këto vitet e fundit, kryesisht përmes botimesh, për shumicën e shqiptarëve, ai vazhdon të mbetet thuajse si në kohën e tij “shumë i përmendur, por pak i njohur”, siç e pati përcaktuar Shahin Kolonja, pasi ne ende nuk jemi orientuar për kah kulmet e historisë. Prej këndej duhet nisur analiza e veprës së tij komplekse, si poet i fillimeve të Rilindjes, prelat i lartë kishtar e reformator kishe, flamurmbajtës.”
Preng (d) (k) Doçi (Dochi), lindi më 7 shkurt vitit 1846. Jeta dhe vepra e Abat Doçit, ndahet në disa periudha. Periudha e parë i përket kohës kur Preng Doçi ishte meshtar i ri dhe plot vrull atdhetar; periudha e dytë kur ai, si i pjekur kalon nëpër burgje dhe në mërgim; periudha e tretë kur ai mori detyrën e Abatit, dhe si prelat i lartë dhe diplomat i pjekur udhëhoqi Abacinë, e cila ishte në rangun e një dioqeze dhe këshillonte mendjen shqiptare të rilindësve; periudha e katërt, kur abati me mençurinë e vet i bëhej krah Qeverisë Shqiptare, e cila gjatë luftërave ballkanike dhe Luftës së Parë Botërore kur vendi gjendej në sprova të rënda qeverisje.
Pas përfundimit të studimeve në vitin 1871, Dom Prenga i pajisur më njohuri, teologjike dhe atdhetare u kthye në Shqipëri, dhe pa u çmallur me të afërmit dhe vendlindjen u caktua famullitar në Korthpulë. Krahas kujdesit për gjendjen shpirtërore të popullit, ai shqetësohej shumë për gjendjen e vështirë të mirditasve nën zgjedhën osmane. I frymëzuar qysh në fillim të rinisë së vet me idenë e thjeshtë atdhetare, sapo shkeli në tokën e të parëve, në Mirditë, për shkak të trysnive të vazhdueshme të pushtuesve, krahas përkujdesit shpirtëror ndaj besimtarëve, u dha pas çështjes kombëtare. Ai, çështjen kombëtare e përforcoi edhe kur ishte si kapelan dhe sekretar tek Abati i Oroshit, dom Gasper Krasniqit gjatë viteve 1872-1875.
Kryengritja e viteve 1876-1977, e mirditasve kundra osmanlinjve, ishte rezultat i organizimit të dom Preng Doçit dhe bajraktarit të Mirditës, Preng Bibë Dodës. Për këtë qëllim më 1877, ai e lidhi për vedi kapedanin e Mirditës, Prenk Bibë Dodën (që e gjeti 14 vjeçar në Abacinë e Mirditës; dhe e edukoj), dhe u lidh me krerët e udhëheqës të Lëvizjes Kombëtare Shqiptare në Kosovë, Dibër, Lurë, Malësi të Madhe, Shalë e Shosh. Këso kohe, në emër të kryengritësve shqiptar ra në kontakt edhe me Knjaz Nikollën e Malit të Zi, për luftë të përbashkët antiturke shqiptaro-malazeze. E vuri në ballë të kryengritjes P. B. Dodën, i cili duke qenë shumë i ri, mori arratinë dhe ai vetë i udhëhoqi betejat më vendimtare. Në atë periudhë në vitet 70 të shek. XIX) në Mirditë gjendja ishte edhe më e rënduar për dy arsye: Kapedani trashëgimtar, Prengë Bibë Doda, ishte shumë i ri; “një kahje parie mirditorësh, në atë kohë në shërbime të rëndësishme në ushtrinë turke, u përpoqën ta merrnin Derën e Kapedanit tue eliminue kështu Gjomarkajt, dhe këtë u përpoq ta bante ushtarakisht, me ndërhymjen drejtpërdrejt të Turqisë. Prandaj edhe raprezaljet turke të viteve 1876/1877 duhen pa me këtë sy, si një luftë për pushtet në dam të madh të çashtjes kombëtare në përgjithësi.” Për shkak të këtij organizimi ipeshkvi i dioqezës së Lezhës, Françesko Malçinski, shtetas austriak me kombësi polake nga Ukraina, arriti ta pezullonte (shkishëronte) dom Prengën nga shërbimet meshtarake. Kjo bëhet e ditur dhe nga burimet konsullore britanike, ku shkruhet se ” Shkëlqesia e tij Peshkopi i Lezhës imzot Malczynski, polak nga lindja ka bërë gjithçka ç’ishte e mundur për të ndaluar fajtorët e kryengritjes në një pjesë të Mirditës të drejtuar keq nga intrigat e huaja. Ai madje ka pezulluar nga funksionet priftërore, Dom Primo Dochi-n, për të cilin hirësia e juaj u ankuat në emër të shkëlqesisë së tij, Shefqet Pasha”.
Dom Prenga, duke qenë tashmë i vetëdijshëm së çfarë mendimi kishte ipeshkvi për të, duke mos kërkuar mëshirë nga ai, mori arratisjen në mal së bashku me shumë bashkëfshatarë. Kështu në muajin maj të vitit 1877, Dom Prenga së bashku me disa shokë u nisën nëpër shtigje malore për të shkuar në Cetinë dhe më larg. Por udha e tij ishte shumë e shkurtër sepse në Vuthaj të Gucisë u zu nga ushtarët turq dhe prej andej e dërguan në Pejë dhe më në fund në Stamboll të Turqisë. Nga kjo ditë për dom Preng Doçin, 31 vjeçar rifilloi një jetë me plot sprova, e cila do të zgjaste plot njëmbëdhjetë vjet, duke kaluar nëpër tre kontitente të botës.
