Sokol Paja – Page 14 – Dielli

DIELLI ME SHQIPTARËT NË AUSTRALI, GRUPI FOLKLORIK “NANË TEREZA”, TRASHËGIMI KULTURORE SHQIPTARE NË ADELAIDE TË AUSTRALISË

September 20, 2023 by s p

Flora Pecaj dhe Rafaela Mhillaj mësuese të këngëve e valle shqiptare në Adelaide të Australisë, rrëfejnë ekskluzivisht për gazetën “Dielli”, Organ i Federatës Pan-Shqiptare të Amerikës VATRA, New York, ruajtjen e identitetit kombëtar, historisë, gjuhës, kulturës dhe traditës shqiptare në Adelaide të Australisë, nëpërmjet mësimit të këngëve e valleve shqiptare dhe aktiviteteve patriotiko-kulturore. Me mësueset Flora Pecaj dhe Rafaela Mhillaj bisedoi Editori i “Diellit” Sokol Paja.

HISTORIKU I KRIJIMIT TË GRUPIT FOLKLORIK “NANË TEREZA”

Krijimi i grupit Folklorik “Nanë Tereza” ka rigjallëruar jetën kulturore e artistike të shqiptarëve në Adelaide, Australi. Ky krup artistiko-kulturor ka ardhur pas krijimit të shoqatës patriotike “Nanë Tereza” në vitin 2015. Ideja për themelimit e grupit artistik ka lindur kur ne si komunitet bëheshim bashkë për të festuar festat kombëtare shqiptare dhe të gjithë vumë re se fëmijët nuk po merrnin pjesë me gëzim të plotë në festat tona e organizimet tona. Duhej gjetur diçka tërheqëse për fëmijët. Atëherë na lindi ideja që të bëjmë diçka për këta fëmijë si mundësi e mësimit të historisë sonë kombëtare, identitetit kulturor, gjuhës shqipe dhe të forcimit të një lidhje të fortë të gjeneratës së re të lindur në Australi më atdheun tonë. Investimi te dijet e fëmijëve dhe brumosja e fëmijëve më ndjenja patriotike janë një investim i madh jo vetëm për dashurinë e fëmijëve për atdheun e të parëve, por mbi të gjitha krijon një lidhje të shëndoshë, të fortë dhe të pa shkëputshme edhe për gjeneratat që vijnë pas nesh.

NË HAPAT E PARA…

Hapat e para të krijimit të grupit tonë artistik i kujtojmë më shumë respekt dhe nostalgji. Sakrificë, pasion dhe punë e madhe. Te mesha shqip që ishte një herë në muaj ne si mësuese i propuzuam Këshillit të Shoqatës “Nanë Tereza” idenë tonë për të marrë fëmijët për të kërcyer vallet shqiptare tradicionale dhe shoqata na mbështeti menjëherë. Falë këtij bashkëpunimi, kemi arritur sukses dhe traditë të shkëlqyer artistiko-patriotike. Pas krijimit të grupit filluam nga puna çdo të shtunë takimet ku edhe fëmijët e pranuan me shumë gëzim e interes të madh këtë iniciativë kulturore-patriotike-komunitare. Puna serioze dhe me përkushtim na është shpërblyer prej nxënësve që kanë arritur të krijojnë një atmosferë patriotike mbresëlënëse. Vallet e para të përgatitura prej grupi tonë artistik u prezantuan në festën e Shejterimit të Nënë Terezës ku fëmijët ishin shumë të gëzuar e të lumtur për atë çfarë prezantuan. Njerëzit na pritën jashtëzakonsht shumë mirë dhe kjo na motivoi edhe më shumë. Në këtë festë në përgatitëm recitime të thënieve të Nanës Terezë në gjuhën shqipe nga fëmijët. Grupi artistik folklorik në çdo kohë paraqet historinë, muzikologjinë e traditën tonë kombëtare. Këto i gërshetojmë të gjitha bashkë në krijimin e një atmosfere të zjarrtë patriotike.

