Sokol Paja – Page 84 – Dielli

FLET PER GAZETEN DIELLI NGA STAMBOLLI DR.BELISA KALECI(PILAFI)

July 30, 2020 by dgreca

SHQIPTARËT NË STAMBOLL DHE TURQIA NË BETEJËN NDAJ COVID-19-

Dr. Belisa Kaleci (Pilafi) lektore dhe kërkuese shkencore në Fakultetin i Mjekësisë Cerrahpaşa në Departamentin e Histologjisë dhe Embrijologjisë në Stamboll, Turqi, rrëfen ekskluzivisht për gazetën Dielli, Organ i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, New York, rreth zhvillimeve më të fundit të pandemisë globale nëTurqi dhe sidomos gjëndjen e komunitetit shqiptar në Stamboll. Me Dr. Belisa Kaleci (Pilafi)bisedoi gazetari i Diellit Sokol PAJA.

TURQIA NË BETEJËN NDAJ COVID -19

Sipas të dhënava të fundit publikuar nga Ministria e Shëndetësisë numri i përgjithshëm i rasteve të konfirmuara me koronavirus është 228.924. Një total prej 212.557 pacientësh, nga të cilët 1.092 i përkasin vetëm 24 orëve të fundit janë shëruar dhe janë larguar nga spitalet që nga fillimi i pandemisë. Ndërkohë nga 1.280 pacientë që trajtohen nën kujdes intensiv, vetëm 403 prej tyre janë të intubuar.Gjithashtu ditën e fundit nga45.712 teste të kryera vetëm 942 kan rezultuar pozitivë. Përsa i përket numrit të vdekjeve kemi një total prej 5.659rastesh nga nga të cilat 14 i përkasin 24 orëve te fundit.Referuar statistikave të ministrisë, Turqia aktualisht renditet e 6-ta në botë për numrin më të vogël të të prekurve në çdo 1 milion banor dhe e 4-ta për numrin më të ulët të vdekjeve në1 milion banorë. Përsa i përket shpejtësisë së rritjes së rasteve aktualisht duket në rënie. Mund të thuhet se Turqia ka qenë e sukseshme në menaxhimin e situatës falë shërbimit shëndetësor cilësor edhe strategjive për menaxhimin e situates si: Për të parandaluar përhapjen në kulmin e pandemisë zgjodhi skemën e veçantë të izolimit social duke përfshire grup moshën nën 18 vjeç të klasifikuar si supër mbartësit ( pa simptoma) dhe izolimin e moshës mbi 60 vjeç si grup më vulnerabël. Qeveria ka pasur reagim të shpejtë duke rritur kapacitetet pritëse të spitaleve shtetërore gjithashtu në skemën emergjencës qeveria ka përfshirëedhe një numër të madh spitalesh privategjë që ka bërë të mundur mbajtjen e situatës nën kontroll.

STAMBOLLI SOT

Pavarsisht se mbart rreth 46% e të gjithë rasteve të konfirmuara pozitivë, jeta në Stamboll por edhe Turqi sot dukete se i është rikthyer normalitetit. Por duhet theksuar se flasim për normalitet të ri pas pandemisë. Një realitet ku maska është detyrim ligjor dhe respektimi i rregullave të higjenës dhe distancës sociale falë mesazheve sensibilizuese tëMinistrisë së Shëndetësisë dhe mediave duket se po rrënjoset në ndërgjegjen e qytetarëvë.

KOMUNITETI SHQIPTAR NË TURQI

Statistika të të infektuarve shqiptarë në Turqi nuk ka në dispozicon por nga komunikimet që kemi komuniteti shqiptar nuk ka shumë te prekur. Në Turqi jetojnë nje numër i madh studestësh shqiptar të cilët pas mbylljes së universiteteve dhe kalimittë mësimit online janë larguardrejtë Shqipërisë.

PASOJAT QË KA LËNË COVID-19

Ndoshta pasojat në shëndetin mendor do i shikojmë më qartë në periudhën në vazhdim por diçka është e sigurt qëCovid-19 ka ndryshuar rrënjësisht mënyrën tonë tëjetesës. Ka ndryshuar mënyrën se si sillemi me të afërmit, miqtë, fqinjët, kolegët. Ka ndryshuar mënyra se si bëjmë pazarin apo edhe si pimë kafen. Pjesa më e madhe e punëve tashmë po kryen nga shtëpia. Tani veç mësimit edhe praktikat po i kryejmë online. Po shkojmë drejtë një realiteti dhe normaliteti të ri të mirat dhe pasojat e të cilit do na i tregojë koha.

