Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

NGA DITARI I LUFTES SE II BOTERORE

by

Shqipëria nga ditari i luftës i komandës qëndrore gjermane gjatë Luftës së Dytë Botërore për vitet 1944-1945/
6500 faqet e ditareve kanë rëndësi të pazëvëndësueshme ushtarake, të vetme, sepse aty janë të tërat copëza luftarake në Europë dhe Mesdhe që vërtetojnë dhe plotësojnë njëra-tjetrën në pikturën e madhe ushtarake të viteve 1940-1945. Disa të dhëna që sjellin ato ditare (what, where, when, who, why, how) për Shqipërinë janë:
* Ushtria gjermane pushtoi portet dhe aeroportet shqiptare që më 1 Gusht 1943 (kur filloi Konferenca e Mukjes).
* Cilët ishin bashkëpunëtorët e vërtetë me ushtrinë gjermane pushtuese në rajonin e Çamërisë.
*Sipas urdhërit përfundimtar nga komanda qëndore, ushtria gjermane në rajonin e Europës Juglindore filloi tërheqjen më 3 Tetor 1944; Gruparmata e kaloi Urën e Bunës në Shirokë të Shkodrës më 30-11-1944 por mbante pozicione më lart sepse luftohej më tej; nga Durrësi, Gruparmata E largohet më 12-01-2015.
*Forcat “komuniste” partizane penguan dhe vonuan 10 ditë forcat gjermane të largoheshin nga Tirana.
*Në Mars 1945, britanikët i kërkojnë Titos të largojë trupat nga Shqipëria.
*Ç’rëndësi ka se kur u “çlirua” Shqipëria londineze, Shqipëria qëndrore? Veç historianeve mercenarë, të tjeret luajnë ping-pong për ditën kur ushtria gjermane kaloi Urën e Bunës ne Shkoder, më 28 apo më 29 Nëndor 1944. Nuk shkruan njeri për luftime apo sulm të përgjithshëm shtyrës, çlirues, të forcave “komuniste” kundër ushtrisë gjermane. Nëse ushtria gjermane la Tiranën më 17 Nëndor 1944, a nevojiten dy javë me ecur në këmbë deri në Shkodër? A ishte ushtria gjermane vetëm këmbësore apo e tëra e korracuar? Ç’ndodhi ato dy javë në drejtimin Tiranë-Shkodër? A kishin marrë prej komandantëve jugosllavë dy javë pushim forcat “komuniste” dhe merreshin me organizimin e shfaqjes së “çlirimit” të Tiranës? Apo me urdhër të komandantëve jugosllavë ishin dërguar në Kosovë për të ndihmuar ushtrinë jugosllave në çarmatosjen dhe shtypjen e forcave kombtare shqiptare në Kosovë?

Përgatiti Saimir Lolja

European or Ottoman Shrine Towards the past Ottoman Balkan or towards the forthcoming Europe?

by

BY SAIMIR LOLJA/
An European architecture causes European feelings and the actual design of the Grand Moslem Shrine in Tirana, in proximity to the Albanian Parliament, does not follow the European direction. To be part of European civilization does not stand for an entrance into European Union by passport check only, in particular for politicians only who have already years that have “entered” the European Union. Those who have been voted to be representatives and governors of Albanians exert their civil responsibilities to serve the Albanian advancement and unification through their decisions, including for spiritual shrines.
The expected design of the Grand Moslem Shrine in Tirana, a gift from the past government, would convert Tirana into a petite Istanbul because it the scenery in Istanbul or in Arabic towns and in Tirana will be the same. Which means that enthusiastically Turkey will invest such a structure of the shrine.
Solution for the architecture of the Grand Moslem Shrine in Tirana is a design similar to the Moslem Shrine inaugurated in Rijeka of Croatia in 2013.
Every time Albanians and non-Albanians see a Moslem Shrine in Tirana designed according to European architecture, Albanians will percept themselves and non-Albanians will percept Albanians as part of the Southeast Europe, part of Europe, not part of the Ottoman Balkan, not an Anatolian extension, not bearers of Arabic way of living and thinking that do not merit European civilization and care. Whenever a grand mosque in the capital Tirana is seen of heard of as designed with Anatolian or Arabic style, Albania will be perceived as Albanistan, beyond the fence of the European Union and civilization, as a country that does not bear European rights and obligations, and as a population that avoids the European enlightenment.
The tradition of Moslem faith in Albania has its own features and has the national purpose above all. These typical and national messages require expression and inclusion in the designed architecture of the prospective Grand Moslem Shrine in Tirana.
The religious shrines are spiritual centers where an individual can voluntarily find peace, respect, harmony and relief. The expected design of the Grand Moslem Shrine in Tirana does not reflect the European Albanian model for the future. The Albanian progress and unification cannot be achieved by Greece sponsoring the construction of the Orthodox Cathedral and by Ottoman Turkey sponsoring the Grand Mosque in Tirana.
What Ottomans did achieve by the force of arms, it appears that they are retrying to get by the means of emotional ideas. This highlights the saying by Victor Hugo (1802-1885): “One [population] can resist the invasion of an army but one [population] cannot resist the invasion of ideas”.(Photo:Rieke-Kroaci,2013