Pasi u dërgua në burgun e Stambollit, falë një bashkëvendasi, Nikollë Përlaskajt, i cili kishte qëlluar roje në burgun e Konstadinopolit të athershëm, Doçi arriti të kontaktojë me patriarkun katolik të këtij kryeqyteti, armenin Stefan Azarjan, i cili sapo u njoftua për këtë çështje, ndërmori aksionin për ta liruar dom Prengën. Patriarku Stefan Azarjan, i cili ishte mik i Sulltanit (e në këtë rast e tradhtoi), dhe me ndihmën e tij, duke i dhënë emrin Pére Achile, u lirua nga burgu me kusht që të mos kthehej në Shqipëri. Së pari, shkoi në Romë nga ku i nisi telegram arqipeshkvit të Shkodrës, tue i diftue se shpëtoj mrekullisht nga duert e osmanëve dhe tashma gjindej në Kolegjin Urbano, ku dhe kishte krye studimet, më vonë arriti të vinte të shkonte deri në Tivar, ku takoi t’amën e të motrën për pak muaj .
I gëzuar pa masë, dom Prenga me ëndje u nis për në Romën e ëndërruar. Ai më 7.VII. 1877, nga Roma i dërgoi letër arqipeshkvit të Shkodrës duke e lajmëruar se mrekullisht ai doli nga kthetrat e ushtarëve turq, dhe se tashmë gjendej në Romë, në Kolegjin Urbano, ku i kishte përfunduar studimet e veta. Meqenëse e kishte të ndaluar të kthehej në Shqipëri, Doçi duke marrë miratimin nga Selia e Shenjtë, u nis për mision në Tokën e Re New Foundland (në Amerikë) në vitin 1877.
Që gjendja e tij e mëparshme ishte njohur, për superiorë e tij, duket edhe njoftimet biografike M.A Mailloux, të nxjerra nga gazeta “Le Canadien “, botuar në shkurt 1878. “Ne kemi thënë një fjalë në lidhje me trazirat që shpërthyen në Mirditë, dhe kemi thënë se në mesin e të burgosurve të dërguar në Stamboll, ishte një prift i ri, At Primo Dochi, këshilltar i Princit Bib Doda të Mirditës. Dervish Pasha, një armik i betuar i Mirditorëve, autor dhe provokator turbullirave që ai i quan kryengritje, qenë të nxitura nga ai me qëllim për të pushtuar malet Mirditës. Ai i kishte dërguar qeverisë një raport shumë të pafavorshëm për imzot Primo Dochi, duke e burgosur atë së bashku me pesë bashkatdhetarë të tjerë në burgjet e Stambollit. Ishte e vështirë për ta liruar këtë prift, veçanërisht gjatë kohës të veprimit të ligjit ushtarak. Safet Pasha, i nxitur nga lutjet që ishin adresuar që të bënte diçka të mirë për katolikët, e liroi Primo Dochi-n me kusht që ai të udhëtonte për në Romë, kështu që prania e tij në Stamboll apo në Shqipëri nuk mund të ishte një justifikim për armiqtë e vet. Në një letër shoqëruese, ministri i Policisë Safet Pasha i ka dorëzuar të burgosurin Imzot. Azarian, i cili të njëjtën ditë, u nis për në Romë “.
Krishtlindja e vitit 1877, koha kur shqiptari i parë shkeli Amerikën
Data e ardhjes dhe të vendosjes në Kanada të Preng Doçit që ne zbulojmë, sipas arkivave të “Propaganda Fide” në kohën e Pontifikatit të Papës Piu IX (1846-1878) është data 24.12.1877. Aty thuhet në frëngjisht se: Primo Docci në 24.12.1877 në udhëtimin e tij nga Roma në Terre Nove Newfoundland do të vendoset në prefekturën e St. Georges kur është caktuar. “ Primo Docci en 24.12.1877 (ancien du C.U. , St-Jean TN) a Franchi: de son voyage de Rome a Terre-Neuve ; attend de se rendre dans la prefecture de St-Georges TN ou il est destine – 51Or-51.”
Kjo datë është me rëndësi, pse është data që tregon vendosjen e tij në New Foundland, në vigjilje të Krishtlindjve të vitit 1877.
Ai mund të ketë mbërritur dhe më parë, por kjo është data që rezulton në dokumente. Dhe është dita e parë, që një shqiptar shkeli në kontinentin e Amerikës së Veriut . Sipas Wikipedias ai shërben në Newfoundland, dhe për një periudhë të shkurtër edhe në Wayne, Pennsylvania, në SHBA, dhe më vonë edhe në Brunswick, në Kanada.
” Për qëndrimin e Doçit në provincën kanadeze Brunswick, dëshmon edhe gazeta e kohës “The Morning Freeman”, e Brunswickut, e datës 22 tetor të vitit 1881. Ku në kujtimet e disa priftërinjve kanadezë at Preng Doçi paraqitet, si një shembull shumë interesant i atdhedashurisë dhe i përkushtimit ndaj grigjës.
