Archives for February 2013

NUK KA FESTË NË MINESOTA!…

February 19, 2013 by dgreca

E shkruar me 17 Shkurt: Duke medituar në 5-vjetorin e Ditëpavarësisë së Kosovës/

NGA SHEFQET MEKO/
5 vjet më parë, përjetuam një dalldisjë gëzimi për lajmin e madh se Kosova do të shpallte pavarësinë. Telefonata, urime, njoftime, organizimi i festës. Bejtush Nomanoviç, do të ishte organizatori i komunitetit kosovar për të bërë një “Ditlindje të madhe”! Në verilindje të qytetit, një sallë e madhe me flamuj dhe këngë. Një prijte tradicionale kosovare, duarshtrëgim, urime, respekt dhe këngë pambarim.Kishte miq të shumtë, ish-ushtarë amerikanë në Kosovë, familje, studentë… Isha i pranishëm në këtë Ditëpavarësie bashkë me Elton Mykerezin dhe Plarent Ymerin. Ishte ditë e ftohtë shkurti 2008!
Sot 17 Shkurt 2013! Heshtje në Minesota. Shqiptarët e Kosovës nuk festojnë. Shqiptarët e Shpipërisë vëzhgojnë trishtueshëm bishtat e finxhanit të kafesë diku në një kafene, a thua është ditëmorti apo ditëfeste… Unë pas një mbrëmje debati me Ridvanin dhe Uljanin, kërkoj ta festoj “online”. Një bisedë surprizë me poeten Lida Buçpapaj që jeton në Zvicër bashkë me poetin dhe analistin letrar Skënder Buçpapaj. Mesazhet vijnë si fjollëza bore nga Zvicëra në Minesota. Lida në mënyrë të virtutshme do të më kërkonte shpjegime “Pse e kisha bllokuar miqësinë e saj në Feisbuk” ndërkohë që ishim miq dhe kushërinj. I shpjegova se llogaria ishte deaktivizuar me dëshirën time, për të fituar pak qetësi dhe privaci. Në ato munita “erdhi” mes nesh poeti lirik Vehbi Skëndri, shpirti i tij krijues lasgushian, legjitimiteti letrar që ai la pas si poet dhe intelektual… “Shkruaj, miku im, nuk kemi çbëjmë, veç të shkruajmë…Nuk na deshën dhe u detyruam të iknim…” shkruante Lida me “gërma bore” nga larg…
Edhe këtu është ditë e akullt. Intervista e Kadaresë që aq bukur përshkruan të shkuarën tonë tragjike, sikur shkrin akullin e ditës. Ndërkohë shoh festën në Kosovë, parakalimet ushtarake, flamujt e pikturuara në trupin “Njuborn” (ende nuk janë bërë 100), kureshtjen e njerëzve. Duket se edhe aty është ftohtë. Dhe pyes: Pse u shpall kjo pavarësi në shkurt? Pse jo në mars? Pse jo në maj? Pse në shkurtin e bishtë? Nuk ishte diçka e beftë, por e zgjedhur me kujdes. Ditë shkurti, ditë kallkani… Mbase për të na dhënë kohë të medojmë paksa, netëve të gjata të dimrit, të meditojmë me vetveten dhe të relfekotjmë, përpara se të tregojmë përrallat e “Një mijë e një netëve”…
Kadareja nga Parisi flet për madhështinë e mbijetesës sonë kombëtare. Ai sjell një tjetër dëshmi dridhëruese nga shekulli i II, ku një autor latin sipas Kadaresë shkruante: “Në fund të botës, ndodhet një vend i quajtur Shqipëri, ku lindin burra të cilëve u zbardhen flokët që fëmijë dhe që shohin më mirë natën se ditën…” Dhe pyetjes trishtuese të gazetarit, shkrimtari ynë i përgjigjet: “Çfarë t’i bësh fatit, atje u linda”!
Në këtë kontekst të fatit të vendlinjdes dhe vendbanimit, amerikanët kanë një shprehje domethënëse: “Nuk mund ta zgjedh vendin ku linda, por mund të zgjedh vendin ku dua të jetoj”. Unë dhe Kadareja, (falë fatit për mua personalisht) në mënyre të përpiktë bëmë të njëtën gjë: Ikëm nga Shqipëria. Jo vetë unë, jo vetëm Kadare, por sa e sa të tjerë me emër dhe reputacion. Unë jam një ikanak i vogël e natyrisht Kadareja është një “dritëikje” e shekullit të kaluar. Ai është një dritëkombi që na mban gjallë, por ne nuk e kuptojmë dot…Ai flet akoma dhe na bën t’i rikthehemi frazave dhe mesazheve. Kjo na bën mirë. është shenjë e mirë… Por nuk mjafton një Kadare. Secili duhet të jetë një Kadare … Ndaj me kokulje shkruaj në këtë të djelë shkurti. Shkruaj se dua të them diçka nga brenda: “Kombin e bëjmë të gjithë. Për të duhet të luftojnë të gjithë në “llogoret” që na ka dhënë rastësia, sikurse rastësisht jemi shqiptarë…”(Ju lutem mos më sulmoni )… Vetëm kur të gjithë do të ndihemi të nderuar dhe respektuar, vetëm kur të gjithë vemë një “tullë” në godinën e kombit, “kollonat e betonta” si Fishta, Frashërit, Konica, Noli,Camaj, Kadare, Qose etj. etj. mbeten të pacënueshmë nga çdo lloj tajfuni ballanik…
Sot nuk festohet në Minesota. Shqiptarët e Kosovës duken “të ngopur” me Kosovën, me shtetin e saj, me “luftën” brenda vetes… Shqiptarët e Shqipërisë çoroditen përmes mediave vizive, ku kërcejnë ide të çmendura nga një kanal televiziv tek tjetri. Ka humbur e verteta në Shqipëri. Vendi ynë mbetet “..i ngatërruar dhe korruptuar…” siç nënvizon Kadare, ndërsa ne të gjithë shfryjmë ndaj njëri tjetrit përmes ekraneve të qelqtë. Erozioni i gënjeshtrës na ka rrethuar si dikur rrethimet e Krujës dhe Shkodrës…Gënjeshtra, gënjeshtra… E pandershmja, e pa ndershmja. Intriga dhe sajimi pragmatist! Ky gërrim i së vërtetës brenda sojit tonë , kjo luftë pa rregulla, pa “semaforë”, arkaike, kërkëllimat e “shpatave” të pushtetmbajtësve në dy shtetet e një kombi, duket se janë mallkimet tona të shekullit…

