Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

DREJTËSIA NDËRKOMBËTARE DO TË RIKONFIRMOJË PASTËRTINË E LUFTËS PËR LIRI E PAVARËSI

by

Anton Quni Ministri i Mbrojtjes i Republikës së Kosovës, në një rrëfim ekskluziv dhënë gazetarit Sokol PAJA, për gazetën “DIELLI”, Organ i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, New York, deklaron se përballë sakrificës për arritjen e lirisë dhe pavarësisë edhe kësaj radhe është koha që Kosova të përballet me të kaluarën dhe të provojë me fakte dhe prova para drejtësisë ndërkombëtare pastërtinë e luftës për liri dhe pavarësi. Sipas Ministrit të Mbrojtjes z.Anton Quni fatet individuale asnjëherë nuk kanë diktuar fatin historik të Kosovës. Aspiratat për të parë Kosovën anëtare të Bashkimit Evropian dhe anëtare të NATO-s shkojnë përtej fateve individuale. Jemi të gatshëm të vihemi në shërbim të atdheut duke reflektuar se përfaqësojmë vlerat më të larta demokratike që përfaqëson edhe vetë Evropa.

ZOTI MINISTËR, SI PARAQITET SITUATA NË KOSOVË NË ASPEKTIN E SIGURISË KOMBËTARE DHE BETEJA E SHTETIT NDAJ PANDEMISË GLOBALE?

Pandemia Globale COVID-19, ka sfiduar edhe sistemet më të avancuara shëndetësore të vendeve më të zhvilluara ekonomikisht në nivel botëror, prandaj edhe Kosova është përballur me vështirësi për shkak të sistemit të paqëndrueshëm shëndetësor por edhe për shkak të vështirësive ekonomike dhe sociale si dhe një stabiliteti të paqëndrueshëm politik. Në rrethanat e pandemisë, të gjitha aspektet e sipërpërmendura kanë pasur një ndikim negativ edhe në aspektet e sigurisë. Kufizimi i lirisë së lëvizjes dhe izolimi kanë ndikuar negativisht në aspektet ekonomike, duke shkaktuar rritje të papunësisë dhe thellimit të vështirësive ekonomike. Po ashtu, në këto rrethana, rritja e dhunës, veprave penale të vjedhjeve dhe thyerjeve, rritja e dhunës në familje, kanë ndikuar, sfiduar edhe aspektet e sigurisë; ndërsa paqëndrueshmëria politike, ka ndikuar negativisht kur me vështirësi është arritur konsensusi për miratimin e pakos për rimëkëmbjen ekonomike. Në këto rrethana shumë të vështira, pavarësisht rrethanave politike, është dashur një koordinim i lidershipit, me qëllim të rritjes së besueshmërisë në vend të aplikimit të forcës, rritje e nivelit të reagimit sidomos në raport me grupet vulnerabile (sidomos dhuna mbi baza gjinore); fuqizimin e gjithëpërfshirjes duke balancuar qasjen ndërmjet institucioneve të shtetit dhe shoqërisë civile, integrimin e qasjes së përgjigjes ndaj pandemisë në kuadër të programeve të sigurisë; si dhe fuqizimin e llogaridhënies. Në këtë kontekst, pavarësisht sfidave, institucionet e sigurisë kanë luajtur një rol konstruktiv dhe situata e tillë ka qenë e menaxhueshme.

RRËZIMI I QEVERISË NË KOSOVË NGA GJYKATA KUSHTETUESE, A E KA RREZIKUAR SIGURINË KOMBËTARE DUKE MARRË PARASYSH ETAPAT NË TË CILAT GJENDET SHTETI I KOSOVËS: HAPAT DREJTË INTEGRIMIT EVROPIAN, DIALOGU ME SERBINË DHE LUFTA NDAJ COVID?

Ndërrimet e shpeshta në strukturën udhëheqëse institucionale shtetërore, sigurisht se krijojnë një situatë të paqëndrueshme politike që reflekton në ndërprerje të proceseve, pasiguri në raport me atraktimin e investitorëve të huaj, si ndryshim të qasjes në raport me obligimet shtetërore në proceset politike dhe obligimet ndërkombëtare. Gjithsesi, pavarësisht ndryshimeve të shpeshta, qëndrueshmëria institucionale është ndërtuar në nivelin e administratës. Prandaj, pavarësisht ndryshimeve të shpeshta, viteve të fundit është vërejtur një maturim i institucioneve të administratës shtetërore të cilat pavarësisht nivelit jo të kënaqshëm të profesionalizmit apo edhe politizimit, kanë arritur të ruajnë funksionimin institucional dhe të ruajnë memorien institucionale, duke krijuar vazhdimësi në shumë procese politike dhe shtetërore. Kosova ka vendosur marrëdhëniet kontraktuale me BE-në, përmes MSA-së dhe ka një strukturë institucionale të avancuar që në vazhdimësi monitoron realizimin e detyrave shtetërore, sipas agjendës evropiane. Po ashtu, sa i përket proceseve politike, siç është Dialogu me Serbinë, Kosova ka marrë zotime ndërkombëtare në procesin e normalizimit të marrëdhënieve ndërkombëtare. Ligji për ratifikimin e marrëveshjes për normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë është miratuar nga organi më i lartë i shtetit, prandaj detyrimet ndërkombëtare janë të obligueshme, sepse në këtë mënyrë edhe në raport me aleatët strategjikë, tregojmë përkushtimin shtetëror dhe maturinë institucionale për të marrë përsipër detyrimet tona ndërkombëtare. Modalitetet e implementimit të këtyre marrëveshjeve duhet të realizohen në nivel teknik dhe në konsistencën e veprimeve institucionale dhe profesionale, por edhe koordinimin me partnerët ndërkombëtar, duke respektuar me përpikëri dispozitat kushtetuese dhe ligjore të Republikës së Kosovës.

SI I KOMENTONI ARRESTIMET E KRERËVE TË SHTETIT TË KOSOVËS DHE TË LUFTËS SË UÇK NGA PROKURORIA SPECIALE?

Aspiratat shekullore për të realizuar të drejtën për liri dhe pavarësi, gjatë gjithë historisë, kanë pasur çmimin shumë të lartë. Edhe kësaj radhe, Kosova, përmes shprehjes së vullnetit nga institucioni më i lartë i shtetit, Kuvendi i Republikës së Kosovës, ishte e gatshme të përballet me detyrimet ndërkombëtare për t’u përballur me drejtësinë ndërkombëtare. Rezistenca paqësore e bashkë-dyzuar me luftën për liri të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës dhe përkrahjen e pakursyer nga aleatët tanë që na kanë shoqëruar në gjithë rrugëtimin tonë për liri, janë kurorëzuar me shpalljen e Pavarësisë së Kosovës, duke konstituuar për herë të parë shtetësinë e Kosovës, të njohur ndërkombëtarisht. Në këtë kontekst, ashtu si do herë gjatë historisë kur fati i individëve nuk është konsideruar përballë sakrificës për arritjen e lirisë dhe pavarësisë edhe kësaj radhe, është koha që Kosova të përballet me të kaluarën dhe të provojë me fakte dhe prova para drejtësisë ndërkombëtare pastërtinë e luftës për liri dhe pavarësi.

A PO BËN EVROPA NJË PADREJTËSI NË DËM TË SHQIPTARËVE TË KOSOVËS?

Unë besoj fuqishëm në drejtësinë ndërkombëtare. Evropa përfaqëson vlerat më të larta demokratike dhe mbi bazën e këtyre vlerave janë angazhuar edhe në sferën diplomatike; por edhe atëherë kur iu bashkuan SHBA-ve dhe NATO-s në luftën e tyre kundër totalitarizmit dhe diktaturës së Millosheviqit. Prandaj, besoj fuqishëm në vlerat fondamentale demokratike që janë kultivuar në Evropë për shekuj me radhë; dhe njëkohësisht vlerësoj lart edhe kontributin e Evropës në forcimin e shtetit ligjor dhe fuqizimin e qeverisjes demokratike në Kosovë.

SI KOMANDANT DHE LUFTËTAR LIRIE, SI I KOMENTONI AKUZAT E SPECIALES NDAJ UÇK?

Si komandant dhe luftëtar lirie, konsideroj se të gjithë ne që kishim fatin më të madh histori t’i shërbejmë atdheut për të arritur lirinë pas sakrificave shekullore, edhe kësaj radhe secili nga luftëtarët e lirisë është i gatshëm t’i bëjë shërbimin e radhës atdheut dhe t’i përgjigjemi detyrimeve ndërkombëtare të Kosovës.

A ËSHTË E TURPSHME BARAZIMI I AGRESORIT ME VIKTIMËN?

Drejtësia ndërkombëtare e pavarur dhe e paanshme është udhërrëfyes për vlerat demokratike që promovon e drejta ndërkombëtare. Nuk është e rrugës të paragjykojmë proceset gjyqësore të cilat janë në vijim e sipër. Do të presim vendimin përfundimtar të gjykatës mbi këto procese gjyqësore për të bërë konstatimet dhe vlerësimet. Në këtë fazë, në nivel shtetëror dhe institucional do të angazhohemi me të gjitha kapacitetet që në mënyrë profesionale para Gjykatës Speciale, të paraqesim faktet dhe provat kredibile që dëshmojnë kryerjen e akteve gjenocidiale për pasojë shkeljen flagrante të të drejtave të njeriut të garantuara me aktet më të larta ndërkombëtare, nga ushtria Serbe e udhëhequr nga diktatori Millosheviq. Tani është koha që në mënyrë të koordinuar për një qasje të strukturuar, si institucione shtetërore, të bashkëveprojmë me shoqërinë civile duke u zgjeruar edhe në sensibilizimin dhe shpërndarjen e fakteve të vërteta edhe përmes rrugëve institucionale diplomatike; por edhe duke përdorur edhe mënyrat e reja të komunikimit (përmirësimi i profilit të Kosovës në qasjen në informatat që janë të qasshme në internet; publikimi i video-incizimeve dhe fotografive që argumentojnë me fakte mënyrat brutale të shkeljes së lirive dhe të drejtave elementare njerëzore nga Serbia; si dhe argumentimin për vërtetësinë e fushatave të fabrikuara nga Serbia, për shtrembërimin e fakteve historike). Një aspekt i veçantë i paraqitjes së fakteve që provojnë vërtetësinë e tyre janë edhe kronologjia historike gjatë procesit të rezistencës paqësore, proceset e negociatave ndërkombëtare në Rambuje deri tek lufta për liri e udhëhequr nga Ushtria Çlirimtare e Kosovës e mbështetur fuqishëm, nga fushata e sulmeve ajrore nga NATOs; ku për herë të parë qasja për të mbrojtur të drejtat elementare njerëzore dhe për të parandaluar aktet gjenocidale të një sistemi diktatorial, tejkaloi konceptet klasike të së drejtës ndërkombëtare për sovranitetin shtetëror. Të gjitha këto fakte, shteti i Kosovës do të kujdeset t’i paraqesë para gjykatës; prandaj besoj fuqishëm se drejtësia ndërkombëtare do të ri-konfirmojë edhe njëherë pastërtinë e luftës për liri.