ËNDËRROJMË TË SHKOJMË NË FESTIVALIN KOMBËTAR TË GJIROKASTRËS

Grupi Folklorik “Nanë Tereza” me rritjen e tij, me zgjerimin e tij, me krijimin e një profili të lartë profesional, synojmë që të përfaqësojmë shqiptarët e Australisë në Festivalin Kombëtar Folklorik të Gjirokastrës. E kemi si ëndërr. Shpresojmë një ditë që ta realizojmë. Kam besim se puna me këto fëmijë, dëshira e pasioni i tyre, shpirti i tyre shqiptar do ta mbajnë gjallë shqiptarinë në Australi dhe mbi të gjitha do ta lidhë mërgatën tonë me shtetin tonë amë. Grupi ynë folklorik “Nanë Tereza” gëzon respekt edhe te popujt e tjerë në Adelaide. Përveç organizimeve tona fantastike për festën tonë kombëtare të flamurit e pavarësisë, grupi i valleve tona “Nanë Tereza” ka marrë pjesë në disa festa të ndryshme të komunitetit italian që jeton në Adelaide ku shfaqëm vlerat tona artistike kombëtare shqiptare përpara tyre, si dhe në festën e emigrantëve të cilën e Organizon Katedralja e Adelaides. Gjithashtu grupi ynë ka udhëtuar edhe në Melburne ku kemi bërë paraqitje dinjitoze përapar publikut australian e jo vetëm. Po ashtu kemi udhëtuar edhe në Camberra në festën e Ambasadave ku morëm duartrokitje e brohoritje të pafundme për përformancë të shkëlqyer artistike. Synimi i ynë është që në çdo festë të Flamurit kombëtar dhe në çdo përvjetor të Shenjtërimit të Nanë Terezës të bëjmë nga një valle të re të ndryshme nga ato të mëparshmet. Ne rritemi çdo ditë.

BASHKËPUNIMI ME KOMUNITETIN SHQIPTAR

Bashkëpunimi me komunitetin shqiptar është i kënaqshëm. Në çdo festim që bëjnë jemi të ftuar ku fëmijët marrin vlersimet maksimale për paraqitjet e tyre e për pasionin e tyre. Vlen të theksohet se ka ardhur gjithnjë e në rritje interesi e përbashkët. Edhe prindërit janë shumë të interesuar për fëmijët e tyre, pa dallim besimi e krahine i mbështesin dhe i inkurajojnë në programet kulturore artistike të grupit. Mbështetja e prindërve na ka lehtësuar shumë punë, fëmijët çdo herë e më shumë arrijnë nivele të shkëlqyera të përformancës dhe kjo për ne si mësuese na jep gëzim të madh e na shton dëshirën për të ecur përpara me këta fëmijë të mrekullueshëm. Kryesia e Shoqatës Katolike Shqiptare si dhe Kryesia e Komunitetit Shqiptar disa herë kanë dhënë dhurata simbolike në mbështetje të grupit. Ne u jemi mirënjohëse dhe falenderuese për çdo përkujdesje.

BASHKËPUNIMI ME INSTITUCIONET SHTETËRORE AUSTRALIANE

Duke qenë grup artistik i ri, në momentin që po shkruajmë nuk kemi marrëdhënie zyrtare shtetërore apo aktmarrëveshje me institucione zyrtare. Këto do i shohim në vazhdim për ta institucionalizuar dhe rritur grupin dhe veprimtarinë tonë artisike e kulturore edhe në rang zyrtar. Marrëdhënien institucionale e mbulon Këshilli i Shoqatës i cili është ngarkuar me atë pjesë. Zyrtarë të ndryshëm australian sidomos ata vendorë e shohin me respekt dhe vlerësim punën tonë. Në festat tona janë ftuar gjithmonë dhe kanë marrë pjesë Guvernatori i South Australia, deputetë dhe ministra të ndryshëm australianë.

KUSH JANË MËSUESET FLORA PECAJ DHE RAFAELA MHILLAJ?