Preng Doçi përkthyesi i parë nga anglishtja në shqip
Një dëshmi tjetër për praninë e tij në Kanada e gjejmë edhe në librin “Njëzet vjet trazira ballkanike” të Edith Durham “. Ajo shkuan se Abati i Mirditës, Preng Doçi, ishte një njeri me veti të shquara . “ Ai kishte mërguar nga Shqipëria në moshë të re, pas pjesëmarrjes në Lidhjen e Prizrenit pasi kishte nxitur shqiptarët për rezistencë ndaj sundimit turk dhe dekreteve të Traktatit të Berlinit, ai i kaloi vitet e tij të syrgjynosjes në Newfoundland ( Kanada )dhe Indi ,duke punuar si prift, ku kishte mësuar anglishten dhe kishte lexuar shumë. Ai ishte shpikësi i një sistemi të shkëlqyer të alfabetit shqip të cilit ia kishte hequr të gjitha theksat, duke përdorur vetëm germa të thjeshta latine. Ai madje, i bindi autoritetet austriake ta përdornin atë alfabet në shkollat e tyre, dhe ishte entuziast për librat që ai kishte për të përgatitur. Planet e tij ishin mjaft të gjera dhe përfshinin përkthimin e shumë librave standarde angleze në gjuhën shqipe. Ai madje kishte hapur një shkollë të vogël në kishën e tij në mes të maleve” Një kumt mjaft interesant ky që e nxjerr në pah edhe mikesha e madhe e Shqiptarëve, se librat e parë nga anglishtja mund të jenë përkthyer në shqip nga imzot Preng Doçi.
Por ka vështirësi në gjurmime dhe gjetjen e përkthimeve të tij nga anglishtja ne shqip, pasi ai pat shkruar shumë, por me pseudonime. Shkrimet publicistike dhe relacionet kishtare që dërgon Vatikanit dëshmojnë për një stil modern, ndonëse ka munguar deri tani një hulumtim i mirëfilltë i gjithë lëndës së shkruar prej tij, çka do të krijonte mundësinë për një gjykim më të plotë. Jo më kot disa herë është vënë në dukje se “Emzot Doçi s’ka shkrue pak, por gjitherë pa emën”. Doçi përmendet si një gojëtar i spikatur. Një kronikë përkujtimore e Hyllit të Dritës (prill 1914) duke evokuar ditën e flamurit në Shkodër më 1912 në kështjellën e Rozafës evidentohet ligjërata e Abatit të Mirditës me atë rast, i cili “foli bukur”. Një panegjirik në kishën katedrale, Doçi e pat mbyllur me epifemën “Zoja e Shkodrës” e “Shkodra e Zojës”. Publicisti dhe oratori gjenden të gërshetuar gjatë Rilindjes jo vetëm në personalitetin e Doçit…Për të Fishta shkruante “Edhe me kenë pak veprat e shkrueme prej Abat Doçit, nuk janë pak 32 vepra…të botueme në nandë vjet të Shoqnis “Bashkimi” themelue prej tij, as veprat e botueme me ndihmën financiare që dha për shtyp”
Një meshtar, misionar, pionier
Preng Doçi u dërgua në Newfoundland si misionar i Vatikanit në 1877 nga kardinali Simeoni i Propaganda Fides që e caktoi atë për të punuar në Bregun Perëndimor të Newfoundland-it në Bonne Bay, në Gjirin e Ishujve dhe Luginës Codroy. Ky territor është aktualisht pjesë e Dioqezës së Shën Gjergjit. Në atë kohë, kushtet e udhëtimit ishin shumë të vështira. Gjatë verës Preng Doçi kishte për të udhëtuar në ishujt e brigjethyer dhe të shkretë të Newfoundland-it nga misioni në mision, në një barkë të hapur, ose me lundër prej vozash. Gjatë muajve të dimrit Doçi lëvizte me një sajë me qen mbi shtigjet, pellgjet dhe lumenj. Imzot. Roderick T.White, Administrator i dioqezës së Shën Gjergjit, me kujdes vërentei se mënyra se si udhëtonte Dom Preng Doçi ishte “mjaft e papajtueshme për reputacionin e tij si një njeri i ditur”. Kjo mund të shpjegojë përshtypjet mjaft ashpra të regjistruara nga At Michael Brosnan. Në artikullin “ Historia Pionerit të Dioqezës së Shën Gjergjit, Brosnan komentoi se Doçi “… kur ishte në Romë në 1881 me Imzot Sears (Rt.Rev. Thomas Sears, prefekti apostolik i Shën Gjergjit) dhe gjatë asaj kohe duket se ata ia mbushëm mendjen e tij që të hiqte dorë nga puna në bregun perëndimor. Duke iu thënë se shtigjet dhe rreziqet ishin shumë e shumë të mëdha për të, dhe se përveç nëse nuk do të qe urdhëruar zyrtarisht nga Propaganda, ai mund të kishte dalë vullnetar për shërbim të mëtejshëm.
Sipas Sadliers’ Catholic Directory, Almanac and Ordo në faqen 48, distrikti i Bay od Islands, ku ai shërbente kishte katër kisha; Humber Sound, Church of the Holy Family, Benoit Church of our Lady of Mercy, Boune bay St Patrick, Port ou Choix, Church of Assumption. Ai përshkruhet si një “personazh mjaft i dashur edhe në shumë mënyra, ai duket se ka qenë i një natyrë shumë e ndjeshme, tipar i karakteri, aspak i favorshëm për të pasur sukses në një mision të tillë si ai në Perëndim të Newfoundland.”, shkruan Melhem Mobarak M. në “Buletinin katolik”. “Duhet theksuar se deri në kohën kur ati, Bwosnan erdhi në ishull nga Irlanda, vendi ishte krejt ndryshe nga koha kur At Doçi dhe bashkëkohësit e tij punuan atje. Në kohën e Brosnan-s, rruga dhe sistemi hekurudhor e kishin stabilizuar disi vendin.