Mendoj për Kosovën në këtë përvjetor ditëpavarësie. Mendoj për ata që ranë dhe u përgjakën. Për dhunën shfarosëse sërbe, dhe qëndresën kosovare…Kam pirë kafe një natë më parë me një “ushtar të UÇK”…Ai nuk kishte qejf të festonte… “Duan të na quajnë komb kosovar (!!!)…Ne nuk luftuam për këtë.Jo. Dikush do të na xhveshi nga kombësia shqiptare… Ndaj nuk ja ndjej kësaj feste që ju më uroni…Nuk dua të festoj”… Ky 30 vjeçar në Minesota, që nuk do t’i përmendet emri, ishte 16-17 vjeçar kur jetonte kohën e luftës tragjike në Kosovë…
Në Prishtinë festohet…Festa duket e ndritshme, por e ardhmja disi e mjegullt, fluide. Na mungon një platformë vlerash dhe principesh. Na mungon një dëshirë gjithëshqiptare, për të mbrojtur të vërtetat tona. Ndaj duke bërë “gjullurdi” festash,harrojmë të përcjellim mesazhe. Më vijnë në mendje vitet 80, kur “irridetnizmi shqiptar” ishte etiketuar si rreziku i kohës në ish-Jugosllavi…Në ato vite nuk kishte gjë më domethënëse se sa deklaratat zyrtare të Tiranës për Kosovën. Unë nuk besoj se janë fashitur këto memorje dridhëruese në kujtesën e kombit. Ja pra, nëse duhet të themi diçka pozitive për të shkuarën, unë them se janë ato artikuj redaksionlë të “Zërit të popullit” në vitet 80-të ku qartësisht mbrohej identiteti dhe autenciteti shqiptar i popullsisë së Kosovës. Qofsha i gabuar. Ne shqiptarët harrojmë shpesh dhe shumë shpejt…
Nuk mjafton vetëm kujtesa e shkrimatrit tonë. Duhet të gjithë t’i bashkohemi të vërtetës dhe të dimë të frymëzohemi prej të vërtetës dhe ngadhnjimit të paraardhësve tanë mbi luftën shfarosëse që na impunuan fqinjët dhe tejfqinjët. Në shekullin e kaluar, gazetari dhe intelektuali Kostë Çekrezi, do të botonte në Amerikë librin “Shqipëria, e shkuara dhe e tashmja”, ku si në një film të shpejtë, do të na tregonte të shkuarën dhe të tashmën tonë aq të ngjashme me njëra tjetrën. Studiuesi Amerikan Charles D. Hazen, duke komentuar rreth këtij botimi do të shkruante se
“…kemi një interpretim nga vetë shqiptarët, një shpalojse të historisë së Shqipërisë, një paraqitje të kërkesave të shqiptarëve të drejpërdrejtë, nga mendja dhe zemra e nje vendasi…” Këtu rezonon edhe Kadare kur flet për të shkuarnë tonë dramatike. Po e ardhmja? Kush na e ka në dorë të ardhmen? Kush duhet ta rivajëzojë të ardhmen e Kosovës dhe Shqipërisë? Ku janë ,mendimtarët shqiptarë? Ku janë hulumtimet e konferencat shkencore të debateve dhe provave historike? Festat janë fasadë dhe ditë lumturie për politikanët, popullit i duhet e ardhme frymëzuese. Ne sapo bëmë një festë të Pavarësisë shqiptare vjet, ku mungoi një simpozium historik…Vetëm pompozitet euforik. Po kjo “bebe” 5 vjeçare, mos vallë qorrazi ndjek “Gjyshen 100 vjeçare”? Kjo është trishtuese! Euforia është verbim i së ardhmes. Politikanët janë kthyer në “skllavopronarë” të ëndrrave tona. Duhet një platformë e “çeliktë” e vlerave tona, që të mund të ecim përpara… Nëse mbetemi në vorbulla deklaratash, ne jemi të destinuar të vuajmë për një kohë të gjatë…
Sot është një 5 vjetor i kijimit të shtetit më të ri në Ballkan. Akadamikët tanë duket se duartrokasin diku politikanët.
Flet Kadareja! Në Minesota nuk ka festë!…

SHEFQET MEKO
Mineapolis, 17 SHKURT, 2013

LUIGJ GURAKUQI – NE THEMELET E SHTETIT TE SHQIPTAREVE

February 19, 2013 by dgreca

Me rastin e dites se lindjes te Lugj Gurakuqi, figura më emblematike e patriotizmës shqiptare dhe studimi i veprës së tij ndrit pjesë të historisë sonë/

Nga Bardhyl Ukcamaj/

Studimi i veprimtarisë së Luigj Gurakuqit është i nevojshëm për të gjithë ata që dëshirojnë të kenë sadopak dijeni për historinë e shtetit të shqiptarëve. Luigj Gurakuqi është njëri prej themeluesve më të rëndësishëm të këtij shteti. Luigj Gurakuqi (në vetëdijen e autorit) është figura më emblematike e patriotizmës shqiptare dhe studimi i veprës së tij ndrit pjesë të historisë sonë. Kjo është arsyeja që në këtë libër është lënë një vend më vete për këtë liberator atdhetar.