Në Ballkanin e shkuar apo në Europën e ardhshme?

by

Nga Nga Saimir Lolja/
Një arkitekturë europiane shkakton ndjenja europiane dhe projekti i deritanishëm i faltores muslimane nuk shkon në drejtimin europian. Të jesh pjesë e qytetërimit europian nuk do të thotë të “hysh në BE” me letra, vetëm dhe vetëm për disa politikanë që kanë vite që kanë “hy në BE”. Ato që janë votuar si përfaqësues të popullit shqiptar i shërbejnë me vendimet e tyre vetëm përparimit dhe bashkimit shqiptar.
Projekti i deritanishëm i Xhamisë së Madhe në kryeqytet (dhuratë nga qeveria e shkuar), e kthen Tiranën në një “Stamboll të vockël”, si në Stamboll, si në Tiranë do jetë e njëjta pamje. Dhe Turqia me shumë entuziazëm do e investojë një ndërtim të tillë. Zgjidhje për faltoren moslemane është ndërtimi i sipas një arkitekture të ngjashme me atë në Rijeka të Kroacisë ose Strasburg të Francës, të dyja të përfunduara në vitin 2013.
Me një faltore muslimane të stilit europian, shqiptarët dhe jo-shqiptarët do i përfytyrojnë shqiptarët si pjesë e Europës Juglindore, pjesë e Europës. Me një xhami të stilit të vendeve të lindjes, shqiptarët dhe jo-shqiptarët do i përfytyrojnë shqiptarët si pjesë e Ballkanit, zgjatimit anadollak në Europë, të ardhur nga vendet arabe dhe që nuk e meritojnë qytetërimin dhe shërbimin europian. Tradita e besimit mosleman shqiptar ka veçantitë e tij edhe arkitekturore në gjithë mozaikun e këtij besimi. Kjo gjë nevojitet të shprehet edhe me ndërtimin e kësaj faltoreje. Një model që të mos jetë kopje e xhamive të tjera, por që ka simbolikën e duhur dhe nuk përçon mesazhe kundrathënëse.
Faltoret fetare janë qendra shpirtërore ku një njeri me vullnet të lirë mund të gjejë paqe, respekt dhe lehtësim. Projekti i tanishëm nuk pasqyron modelin shqiptar europian për të ardhmen. Përparimi dhe bashkimi shqiptar nuk arrihet me ndërtimin prej grekëve të katedrales ortodokse dhe prej turqëve osmanë të xhamisë në Tiranë. Atë që osmanët nuk e bënë me forcën e armëve, duket sikur po e riprovojnë me anën e ideve emocionale. Kjo përputhet me shprehjen e Viktor Hygosë (1802-1885) se: “Një popull mund t’i bëjë ballë pushtimit ushtarak, por nuk mund t’i bëjë ballë pushtimit prej ideve”.