NJË NDËR AKUZAT QË “SPECIALJA” I BËN UÇK ËSHTË VRASJA E KATOLIKËVE NË KOSOVË, SI E KOMENTONI KËTË AKUZË? A E KA CENUAR UNITETIN E QYTETARËVE? 

Historikisht, harmonia ndër-fetare ndërmjet shqiptarëve të të gjitha besimeve, është ndër vlerat më të larta që ka kultivuar kombi ynë. Vlerat kombëtare kanë determinuar rrugën tonë për liri dhe pavarësi. Pavarësisht se prokuroria ka mundur të ketë në dispozicion informata të pasakta që kanë për qëllim deformimin e fakteve historike, shpreh bindjen time të plotë se gjykata ndërkombëtare do të vendosë sipas parimeve më të larta të drejtësisë dhe kredibilitetit të provave. Dëshmitë historike për harmoninë ndër-fetare janë faktet dhe provat që do t’i shërbejnë një gjykimi të pavarur dhe profesional, prandaj besoj fuqishëm se këto prova të fabrikuara nga Serbia, për qëllime të ndryshimit të rrjedhës së fakteve historike, do të jenë një përpjekje e dështuar e radhës, edhe në sferën ndërkombëtare, ashtu siç ndodhi kur Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë, legjitimoi luftën për liri dhe aktin e shpalljes së pavarësisë së Kosovës.

CILAT KANË QENË DISA NGA REFORMAT KRYESORE NË MINISTRINË E MBROJTJES NËN UDHËHEQJEN TUAJ SI MINISTËR I MBROJTJES.

Në cilësinë e Ministrit të Mbrojtjes, kam ndërmarrë veprimet institucionale dhe ligjore në dy drejtime:  -Rritja e llogaridhënies në menaxhimin e punëve publike në kuadër të Ministrisë, duke siguruar proces transparent duke respektuar parimin e meritokracisë dhe kompetencës profesionale në të gjitha proceset; si dhe – Fuqizimi i  subjektivitetit ndërkombëtar të Kosovës dhe rritja e rolit të saj në paqen dhe sigurinë ndërkombëtare. Kosova arriti për herë të parë në historinë më të re, të bëhet pjesë e misioneve paqeruajtëse ndërkombëtare. Ushtarët e FSK-së të jenë pjesë përbërëse e Ushtrisë Amerikane për të marrë pjesë në misione paqeruajtëse ndërkombëtare; duke avancuar kështu agjendën e Kosovës në proceset integruese euro-atlantike.

SI E GJYKONI SE DO DALË KOSOVA PAS KËSAJ PËRBALLJE ME DREJTËSINË NDËRKOMBËTARE NË HAGË?

Kosova si çdo herë gjatë historisë, pavarësisht vështirësive gjatë  rrugëtimit, për të fuqizuar shtetësinë e saj, edhe në përballje me drejtësinë ndërkombëtare, do të arrijë të konsolidohet dhe së shpejti do të zërë vendin e saj, në proceset integruese përkrah vendeve të rajonit në familjen Evorpiane. Fatet individuale asnjëherë nuk kanë diktuar fatin historik të Kosovës. Aspiratat për të parë Kosovën anëtare të Bashkimit Evropian dhe anëtare të NATO-s shkojnë përtej fateve individuale prandaj, gatishmëria për t’u përballur me drejtësinë ndërkombëtare është një ri-konfirmim se secili prej nesh, jemi të gatshëm të vihemi në shërbim të atdheut duke reflektuar se përfaqësojmë vlerat më të larta demokratike që përfaqëson edhe vetë Evropa. 

INFERMJERJA E REÇAKUT ZBULON DITARIN E LUFTËS

by

Mevlide Zymberi infermjere, dëshmitare në masakrën e Reçakut në një rrëfim ekskluziv dhënë gazetarit Sokol PAJA, për gazetën “DIELLI”, Organ i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, New York, tregon për herë të parë për publikun e gjërë ditarin e luftës dhe genocidin serb mbi shqiptarët e Kosovës.

KUSH ËSHTË INFERMJERJA MEVLIDE SALIH ZYMBERI-RUSHITI

Mevlide Salih Zymberi-Rushiti ka lindur me 15.09.1971 në fshatin Reçak të Shtimës. Shkollën fillore e mbaroi në vendlindje, gjimnazin në Shtimë kurse shkollën e mjeksisë e ka kryer në Mitrovicë. I përket gjeneratës që perjetuan bojkotime të mësimit, demostrata, helmimet e nxënësve dhe shumë keqtrajtime tjera që iu bënë gjatë asaj periudhe nga okupatori serb. Ishte frymëzuar për atdhedashurinë që nga fëmijëria, ishte udhëheqëse e grupeve Rinore dhe merrej me aktivitete të shumta. Porsa e përfundoi shkollën e mjeksisë filloi punë si infermiere në Ordinancën private Nora Medikus në Reçak me dr.Vezir Bajramin po nga i njëjti fshat që nga 1 shkurti i viti 1993  deri me 14 qershor të vitit 1998 ku nga forcat serbe u mbyll gryka e Carralevës dhe filluan granatime të ashpra mbi fshatrat e komunës së Shtimës  ku po në këtë ditë patën rastet e para të të plagosurve.

NË SHËRBIM TË UÇK

Qe nga ajo ditë ne kemi shërby për ushtarët e UÇK-së njëkosisht edhe për popullatën civile. Kështu që si infermiere e re që isha u ballafaqova me raste të ndryshme të të sëmuarve, të plagosurve të moshave të ndryshme  duke filluar nga fëmijët e deri në mosha të shtyra  por ma e vështirë ka qenë kur kam pas raste të ballafaqohem me kufoma të tmerrshme që edhe sot e kësaj dite ende më rrijnë para syve. Vlen ta përmendi  kur për herë të parë e sollen vajzën e Liman Hysenajt nga Petrova 2 vjeçare pa shenja jete, më kujtohet sikur sot  një ushtarë ma ka lëshuar në duar dhe iku me vrap për ti sjellur të tjerët të plagosur që ishin plagosur nga e njëjta granatë që kishte ra në oborrin e Limanit e cila ja kishte plagosur gruan që e kishte vajzën në krahë dhe djalin 12 vjeç ja kishte mbyt aty kishte edhe të tjerë të plagosur. U mundova me frymëmarrje artificiale e me reanimim por ishte e kotë doktori e konstatoi që ishte pa shenja jete (e vdekur) por unë nuk u pajtojsha ta lë atë engjell të pafajshëm të vdiste, ishte korriku i vitit 1998. Por kjo mua nuk më theu përkundrazi më bëri dhe më të fortë të jemë në shërbim për t’ju ndihmuar të gjithëve në çdo moment. Vlen ta theksoj edhe ketë: ishte fundi i korrikut 98, ne ishim në ambulancën e improvizuar në fshatin Petrov kur e degjova një zë: po vijnë një i plagosur unë me të shpejtë bëja përgatitjen e materialit sanitar për të plagosurin kur arriti në derë me dy përcjellësa unë mbeta e shtangur kur e shikova se ishte vëllau im Nesret Zymberi, e kishte një plagë në krahun e majt mbi bërryl, gjaku i kishte mbuluar maicën dhe pantollonat unë nuk e dija ku e kishte plagën më kujtohet ende ai zë i butë kur me tha mos u mërakos motër kjo është plagë lirie jam i plagosur në krahë por gjaku më ka rrjedh në trup asgjë nuk kam. Ishte për 7 vite më i ri se unë por me një karakter të fortë. Ne si ekip shëndetësore  kemi shërbyer në Zonën Operative të Nerodimës ku komandant zonë ishte Shukri Buja, komandant batalioni Ahmet Kaqiku, komandant brigade Afet Bilalli  e shumë të tjerë të nderuar. Sektorin e shëndetësisë e ka udhëhequr dhe organizuar dr.Vezir Bajrami i cili ka qenë një ndër mjekët e parë të ZON, që nga fillimi i luftës e deri pas bombardimeve të NATO-s kur kanë ardhur disa mjekë nga Ferizaj. Dr.Veziri dhe unë në javën e fundit të dhjetorit 1998 e kemi bërë vaksinimin e ushtarëve me vaksinën TT(kundër tetanosit) që të jenë sado pak të mbrojtur në rast të lëndimeve. Kemi udhëtuar në çdo fshat ku ka pasur ushtarë për ti vaksinuar përkundër dimrit të ftohtë e të acartë që ka qenë në atë vit. Unë si infermiere në shumicën e rasteve e kam kry edhe punën e mjekut  p.sh në përpunimin e plageve kur kishim dy apo më tepër të plagosur në të njëjtën kohë, kam dhënë injeksione, infuzione terapi orale, kam përcjellë lindje thuaja të gjitha punët i kemi kry dr.Veziri ishte internist me profesion po në shumicën e rasteve e ka kry punën e kirurgut, njëkohësisht jam kujdes edhe për pacientet në stacionar  që e quanim atë kohë (spitalin e improvizar në shtëpi) për ushqimin e të plagosurve, pastërtinë e ambientit dhe garderobës.