Flora dhe Rafaela janë dy patriote të thjeshta shqiptare të rritura me kulturë dhe traditë shqiptare. Ato punojnë me një pasion të spikatur me fëmijët shqiptarë. Të angazhuara dhe të përkushtuara në punën e tyre më fëmijët, i kanë dhënë një energji e frymë të bukur patriotike mjedisit shqiptar në Adelaide. Profesioniste dhe patriote, Flora dhe Rafaela janë frymëzim për komunitetin shqiptar, të devotshme dhe të thjeshta, puna e tyre patriotike spikat në mërgatën shqiptare të Australisë. Të lindura pej familjeve të thjeshta shqiptare që në fëmijërinë e tyre mungonin shum gjëra por kurrë ajo kryesorja dëshira për të jetuar ëndrrat e pasionet dhe për ti gëzuar ato. Disa nga këto dëshira ishte përçimi te brezat i dijeve e vlerave kombëtare. Vallet shqiptare, muzika shqip e kultura kombëtare ka qenë pasioni i tyre i madh. Dëshira për të kërcyer vallet e bukura shqiptare ju mbeti në zemër dhe në mendje edhe në rrugëtimin që jeta ju dhuroi. Puna e Florës dhe Rafaelës gëzon e bën të lumtur shumë fëmijë shqiptarë në Adelaide. Kënga shqipe, vallja shqipe, muzika shqip është një ushqim i pastër shpirtëror për fëmijët shqiptarë. Puna e këtyre dy patrioteve, është nektar shqiptarie. Në punën e përditshme si dy bija dhe nëna shqiptare mundohen ti trashëgojnë fëmijëve vlerat më të larta të historisë, traditës e kulturës shqiptare. Dashuria për atdheun dhe trashëgimia te brezat e rinj është motivi që i frymëzon ato çdo ditë në punën patriotike e kulturore në Adelaide të Australisë.

KRYETARI I KOMUNËS SË PRESHEVËS Z.SHQIPRIM ARIFI VIZITOI VATRËN

September 17, 2023 by s p

Sokol Paja/

New York, 17 Shtator 2023 – Kryetari i Komunës së Preshevës Z.Shqiprim Arifi i shoqëruar nga z.Sami Salihu kryetar i Kuvendit Komunal të Komunës së Preshevës dhe Visar Memeti Shefi i Kabinetit zhvilluan vizitë zyrtare në Federatën Pan-Shqiptare të Amerikës Vatra. Ata u pritën nga kryetari i Vatrës z.Elmi Berisha, Presidenti i Nderit të Vatrës z.Agim Rexhaj, Shefi i Kabinetit Dr. Pashko Camaj, anëtari i Kryesisë Ilir Cubi, anëtari i Këshillit prof.Lekë Përlleshi, Editori i Diellit e vatranë të tjerë. Kryetari i Vatrës z.Elmi Berisha pas fjalëve të mirëseardhjes u shpreh “Ju garantoj dhe siguroj se do bëjmë të pamundurën për të lobuar në institucionet amerikane dhe do punojmë dhe me shtetet e Kosovës e Shqipërisë për më shumë vëmendje të shtetit kombëtar për shqiptarët në Luginë. Ne do të bëjmë gjithçka për të shtyrë përpara proceset për të zgjidhur problematikat me të cilat cilat përballet Presheva” tha ndër të tjera z.Berisha. Presidenti i Nderit të Vatrës z.Agim Rexhaj apeloi për qeverinë e Kosovës e Shqipërisë për ti trajtuar problemet e shqiptarëve me kujdes të veçantë. “Diskriminimi i shqiptarëve në Luginë është turp për Serbinë dhe mbarë Europën. Jam shumë i pakënaqur me qeverinë e Tiranës sidomos me Edi Ramën që e quan vëlla Vuçiçin. Serbët në Kosovë janë të privilegjuar, ndërsa shqiptarët në Luginë janë të diskriminuar. Kjo është e dhimbshme” cilësoi ndër të tjera z.Rexhaj. Dr. Pashko Camaj deklaroi se në marrëveshjen Kosovë-Serbi duhet të përfshihet me patjetër çështja e shqiptarëve në Luginë. Kryetari i Komunës së Preshevës Z.Shqiprim Arifi në fjalën e tij u shpreh: “Jemi krenar për kontributin e shqiptaro-amerikanëve. Jeni kala shqiptarie në Amerikë. Falë jush që përcillni mesazhet e duhura në institucionet amerikane, ne jemi më të qetë e më të fortë. Politika e Serbisë vazhdon axhendën antishqiptare, diskriminimin dhe politikat antishqiptare.

Nuk lejohemi të vendosim flamurin kombëtar, shqiptarët nuk punësohen, shteti vazhdon presionin, diplomat e të rinjve nuk njihen prej shtetit serb, pasivizimi i adresave të banorëve të Luginës sidomos në Medvegjë është problem kombëtar.