PËRJETIMI SI MJEKE NË BETEJËN NDAJ COVID-19

Si mjeke në shkencat bazë nëfillimet e pandemisë mendova se pozicioni im është larg në luftën ndaj Covid-19. Dhe përballjen e vërtetëe pata kur mora propozim nga një kolege për të bërë një studim në lidhje me Covid – 19. Ndjeva dëshirë, emocion por edhe frikë. Megjithatë për as një moment nuk ngurova dhe për ditë të tëra kam jetuar në laborator me Covid- 19 me shpresën dhe detyrimin si mjeke për të bërë diçka përballësëkeqes.

MESAZHI PËR LEXUESIT E DIELLIT DHE DIASPORËN NË USA

Të nderuar lexues situata duhet vlerësuar, të jemi tëkujdesshëm për vete, familjen dhe njerëzit që na rrethojnë. Mbajtja e maskave dhe respektimi i distacës sociale nuk na bën frikacakë por na bën më të ndjeshëm dhe më me respekt për jetën tonëedhe të tjetrit. Shumë prej nesh sot mund të mos e ndjenë veten grup risku dhe regullat mund t’ju duken të tepruara por të mos harrojmëse pakujdesia jonë mund të bëhet shkak për humbjen e jetës së tjetrit. Mbajtja e maskave dhe respektimi i rregullave e distancës sociale është edhe altruizëm. Të mos harrojmëse Covid-19 nuk mund të jetë më i fuqishëm se masat që ne mund të marim kundër tij. Ju uroj ditëplotë shëndet.

KUSH ËSHTË DR. BELISA KALECI (PILAFI)

Dr. Belisa Kaleci (Pilafi) është diplomuar si mjeke stomatologe në Fakultetin e Mjekësisë në Tiranë në 2010. Në vitet 2012-2018 ka qenë studente me kohë të plotë në Programin e Doktoraturës pranë Universitetit të Stambollit, Instituti i Shkencava Mjeksore, Departamenti i Histologjisë dhe Embrijologjisë. Nga 2018 pas marjes së titullit Doktor Shkencash (PhD) dhe aktualisht është lektore dhe kërkuese shkencore në një ndër fakultetet më me emër të Turqisë, Fakulteti i Mjekësisë Cerrahpaşa në Departamentin e Histologjisë dhe Embrijologjisë.

SHTËPIZA ME GURË E ZOGJVE SHTEGTARË NË STATEN ISLAND

July 30, 2020 by dgreca

Sokol PAJA – DIELLI-

Kushdo që kalon në South Beach në Staten Island, New York mahnitet nga punimet dhe vizatimet në gurë të një mjeshtri shqiptar nga Kraja. Bajram Gjenasaj prej 12 vitesh skalit kohën dhe pasionin e tij në gurët që i mbledh në bregdetin e Midlandit. Shtëpia dhe oborri i tij i ngjasojnë një atelieje gjigande ku ai punon nën melodinë e zogjve që e përshëndesin atë çdo çast.

Në hyrje të kopshtit të tij artistik krahas pemëve, perimeve dhe dekorimeve, mjeshtri me duar të arta Bajram Gjenasaj ka ndërtuar 5 shtëpiza për zogj dhe pëllumba. Ai i ushqen dhe kujdeset për ta çdo ditë. Krahas nipit të tij që po i trashëgon zanatin, zogjtë shtegtarë janë miqtë e tij të përhershëm. Çdo cicërimë shoqërohet me një skalitje në gurë. Një melodi që shoqëron mëngjesin deri në muzgun e vonë.

Bajram Gjenasaj është nga Kraja e Shkodrës, sot gjeografikisht në Malin e Zi. Bajrami ka 51 vite që është larguar nga Kraja dhe jeton në Staten Island në New York. Në moshën 12 vjeçare familja e tij vendosi të arratisej nga regjimi i Titos për një jetë më të mirë në perëndim. Për të mbërritur në tokën e premtuar në Amerikë, Bajram Gjenasaj dhe familja e tij ndërmorën një udhëtim tepër dhimbshëm si vetë vendimi për të lënë përgjithmonë vendlindjen e tyre.

Pas largimit nga Kraja, Bajrami me familjen e tij u zhvendosën në Trieste, nga aty në Kapua, në Napoli dhe përfunduan në Romë, Itali në kampin ndërkombëtar të emigrantëve prej nga u nisën dhe mbërritën në tokën e premtuar. Vendimi familjar për ti kthyer shpinën vendlindjes ishte shumë i vështirë, na tregon Bajrami. Kraja ishte e izoluar komplet dhe kontaktet me botën ishin inekzistente.

