Sokol Paja – Page 45 – Dielli

SHKOLLA SHQIPE NË BARI GJUHA DHE IDENTITETI KOMBËTAR I SHQIPTARËVE NË ITALI

November 9, 2021 by s p

Sofiela Ropi, rrëfen ekskluzivisht për gazetën ‟Dielli”, Organ i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, New York, themelimin e shkollës shqipe në Bari të Italisë, bashkëpunëtorët, nxënësit, mësuesit e sfidat e të ardhmes, organizimin e mësimit shqip dhe historinë e shkollës shqipe në Bari, gjuhën shqipe si formë e identitetit kombëtar dhe sfidat e mësimit shqip mes teknologjisë, pandemisë dhe vështirësitë e fëmijëve me dy gjuhë. Me Sofiela Ropin bisedoi Editori i ‟Diellit” Sokol PAJA.

SHKOLLA SHQIPE NË BARI TË ITALISË DHE E ARDHMJA E MËSIMIT SHQIP

Prej më shumë se 1 vit në Bari të Italisë është themeluar shoqata Shqiponjat e Mëndafshta, themeluar kryesisht nga vajzat shqiptare që studiojnë, punojnë dhe jetojnënë Bari dhe në Puglia. Një nga projektet kryesore të kësaj shoqate ishte themelimi i një shkolle të gjuhës shqipe në Bari, duke qenë se mungonte në territorin e Puglias një realitet i tillë dhe kaq i rëndësishëm. Pra një iniciativë e lindur nga dëshira e përbashkët e të gjitha anëtarëve për të ruajtur me përkujdesje dhe përkushtim gjuhën, kulturën, historinë dhe traditën shqiptare. Duke nisur nga muaji maj i ketij viti kemi filluar përgatitjet brenda shoqatës tonë për realizimin e këetij projekti. Në këtë mënyrë grupi direktiv i shoqatës Shqiponjat e Mëndafshta filluan të mbledhin kurrikulume të disa vajzave të anëtarësuara pëer të mbuluar rolin e dhënies së mësimit në mënyrë vullnetare. Në këtë mënyrë pasi u dorëzuan CV personale të secilës nga ne u krijua grupi i mësueseve i cili edhe aktualisht përbehet nga une Sofiela Ropi, Albana Hasku dhe Blerta Bala. Të koordinuara nga presidentja e shoqatës Aurela Hasku, kemi filluar dhe zhvilluar përgatitjet për organizimin e brendshëm midis nesh por edhe njohjen me metoda të ndryshme të dhënies së mësimit në mënyrë për të përzgjedhur atë më të përshtatshmen, si edhe njohjen me tesktet në dispozicion dhe seleksionimi i tyre. Gjithashtu një rol të rëndësishëm ka luajtur edhe Konsullja e Përgjithshme e Republikës së Shqipërisë në Bari Genta Mburimi,e cila mirëpriti dhe mbështeti këtë iniciative tonën, duke theksuar mungesën e ndjerë deri në atë moment të një shkolle të gjuhës shqipe në territorin e Barit, dhe rëndësinë e gjithanshme të realizimit të këtij projekti. Falë konsullatës kemi arritur të këmi në dorë tekstet për ne mësuesit dhe fëmijët. Dua të theksoj që përveç ne mësueseve ka dhe vullnetarë të tjerë të cilat u munduan për të gjetur vendin për zhvillim e mësimit dhe mbuluan gjithë pjesën burrokrtike të regjistrimit të shkollës. Ky grup vullnetarësh na mbeshtet dhe ndihmon në aspektin organizativ. Duke nisur nga shtatori kemi nisur takimet me prindërit dhe fëmijët, të djelave. Takime të cilat shërbyen për t’u njohur dhe ambientuar. Këto iniciativa janë mbështetur dhe organizuar nga kontributi i secilës prej nesh, por në mënyrë të veçantë nga doktoreshë Arianita Nebi. Për sa i përket nxënësve, janë fëmijë që vijnë nga familje shqiptare ose të përziera ku njëri nga prindrit është shqiptar dhe tjetri italian. Shkolla e gjuhës shqipe është një ndihmë e madhe për ta sepse shpesh është e vështirëe që në ambientet familjare të flitet shqip, sidomos kur njeri nga prinderit nuk zotëson gjuhën shqipe. Kur kemi nisur publikimin e lajmit të themelimit të shkollës, në fillim të shtatorit, vendosëm të mos ishim ne që të shkonim në çdo familje për të kërkuar regjistrimin e fëmijës, por të shikonim interesin e familjeve për të ardhur tek ne. Ne po ofrojmë një shërbim falas në të mirë të komunitetit, por nuk duam kurrsesi të kushtezojmë, tërheqim apo këmbengulim për pjesmarrjen, sepse kënaqesia jonë është vlerësimi i tyre ndaj nesh dhe punës tonë. Mund të konfirmoj që kemi pasur kërkesa. Aktualisht pjesa më e madhe e famijëve vijnë nga Bari por nuk mungojnë edhe nga provincat rreth e rrotull, madje kemi dhe femijë që vijnë nga Matera, e cila ndodhet rreth 1 orë e gjysëm larg Barit. Kjo na mbush me gëzim.