Kujtimi i figurave të rëndësishme të kujtesës sonë historike është i rëndësishëm në shumë aspekte, siç shprehej edhe vetë Gurakuqi: “Një popull që nderon burrat e vet, një popull që pavdekëson kujtimin e tyne, jo vetëm ndër faqet e historisë, por edhe mbi rrasa e në monumente, ai popull tregon se ka ndërgjegje, se ka ndiesi të holla, se njeh miradijen e ka dëshirë me u sjellun e me u drejtuem mbas shembullit të të Mëdhajvet të vet”.

Luigj Gurakuqi ishte politikan e diplomat, shtetar i shquar, gjuhëtar, njeri i kulturës dhe i shkencës. Ishte njohës i thellë i trashëgimisë kulturore të shqiptarëve dhe i kulturës klasike romake e latine. Ai ishte patriot i madh, bashkëthemelues i shtetit shqiptar të epokës moderne. Përveçse themelues i alfabetit të shqipes, zotëronte në mënyrë të shkëlqyer latinishten, italishten, turqishten, frëngjishten, greqishten e gjermanishten. Fan Noli e cilësonte Gurakuqin pionier të qytetërimit perëndimor në Shqipëri, si një nga shqiptarët e flakët që thithi me themele kulturën e Perëndimit dhe si njeriun që punoi më gjatë e më shumë se kushdo tjetër për të mbjellë farën e saj në Shqipëri.

Luigj Gurakuqi u lind me 19 shkurt 1879 në gjirin e një familjeje tregtare të kulturuar shkodrane, nga prindërit Pjetër e Leze Gurakuqi.

Shkollën fillore e disa klasa te mesme i ndoqi në Kolegjin Saverian në Shkodër, pas ai ka qenë nxënësi i parë shqiptar i kolegjit arbëresh të Shen Adrianos të Shen Dhimitër Koronës. Ku edukua nga atdhetarë e intelektualë të shquar si Anton Xanoni, Gasper Mërturi dhe themeluesi i Rilindjes Kombëtare te shqiptarëve Jeronim de Rada. Studimet universitare do t’i kryente në Napoli (Itali) në vitet 1901-1906.

Luigj Gurakuqi iu kushtua tërësisht veprimtarisë politike e luftës për çlirimin kombëtar pas vitit 1906. Në verën e vitit 1907 bashkëpunoi me Bajo Topullin për organizimin e kryengritjes në Veri. Ish i dënuari me burgim të përjetshëm për veprimtarinë e tij kombëtare rikthehet në qytetin e lashtë të Shkodrës në vitin 1908 në moshën 29-vjeçare për të mbetur i pavdekshëm në kujtesën historike të kombit të vet për shekuj të shekujve. Ndërsa i afrohej qytetit, kishin dalë për ta pritur shumë bashkëqytetarë të tij, të krishterë e muhamedanë, të cilët në shenjë nderimi të thellë, në Parrucë çmprehën kuajt dhe e tërhoqën të gjithë bashkë deri në qendër të qytetit.

Jemi në fillimet e shekullit XX kur shqiptarët po riorganizoheshin pas një periudhe të kobshme te pushtimit mizor te anadollakëve, të cilët shkatërruan sa mundën, plaçkitën sa mundën e vranë sa mundën, por nuk arritën synimin kryesor- zhdukjen përfundimtare nga harta gjeopolitike te kombit shqiptar. Anadollakët do të riktheheshin në Anadoll, ndërsa shqiptarët do të mbeteshin ne trojet e veta. Pasi Zoti “Për shqiptarët, Shqipninë e kish krijue”.

Më 1911 merr pjesë në kryengritjen e malësorëve te Mbishkodrës e si një nga udhëheqësit e saj. Ai harton Memorandumin e Greces të njohur si “Libri i kuq”. Më 1912 zhvillon një veprimtari të dendur për organizimin e kryengritjes së përgjithshme. Mori pjesë në mbledhjen e Bukureshtit dhe në shpalljen e pavarësisë (nëntor) ishte bashkëpunëtori më i ngushtë i I. Qemalit. Gurakuqi shkroi vendimin historik të Kuvendit Kombëtar të Vlorës, nëpërmjet të cilit shpallej se “Shqipënia me sot do të bëhet më vete, e lirë e mosvarme”. Gjatë Luftës I Botërore, me pushtimin e Shkodrës nga ushtria malazeze, Luigj Gurakuqi internohet në Podgoricë. Gjatë pushtimit austro-hungarez, emërohet drejtor i përgjithshëm i arsimit dhe punoi për hapjen e shumë shkollave shqipe. Mori pjesë në Kongresin e Durrësit më 1918, ku zgjidhet ministër i Arsimit në qeverinë e përkohshme e anëtar i delegacionit të saj në Konferencën e Paqes në Paris. Më 1921-24 qe deputet i Shkodrës në Këshillin Kombëtar.