Cili është faji shqiptar, sportiv apo zyrtar?

by

Nga Saimir LOLJA/
Më 14 Tetor 2014 filloi në Beograd të Serbisë ndeshja e futbollit midis skuadrave serbe dhe shqiptare, e vlefshme për hapat për të shkuar në kampionatin europian të futbollit që do të luhet në Francë pas dy vjetësh. Afër fundit të pjesës së parë ndeshja e futbollit u ndërpre përfundimisht për shkak të dhunës që së vazhdueshme në stadium kundër lojtarëve shqiptarë e cila arriti pikën e shpërthimit kur një zog me një flamur me përmbajtje shqiptare fluturoi mbi stadium.
Ana shqiptare
Edhe në rastin se ai që e bëri zogun të fluturonte qe shqiptar, edhe sikur ai të ketë qenë aq tepër i aftë me kaluar fshehtas materialet dhe shmangur kontrollet e imta të policisë serbe për në stadium, ai ishte një tifoz, një individ.
Ana sllave
Në anën tjetër, pa filluar ndeshja, gjatë ndeshjes dhe mbas saj në stadium tërë tifozat serbë kishin me mijra flamurë e parrulla kundra shqiptare, brohorisnin në kor “vrsini shqiptarët” dhe duke gjuajtur me shishe e fishekzjare lojtarët shqiptarë. Biles, albitri e ndërpreu ndeshjen pak për ato goditje pa dalë zogu me flamur.
Kur fluturoi, fluturoi, fluturoi zogu me flamur, atë e kapi një lojtar serb, ia mori një lojtar shqiptar, ia dha përfaqsuesit të UEFAs – mëse normale. Duhej të mbaronte këtu dhe me kaq dhe ndeshja të vazhdonte.
Të tjerat mëpastaj ishin fillim e mbarim rrugaçëri kriminele bandisteske nga ana e serbëve: lojtarë, tifoza, roje, policë, shërbim i fshehtë, të gjithë bashkë. Të tërë këta u sollën kundra sportistëve shqiptarë ashtu si sillej ushtria serbe 100 vjet më parë kundër popullsisë shqiptare të pambrojtur gjatë luftrave ballkanike. Nenet 14, 15 te rregullave disiplinore të UEFA-s (Articles 14 and 15 of UEFA Disciplinary Regulations) e bëjnë të qartë se si veprohet ndaj sjelljeve të tilla në stadiumet e futbollit.
Cili është atëhere faji shqiptar, sportiv apo zyrtar?
Dikush mund të thonte se ndoshta shqiptarët kanë faj se nuk dijnë të urrejnë.
Serbët edhe me këtë rast treguan se nuk janë Europianë, se krenohen duke qenë bisha të egra stepash sllave, se mburren se janë janë sllavë të egër dhe barbarë, se kryerja e krimit është e mira e tyre, se genocidi, përzëniet e popullsive janë vetë egzistenca e tyre. Kjo është një sjellje e tyre të cilën e shfaqin të gjithë: injorantet, të pashkolluarit, të paedukuarit, profesorët, studentët, ushtarët, mbretnorët, artistët, sportistët, politikanët; nuk ka serb që te ketë pranuar dhe jo më të ketë kërkuar falje për krimet e kryera në Kroaci, Bosnje, Kosovë.
Pse? – vazhdon të përsëritet kjo pyetje e pyetur edhe më 1878 kur kryhej genocidi masiv dhe përzënës ndaj shqiptarëve në Sanxhak, Njish e më sipër. A mos edukohen dhe urdhërohen ato prej një kishe sllave apo bizantine e cila nuk nuk ka në bosht paqen e Jezusit por idhuj luftëtarësh që kanë kryer krime e genocide ndaj popujve te tjerë?
Pse urrejtja e tyre, sidomos kundër shqiptarëve, është e pakufijshme dhe e vazhdueshme? Ashtu si grekërit, pse serbët t’i friksohen pamasë egzistencës shqiptare-arbërore dhe rrjedhimisht t’i urrejnë pa kufi shqiptarët? Çfar shkaku apo emocioni i shtyn ato të kenë këtë urrjetje?
Meqenëse krijimi i tyre si grup shoqëror është i lidhur vetëm me një histori kishtarë disa qindra vjeçare, a mos lindja dhe egiztenca e tyre lidhet drejtpërsëdrejti me mohimin e kombësisë shqiptare-arbërore?
Në Konferencën e Ambasadorëve më 1913 në Londër, më shumë se gjysma e popullsisë dhe tokave shqiptare u lanë jasht shtetit foshnjor shqiptar mbi bazën e “të drejtave historike” imagjinare të serbëve dhe grekërve. Para më shumë se 100 vjetësh serbët krijuan Jugosllavinë Nr. 1 dhe para rreth 20 vjetësh i sulmuan të tërë në Jugosllavinë Nr. 3 të shtyrë prej “të drejtave historike” të tyre imagjinare. E njëjta sjellje i përket edhe grekërve: pasi fuqitë europiane krijuan shtetin grek rreth 190 vjet më parë, Greqia zmadhoi sipërfaqen e saj të tokave dhe popullsinë gjashtë herë duke u mbështetur në “të drejtat historike” të saja imagjinare; natyrisht jo të grekërve të sotëm.
Serbët dhe grekërit i hynë rrugës së masakrave, përzënieve, genocideve ose përndryshe shndërrimeve të arbërorëve-arbanasve -ilirëve-shqiptarëve pasi u krijuan si njësi feudale dhe fetare për të ndjekur “të drejtat historike” e tyre imagjinare. Pra ata e bëjnë veten të besojnë në “të drejta historike”, në rrëfime historike imagjinare për periudha që nuk iu përkasin atyre. Sepse, për shembull, një hartë e vitit 395 e.s. e cila paraqet Europën Juglindore të sotmen Prefekturë të Ilirisë (Prefecture of Illyricum), çfar të drejte historike do krijonte kjo sot dhe për kë?
http://en.wikipedia.org/wiki/Stridon#mediaviewer/File:Roman_Empire_about_395.jpg
Ç’domethënë e drejtë apo rrëfenjë historike? Ç’kuptim mund të ketë ajo? Mbi të gjitha dhe në përgjithësi, nëse “të drejtat apo rrëfenjat historike” do merreshin parasysh, atëhere të gjithë kanë të drejtë t’i kërkojnë të gjitha; në mënyrë të veçantë nëfillimët e Biblës (Genesis 6:4).