Shteti serb në atë kohë as që donte t’ja dinte për shqiptarët. Shqiptarët nuk preferoheshin aspak gjatë regjimit të Titos dhe u lanë të izoluar. Kraja ishte 100% popullsi shqiptare, duke qenë tërësisht e izoluar, dhe të lënë mënjanë zhvillimit, një politikë e kujdesur shpopullimi në atë kohë prej shtetit jugosllav, krajanët morën rrugët e emigrimit. Ikja ishte rruga jonë e vetme arsyeton mendueshëm mjeshtri krajan Bajram Gjenasaj. Ai kujton pak gjëra nga Shqipëria aso kohe. Punën kolektive, aksionet dhe dritat e qytetit në netët e errëta. Të gjitha këto i kundronte nga Kraja, përballë qytetit historik Shkodrës.

3 dhjetor 1969 mbërriti famijarisht në New York. Bajrami është 63 vjeç sot dhe vazhdon të punojë fort duke ndjekur pasionin që ia mësoi gjyshi dhe babai i tij. Krajanët kanë qenë mjeshtra të përpunimit të gurit. Ashtu siç ia trashëguan pasionin dhe mjeshtrinë, të njëjtën gjë është duke bërë dhe Bajrami me nipin e tij. Edhe pse nipin e gjyshin i ndajnë 60 vite diferencë, kur bie puna për mjeshtrinë dhe punimet në gurë, ata janë në një mëndje.

Bajram Gjenasaj gurëgdhëndës prej më shumë se një dekade në Staten Island mrekullon këdo që sheh punimet e tij si: vazo në gur, piktura guri, mure të veshura në gurë deti të ngjyrave të ndryshme, përpunime të gurëve të detit të të gjitha ngjyrave në çemento dhe allçi, mure rrethuese të stolisur në gurë, rrethime pemësh, dekoracione shtëpiash, dekorime dyersh e dritaresh, shkallë të ndryshme, parmakë, objekte të përdorimit të përditshëm etj. Bajrami na tregon për Diellin se idetë e fillimit nuk mbarojnë ansjehërë njësoj. Çdo projekt pëson ndryshime gjatë punimit. Ajo që e bën të veçantë si artist është se punimet e tij ose i dhuron për miqtë ose i mban për veten e tij. Bajrami na shpjegon se punon për pasion jo për industri fitimi. Kjo sipas tij është një terapi fantastike për të gjetur vetvetën në shpritin krijues.

Bajrami punon me porosi të veçanta nga miqtë dhe realizon krijime spontane apo ide të tijat krijuese. Ngjyrat që përdor në punimet e tij janë në varësi të krijimit, elementi patriotik, sportiv dhe mënyra e të shijuarit të jetës. Ky pasion i nisur që nga fëmijëria bën që të përshkruhet i gjithë rrugëtimi i tij jetësor në punimet e tij. Bajrami na shpjegon se puna me gurin dhe vizatimet në murin e skalitur të gurit kërkojnë shumë durim e përkushtim. Atij ju deshen dy vite përkushim e punë për të përfunduar oborrin e tij e kopshtin e tij gjigand, teksa kryen dhe veshjet e mureve, rrugicat, tablotë prej guri etj. Bajrami na shpjegon rreth punimeve të tij se një punim vazo në gurë mund të realizohet në një ditë, ndërsa zakonisht objektet e tjera që gdhend në gurë dhe allçi zgjasin rreth 1 javë. Bajrami e ka trashëguar prej gjyshërve këtë mjeshtri dhe shprehet i lumtur se në fëmijërinë e tij ka arritur të punojë me gjyshin nga babai dhe nga nëna në punimin e murit të gurit, kalldrëmeve, rrugicave, gureve zbukurues të varrezave etj. Kënaqësia më e madhe sipas Bajramit është se atë pasion dhe dhunti që ia trashëguan të parët po ia lë dhe ai nipit të tij i cili edhe pse vetëm 3 vjeç praktikon dhe e shoqëron gjyshin e tij teksa i formon atij një talent artistik.

LAZER STANI PER DIELLIN: KOLIQI DHE CAMAJ, MAJA TË LETËRSISË SHQIPE

July 27, 2020 by dgreca

Shkrimtari Lazër Stani komenton ekskluzivisht për gazetën Dielli, Organ i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, New York, debatin mbi figurën e Martin Camajt dhe Ernest Koliqit ku shprehet se dokumentet dhe dosjet e përpiluara nga sigurimi i shtetit, ky aparat monstruoz dhe kriminal, nuk mund të trajtohen si dokumente historike. Sigurimit nuk i ka interesuar kurrë e vërteta, po vetëm goditja, eleminimi, asgjesimi e diskreditimi i atyre që ai i konsideronte si kundërshtarë politikë të regjimit. Me Lazër Stanin bisedoi gazetari i Diellit Sokol PAJA.

BALTË MBI ERNEST KOLIQIN DHE MARTIN CAMAJN. PSE PIKËRISHT SOT KY DEBAT?

