Zaim Kuci – Page 2 – Dielli

Shqipëria në lotët e një femre…”

June 23, 2014 by dgreca

Nga Zaim Kuçi/
Nënë, motër, grua, bashkëshorte, vajzë, shoqe, të gjitha keni një emër gjinor: Femër – pak rëndësi ka statusi i juaj, po ju kujtoj një thënie që e meritoni vetëm ju, si një kërkesë e shoqërisë shqiptare e cila ka nevojë për të ndryshuar atë, që ne ndjehemi keq dhe ju e keni vajtuar në vite: « Zoti nuk mund të ishte kudo dhe për këtë ka krijuar nënën».
Brodha historinë e popullit tim në vite dhe them, më shumë se kudo në këtë rruzull tokësor, ju femrat shqiptare për nga gjerësia e vuajtjeve tuaja jeni hyjnesha, ju jeni paksa ndryshe nga femrat e tjera të botës, ky është këndvështrimi im për këtë emër të shtrenjtë.
Unë i kthehem historisë së shkuar dhe sot duke sjellë si fakt se, të dyja mpleksen dhe kanë shumë të përbashkëta që do desha t’i vektorizoja në një të vetme: dhimbje.
Vite më parë ishin ato nëna dhe gjyshe, të ulura si në këtë foto varfërie, që nisnin në kurbet me lot në sy ndoshta për herë të fundit të dashurit e tyre. Ato i përcillnin dhe nuk e dinin se ku shkonin, veçse meditonin dhe ëndërronin natë e ditë, të mirën dhe të keqen – duke thënë: ata shkuan larg, shumë larg, – ardhshi shëndoshë. Të ulur në këtë prag varfërie, ato shkruan me lotët e tyre kaq shumë histori dhe kaq shumë poezi të dhimbshme.
Dukej se ky prag ishte kthyer në një skenë drame, ku muajt e vitet rropasnin dhëmbshërisht zemrat e tyre nga pritjet e gjata që përfundonin, herë me gëzime dhe herë me hidhërime.
Sa shumë vargje u thurën nga zemrat e lënduara të pritjeve të gjata dhe sa shumë këngë u kënduan për kurbetin e flamosur. Ato janë dëshmitare të së kaluarës së keqe, janë kujtesa për t’u mos harruar më, janë kujtesa që e ardhmja të mos i ngjajë më së shkuarës. Por nuk ndodhi ashtu. Ne i harruam sepse nuk ndryshuam, ato u rrokullisën për të na sjellë të tjera vargje, të tjera ngarkesa dhe të tjera lodhje- mbetëm në mërgim- mbetëm në halle.
Vuajtjet e këtij populli nuk kanë kufi, nuk kanë kohë dhe epokë: ato kanë vijimësi të mirërregulluar nga vet ne, prandaj duken se janë të përjetshme. Edhe nënat në këngët e tyre vetëm i ndërruan emrin nga kurbet në emigracion, ndërsa dhimbjet u shtuan, mbetën po ato lotë akoma të njomë, që nuk u shteruan për ndarjet nga të dashurit e tyre si në atë kohë qameti, ato rrjedhin nga një mal hallesh të tjera të shoqërisë shqiptare.
Këngët dhe vargjet u shtuan aq sa poetët dhe muzikantët duket se gjetën treg pune në ekonomine e tregut shqiptar; ato morën lehtësisht rrugët e vendit tim që ecën nuk e di se ku, si një zog i plagosur, herë bie këtu e herë bie atje.
Vitet u rrokullisën por kohrat nuk ndryshuan, rituali çudi është për të gjithë i njëjtë: « bir po rri tek dera sa të mos shoh më nga sytë ».
Me dhimbje i përcollën dikur nga ky prag, duke i ndjekur me sy deri te fundi i rrugës që e ndante ai gardh i oborrit të shtëpisë. Kohrat ndryshuan vetëm në mënyrën moderne të përcjelljes, sot ato i ndjekin deri tek ai mjet modern, qoftë ai : veture, anije legale a ilegale, tek ngritja e zhurmës së avionit, deri sa të zhduken në horizont me një pikëllim pëshpëritës “bir i nënës, rruga t’u bëftë dritë, ik, ndoshta nuk më gjen më”. Prapë, udhëtarët e rrugëve të largëta kthenin kokën dhe me siguri nuk mendonin atë që të dashurit e tyre thoshnin me zemër të ngrirë.
Ata ktheheshin të harruar pas shumë e shumë vitesh. Ktheheshin me kujtimin e asaj dite përcjellje, por çfarë gjenin? ….vetëm dhimbje duke kërkuar vendin ku prehej një qeskë kockash me një emër të gdhëndur në gurin e përjetësisë dhe një mal kujtimesh që mbeteshin si brengë jete.
Edhe sot në kohën e qytetërimit, është po ai ritual përcjellje dhe ajo pritje; asgjë në këtë botë nuk ka qenë më e vuajtur, më e dhimbshme se sa zemra e një gruaje shqiptare shekuj më parë; sot, ndoshta jo për mot.
Sa dhimbje mban përjetësisht kjo foto e kësaj anije të turpshme, ngarkuar me njerëz si mizat e dheut. Sa jetë shqiptarësht ka përpirë ai det i mallkuar, sa herë komshinjtë kanë mbytur gomonet-varkë të mbushura me femijë, gra dhe burra….nuk dihen se ku, duke lënë gjithmonë tek të dashurit shpresën se një ditë do të kthehen; duke fantazuar me kohën që kalon lloj lloj portretesh e lloj lloj alibish…i lamë pa varr. Por, sa herë ne, shtetformuesit kemi analizuar këtë fenomen si një ligësi përbindëshe të vendit? Asnjëherë!
Mbetën zemra të ndrydhura, si dikur vite e vite më pare, duke pritur me orë, dite, muaj, vite të tëra tek pragu i derës së tyre. Erdhëm së fundmi në një “risi” të përbashkët, atë që çdo derë shqiptare zor se i ka shpëtuar të keqes për të mbijetuar, botës të së keqes dhe botës së largët të emigracionit.
Është shkruar nga shkrimtarë dhe nga zemra nënash se pritja është e dhimbshme, edhe kur pret një mal të mirash nga ai vend i huaj si mërgimtar, ajo prapë për një zemër nëne është dhimbje. Por dhimbjet e kësaj gjinie nuk ndalen këtu, ato kanë marrë dhe forma të tjera, në shumë raste të pabesueshme.
Edhe pse jemi futur në një shekull modern, tek ne, prapë lotët e qënies njerëzore – femër nuk gjejnë ndalesë, më keq se kaq lotëve u është shtuar një fenomen tjetër aq sa i turpshëm për t’u sjellë si ndodhi; u kemi ngarkuar sjelljen kafshërore të gjinisë tjetër, e cila sa vjen e rritet, herë me fjalë dhe herë me forcë, herë me thikë e herë me pushkë.
Të mirët e këtij vendi do të shtonin pa hezitim të tjera akuza për ata që ndërtuan dhe prodhuan pandershmërinë, për ata që mbollën drogë e trafiqe të qënies njerëzore, që pluhurosën hartën e vendit, që bënë largimin e shumë e shumë bijave dhe bijve shqiptarë të ditëve të sotme për një jetë ndryshe, për të mbijetuar, nuk e di se ku, edhe në botën e punës skllave.
Jetojmë në një shoqëri dekadente, interesi dhe të pashpresë të udhëhequr nga ju politikanë, fatkeqësisht pjellë e këtyre nënave që ju i dhuruat këtë shoqëri të pashpresë. Përballë kësaj katastrofe të sajuar, sot edhe ne burrat jemi kthyer me zemër nënë, për ç’ka ndodh dhe për ata që vijnë dhe ikin nga diku larg.
Le të themi se ka një fillese shprese, ka një dritë e cila për të mos u shuar kërkon gjithpërfshirje, dhe forca e juaj do të jetë sulmi vendimtar për të fshirë pluhurin e zi të hedhur nga ne, të keqqeverisurit. Me forcën e një nëne ndryshimin kërkojeni tek familja e juaj, tek ata që na drejtojnë, qofshi në pushtet e pa pushtet, janë bijtë tuaj ata që prodhojnë atë që ju kurrë nuk e dëshironi.
Ju keni zemrën me medaljen altruizëm, armë që dominon burrat. Përtej detyrës, altruizëm dhe forcë tregoi dhe pilotja amerikane Nicole Malachowski e cila e hipur në avionin supersonik filloi gjunjëzimin e diktatorit serb dhe u bë heroina e luftës në krah të vëllezërve kosovarë.
Ju e dini mirë se Shteti fillon në familje dhe se ndryshimin e kërkuar e keni ju në dorë, ju që sillni jetë, dritë, bukuri, lumturi; ju që bëni gjithçka në këtë botë mizore; pa “lazarat” e pa prostitucion, me drejtësi dhe pa korrupsion, atë të kthimit në atdhe të atyre që na mungojnë përherë.
Shtetet ndërrojnë sisteme, ndërrojnë regjime, ndërrojnë qëndrime dhe pasurojnë shpirtra, ndërsa ne thurim, a na thurin fjalime me premtime të zellshme ata të kostumeve të bukura, ata që kanë privilegjin të na drejtojnë duke na zbrazur qënien dhe ftohur zemrat. Në demokracinë e shumëpritur, vrullshëm afruam përsëri largimin masiv të bijve tanë që nuk dihen se ku. Shumë shpejt krijuam misionin « njerëz të humbur » me plot histori që trembin dhe fëmijët në barkun e nënës.
Ne ndërruan emrin e kurbetit duke e modernizuar atë, e quajtën Emigracion legal dhe ilegal; pak e rëndësishme është statusi, e rëndësishme është që i larguam bijtë dhe bijat dhe prapë e dëshirueshmja mbetet, të largohemi sa më shumë nga ky vend, këtë e kërkon çdo shqiptar, i ndershëm dhe i pandershëm, këtë e kërkoj edhe unë që kam një dozë të fortë atdhetari. Këtë e kërkon varfëria.
Pranojmë se duam akoma dhe 10 vite që t’i afrohemi europës dhe 70 vite të tjera që të jemi si ata, po kush Ne, autoktonët e europës, ne që kemi hapësirën detare, ajrore e tokësore më të mirë se shtetet elite të europës.
Po përse? Përgjigjia ime do ti shkonte duke marrë pozicionin e kritikut (për t’ua hedhur të huajve) atyre që shkruan në kohë të ndryshme keq për vendin tim: strategut Albert Bushnell Hart në shkrimin “E ardhmja e Shqipërisë së pavarur”; Julian Amery, në librin e tij “Bijte e Shqipes” shkrimit te “The New York Times” në më shumë se 100 vite më parë (v.1911) ku etiketohemi me definicione të cuditshme që nuk do të dëshiroja t’i shkruaja në këtë artikull.
Për gjatë viteve nuk i vlerësuam këto definicione dashamirëse apo keqëdashëse, por, ne gjithmonë nga podiumet e injorancës brohorasim, le t’i quajmë, horrat në fushë betejën e tyre të vjedhjeve dhe shkatërrimeve; ata lozin me ne dhe ne heshtim…ky është rituali në vite i shqiptarëve. Udhëheqës të mirë dhe ju barbarë të vendit tim, a do ta shëroni nga këto epitete “disi të vërteta” vendin tonë? … edhe pse akuza për shkallën e pamjaftueshmërisë të qytetërimit të popullit tonë nuk mund të thuhet më?
Një vend i bukur dhe një popull i mrekullueshëm por pa nerv, me drejtues … dashakeqës të programuar në kohë e në vite, ata fillojnë nga Komandant Skuadre (mundësisht) e deri President Republike.
Shumë piktorë e shkrimtarë janë përpjekur të formonin portretin tend, moj nënë, por mijra e mijra portrete e vargje nuk mundën ta personalizonin atë. Nëna është quajtur diell, se pa lindjen e tij nuk ka jetë mbi tokë dhe pa lindjen e saj nuk nis jeta…! -Lule -, po cila lule nuk mban dhe ka emrin tend? Të gjithë, tek kjo lule çelim petalet, nis dhe zbukurohet jeta… por edhe ky emër i bukur nuk e plotësoka atë gjenialitet që të afron emri nënë, dhe kështu nuk gjetëm akoma definicionin tend moj nënë. Sa shumë e shumë vlerësime dhe histori vërtiten rreth jush, prandaj ju e keni levën e Arkimedit për të ndryshuar ritualin shqiptar- të atyre që na drejtojnë qofshin ne familjen tuaj apo rreth saj.
Atëherë, ne të gjinisë tjetër kemi çfarë të ndryshojmë (unë)…, dua dhe uroj një tjetër sjellje, ku në duar ne meshkujt të gjithë të mbajmë tufa me lule dhe të përulemi në gjunjë para kësaj mrekullie që na ka falur zoti apo natyra, me kusht që nëse ju mundeni të ndryshoni ata që na drejtojnë, të çfarëdolloj statusi qofshin.