Po na merret shtetësia. Deri tani janë 7 mijë shqiptarë brenda 12 viteve që janë pasivizuar. Serbia po kryen në Luginë një spastrim etnik demografik. Substanca jonë kombëtare po rrezikon ekzistencën. Kërkojmë më shumë përpjekje qoftë nga Prishtina zyrtare dhe Tirana zyrtare, Lugina është në rrezik ekstrem. Shpresa jonë e vetme është Zoti dhe Amerika. Jemi minoriteti më i shkelur, më i shtypur, më i diskriminuar në Europë” tha z.Arifi. Më tej ai ekspozoi para vatranëve përpjekjet komunale për rritjen e punësimit në Luginë, zhvillimin ekonomik, ndryshimet infrastrukturore e rritjen e cilësisë së shërbimeve për qytetarët. Z.Arifi theksoi se Rezoluta kundër pasivizimit është futur në Parlamentin Europian dhe po përpiqet për tu futur në Këshillin e Europës. Gjatë takimit vëllazëror në Vatër pyetën dhe diskutuan në takim Tom Paloka, Dorand Vojka, Faton Zogejani, Afërdita Paloka dhe Ilir Cubi. Në takim u dakordësua për shtim të lobimit dhe vëmendje të shtuar për shqiptarët e Preshevës.

Presidentja e Kosovës Vjosa Osmani u takua me mërgatën shqiptare në New York

September 17, 2023 by s p

Sokol Paja/

New York, 17 Shtator 2023- Organizatat dhe shoqatat patriotike, kulturore, sociale dhe humanitare shqiptare në New York e më gjerë u takuan në Konsullatën e Përgjithshme të Republikës së Kosovës në New York me Presidenten e Republikës së Kosovës Shkëlqesinë e saj Vjosa Osmani. Në një panel me pjesëmarrës Ambasador Ilir Dugollin e Ambasador Blerim Rekën, në takimin e organizuar nga z.Mark Gjonaj(Nderi i Kombit), Presidentja Osmani deklaroi se Serbia po kryen një agresion shumë dimensional dhe luftë hibride ndaj Kosovës. Kemi nevojë që të rrisim bashkëpunimin dhe përkrahjen nga aleatët tanë Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Sfidat e sigurisë shqetësojnë qytetarët dhe Republikën, largojnë investitorët. Kemi nevojë për një mërgatë të fuqishme që lobon për Kosovën. Lirinë, pavarësinë dhe zhvillimin e Kosovës e kemi fituar me gjak dhe sakrifica të mëdha. Kosova si shtet i lirë, i pavarur, i integruar dhe i zhvilluar është falë mbështetjes së Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Z.Mark Gjonaj i paraqiti një listë pyetjesh Presidentes Osmani të ardhura prej 60 organizatave patriotike shqiptare në New York e më gjerë. Në përgjigje Presidentja Osmani deklaroi:

-Çështja e Asociacionit duhet të pajtohet me SHBA.

-Qasja e pa balancuar ndaj Kosovës në raport dhe në dialog me Serbinë.

-Mërgata nuk duhet ndarë. Një mërgatë e bashkuar, një platformë edhe më e fuqishme kombëtare.

-Polarizimet partiake nuk duhet të depërtojnë te diaspora shqiptare në SHBA.

-Kur interesi i Kosovës është në diskutim, të gjithë duhet të jemi me një qëndrim unik.

-Ndryshim i ligjit zgjedhor, do votohet dhe në Konsullata.

-Shumë shpejt do kemi kompani lobuese që do të punojnë për Kosovën.

-Lufta në Ukrainë ka krijuar dinamika të reja të sigurisë. Aleatët po fokusohen te largimi i sa më shumë shteteve prej Rusisë dhe kthimi kah Perëndimi.

-Kosova po punon për sundim të ligjit dhe kordinim të fuqishëm me SHBA.

-Suksesi i Kosovës ndërkombëtarisht varet nga mbështetja e SHBA.

-Komunikim aktiv dhe dinamik me mërgatën shqiptare në SHBA dhe organizim të fuqishëm për të mirën e Kosovës.

-Gjenerata e re patriotike shqiptare po punon me vullnet dhe entuziazëm për çështjen kombëtare.

-Mërgata duhet të vazhdojë që të punojë me organizimin, me forcën dhe vullnetin e kohës së Pavarësisë së Kosovës. Pa punën e mërgatës shqiptare në Amerikë, Amerika nuk do bindej kurrë.

-Të zgjojmë interesimin e amerikanëve që të investojnë në Kosovë.