ORGANIZIMI I MËSIMIT SHQIP NË SHKOLLËN SHQIPE NË BARI

Mësimi zhvillohet në fundjavë, çdo të shtunë pasdite. Orët e mësimdhënies janë të organizuara në bazë të teknikave të didaktikës e të marjes pjesë në orën mësimore. Jemi të vetëdijshëm që fëmijët e pranishëm si kontakt të parë të gjuhës shqipe vetëm në mënyrë verbale, dhe në disa raste është hera e parë që flasin në gjuhën shqipe. Jemi të vetëdijshëm gjithashtu për të gjitha vështirësitë që lindin në dygjuhësitë të folësve në fazën shkollore, dhe përpiqemi të japim gjuhën shqipe me didaktikë që prezanton një gjuhë pak e njohur nga nxënësit. Ne mundohemi që të krijojmë një ambient sa më të rehatshëm, pa shumë kërkesa përgatitjeje të larta studimi nga ana e nxënësit, sepse ky është qëllimi jonë kryesor, ai dhe i kolegeve të mia, eështë që fëmijët të kenë interes dhe entuziazëm për të dedikuar një pasdite dëgjimit, leximit, mësimit të gjuhës shqipe. Interesi jonë është që ata të kuptojnë rëndësinë e kontaktit me gërmat, theksin, tingullin e një gjuhe që i përket nga lindja, nga ardhja në këtë botë. Rëndësia që duhet t’i japin njohjes së historisë shqiptare, gjeografisë apo traditave që kanë prekur dhe përjetuar brezat paraardhës, duke filluar nga prinderit e tyre.

GJUHA SHQIPE SI FORMË E IDENTITETIT KOMBËTAR

Identiteti i një populli, kultura dhe në përgjithësi një grup njerzish është i lidhur në pënyrë të pa diskutueshme me gjuhën e folur. Një gjuhë në të vërtetë është një thesar i vlerave kulturore e pikvështrimit të ndryshëm të vëna në dukje nëpërmjet tingujve, instrumenteve leksikore, rregullat gramatikore dhesintakore. Gjuha është konfermimi i kolektivit e cila është një burim kryesor i identifikimit, bashkë me faktorë të tjerë, që bëjnë pjesë në të njëjtit komunitet. Vetënjohja kolektive nëpërmjet gjuhës, e cila fillon nga individi dhe arrin në të gjithë komunitetin, është një element themelor i konfermimit të identitetit kolektiv dhe të përbashkët, pra parimi që përkrah çdo koncepti të popullit të komunitetit, të kombit.

BASHKËPUNIMI PRINDËR NXËNËS DHE E ARDHMJA E SHKOLLËS SHQIPE

Bashkëpunimi midis shkollës dhe familjes është një parakushtim themelor për suksesin shkollor dhe arsimor të çdo nxënësi nga i cili nuk është e mundur të injorohet. Në këtë rast familjes i jepet detyra për të mbështetur mësimin, duke propozuar gjuhën e re si një aktivitet të përditshëm për të bërë së bashku në familje këtë komunikim të zakonshëm në familjet e tyre. Bashkëpunimi prindër nxënës kuptohet nëpermjet sjelljes, afrimitetit, tërheqja e vëmendjes të fëmijës nga mësuesi në shkollë, për tja bërë sa më të dashur orën e mësimit, ti futë dëshirën për t’i mësuar gjuhën shqipe. Per sa i perket bashkëpunimit me shkollat e tjera të gjuhës shqipe në Diasporë na ka dhënë mundëësinë për të trajtur më së miri nxënësit dygjuhëfoës. Ne si mësuese kemi ndjekur edhe seminare njëra prej të cilave ishte edhe ajo e shkolles se gjuhes shqipe Skënderbeg në Parma. Po ashtu seminar i organizuar nga Qëndra e Botimeve për Diasporën me mbështetjen e Ministrit të Shtetit për Diasporën dhe Ministrisë së Arsimit, Sportit dhe Rinisë. Seminari tjetër ishte ai me temë” Përdorimi i fjalëve të përbashkëta”- nga grupi i zhvillimit WAW – Shoqata Women Alb World. Pra aty ku flitet për aspektin e mësimdhënies së gjuhës shqipe dhe organizimit jashtë kufijve shqiptare, ne si grup pune të shkollës së gjuhës shqipe në Bari, jemi në dizpozicion dhe të gatshëm për të degjuar dhe bashkëpunuar. Jemi të vetëdijshëm që ne jemi të reja, kemi nevojë të mësojmë nga ata që këtë lloj pune kanë vite që e çojnë përpara, dhe si rrjedhojë kanë më shumë eksperiencë.

SFIDAT E MËSIMIT SHQIP MES TEKNOLOGJISË, PANDEMISË, VËSHTIRËSIA E FËMIJËVE ME DY GJUHË

Sot, me mësimin në distancë së pari dhe pastaj mësimin e integruar dixhital, bashkëpërgjegjësia arsimore shkollë-familje merr një rëndësi të madhe, pikërisht sepse mjedisi didaktik/ arsimore, i përbërë nga hapësira alternative dhe momente të veçanta, presupozon një bashkëpunim të thellë dhe kurrë të parashikueshëm. Është ende herët për ne që të jemi në gjendje të bëjmë gjykime mbi vështirësitë e fëmijëve tanë, pasi jemi ende në një fazë të hershme.