Sfidat e jetës janë ndër më të vështirat dhe më të papriturat dhe përballë tyre shpesh herë ndjehemi të lodhur dhe të pashpresë sa një forcë kapitulluese dominon dhe të bën të tërhiqesh. Në fakt edhe tërheqja është e vështirë përballë gjendjes së padëshirueshme, të së shkuarës dhe të sotmes, e cila të bëhet pjesë emocionale e pandashme dhe të hyn lirshëm në ditën tënde, kjo është arsye edhe pse ndoshta ne nuk jemi të aftë aq sa duhet për ta rregulluar atë, ndërgjegjësisht nuk heqim dorë prej saj…
Qershor 2014

Shumë e kërkuara Europë…

December 16, 2013 by dgreca

Sa kushton “Po-ja ” dhe “Jo-ja ” për Bashkimi Europian/

Opinion nga Zaim Kuçi/

E shprehur troç, vijon ende loja e dyzuar e asaj Europe të vitit 1913. Kanë kaluar 100 vite dhe në vitin 2013 Europa të mos ketë frikë nga RSH. Ajo duhet të kuptojë se “de facto” ne punojmë e jetojmë në Europë, prej kohësh jemi atje. Nëse do ti referohemi shifrave të deklaruara prej vendeve europiane, aktualisht rreth mbi 50% e popullsisë shqiptare punojnë në kuadrin e emigracionit legal dhe vajtje-ardhjet stinore në disa nga vendet kryesore evropiane si: Itali, Greqi, Kanada, Gjermani, SHBA dhe jo pak edhe në Francë. Bashkëatdhetarët e mi, jetojnë, punojnë e studiojnë ashtu sikurse çdo banor tjetër i Europës, të integruar me mendësi dhe punë në kontinentin e vjetër.