Nuk mund të them se është debat. Në këtë rast nuk ke se për çfarë të debatosh. Në këtë rast vetëm mund të refuzosh me përbuzje, riciklimin e akuzave të hartuara nga Sigurimi i Shtetit Komunist që synonte të denigrojë dhe të defaktorizojë dy prej personaliteteve kulturore më të rëndësishëm shqiptarë në shekullin e shkuar. Eshtë një praktikë e njohur kjo e përdorur nga shërbimet sekrete Lindore, ndaj personaliteteve kulturore disidentë, që nuk pajtoheshin me regjimet e dhunshme të instaluara në këto vende. Vlerësimi për Ernest Koliqin, Martin Camajn, por edhe Arshi Pipën, Petro Markon e ndonjë shkrimtar tjetër nuk mund të bëhet duke përdorur trillimet e Sigurimit të Shtetit ndaj tyre. Vepra e tyre letrare është dëshmia më e mirë e personalitetit të tyre letrar të padiskutueshëm, por edhe dëshmi e atdhedashurisë, e lidhjes se tyre shpirtërore me kombin dhe gjuhën shqipe. Joseph Brodsky shkruan se “për shkrimtarin ekziston vetëm një lloj patriotizmi, qendrimi i tij ndaj gjuhës.” Nëse i shohim në këtë kontekst, unë nuk di patriotë më të mëdhenj se Koliqin dhe Camajn. Të dy kanë shkruar një shqipe të mrekullueshme. Nëse e lexon krijimtarinë e këtyre dy shkrimtarëve, gjen një lidhje shpirtërore të fuqishme me gjuhën, arketipin, shpirtin dhe identitetin shqiptar, të pandotur nga rrjedhat e historisë. Vetëm një njeri që e do shumë vendin e vet, gjuhën e vet, kombin e vet, mund të shkruajë një letërsi të tillë. Në Shqipëri nuk kemi shumë gjëra për të cilat mund të krenohesh, por emrat e këtyre dy shkrimtarëve, gjithmonë më kanë bërë të ndjehem krenar për vendlindjen time, vendin tim.

PSE SULMOHEN SHKRIMTARËT KUNDËRSHTARË TË REGJIMIT? PO ATA QË I SHËRBYEN REGJIMIT KOMUNIST?

Në librin tim të fundit “”Rugë pa krye” në njërën nga esetë kam shkruar ndër të tjera: “Dosjet e policisë sekrete, dosjet e sigurimit të shtetit patën tmerruar njerëzit për dekada me radhë. Njeriu në këto dosje gjymtohej, shtrembërohej, tjetërsohej, ngarkohej me një mijë e një të zeza, faje e krime të pabëra kurrë, deri sa një ditë ky njeri i dosjes e çonte njeriun e vërtetë në bankën e të akuzuarve, e shndërronte në viktimë të ndëshkimeve dhe dënimeve të padrejta”. Pikërisht kjo ka ndodhur, dosjet e përpiluara nga Sigurimi i Shtetit kërkojnë të çojnë edhe tani pas tridhjetë vjetësh, në bankën e të akuzuarve dy prej personaliteteve më të shquar të kulturës shqiptare, dy maja të ndritshme të letrave shqipe. Duket se “studimi” i prezantuar me dokumente të manipuluar dhe raporte të shkruara nga Sigurimi” është vetëm vazhdim i punës së nisur shumë vite më parë për të goditur këto personalitete, që me emrin dhe veprën e tyre i bënin hije shkëlqimit të rremë të diktaturës. Unë mendoj se dokumentet dhe dosjet e përpiluara nga Sigurimi i Shtetit, ky aparat monstruoz dhe kriminal, nuk mund të merren si dokumente historike. Sigurimit nuk i ka interesuar kurrë e vërteta, po vetëm goditja, eleminimi, asgjesimi e diskreditimi i atyre që ai i konsideronte si kundërshtarë politikë të regjimit. Dosjet e përpiluara prej tij janë të mbushura me shpifje, intriga, shtrembërime, falsifikime e manipulime të së vërtetës. Ato dosje vetëm se dëshmojnë se sa kriminal, monstruoz dhe antinjerëzor ishte regjimi në të cilin kemi jetuar; një ferr për njeriun dhe një parajsë për të ligun, kriminelin, të pashpirtin, intrigantin, manipulatorin, gjithfarë lloj monstrash që për fat të keq toka jonë i ka prodhuar me shumicë.

ÇFARË PËRFAQËSOJNË CAMAJ E KOLIQI NË LETERSINË E KULTURËN SHQIPTARE?