Disa herë ministër në kabinetet qeveritare, i Arsimit, Financave, madje edhe ministër i Brendshëm në kabinetin disaditor të Hasan Prishtinës. Shtetarë të tillë do t’i mungojnë Shqipërisë jo vetëm në shekullin e 20-të, por edhe në shekullin e 21-të. Si politikan e burrë shteti Gurakuqi ishte liberaldemokrat. Kur në parlament Ali Këlcyra i bën vërejtje për qëndrimet e tij liberale, Luigji përgjigjet se “z. Ali Këlcyra më tha si për qortim se jam liberal. I faleminderit dhe mund të jetë i sigurt zotnia e tij se vdekja do të më ndajë nga mendimet e mija liberale”. Luigj Gurakuqi na ka lënë një përvojë të pasur për jetën parlamentare, ndërtimin dhe funksionimin e shtetit ligjor. Ai kishte vlerësim e besim të madh te parlamenti, ligji e vota e lirë e popullit.

Sipas dokumenteve të kohës, Luigj Gurakuqi, në kundërshtim me historinë e pasluftës nuk ka qenë ndër frymëzuesit e Revolucionit të Qershorit. Megjithatë, ai iu bashkua këtij revolucioni dhe në qeverinë e kryesuar nga Fan S. Noli u emërua ministër i Financave. “Gurakuqi, – shkruante S. Vinjau, – u tërhoq (në revolucion – V.H.) pas një kundërshtimi të fortë”. Patër Anton Harapi kujton se kur ka filluar Revolucioni i Qershorit bashkë me Luigjin po punonin për nxjerrjen e numrit te gazetës “Ora e Maleve” dhe një telegram nga Vlora e njoftonte për fillimin e revolucionit. Sidoqoftë, përfshirja e tij në këtë revolucion është një nga ato momente kur L. Gurakuqi iu shmanget parimeve të tij liberaldemokrate.

Personaliteti i Gurakuqit spikat në fushën e diplomacisë. Ai qe përfaqësues i Shqipërisë kur vendoseshin fatet e saj në ballafaqimet diplomatike në qendrat më të mëdha të politikës evropiane: në Londër, në Romë e në Vjenë, në Paris dhe në Gjenevë. Kështu, në Londër, më 1913 me Ismail Qemalin dhe Isa Buletinin; në Konferencën e Paqes në Paris, me 1919, me delegacionin e Qeverisë së Durrësit apo në Gjenevë me 1924, në Lidhjen e Kombeve me Fan Nolin.

“Diplomacia e vërtetë, – shkruante Gurakuqi, – mbështetet mbi udhën e mesme, të cilën e gjejnë vetëm ata që, tue mbajtun të patundun parimet, dijnë me pajtue të drejtat e nevojat e atdheut të vet, në kushtet e politikës së përgjithshme”.

Gjergj Fishta, në një përshkrim të delegacioni shqiptar në Konferencën e Paqes në Paris, shkruan: “Asht e kotë të gënjehemi. Nëse përjashtohet Gurakuqi që vetëm ai ka një kulturë të përshtatshme, ka një atdhetari të shëndoshë dhe një njohuri të gjerë për njerëzit dhe për sendet e Shqipërisë, asnjë nga anëtarët e qeverisë, qoftë të asaj të mëparshmes, qoftë te së tanishmes, nuk mund të thotë se e paraqet denjësisht Shqipërinë dhe të mbrojë siç duhet interesat e saj”. Luigj Gurakuqi e kishte të qartë rolin e diplomacisë ndërkombëtare rreth fatit të Shqipërisë. Dhe, për hir të së vërtetës, duhet pranuar se mbështetja evropiane, sidomos ajo austro-hungareze, italiane dhe e shtetit te Vatikanit për krijimin e shtetit shqiptar ka qenë më përcaktuese se sa lëvizjet kaotike dhe të paorganizuara si duhet të shqiptarëve në këtë drejtim.

Luigj Gurakuqi është ndër hartuesit kryesorë të programit arsimor e kulturor të lëvizjes sonë kombëtare për autonomi, liri e pavarësi. Gurakuqi luftoi për njësimin e alfabetit i udhëhequr nga teza një komb, një gjuhë, një alfabet. Më 1908 mori pjesë në Kongresin e Manastirit ku u zgjodh nënkryetar dhe anëtar i komisionit për njësimin e alfabetit. Më 1909 u emërua drejtor i së parës shkollë normale që u hap në Elbasan, ku dha një ndihmesë me vlerë për vënien e arsimit mbi baza kombëtare.

Nën drejtimin e tij u hodhën themelet e para të sistemit arsimor fillor shtetëror në Shqipëri. U krijua përvoja e parë e ngritjes së administratës arsimore shqiptare, u hartuan dokumentet e para shkollore, u ngrit një sistem i tërë i përgatitjes dhe i kualifikimit të mësuesve. Si ministër i parë i arsimit shqiptar, ai punoi që gjithë fryma dhe përmbajtja e shkollës të ishte në funksion të qëllimeve dhe idealeve kombëtare.

Luigj Gurakuqi ishte i vetëdijshëm më shumë se kushdo për dobinë e alfabetit dhe të shkruarit të gjuhës amtare, kjo shihet edhe në botimet e tij. Më 1905 do të botonte në Bukuresht librin “Abetar i vogël shqyp mas abevet t’Bashkimit e t’Stambollit me shënime n’dy dialektet”. Botoi në Napoli “Fjalorth shqip-frëngjisht e frëngjisht-shqip” i fjalëve të reja dhe më 1906 “Vargëzimi n’Gjuhën Shqipe”. Ndërsa si publicist ka botuar dhe shumë artikuj në gazetat “Albania”, “Kalendari-kombëtar”, “Drita”, “Liria e Shqipërisë”, “La nazione Albanese”, etj. Edhe si poet Gurakuqi potencon idealin për të cilin ”ia vlen për me jetue”:

Q E N D R E S A

Oh, jeta përnjimend me rrena e vajplot qenka n’kët botë t’lashtë!