Po përse ky hezitim? Europa gjithmonë harron të kaluarën tragjike shqiptare. Ne vetëshpallemi të pavarur në vitin 1912, ndërkohe që të parët tanë, pellazgët, janë po aq të vjetër sa grekët e lashtë. Ata u vendosën në Europën Juglindore në të njëjtën kohë me grekët, bashkë me kulturën dhe gjuhën e tyre unike: shqipen. Do të ishte viti 1913, ku Europa futi në lojë Shqipërinë për të dalë nga një krizë e brendshme që nuk i dihej fundi. Ajo e pranoi shtetin shqiptar vetëm për interesa të saj për të larguar rreziqet ballkanike.

Fatkeqësisht, në vitet pasuese patëm të njëjtën pamje indiference europiane, pak ndihma edhe kur përmbysën sistemin komunist, edhe pas 90-ta kur kishim vërtet nevojë për të mbijetuar dora europine ishte qesharake. Ne mbijetuam duke sakrifikuar gjithçka, Shqipëria historikisht e lënë pasdore nga vendet e Europës….edhe “kolla” greke, Irlandeze, portugeze, spanjolle apo qipriote tronditi europën duke zbrazur xhepat e qytetarëve të saj, për RSH, Jo …por shqiptarët e dinë mirë që historia duhet të riprodhojë vetëm anët e mira të saj dhe prandaj e kërkon atë, është ky motiv që Shqipëria është tepër aktive dhe ka angazhuar/angazhohet në operacione paqeruajtëse në kuadër të NATO, BE dhe OKB rreth.

Çfarë pritet më 19 Dhjetor 2013?

“Jo-ja” hollandeze, e cila është hedhur në kërkim të jo-ve të tjera. Është e turpshme kjo lëvizje për hollandezët në emër të trafiqeve dhe drogës shqiptare apo dhe për korrupsionin shqiptar. A do të ndjehen të qetë europianët përballë faktit që është kjo Hollandë që stimulon apo mbart stacionin e fundit të kësaj droge dhe trafikun ballkanik? Shqipëria nuk është as fillimi dhe mbarimi i këtyre të keqiave, por janë ato shtete që do të votojnë RSH, ajo u është bashkëngjitur atyre.

Le t’i kthehemi sot Bashkimit Europian i cili është në lëkundje për të mbijetuar, kjo të mbipopulluara edhe nga forcat ekstremiste nacionaliste, sidomos të ringjallura në vendet e europës lindore dhe shtete të tjera si rasti Serbisë, Ukrainës, Greqisë, Qipro që nxituan tolerancën europine në gjeopolitikë dhe në ekonomi duke boshatisur arkën e tyre etj, pra në Europë ndjehet ndarja. Ndoshta, do të jetë kjo situatë e re që RSH do të sakrifikohet për të forcuar sado pak unitetin, kjo po ndodh edhe me Hollandën kryesueses së “jo-s”.

Fatkeqësisht sot kemi të njëjtën pamje si “Po-ja ” dhe “Jo-ja ” e kohës së frikshme e marrjes së vizave ku europa na rrjeshtoi në rrjeshtin e fundit, pakëz më të preferuar se Bosnja-Hercegovina edhe pse ne shqiptarët më shumë se 10 vjet kontribuuam me një kompani këmbësorie në këtë vend të trazuar të rajonit tonë. Ishte kjo Europe që hezitoi të pajiste me pashaportë nënat dhe gjyshet shqiptare që kërkonin të vizitonin fëmijët, nipërit dhe mbesat. Asgjë nuk ndodhi me shqiptarët edhe mbas “po-s” europiane….

Çfarë do t’i kujtoja europës para se të thotë të padëshirueshmen “Jo”?

A është vlerë uniteti i gjithë popullit dhe spektrit të saj politik për të mbështetur çdo lloj operacioni, kur ai kërkohet për të mbrojtur lirinë e popullit, vlerë që në situata krize si vendet e rajonit dhe disa vende anëtare të NATO-s nuk kanë dakordësinë e veprimit.

A është vlerë që për shqiptarët NATO konsiderohet ideal, edhe pse kjo nuk është për të gjithë vendet e kontinentit tonë?

A është vlerë që popullsia shqiptare ka predikuar në harmoni të plotë për shekuj me radhë tre fe : mysulmane, ortodoks dhe katolikë.

Ajo duhet të kuptojë se Republika e Shqipërisë ka vërtet shansin e vendndodhjes, pozicionin e favorshëm gjeostrategjik për rajonin, Evropën dhe më gjerë nga ku ajo vlerësohet në zonën pothuajse të përgjegjësisë së operacioneve të pritshme në këto hapësira, për të kontribuar duke vënë në dispozicion hapësirat e saj detare/ajrore, porte dhe aeroporte që kanë vlera dhe kontribute ushtarake më shumë se batalione e mjete luftarake. Përse jo, ky shans mund t’i drejtohet dhe gjeostrategjisë të aleatëve të dikurshëm strategjik….por kjo nuk do të ndodh. RSh nuk mund të bëjë presione me aleatët e saj të vjetër për plasdarmën ballkanike të shumë kërkuar prej tyre siç nuk hezituan ta bënin fqinjët e saj Greqia apo Qipro (me 850 mijë popullatë me 12 miliard euro) si shpërblim për mos t’iu bashkuar Rusisë.

E dyshimta Hollanda. Vitet 50-të do ta kujtojnë këtë shtet si iniciator dhe themelues i Bashkimit Europian dhe më datë 19 dhjetor do të jetë kundër këtij zgjerimi, kundër një shteti që simbolikisht kërkon të hyje në këtë familje të madhe. Po përse? Asgjë nuk duket principale, edhe pse RSH duhet të bëjë një përmbysje në vetvete, që shpresojmë që do ta bëjmë, por ajo që duket madhore për hollandezët ndoshta do të jetë keqinformimi i myslimanizmit shqiptar apo dhe influenca turke në rajonin tonë. Pra shqiptarët do të sakrifikohen për fenomenin e ri klasik “Islam” të menduar në kontinentin hollandez.

Edhe për këtë “keqinformim”, Shqipëria do të ishte një model për Europën dhe më gjerë përsa i përket bashkëjetesës dhe tolerancës ndërmjet feve, fenomen që ka marrë përmasa globale dhe po evoluon në konflikte të mundshme midis shtetesh dhe popujsh.

Shqiptarët janë pjesë e pemës europiane, gjeografikish, politikisht, ekonomikisht po aq dhe e kulturës, civilizimit dhe vlerave të saj madhore. Nuk mund të ndahet Identiteti shqiptar nga ai europian.

Më datë 19 dhjetor, Bashkimi Europian do të drejtojë shkopin me forcë, me të drejtën për të kërkuar nga shqiptarët standarde europiane të sjelljes, shtet ligjor, të luftës kundër korrupsionit, krimit të organizuar, trafiqeve, drogës, etj. Nga ana tjetër, Bashkimi Europian e ka për detyrë gjithashtu të ndihmojë këtë vend të vogël për t’u bërë pjesë e kësaj europe. Duke pranuar Shqipërinë me statusin e vendit kandidat, Europa ka pranuar në rreth 7.5 miljon shqiptarë të rajonit, ka pranuar më tepër ekonomi dhe civilizim të shoqërisë.