-Pres propozime konkrete prej mërgatës që të ndjehet e përfshirë. Pres një riorganizim. Një rienergjizim i ri. Një rizgjim amerikan për shtimin e njohjeve të Pavarësisë së Kosovës dhe anëtarësim të Kosovës në organizata ndërkombëtare. Duhet lobim i fuqishëm i mërgatës në Kongresin Amerikan.

-Kosova është sukses amerikan.

-Kosova është vendi dhe populli më pro amerikan në botë.

Gazeta “Dielli” e pyeti Presidenten Osmani: Protagonizmi i tepruar i kryeministrit të Shqipërisë Rama si lider rajonal, duke anashkaluar Kosovën e duke u “vëllazëruar” me Vuçiçin, përplasjet me Kryeministrin Kurti, a e kanë dëmtuar Kosovën në raport dhe me ndërkombëtarët? Presidentja Osmani deklaroi se nuk e kemi luksin që të punojmë në ndarë. Historia do na gjykojë, qytetarët nuk do na e falin kurrë nëse ne si shtete nuk jemi bashkë e si shtete nuk punojmë bashkë për të mirën e shteteve tona e kombit tonë. Është e pafalshme që të mos jemi bashkë. Ndërkombëtarisht duhet të jemi të unifikuar” përfundoi fjalën e saj Presidentja Vjosa Osmani.

U PROMOVUA NË NEW YORK LIBRI “MRI DEDJA E MERRNAÇAJVE, ZOJA E HEKURT ME SHPIRT FLORINI”

September 16, 2023 by s p

Sokol Paja/

New York, 16 Shtator 2023 – Promovim madhështor i librit “Mri Dedja e Mërrnaçajve, zoja e hekurt me shpirt florini”. Në sallën e Konferencave “Nënë Tereza”, pranë Kishës Katolike “Zoja e Shkodrës” në Hartsdale – New York, libri i studiuesit Jozef Radi ngjalli kureshtjen e komunitetit shqiptar dhe mbarë diasporës shqiptaro-amerikane në New York e më gjerë. Me pjesëmarrjen masive të komunitetit, miqve e familjarëve, dashamirësve të librit, përfaqësuesëve të Kishës e mediave të komunitetit, libri “Mri Dedja e Mërrnaçajve, zoja e hekurt me shpirt florini” është një vepër e shkëlqyer rreth rrëfimeve në vetën e parë të shqiptares së shquar Mri Mërrnaçaj, përfaqësuese e dy prej familjeve më të nderuara e respektuara në Kelmend të Malësisë së Madhe, Nilaj e Merrnaçaj. Ky botim është një nderim i veçantë për vuajtjet, qëndresën dhe sakrificën heroike të femrës shqiptare. Libri homazh për prindërit e Mrisë, djalit Nik Merrnaçaj e bashkëshortit të ndjerë Marash Merrnaçaj, paraqet qendresën antikomuniste të familjes, arratisjen nga ferri komunist, emigrimin drejtë Malit të Zi e më pas rrugëtimin në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Nën prezantimin brilant të Mikela Nonaj, Famullitari Dom Pjetër Popaj teksa shpalosi tragjizmin dhe vuajtjet në libër, e quajti Mri Mërrnaçajn një heroinë të vërtetë dhe në fjalën e tij foli për fetarinë, bujarinë, fisnikërinë, mirësinë e vlerat e jashtëzakonshme të familjes Merrnaçaj e në veçanti të Mrisë. Një dokumentar historik i përgatitur me profesionalizëm nga TV Albanian Culture paraqiti për pjesëmarrësit jetën e vështirë e plot sakrifica dinjitoze të Mri Mërrnaçaj e familjes së saj. 25 vite në shërbim të komunitetit shqiptar në Amerikë, Adem Belliu dhe familja e tij mediatike kanë pasur një lidhje e miqësi me familjen Mërrnaçaj që dokumentohet dhe në dokumentar.

Majori i Yonkersit Mike Spano pasi falenderoi të pranishmit e organizatorët u shpreh se mësimet e historisë kalojnë nëpërmjet dhimbjeve e vuajtjeve. Mësuesja Liza Pllumbi shpalosi në detaje aspekte jetësore të familjes Merrnaçaj dhe u ndal te vlerat e larta të Mrisë në përballje me vuajtjet dhe fatin e jetës.