“At Doçi pat lënë një përshtypje shumë pozitive dhe të favorshme gjatë punës së tij misionare në Newfoundland. Falë intervistave të çmuara dhe të lume të kryera nga White në fillim të viteve 60-të, ne kemi një informacion të dorës së parë, për kohën e qëndrimit të At Doçit në tokën amerikane. Znj Patrick Doucette nga Piccadilly, nga Gadishullit Port au Port, në Newfoundland u intervistua 5 mars, 1960, kur ajo ishte në moshën 86 -vjeçare. Ajo ishte lindur dhe rritur në Cove Benoit-së, Gjirin e Islands. Znj Doucette u shpreh se: “Unë arrij ta kujtoj At Doçin. Ai erdhi në shtëpinë tonë në një rast, duke ecur me këmbë përgjatë murit të digës së detit. Ai ishte një burrë trupmesëm, i zeshkët, dhe në atë kohë kishte veshur mokasina. Ai më pa mua që po e shikoja përmes dritares dhe më përshëndeti me dorë. Duhet të shkruhet shumë për këtë njeri dhe për at Pat Brown, tha ajo. Vëllai im, William Benoit, pat udhëtuar shumë me këta dy burra në dimër dhe ata kaluan bashkë lloj-lloj vuajtjesh dhe vështirësish. Ai ishte udhërrëfyesi i tyre. Shumë net ata fjetën jashtë në fushë të hapur ku të përlante stuhia. Të dy burrat (At Doçi dhe Brown) ishin shumë miqësore dhe burra të muhabetit “.
Stephen Wheeler Sr., një ish-banor i Middle Arm, Bay gjithashtu e kujton At Doçin. Imzot. White e intervistoi Z. Wheeler në Ship Cove, Port au Port, Newfoundland , më 23 janar, në 1962, kur ai ishte 94-vjeç. Wheeler tha se: “Unë u pagëzua nga Fr. Belanger në Sandy Point. Por Fr. Doçi ishte prifti i cili dëgjoi rrëfimin tim për herë të parë. Unë nuk harroj, kur e dëgjonin, t’i thoshte Dom. Jennings (banor pionier i Middle Arm) se atij i duhej të linte vendin e vet Shqipërinë, për shkak të persekutimit fetar. Ai ishte hedhur nga kati i tretë i një ndërtese dhe pat vrapuar për të shpëtuar jetën. Ai qante kur tregonte historinë dhe sesi nuk kishte mësuar asgjë për fatin e nënës së tij dhe xhakonit, një djali të vogël. ” Historia që rrëfen Imzot White për At Doçin në Newfoundland tregon “Një shembull mjaft interesant se ai ishte njeri me këmbë në tokë dhe me ndjenja të thella për njerëzit dhe vendet” aq më tepër që këto fjalë i kishin mbetur në mend e rrëfeheshin e mbaheshin mend nga një “qytetar mjaft i moshuar.” , i cili nuk e mbante mend pamjen fizike të Doçit.
White pat intervistuar Prime Power nga Shën Gjergji në 1969, pak para vdekjes. Power kishte lindur në ose rreth zonës së Curling, të Gjirit të Ishujve. At Doçi pat kryer shumë punë misionare në atë zonë, gjatë qëndrimit të tij në Newfoundland. Prime (Primus, Preng) më tha se ai ishte pagëzuar nga At Doçi dhe prindërit e tij, ai i pat informuar gjatë përgatitjeve për ceremoninë e pagëzimit, se: “Unë pres që të largohem shpejt nga ky vend dhe do të doja që të lija një emër pas meje. A mund të më lejoni t’i vë emrin tim fëmijës suaj? ” Power tha, se prindërit e tij, natyrisht ishin të kënaqur. Ata u ndjenë të nderuar dhe ia thanë këtë edhe atij. Edhe pse emri Prime është shumë i rrallë në këto anë.” (Prenk,shq Primus,lat, Primo, it, Prime,angl I pari. R.F)
Nuk dihet shumë rreth veprimtarisë së Doçi-t në New Brunswick. Z. Peter Murphy, asistent arkivor në Arkivat dioqeziane e Kryepeshkopatës Shën Gjonit, jep disa detaje të rëndësishme të qëndrimit Doçit atje. Regjistrat famullitarë të Katedrales së Konceptimit të Papërlyer i referohen dorëshkrimeve të At Preng Doçit më 1 nëntor 1881, kur ai administronte sakramentin e pagëzimit për James Wilfred Murphy. Shkrimi i fundit nga At Doçi në dokumentet kishtare është i datës 24 janar 1883. Gjatë kësaj periudhe dy vjeçare ai pagëzoi 105 persona dhe lidhi 5 martesa. Aktiviteti fetar i At Doçit në Shën Gjonit përfshinte pjesëmarrjen në institucione të tilla dashamirëse si shoqëria e Shën Jozef Sr, e cila mund të ketë qenë një shoqatë për kundra përdorimit të alkoolit.
Në një artikull të botuar në St. John Weekend Freeman më 10 mars 1883, tregohet admirimi dhe respekti që Ati Doçi kishte fituar tek grigja e tij. Aty gjithashtu jepet një përshkrim zbavitës i praktikave të lamtumirës të kohës që përzier me gëzim shpirtëror me fakte të jetës me këmbë në tokë të tij. “Lamtumira.- Për takimin e rregullt mujor të Shoqërisë së Shën Jozefit Sr, të mbajtur në Sallën e Shën Malakias, shkruhet : -I përndershëm, At i nderuar. Ne, anëtarët e Shoqërisë së lartë të Shën Jozefit kemi marrë vesh me shumë keqardhje se, pas kërkesës së eprorëve tuaj, ju jeni gati për ta lënë qytetin tonë, ndoshta për të mos u kthyer më kurrë. Atë ditë u bë dhe pagëzimi i shoqatës, menjëherë para nisjes së Doçit më 1881 për në Romë. Ku ai udhëtoi me Rt. Rev tij superior. Thomas Sears.