Sa kushton “Po-ja ” dhe “Jo-ja ” për Bashkimi Europian. RSH me kohë është futur thellë në këtë europë. Ajo është prezente në jetën ekonomike, politike, familjare të këtyre shteteve me të mirat dhe të këqiat e saj.

Kjo është Shqipëria e pas 19 dhjetorit 2013.

Tiranë 15 dhjetor 2013

Të Diplomuarit dhe Komisionet Mediokre…

December 7, 2013 by dgreca

Nga Zaim Kuçi /

Shumë shekuj më parë Wlliam Shakespeare me madhështinë e intelektit që e karakterizonte do të arrinte në përfundimin se: “Mendja e një kombi është arsimi. Zemra e një kombi është morali”, thënie lapidare që i mbijetoi kohës në shekuj madje u vërtetua prej saj. Në mënyrën tonë, morali i kësaj thënie është preludi i çdo gjëje, duke preferuar më shumë varfërinë përballë kërkesës për t’u arsimuar, ky është virtut i bukur shqiptar.

Por trazicioni i tejzgjatur shqiptar, kësaj tradite të bukur duket se po i thyen më kryesoren –Moralin. Preferuam një masivizim të pamerituar duke ngritur “piramidat” fiktive të zhvillimit të arsimimit. Në një dialog ironie shokësh dëgjova të “kritikonin” negociatorin në BE për RSH Stefan Fyle i cili në intervistën e para pak ditësh paska thënë se RSH i duhen 8-10 vite për t’iu bashkuar Europës. Po përse kjo vonesë për të mbrritur në stacionin e shumëpritur evropian? Në se shikojmë nivelin e të arsimuarit, statistikisht në “letra” për numër popullate, ne qëndrojmë goxha lart edhe mbi ato vende që kanë krijuar BE-n dhe padyshim ky është një vision i “gabuar” i këtij kancelari evropian. Ai, ndoshta nuk e ka lexuar vizionin shekspirian për të vlerësuar një vend, ose ndoshta nuk është mirëinteresuar për “bumet” shqiptare në këtë fushë përcaktuese për përparimin e kombit dhe shtetit, që ne i kemi kaluar ata dhe vazhdojmë të ecim në korsin e nxituar, madje më shpejt se vendet e zhvilluara evropiane…më e papranuara, ka gjasa që ai di të vërtetën e kësaj piramide falls.

Më ngacmojnë disa të dhëna interesante për vendin tim në lidhje me çfarë kemi ndërtuar për të humbur këto kohët e fundit me vlerën përcaktuese se si përparon një komb. Pa u futur në analizën e kësaj fushe kaq të ndjeshme, duhet të pranojmë faktin vërtet shqetësues: sa shumë universitete, sa shumë mastera shkencorë, më keq se kaq sa shumë “doktorantë” kemi në RSH….a thua se jemi më shumë se Parisi apo Berlini, a thua se jemi vërtet në pararojë të zhvillimeve ekonomike, shkencore, kulturore evropiane…

Po shkëputem nga e përgjithshmja për t’u ndalur tek një fenomen tjetër, tek “të doktoruarit” që, edhe pse në vendet e zhvilluara demokratike kalohet në vrimë të gjilpërës, pasi konsiderohet si pasuri kombëtare, për fat të keq tek ne të qënit doktor i shkencave është kthyer si “sport i masave”. Që të gëzosh titullin e lartë “doktoraturë” duhet të jesh ndryshe nga të tjerët, shumë i ditur, duhet vërtet sakrificë. Kjo fjalë është risi që shtyn fuqishëm shoqërinë në të gjitha fushat. Orteku i kësaj sëmundje ka mbritur edhe tek ne, në fushën e Sigurisë dhe të Mbrojtjes … kemi edhe ne shumë, a thua që po drejtojmë gjeostrategjinë rajonale dhe atë globale. Në këtë tranzicion na është dashur vërtet mendja e artë e këtyre “doktoratëve” por rrallë i pamë qofshin ata fizikisht apo dhe me punimet e tyre vizionare se si të zhvillohej siguria dhe mbrojtja në RSH.

Gjatë trazicionit janë formuluar strategji, doktrina dhe koncepte në nivel kombëtar, por nuk pamë asnjë referencë nga punimet e këtyre të “diturve” me shumicë të miratuar nga ju.

Do desha të trajtoja këtë problem duke e kaluar paksa tërthorazi me informacionin se kush janë dhe kush kanë të drejtë të promovojnë këto diploma me shumicë dhe këtë aset kombëtar për shoqërinë shqiptare. Ata që vulosin këtë medalje të artë të jetës sonë, sipas meje janë dy kategori komisionerësh, të eturit për fitime dhe të paaftët për vlerësim: për të dy rastet ata janë mediokër. Le të vlerësojmë paaftësinë e atyre “komisionerëve” që kanë mbetur me formimin e viteve 90_të. Personalisht mbetem në respekt të asaj pune kaq të vyer që ata kanë bërë deri në këto vite, ata janë të nderuar. Por çfarë ka ndodhur më vonë? Post 90 -ta solli ndryshime rrënjësore, çvlerësoi strategji, koncepte e doktrina duke kthyer në domosdoshmëri ndërtimin e strukturave, të tjera mentalitete studimore e kërkimore që evoluuan me kohën. Padyshim, kërkesat e kohës për zhvillim inponuan të tjera sjellje studimore, të tjera kërkesa të domosdoshme për t’u arsimuar, përvehtësuar e zhvilluar. Për të gjithë specialistët e fushës dihet që hapi i parë në këtë aspekt është përzgjedhja e temës studimore e cila duhet që t’i shërbejë minimalisht interesave të komunitetit dhe maksimalisht mbarë shoqërisë. Fakt është se … niveli i temës studimore nuk varet vetëm nga ai që e përgatit, përpunon dhe e prezanton atë për t’i shërbyer shoqërisë drejt një zhvillimi të mirë përcaktuar për të hapur perspektiva të reja, më shumë do të thoja nga niveli dhe kërkesat e atyre që kanë të drejtën të vlerësojnë punimin e bërë. Që të vlerësosh një punim të vlershëm apo jo në një fushë të caktuar duhet të ngrihesh disa herë mbi nivelin e atij që të paraqitet për t’u vlerësuar. Po cila është ajo forcë vlerësuese që mat punën e bërë? Sa, si dhe kur ky punim do ti shërbejë fushës përkatëse? Temat studimore janë të matshme, kanë një përfundim, një rezultat për t’u aplikuar, ndryshe ato nuk janë të tilla por leksione akademike. Këtë e selektoni vetëm ju, por që, … fatkeqësisht nuk e keni atë.