SI NDODHI MASAKRA E REÇAKUT

Këtë të Premte 15 Janari shënohet përvjetori i 22 -të i Masakrës së Reçakut, datë dhe ditë  për të cilën fjalët janë të pakta për përshkrim, jo nga mungësa e fjalëve, por nga trishtimi i përjetuar nga regjimi barbar serb. Granatimet filluan herët në mëngjesin e 15 Janarit nga të gjitha anët. Ne u zgjuam dhe dolëm në ordincën e improvizur në shtëpinë e Fehmi Alushit në Petrovë, bëmë përgatitjen e materialit sanitar dhe bisedonim me të ndjerin dr.Vezirin se sot do të kemi të plagosur se ka shumë gjuajteje dhe grantime. Vërtetë ndodhi ashtu se dëgjoheshin luftime të ashpera. Që nga ora 7 e 30 minuta  filluan të plagosurit e parë të vijnë nga Reçaku të cilët e përshkruajshin situatën shumë dramatike. Në ora 9 e 15 kemi pasur ushtarët e parë të plagosur Zaim Jakupin dhe Adem Musliun mirëpo për shkak të luftimeve u detyruam të tërhiqemi nga Petrova të kalojmë në fshatin Luzhak ku bëmë përpunimin e plagëve dhe i vendosim infusionet mirëpo numri i të plagosurve sa vinte të shtohej mirëpo edhe këtu nuk ishim të sigurtë për shkak të granatimeve dhe me urdhër të komandës u detyruam të transferohemi me gjithë të plagosurit në shkollën e fshatit Lanisht kah mesdita ku ishte i vendosur batalioni i 60 nën udhëheqjen e komandant Gurit. Kur filloi të errësohej granatimet pushuan atëherë kanë filluar ti sjellin ushtarët e plagosur që kishin mbetur gjatë kohë në Reçak. Të plagosurit i sillnin njërin pas tjetrit shumica ishin rëndë të plagosur por edhe kishin humbur shumë gjak dhe ishin të ngrirë nga të ftohtit. Të plagosurin e fundit e kanë sjellë Afet Bilallin dikund kah mesnata cili ishte rëndë i plagosur, kishte humbur gjak dhe ishte i ngrirë. Ne nuk kishim kapacitet (kushte) për mjekimin e pacienteve te rëndë ku pas orës  2 i dërguam me një gjip niva 3 ushtarët që ishin në gjendje më të rëndë Afet Bilallin, Zaim Jakupin dhe Adem Ramadanin se te gjithë këta shiheshin që kishin edhe eshtra të thyer nga plagët e marra kishin nevojë për RTG(rengen ) ne kishim informata se në spitalin ushtarak  të Likocit ka ortoped, kirurg andaj i dërguam me shpresë se do ta marrin mjekimin adekuat kurse të plagosurit e tjerë mbetën nën përkujdesjen tonë ku ishin Ramadan Hysenaj, Luan Salihu, Afrim Syla, Enver Metushi, Njazi Mujota, Shaban Ndrecaj, Xhevat Qarri, Hyzri Veliu e tjerë. Brenda 24 orëve i kemi pas 75 të plagosur këtu më ka ardhur në ndihmë Vlora Asllani ishte në përfundim të shkollës së mesme të mjeksisë. Unë e njifsha edhe më herët se kishte bërë praktikë në ordinancën tonë edhe pse ishte e re me ka ndihmuar shumë në përkujdesjen e të plagosurve deri në fund të luftës kemi qëndruar së bashku. Të nesërmen me 16 Janar herët në mëngjes ekipa e jonë e udhëhequr nga Dr.Vezir Bajrami, Mevlide Zymberi dhe Vlora Asllani pasi e kemi bërë rehabilitimin  e të gjithë të të plagosurve kemi  marrë rrugën nga Llanishti për në fshatin Reçak. Në Reçak kemi mbërriti pas orës 8, po sa kemi mbërritur tek xhamia e fshatit jemi njoftuar nga bashkëfshatarët tanë se çka ka ndodhur një ditë më parë. Këtu ekipit tonë ju ka bashkangjitur edhe Nergjivane Azizi si fotoreportere. Tani kemi vazhduar punën tonë për ekzaminimin e të gjitha kufomave një nga një unë i kam shpalos dr.Veziri i ka përshkruar plagët dhe Nergjivani i ka bërë fotot. Aty ka qenë  tmerr, kufoma të masakruara në formën më barbare; njerëz pa kokë, zemrën e nxjerrur dhe lënë mbi kraharor, veshë të prerë, sy të nxjerrur, fytyrë të rrjepur, kafka të thyera e mënyra të ndryshme të masakrimit të tmerrshme.

WILLIAN WALKER DENONCON BOTËRISHT MASAKRËN E REÇAKUT

Pasi ne i kemi përfundu ka ardhur komisioni verifikues i OSBE-së në krye me Willian Walker pas orës 10 mesa e mbaj mend. Posa ka zbrit nga automjeti ka biseduar me disa persona që i kanë treguar për mjekun çka ka bërë. Atëherë Wallker u kthy nga mjeku dhe bisedoi me të dhe kërkoi që a ka mundësi me ardhur edhe një herë në vendin e ngjarjes doktori i tha po patjetër por kërkoi nga ai që gazetarët  dhe fotoreporterët e tij që mos të na bëjnë  neve inçizime se i kemi familjet në Shtimë e posa t’na  shohin serbët shkojnë e na masakrojnë familjet tona se aty kishte gazetarë nga e gjithë bota. Kemi vazhduar porsa e ka parë kufomen e parë pa kokë, pastaj grumbullin e kufomave tek kodra e Bebushit atëherë e ka kap kokën me duar dhe është drejtuar kah mjeku dhe i ka thënë ju jeni mjek me ekipen tuaj e ke bërë examinimin e kufomave atëherë mua nuk më nevojitet tjetër provë aty për aty i kan ngre satelitat dhe ia ka dhënë lajmin gjithë botës se çfarë ka ndodhur dhe ka kërkuar nga mjeku t’ia jep dokumentin e nënshkruar. Doktori ia ktheu ta përgatiti për nje orë se kjo është e shkruar me laps. Me urdhër të z.Walker me një kerr të UN (unicef) ekipin tonë na kanë kthyer në Petrovë ku doktori e kishte një makinë shkrimi klasike dhe me dy indigo i ka bër 3 fleta (kopje) dhe ia ka dhënë Walkerit të nënshkruara nga ne ekipi e shëndetësisë  me të cilën argument ka dëshmuar edhe në gjygjin e Hagës. Pastaj ne në mbrëmje jemi kthyer te pacientët e plagosur në Llanisht.

SËRBËT DONIN TË FSHIHNIN KUFOMAT

Kur lajmi mori botën, serbët panë se çfarë kanë bërë, donin ti fshehnin gjurmët e kufomave dhe të nesermen me 17 Janar filloi lufta për kufoma, edhe gjatë 3 ditëve pati luftime të ashpra mes forcave serbe dhe UÇK-së për mbrojtjen e kufomave. Edhe këto ditë patëm shumë të plagosur dhe të vrarë në mesin e të vrarve ishte edhe komandant Ahmet Kaqiku që bie për të mos vdekur kurrë në vijën e parë të frontit gjatë luftimeve.

DITARI I LUFTËS, KUJTIME TË TMERRSHME

Kur shfletoj ditarin e luftës  kthehem në ngjarjet e vitit 1998/99. Të gjitha ngjarjet në kokën time më duket se i kam të mbyllura veç e veç secilën sikur në folderët e kompjuterit. Më duket sikur një film kur shikon por këtu është pak më ndryshe se je vetë personash kryesor i filmit. Kur flas për ndonjë ngjarje të luftës jam shumë e emocionuar se më prek thellë në shpirt, më kthen në kohë, se unë e kam përjetuar luftën me ndjenja shpirtërore, nuk flas me thash e theme, nuk e kam parë luftën në TV por kam qenë prezent në atë ngjarje të tmerrshme. Normal që edhe kur flas, flas me një ton ndryshe me plot emocione sepse të gjitha ato pamje, ato ngjarje që i kam përjetu kanë qenë tronditëse dhe të pa imagjinuara. Shpesh ia bëj vetes pyetjen a jam unë kjo që e kam bërë atë punë? Pergjigjja është PO! Isha në moshën rinore, nuk kishim aspak frikë,nuk di sot me arsyetu pse nuk kemi ditur mu frikësuar, por besoj se e kemi pas një qellim të lartë, çlirimin e Kosovës, largimin e shkjaut nga trojet tona shekullore. Kur i kujtoj nganjëherë disa ngjarje të luftes gjat granatimeve, breshërit e plumbave e ne ishim të mbeshtetur për lisa, o zot  falë teje jemi sot këtu ku jemi sot, gjallë. Shpesh kur dëgjojnë fëmijët e mi ngjarje të luftës apo ndonjë datë historike më pyesin për luften, me dhimbje e krenari u shpjegoj dhe i frymëzoj për Kosovën, atdheun e tyre të lindjes (vendlindjen e dashur ) që ta kenë të njohur historinë për Kosovën pasi që tani jetojmë në Gjermani nuk kanë rast të mesojnë historinë e Kosovës. Nuk po ju dika jetës se me më pas thanë dikush para 22 viteve që ke me lanë Kosovën, ku me dit si ia kisha kthy përgjigjen, por jeta qënka e tillë që të sfidon me sfida të ndryshme.

HAGA PADREJTËSI ME SHQIPTARËT E KOSOVËS

Kjo padyshim që është një nga padrejtësit më të mëdha me të cilën po përballen shqiptarët e shekullit 21. Në rast se UQK-ja  do të ishte organizatë kriminale, atëherë vetvetiu lind pytja përse NATO dhe SHBA-të  intervenuan  (ishin aleat të ngushtë të UÇK-së). Kriminelë ishin vetë paramilitarët serbë të cilët vrisnin njerëz të pafajshëm, digjnin shtëpitë e shqiptarve, përdhunonin dhe zhvendosnin mijëra fëmijë, gra, pleq dhe qytetarë të pafajshëm. Kjo nuk do koment, Shqiptarët ishin në trojet e veta shekullore e mbrojtën pragun e shtepisë. Serbët erdhën nga Serbija për ta okupuar Kosovën.