U shueka tepër shpejt lakmimi i saj,si zjarri i bamë me kashtë.

Veç nji qëllim i naltë t’ban me durue e zemrën të forcon;

ndër kundërshtime s’vyen kurr me u ligshtue,

mjerë ai qi nuk duron!

Gurakuqi është tekstologu më i shquar shqiptar i fillimit të shekullit tonë. Ai i dha shkollës shqipe, si autor e bashkautor, 8 tekste mësimore me një vëllim prej 738 faqesh. Si krijues Gurakuqi pati relacione të shkëlqyera me elitën intelektuale të vendit. Disa nga veprat e krijimet e veta L. Gurakuqi ia kushtoi Gjergj Fishtës, Preng Doçit, Hilë Mosit e Mati Logorecit. Por edhe Gurakuqit i drejtohen mjaft dedikime e përkushtime. Ashtu si Filip Shiroka, Hilë Mosi vazhdon ta quajë bylbyl në tingëllimin që i kushton, “S’këndon bylbyli”.

Po ashtu patër Anton Harapi veprën e tij kryesore “Andrra e Pertashit” (Urti e burrni ndër banorët e Cemit), duke ia kushtuar Gurakuqit shkruan: “Burrit t’vërtetë burrë, L. Gurakuqit, i cili me kulturën e naltë shpirtërore, mishnoi, madhnoi, përjetoi urtinë, besë e burrni shqiptare, tue mbetë përherë shembull shqiptari me kulturë, simbol i bashkimit kombëtar, idealist i shkëlqyeshëm në vorfni”.

Luigj Gurakuqi i ka kushtuar shumë kujdes problemit të fesë dhe të marrëdhënieve në mes shqiptarëve me besime të ndryshme fetare, vendosjes së unitetit në mes tyre dhe të sigurimit te mirëkuptimit e të tolerancës ndërfetare. Ky mirëkuptim ishte dhe do të jetë i kushtëzuar për hir të specifikave tona si popull në shërbim të unitetit kombëtar si dje, ashtu edhe sot, nëse shqiptarët do të dëshirojnë të kenë shtet të tyre në hapësirat ballkanike.

Që në mbledhjen e parë të Kongresit të Durrësit, më 1919, L. Gurakuqi kërkonte që çështja e lirisë dhe e nderimit të feve në Shqipëri duhet të zgjidhet mbas formulës: “Feja e lirë në shtet të lirë”. Gurakuqi ishte besimtar. Sipas tij, Zoti është qenie që s’ka as fillim e as mbarim, se asgjë nuk mund të krahasohet me të, se “…qielli e toka, fushat e gjana, malet e nalta, detrat e mëdhana, T’gjitha prej Zotit patën krijim, Qi s’di mase me vedi, fill as mbarim”. Zoti i madh dhe i vërtetë, shkruante L. Gurakuqi, ka në dorë fatin e njerëzimit e te popujve, ai di gjithçka, bën gjithçka dhe sheh gjithçka. Eshtë ky Zot i plotfuqishëm tek i cili L. Gurakuqi ka shpresë dhe besim se do të marrë në dorë fatet e Shqipërisë e të shqiptarëve, se do të bekojë punët e tyre e do t’u plotësojë dëshirën për liri e pavarësi. Gurakuqi gjatë gjithë jetës së tij pati relacione të shkëlqyera me të gjithë ata drejtues të komuniteteve fetare që luftonin për një Shqipëri të lirë.

Më 26. 9. 1913, abati i Mirditës i dërgon këtë telegram në Vlorë, Gurakuqit, ministër i Arsimit të Qeverisë së Përkohshme: ” Te lutem, epi zemër Komisionit te metingut të Vlonës e shtrëngoi dorën Kryetarit të Qeverisë së përshtatshme për bashkim e të lidhun bese që kemi me ta në të gjitha punët e mbara për ngadhnimin e lulëzimin te Shqypnies. Sot ashtë dita me këqyrun edhe shqyptarët kundërshtarë, si vëllazën e me mënyra vëllazenore me i avitun nga mprojtja e Atdheut nën hije t’Ismail Qemal Begut e t’atyne burrave qi njohin e nderojnë flamurin e Shqypnies. Uroj shëndet e jetë e faqe të bardhë të gjithë atyne Shqyptarëve qi me vepra urtie, bese e dashunie diftohen te bajnë per kujdes t’Europes e cila mundohet me e mkmbun e me e burrnue Atdheun tënë”.

“Parimet e fesë, – shkruante ai, – të ndjekuna mirë, i bajnë njerëzit qytetarë të ndershëm, i mësojnë që t’i shërbejnë atdheut, që t’u nënshtrohen ligjeve të shtetit”

Sipas F. Nolit, Gurakuqi “qëndronte aq larg fanatizmës fetare të ngushtë, sa muhamedanët e Veriut kishin një besim të pakufishëm”, aq sa në Gegeni, “s’ka pasur një tjetër udhëheqës, i cili…bashkonte rreth vetes së tij katolikët e muhamedanët gegë”…” Ai ka qenë aq pak regjionalist sa që kur lindi çështja kombëtare s’ka pasur një gegë patriot, aq të dashur midis toskëve sa Gurakuqi”.