NJË PËRSHËNDETJE PËR VATRËN, DIELLIN DHE DIASPORËN SHQIPTARE NË USA

Të flasësh për Vatrën dhe Gazetën Dielli në USA duhet një libër më vete, jo artikull. Si për nga historia që mbart, si për nga rëndësia që ka por edhe për respektin e emrave më të njohur të historisë shqiptare që e kanëe përjetuar në mënyrë të drejtpërdrejt. Unë sot flas në emër të grupit të mësueseve të shkollës shqipe në Bari, dhe secilës prej nesh ti krijohet mundësia për të folur për realitetin tonë në Gazetën Dielli është një emocion i veçantë. Dhe për këtë ju falenderoj të gjitheve por veçanërisht ty Sokol, sepse je i pranishëm dhe na kushton vëmendje, dhe kjo për në do të thotë shumë. Është për t’u vlerësuar dhe theksuar rëndesia e punës suaj, por edhe e shumë gazetarëve të tjerë si ti, sepse me anë të kësaj pune krijojnë ura informacioni, komunkimi dhe ajo çka është me e rëndesishme krijoni Ura afrimiteti. Për këtë nuk duhet reshtur së falenderuari.

KUSH ËSHTË SOFIELA ROPI, NJË PREZANTIM PËR VETEN, FORMIMIN DHE KARRIERËN

Une vij nga qyteti i Korçës, kam mbarur studimet e larta për mësuesi dega Cikël i Ulët në Universiteti Fan Stilian Noli në Korçë. Kam kryer praktikën profesionale në shkollën 9-vjeçare “Sevasti Qiriazi”. Mbas mbarimit të studimeve kam qënë e vetpunësuar. Më pas u transferova në Itali për të jetuar dhe duke qënë në kontakt me shoqaten “Shqiponjat e Mëndafsha” mu dha rasti që të jem nje nga mësueset e para të shkollës se gjuhës shqipe në Bari. Puna ime arrin objektivat falë bashkëpunimit me koleget e mia, mësuese; Albana Hasku, e cila ka studiuar për Histori – Gjeografi në Universitetin e Tiranës dhe ka eksperiencë në mësimdhënie në cikël të ulët dhe tetë vjeçar, ne Shqiperi. Dhe Blerta Bala, e cila ka studiuar për Pedagogji dhe psikologji në Universitetin Alksandër Moisiu në Durrës. Ne kryejmë një punë tërësisht në mënyrë vullnetare, por e bëjmë me përkushtim dhe pasion.