LUFTA E UÇK E DREJTË DHE E PASTËR

Pa dyshim që jo vetem unë, por  gjithë populli shqiptar beson në pafajësinë e UÇK-së, pasi  që ajo ishte një luftë e drejtë, çlirimtare dhe bëhej për të mbrojtur idealet e vendit dhe  popullit shqiptar në Kosovë. Personalisht kam besim të plotë se vetë UÇK-ja dhe drejtuesit e saj të cilët sot po akuzohen padrejtësisht do të fitojnë nderin dhe lavdinë që i takon dhe do të zënë vendin e tyre në historin e popullit e kombit shqiptar.

KUJTESA- “REÇAKU”, MASAKRA QË TRONDITI BOTËN

by

Komandant Afet Bilalli “Qopa” i mbijetuar dhe luftëtar në betejën e Reçakut, në një rrëfim ekskluziv dhënë gazetarit Sokol PAJA, për gazetën “DIELLI”, Organ i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, New York, rrëfen masakrën e tmerrshme të policisë e ushtrisë serbe mbi popullsinë civile e të pafajshme të Kosovës në Reçak, plaçkitjet e djegiet e shtëpive, vrasje të kafshëve, masakra ndaj popullatës civile, dhunime sistematike të civilëve të pa armatosur, plagosje, vrasje, dhunim kufome, dëbime dhe spastrim etnik.

SI NDODHI MASAKRA E REÇAKUT

Në fund të muajit qershor të vitit 1998 fshati Reçak për herë të parë bombardohet me granata e mitralozë nga forcat policore e ushtarake serbe.

Kështu që shumica e banorëve u detyruan të largohen nga shtëpitë e tyre. Në korrik të vitit 1998 forcat ushtarake dhe policore të Serbisë ndërmarrin ofensivë të gjër në Kosovë ndaj popullit shqiptar, kjo ofensivë është koduar “Toka e Djegur” që do të thotë gjithçka që është shqiptare të shkatërrohet. Plaçkitje të shtëpive, djegie të shtëpive, vrasje të kafshëve, masakra ndaj popullatës civile, dhunime sistematike të femrave dhe në fund spastrim etnik. Po ashtu fshati Reçak nuk ishte kursyer nga kjo ofensivë. Në fund të muajit gusht 1998 ushtria dhe policia serbe prapë hodhën granata dhe gjuajtën me mitralozë fshatin Reçak dhe pastaj hynë në fshat. Ata plaçkitën shumë shtëpi pastaj edhe i djegën ato si dhe shkatërruan të gjithë ekonominë familjare. Ushtria dhe policia serbe frikësuan, keqtrajtuan psikologjikisht dhe fizikisht banorët e fshatit Reçak dhe disa tjerë u arrestuan. Kështu që në fund të muajit gusht 1998 spastruan tërë fshatin Reçak. Në fshat janë djegur dhe shkatërruar qindra shtëpi si dhe janë dëbuar me dhunë mijëra banorë të fshatit Reçak. Të gjithë këto krime, masakra, dëbime, spastrim etnik, gjenocid kanë ndodhur në sy të botës – Bashkimit Europian.

NDËRHYRJA E SHBA NË KOSOVË

SHBA nuk qëndroi e heshtur ndaj këtij terrori dhe gjenocidi të paparë ndaj popullit shqiptar. Kështu që në tetor 1998 dërgoi emisionar special diplomatik që ishte arkitekti  i Dayton i ndjeri Richard Holbrook që pas shumë përpjekjeve dhe presioneve arriti një marrveshje armëpushimi me Sllobodan Millosheviqin (krye kasapin e Ballkanit). Nga kjo marrëveshje u lejuan hyrja e misionit verifikues të OSBE-së, gazetarëve, shoqatave humanitare ndërkombëtare e të tjera. Në krye të misionit të OSBE-se në Kosovë ishte caktuar ambasadori amerikan Ëilliam Valker. Unë si komandant i njësive të UÇK-se në Reçak gjatë takimeve që kisha në nëntor – dhjetor 1998 si dhe në fillim të janarit 1999 kemi diskutuar për çështjen e sigurisë dhe kthimin e të zhvendosurve (refugjatëve) në shtëpitë e tyre në fshat. Kthimi i të zhvendosurve ishte shumë i vështirë apo i pa mundur sepse shumica e shtëpive ishin të djegura, të shkatrruara plotësisht. Kthimi i një pjese të vogël civile u mundësua në numër të vogël (disa dhjetëra civilë).

SERBËT RIKTHEHEN PËRSËRI NË REÇAK

Ka fundi i dhjetorit 1998 policia dhe ushtria serbe dërmori një aksion për të hyrë në Reçak por u pengua nga njësitë e UÇK-se që të hynë në fshat. Si pasojë e këtyre luftimeve u plagos Zv. Komandanti im Ali Rakip Beqa që ishte nga Kaçaniku si dhe ushtari Mehmet Agushi (oca). Kështu që forcave serbe iu pamundësua hyrja në Reçak dhe u zmbrapsën. Pas disa ditë njësitë speciale diverzante serbe tentuan të hynë në fshat por prap nuk arritën. Ne vazhdimisht kemi informuar misionin e OSBE-së që ushtria dhe policia serbe po tentojnë të hynë në Reçak. Më 14 janar 1999 me mijëra forca ushtarake dhe policore serbe duke u mbështetur nga artileria e rëndë ushtarake si dhe brigada e motorizume zbarkuan në Shtimë konkretisht “Te pishat e Shtimës”. Po zbardh mëngjesi i 15 janarit 1999, Reçaku ishte në rrethim të hekurt nga ushtria dhe policia serbe. Ky operacion është quajtur nga forcat serbe “Kafshimi i miut” që do të thotë zhdukja e çdo gjurme. Në orët e hershme të mëngjesit të 15 janarit njësitë operacionale speciale serbe (JSO) u futën në prapashpinë duke filluar nga fshati Belinc arrin tek “Guri i Bagdashit” dhe vazhdojnë drejt vendit të quajtur “Gërkovë” mbi Reçak. Kurse nga kodra e quajtur ” Qesta” lëvizin brigada e motorizume ushtarake serbe e udhëhequr nga koloneli Krsman Jeliç. Ndërsa nga rrugët kryesore që të shpien në Reçak vinte policia serbe.

BILANCI TRAGJIK I LUFTIMEVE NË REÇAK

Në orët e hershme të mëngjesit (6 e 30 në mëngjes) filluan luftimet. Kështu që gjatë luftimeve të orëve të para të 15 janarit u vranë 9 ushtarë ndërta ishte Zv. Komandanti im Ali Beqa që ishte akoma me plagë të freskëta dhe komandanti i togës Shaqir Berisha. Ushtarët e tjerë të vrarë ishin : – Ismajl Luma

– Sadik Mujota

– Mehmet Mustafa

– Nazim Kokollari

– Skender Qarri

– Kadri Syla

– Enver Rashiti

Ndër të plagosurit ishin :

– Afet Bilalli

– Afrim Syla

– Zaim Jakupi

– Njazi Mujota

– Ramadan Hyseni

– Shaban Ndrecaj

– Adem Musliu

– Luan Salihu

Rreth orës 7 të mëngjesit duke tentuar për të thyer rrethin mbrapa shpine, unë u plagosa rëndë në afërsi nga raket hedhësi. Me vete kisha ushtarin Skender Qarri (Kaquli) që me thikën time e preu pjesën e mbrëndshme të jaknës së tij si dhe ma lidhi plagën. Pas 30 minutave ai më tha “Komandant më kan qëlluar” unë i thash erdha. Duke ia dhënë ndihmën e par ai ndërroj jetë në duart e mia. Kështu që aty morra dhe 5 plagë të tjera, qëndrrova në një prrua me ujë dhe akull dhe me shumë gjakderdhje. Në mbrëmje erdhen për të tërhequr Komandanti i brigadës 161 Ahmet Kaqiku si dhe z.v Komandanti i brigadës 161 Nebih Musliu «Abazi », Nustret Salihi «Zeneli », dhe personi i 4 që nuk po më kujtohet. Gjendja ime ishte shumë e rëndë përveç që kisha plagë shumë, kisha gjakderdhje dhe trupi im ishte i ngrirë. Pas gjithë këtyre luftimeve forcat ushtarake dhe policore serbe arritën të hynë në fshatin Reçak ku ishte gjithçka e organizuar dhe planifikuar nga qeveria e Serbisë që të masakrohej i tërë fshati Reçak si dhe të zhduken kufomat e masakrës së Reçakut. Plani ishte i përgaditur nga ministria e mbrojtjes, ministria e puneve të mbrëndshme, shtabi i përgjithshëm serb, shërbimi inteligent civil dhe ushtarak, ku në krye të këtij planifikimi ishte zv. Presidenti i serbise Nikola Shajnoviq. Ky plan i detajuar si dhe kodi “Kafshimi i Miut” iu është prezantuar presidentit të Serbisë Sllobodan Millosheviq ku ai e aprovoi. Në krye të kësaj ofensive është caktuar gjenerali i njësitëve speciale (JSO) Goran Radoslleviq i njoftur me nofkën “guri” i cili ishte i afërt i Nikola Shajnoviqit.