Emri Doçi nuk del përsëri në Islands Bay pas ditës së pagëzimit të Primus Power në 16 shkurt 1881. Deri më 19 shtator 1881 shënimet kishtare janë të nënshkruar nga Rev. Richard Phippard. Fr. Phippard mbërriti nga Roma në 1891 qe një shok i Doçit dhe i Imzot Sears, Prefekti i ri Apostolik. Duket se Doçi është kthyer në Gjirin e Ishujve vetëm për pak kohë sa për të parë, se si ishte sistemuar Phippard e ri, ku e kishte njohur atë me gjithë territorin shumë të përhapur të famullisë. Doçi shpejt u largua nga Newfoundland për një post të ri në një vend më të butë brenda tokës kanadeze të Shën Gjonit, në New Brunswick, në vend që të kthehej në Evropë. Detyrë e re mund të ketë qenë një kompromis i përkohshëm, që ai arriti me eprorin e tij në Vatikan. Gazeta “Morning Freeman” e Brunswick e datës 22 tetor-it të 1881 përmend se: “Priftërinjtë në Pallatin e Peshkopatës kohët e fundit ishin shtuar, me Rev Doçin, që është të zyrtarisht emëruar në qytet. Zotëria i përndershëm që është një shqiptar, ka studiuar për dhjetë vjet në Propaganda Fide. Ai kaloi disa vjet në vendin e vet me detyra të fetare dhe kohët e fundit ishte një prift misionar në Newfoundland.” Pas kësaj periudhe të shkurtër Prenk Doçi është nisur me anije për në Evropë nga ku bëri rrugën e tij për në Romë. Më pas ai u dërgua në një detyrë misionare, si sekretar të apostolik në Indi. Ndërsa delegati, Kardinali Agliardi më 1888, e zgjodhi atë në krye të Abbey Nullius e Shën Lleshit (Aleksandrit) të Oroshit, të Mirditës, në vendlindjen e tij në Shqipëri.
Prifti i çuditshëm me mustaqe
Famullia e tij ruajti kujtime të vyera nga puna e tij e dashur dhe të respektueshme në Kanada. Paragrafi në vijim është marrë nga libri, “Pionierët me Veladon të Purpurt”, në të tregohet historia e Kryepeshkopit Neil McNeil, i cili ishte peshkopi i Dioqezës së Shën Gjergjit në mes të viteve 1895 dhe 1910. Skena që përshkruhet u zhvillua 10-20 vjet më vonë pasi At Preng Doçi ishte larguar nga Kanadaja. McNeil deklaron se: “Kur ai ishte në Romë gjatë një muaji. Kishte shumë për të bërë. Edhe pse vuante nga pagjumësia dhe lodhja, nuk e zbehu interesin e tij për të parë kishat e mëdha, historinë dhe arkeologjinë. Ai madje u takuan me një njeri që e njihte Bregun Perëndimor të Newfoundland. Një ditë, ai ishte ulur në një nga paradhomat e kardinalit prefekt të Propaganda Fide.Po priste radhën e tij për të hyrë. Eci në paradhomë por pamja e një Peshkopi e habiti. Ai ishte një njeri i pashëm, por kishte mustaqe dhe pjesën tjetër fytyrës së tij e kish të rruar pastër. Peshkopi McNeil filloi një bisedë në lidhje motin me të në italisht. Tjetri iu përgjigj po në italisht dhe së shpejti ata filluan të flasin. Pas pak, Peshkopi McNeil e prezantoi veten në anglisht, dhe shtoi; Jam nga Shën Gjergji i Bregut Perëndimor të Newfoundland”. Peshkopi misterioz me mustaqe iu u përgjigj: “Si është George Gamier? Kjo e habiti më shumë Peshkopin McNeil, se George Gamier ishte pastruesi i Sandy Point dhe një personazh lokal mjaft i njohur. Doli se ky njeri ishte ish- At Doçi i cili në, vitet e shkuara kishte kaluar disa kohë në Bregun Perëndimor dhe tani po jetonte në Shqipëri (atëherë një pjesë e Turqisë), ku të gjithë klerikët kishin mustaqe “. Ky detaj tregon sesi, patrioti i shkëlqyer shqiptar, humanisti dhe njeriu i Perëndisë ishte me të vërtetë “një karakter i mjaft i dashur”.
Në vitin 1883, dom Prengën e kishin thirrur në Evropë me shpresa kthimi për në Shqipëri. Kështu ai më 2 prill të viti 1883 u gjend në Romë. Për të qenë sa më afër Shqipërisë, Selia Shenjtë e dërgoi më 5 maj po të këtij viti misionar në Tivar, ku ndejti plot gjashtë muaj. Por, përkundra përpjekjeve që bëri Selia Shenjte dhe kryeipeshkvi i Shkodrës P. Guerrini, për t’ia mundësuar kthimin në vendlindje, Doçi me plot hidhërim u detyra të marrë anijen e përgjatë brigjeve të Shqipërisë e të marrë rrugën për në Athinë. Për shkak të shpifjeve të cilat i bënte Ipeshkvi i Lezhës, Malçinski, drejtuar si nga Stambolli dhe Roma, Dom Prenga në vitin 1884, u detyrua përsëri të largohej nga Evropa, për të marrë tashmë rrugën si nëna Tereza më vonë për në kontinentin e Indisë, pikërisht në Bombei, ku qe caktuar sekretar i kardinalit Antonio Agliardi. Atje, si njohës i mirë i italishtes, latinishtes dhe frëngjishtes, zuri një vend të merituar mes të intelektualëve të Bombeit.

