Nga Harry Bajraktari*/

Një goditja e fortë çekani më 9 nëntor 1989 rrëzoi për dhe’ Murin e Berlinit, pas 28 vjetësh të ekzistimit të tij.Ky mur famëkeq kishte ndarë kryeqytetin gjerman në dysh, ashtu siç ishte e ndarë bota në atë demokratike dhe atë komuniste. Ky mur, si të themi, ishte edhe simbol i ndarjes së botës në dy blloqe, të quajtur ndryshe lufta e ftohtë.Kur ra ky mur i betonuar, ndërtuar në vitin 1961nga Gjermania Lindore, një muri tjetër në mes Shqipërisë dhe Kosovës dhe viseve tjera shqiptare nën Jugosllavi, ende ishte në të njëjtin vend, i vendosur shumë para atij të Berlinit. Përderisa rrëzuarja e këtij muri në Evropën e qytetëruar po bënte jehonë të madhe, sodomos tek disa vende të sistemit komunist si në Poloni, Çekosllavaki e vende të tjera, regjimi diktatorial në Shqipëri, përkundër panikës që e kishte rrokur, s’po jipte shenja të dritës së gjelbërt. Kreu komunist i Shqipërisë dhe anëtarët e Byrosë Politike në këtë kohë, deklaronin se gjithçka mund të ndodhte, por jo edhe rënia e monizmit, ku ata kishin lumturinnë e jetës së tyre. Do të ishte naive që këta udhëheqës të mos e kuptonin valën që i kishte përfshirë vendet komuniste të Evropës Lindore dhe ato në Ballkan për ta përmbysur sistemin komunist që shihej i kalbur. Mirëpo, diktatura në Shqipëri, ende shpresonte në të vetmin mjet që i kishte mbetur në dorë të majtë-dhuna. Ajo çka kishte ngjarë me Çausheskin e Rumanisë, s’ do mend se ishte një parandjejnë i qartë edhe për Ramiz Alinë dhe bashkëpuntorët e tij komunistë. Siç do të shohim më vonë Ramiz Alia nën trysninë e Lëvizjes Studentore të 8 dhjetorit, në krye të se cilës u vendos demokrati dhe patrioti nga Tropoja Azem Hajdari, filloi ta shihte se koha e tij po përfundonte.

***

Një popull i ngujuar brenda mureve të hekurta kishte ardhur në një gjendje tepër  të rraskapitur që më s’ mund të priste dhe s’ kisht çka të humbte. Shikuar në këtë prizmë, vitet 90-ta të shekullit të kaluar për Shqipërinë ishin vitet më të rëndësishme në historinë e saj të re, pas pavarësisë më 28 nëntor 1912.Çdo kapërcim i madh historik ka kërkuar një udhëheqës që i ka prirë masës së dëshpëruerëve.Në këtë kohë nga Universiteti i Tiranës, doli studenti Azem Hajdari me një guxim të pashembulltë kundër diktaturës shumëvjeçare në Shqipëri.Ky kishte edhe përkrahjen e disa intelektualëve kyq nga Tirana, të Sali Berishës, Gramoz Pshkos dhe të disa intelektualëve të tjerëve që gjendja aktuale të përmbysej pa tronditje fatale, duke qenë në ruajtje dhe mbrojtje të popullit. Në këtë kontekst logjik Azem Hajdari formoi Lëvizjen Studentore për t’ i dhënë ultimatum Ramiz Alisë se alternativë tjetër, pos demokracisë, nuk kishte mbetur. Pushteti i Ramiz Alisë, duke u mbështetur në doktrinën komuniste apo më mirë të themi duke mos harruar ende ëndrrën e tij, nisi fushatën e persekutimit ndaj studentëve që kërkonin të drejtat e tyre demokratike, si popujt tjerë në Evropë. Kundër kësaj dhune dhe terrori që ushtronte kreu komunist i Shqipërisë, u ngritën fuqishëm studentët e Universitetit të Tiranës, nën udhëheqjen Azem Hajdarit. Në fillim studentët pakënaqësitë e tyre i shfaqën brenda sheshit të këtij institucioni të arsimit të lartë, e më pastaj edhe në sheshet tjera të Tiranës dhe në mbarë Shqipërinë. Azem Hajdari bëri thirrje në formë të prerë që të hapeshin portat e demokracisë edhe në këtë vend të katandisur nga dhuna. Ky student, tashmë konsiderohej i rrezikshëm për piramidën komuniste në Shqipëri. Dhe, për këtë arsye thirret në polici, por në asnjë mënyrë nuk pranoi t’ u bindej urdhërave të tyre.

Në demonstratën e madhe studentore në Tiranë 1990, Azem Hajdari, i cili ndodhej në ballë të Lëvizjes, për herë të parë doli parulla “Liri, demokraci…”Një parullë e tillë nuk ishte parë për 50 vjet në hapsirën e Shqipërisë, çdo gjë dhe ide ishte ngulfatur. Në krah të kësaj Lëvizje masive ishte edhe Dr.Sali Berisha e intelektualë të tjerë të cilët vepruan deri në rrëzimin e sistemit komunist dhe bashkëvepruan në proceset tjera të zhvillimit të demokracisë në Shqipëri.Në këtë demonstratë studentët u përballën me policinë dhe kjo ishte përballja e parë, gjithashtu për afro 50 vite. Sllogani i studentëve që valvonte shesheve të Tiranës: “Edhe ne si gjithë Evropa!, ishte më i fuqishëm se parrullat komuniste, tani të zhveshura dhe të mbetura leckë, pa vlerë.