KRIMET BARBARE SERBE MBI POPULLSINË SHQIPTARE TË KOSOVËS

Edhe pse unë kisha shumë të vrarë dhe të plagosur, luftimet nuk u ndalën pasi që kishin ardhur përforcime nga Brigada 60 diversante vëzhguese pranë Shtabit të përgjithshëm të UÇK-së në krye me komandant Guri (Jetullah Qarri) si dhe komanda e brigadës 161 e vendosur në fshatin Mollopolc që komandanti ishte Ahmet Kaqiku dhe zv. komandant Nebih Musliu si dhe komanda e zonës operative të Nerodimës me seli në Mollopolc. Pasi që forcat serbe ishin futur në Reçak filluan të realizojnë planit e tyre për të masakruar të gjithë civilët që gjindeshin në Reçak. Forcat serbe arrestuan, identifikuan, i toruruan mizorisht pastaj i dërguan në vënd të caktuar në kodër (krye shpati) ku dhe i masakruan. Civilët ishin të masakruar në mënyrë barbare (nxjerrje e syve, prerje e veshëve, nxjerrja e organeve të mbrëndshëme : zemrës, mushkrive, mëlqive si dhe prerja e kokës të një i moshuari Banush Kameri i cili ishte me plis të bardh dhe morën kokën si trofe). Ndër të masakruarit kishte civilë me të meta psikike, kështu që nga kjo masakër nuk është kursyer askush për asgjë. Në orët e mbrëmjes së 15 janarit 1999 ushtria dhe policia serbe filloi të tërhiqet nga luftimet në Reçak por nuk arriti ti marrë (zhdukë) kufomat e masakrës së Reçakut sikur e kishin të planifikuar.

ED SULLIVAN  DHE AMBASADR WILLIAM VOLKER FUTEN NË REÇAK

Gjatë kësaj masakre kishin mbijetuar disa civilë ndër ta Nustret Shabani (dëshmitar i Tribunalit të Hagës për krime lufte), Rame Shabani, Imer Gashi, Bilall Avdiu. Në orët e vona të 15 janarit këta të mbijetuar të masakrës treguan për këtë masakër që ka ndodhur, kjo informatë iu është dhënë misionit të OSBE-së. Të nesërmen me 16 janar misioni i OSBE-së pas shumë përpjekëve hynë në Reçak dhe i pari ndër ta ishte Ed Sullivan nga New York-u bashkëpunëtor i ngushtë i William Volker dhe i kërkuan që të vijë në Reçak sepse aty kishte ndodhur diçka e tmerrshme që nuk kishte ndodhur që nga lufta e 2 botërore. Pa hezitim shefi i OSBE-se William Volker vizitoi Reçakun ku dhe e pa të vërtetën në vendin e ngjarjes dhe e tha të vërtetën se ky është krim kundër njerzimit. Ne më 16 janar ju kemi drejtuar me një kërkesë Tribunalit të Hagës që ta hetojë këtë masakër mirëpo Serbia nuk ka dhënë leje zyrtarëve të Tribunalit të Hagës (prokuror, hetues, gjykatës) të hyjnë në Kosovë – Reçak. 

SERBËT KTHEHEN NË VENDIN E KRIMIT

Më 17 janar 1999 filloi krimi i dytë ku forcat serbe filluan ofensivën tjetër për t’i marrë kufomat e masakrës së Reçakut. Ndërsa UÇK rezistonte për mbrojtjën e kufomave kështu që në vijën e parë të frontit bie heroikisht komandanti i Brigadës 161 Ahmet Kaqiku  dhe Vezir Jashari. Masakra e Reçakut tronditi botën e civilizuar dhe demokratike kështu që u thirr konferenca e Rambouillet (Paris) ku organizator të kësaj konference ishin: ish-presidenti amerikan Bill Clinton dhe sekretarja e shtetit amerikan Madeleine Albright. Delegacioni shqiptar nënshkruajti marrveshjen kurse Serbia refuzoi nënshkrimin e marrëveshjes. Kështu që me 24 mars 1999 filloi ndërhyrja e NATO-s ndaj pikave ushtarake dhe policore serbe. Masakra e Reçakut ishte fundi i terrorit dhe gjenocidit serb mbi popullatën civile sepse masakra e Reçakut mobilizoi komunitetin ndërkombëtar për t’i dhënë fund terrorit, gjenocidit dhe spastrimit etnik ne Kosovë.

AFET BILALLI KUNDËR KASAPIT SLLOBODAN MILLOSHEVIÇ

Tasht 22 vite kur e përkujtojmë masakrën e Reçak-ut asnjë prej planifikuesve, urdhëruesve dhe pjesëmarrësve nuk u arrestuan dhe as nuk u gjykuan për këtë masakër. Kjo është edhe një padrejtësi e madhe që po bëhet ndaj familjarve e të masakruarve në Reçak. Ngushllimi i vetëm për viktimat e masakrës dhe familjarve të tyre është nxerrja para drejtësisë e krimineleve të luftës. Për herë të parë do ta them publikisht se në vitin 2003 më kanë kontaktuar Tribunali i Hagës (prokuroria) dhe më kanë kërkuar që të jem dëshmitar i Tribunalit të Hagës për krime lufte ndaj Sllobodan Millosheviçit për masakrën e Reçakut.

RADIO E SHEKULLIT XXI

by

Dr.Gjylie Rexha pedagoge e Medias dhe Komunikimit pranë Universitetit UBT – Prishtinë, në një rrëfim ekskluziv dhënë gazetarit Sokol PAJA, për gazetën “DIELLI”, Organ i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, New York, paraqet para publikut librin e saj më të ri kushtuar radios si media e veçantë. “Radio, nga valët në rrjet” është një kontribut shkencor që trajton jo vetëm gazetarinë në radio, historinë e radios, radion në Kosovë, radion e shekullit që jetojmë, specifikat e funksionimit të radios si media, por mbi të gjitha studimi është një doracak që mund të përdoret për të mësuar edhe gazetarinë bazë edhe për media të tjera në shekullin e komunikimit dhe teknologjisë masive. 

RADIO E SHEKULLIT XXI DHE NDIKIMI I TEKNOLOGJISË

Radio e shekullit XXI vepron në realitete të ndryshuara, nën ndikimin e teknologjive dhe zhvillimit të mediave të reja. Si instrumente ndihmëse, teknologjitë ofrojnë bazën mbështetëse për realizimin e përmbajtjeve cilësore. Ato mund të shërbejnë për të zgjeruar dhe thelluar depërtimin te kategori të ndryshme të audiencave të fragmentuara, qoftë në kërkesat ndaj përmbajtjes, qoftë në mënyrat e pranimit apo edhe në qëllimet për të cilat e përdorin informacionin. Përparësitë që dalin nga zhvillimi teknologjik, megjithatë, mund të shndërrohen në sfidë, apo pengesë të pakapërcyeshme në rastet kur kompanitë mediatike radiofonike nuk arrijnë të përshtasin me to formatet, platformat dhe mënyrat e menaxhimit. Radio ka humbur audiencat masive të dekadave të shekullit të kaluar. Ajo ka humbur edhe primatin në kategorizimin si media e shpejtë që përcjell ngjarjet drejtpërdrejt. Funksioni primar i saj nuk është më informimi i shpejtë, por komunikimi dhe prodhimi i përmbajtjeve të gjeneruara edhe me pjesëmarrjen e shtuar të audiencave. Në këtë lëmi, ajo është pjesë e sistemit të mediave tradicionale të cilat detyrimisht janë përballë me nevojën e përtëritjes së mënyrave të mëhershme të funksionimit. Në procesin e konvergjencës, ajo ka ndryshuar disa prej karakteristikave të mëhershme, ashtu si edhe ka përvetësuar disa specifika karakteristike të mediave të tjera tradicionale. Në procesin e transformimit të mediave në hapësirën e pakufishme të uebit, kufijtë dallues ndërmjet tyre kanë rënë. Nuk mjaftojnë vetëm tekstet për gazetat, janë të pamjaftueshme vetëm fjalët për radion dhe nuk flasin të vetme pamjet televizive. Audiencat i kërkojnë gjithnjë e më shpesh të tria bashkë dhe njëkohësisht; kurdo që audienca do e jo sipas orareve të rregullta të botimit/transmetimit; jo në një, por në më shumë platforma; jo vetëm për t’u informuar prej tyre, por edhe për të pasur mundësinë që të komunikojë dhe të jetë pjesërisht pjesëmarrës i rëndësishëm në ndërtimin e përmbajtjes. Radio mund t’i përmbush secilën prej këtyre pritjeve, pa ndryshuar thelbin e përmbajtjes dhe duke e përqendruar procesin e transformimit vetëm në shtimin e platformave dhe mënyrave të përcjelljes së përmbajtjes. Vlerat e saj si media tradicionale e shekullit të kaluar, janë ende përparësitë e saj kryesore, por duke ndryshuar prioritetet në funksionet e dikurshme: nga media që transmeton për masa, në media që e gjen dëgjuesin me pritje dhe kërkesa të ndryshuara dhe i bëhet media që i ofron përmbajte të dobishme, duke mos e penguar në aktivitetet tjera. Jo vetëm kaq. Interneti i ka ofruar asaj mundësinë që të përmbushë pritjen kryesore të dëgjuesit të shekullit XXI, i cili nuk rend më pas përmbajtjes, por kërkon produkt të gatshëm mediatik. Radio ka mundësinë e “ruajtjes” së përmbajtjes dhe ofrimit të saj në formën e materialeve të incizuara dhe të arkivuara në ueb. Podcast e ka transformuar atë nga media me përmbajtje që pranohet me një të dëgjuar, në media me përmbajtje të disponueshme për qytetarët kurdo që ata e kërkojnë. Njësoj si përmbajtjen, avancimet teknologjike kanë shtuar edhe mundësinë e komunikimit me audiencat. Karakteristika kryesore si media e afërsisë, është pasuruar me shtimin e mundësive për komunikimin e shumëfisht dhe me të gjithë. Ajo arrin që të shndërrojë lehtësisht informacionin linear në komunikim dhe të forcojë lidhjen me audiencat, duke i bërë ato bashkëpjesëmarrëse të rëndësishme në strukturën e produktit mediatik. Me specifikat e saj, radio jo vetëm që nuk është media e vjetëruar, por mbetet pjesë e rëndësishme e sistemit dhe ekologjisë së mediave të shekullit XXI. Vlerat e saj për lehtësi në ndërtimin e komunikimit janë përparësia kryesore që i ndihmon përshtatjen në mjediset me “konsumuesit e përmbajtjes” individualisht ose të grumbulluar në grupe gjithnjë e mëtë vogla. Teknologjitë e reja, e kanë kthyer radion në qëllimin dhe funksionin parësor: vendosjen e komunikimit më të personalizuar me qytetarët. Stacionet e radios vazhdojnë “ta segmentojnë audiencën”. Ajo mbetet media që synon individin, të cilit i ofron përmbajtjen me karakteristikat e informacionit herë të veçantë, herë relaksues, herë shoqërues e herë të tjera medium që prodhon përmbajtje me pjesëmarrjen aktive të qytetarëve. Radio e shekullit XXI ndërthurë të gjitha elementet e medias vazhdimisht të transformueshme, e cila arrin lartësi të reja, duke përsosur teknika tashmë tradicionale dhe duke zbatuar formate të reja. Për të zhvilluar radio të suksesshme në epokën e internetit është e nevojshme që të njihen parimet e konsoliduara gradualisht të radiogazetarisë dhe të zbatohen mënyra të reja për shpërndarjen e përmbajtjes. Historikisht radio është veçuar për mënyrën e raportimit, profilin e gazetarëve, zhanret, strukturën përmbajtjesore, specifikat e raportit me marrësin e mesazhit, funksionimin si kompani dhe si biznes etj. 