Rikthimi në vendlindje
Sado që ishte mirë nëpër vende të cilat ishin të lira, Doçi nuk gjente prehje e qetësi. Dëshira e tij e vetme ishte të kthehej në Shqipëri. Kështu pas kërkesave të pareshtura nga ana e tij, nga Bombei dhe Roma për tu kthye në vendlindje, më 6 nëntor 1888, i shoqëruar nga disa djem të Mirditës, i pritur katund më katund, tashmë si abat i Abacisë Nullius (Abaci e veçantë) të Mirditës, mbërriti në Orosh.
Papa Leoni i XII me dekretin “supra montem Mirditarum”, datë 25 tetor 1888, e kishte përtërirë Abacinë e Shën Lleshit, duke e shkëputur nga juridiksioni e ipeshkvisë të Lezhës, duke e lënë drejtpërdrejt të varur nga Selia e Shenjte. Sipas atij dekreti, Abacia që përbëhej prej famullive te Oroshit e të Spaçit, u shtoheshin edhe pesë famulli të tjera të shkëputura nga Dioqeza e Lezhës: Ndërfanda, Kalivarja, Qafa e Malit, Blinishti e Fandi. Kongregacioni i Shenjt i Propogandës, me dekretin “Ssmus D: N: Leo “, datë 27 tetor 1888 , lajmëronte Dom Prengë Doçin së Papa Shejt e kishte zgjedhur Abat të Mirditës.
Duhet theksuar se kësaj Abacie iu shtuan edhe disa famulli të tjera, me dekret të 30 shtatorit 1890, të Selisë së Shenjte: Vigu, Mnela e Gomsiqa, duke i shkëputur nga dioçeza e Sapës. Me dekret të 31 marsit 1894 Selia e Shenjte i shtoi edhe pesë famulli të tjera, shkëputur nga dioçeza e Lezhës: Kashnjetin, Korthpulen, Shën Gjergjin, Ungrejt e Kaçinarin dhe me dekret 2 korrik 1906 Abacisë iu shtua edhe Gryka e Gjadrit që i përkiste Sapës. Abati qëndroi 28 vjet në detyrën e bariut të mirë.

Vdekja e Abatit

Me 17 shkurt 1917 duke dalë nga dhoma e nxehtë për të shëtitur në mes të murrlanit, në oborr të Abacisë, abati ndjeu një dobësi! Rrëzohet !E ndien veten keq! E vizitojnë dy mjekë austriakë që ndodheshin në Orosh me ushtri. Diagnoza: bronkopolmoni e dobësim zemre! “I ka ditët e numëruara!”, thanë mjekët! Lajmërohet kleri e të afërmit. Abat Doçi kujtohet e thotë: dies annorum nostrorum septuaginta anni, (që jeta e një njeriu është normalisht shtatëdhjetë vjet”, të cilat i kishte mbushur e kaluar. Thërret Dom Zef Skanen; ai e rrëfen, ia ndan kungimin dhe sakramendin e vajimit. Kështu i bërë gati, vdekja i arriti me 22 shkurt 1917, në orën 14.30. Kështu vdiq bariu i mirë, letrari, atdhetari, misionari dhe shqiptari i parë që shkeli në kontinentin e ri ditën në vigjilje të Krishtlindjes të vitit 1877.
Burime
1 Imzot Prend Doçi, Abati burrështetas i Mirditës, Ndue Dedaj. Gazeta “Shqip”, 15 Shtator 2014
2 Abati i madh i Mirditës Imzot Preng Doçi në përvjetorin e vdekjes. Radio Vatikani, Kultura dhe shoqëria 22.02 2009 http://sq.radiovaticana.va/storico/2009/02/22/abati_i_madh_i_mirdit%C3%ABs_imzot_preng_do%C3%A7i_n%C3%AB_p%C3%ABrvjetorin_e_vdekjes./alb-268044
3 Further correspondence respecting the affairs of Turkey: presented to both houses of Parliament by command of Her Majesty ; 1878 .faqe 26

4 Pal Doçi , “Prend Doçi- Abati i Mirditës (jeta dhe vepra)” 1997

5 Prengë Doçi – Kompleksiviteti i një figure ndryshe, nga Daniel Gazulli http://www.zemrashqiptare.net/article/Personalitete/18735/?highlight=daniel+g%C3%A0zulli&match
6 Annales de la propagation de la foi pour les provinces de …, Issues 1-10
7 Inventaire des documents d’interet canadien dans les Archives de laCongregation “de Propaganda Fide” sous le pontificat de Pie IX (1846-1878) botuar në Rome – Ottawa nga Qendra Akademike Kanadeze në Itali Centre academique canadien en Italie – Universite St-Paul më 2001
8 Edith Durham, “20 vjet trazira ballkanike” botimi origjinal anglisht f. 108.
9 Gjergj Fishta Ligjërim në vdekjen e Abat Doçit, “Posta e Shqypnis”, nr 24, shkurt 1917
10 Melhem Mobarak, Penk Dochi “The First Albanian Resident in North America”, p 59 “Buletini katolike” Qendra e Informacionit katolik nga Universitetit Santa Clara 1986-1987, botohej si kundërpërgjigje e politikës ateiste të kohës. ALBANIAN CATHOLIC BULLETIN VOL. The 1986-1987 issue of our journal is primarily devoted to the 20th anniversary of the foundation of our Center. An article on the Center’s activities since 1966 highlights its labors for the restoration of religious freedom in Albania. Botuar nga Gjon Sinishtaj.