Duket se të gjithë ne shqiptarët vrapojmë, me/pa të drejtë, për të marrë një dëshmi titullimi, tashmë për turp e kthyer si CV për të marrë një funksion i cili në fund të fundit përkthehet vetëm në një vlerë më të lartë monetare. Po kush e ka të drejtën për të bërë seleksionimin e këtyre vrapuesvë të/pa ndershëm? Të diturit, të seleksionuarit nga më të mirët e të arsimuarit në universitet dhe akademitë prestigjioze perëndimore. Ata janë formuar dhe kanë marrë kapacitete shkencore në nivele të larta që të afrojnë këto ambjente studimore, konkuruese me homologët e vendeve të zhvilluara. Ata dinë mirë të krahasojnë vlerën dhe jovlerën studimore në interes të zhvillimit, civilo-ushtarak. Peshorja është një, metoda e krahasimit të dijeve, ajo ka dy anë vlerësimi si për “kungujt” dhe për ata që janë në gërë vrapimi për tek “doktoratura”, më Pak dhe më Shumë, i Vlershëm dhe i Pavlershëm.

Studimet për të marrë gradën shkencore janë për vlera zhvillimi afatmesëm/gjatë. Si mund të vlerësosh një temë studimore të vitit 2013 me njohuritë e fituara të para viteve 90-të, aq më keq mungesa të theksuara në zotërimn e gjuhëve të huaja për një përvehtësim autoditat njohurisht. Në akademinë prestigjioze franceze, programi mësimor i vitit 1999 kishte evoluar plotësisht në vitin 2006, nga francezët ai program vlerësohej si një eksperiencë e bukur dhe mbaronte këtu.

Në këtë heshtje, edhe pse kudo flitet shumë e më shumë, e pata shumë të vështirë të hidhja këtë opinion, por ata që do të lexojnë opinionin tim do të thonë: edhe unë, edhe unë, ndaj të njëjtin mendim, shoqëria ka evoluar. A është bërë nga ju të nderuar pedagogë një analizë për temat (doktoraturash) që ju keni miratuar të cilat janë, apo po i shërbejnë fushës kaq delikate –Siguria dhe Mbrojtja-, që edhe ju vërtet të shijoni dhe të ndjeheni krenarë për veprën e bërë nga ju? Ju siguroj se nuk do të gjeni edhe aq shumë, për mos me thënë jo-n kategorike. Edhe një kritikë për ju të nderuar, vërtetë të lauruar, që në pjesën rutinë “mirënjohje’’ të temës tuaj, jo të ndërgjegjshëm, por të imponuar thurni vlerësime dhe respekte kortezie për ata që zor e njohin atë që ju e keni sjell me mundim për t’u vlerësuar. Kurajua ju mungon, ajo është në kundërshtim me atë, që ju me temën e përgatitur kërkoni ti sillni shoqërisë. Napoleon Bonaparte e kërkoi ndryshimin e kësaj bote duke akuzuar heshtjen…”Bota vuan shumë, jo për shkak të shumicës së njerëzve të këqinj, po për shkak të heshtjes së njerëzve të mirë!!

Miq të mi, ju jeni të nderuar deri në këtë vit reference, më mbrapa ….vet apo struktura shtet duhet të rigjejë zgjidhje të pranuara për një vlerësim ndryshe. Shumë shqiptarë kanë mbrojtur tema dhe janë vlerësuar nga më të mirët në universitetet elitare të botës “Harvard”, Dhauphine apo René Descartes”, por, ata do të ndihen keq përpara shumë të titulluarve “falls” të dhënë nga ju, edhe pse kanë rrudhur jetën e tyre për të marrë përsipër ide të reja shkencore për këtë një çik vend. Do të ishte mrekullia e botës në se vërtet kaq shumë shqiptarë të çertifikuar me këta tituj do t’i meritonin kaq shumë diploma të universiteteve, kaq shumë tituj shkencorë që plotësojnë CV modern që tashmë me to është mbushur me shumicë mjedisi i ri shqiptar. Në këtë rrumpallaje CV-ish, zor se gjendet i vërteti, i dituri për ta përzgjedhur për të bërë punën dhe për të na drejtuar. Le të shpresojmë për një zgjidhje ndryshe.

Çfarë fitoi dhe humbi Edi Rama? Po SHBA -ja?

November 16, 2013 by dgreca

*Fituam, një Shqipëri të pastër dhe me shumë dinjitet/

*A është një leksion sigurie për RSH qëndrimi i Edi Ramës për armët kimike të Sirisë?

Nga ZAIM KUCI/

E shprehur me entuziazëm, Po; madje një leksion i shumëmunguar në historinë shqiptare. Në respekt të asaj që dëshiroj të shpreh për këtë çështje, pergjithësisht qëndroj larg qëndrimeve të ngjyrimeve politike të vendit tim. Formimi ushtarak i fituar më detyron që të mbetem një analist në fushën e sigurisë dhe profesionalisht do mundohem të jap opinionin tim për këtë operacion luftarak të menduar për t’u zhvilluar në teatrin e veprimeve luftarake shqiptare.

Si përmbledhje të asaj që u shvillua para dhe mbas “Jo_së” së Kryeministrit, të mendimeve “pro” dhe “kundër kësaj fushate të drejtë dhe padrejtë do të shprehem për ata që nuk do të kenë durimin për të lexuar deri në fund këtë opinion: fituam të gjithë, më shumë ka fituar personalisht Edi Rama.

Po përse? Që të gjykojmë qëndrimin e duhur ose jo të Kryeministrit shqiptar do të pranojmë që, sasia prej 1300 ton armë kimike të Sirisë, për nga gjerësia e problemeve që mbart kjo situate e krijuar, nuk është një operacion demontimi për RSH por një operacion luftarak me forca e mjete të shumta, me/pa të njohura, për më tepër me kundërshtar të padukshëm, ky është rreziku edhe për shtete me potenciale të mëdha.

Në këtë fazë zhvillimi operacioni, vlerësim situate, strategët ushtarakë e vlerësojnë këtë “situatë konfideciale “, leksion që zhvillohet si në akdemitë perëndimore dhe ato lindore.

Krizat dhe konfliktet kalojnë disa faza zhvillimi. Janë strategët (specialistët) që zbulojnë, paraqesin dhe luajnë me fakte dhe shifra për forcat dhe mjetet mbi një situatë të caktuar, në rastin tonë “armët kimike”. Ata bëjnë raport forcash dhe përcaktojnë perspektivën e rrezikut të pritshëm. Sipas meje, në mungesë informacioni, me dilemat e shumta të këtij operacioni, që as dhe sot specialistët e vendeve elitë nuk janë të vendosur për të vepruar, por dhe një hezitim dhe padije nga kolegët e mi ushtarakë, nuk u mundësua në kohë informacioni i duhur për vendimmarrësit shqiptarë.

Propozimi (në se përgjigjia ka qënë e nxituar) për një demontim të mundshëm në RSH ishte shumë i parakohshëm nga aleatët, por sigurisht nuk ishte aspak një detyrim force, apo dhe detyrim moral për palën shqiptare. Në operacion merren dhe rrizqe, por futesh për të fituar, aq më keq në kohë paqe, ushtarakët e dinë mirë “ligjin” për të fituar betejën.

Në çdo operacion fillimisht futet në lojë “diplomacia” e cila është arma e negociatës që progreson ose ndalon përshkallëzimin e krizës dhe konfliktit. Edi Rama duket se u fut në lojë në fazën e dytë të këtij operacioni “diplomacia”. Në këtë fazë formula e është disi e përgatitur, rënie dakord por do ta “vlerësoj” që kupton vijimin e ashtuquajturës periudhë “heshtje”, marrje kohe për të vendosur, që për mua si ushtarak ishte optimale dhe aspak e vonuar. Pa dyshim kjo ndodhi me kryeministrin tonë, nuk kishte si të ndodhte ndryshe.