U THEMELUA DEGA MË E RE E VATRËS NË MIAMI, FLORIDA

November 8, 2021 by s p

Sokol Paja/

Miami, Florida – Sot më 7 Nëntor 2021 u themelua dega më e re e Vatrës. Kjo degë do të drejtohet nga kryetarja e komisionit nismëtar të themelimit studiuesja Iris Halili e cila bashkë me zonjën Blerina Fortuzi(Merxhani) dhe z.Ernest Nikaj si nënkryetarë dege, zonjën Anila Niklos si sekretare dege dhe zonjën Anila Troplini si arkëtare. Ekipi drejtues i degës përbëhet nga personalitete të fushës së ekonomisë, biznesit, lidershipit, veprimtarë dhe aktivistë me integritet dhe personalitete shqiptare në Florida. Vatra Miami ka mision të nderojë dhe trashëgojë amanetin e themeluesëve të Federatës dhe të bëjë realitet moton: “Kur duam njëri- tjetrin duam më shumë Shqipërinë. Në fjalën e saj përshëndetëse, studiuesja Iris Halili u shpreh: “Ndihem e privilegjuar që po marr këtë mision dhe falenderoj shumë kryetarin, Zotin Elmi Berisha për besimin dhe inkurajimin e dhënë që në çastet e para. Besoj dhe shpresoj se do realizojmë projekte të bukura, por mbi të gjitha do punojmë që të shtojmë dashurinë dhe dedikimin mes shqiptarëve. Motivi i “Vatra Miami” do të jetë: “Duam Shqipërinë kur duam më shumë njëri – tjetrin”! Këto ishin ndjenjat dhe fjalët e para që më erdhën në mënd tek hidhej ideja e hapjes së “Vatra Miami”. Le të jenë këto fjalë bekimi ynë, frymëzimi ynë, misioni ynë. 114 vjet më parë iluministi Shqiptar Mid’Hat Frashëri, u është drejtuar Shqiptarve me këto rreshta :“Shqiptarë!! Hapni Sytë! Shkoi shtrëngata e ligësisë, tani po fryn veriu i urtësisë, i vëllazërisë dhe i dashurisë! Mlidhuni, mblidhuni, nën krahët e arta të Lirisë dhe thërrisni të gjithë: Rroftë urtësia, rroftë bashkimi, rroftë vëllazëria”!! (Mid’Hat Frashëri Gazeta Iliria , 11 Korrik 1908). Duket se Shqiptarët e asaj kohe nuk se ja vunë veshin Frashëlliut tjetër të madh, dhe në vend të bashkoheshin u ndanë dhe si për më keq e luftuan njëri- tjetrin edhe më për dreq! Kjo bëri që kur dolëm nga errësira komuniste këto rreshta të gjigandit të na kumbonin prapë në zemër dhe të na e drithëronin atë me vërtetësinë e tyre! Mendimet e ndritura kanë një madhështi, ato janë sa universale aq edhe profetike e mund t’i lexosh në çdo kohë e në çdo të tillë ato marrin tjetër dimension. I fundit i Frashëllinjve e dinte ku mbetej dobësia e shqiptarëve, ndaj linte amanet bashkimin sikur e na e ka lënë edhe legjenda e heroit kombëtar, Skëndërbeut. Njerzit më të ndritur të kombit tonë gjithmonë kanë ditur të frymëzojnë dhe përcjellin bashkimin mes nesh. E tillë lindi dhe Vatra në 28 Prill 1912-tën, të tillë e donte atë Noli dhe Konica! Ndaj, së pari në përkulje dhe mirënjohje supreme ndaj Tyre, ne sot kemi krenarinë të shpallim krijimin e degës më të re të Vatrës dhe ta sjellim atë pranë çdo bashkëatdhetari që jeton dhe punon në Miami apo Florida! Ne anagazhohemi të ndjekim dhe respektojmë kanunoren e Vatrës si dhe të lartësojmë jo vetëm emrin tonë si “Vatra Miami” por edhe të Vatrës si institucioni më i vyer i çdo Shqiptari në Amerikë dhe jo vetëm. Misioni ynë nuk është i lehtë, pasi këshillat e etërve ende nuk janë plotësuar: ka zënka e përcarje mes nesh, ka xhelozira dhe inate, ka hasmërira dhe mllefe. Këto nuk duhet t’i takojnë më shqiptarit të kohëve moderne kudo ku ai jeton apo punon! “Shpresa është te bashkimi dhe te urtësia”, na këshillonte Mit’Hat Frashëri. Ky duhet të jetë misioni i çdo vatrani, i çdo shqiptari të mirë apo edhe vetë fëmijve tanë. Ndonëse të lerë e rritur në vendin më të bekuar të botës, fëmijët tanë duhet të mos rreshtin kurrë së dashuri rrënjët e tyre dhe vendin e paraardhësve të tyre. Dhë që ta arrijmë këtë ne duhet ti mëkojmë bijtë tanë me vlerat shqiptare dhe të përpiqemi me çdo forcë të çlirohemi nga antivlerat që na kanë mbajtur peng ndër shekuj. T’u mësojmë fëmijve tanë gjuhën tonë të bukur, atë gjuhë që na mbajti gjallë si komb, t’u mësojmë atyre shqiptarizmën, falë të cilës Shqipëria u mbijetoi shekujve si për të na vërtetuar se kulturat e vendeve të vogla kanë vlerën e diamanteve që sado t’i godasësh asnjëherë nuk thërrmohen!! Le t’i urrojmë pra kështu suksese degës më të re të Vatrës që e nis rrugëtimin e saj në muajin më të bekuar për çdo shqiptar: Nëntorin e Pavarësisë. Na priftë e mbara” përfundoi kryetarja e degës së Vatrës në Miami, Iris Halili. Kryetari i Vatrës z. Elmi Berisha përgëzoi degën e re me rastin e themelimit dhe vuri theksin te rëndësia e marrjes së angazhimit patriotik të vajzave e grave shqiptare më të spikatura në Miami e më gjërë për ti shërbyer çështjes kombëtare. Nënkryetari i Vatrës z.Alfons Grishaj në fjalën e tij përshëndetëse e quajti historik jo vetëm faktin e themelimit të një dege të Vatrës prej një femre shqiptare të suksesshme, por mbi të gjitha përgëzoi frymën, grupin, dhe elementin më të mirë shqiptar të angazhuar në degën e re të Vatrës në Miami për ti shërbyer bashkimit, vëllazërimit, forcimit dhe unifikimit të faktorit shqiptar në Florida e më gjërë. Kryetari i degës së Vatrës në Michigan z.Mondi Rakaj solli përshëndetjet e Presidentit të Nderit të Vatrës z.Agim Rexhaj dhe detajoi angazhimin e tij në Vatër prej më shumë se 1 dekade dhe rëndësinë e faktorit shqiptar në shtetet ku jetojnë e veprojnë në USA. Kryetari i Vatrës në Tampa Isuf Spahiu, dhe kryetari i Nderit të Vatrës në Tampa Tasim Ruko dhe nënkryetari Endri Filipi përgëzuan degën e re dhe vunë theksin te bashkëpunimi i degëve të Vatrës në Florida dhe mbi të gjitha bashkëpunimi i të gjithë shqiptarëve në krejt Shtetet e Bashkuara të Amerikës në dobi të çështjes kombëtare. Kryetari i Vatrës z.Berisha, Nënkryetari z.Grishaj dhe Kryetari i Vatrës në Michigan z.Rakaj i dhuruan degës së re të Vatrës në Miami 600 usd dhe Kryetari i Vatrës në Tampa z.Spahiu, Kryetari i Nderit z.Ruko dhe nënkryetari z.Filipi dhuruan 300 usd si suport për të mbështetur aktivitetet në dobi të çështjes kombëtare.