Pak a shumë, në të njëjtën parullë si Kenedi i drejtohej kombit amerikan, “Mos mendoni se çfarë bën atdheu për ju, por çfarë bëni ju për atdheun”, Gurakuqi që në fillimet e shekullit të 20-të porosiste – dita e 28 Nëntorit nuk duhet të jetë vetëm një ditë festimi, ku secili duhet të bëjë analizën e jetës së vet dhe, me dorë në zemër, të pyesë vetveten nëse ka bërë gjithkund e gjithmonë detyrën që kishte para atdheut. Ai ishte politikan me një vizion kombëtar. Ndër fjalimet më të forta të Gurakuqit në parlament janë ato mbi mbrojtjen e popullsisë shqiptare të Kosovës. Kur qeveria jugosllave, në një telegram e quante ndërhyrje në punët e brendshme të saj interesimin e shqetësimin e qeverisë shqiptare për gjendjen tepër të vështirë të shqiptarëve të Kosovës, Gurakuqi, plot indinjatë e zemërim do të merrte fjalën e do të thoshte: “Si mundte me thanë një qeveri (jugosllave), e cila ka mbjellë viset tona me varre të vllazënve tonë, se po i përzihemi në punët e brendshme të saj. Si mundte nji qeveri me thanë se po i përzihemi në punët e brendshme, kur shohim se për shkak të saj me mijëra fëmijë e gra sillen të zhveshur e të zbathur këtu për Tiranë e ushqehen me sevapet e amerikanëve e tepricat e ushtrisë”. Ai ishte një prej miqve më të mëdhenj të patriotëve të Kosovës, sa Hasan Prishtina mbi varrin e tij do të shprehej : “Fli i qetë Gurakuq , shpagën tande do ta marrim me përparimin e Shqipnisë”.

Si vdes Luigj Gurakuqi?

Vritet tinëzisht mbas dere të një hoteli, prej djalit të tezes, një kriminel i rëndomtë- Baltjon Stambolla. Për këtë vrasje u akuzua Ceno beg Kryeziu, kunat i Ahmet Zogut, që vetë do të vdiste pak më vonë në një atentat në Pragë. Ndër të akuzuarit e kohës ishte edhe Ahmet Zogu, megjithëse nuk ka dokumente që e mbështesin një akuzë të këtillë, përveç disa deklarimeve të ish-konsullit shqiptar të asaj kohe në Bari. Pas rënies së qeverisë 6-mujore të Fan Nolit, Gurakuqi ishte emigrant në Itali, ku vite më parë kishte emigruar edhe ai që ngriti flamurin në Vlorë, Ismail Qemali.

Sidoqoftë, megjithëse saktësisht nuk dihet emri i sponsorizuesit të këtij atentati dihet se antishqiptarizmi kreu një goditje të rëndë ndaj kauzës kombëtare me datën 2 mars të vitit 1925 në derë të hotel “Cavour”, në Bari të Italisë. Dihet se u sponsorizua që krimineli të lihej i lirë nga shteti italian, që asokohe sundohej nga Benito Musolini.

Fan Noli do të shkruante në elegjinë e tij

SYRGJYN -VDEKUR

Nëno moj, vajto, merr malin,

Larot t’a përmbysnë djalin

Që me Ismail Qemalin

Ngriti flamur trimëror.

Nëno moj, ç’është përpjekur

Gojë-mjalt’ e zemër-hekur,

Syrgjyn-gjall’ e syrgjyn-vdekur,

Ky Vigan Liberator.

Eshtrat e tij do të preheshin në Bari për t’u rikthyer në Shqipëri në vitin 1957. Shtëpia e Gurakuqve ne lagjen Gjuhadol u kthye në muze, sot fatkeqesisht eshte shkaterruar. Luigj Gurakuqi shpallet “Hero i Popullit”, ndërsa Universiteti i Shkodrës përjetëson emrin e tij.

Ne shqiptarët e tashëm kemi nevojë për një histori selektive në mënyrë që t’u tregojmë brezave se si arritëm të ekzistojmë si komb dhe të kemi shtet, cilat ishin parimet e larta mbi të cilat u ngjiz identiteti ynë kombëtar dhe cilët ishin themeltarët. Në historinë tonë të vjetër dhe të re janë pak burra apo gra që mund të vendosen në panteonin e ndritur, ku ky vigan liberator e vendosi veten me shërbesat që kreu karshi popullit të vet.

Kortezi- Bardhyl Ukcamaj- nga libri ” Shqiptaret ne Qyteterimin Perendimor”

5 VJET KOSOVE E PAVARUR- MANIFESTIM MADHESHTOR I VATRES ME BASHKESINE SHQIPTARE

February 19, 2013 by dgreca

Treqind bashkatdhetarë iu bashkuan vatranëve në këtë festim të 5 vjetorit të Pavarësisë së Kosovës/