Ramiz Alia, duke mos pasur rrugëdalje tjetër pranoi të ulej në një tryezë me Azem Hajdarin, Dr. Sali Berishën, Gramos Pashkon e demokratë të tjerë. Përfaqësuesit e kësaj Lëvizjeje historike gjatë bisedës ia bënë me dije se vetëm aplikimi i sistemit pluralist, Shqipërinë mund ta nxirrte nga një katastrofë totale. Në këtë kontekst i përkujtuan atij ngjarjet që kishin ndodhur në vendet komuniste në Evropë.Nga trysnia, pasardhësi i diktatorit Hoxha, Ramiz Alia, më në fund, u pajtua që në Shqipëri të niste pluralizmi politik.

Pra, në këtë periudhë formohet Partia Demokratike, e cila me aktivitetin e saj çoi përpara proceset demokratike në gjithë Shqipërinë.

Më 22 mars 1992, ditën e parë të pranverës, u organizuan zgjedhjet parlamentare dhe me këtë përmbyll kapitulli i tiranisë së errët në Shqipëri. Në mitingun e madh që organizoi Partia Demokratike në sheshin e Tiranës, foli lideri i saj Dr. Sali Berisha, i cili me tone entuziaste paraqiti projektin e një Shqipërie demokratike, ku të gjithë do të gëzonin të drajtat dhe liritë e tyre, në një Shqipëri evropiane.

Nga një dorë mizore më 14 shtator 1998 u vra simboli i Lëvizjes Studentore dhe i demokracisë, Azem Hajdari.Nuk ishte atentat vetëm ndaj tij, por ishte atentat ndaj Shqipërisë, ndaj të ardhmes së saj demokratike, atentat ndaj një Shqipërie që ishte nisur drejtë Evropës dhe ndaj njeriut i cilii bëri shumë për demokracinë shqiptare.Vrasja e Azem Hajdarit tronditi të gjithë liridashësit dhe idealistët e Shqipërisë, të gjithë ata që vuajtën për lirinë e fjalës dhe lirinë e të drejtes së ekzistimit.

Shqipëria pas 25 vjetësh të tranzicionit?

Kanë kaluar 25 vjet të ranzicionit në Republikën e Shqipërisë dhe kjo periudhë mund të konsiderohet deri në njëfarë mase e mjaftueshme për një zhvillim të demokracisë dhe të konsolidimit të shtetit në aspektin ekonomik e politik.Në këtë drejtim ka shumë pikëpyetje dhe gjithashtu mendime që kërkojnë përgjigje?

Shqipëria para 25 vitesh ishte nisur nga zero-ja, nga një asgjë, dhe ngjarjet që pasuan ishin shpresëdhënse dhe me kalimin e viteve edhe zhgënjyese. Nuk ishte e lehtë  shkëputja nga e kaluar dhe aq më e vështirë ishte ngjitja, kuptimi dhe vullneti i zhvillimit të një demokracie të mirëfilltë. Shqipëria për këto 25 vjet kaloi nëpër një periudhë të komplikuar tranzicioni: përmjet fajdeve, korropcionit, krimit të organizuar, kundërthënieve të ashpra partiake për arritur në pushtet, me përvojën e pakët të zhvillimeve demokratike, me shumë probleme të pronësisë dhe me fenomenin e pangopëshmërisë të politikanëve për t’ u pasuruar, duke keqpërdorur pozitën dhe votën e dhënë nga populli. Ndër problemet tjera të mëdha  ka qenë ndërrimi i botëkuptimit për ta kuptuar shpirtin e demokracisë dhe, në këtë kontekst, edhe krijimin e vetëdijes për ndërtimin e shtetit, që është gjëja kryesore e zhvillimit të përgjithshëm ekonomik, tregut të lirë dhe të hapjes së vendeve të lira të punës. Në këtë periudhë Shqipëria u përballë edhe me ekzodin e shqiptarëve, duke kërkuar shpëtim në botën e jashtme për një vend pune.

Një shtet që s’ arrin të krijojë lumturi materale për qyetetarët e saj, nuk mund të ketë stabilitet politik e ekonomik dhe ardhshmëri të mirfilltë për qytetarët e saj.

Shqipëria e këtyre stërngarkesave për një çerek shekulli pati edhe sukseset e saj: gjatë kësaj periudhe Bashkësa Evropiane miratoi liberalizimin e vizave për qytetarët e Shqipërisë, u nënshkrua marrëveshja kryesore për Stabilizim Asocimin dhe shumë marrëveshje të tjera integruese me Bashkësinë Evropiane dhe me vende të tjera të botës për bashkpunim ekonomik e tregtar.

Ndër arritjet më të madha konsiderohet hyrja e Shqipërisë në Aleancën Veri Atlantike-NATO.

Gjithashtu u ndërtuan shumë rrugë, ndër to edhe rruga e kombit që lidhë dy pjesët shqiptare, Shqipërinë me Kosovën, që për kohë të gjatë ishin të shkëputura me një kufi hekuri. Shqipëria është vend i mundësive të mëdha të zhvillimit ekonomik, sidomos të zhvillimit të turizmit bregdetar, ku politika është pengesa më e madhe e saj.

Shqiprinë në të ardhshmen e presin shumë punë të rëndësishme: zbatimi i ligjeve, një pavarësi më e theksuar e gjykatave, një luftë më e madhe e zhvillimit ekonomik, e demokracisë dhe integrimit evropian. Jemi dëshmitarë se bota sot po lëviz shumë shpejt, prandaj Shqipëria duhet të lëviz edhe më shpejt për  t’ iu afruar Bashkësisë Evropiane dhe rrjedhave botërore. Shqipëria dhe shqiptarët nuk kanë kohë të presin, ata duhet të zënë trendet e kohës.

* Autori është veprimtar dhe biznesmen i njohur i komunitetit shqiptaro-amerikan dhe themelues i gazetës Yllyria në New York.

8 Dhjetor , 2015