Ribashkimi shqiptar

by

Një coptim me forcë lind një qëllim të përhershëm/

Shkruan SAIMIR LOLJA/

 Pa ribashkimin shpirtëror dhe tokësor të kombit tonë, a mund të përparojë dhe lulëzojë Shqipëria? A mund të ecë, të këndojë, të buzëqeshë normalisht një trup i gjymtuar, një Shqipëri e mbajtur e ndarë me forcë? A do të nëpërkëmbej një Shqipëri natyrale? A do të sillte bashkimi një shtet siç e dëshiron një shqiptar i sinqertë? A do të bëheshin shqiptarët mëpastaj një forcë udhëheqëse, ndriçuese dhe edukuese në rajon?

A do të formohej një hapësirë e madhe shqiptare në tregti, industri, bujqësi, energji, financë, ndërtim, burime natyrore, punësime, shkollim dhe shkencë, botime letrare dhe shkencore, sport, art, arsim dhe trashëgimi? A do të krijoheshin vepra të mëdha industriale, kulturore, krijuese, ndërtimore, artistike, botuese, muzikore, ideore, letrare dhe ushtarake? A do dilnin skuadrat sportive shqiptare kampion bote? A do të rritej fuqia e forca për të mbrojtur vetveten dhe trashëgiminë kulturore? A do të arrihej mëpastaj pavarësia e plotë shqiptare, një shtet i qartë politikisht shqiptar dhe jo një plaçkë lufte për të tjerët? A do të përballoheshin si duhet në të ardhmen sfidat ndërshtetërore ekonomike, ideore, ambjentale dhe ushtarake? A do kishte një ushtri cilësore dhe e respektueshme tokësore, ajrore dhe detare?

A do të përshkelej dhe grabitej Shqipëria e coptuar si deri më tani? A do të ndëgjohej fjala shqipe përreth? A do ta dontë dhe nderonte më shumë vetveten shqiptari dhe si rrjedhim do të nderohej më shumë prej të tjerëve? A do të kërkonte shqiptari cilësi më të lartë jetese, mendimi, shkollimi, shërbimi, kushtesh pune dhe ambjenti? A do të harmonizohej ushqimi dhe punësimi i popullatës me tërë hapësirat shqiptare të bashkuara? A do të kishte çmime më të ulta për blerësin vendas për shkakk të një tregu të madh të lirë? A do të krijohej një treg i brendshëm turitisk që do gjallëronte çdo cep të vendit? A do të ruhej akoma më shumë ambjenti dhe natyra shqiptare? A do të riemëroheshin në Shqip emërtimet vendore jo-shqipe?