PËR RADION NË KOSOVË 

Në Kosovë, stacionet e para radiofonike evidentohen në vitet e Luftës së Dytë Botërore. Vitet e fundit janë publikuar të dhëna sipas të cilave radiotransmetime ka pasur edhe para viteve të Luftës së Dytë Botërore, por historia e asaj që për dekada me radhë ka qenë radio kryesore, ka nisur në vitet e ’40-a të shekullit XX. Sipas të dhënave të mbledhura nga ish punonjës të Radio Prishtinës, radiotransmetimi ka filluar në vitin 1942, në Prishtinë. Të dhënat që paraqiten në vazhdim janë kontribut për këtë libër nga Ali Kadriu, udhëheqës i Njësisë punuese nëRadiotelevizionin e Prishtinës: Transmetimi TV dhe FM për objektet primare Golesh dhe Cvilen; udhëheqës i Departamentit të Teknologjisë dhe Produksionit në RTK-Radio. Të dhënat e mbledhura prej tij, për zhvillimin e radios nga periudha e Luftës së Dytë Botërore dhe deri në fillimin e emetimit të programit të radios nga objekti ku deri në botimin e këtij libri është e vendosur Radio Kosova, janë siguruar nga ish-punëtori i RTP-së Petrit Dushi dhe ato përcillen këtu të kombinuara me deklarime të Dushit në programe dhe intervista të ndryshme për programet e RTP-së dhe Radio Kosovës. Sipas këtyre të dhënave, transmetimi i programit të radios për herë të parë ka qenë në nëntor të vitit 1942 nga Prishtina. Emri i radios në atë kohë ka qenë Radio Kosova, ndërsa lokacioni i studios ka qenë në një shtëpi dykatëshe përballë shkollës së mesme teknike, afër gjimnazit “Sami Frashëri”. Themelues të Radio Kosovës më 1942 kanë qenë: Vasil Andoni dhe Eftim Derri, i cili ka qenë edhe themelues i korit. Për shkak të rrethanave gjatë Luftës së Dytë Botërore, ka pasur ndërprerje të transmetimeve dhe ndryshim të lokacionit. Transmetimi ka rifilluar nga Prizreni më datë 5 shkurt 1944, por emri radios ka mbetur i njëjtë: Radio Kosova. Spikerë kanë qenë Hysnije Hana dhe Mustafë Shala, kurse punëtorë të Radio Kosovës në Prizren kanë qenë: Tasim Hoti dhe Qamil Nixha. Sërish ka pasur ndërprerje dhe rifillim të transmetimeve në muajt e parë pas Luftës së Dytë Botërore. Nga Prizreni, transmetimet rinisën në nëntor të vitit 1945, me të njëjtit spikerë, por me emërtimin Radio Prizreni. Programi transmetohej në gjuhën shqipe dhe në gjuhën serbo-kroate. Transmetimet nga Prizreni kanë vazhduar deri në vitin 1946, kur radiostacioni është transferuar në Prishtinë, në lokacionin e mëparshëm ku ishte në vitin 1942 dhe ku ka qëndruar deri në vitin 1950. Transferimi u shoqërua me ndryshimin e emrit në Radio Prishtina. Në fillim të viteve 1950, punonjës ishin: Vehap Shita, Petrit Dushi, Skender Gjinali, Sokol Dobroshi etj. Petrit Dushi ka qenë njëri prej punonjësve të Radio Prishtinës, që në vitet 1950. Në karrierën e tij në RTP ai ka qenë: spiker, redaktor, themelues i programit të dytë të Radio Prishtinës, kryeredaktor në Televizionin e Prishtinës, drejtor i parapagimit në RTP dhe themelues i produksionit në Radio Prishtinë. Në intervistat e tij, Dushi, vlerësonte rëndësinë e Radio Prishtinës jo vetëm në lëmin e informimit, por edhe të zhvillimit kulturor, pasi Radio Prishtina u shndërrua në institucion të rëndësishëm kulturor për shqiptarët e Kosovës. Me zgjerimin dhe pasurimin e programit, ajo shërbente si media masive që informon dhe ndikon në afirmimin kulturor të shqiptarëve jo vetëm në Kosovë, por edhe në trevat tjera në ish Jugosllavi. Gazetarët të cilët kanë punuar aty e përshkruajnë si institucion që i kushtonte shumë rëndësi përgatitjes profesionale dhe sigurimit të cilësisë programore. Azem Brovina, është emri me të cilin lidhen 1282 transmetime e komentime në RTP&RTK, ashtu si edhe emisionet informative në Radio Prishtina dhe nga viti 1999 në Radio Kosova. Në librin e tij, kujton vitin 1970 dhe kriteret profesionale për t’u bërë pjesë e Radio Prishtinës. Pasurimi i programit të Radio Prishtinës ka shkuar paralelisht me avancimet në infrastrukturë. Nga viti 1950 radio ndërroi dy herë lokacion para se të vendosej në objektin prej ku vazhdon të transmetojë program Radio Kosova (2020). Programi nga studiot në objektin “trekëndësh” në qendër të Prishtinës, ka nisur të emetohet nga 5 marsi i vitit 1973. Deri më 5 korrik 1990, kur forcat policore serbe, kanë larguar me dhunë punonjësit shqiptarë, Radio Prishtina ka zgjeruar programin si dhe rrjetin e transmetuesve, që ishte element me rëndësi vendimtare për fuqinë e radios në shekullin XX, të bazuar në programin e transmetuar përmes frekuencave.

TË SHKRUASH PËR T’U DËGJUAR

Të shkruash për radio do të thotë të përgatitësh informacion që do të kuptohet me një të dëgjuar nga dëgjuesi i cili nuk ka pse të jetë plotësisht i vëmendshëm ndaj tij. Të arrish të jesh i kuptueshëm derisa përcjell një sasi të konsiderueshme informacioni për dëgjuesin i cili kryen edhe punë të tjera derisa u dëgjon, kërkon qartësi, thjeshtësi dhe drejtshqiptim të asaj që thoni. Radio është media që ngërthen të shkruarit dhe të folurit me pamjet që krijon në mendjen dhe me të cilat prek zemrën e dëgjuesit. Këtëështë e nevojshme ta arrijë fillimisht vetëm përmes tingullit. Këto karakteristika të radios duhet të mendohen nga secili gazetar apo moderator dhe në çdo komunikim me dëgjuesin. Ato vlejnë për gazetarët e rinj njësoj si edhe për gazetarët e karrierës. Problemet më të mëdha të gazetarëve të cilët para radios kanë ndërtuar karrierën në media të shkruara, apo televizion paraqiten si rrjedhojë e mos përshtatjes së stilit të të shkruarit në radio, krahasuar me mediat tjera. Për gazetarët e rinj problemi kryesor paraqitet në procesin e përsosjes së teknikave të raportimit për të thënë thjesht, shkurt e shqip (për gazetarët shqiptarë) përmbajtjen që jo gjithnjëështë e qartë dhe e kuptueshme për vetë ata. Mendoni sa e kuptueshme do të jetë një përmbajtje të cilën u duhet ta lexoni disa herë para se ta kuptoni plotësisht për një dëgjues i cili u dëgjon vetëm një herë dhe derisa është duke kryer edhe një aktivitet tjetër! Radio sprovon aftësitë e komunikimit që në fjalën e parë që shkruani për transmetim, që nga lajmi e deri te zhanret më të ndërlikuara.

RADIO – MEDIA E ZHANREVE TË VEÇANTA

Radio është media e përshtatshme për zhanret që përcjellin mesazhe të qarta pa dhënë shumë detaje; që përcjellin informacion në çdo fjali; që përcjellin emocion në secilin përshkrim dhe efekt zëri, apo mjedisor; për përgjigje që mbahen mend lehtë; për histori të thelluara, por të shoqëruara me dinamikën që ndërthur stilin e rrëfimit me “mjetet ndihmëse” (efekte, muzikë, zhurma të mjedisit etj.). Radio mbetet media që pranon me lehtësi mënyra të reja raportimi, në varësi të zhvillimeve tekniko-teknologjike. Transformimet e saj të kushtëzuara nga risitë në pajisje dhe në mënyrat e përcjelljes së informacionit, historikisht janë reflektuar edhe në zhanret gazetareske të përdorura prej saj. Në dekadat e para dhe me teknologjitë e pazhvilluara, radio ishte edhe media e zhanreve tradicionale të gazetave. Në vende të ndryshme, radio ka shërbyer edhe për transmetimin e fjalimeve të gjata dhjetëra minuta ashtu si edhe analizave dhe komenteve të lexuara nga një zë i vetëm, pavarësisht nga gjatësia e tyre. Me zhvillimin e mediave të tjera (televizionit) dhe përsosjes së teknologjive, radio është profilizuar si media e zërit dhe tingujve që nuk krijojnë monotoni me gjatësinë e pjesëve foljore. Edhe pse asnjëri nga zhanret tradicionale të gazetarisë, nuk mund të konsiderohet i përjashtuar nga radio, disa prej tyre vlerësohen gjerësisht si më të përshtatshme për specifikat e kësaj mediaje. Përcaktimi për zhanret më të përdorshme në radio bëhet bazuar në karakteristikat e saj si media e sfondit, e afërsisë me dëgjuesin përmes komunikimit të personalizuar dhe si media që prek zemrat, para mendjeve. Si media e sfondit ajo kërkon zhanre që përcjellin informacion lehtësisht të kuptueshëm. Për komunikimin e afërt dhe të personalizuar ajo përzgjedh zhanret që bazohen në biseda kuptimplote dhe me strukturë dinamike. Për të prekur zemrat, asaj i shërbejnë zhanret që krijojnë piktura në mendjet e dëgjuesve, përmes fjalëve dhe efekteve radiofonike. Në epokën e mediave online, secili nga zhanret që do të trajtohen në vijim, i ndihmon radios që të funksionojë si media me përmbajtje që transformohet lehtë nga njëra platformë transmetimi në tjetrën. Lajmet e radios, me karakeristikat e shtjelluara në dy kapitujt paraprak, janë produkt i përshtatshëm edhe për platformën e ueb-it. Njësoj është edhe me raportin, intervistën, reportazhin dhe dokumentarin radiofonik. Edhe në shekullin XXI radio ruan karakteristikat e medias multi (shumë) zhanrore dhe vazhdon të kërkojë gazetarë të vullnetshëm për të sprovuar veten në secilin prej tyre, shpesh njëkohësisht në të gjithë.