230You and 229 others50 comments13 sharesLikeCommentShare

KLAJDI BREGU, NJË SHQIPTAR PROFESOR EKSELENT NË UNIVERSITETIN E INDIANËS

October 29, 2021 by s p

Klajdi Bregu doktor i shkencave në ekonomi eksperimentale në Universitetin e Arkansasit në Fayetteville, aktualisht profesor i ekonomisë në Universitetin e Indianës në South Bend – USA, i vlerësuar për mësimdhënie ekelente në tre vitet e fundit, analizon ekskluzivisht për gazetën ‟Dielli”, Organ i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, New York, modelin ekonomik të Shqipërisë, politikat në zhvillim të ekonomisë, krizën e energjisë dhe të rritjes së çmimeve, shpopullimin e Shqipërisë, votën e diasporës dhe rolin që duhet të ketë diaspora shqiptare për ndryshimin e Shqipërisë. Me Dr. Klajdi Bregun bisedoi Editori i ‟Diellit” Sokol PAJA.

QEVERISË NË SHQIPËRI I MUNGON VIZIONI I QARTË SE SI FUNKSIONON NJË EKONOMI TREGU

Qeverisja në mandatin e trete po vazhdon në atë drejtim që ka qënë tetë vitet e kaluara, dhe në disa drejtime po rëndohet edhe më shumë. Si ekonomist, unë do të fokusohem kryesisht në vlerësimin e qeverisë nga aspekti ekonomik. Në këtë aspekt unë shoh që qeverisë shqiptare i mungon vizioni i qartë se si funksionon një ekonomi tregu dhe si pasojë shumë nga politikat e ndjekura janë të gabuara. Përveç kësaj qeveria duket e pashqetësuar edhe pse ne kemi mungesë të një sistemi drejtësie funksional dhe të pakorruptuar dhe jemi vendi më i korruptuar në Europë. Në mungesë të një sistemi drejtësie funksional dhe të pavarur problemet tona të lidhur me administrimin e shtetit do të vazhdojnë dhe me shumë gjasa do rëndohen. Të gjitha këto probleme por edhe shumë të tjera do të reflektohen direkt në rritjen e ekonomisë, pra në mirëqënien e popullit. Qeveria në programin e saj pretendonte se do të kishim rritje prej 4.5 përqind të PBBsë në katër vitet e ardhshme, tani ata e kanë ndryshuar parashikimin për vitin 2022 në më pak se katër përqind. Ajo që ne duhet të kemi parasysh është se edhe një rritje prej 4.5 përqindësh është e ulët për një vend në situatën tonë. Pra edhe parashikimet optimiste të qeverisë nuk janë në atë nivel që ekonomia jonë mund dhe duhet të rritet. Përsa i përket rritjes së çmimeve besoj se duhet të ndajmë faktorët globalë që po ndikojnë kudo nga faktorët lokalë. Pra pjesërisht rritja e çmimeve vjen nga trendi global dhe si e tillë është e paevitueshme, por prandaj fokusi jonë duhet të jetë tek faktorët lokalë të cilët janë të evitueshëm. Ne në Shqipëri për arsyet që i përmenda më lart, por edhe për arsye të tjera, që i kam diskutuar edhe ne kanalin tim të YouTube, nuk kemi konkurence në ato nivele që duhet. Mungesa e drejtësisë dhe mosmbrojtja e pronës private ashtu si duhet janë dy nga shkaktarët kryesorë e kësaj mungese konkurence. Në mungesë të konkurencës rritjet e çmimeve janë më të larta sepse bizneset e kanë më të lehtë t’i kalojnë këto rritje tek konsuatorët. Pra, në gjykimin tim, qeveria jonë është përgjegjëse për të paktën një pjesë të rritjes të çmimeve. Përtej kësaj qeveria aktuale dhe të gjitha ato para saj janë fajtore për nivelin e varfërisë ku vendi e gjen veten gjë që e bën edhe më të rëndë situatën e rritjes të çmimeve.

MUNGESA E DREJTËSISË DHE MOSRESPEKTIMI I PRONËS PRIVATE SJELLIN MODEL TË DOBËT TË EKONOMISË TË TREGUT

Shqipëria ka një model të dobët të ekonomisë të tregut kryesisht për shkak të mungesës të një sistemi drejtësie funksional dhe të pavarur dhe problemet që kemi me mosmbrojtjen e pronës private, por edhe shumë probleme të tjera që rrjedhin nga këto dy probleme themelore. Termi i duhur për të përshkruar modelin tonë ekonomik është “crony capitalism.” Pra, një sistem ku pasurohen ata që kanë lidhje me pushtetin dhe kanë aftësi ta përdorin atë ose për të përfituar direkt ose për të eliminuar konkurencën. Në gjykimin tim, pa u zgjidhur këto probleme, ekonomia shqiptare nuk mund ta arrijë potencialin e saj të vërtetë. Pothuaj çdo problem tjetër në ekonominë tonë, vjen si pasojë e mungesës së drejtësisë dhe mosrespektimit të pronës private. Për shembull, mungesa e investimeve të huaja në industritë e prodhimit është pasojë direkte e kostove të larta me të cilat bizneset e huaja përballen në Shqipëri.Kosto këto që vijnë kryesisht nga mosfunksionimi si duhet i institucioneve të shtetit tonë. Pra, edhe pse ne nuk kemi taksa të larta këto kosto indirekte e bëjnë të papërshtatshm vendin tonë për të tërhequr investime të mëdha të huaja.