Prek Ndue Pllumaj apeloi për të pranishmit që të mos harrohet historia e lavdishme e Kelmendit. Pjesa muzikore me violinë e luajtur nga Rozeta Ujkaj e Mimoza Lleshaj shërbeu për pjesëmarrësit si një moment reflektimi, paqeje e qetësimi shpirtëror. Studiuesi Idriz Lamaj u ndal në aspekte shpirtërore të rrëfimit të heroinës Mri Mërrnaçaj. Studiuesi Lamaj kishte sjellë me vete një libër të vogël uratësh dhe ia tregoi Famullitarit Popaj në shenjë nderimi ndaj Monsinjor Zef Oroshit që ia kishte dhuruar Idriz Lamajt plot 52 vite më parë. Lindita Harizaj Dema u shpreh se në libër gjejmë pjesë nga dramat tona, gjej shumë femra shqiptare. Ky është një libër i dhimbshëm e heroik ku kam gjetur dhe veten time ku Mrija është model i nënës, motrës e gruas shqiptare, tha ndër të tjera zonja Harizaj-Dema. Marjana Naçaj e cilësoi librin si rrëfim i nevojshëm për historinë kombëtare. Shkrimtari Mhill Velaj në fjalën e tij e cilësoi librin si burim historik, dokumentar e letrar, i shkruar me një gjuhë të ëmbël me rrëfime e përjetime autentike. Libri përjetëson një figurë heroike të femrës shqiptare. Asllan Bushati lexoi kumtesën e Sami Milloshit i cili e quajti librin enciklopedi.

Autori i librit Jozef Radi shpjegoi etapat e përgatitjes së librit dhe deklaroi për pjesëmarrësit se libri është një monument për femrën shqiptare. Ai falënderoi në mënyrë të veçantë familjen Mërrnaçaj, Mark Mërrnaçajn, Prek Pllumajn e Anton Përdodën. Personazhi që i dedikohet libri, Mri Mërrnaçaj në fjalën e saj falënderoi Dom Pjetër Popaj, At Gazmend Tinaj, Mark Mërrnaçaj, Jozef Radi, të gjithë folësit e të gjithë pjesëmarrësit.

At Gazmend Tinaj në fjalën e tij deklaroi se rrëfimi i Mri Mërrnaçaj është shpallje, është simfoni e trishtë melankolike. Janë rrëfime zemre. Zemra është memoria e ngjarjeve të trishta të njeriut. Libri është si një rrëfim për të mos harruar kurrë, u shpreh At Tinaj. Mark Gjonaj në fjalën e tij theksoi se Marash e Mri Mërrnaçaj tragjeditë i kthyen në forcë e dhimbjen ne fuqi për të ecur përpara me dinjitet e krenari. Promovimi i librit “Mri Dedja e Mërrnaçajve, zoja e hekurt me shpirt florini, rrëfime t’nji jete” bashkoi shqiptarët e Amerikës në respekt, vlerësim e mirënjohje të familjes Mërrnaçaj, qendresën e tyre, shembullin e për gjithçka që ata i kanë dhënë komunitetit shqiptar në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Në përfundim të promovimit familja Merrnaçaj shtroi një koktejl për gjithë të pranishmit dhe të ardhurat nga shitja e librit ia dhuroi Kishës Katolike “Zoja e Shkodrës” në New York.

MËSIMI SHQIP DHE RUAJTJA E GJUHËS E IDENTITETIT KOMBËTAR NË MËRGATËN SHQIPTARE TË FINLANDËS

September 16, 2023 by s p

Vida Prendi-Nikaj, mësuese e gjuhës shqipe në Espoo të Finlandës, rrëfen ekskluzivisht për gazetën “Dielli”, Organ i Federatës Pan-Shqiptare të Amerikës VATRA, New York, ruajtjen e identitetit kombëtar, historisë, gjuhës, kulturës dhe traditës shqiptare në Espoo të Finlandës, nëpërmjet mësimit të gjuhës e kulturës shqipe dhe aktiviteteve patriotiko-kulturore. Me mësuesen Vida Prendi-Nikaj bisedoi Editori i “Diellit” Sokol Paja.