RADIO NË “RRJETIN E RRJETEVE”

Interneti ka ndryshuar sistemet e mediave dhe po transformon të bërit gazetari. Në shekullin e teknologjive të reja dhe kalimit në “rrjetin e rrjeteve” (Couldry, 2012), mediat kanë pësuar ndryshime në të gjitha aspektet e zhvillimit të veprimtarisë dhe realizimit të funksioneve shoqërore. Siç vlerësojnë studiuesit, teknologjitë e reja po riformësojnë gazetarinë, strukturën e mediave, mënyrat e përcjelljes së përmbajtjes ashtu si edhe konsumimin e tyre nga audiencat. Pavlik argumenton se këto teknologji po riformësojnë gazetarinë në katër mënyra: • së pari, mediat e reja po transformojnë mënyrën se si e bëjnë punën e tyre gazetarët; • së dyti, mediat e reja po shkaktojnë ristrukturim të organizatave dhe institucioneve gazetareske; • së treti, mediat e reja po krijojnë forma të reja të përmbajtjes mediatike; • së katërti, mediat e reja po çojnë në riintegrimin e raporteve ndërmjet dhe në mesin e gazetarëve, organizatave gazetareske dhe kategorive të shumta të publikut të tyre, sidomos këtyre pesë: audiencave, burimeve, rregullatorëve, financuesve dhe konkurrentëve (Pavlik et Eadie, 2009). Në rastin e radios, kalimi nga mënyrat tradicionale të përgatitjes dhe përcjelljes së përmbajtjes te dëgjuesit, shoqërohet me ndryshime në të gjitha nivelet e raportit të radios me audiencat e saj. Gjithsesi procesi i konvergjencës, nuk e ka dëmtuar radion si media. Edhe në shekullin XXI ajo mbetet pjesë e rëndësishme e ekosistemit të mediave, pavarësisht nëse bëhet fjalë për vende me nivel të lartë të përdorimit të teknologjive të reja, ose vende më pak të zhvilluara ekonomikisht. Karakteristikat kryesore tradicionale të radios, i shërbejnë asaj për t’u transformuar lehtësisht në media të zhvilluar në disa platforma njëkohësisht, duke ruajtur vlerat tradicionale dhe duke kërkuar audienca me mënyra të reja dhe në platforma të reja. 

RADIO SI MEDIA SHUMËPLATFORMËSHE 

Radio as nuk ka “dalë mode”, as nuk ka kaluar në media që vetëm mësohet në historinë e mediave dhe të gazetarisë. Ajo është media të cilën zhvillimet teknologjike historikisht e kanë ndihmuar që të transformohet. Procesi i përshtatjes së radios me teknologjitë dhe mënyrat e reja të përcjelljes së përmbajtjes, buron nga karakteristikat kryesore të saj. Radio e shekullit XXI, arrin të shfrytëzojë hapësirën e pakufizuar të ueb-it për t’u bërë media edhe më depërtuese tek audiencat, pavarësisht se në shekullin XXI ato janë gjithnjë e më të fragmentuara. Historikisht radio është ngritur si media që kultivon afërsinë dhe krijon intimitet me dëgjuesin. Ajo ka shfrytëzuar teknologjitë e shekullit XX për të zhvilluar afërsinë me dëgjuesit dhe për të mbetur media shoqëruese dhe e sfondit. Këto veçori i ndihmojnë asaj që të ruaj dëgjuesit dhe t’i gjejë ata më me lehtësi në platformat e reja, të ngritura në mundësitë e pakufizuara që ofron periudha e gazetarisë 2.0. Paralelisht me transmetimin përmes valëve, teknologjitë e reja i mundësojnë asaj që të shfrytëzojë platforma shtesë si kanale për përcjelljen e përmbajtjes. Çfarë nënkupton kjo në praktikën e radiove tradicionale, të ngritura vetëm si kanale të transmetimit linear të përmbajtjes? Në nivelin më të thjeshtë, që shumë radio të zhvilluara e kanë kaluar gjatë dekadës së parë të shekullit XXI, kjo nënkupton zhvillimin e faqes së veçantë të radios në internet. Materialet e transmetuara si përmbajtje me zë në programin e radios, përshtaten si tekste dhe arrijnë lexuesit në ueb. Kjo mënyrë e shumëfishimit të përmbajtjes ndikon në: • zgjerimin e audiencave dhe • lehtësimin e marrjes (konsumimit) të përmbajtjes së programit radiofonik. Duke ofruar materialet audio në formën e shkruar, ato arrijnë edhe te kategoritë e lexuesve, të cilët nuk janë dëgjues të programit të radios, por të cilët informohen përmes mediave online. Pra, radio merr karakteristikat e medias së shkruar, përkatësisht të medias së shkruar në linjë (online). Përmbajtja nuk humb cilësitë e saj, përkundrazi, ajo shndërrohet në produkt me vlerë të shtuar, që arrin te më shumë marrës në cilësinë e dëgjuesve, të cilët nuk kanë arritur ta marrin si përmbajtje “me një të dëgjuar” dhe te lexues të rinj në “rrjetin e rrjeteve”. Dëgjuesi i rregullt i radios e ka më të lehtë që të sigurojë përmbajtjen, të cilën eventualisht e ka humbur ose nuk e ka kuptuar si produkt tradicional radiofonik. Si tekst në faqe të internetit, dëgjuesi/lexuesi ka mundësi që t’i kthehet përmbajtjes sa herë që ta vlerësojë të nevojshme. Njëkohësisht, dëgjuesi çlirohet nga lidhja me oraret fikse të transmetimit të përmbajtjes në valët e radios. Kur përparësitë e faqes në internet, shfrytëzohen si mundësi për të shpërndarë paralelisht përmbajtjen audio dhe tekst, atëherë dobia për radion dhe dëgjuesin rritet. Për shembull: dëgjuesi i rregullt tradicional i edicionit kryesor të lajmeve të radios, në ditë të caktuara e ka të pamundur ta dëgjojë emisionin në orarin e rregullt të transmetimit në valët e radios. Nëse edicioni nuk plasohet në ueb, atëherë dëgjuesi gradualisht do të largohet prej tij dhe do të përqendrojë vëmendjen te media të tjera. Por, nëse mësohet me praktikën e radios që pas transmetimit, edicionin ta gjejë edhe online, ai do të vazhdojë ta dëgjojë kur të mundet si podcast, ose të lexojë si tekst lajmet kryesore të nxjerra prej tij. Nga media që transmeton përmbajtje sipas orareve të rregullta, radio lehtësisht shndërrohet në media që përmbush pritjet e qytetarit të shekullit XXI, që përmbajtjen kërkon ta ketë kur të dojë, në cilën formë t’i përshtatet më mirë dhe në cilëndo platformë që ai përdor. Përparësitë që ofron ueb-i, nuk ndalen vetëm te faqja e radios në linjë. Për të përmbushur pjesën e kërkesës së dëgjuesit/lexuesit, radio e shekullit XXI ka mundësinë e ofrimit të përmbajtjes në cilëndo platformë që përdor konsumuesi i saj. Programi i radios përbëhet nga “copëza” programore dhe cilado prej tyre mund të dëgjohet edhe si e vetme edhe në kuadër të strukturës së përgjithshme të programit. Kur përgatiten për transmetim në program, teknikat e të shkruarit dhe raportimit për radio paracaktojnë strukturë që nga fundi mund të pritet kudo dhe të ruaj thelbin e mesazhit. Me platformat e shumta të mediave të reja, të gjitha copëzat mund të përdoren si përmbajtje të veçanta dhe kuptimplote që arrijnë te konsumuesit e përmbajtjes, në cilëndo platformë që ata përdorin, për shembull: në kuadër të programit argëtues transmetoni dy ose tri intervista me këngëtarë, ose sportistë. Brenda një programi ata arrijnë të tërheqin vëmendjen e dëgjuesve aktualë, por jo edhe të të gjithë dëgjuesve potencialë. Pas programit të drejtpërdrejtë, këto intervista do t’ua ofroni të gjitha kategorive të dëgjuesve dhe në sa më shumë platforma. Bazuar në të dhënat statistikore do të dini se cilat rrjete sociale, aplikacione etj., përdoren më shumë në vendin tuaj dhe nga cilat kategori. Kjo do t’u ndihmojë që ofertën përmbajtjesore t’ua përshtatni përdoruesve të platformave përkatëse. Paralelisht me platformat do të përshtatet edhe formati (audio, tekst, video). Konvergjenca e mediave i ofron të gjitha këto mundësi. Intervistat nga shembulli i mësipërm mund t’i ofroni edhe si video të realizuar në studion e programit tuaj. Procesi i konvergjencës së mediave ka zbehur kufijtë dhe ndarjet e mëdha ndërmjet mediave në të kaluarën. Të zhvillosh radio shumëplatformëshe nënkuptojnë zotërimin e sa më shumë teknikave të kombinuara për përgatitjen e përmbajtjes tërheqëse dhe të njohësh platformat e reja si mundësi shtesë për përcjelljen e përmbajtjes tek audiencat. 