VOTA E SHQIPTARËVE NË DIASPORË, NJË MASHTRIM PREJ DEKADASH

Ajo që unë shoh është që këto 30 vite nuk ka pasur vullnet politik për ta realizuar votën e diasporës dhe shikoj se kjo ende qëndron. Arsyet për këtë mungesë vullneti janë patjetër të shumta por në gjykimin tim, problemin që qeveria ka është se ata do kenë më pak kontroll në ndikimin e votës të diasporës. Ne që jetojmë jashtë nuk kemi nevojë për vende pune apo shuma monetare nëpërmjet të cilave politikanët mund të blejnë votën dhe kjo i është nuk është gjë e mirë për ata që duan ta kontrollojnë votën tonë. Megjithatë, unë mendoj se nëse ne jemi të bashkuar si diasporë dhe e kërkojmë këtë me ngulm do ta arrijmë. Personalisht, i jam bashkuar lëvizjes Diaspora për Shqipërinë e Lirë, e cila gjatë vitit të fundit ka marrë hapa të rëndësishëm për të ndikuar dhe ndihmuar në realizimin e votës të diasporës. Unë do të ftoja këdo që jeton jashtë vendit të na bashkohet ose të paktën me çfarë të munden të ushtrojnë presion mbi politikanët në atdhe në mënyrë që kjo e drejtë e jona kushtetuese të realizohet sa më parë.

DIASPORA SI POTENCIAL PËR TË KONTRIBUAR DHE NDRYSHUAR ATDHEUN

Diaspora shqiptare ka luajtur një rol të pazëvendësueshëm në themelimin e shteti shqiptar, dhe unë gjykoj që edhe sot ka shumë për të dhënë. Kontributi jonë mund të varijojë nga investimet direkte në vend, në sjelljen e eksperiencës të fituar jashtë vendit në biznese apo në politikëbërje. Shumë nga ne kanë bërë arritje të ndryshme jashtë vendit, qoftë në biznese, në politikë apo në fusha të tjera. Nëse ne Atdhe do të krijoheshin kushtet për rikthimin e një pjese të diasporës do të përfitonim shumë jo vetëm nga ana ekonomike por edhe ajo sociale dhe politike. Diaspora është dhe duhet të jetë një pjesë e pandarë e zhvillimit të vendit.

DIASPORA SHQIPTARE NË SHOQËRINË AMERIKANE

Është shumë e rëndësishme që ne si diasporë të bashkohemi dhe të luajmë një rol më të rëndësishëm në shoqërinë amerikane. Nëse jemi të bashkuar do kemi mundësi ndikojmë që të përmirësojmë jetën tonë këtu në SHBA,por pse jo të ndikojmë edhe në politikat e shtetit amerikan në lidhje me Shqipërinë. Në dijeninë time lobi shqiptar në SHBA nuk është në nivelin që duhet dhe ne kemi pak mundësi të ndikojmë në politikën e SHBAve në interes të vendit tonë. Nëse ne do të kishim më shumë organizim dhe do të bashkoheshim kjo mund të ndryshonte dhe ne mund të jepnim një kontribut në përmirësimin e situatës në Shqipëri.

IKJA E TË RINJVE NGA SHQIPËRIA, NJË PROBLEM SOCIAL, EKONOMIK DHE POLITIK

Ajo që po ndodh me largimin nga vendi e të rinjëve është me vërtetë shqetësuese. Problemi këtu nuk është thjesht tek ulja e numrit të popullsisë por tek problemet sociale, ekonomike dhe politike që ky largim sjell. Ne kemi hyrë një një rreth vicioz ku gjendja e keqe në vend sjell largimin e popullit, ndërkohë largimi i popullit rëndon gjendjen në vend, dhe krijon më shumë emigrantë. E keqja është se ky largim jo vetëm që është pasojë direkte e politikave të ndjekura nga klasa politike e këtyre 30 viteve, por ky largim i ndihmon ata të vazhdojnë sepse bie presioni për të ndryshuar. Duhet pasur parasysh se ata që largohen janë ata që janë të pakënaqur nga qeveria,pra pikërishët ata që mund të shtonin presionin kundër qeverisë. Kjo situatë nuk është e re për ne, vendi ynë ka 30 që përballet me emigrmin, por ajo që po ndodh sot është që ata që po largohen janë njerëz të edukuar dhe me profesione të mira. Kjo ndodh kryesisht sepse një pjesë e mirë e shqiptarëve ka humbur shpresa dhe nuk shikon më të ardhme ne vendin tonë. Për më shumë, një pjesë e madhe e atyre që ikën me rënien e sistemit komunist, kishin si synim të ktheheshin. Ndërkohë, sot pjesa më e madhe e atyre që ikin nuk mendojnë se do të kthehen në një të ardhme të afërt. Kjo e bën edhe më të rëndë situatën ku Shqipëria është sot. Në gjykimin tim pa u bërë ndryshime rrënjësorë në jetën politike në Shqipëri kjo situatë me emigrimin do të vazhdojë. Klasa politike e këtyre 30 viteve ka dështuar totalisht të krijojë kushte të përshtatshme që ne të mos largohemi. Për këtë arsye unë mendoj se për aq kohë sa kemi këtë klasë politike është vështirë të kemi ndryshimin që duhet për të ndaluar emgrimin masiv të popullit. Problemi është se për të arritur këtë ne duhet të jemi të bashkuar dhe jo të ndarë në parti ashtu si kemi qënë këto 30 vite. Vetëm nëse ne vemë interesat e përbashkëta mbi partitë mund ta ndryshojmë këtë situatë ku ndodhet vendi.