HISTORIKU I MËSIMIT SHQIP NË FINLANDË

Në Finlandë mësimi i gjuhës shqipe zhvillohet si pjesë e sistemit shkollor filandez. Kjo do të thotë se ambientet dhe dialektika mësimore janë të garantuara nga shkolla ku zhvillohet mësimi shqip. Gjithashtu ne mësuesit paguhemi nga shteti filandez dhe gëzojmë të drejtat si mësuesit filandez. Për kureshtjen e lexuesve duhet të theksoj se ekziston e drejta e mësimit të gjuhës amtare për çdo komunitet që jeton këtu. Ky është një privilegj që kemi ne shqiptarët si të gjitha kombet e tjera. Mësimi i gjuhës shqipe zhvillohet në bazë të një kurikule të përcaktuar nga ministria e arsimit. Me qëllim arritjen e objektivave të kësaj kurrikulë ne hartojmë planin mësimor. Diçka jo e zakontë është se përbërja e grupeve mësimore është heterogjene d.m.th brenda një grupi kemi nxënës të klasave të ndryshme. Diçka tjetër është dhe librat që përdorim për zhvillimin e mësimit ku përdorim çdo burim, ku Ministria e Finlandës ka një fond edhe për librat e gjuhës shqipe por gjithashtu dua të falenderoj edhe materialet që vijnë nga Ministria e Diasporës së Shqipërisë dhe Kosovës.

FESTA E PAVARËSISË BASHKON SHQIPTARËT E FINLANDËS

Që nga viti 2012, çdo vit kam përgatitur programe artistike, kulturore dhe patriotike për Pavarsinë e Shqipërisë dhe të Kosovës. Në vitin 2012 për 100 vjetorin ka qenë i ftuar Ish presidenti i Finlandës Ahdisari dhe Elizabet Rein. Të gjitha këto janë bërë nga devotshmëria ime, (nuk jam paguar asnjërë herë nga askush) mësimi është bërë mësim dhe aktivitetet si për Pavarësinë e Shqipërisë është bërë me 28.11 dhe Pavarësinë e Kosovës në 17.02. Për Kosovën veçanërisht e kam bërë me dashuri për Atdheun, gjenerata që po edukoj edhe pse të lindur në mërgim duhet ta njohin historinë e lavdishme dhe ta përjetojnë. Falenderim i veçantë shkon për prindërit dhe nxënësit për bashkëpunimin për zhvillimin e mësimit shqip. Shoqata Trojet duhet të përmendet për punën e tyre të palodhshme në shrbim të komunitetit shqiptar. Bashkëpunim kemi edhe me mësuesit e qyteteve të tjera si Vanta, Kirkkonummi dhe Helsinki. E kam ndjerë gjithmonë në zemrën time se përveç mësimit siç është përmendur të ushqej tek gjenerat e mia dashurinë për kombin e gjuhën shqipe e kulturën kombëtare. Në regjistrim tim në shkollën në Espoos kam rreth 160 nxënës nga klasa 1-9 Heterogen group dhe gjej kohën që edhe këto ti realizoj në kohën time qofte edhe të shtunesh e të dielash.

MOTIVIMI I NXËNËSVE PËR TË MËSUAR SHQIP

Sot mësimdhënia ka ndryshuar sidomos në vendet e zhvilluara ku çdo ditë po shkohet drejt zhvillimit digital ku çdo nxënës ka kompjuterin e tij për të mësuar. Shumica e fëmijëve kanë lindur në Finlandë dhe nuk ka probleme në fushën e teknologjisë digjitale. Vështirësia e mësimdhënies qëndron në faktin që nxënësit janë në nivele të ndryshme “Hetoregen group”. Përsa i përket teknologjisë nuk mund të rri pa përmendur kohën e koronës ku mësimi për një kohë të gjatë u zhvillua online. Megjithëse fëmijët online ishin në kushte shtëpie përqëndrimi i tyre në shumë raste nuk ishte i duhuri. Gjatë kësaj kohe më duhej të vija me ide të reja për të motivuar nxënësit për zhvillimin e mësimit online. Ishte detyrë e jona si mesues që të gjenim rrugë dhe metoda të ndyshme për nxënësit. Përveç temave mësimore që shpjegoj unë tek nxënësit ushqej dashurinë për Atdheun, mësojnë vjersha, këndojnë, recitojnë etj. Për finlandezët është shumë e rëndësishme të mësohet gjuha amtare. E quajnë si pasuri të veçantë.