Koliqi dhe Camaj janë individualitete krejt të veçantë të letrave shqipe, vijnë si zë autentik i shpirtit shqiptar, të pandotur e të papërçudnuar nga masakra që iu bë kulturës shqiptare në gjysmën e dytë të shekullit të njëzet. Eshtë kjo arsyeja ndoshta që ata urrehen nga bartësit ende aktivë të ideologjisë së diktaturës.

A E DËMTON SHOQËRINË DHE SHKENCËN KJO HAPJE ARKIVASH NGA NJERËZ JO KOMPETENTË?

Shoqërinë e dëmton sigurisht. Akte të tilla poshtëruese i bëjnë njerëzit të demotivohen, të ndjehen të zhgënjyer në vendin e tyre. A këta jemi ne? Nëse jemi kështu, e meritojmë këtë fat që kemi, ndaj hajt të ikim nga sytë këmbët, të shpëtojë kush mund të shpëtojë, në mos veten, të paktën fëmijët. Ndërsa për shkencën është vështirë të flitet. Ajo qëndron përtej këtyre banaliteteve.

ÇDO TË THOTË TË SULMOHEN MITET LETRARE TË NJË KOMBI?

Historia jonë është e mbushur me barbarizma të tilla. Eshtë përçmuar letërsia e vjetër shqipe dhe krijuesit e saj, autorët e Rilindjes, Faik Konica dhe Gjergj Fishta, At Anton Arapi dhe Ernest Koliqi e shumë e shumë shkrimtarë të tjerë. Komunizmi si filozofi në ADN-në e vet ka urrejtjen, sepse është i mbështetur mbi urrejtjen klasore dhe konfliktin që lind midis klasave të një shoqërie për shkak të kësaj urrejtjeje. Kjo ka sjellë shumë shkatërrime në vendin tonë, Shqipërinë. Dhe që për fat të keq është ende e pranishme, si sindromë, si lëngatë, që bren vlerat dhe virtutet e kombit. Një komb matet me njerëzit e tij të shquar, shkruante Ernesto Sabato. Nëse ne si komb i asgjesojmë njerëzit tanë më të shquar, e në mes tyre edhe Koliqin e Camajn, atëherë me çfarë do të matemi, me partizanin e vogël Velo? Megjithatë, në fund dua të shtoj se letërsia e mirë është superiore, është e paasgjesueshme. Të tillë janë edhe Koliqi e Camaj si autorë të një letërsie të tillë.

RRËFIM EKSKLUZIV PËR DIELLIN: FILMI SHQIPTAR NË FESTIVALIN E FILMIT NË NEW YORK

July 25, 2020 by dgreca

Julian Biba, Drejtor i Përgjithshëm Festivalit të Filmit “New York True Venture Film Festival – NYTVFF” rrëfen ekskluzivisht për gazetën Dielli, Organ i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, New York, rreth festivalit të filmit që do mbahet në New York dhe filmat shqiptarë që konkurojnë me dinjitet përkrah filmave botërorë. Me Julian Bibën bisedoi gazetari i Diellit Sokol PAJA.

EDICIONI I PARË I “NEW YORK TRUE VENTURE FILM FESTIVAL”

Më 6 shtator të këtij viti mbahet në New York edicioni i parë New York True Venture Film Festival. Ky festival filmi në fakt ishte planifikuar të mbahej në daten 2 maj të këtij viti, por për shkak të pandemisë, e cila goditi mbarë globin, (ashtu siç edhe shumë aktivitete të tjera), u shty për në muajin shtator. Pasioni për kinematografinë më ka shoqëruar gjithë këto vite, dhe jam përpjekur që kohën time të lirë t’ja kushtoj këtij zhanri aristik, i cili sa më thellë të hysh brenda tij, kupton se gjenden akoma më shumë labirinthe të panjohura e rrugë ende të pazbuluara. Në fillim copëza kujtimesh të hedhura në letër, e më pas shkolla për të marrë leksione të mirëfillta skenari, dashur pa dashur mi lidhi të dyja këmbët në këtë rrugë që sot me plot gojë them se ja vlen. Ja vlen kur njeriu ndjek një ëndërr. Kështu që festivali nuk erdhi kot, erdhi si pasojë e gjithë asaj ëndrre, pune, studimi e pasioni.

AFATI I DORËZIMIT TË FILMAVE PËR FESTIVAL

Festivali mbyll pranimin e filmave për konkurim në fund të muajit korrik pikërisht më 31, dhe pastaj është radha e jurisë për të përzgjedhur më të mirët, ata që do të shkojnë në finale, e cila mbahet në datën 6 shtator. Ne si staf festivali jemi të kënaqur sepse përveç shtrirjes së gjërë (pasi festivali është ndërkombëtar) cilësia, produktiviteti, shumëllojshmëria e tematikave, është mjaft e mirë, sa edhe unë vetë ndonjëherë kur i shoh, jam në dilemë midis përzgjedhjes, por e di që juria ka për të përcaktuar saktë më të mirët. Anëtarët e jurisë janë të fushave të ndryshme, regjisorë, skenaristë, kompozitorë, nga fusha e medias, etj dhe njerëz me mjaft përvojë dhe të suksesshëm në profesionin e tyre, kështu që e di që kanë për të gjykuar drejtë dhe saktë.