9 Idem “Prenk Doci
11 idem
12 idem
13 Pioneer in Purple (1951)
14 Abati i madh i Mirditës Imzot Preng Doçi në përvjetorin e vdekj

NE KERKIM TE NJE KOSTUMI PER HALLOWEEN

October 31, 2014 by dgreca

Arti dhe kostumet e Halloween në Historinë e Kohëve Moderne/
Nga Rafael Floqi/Michigan/
Sot, kam bërë pazar të minutës fundit për të gjetur një kostum për vajzën time tre vjeçare. Si unë po shtyhesha përmes rreshtave rreshtave të boas gëzof rozë dhe maskave maces me xixa Kitty dhe kostumit te saj prej pirateje mendoja në lidhje me idenë sesi Halloweeni na ofron mundësinë për të trokitje e lehtë në atë kafshën e vogël krijuese brenda nesh.
Dhënë, disa prej nesh e kapërcejnë këtë mundësi duke gjetur kostumin e gatshëm, te prodhuar në masë superhero, ose heroina ,. sepse unë kam qenë shumë i zënë për të qepur një kostum si ai i vajzës sime 10 vjeçare me teme pokemonash, apo këtij viti tw krijuar falë përfytyrimit të gruas sime të një pipi çorapegjata moderne, edhe pse personazhi është kaq klasik tani si atëherë kur qe një personazh i vajze çamarroke të rinisë sonë.
Në përgjithësi, Halloween-i na fton për të gjetur artistin brenda nesh . Për Halloween, ne kemi mundësi për t’u treguar njerëzve se çfarë ne jemi të aftë për të krijuar. Pasi unë i dorëzova arkëtares dollarët dola para shkëlqimit të njohur fluoreshent të dyqaneve plot kuti të mëdha, dhe pyeta veten, si kemi ardhur ne si amerikanë në këtë vend, gjer tek koncepti Halloween-i. Cila është historia prapa kostumeve të Halloween-it, dhe çfarë bën historia sa të themi se kush jemi sot?
Kur u ktheva në shtëpi, i hyra historisë së Halloween- it. Sipas këtij artikullit të National Geographic, origjina Halloween datojnë më shumë se 2.000 vjet. Në atë që ne e konsiderojmë më 1 nëntor kur popujt keltë të Evropës festonin Dita e tyre të Vitit të Ri, të quajtur Samhain (SAH-win). On Samhain eve, ajo që ne e dimë si Halloween-të dehur për të ecur nëpër Tokë si ata udhëtonin për jetën e përtejme. Perritë , demonët dhe krijesa të tjera janë gjithashtu te importuara nga popujt e tjerë.
Keltët shpesh veshin gëzofë të kafshëve për ngatërruar shpirtrat, ndoshta për të mos u pushtuar syresh, sipas Qendrës amerikane Folklife në Bibliotekën e Kongresit amerikan. “Festivali përkonte me përfundimin e të korrave dhe kur kafshët ishin shëndoshur. Është thënë se fshehja brenda lëkurave të bagëtive dhe të kafshëve të therura në këtë kohë, kur ishin veshur ritualisht gjatë festimeve që ka gjasa te lidhen sërish me besimet pagane madje edhe më herët.
Shkrimtarët e lashtë romake vinin në dukje se fiset në atë vend , ku tani ndodhet Gjermania dhe Franca zhvillonin ceremoni të tërbuara, ku vishnin kokat dhe lëkurët e gjitarëve të egër, si kostume të lidhur me shpirtrat e kafshëve. Duke veshur maska ,ose duke nxirë fytyrat e tyre, keltët mendohet të kenë imituar gjithashtu edhe paraardhësit e tyre të vdekur.
Nata e Samhain ishte një festë e te vdekurve, një herë për çdo vit kur shpirtrat besohet se ecnin në mesin e të gjallëve. Ritualet e hershme nuk janë të njohura në detaje, por në shekujt e fundit, familjet vazhdojnë të vënë edhe ushqime të përcaktuara edhe lenë vende shtesë në tavolinë për paraardhësit e tyre, gjatë Samhain. Samhain ishte gjithashtu një natë kur njerëzit të veshur me kostume për të ngatërruar të keqen, thotë Bettina Arnold e Qendrës për Studime kelte në Universitetin e Wisconsin-Milwaukee.
Në Samhain, kufiri mes të gjallëve dhe të vdekurve ishte zhdukur, dhe kështu ishte kufiri në mes të gjinive. Të rinjtë meshkuj do të visheshin si vajza dhe anasjelltas, duke shënuar një ndarje e përkohshme të ndarjeve normale sociale.
Kjo është një formë të hershme të trick-or-treat- it. Keltët e veshur me kostume si shpirtrat besohet të kenë shkuar nga shtëpia në shtëpi të angazhohen në veprime të trashanike në këmbim për ushqimit dhe pijeje, një praktikë e frymëzuar ndoshta nga një porosi më të hershme për të lënë ushqimin dhe pijen jashtë si ofertat për qenie mbinatyrore. Por cili është ndikimi Kristian në Halloween?
Samhain më vonë është transformuar po ashtu si klerikët e krishterë që kooptuan festat pagane. Në shekullin e shtatë Papa Boniface IV dekretoi 1 Nëntorin si “Ditën ose të gjithë Shenjtërve ‘gjithë shenjtorëve, në ditën para se natës Samhain qw vazhdoi të respektohej me zjarre, kostume, dhe parada, edhe pse nën një emër të ri : All Hallows’ Eve—më vonë “Halloween.” “.
Por si mbërriti Halloween në Amerikë?