A është ribashkimi shqiptar shembull i vazhdueshëm i harmonisë dhe i nevojshëm për bashkimin e tanishëm europian? A shkon ribashkimi shqiptar në paralel me atë europian? A do jetë harmonia e gjithanshme e ribashkimit shqiptar një shembull udhëheqës për rajonin e Europës Juglindore dhe kështu një faktor themelor i paqes në këtë rajon dhe tërë Europën? A do të krijoheshin instituticione fetare me qendër e kontroll kombetar, në gjuhë shqipe, besnike ndaj kombit tonë, me qëllime dhe ide shqiptare, me para të qarkulluara brenda ambjentit shqiptar? A do të zbulohej dhe ruhej akoma më shumë trashëgima e kulturës së lashtë arbërore? A do të krijohej ambjenti për lulëzim më të sipërm të mendimit të lirë shqiptar, krahasimit të ideve dhe thellimit të zgjuarsisë? A do të investohej dhe nderohej më shumë shkolla shqiptare?

A do të krijohej një qëllim i madh kombëtar ku shqiptarët e shpërndarë nëpër botë të sillnin përvojat e tyre përparuese dhe zhvilluese? A do të kërkonte një Shqipëri e ribashkuar më shumë investime, rrugë, ndërmarrje ekonomike, banka dhe institute profesionale? A do kishte më shumë qarkullim të lirë monetar dhe si rrjedhim më shumë zhvillim? A do të krijoheshin më shumë ndërmarrje shërbimi dhe njërëzit do t’i plotësonin nevojat më shpejt, me lehtë e më lirë? A do të shkruheshin ligje të respektueshme dhe të zbatueshme? A do të lidheshin e ndërlidheshin akoma më shumë me të gjitha mjetet e mënyrat tërë rajonet shqiptare? A do të jetonin njerëzit më mirë, me më shumë të ardhura? A do të kishte prodhim industrial, bujqësor dhe ideor shqiptar më të madh e me cilësi më të lartë? A do të shpërndahëshin më mirë të mirat materiale të vendit? A do shijoheshin më shumë ujrat e pijshëm arbërorë? A do kishte një shërbim shëndetsor të lavdëruar prej të gjithëve?

A do të forcohej dhe përhapej më shumë gjuha shqipe-arbërore e folur dhe e shkruar? A do të shihej më kjartë se sa e pasur dhe shprehëse është gjuha shqipe, gjuha më e vjetër në Europë dhe Mesdhe? A do të ngjiteshin idetë shqiptarë akoma më lart duke i shërbyer akoma më shumë harmonisë së brendshme shqiptare dhe rajoneve përqark? A do të ruhej raca dhe trashëgimia familjare shqiptare-arbërore? A do të forcohej edukimi familjar, qytetar dhe kombëtar nëpërmjet një respekti shoqëror të gjithanshëm? A do të përfshiheshin më shumë në këtë përparim të gjithanshëm kulturor dhe ekonomik shqiptar edhe pakicat e tjera kombëtare? A do ta ndriçonte akoma më shumë shqiptari shpirtin dhe trashëgiminë e tij?

A do ta ndjenin njërëzit se respekti ndaj interesit të përbashkët jep forcë të gjithanshme për më shumë dhe për të mirën e të gjithëve? A do të sigurohej shumë më mirë qenia shqiptare dhe do të shpëtoheshin edhe pjesët e rrezikuara të saja? A do të rritej kujdesi për bashkësitë shqiptare më banim jashtë kufinjve? A do të zgjoheshin shqiptarët e vetëharruar apo të vetmuar në dhe të huaj kur lavdia arbërore të rrezatonte në të gjitha drejtimet? A do ta njihnin shqiptarët më shumë njëri tjetrin? A do ta ndanin shqiptarët më shumë punën dhe prodhimin mes vedi? A do të thellohej akoma më shumë bashkimi shqiptar? A do sillte kështu bashkimi fuqinë dhe çudinë?