FILMI SHQIPTAR NË NEW YORK

Festivali ka patur një shtrirje jo vetëm në Amerikë, Europë, kontinentin aziatik por edhe në Shqipëri edhe Kosovë. Janë disa filma dhe dokumentarë nga këto shtete, ku të rinj të talentuar janë pjesëmarrës me prodhimet e tyre në NYTVFF. Do të thosha me plot gojën që konkurojnë në mënyrë dinjitoze dhe të barabartë, përballë edhe disa emrave të njohur që ne kemi në festival, që nëse filmi nuk do të kishte titra, nuk do të arrijë të kuptojë se cilit shtet i përket. Teknikat e xhirimit, muzika, efektet, loja e aktorëve, ngjarja, i bën të jenë të barabartë me të tjerët.

ZHANRET E KONKURIMIT NË FESTIVALIN E FILMIT

Në NYTVFF konkurohet në disa zhanre si film me metrazh të shkurtër, të gjatë, dokumentarë, video muzikore etj dhe prurjet kanë qenë të shumta në numër dhe realizime të shkëlqyera. Ajo që do të veçoja unë dhe që natyrisht është edhe një nga fushat që e dua është ajo e dokumentarit. Janë jo vetëm historik, biografik, ose që kanë të bëjnë me një temë të caktuar por vijnë disa dokumentarë me tematikë natyrën dhe burimet nënujore saqe mrekullia e kameras të përdorur nën ujë, vërtet të magjeps e të lë pa frymë. Do veçoja pastaj një gazetar të njohur suedez i cili në mënyrë mjaft profesonale sjell bukur botën e brëndshme të njeriut, luftën me veten dhe të tjerët, denigrimin, forcën e ringritjes. Do të veçoja gjithashtu zhanrin horror dhe thriller, të cilët herë pas here të ndërthurur me komedinë sjellin një tjetër larmi në këtë edicion të parë. Janë pastaj cartoon animation me teknikat e punuara pasurojnë festivalin. Janë shumë dhe mua më vjen jashtë mase mirë. E di që juria ka një punë jashtëzakonisht të vështirë për të bërë, por unë si drejtor i festivalit jam i kënaqur dhe i befasuar me cilësinë.

ELONA PAJA GAZETARJA E TVSH DREJTORE EKZEKUTIVE E FESTIVALIT

Ne si staf kemi rreth 1 vit që përgatitemi dhe natyrisht që përgjegjësia e secilit është e madhe. Unë kam fatin të kem në krahe si Drejtore Ekzekutive një ish gazetare të Televizionit Publik Shqiptar, e cila gjatë karrierës së saj televizive ka prodhuar disa dokumentare si regjisore dhe skenariste, gjithashtu ka lëvruar edhe fushën e filmit, ajo është Elona Paja, me të cilën kemi gjetur një gjuhë të shkëlqyer të përbashkët në organizim dhe menaxhim. Ajo eksperincën, unë pasionin po përpiqemi që këtë festival ta mbajmë në nivele të larta profesionalizmi dhe në vitet në vazhdim të vijë gjithmonë në ngritje. Janë pastaj përkrahja dhe dashamirësia e njerëzve që na rrethojnë, të cilët e duan të bukurën dhe artin dhe janë pranë nesh duke na mbështetur dhe përkrahur në realizimin e këtij festivali madhështor në New York.

FESTIVALI I FILMIT NJË MARKË SHQIPTARE

Sivjet është edicioni i parë i këtij festivali dhe ne si staf mendojmë që tashmë ta kthejmë në traditë. Ky është një festival që bëhet nga shqiptarët, pasi vetë organizatorët janë shqiptarë dhe unë do ta shihja pak edhe si një ngjarje shqiptare. Sa më shumë aktivitete të kemi ne shqiptarët, sa më të mirëorganizuar të jemi aq më mirë e më fort nxjerrim në dritë vlerat tona si popull. Sa më të shumë organizata,sa më shumë biznese, sa më shumë aktivitete artistike, aq më shumë identitet dhe pasuri kombëtare.