Ishin emigrantët evropianë që e sollën Halloween në Shtetet e Bashkuara, dhe festimi me të vërtetë u erdhi tok me avulloret në vitet 1800, kur imigracioni irlandezo-amerikane, shpërtheu. Unë kam qenë i befasuar kur mësova se si nisën festat me maska në Shtetet e Bashkuara, të cilat ishin shumë më të zakonshme njëqind vjet më parë, kur njerëzit visheshin jo vetëm për Halloween, por edhe për disa festa të tjera, duke përfshirë edhe ditën e Shën Valentinit dhe të Vitit të Ri, sipas Lesley Bannatyne, autore e librit të ardhshëm “Kombi i Halloween-it. Prapa skenave të natës të frikshme te Amerikës. “

Nga 1930, kostume Halloween lëvizen përtej qenieve tradicionale frikshme mbinatyrore. Njerëzit gjithashtu filluan të veshur me kostume të bazuar në karaktere në masmedia si filma, letërsi, dhe radio. Në këtë kohë, kostumet e Halloweenit filluan të prodhohen në masë dhe shiten në dyqane.
Sot, ne shohim një shumëllojshmëri e kostumesh Halloween-i. Kostume historike e frikshme janë ende rreth, por dhe te ëmblat, karakteret e fantazisë si princesha, engjëjt dhe janë të njohura veçanërisht në mesin e vajzave të vogla. Superheronjtw, politikanë, çifte të koordinuara, kostume të zgjuara apo qesharake dhe kostume seksi kanë zgjeruar kategoritë e njohur. Kulturën pop dhe ngjarjet aktuale të ushtrojë një ndikim të madh mbi kostume moderne Halloweenit,
Gjatë zgjedhjeve presidenciale, ka pasur një kulm në kostume e tanishme ngjarjeve që lidhen. Këtë vit, kostume tradicionale do qeverisjen e ditës, sipas një Federata Kombëtare Shitje me pakicë (NRF) sondazh. Më shumë se pesë milionë e të rriturve amerikanë kanë në plan të marr pjesë në maskaradë te veshur si magjistare Halloween.
Çfarë ndryshimi ka ne zgjedhjet tona te kostumeve të festës të Halloweenit në krahasim me amerikanët e hershëm? Ashtu si ata, ne qëndrojmë idesë se Halloween është një ditë për të kapërcyer kufijtë. Për ta, Samhain ishte një ditë në të cilën hiqej veli. Kjo ishte një kohë kur botët mes të vdekurve dhe të gjallëve bashkoheshin. Kufijtë mes gjinive janë fshiheshin, si edhe, përzierja ishte një pjesë e kësaj feste. Ai ishte gjithashtu një ditë për rrengje dhe paudhësira.
Sot, shumë prej nesh nuk e mendojnë apo kuptojnë pse ne bëjmë atë që bëjmë për Halloween (edhe pse disa ende i njohin praktikat e lashta dhe të respektojë Samhain). Shumë prej nesh kanë humbur kontaktin me kuptimet e lashtë dhe kanë harruar ose lidhjen me të, ose mohojnë ekzistencën e botës së shpirtrave.
Halloween, atëherë, është bërë, një nga festat me të mëdha, ditën e parafundit të vitit për gaz dhe hare. Ne të vërtetë nuk e di se pse ne duam të jemi me të lirshëm dhe të veshin veshjet që s’ përputhen me veshjen tonë të përditshme. Kjo është një ditë kur të gjithë mund të ndjehen të lirë për të shprehur plotësisht vetveten me anë të rrobave. Për Halloween, ne mund të jemi diçka apo dikush.
Tradita ligësi-marrje ka kryer gjatë nga kohët e vjetra, si edhe. Makina dhe njerëzit janë nxitur për Halloween, kuti postare janë shkatërruar , sa shtëpi janë djegur në Detroit dhe disa prej nesh pinë më shumë se ne zakonisht .
Edhe pse nuk është një tërësi shumë të kuptimit të bashkangjitur në ditën moderne Halloween, kjo është një ditë e vitit në të cilin ne djegur kujtime të ndritshme. Fëmijët tanë kujtojnë vetëm në lidhje me çdo kostum Halloween ç’kanë ngrënë ndonjëherë. Ne kujtojmë karamele mirë. Ne kujtojmë herë humorin me miqtë tanë dhe familjen. Këto kujtime të mira janë kuptimi i mirëfilltë i Halloween.
Halloween është gjithashtu festë e rëndësishme sepse ajo frymëzon shumë prej nesh pwr një jetë e artistike. Kërkojnë një marrëveshje më të madhe të krijimtarisë, dhe vënë së bashku kostumet të cilat nuk janë të para-paketuar na kërkon që ne të angazhohemi me ndjenjën tonë të estetikë. Anembanë vendit, gara kostumeve i shtyn njerëzit të mendojnë me shumë dhe të shkojnë sa më larg modës. Sot, Halloween ka humbur vlerën e tij shpirtërore, por ka fituar rëndësi si një ditë të vetë-shprehjes së lirë, krijimtarisë dhe argëtimit. Shumë prej nesh nuk i takojnë një kulture të vetme. Ne jemi pjesë e një shoqërie individualiste. Individualizmi ynë është shpallur në shumëllojshmërinë e kostumeve që ne veshim në Halloween, në krahasim me një qasje më të unifikuar, të kostumeve të Samhain në kohët e vjetra. Ne mund të shpërblehemi me lavdërim (dhe nganjëherë me shpërblime) për konceptet unike te kostumeve. Ndërsa kostumet e Samhain, kishin për qëllim të fshihnin identitetin e individit, kostumet e Halloween janë të dizajnuara shpesh për të nxjerrë në pah dhe për të sjellë vëmendje tek aspektet unike apo talentet artistike të identitetit individual.