Nga BEQIR SINA, New York/

Përvjetori i pestë i pavarësisë së shtetit të Kosovës, në Shtetet e Bashkuara, ku jetojnë rreth gjysmë milioni shqiptarë, është shënuar me disa manifestime madhështore.
Një manifestim i tillë u mbajtë ditën e diel – 17 shkurt, edhe në në njërin prej mjediseve të lokalit kryesor të qytetit, Maestros – në Bronx – New York, ku disa dhjetëra bashkëatdhetarë mes tyre lider fetar dhe lider organizatash e shoqatash, veprimtarë të njohur të komunitetit, së bashku në një atmosfer festive kan ndarë këtë gëzim të madh kombëtarë.
Kjo festë e madhe e përvjetorit të pestë të pavarësisë së shtetit të Kosovës, u organizua nga shoqata Vatra – të cilës iu bashkëngjitën, si përherë shoqata dhe organizata patriotike e atdhetare, veprimtarë të dalluar të komunitetit, figura dhe pjestar të familjeve të njohuara të komunitetit nga Shqipëria, Kosova, Presheva, Bujanovci Mdevegja, Çamëria, shqiptarët e Malit të Zi, Maqedonisë dhe diaspora.
Me këtë rastë shtatë pjestarë të komunitetit, të cilët janë nderuar në 100 vjetorin e pavarësisë së Shqipërisë, morën në këtë drekë speciale shqiptare në Bronx, me rastin e 5-vjetorit të pavarësisë së Kosovës, Proklamatën e Këshillit të Bashkisë së New Yorkut.
Në këtë ceremoni festive janë nderuar me Proklamatën e Bashkisë së New Yorkut, disa përfaqësues të komunitetit shqiptarë, të cilët në mënyrë simbolike përfaqësoin Shqipërinë, Kosovën dhe të gjitha trevat shqiptare : Dom Pjetër Popaj, nga shqiptarët e Malit të Zi, Xhim Xhema nga Lugina e Preshevës, Agim Karagjozi dhe Niko Kirka, nga Shqipëria, Agim Rexhaj, nga Kosova, Sali Bollati nga Çamëria dhe Ibrahim Kolari nga Dibra e Madhe.
Kjo veprimtari, është inisiativa e këshilltarit James Vacca në koordinim me anëtarin e ri të Kuvenditë të New Yorkut, shqiptarin më me pushtet sot në SHBA, Asambelmenin Mark Gjonaj.
Përvjetori i pestë i pavarësisë së shtetit të Kosovës, një festë të madhe, në organizimin e Vatrës në Maestros, u shoqërua me fjalime patriotike, ku folësit vunë në pah rolin e kontributin historik të shqiptarëve të Amerikës, për demokratizmin e Shqipërisë, rëzimin e komunizmit, dhe veçanërisht një vend i veçantë iu dedikua çlirimit dhe pavarësisë së Kosovës, dhe çështjes shqiptare në Ballkan – bashkimit kombëtarë.
Në ballë të podiumit ishin vendosur tre flamur, i SHBA, Shqipërisë dhe Kosovës dhe përbri tyre portret e mëdha të figurave kryesore të pavarësisë së shtetit të Kosovës të dy dekadave të fundit, babai i pavarësisë së Kosovës, Presidenti Ibrahim Rugova dhe Heroi ynë Kombëtar Adem Jashari.
Siparin e festës 5 vjetorit të Pavarësisë së Kosovës, e çelën himnet kombëtare të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, dhe himni i Republikës së Shqipëria kënduar nga këngëtaria Merita Halili, dhe egzekutimi i Himnit të Kosovës.
Më pasë udhëheqësi i kësaj dreke festive, me rastin e pesë vjetorit të pavarësisë së Kosovës, nënkryetari i i shoqatës Vatra, zoti Agim Rexhaj, u kërkoi pjesëmarrësve të ngrihen në këmbë dhe përulen në shenjë respekti me një minutë heshtje, për të gjithë ata dëshmorë të lirisë – dhe pavarësisë së kombit shqiptarë dhe SHBA . Dhe, me një nderim i veçantë, tha Rexhaj do t’u jepet me këtë rastë edhe të gjithe atyre dëshmorëve që ranë për çlirimin e lirinë e Kosovës.
Imam Edin Gjoni bekojë këtë ngjarje dhe u bëri një nder të gjitha personaliteteve të shquara historike që kanë kontribuar për lirinë dhe pavarësinë e Kosovës.”Pavarësia e Kosovës tha ndërtë tjera Imam Gjoni, u bë kryefjalë e jetës së këtij shteti më të ri në hartën politike të këtij planeti, Kosovës, prandaj , shtoi ai Lavdi qoftë për Zotin e Madhërishëm, dhe falenderimi më i madh dhe më i sniqertë qoftë për mbarë miqtë tanë, e veçanërisht mbi Shtetet e Bashkuara të Amerikës, këtë vend dhe tokë të bekuar nga vet Zoti,” përfundojë fjalën e tij Imam Edin Gjoni.
Një bekim dhe lutje për pavarësinë e Kosovës dha edhe Pastor Fr. Nathan Preston prifti i kishës shqiptare St. Nicholas Albanian Orthodox Church – Kisha Orthodokse shqiptare Shen Nikolles , me qendër në qytetin e Queensit – New York

Zoti Rexhaj, përcolli përshenëdetjen e ngrohtë që dërgoi për 5 vjetorin e Pavarësisë së Kosovës, presidenti i nderit të shoqatës VATRA i nderuari Agim Karagjozi – ish – Kryetari Federatës PanShqiptare të Amerikës”Vatra”, veterani vatran ish kryetari disa vjeçar i kësaj federate patriotike, pasardhësi i kolosve të Vatrës.

Të ftuar special qenë zyrtarët e lartë të Nju Jorkut, James Vacca dhe dhe asamblemeni shqiptarë Mark Gjonaj, dr. Mara, si dhe përfaqësuesit e Shqipërisë dhe shtetit të Kosoves, z/vendes ambasadori i Kosovës në Uashington Jetish Jashari, z/vendes ambasadori i Shqipërisë në OKB, Petrika Jorgji, Konsulli i Përgjithëshëm Dritan Mishto, Konsullia e Konsullatës së Përgjithëshme të Kosovës, diplomatia Valëza Uruçi dhe lider të tjerë të komunitetit dhe fesë, përfaqësues të LQSHA, KKSHA, Shoqates Rugova, PLL, Ballit Kombëtar, Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro Amerikan, e tjerë.