“WOMEN ALB WORLD”, NJË ZË I FUQISHËM E FEMRËS SHQIPTARE NË ZVICËR

by

Mirela Mezani drejtuese e shoqatës Women Alb World (WAW) në Gjenevë të Zvicrës rrëfen ekskluzivisht dhënë gazetarit Sokol Paja për gazetën DIELLI, Organ i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, New York, organizimin dhe aktivitet kryesore në bashkëpunim me rrjetin e bizneseve shqiptare në zvicër, projektet në përkrahje të femrave shqiptare në Zvicër dhe të mësimit të gjuhës shqipe. 

VËSHTIRËSITË E FILLIMIT TË KRIJIMIT TË WOMEN ALB WORLD

Women Alb World (WAW) është një organizatë shqiptare ndërkombëtare. Organizimi i saj lindi si një nevojë e pamohueshme. Unë kam ardhur në 2016 në Zvicër, vija me një CV dhe eksperiencë të pasur por pa asnjë njohje të Zvicrës qoftë edhe gjuhën. Pra kisha vetëm dëshirën për integrim. Qysh në 2016 fillova të trokas në çdo derë, individ të integruar, organizata të shqiptarëve, munda të futem në disa prej tyre tek njëra prej tyre jam edhe sot (Rrjeti i Bizneseve Shqiptare në Zvicër). Për këtë dua të falenderoj kryetarin e RRBSHZ z.Qamil Isufi që jo vetëm më pranoi të jap kontributin tim në rrjetin e bizneseve por ka pasur një rol mbështetës e inkurajues për ndërtimin e WAW më pas. Gjatë viteve 2016-2017 pasi kisha bërë mijëra km si brenda Zvicrës e nëpër Europë me Rrjetin e Bizneseve Shqiptare në Zvicër si përfaqësuese e medias, (për këtë një rol të jashtëzakonshëm ka pasur mbështetja e bashkëshortit tim), gjatë këtij rrugëtimi kam parë problematikat e mëdha që realisht  kishin e kanë  organizimet  në Diasporë: politizim i madh, mungesa femërore në gjithë mbledhjet e tyre (shumë organizata), pak bashkëpunim etj. Zvicra, një vend i pasur e social, të sjellësh në mbledhje të shoqatës një shqiptar të integruar duhet të jesh interesant për kohën që ai të fal (pra duhet seriozitet). E ardhur nga fusha e Biznesit e kuptova që kjo ishte «si thembra e Akilit» për funksionimin afatgjatë të një shoqate. Zhgënjimet nga e kaluara (pjessëmarrje në të tjera shoqata më parë) ishin bërë mure skepticizmi për shqiptarët me vullnet në këto shoqata që kishin ekzistuar. Një tjetër element që më ndihmoi për të njohur Diasporën me problematikat dhe kapacitetet që ajo ka ishte bashkëpunimi më TVSH3 e më emisionin URA.

ORGANIZIMI I BRËNDSHËM

Unë isha e jam e bindur që për të bërë një shoqatë (siç është WAW sot) duhen tre elemente: 1. Vullneti – Njerëz me Vullnet të mirë pozitiv pa mëri e zili në thelb të tyre që e duan bashkëpunimin e të mirën e përgjithshme të idesë, qëllimit që tentohet. 2. Profesionalizëm – Një shoqatë duhet të ketë shtyllën ligjore administrative të fortë që të arrijë të krijojë e menaxhojë anëtarësinë (gjithëpërfshirjen), pra duhen profesionist të fushës e sigurisht të kenë edhe vullnetin pozitiv. 3. Kapitali apo paraja – Sado vullnet të kesh, sado profesionist të jesh vjen një moment që duhet gjërat ti ndërlidhësh  e sigurisht kostot që krijohen gjatë një projekti duhen paguar derisa të rritet e të vetëprodhojë. Për këtë pjesë, më e diskutuara në fakt në çdo shoqatë, unë dola vetë finacuesja duke përcaktuar qartë edhe si do vazhdohej më pas: Anëtarësia e saj, donacione, sponsorizime të aktiviteteve, të ardhura nga shërbimet në kanalet marketing të WAW, financime nga projektet ndërkombëtare etj. Çdo anëtare e WAW që merr kartën e anëtarësisë përfiton shërbime me 10 % zbritje nga shërbimet e WAW apo të bashkëpuntorëve të saj. Sa i përket marrveshjeve me shtetin në Zvicër, kemi përfaqësues të tyre, jo marrëveshje të shkruara. Një veçanti e WAW ështē se të gjitha anëtaret e bordit internacional si dhe komitetit kanë firmosur për të qenë pjesë e WAW pasi ndodh rëndom të ketë përplasje me preteksin që organizata po shfytëzon imazhin e tyre. Në aspektin e drejtimit dhe të menaxhimit gjëja më e vështirë është të jesh gjithëpërfshirëse duke udhëhequr personalitete individuale në një të tërë.

WOMEN ALB WORLD NJË SHOQATË INTERNACIONALE

Women Alb World është një shoqatë Internacionale me seli në Gjenevë e rregjistruar sipas legjistacionit Zvicerian. Mbështetur në këto tre pika që ishin diskutuar e rrahur në një grup të ngushtë prej 5 vetash (komiteti), në datën 1 e 2 nëntor 2019 u bë hapja zyrtare publike e WAW. Ditën e parë bordi Internacional dhe ekspertët e politikes, barazisë gjinore, të ftuar nga të gjitha anët e botës bënë një vizitë në Parlamentin e Gjenevës e një pranë Kombeve të Bashkuara. Dita e dytë e hapur për të gjithë dashamirësit e anëtaret e bordeve, u fol për shoqatën, për misionin, qëllimin (të gjitha të mirëstrukturuara më parë). WAW kishte faqen e saj të webit, spotin e saj, logon e sloganin e saj. Ajo që spikati gjithashtu e tërhoqi vëmendjen ishte se WAW vinte me një panel bashkëpuntorësh me shumë integritet që në ditën e parë të saj. Pati sigurisht atë që edhe pritej, një sukses të madh, një shpresë se diçka e madhe pozitive po ndodh nga Gjeneva Internacionale. Për të thënë të vërtetën, si njeri i biznesit e di që e vështira vjen pas suksesit, të dish të ruash atë sukses apo prishmëri të anëtarësisë e dashamirësve. Tani nuk jam unë vetëm por kam një komitet (strukturë që vendos), ndaj sfida bëhet edhe më e vështirë. Unë jam e bindur që do të ruajmë dhe të realizojmë të gjitha ato që kemi hartuar në letër e janë publike në webin e në faqen tonë të FB Women Alb World vetëm nëse do dijmë ti gërshetojmë vullnetin e profesionalizmin për të prodhuar shërbime që çojnë tek gjithëpërfshirja, tek rritja e bazës së WAW sepse vetëm në këtë mënyrë do të realizohet qëllimi kryesor i joni. Qasja e standarteve të grave të mirë integruara profesionalisht në raport me pjesën e grave që kanë nevojë për shembuj të mirë.

AKTIVITETE QË SHËNUAN VITIN TONË

Edhe pse viti 2020 ka qenë një vit tejet i vështirë për mbarë globin, aktivitetet më kryesore të WAW që ishin në program por që u detyruam ti anullojmë ishin: Një panair-konferenë -argëtim në 8 Mars, një takim për informim të grave e vajzave shqiptare për të drejtat e punës në Suisse, një takim për këshillim të asurancave në Suisse, një mbrëmje për studentët shqiptar diplomuar  në Universitete etj. Arritëm të ishim prezent në disa konferenca në fund të 2019 e fillim të 2020 siç ishin:  Realizuam në 19 shtator të 2020 një takim (konferencë) për gratë e vajzat shqiptare në politikën  Zviceriane si shembull për të gjitha ato që duan të hyjnë në politikën Zviceriane si dhe për komunitetin shqiptar në Zvicër në përgjithësi. Sivjet për herë të parë, një shqiptare Ylfete Fanaj u vu në krye të një Parlamenti Kantonal. Xhevrie Osmani, Deputetja e Gjenevës vinte me një propozim të një projektligji “heqjen e të dhënave diskriminuese nga cv personale”. Këtë konferencë do ta dalloja për pjesëmarrjen e personaliteteve në politikë si shqiptar dhe të huaj (zviceriane), ndërthurje mes prezences e mesazheve audio për shkak të pandemisë. Më 12 dhjetor zhvilluam edhe asamblenë vjetore onlinë me praninë e bordeve dhe gjithë anëtareve të WAW .

WOMEN ALB WORLD DHE GJUHA SHQIPE

Ajo që e shoh si më të rëndësishme për tu përfshirë ndër aktivitet kryesore të diapsorës është lufta ndaj asimilimit kulturor e gjuhësor. Mësimi i gjuhës shqipe do të jetë prioritet në organizimet dhe nismat tona. Nuk është e lehtë për shumë arsye që duan kohë e arsyetime të gjata. WAW ka në bordit e saj internacional tri zonja që merren me gjuhën shqipe. Së pari po shohim të bëhemi pjesë e diskutimeve dhe më pas pse jo të bashkëpunojmë me institucionet përkatëse për të dhënë kontributin tonë në këtë fushë të rëndësishme për çdo shqiptar.

AKTIVITETET E PROJEKTET PËR VITIN 2021

Së pari urojmë që të jemi mirë e të largohet një herë e mirë, një orë e më parë ky virus tinzar. Në periudhën Janar – Prill jemi përfshirë në nje projekt të Ministrisë së Shëndetësisë për informimin e komunitetit shqiptar në luftën ndaj virusit. Në Mars aktivitetin e 8 Marsit (i përvitshëm), të gjitha aktivitetet e 2020 që janë anulluar si dhe po punojmë për Akademinë WAW. Një hapësirë tv për të trajtuar problematikat si dhe shembujt e suksesit të grave e vajzave tona në Diasporë.