Çfarë ndodhi? Si nga herë në vendin tim fillon gjuetia e shtrigave. Por, a duhet që kryeministri i RSH si një nga garantët kryesorë për sigurinë e vendit dhe të jetës së popullit të vet, përballë këtij operacioni të rrezikshëm duhej të dilte nga konfidecialiteti? Sipas meje strategjikisht do të ishte gabim, madje me pasojë. Në të tilla raste pavendosmërie, aq më tepër për një situate të pritshme diplomacie, për çështjet e sigurisë së kombit, kërkohen sjellje të tjera, të matura që fatkeqësisht u komentuan me ngjyrime politike por dhe me analiza dilitantësh, më së shumti ishin dhe konfuze.

Diplomacia është arma e fjalës, e cila bëhet më e fuqishme se avionët, raketat, anijet luftarake dhe tanket, kur ajo është pronë e të diturve. Sipas meje Edi Rama tregoi maturi diplomatike përballë një propozimi në fazë negociate (situate e nxituar nga aleatët), ushtarakisht përkthehet Fuqi Kombëtare.

Pas kaq vite demokracie, jam i lumtur që në vendin tim pash elementë dhe nerf demokratik, kjo është shumë për të majtët e të djathtët, kjo duhet të na gëzojë. U ndjeva mirë që studentët dhe nxënësit, këta të rinj reaguan ndjeshëm për këtë çështjë e të gjithëve. Uroj që kjo frymë të vazhdojë në emër të dinjitetit dhe jetëve njerëzore. Edi Rama, sipas meje shumë i kujdesshëm, dhe këta të rinj bënë që Shqipëria të shpëtojë nga lista e zezë si vend i kontaminuar.

Në këtë ndjenjë lirie të rinjësh, gjithnjë dhe në rritje në të gjithë vendin, mu duk se edhe “Edi Rama” ishte në mes tyre. Kjo duhet të gëzojë të gjithëve.

Çfarë fitoi dhe humbi Edi Rama? Po SHBA -ja?

Pa dashur të listoj një sërë fitore do nt’i vlerësoja të shumta të Edi Ramës në këtë operacion luftarak të pa zhvilluar them se: më duket se, në RSH erdhi koha për të pyetur interesat e Shqipërisë, opinionin publik që vështirësisht ka funksionuar. Jetojmë në një epokë dhe në një kohë kur kryeministri, presidenti dhe ministri nuk duhet ta konsiderojnë vehten si agallarë, por shërbëtorë, ashtu siç e gëzojnë prej shumë vitesh amerikanët dhe francezët, që të gjithë ne endërrojmë të shkojmë drejt tyre.

Çfarë humbi Edi Rama? Të kaluarën “demokratike” shqiptare, prepotencën, interesat personale, individualitetin politik etj.

Po SHBA ? fitoi një popull më dashamirës, më të burrëruar, më edërrues drejt saj me më shumë dinjitet. Shqiptarët janë të dashuruar me SHBA, miqësia është afagjatë dhe jo “mujore”, ata kanë qënë, janë dhe do të jenë aleat strategjik për RSH.

Edi Rama mundi t’u japë mesazhin aleatëve tanë strategjik se RSH ka vullnetin e mirë por nuk plotëson standardin e kërkuar për pritjen, demontimin dhe ruajtjen e këtyre armëve, nuk ka zona të lira për hapësirën e kërkuar, për më tepër kemi tejngopje të ambientit me atë çfarë kemi bërë deri tani. Në këtë rast RSH e ka fituar tashmë sinqeritetin dhe respektin e tyre. RSH, në mënyrën më rigoroze i ka plotësuar kontributet në kuadër të Nato_s duke shtuar dhe ato në BE.

Shqipëria duhet të punojë për një plan veprimi për të marrë një pozicion të ri dominues, të favorshëm gjeostrategjik në rajon, me çmimin “Nobel” që tashmë e kemi marrë pikërisht për natyrën e bukur, kushtet klimaterike, me diversitetin e terrenit, me detet, liqenet, lumenjtë, kështjellat e bukura, duke i shtuar mikpritjes shqiptare që do të thithin turrizmin si lëndën e parë strategjike për zhvillimin ekonomik të RSH, të cilat kanë marrë kohët e fundit rrugën e shpresuar. Shtypi elitar botëror ka bërë komente dhe vlerësime të shumta për këto armë, gjë që memoria e njerëzve nuk do të humbasë lehtë opinionin se ky vend është i kontaminuar; edhe ky do të ishte një rrezik që duhet vlerësuar.

RSH i duhet e ardhmja e pastër, territori i së cilës ka filluar të pastrohet dhe të ecë.

********************************************

Armët kimike nga Siria e largët…

November 9, 2013 by dgreca

Nga Zaim Kuçi /

Shumë vite më parë Gjenerali MacArthur do të shkruante për Amerikën shumë miljonëshe «Unë jam i shqetësuar për sigurinë e kombit të madh, jo aq shumë për shkak të ndonjë çështje nga jashtë por për shkak të forcave tinëzare që punojnë nga brenda ».

Në se vlerësohen konfliktet e sotme të kudondodhura në botë, ato kanë për bazë dhe vijnë nga shkaktarët e kësaj dhënie të shumë viteve më parë.

Le t’i kthehemi problemit të armëve kimike siriane që ka përfshirë tashmë politikën globale për shkatërrimin e tyre.

Tashmë është hedhur në tavolinë shkatërrimi i tyre jashtë territorit sirian, kjo vetëm për masa sigurie dhe është projektuar një nga shtetet “bamirëse” për këtë operacion dhe RSH me motivacionin se RSH mbështet gjitthmonë aleatin e saj strategjik SHBA dhe duke i shtuar dhe opinionit se ka experience për të bërë këtë operacion. Personalisht, mbetëm vërtet në të parën opsion, të ruajmë aleatin tonë strategjik, por….

Në këtë situatë diskutimesh shtrohet pyetja, a ka skenarë të tjerë për të kryer këtë operacion luftarak?

Për një hapësirë diskutimi, sjell si fakt se, e përgjithshmja e shteteve është se armët kimike janë pjesë të kompletit luftarak të forcave të armatosura, madje me sasi dhe fuqi më të mëdha se këto të Sirisë. Shtrohet pyetja, cili organizëm sigurie botërore do të sigurojë që nesër nuk do të ketë lëvizje popullore në ndonjë shtet tjetër siç po ndodh në Siri? Dhe se, këto armë kimike të këtyre shteteve prapë do kërkojnë terren jashtë kufijve të tyre? A do të ketë zgjidhje të paramenduar nga organizmat botërorë të sigurisë për këtë problem global?