KANALI NË YOUTUBE (ALBANIAN ECONOMIST), JU FLET PROFESORI ONLINE

Para afërsisht një viti unë vendosa të krijoj një kanal në YouTube (Albanian Economist) nëpërmjet të cilit të kisha mundësi të shpërndaja njohuri rreth ekonomisë për të gjithë ata që janë të interesuar. YouTube sot përdoret kudo në botë në shumë mënyra, dhe një nga këto është edhe fusha e edukimit. Duke pasur këtë prasysh edhe faktin që në Shqipëri në dijeninë time nuk ka shumëmateriale që mbulojnë ekonominë unë vendosa të krijoj kanalin tim. Nëpërmjet këtij kanali unë kryesisht shpjegoj tema të ndryshme të ekonomisë që prekin jetën tone të përditshme. Qëllimi im është të krijoj sa më shumë materiale rreth ekonomisë të cilat janë të shpjegura sa më thjesht, për ti bërë ato të kuptueshme për të gjithë dhe jo vetëm studentët e ekonomisë. Kohët e fundit këtij kanali i kam shtuar edhe faqen në Facebook Albanian Economist nëpërmjet të cilës kam mundësi të kem një tjetër mënyrë për të komunikuar me ata që kanë interes rreth fushës të ekonomisë apo problemeve të ndryshme ekonomike.

KUSH ËSHTË KLAJDI BREGU, FORMIMI, KARRIERA, PUNËSIMI

Jeton në SHBA prej 13 vitesh. Për momentin është profesor ekonomie në Universitetin e Indianës në South Bend. Para se të fillonte punë ka mbaruar doktoraturën në ekonomi eksperimentale në Universitetin e Arkansasit në Fayetteville, në Gusht të vitit 2017. Gjithashtu, para një viti i është bashkuar “Center for Market Education” si partner (fellow). Dr. Klajdi Bregu në Universitetin e Indianës në South Bend, jap disa lëndë të ekonomisë në nivel Bachelor dhe Master (MBA). Përveç mësimdhënies kryen kërkime në fushën e ekonomisë eksperimentale dhe disa nga kërkimet e tij janë publikuar në revista të ndryshme të fushës të ekonomisë. Disa nga këto revista janë, Journal of Behavioral and Experimental Economics, Journal of Economic Dynamics and Control, Southern Economic Journal, dhe The Geneva Risk and Insurance Review. Gjatë kohës si profesor në Universitetin e Indianës në South Bend është vlerësuar për mësimdhënie ekelente në tre vitet e fundit. Gjithashtu si student doktorature në vitin 2017 ka marrë çmim për mësimdhënie ekselente dhe në vitin 2016 ka qënë një nga studentët e përzgjedhur për të dhënë prezantim nga “Southern Economic Journal” në konferencën e atij viti. Në vitin 2016 ka marrë cmimin Dr. Yien-I Tu si studenti më i mirë i doktoraturës në fushën e ekonomisë.