RESTAURIMET NË KORÇËN E TURIZMIT HISTORIK, KULTUROR, TRADICIONAL E ARKITEKTUROR

July 24, 2020 by dgreca

Gjergji Koki, Drejtor i Drejtorisë Rajonale të Trashëgimisë Kulturore Korçë, rrëfen ekskluzivisht për gazetën Dielli, Organ i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, New York, gjëndjen e monumenteve të kulturës dhe restaurimet në veprat muzeale në qarkun e Korçës. Me Gjergji Kokin bisedoi gazetari i Diellit Sokol PAJA.

MUZEU I SHKOLLËS SË PARË SHQIPE “ABC” DREJTË MUZEALIZIMIT

Në lidhje me restaurimet në Korçë, nuk kam si ta nis ndryshe sepse imazhi që më vjen në mëndje direkt dhe e po e them shkurt është ABC. Ky objekt simbol ka pothuajse pak muaj që ka mbaruar restaurimin, por nëse kalon në pedonale, nuk mund të mos të marrësh nga ndjesia që të përcjell. Restauruar Tradicionalisht këtij objekti historik, pas dëmtimeve të shumta ndër vite por edhe pas tërmetit, iu rikthyen vlerat në aspektin arkitektonik, e ndërsa në proçes është faza e muzealizimit. Kjo e fundit do të shpalosë gjithë historikun dhe ndjesitë e vërteta të të përjetuarit të ABC së vjetër në ditët e sotme. Kisha e Ristozit, objekt me rëndësi të veçantë në rajonin tonë, pas shumë vitesh në proçes restaurimi, ka përfunduar duke u rikthyer besimtarëve një tempull të denjë besimi. Dhe ky objekt ka pasur problematika të mëdha pasi është zhveshur nga restuarimet e gabuara ndër vite dhe është resturuar duke e kthyer në identitet kishën. Mbase me fjalë një proçes restaurimi do të duket i thjeshtë sidomos kur e shikon të përfunduar, por të gjitha hapat kanë vështirësi të cilat mund të jenë dhe fatale për monumentin prandaj ndiqen deri në detaj.

NËPËR RRUGICAT ME KALLDRËM

Nëse ecën në Korçë, në rrugicat të duket sikur do të humbasësh. Ti hyn në një prej tyre qetësisht, ecën në kalldrëm, rrethohesh nga vila dhe për një moment e gjen veten në zhurmën e Bulevard Republikës, por shumë shpejt ndjen përsëri rrugicën tjetër dhe vazhdon qetësisht të shijosh kalldrëmin dhe nëse fokusohesh do të kuptosh arkitekturën e qytetit vetë. Të duken të pafundme këto rrugica ndonjëherë dhe të njëjta për ata që vizitojnë, por jo secila të ofron një gjë të re për të parë. Aty gjen, stile të pafundme të përdorura të dekoracioneve në fasadë, kornizime, konfiguracione kangjëllash, herkelat e dekoruar, format e banesave, kapitelet e mahnitshme, portat hyrese, rrethimet…. dhe nëse hyn brenda tyre do të doje të jetoje aty ta siguroj, hapësira të mëdha, oborre me lule.. Por nëse do të ishe me fat, do të mund të shihje dhe dy brendi vilash ku do të humbisje në pikturat e mureve dhe tavanëve, po po do të humbisje sesi një vilë ka çdo mur të pikturuar me skena relaksuese për të cilat do të doje tju tregoje të gjithëve. Por kur ecën nëpër rrugica diku të hapen dhe sheshe, diku del në Bulevard, diku ngjitesh dhe del tek “Kryqi”. Bulevardi pastaj është një muze i hapur ku ecen dhe tregon me gisht, uaaa sa e bukur kjo vila dhe kjo tjetra, po këto kapitelet me figura. Por çfarë është më e rëndësishmja se ti këto vila në Bulevard mund ti shijosh hërë si bujtina, si bar apo dhe si restaurant. Kjo falë investimeve dhe restuarimeve që u janë bërë vitet e fundit në kë objekte me vlera të trashëgimisë ndërtimore. Pronarët kanë invetuar duke ruajtuar dhe duke nxjerrë në pah çdo vlerë të kësaj tipologjie objektesh në këtë zonë. Kështu ti mund ta shijosh kafen në oborrin e një prej këtyre vilave. Dhe objektet të cilat janë në rrugica dhe i nënshtrohen ndërhyrjeve ndjekin këtë linjë, ruajnë vlerat e tyre, harmonizohen në lartësi dhe formë me objektet në zonë, dhe nëse një objekt nuk është në karakter me zonën, kur realizon ndërhyrje kthehet në një objekt me karakteristika të banesës korçare.