Nesër mund t’i vijë radha dhe Koresë së Veriut, e cila udhëhiqet nga një diktator që kërcënon hapur superfuqinë, SHBA me deklarata absurde për përdorimin e këtyre armeve madje më të rrezikshme se ato siriane (nuklerare). Ky vend është tejvarfëruar dhe nuk është çudi që të ketë edhe lëvizje të tilla të brendshme. Po nuklearet iraniane… po Egjypti i trazuar… e të tjera shtete që janë të tejngopur me armë kimike dhe janë në konflikte të brendshme? Në botë ka zhvillime, paqëndrueshmëri, pasiguri që padyshim kërkojnë angazhimin e organizmave botërore të sigurisë të veprojnë duke parashikuar shmangien për përdorim të lëndeve kimike me ligje imponuese për shtetet bartëse të këtyre armëve që mund të përfshihen nesër në konflikt.

Le të vlerësojmë situatën në konfliktin sirian. Për më shumë se dy vjet në këtë vend ka një luftë të tmerrshme, kaotike dhe e dhunshme. Kuptohet se depot e këtyre armëve janë po në këtë vatër lufte që prej dy vjet. Aq sa jam në dijeni, as dhe një armë kimike nuk është tentuar të përdoret nga forcat të opozitës apo rebele. Atmosfera e helmuar është vepruese, vdekjeprurëse, si për forcat e regjimit dhe për ata që kërkojnë ta rrëzojnë atë, por dhe për terroristët. Është ky argument i mosprekjes të tyre. Është konstatuar se këto armë janë përdorur vetëm nga regjimi dhe jo nga forcat e tjera. Në situatën “sot” largimi i këtyre armëve nga toka siriane do të organizohet nga përdoruesi i këtyre armëve, presidenti i sirianëve, me argumentin mungesë “sigurie” në vendin e tij, që kupton ka kohë për veprim më të arsyeshëm.

Në analizë të situatës shtrohet pyetja a ka alternativë për një shkatërrim të armëve kimike në territorin sirian? Sipas meje është e mundshme, madje do të thoja më e pranueshme, më pak e rrezikshme dhe më pak e kushtueshme.

Në mbështetje të opsionit të shkatërrimit të armëve kimike në territorin sirian, le të analizojmë situatën ashtu siç është. Fakti që këto armë nuk kanë qënë target për “luftëtarët” e dy palëve por janë përdorur me urdhër dhe se ato janë ruajtur me forca të shtetit sirian, sigurisht në situatë edhe më të vështirë dhe për më keq këto forca ruajtëse nuk kanë ose nuk janë të kompletuara me mjete mbrojtëse të nivelit të lartë. Kjo eksperiencë e deritanishme të afron opsionin se këto armë mund të vazhdojnë të ruhen në këtë territor, të demontohen, të groposen aty duke rritur dhe rivlerësuar masat e sigurisë në zonën e veprimit, të përforcuara me armatim dhe logjistikë të sofistikuar. E rëndësishme është marrja e vendimit për shkatërrim të tyre.

Faktori kohë për stabilizimin e situatës. Organizmat ndërkombëtare po bëjmë përpjekje që kjo situatë të marrë fund, për më tepër të dy palët janë të konsumuara dhe të tejlodhura, duket se po kërkohen rrugë negociata, aq më tepër që kemi të bejmë me një konflikt të brendshëm dhe se nuk do të jetë vonë zgjidhja siriane. Koha për të shkatërruar këtë arsenal llogaritet dhe dy vjet. Në rastin e shkatërrimit në Siri, atëherë le të pritet ndoshta deri në një përmirësim apo stabilizim të situatës dhe më pas të fillojë demontimi.

Faktori terren. A ka mundësi që Siria të bëjë këtë operacion? Sigurisht që po. Hapësira siriane është shumë herë më e madhe se sa e shteteve që mendohen të futen në këtë rrezik të shtuar. Në Siri gjenden territore periferike që nuk janë përfshirë në luftën civile.

Faktori transport strategjik. A është parashikuar që, gjatë transportit të tyre mund të ketë aksidente të vet karakterit të natyrës dhe teknike si gjatë fluturimit dhe navigimit dhe kush do të mbajë përgjegjësi për viktimat e pafajshëm të këtij aksidenti qoftë dhe të pavullnetshëm.

I ashtu vlerësuari Faktori ekonomi. Me një Siri të shkatërruar nuk do të ishte më mirë që vet sirianët të angazhoheshin në këtë operacion për përfitime ekonomike (siç gjoja për vendin tonë jepet opsion se fitojmë ekonomi).

Si mund të realizohet Skenari i shkatërrimit të armëve në Siri.

Do ta dëshiroja dakordësine e shteteve elitë apo dhe të organizmave të sigurisë për një transportim, magazinim, demontim dhe ruajtje të armëve kimike në vende të sigurisë brenda territorit sirian me forca dhe mjete të këtyre shteteve dhe ato siriane.

Në se në Irak, Afganistan dhe në vende të tjera u përdorën mjete të shumta dhe më shumë se 100 mijë trupa, në Siri për të kryer këtë operacion nuk duhen më shumë se forcat e një brigade të përforcuar. Forcat e ruajtjes të vendeve kontribuese të këtij objekti do të konsiderohen si forca në luftim, pra do të marrin risk por ato do të jenë më pak të riskuar se forcat luftarake në Mali, Afganistan, Irak etj. Shpallja e zonës, e përcaktuar për këtë objekt si “zonë e ndaluar mbrohet nga OKB” apo ndonjë organizëm tjetër, do të minimizojë veprimet terroriste ndaj kësaj zone. Ruajtja strategjike e këtij objekti të rëndësisë së veçantë e skalionuar, blinduar nuk do të jetë objekt sulmi i terroristëve, me argumentin bindës se tashmë kjo alternativë është e vërtetuar që prej më shumë se dy vjetësh, objekti i të cilit mbrohet dhe sigurohet vetëm nga forcat siriane.

Për më tepër, për këtë operacion janë parashikuar forca sigurie nga vendet e angazhuara, të cilat do të përdoren për transportimin e armëve kimike jashte territorit sirian si dhe do të organizojnë ruajtjen e objektit në vendin pritës deri në shkatërrimin e tyre. Jam i mendimit se grupet terroriste më lehtë do të veprojnë në ato vende ku do të bëhet depozitimi i tyre se sa në Siri, me arësyetimin se grupi terrorist do të veprojë në gjirin e popullatës, kështu ai bëhet më diskret për të vepruar.

Skenari i shkatërrimit të armëve kimike jashtë territorit sirian

A duhet që RSH të bëhet pjesë e këtij skenari? Personalisht mbetëm në atë që përveç se RSH mbështet gjitthmonë aleatin e saj strategjik SHBA, që jam pro, asgjë nuk e detyron RSH të angazhohet, qoftë ky humanitar (RSH duhet të humbase dhe të sakrifikojë për humanizmin sirian) dhe aq më keq se vlerësohemi se kemi experience për të bërë këtë operacion.

RSH nuk është aspak në pozicionin e favorshëm gjeostrategjik për këtë kontribut të servirur sipas meje aspak nga Nato_ja ku aderojnë 28 vende me ekonomi më tepër të zhvilluar, gjeografikisht më afër se RSH me Sirinë dhe me eksperiencë demontimi më të avancuar se vendi ynë, apo nga një organizëm tjetër sigurie. OKB ligjërisht drejton operacionin.