DËSHMIA SI FAKT HISTORIK DHE ZBARDHJA E KRIMEVE TË KOMUNIZMIT NË SHQIPËRI

October 27, 2021 by s p

Sokol Paja/

New York më 26 Tetor 2021, Federata Panshqiptare e Amerikës VATRA priti poeten Luljeta Lleshanaku, e cila erdhi si përfaqësuese e Institutit të Studimit të Krimeve dhe Pasojave të Komunizmit në Shqipëri. Nënkryetari i Vatrës Dr. Pashko Camaj uroi mirëseardhjen dhe foli rreth rëndësisë së zbardhjes së krimeve të diktaturës në Shqipëri. Në këtë takim Luljeta Lleshanaku ndau me vatranët dhe diasporën shqiptare në New York informacionin mbi punën e bërë nga Instituti i Studimit të Krimeve dhe Pasojave të Komunizmit në Shqipëri, për transparencën e të shkuarës komuniste, por duke u ndalur konkretisht në rolin e pazëvendësueshëm dhe nevojën imediate të dëshmive të të mbijetuarve nga kampet dhe burgjet në diktaturë. Poetja Luljeta Lleshanaku u shpreh për të pranishmit se “Puna jone si Institut filloi vonë, shumë vonë: 20 vjet pas shembjes së regjimit. Nuk ka mbetur më pothuajse asnjë dëshmitar nga Kampet e Punës së Detyruar në Maliq që ka qenë një nga tmerret më të mëdha të atij sistemi…dhe shumë pak kanë mbetur gjallë nga kampet me tela në Tepelenë, Berat dhe Krujë…Pra, kemi humbur një pjesë të madhe të dëshmitarëve dhe vazhdojmë të humbim çdo ditë…Shumë nga numrat e mi të kontakteve në celular, janë jashtë funksionit tashmë, sepse zotëruesit e tyre kanë ndërruar jetë. Dhe duke humbur dëshmintë, po humbasim edhe historinë. Një pjesë e madhe e të mbijetuarve, pra dëshmitarëve, jetojnë në diasporë, dhe uroj që ky takim të shërbejë si një inkurajim a thirrje për ta. Do të mund të gjejmë mënyra të shpejta që secili prej tyre, të mund të japë dëshminë e tij me shkrim ose në formën e video-regjistrimit nga kudo që ndodhet. Rrëfimi e çdo individi që ka qenë objekt persekutimi, është mjaft i rëndësishëm për punën tonë, por së pari unë e konsideroj si një çështje ekzistenciale dhe si një detyrim moral që ne, ju e keni ndaj vetes, të afërmve, bashkëvuajtësve dhe brezave të rinj që dinë shumë pak, ose pothuajse aspak mbi tmerret e komunizmit në Shqipëri”- përfundoi Luljeta Lleshanaku. Puna kërkimore në këtë Institut, tha Lleshanaku na përballi prej fillimi me një mungesë të theksuar dhe kaos dokumentacioni zyrtar, që janë pikërisht ato burime, që do ta bënin të pakontestueshëm çdo lloj pretendimi të palëve. Bëhet fjalë për dokumente që nuk kanë ekzistuar kurrë (pra akte pa dokumente), dhe dokumemte që janë zhdukur; por edhe ato që ekzistojnë, në pjesën më të madhe nuk paraqesin seriozitet në aspektin formal, administrativ. Pra jemi ndeshur me mendësinë e një shteti që: e para, kujdesj të mos linte asnjë gjurmë kompromentuese pas, duke iu fshehur madje edhe vetvetes, dhe e dyta: me një mungesë të theksuar profesionalizmi në administrimin e dokumentacionit, duke përmbysur kështu edhe një lloj miti të krijuar në popull, sipas të cilit ‘shteti i Enver Hoxhës, edhe pse diktaturial, gjithsesi funksiononte si shtet.’ Në rrethana të tilla,kujtoi Lleshanaku, roli i dëshmisë së të mbijetuarve nga persekutimi komunist merr rëndësi të jashëzakonshme. Dëshmitë plotësojnë hallka shumë të rëndësishme informacioni, kryesisht në këto momente: Internimet në kampe me tela me gjemba(1945-1954); kampet e internimit (1953-1990) dhe dëbimet; evidencat mbi torturat, keqatrajtimet, denigrimin, presionet psikologjike të çdo lloji, survejimin e vazhdueshëm– që përbëjnë ndoshta edhe nën më të errët e diabolike; databazat e sakta të vendeve të vuajtjeve të dënimeve; përvetësimin e pronave dhe grabitjen e arit, sekuestrimet e çdo lloji si pjesë e reformave komuniste në ekonomi — që gjithashtu janë pjesërisht të dokumentuara” përfundoi fjalen e saj Luljeta Lleshanaku. Pjesë shumë e rëndësishme e këtij takimi ishte leximi i letrave të kohës së burgut dhe përndjekjes në kampet e internimit nga Lek Mirakaj, 80 letra që tregojnë ferrin dhe persekutimin komunist mbi shqiptarë të pafajshëm. Në këtë takim shumë emocionues u bënë pjesë edhe studentët shqiptarë të ekselencës që janë mbështetur nga Fondi i Vatrës për studentët: Alesia Beqaraj, Elyssia Rukaj, Edma Arizaj, Mirea Hasanaj, Franka Veliu dhe Lorna Floqi e Anthony Evangelista që nuk mund të ishin present për arsye të distancës gjeografike. Dielli me rastin e numrit të Pavarësisë do përgatisë një speciale për të gjithë këta studentë që janë krenaria shqiptare dhe e ardhmja e diasporës e Vatrës në Amerikë.

VATRA nderoi me “Mirënjohjen e Artë” Kolonelin nga Kosova Gazmend Hoxha

October 26, 2021 by s p

Sokol Paja

New York më 25 Tetor 2021, Federata Panshqiptare e Amerikës VATRA nderoi më “Mirënjohjen e Artë” Kolonel Gazmend Hoxhën me motivacion “Për kontributin e dhënë në sigurinë publike të qytetarëve të Kosovës, arritjet e shkëlqyera, rezultatet e larta dhe trajtimin me efikasitet, seriozitet dhe profesionalizëm të ngjarjeve dhe sfidave me të cilat është përballur Policia e Kosovës”. Në ceremoninë zyrtare të zhvilluar në Selinë Qëndrore të Vatrës, Kolonel Hoxha u nderua nga autoritetet më të larta drejtuese të Vatrës, media, vatranë e patriotë shqiptarë në mërgatën e Amerikës. Kryetari z.Elmi Berisha e uroi Kolonel Hoxhën për arritjet e larta dhe mbi të gjitha për menaxhimin e sigurisë në Kosovë përgjatë pandemisë globale. Presidenti i Nderit të Vatrës z.Agim Rexhaj u ndal në përshëndetjen e tij te roli i institucioneve të sigurisë në forcimin e themeleve të shtetit të Kosovës. Sekretarja e Vatrës zonja Nazo Veliu u ndal te përformanca e shkëlqyer e institucioneve të sigurisë kombëtare në Kosovë dhe reagimi i tyre në rastin e tensioneve në veri të Kosovës. Kolonel Gazmend Hoxha Drejtor i Departamentit për Operacione në Policinë e Kosovës në Prishtinë, në fjalën e tij falenderuese u shpreh i emocionuar dhe i befasuar për pritjen dhe respektin në Vatër. Ai u ndal te roli i jashtëzakonshëm i mërgatës së Amerikës dhe Vatrës e Diellit për çështjen kombëtare. Pas pritjes vëllazërore, patrioti Sabit Bitici shtroi një darkë për kryetarin Berisha, Kolonel Hoxhën dhe stafin që e shoqëronte.