SHQIPTARËT MBËSHTESIN MËSIMIN DHE AKTIVITETET KOMBËTARE NË FINLANDË

Pa mbështetje do ishte shumë e vëhstirë organizimi i mësimit shqip. Në veçanti dua të falenderoj shoqaten “Trojet” për punën e tyre të palodhshme si zonjat Aferdita Krasniqi, Fikrije Salihu dhe të gjithë të tjerët. Gjithashtu Gani Neziri ka kontribuar falas për përgatitjen e disa programeve atdhetare. Punon për qyten e Espoos në librari. Edhe me kolegët mësues bashkëpunojmë shumë dhe bëjmë koncerte për pavarësinë. Deri tani kemi bërë 2 koncerte së bashku. Falenderoj prindërit e mi për çdo rezultat që asnjëherë nuk reshten duke më përkrahur e mbështetur. Për të realizuar qëllimin e programit të miratuar nga ministria për gjuhët amtare, une si mësuese e gjuhës shqipe për zbatimin e kurrikulës mësimore bazohem në literaturën e botuar nga Ministria e Arsimit e Shqipërisë dhe Kosovës për Diasporën. Bashkëpunimi me prinderit eështë shumë i rëndësishem dhe është për tu falenderuar çdo njeri prej tyre për sakrificen që bëjnë për të ruajtur gjuhën tonë shqipe të shtrenjtë. Asnjëherë puna ime nuk mbaron brenda orës së mësimit por ajo vazhdon gjatë ditës me takimet, telefonatat, diskutimet për problemet e ndryshme që dalin gjatë procesit mësimor. Dashuria për gjuhën shqipe dhe qëllimi që të transmetohet e të trashëgohet te fëmijët tanë më motivon çdo ditë e më shumë për të punuar me fëmijët shqiptarë në Finlandë.

KURRIKULA MËSIMORE E PROGRAMIT SHQIP

Qëllimi i mësimit të gjuhës shqipe në Finlandë është që nëpërmjet gjuhës shqipe fëmijët të njihen me historinë e Shqipërisë, kulturën kombëtare dhe traditat shqiptare në shekuj. Kjo arrihet duke integruar mësimin e gjuhës shqipe me pjesë të veçanta nga historia e lavdishme e kombit e popullit tonë duke u njohur nga afër me heronjtë tanë kombëtar dhe ata që kanë lënë shumë gjurmë për ne si komb si: Skenderbeu, Ismail Qemali, Adem Jashari, Nanë Tereza, Marin Barleti, Fan Noli, Migjeni etj. Teknologjia në ndihmë të mësimit shqip është shumë e rëndësishme. Në Finlandë po shkohet drejt teknologjisë së avancuar ku libri po zevendësohet me kompjuter. Çdo nxënës ka tabletin e tij të dhënë nga shkolla. Në çdo orë mësimi kemi të bëjmë me smart-board. Përsa i përket mësimit përmes teknologjisë një përvojë e madhe ishte koha e Koronavirusit ku duhet të kishe shumë kreativitet dhe larmishmëri. Për një periudhe mësimi u zhvillua online ku kjo periudhë ishte një sfide mendoj për të gjithë por dhe një eksperiencë e veçantë për çdo të mësues.

KUSH ESHTE MESUESE VIDA PRENDI-NIKAJ?

Unë jam nga Gjadri i Lezhës, origjina familjare është nga Kçira e Pukës. Për arsye të persekutimit komunist të familjes, babai im Preng Llesh-Prendi është shpërngulur në Gjadër. Prindërit e mi kanë qenë të hekurt, kanë kaluar persekutim të egër komunist. Prindërit tanë (edhe pse i ndjeri babai im sot nuk jeton më që prej 15 vitesh) janë shembulli më i mirë që fëmijët kanë. Arsimin 8 vjeçar dhe të mesëm e kam kryer në Gjadër-Lezhë. Jam diplomuar në degën e Mësuesisë në Universitetin “Luigj Gurakuqi” në Shkodër. Jam diplomuar si Master Shkencave, Fakulteti i Drejtësisë Universiteti “Qiriazi” në Tiranë. Kam ndjekur kurse të ndryshme të Dizajnit dhe Anglishtes në USA, kurse në Finlandë kam studiuar në menaxhim. Më herët kam punuar si mësuese në Gjadër dhe Shenkoll të Lezhës për 4 vite. Kam rreth 16 vite që punoj si mësuese ku që nga viti 2012 ushtroj profesionin si mësuese në Espoo të Finlandës.