OBJEKTET QË RUAJNË VLERAT E QYTETIT

Çdo objekt i ri apo i vjetër si qëllim ka ruajtën në tërësi të vlerave të qytetit. Rrugicat e gjallëruara nga banesat të cilat faqen që nxjerrin nga rruga e kanë të pasuaruar me dekorancione fantastike siç shihet dhe në fotot në shkrim. Herë këto objekte janë të rrethuara me kangjella dhe herë me mure rrethuese. Mobilimet zakonisht janë të ngarkuara dhe dritare të shumta ku thyhet drita nga grilat. Qilimat e leshit mbulojnë dhomat cep më cep në ngjyrë të thellë të blusë e të kuqes. Këto dhe mobilje të punuara janë si karakteristike të banesave të vjetra. Banesat edhe pse mund të jenë në zgjidhje planimetrike të njëjtë, trajtimi i jashtëm ndryshon. Për të mos harruar pazarin që sot është destinacioni ku mund të “flesh, hash, kërcesh” së bashku me kulturën, historinë, traditën, arkitekturën e qytetit tonë. Aty ku ndodhet dhe Xhamia e Iljaz Bej Mirahorit, xhamia e parë me kub e ndërtuar në Shqipëri. Së bashku me një numër ndërtimesh përreth saj si imareti, banja, furra etj. Xhamia e Mirahorit formonte në mesjetë një qendër urbane pranë tregut të qytetit. Përbëhet nga salla e lutjeve me përmasa të mëdha, e mbuluar me kupolë mbi tambur, e cila paraprihet nga hajati i hapur nga një arkadë me harqe të mprehta mbi mbështetje masive, i mbuluar me tri kupola të vogla. Në skajin veriperëndimor të sallës ngrihej minareja. Mori statusin monument kulture në vitin 1948. Ka akoma shumë për të trëguar, muzetë në Korçë janë fokusi i viteve të fundit dhe në proces kemi dhe hartimin e projektit për restaurimin dhe muzealizimin e Muzeut Arkeologjik. Korca është një muze i hapur do të thoja ku ecën dhe ke gjithmonë diçka për t’u bërë kurioz për të ditur, kuptuar, njohur më shumë në aspektin e trashëgimisë.

TË VEÇANTAT NË ARKITEKTURËN E BANESAVE KORÇARE

Karakteristikë që ka marrë vëmëndje është dhe shprehja e arkitekturës dhe detajeve në banesë, por dhe teknikave konstruktive. Materialet kryesore guri dhe tulla por nuk mungojnë dhe elementët e drurit. Gurët më të përdorur për detaje arkitektonike ishin gurët me ngjyrë gri ose të zezë dhe shtufi që nxirreshin nga kodrinat e zonës. Këto elementë janë përdorur aty ku kërkohej një theksim arkitektonik. Portat e jashtme kanë një mënyrë të veçantë të trajtimit arkitektonik. Kolonat gjithashtu janë një element që duhet përmendur. Përkujdesje më të madhe tregohej në kapitelet me motive të ndryshme. Zakonisht suvatimi i ndërtesave bëhej për arsye të mbrojtjes nga agjentët atmosferike dhe realizohej me kujdes dhe i kushtohej një rëndësi e veçantë. Për llaçin përdorej rërë e larë mirë, gëlqere e stazhionuar dhe një raport i drejtë i përbërësve të llaçit.

PUNIMET NË GURË

Suvatimi ka shërbyer edhe si një mjet për trajtimin dekorativ të ndërtesave. Guri si element më i fisëm i liheshin pjesët më të theksuara, kurse në elemente të tjere e zëvëndësoi suvaja, si korniza pilastra, qarkime dritaresh. Kështu ky dekoracion u përhap gjërësisht dhe në familjet ku zbukurimet me gurë ishin të paarritshme ekonomomisht. Kornizimet kishin forma të ndryshme nga të harkuarat deri në ato trekëndësh të ruajtura deri në ditët e sotme dhe të ripërdorura për ndërtime në këtë zonë në kohën e sotme. Më të zakonshme janë përdorimet e kornizave përreth dritareve, pra në të gjithë perimetrin e saj. Shumë të përdorshme janë dhe pllakat dekorative me reliev të vendoura poshtë dritareve. Nuk mungojnë dhe kornizat nënçati apo dhe në ndërkat. Format janë përgjithësisht të drejta por nuk mungojnë dhe rastet me motive të ndryshme të stiluzuara si lule gjethe etj. Elementët e hekurit e plotësojnë objektin nga ana e trajtimit dekoratov. Ku në fillim përdoreshin vetëm si skara për dritaret por më vonë u zgjeruan në parapetet e shkalleve, ballkomeve etj. Të gjitha këto karakteristika janë fokusi i ndërtimeve në ditët e sotme në lagjet historike të qytetit. Objektet më të rëndësishme monument kulture gjithashtu mund ti aksesoni në një tur virtual, e bërë e mundur kjo dhe e promovuar edhe gjatë muajve mars prill të pandemisë.