Nato-ja ndjek e shqetësuar zhvillimet në Siri por deri tani nuk ka as dhe një angazhim për të ndarë me vendet e saj. Janë organizmat e tjerë në proces vendimarrje. Çështja siriane duket se po kalon më shumë në dakordësinë e superfuqive SHBA-Rusi- Kinë, se sa një çështje organizme sigurie botërore, në këtë dakordësi shtetesh politika shqiptare duhet të mirëpozicionohet, është një mundësi për t’ju shmangur ndoshta një katastrofe të pritshme.

Edhe në se do të vlerësohet një operacion i Nato-s, RSH nuk ndodhet në zonën e mundshme për mbështetje logjistike, është larg vendit të objektit. Janë disa shtete të tjera më pranë objektit si : Itali, Turqi, Greqi, Bullgari, pranë konsiderohet dhe shtete të tjera evropiane si me rrugë detare dhe ato ajrore etj.

Nuk mund të përkrahet inisiativa ruse e cila edhe pse ndodhet gjeografikisht më pranë Sirisë dhe ka hapësira të pafundme, madje dhe të lira dhe eksperiencë të madhe demontimi pasi këto armë janë të prodhimit rus, ia faturon këtë operacion një vendi të vogël si psh vendi ynë.

Për një parapritje edhe të supozuar, RSH i duhet një studim për një vlerësim të propozimit të pritshëm duke përfshirë elementë nga vlerësime strategjike deri në ato rutinë për pritjen, shkatërrimin dhe groposjen e lëndëve kimike.

Në rastin e supozuar sipas meje, procesi i demontimit të këtyre armëve kimike, vlerësuar në sasi dhe në përbërje kimike janë krejt ndryshe nga lëndët helmuese luftarake shqiptare, ato kërkojnë hapësira të mëdha dhe të papopulluar. Në se shikojmë hartën e popullimit të RSH, ajo është e tejngopur e kudopopulluar.

RSH nuk ka më territor të lirë, hapësirë demontimi (për parrezikshmëri duhet 20-30 km hapësirë bosh), civilizim të shoqërisë (rasti Gërdec), varfëri dhe pamjafueshmëri njohurish për këto armë të reja. RSH vlerësohet si një vend ujor, që kupton, rrjeti i burimeve nënujore është premisë kontaminimi.

Të shprehesh se RSH ka eksperiencë për demontim, kjo është pavertetësi. Po Turqia dhe Italia e të tjera vende, afër këtyre armëve, që kanë ngritur me kohë sisteme demontimi, nuk e kanë fituar eksperiencën e duhur? Armët kimike siriane janë të pas viteve edhe 2000 tepër të rezikshme, shumëllojshme, ndërsa ato shqiptare datojnë pas viteve 60-të me efekte më të dobëta vepruese pasi kishin humbur vetitë kimike, për më tepër specialistët tanë edhe për këto arme u stërvitën nga të huajt.

Shtetet me potenciale radioktive-kimike më të fuqishme, herë herë demontojnë sasi të mëdha të armëve bërthamore, kimike (më të fuqishme se ato siriane) të cilat kanë mbushur vitet në shërbim, pa llogaritur, termocentralet, uzinat të prodhimit kimik, bërthamor/nuclear etj. të cilat dalin nga shërbimi.

Vendet prodhuese dhe poseduese të armëve të dëmtimit në masë, kanë marrë masa të forta sigurie të përhershme në zonat ku kanë prodhuar dhe kanë bërë demontimin e tyre, ato janë apo konsiderohen zona të vdekura për këto shtete.

Do të ishte rast më i pranueshëm që t’u shtohet dhe kjo sasi lëndë kimike siriane, demontimi dhe groposja në këto vende të sigurisë së lartë, ku infrastruktura është e ngritur, moderne dhe e sigurisë së lartë.

Do të shtoja për vendimmarrësit edhe efektin emotiv, psikologjik, opinionin e pasigurisë që tashmë egziston tek ne shqiptarët, pasi pak kohë më parë ne prodhuam një luftë me këtë demontim. Përzgjedhja e largët (RSH), duke kaluar shume shtete aleate, tejmediatizimi nga shtypi më prestigjioz botëror, hezitimi i shteteve që kanë hapësira të mëdha dhe eksperiencë disa herë më shumë se vendi ynë, ka një domethënie që realisht merr përmasa vlerësimi negativ me të drejtë prej shqiptarëve.

Në se aleatëve tanë strategjik u thuhet e verteta se RSH ka vullnetin e mirë por nuk plotëson standardin e kërkuar për pritjen, demontimin dhe ruajtjen e tyre, nuk ka zona të lira për hapësirën e kërkuar, për më tepër kemi tejngopje të ambientit me atë çfarë kemi bërë deri tani. Në këtë rast sinqeriteti ynë do të fitojë respektin e tyre.

“Gjithësesi”, ajo që i duhet kësaj kontrate është studimi racional nga një ekip i përbashkët specialistësh, shqiptarë dhe të Nato_s, për të vlerësuar mjetet tona të demontimit të përdorura në vitin 2007, të dhënat teknike dhe taktike të LHL -ve, me qëllim përcaktimi të venddemontimit dhe parashikimin e pasojave në rast aksidenti të pavullnetshëm apo në ndonjë rast sulmi terrorist ndaj kësaj depoje grumbullimi në vendin tonë (tashmë ne jemi një vend target sulmi i botës islamike për shkak të angazhimeve tona).

RSH konsiderohet si vend islamik dhe si e tillë duhen mirëpeshuar efekshmëria e ketyre armëve, masat e parrezikshmërisë në territorin tonë, groposja e tyre dhe efektet prapavepruese të masës apo lëndës kimike në vitet e ardhshme etj.

Vendimarrësit e RSH (në se u kërkohet) para se të vendosin për të këtë operacion, sipas meje luftarak, duhet të kenë të qartë se praktikisht, teknikisht është një operacion tepër i rrezikshëm deri në kufijtë i pamundur. Ky operacion nuk duhet ngatërruar me atë eksperiencë që ne krijuam gjatë viteve 2007-08,

Ai kërkon një punë dhe ekspertizë ndryshe, hapësirë dhe masa të tjera sigurie, duhen të tjerë specialiste me njohuri të lartë inxhinieriko- kimike- teknike. Vendimarrësit shqiptarë duhet të mirëllogarisin edhe procesin postdemontimit, pasi vëllimi i kërkuar për depozitim i mbetjeve duhet të jetë 2-3 herë më i madh se ai fillestar.

Ky arsenal kërkon të tjera procese pune, hapësirë demontimi ( deri 20 km e më shumë nga zona e populluar), groposje dhe ruajtje të sigurisë së lartë, makineri dhe pajisje të kohës që t’i përgjigjen llojshmërisë dhe rrezikshmërisë së lartë të tyre, ajo që mbetet problem shqetësues është aparatura filtruese dhe përgjegjësia për filtrimin e duhur të ajrit, kjo në aspektin mjete filtrimi modern dhe ndërgjegjësi qytetare. LHL “lozin” në atmosferë.

Më shumë se kaq, RSH duhet të vlerësojë dhe të përcaktojë një kohë zgjatje të konsiderueshme për procesin e shkatërrimit të arsenalit kimik (transport), e cila kthehet dhe kjo një rrezikshmëri e madhe për vendin.

RSH i duhet e ardhmja e pastër, territori i së cilës ka filluar të pastrohet dhe të ecë.

Tirane, Nentor 2013