***
Nënkryetari i shoqatës Vatra, zoti Agim Rexhaj, duke folur në emër të kësaj shqoate ptariotike, famëmadhe dhe të pashoqe, tha se sot, ashtu si u mblodhëm në vite të festojmë së bashku për Shpalljen e Pavarësisë së Shqiperisë, në Vlorë, më 28 Nëntor 1912 nga shtetari i madh, Ismail bej Qemali, po na bashkon një “Nëntor i Dytë” dhe ai është 17 shkurti 2008, Shpallja e Pavarësisë së Kosovës

“Në këtë përvjetor, tha zoti Rexhaj, por edhe përvjetore të tjera do të kujtojmë me Nderim të madh burrin mëndjendritur të idealit shqiptar Presidentin historik të Kosovës Dr. Ibrahim Rugova, arkitektin e lirisë, demokracisë dhe të pavarësisë së Kosovës, njeriun e vizionit historik për Kosovën e popullin Shqiptar, njeriun dhe heroin e paqes, simbolin e pavarësisë së Kosovës.
Në këtë përvjetor të pavarësisë i kujtojmë me pietet të rënët e të gjithë brezave, që u sakrifikuan për Kosoven. Sot përkulemi para kujtimit të lavdishëm të flijimit sublim të komandantit legjendar, Adem Jashari dhe familjes së tij, në Epopenë e Prekazit monumental. Ne u detyrohemi atyre të gjithë që ranë përjetë, por edhe amanetit që na lanë, duke kujtuar edhe komandantët legjendar Sali Çekaj, Agim Ramadani, Zahir Pajaziti, e të tjerët.”
Gjithashtu, Rexhaj tha se një nderim i veçantë shkon në pavarësinë e Kosovës edhe për Zotin Kryeministër te Shqiperise dr. Sali Berishën , dhe një mirënjohje dhe falenderim te gjithe Shqiptareve kudo qe jane qe e ndihmuan Kosoven ne ditet me te veshtira, Shqiptaret ne Shqiperi, Maqedoni, Mal të Zi, Preshevë, Çamëri dhe diasporë.
Rexhaj më pasë ka shprehur edhe mirënjohjen e thellë dhe falënderimin e madh edhe botës demokratike, mikut tonë të madh dhe të përjetëshëm SHBA, NATO-s dhe gjithë miqve tanë të shtrenjtë anekënd botës që ndihmuan Kosovën në proceset e vështira e historike të çlirimit, të vendosjes së paqes dhe të ndërtimit të demokracisë e të rimëkëmbjes pas luftës shkatërruese.

“Të falemnderojmë dhe të përulemi me respekt, tha Rexhaj, para rolit dhe kontributit të madh të shqiptarëve të Amerikës.

Në fund të fjalës ë tij përshendetëse zoti Rexhaj uroj pjesëmarrësit që t’e kalojnë një mbrëmje të gëzueshme dhe me hare edhe me më shumë vite të tjera së bashku, në harmoni, paqe e liri me shpresën se në një të ardhme jo të largët trungujt e Shqipes do të bashkohen dhe në vitet në vijim t’a festojmë, së bashku me pavarësinë e Kosovës edhe bashkimin e kombit shqiptar ! u shpreh ai.
Fjalën përshëndetëse me rastin e shënimit të Përvjetorit të Pestë të Pavarësisë së Kosovës e mbajti zëvendes ambasadori i Kosovës në Uashington diplomati Jetish Jashari
Diplomati kosovar Jashari, tha se kam kënaqësinë dhe nderin e veçantë të jem sot mes juve për të festuar këtë ditë kaq të shënuar – përvjetorin e Pavarësisë së Republikës së Kosovës! Njëherit, me këtë rast shfrytëzojë rastin të shpreh tha ai falënderimet për Federatën PanShqiptare VATRA, kryetarin e sa z. Gjon Buçaj si dhe gjithë aktivistët e kësaj organizate, për punën e palodhur për t’a mbajtur gjallë shpirtin dhe veprimtarinë e saj për gjithë këto vite.

Më tëj në fjalën e tij diplomati kosovar në Uashington, zoti Jetsih Jashari , përmendi edhe faktin se sot kur po festojmë këtë ditë, për Kosovën si shtet i pavarur dhe demokratik mund të flitet edhe për të arrturat që ka bërë Kosova gjatë këtyre pesë viteve.
Zoti Jashari, nënvizojë se :” Në aspekt të bashkëpunimit, paqes dhe stabilitetit rajonal Kosova është treguar gjatë kësaj kohe një faktor i rëndësishëm. Pavarësia i Kosovës vijojë zoti Jashari, është dëshmuar të jetë konmtribues i rëndësishëm i paqes dhe stabilitetit në këtë pjesë të rajonit dhe botës, duke shtuar se në aspektin të forcimit të pozitës së Republikës së Kosovës në strukturat europiane dhe ndërkombëtare, , gjithashtu tha ai janë shënuar rezultate të konsiderueshme. Tani u shpreh diplomati kosovar Kosova është një vend për të cilin e ardhmja e saj euriopiane, është të jetë si anëtare e Bashkimit Europian dhe anëtarësimit të saj në të gjitha strukturat euro atlantike.”
Të gjitha këto arritje pohojë në fjalën e tij zëvendes ambasadori i Kosovës në Uashington diplomati Jetish Jashari, nuk do të ishin të munduar pa përfshirjen e të paktën sipas tij të dy faktorëve kryesorë: i pari komuniteti shqiptar i SHBA, ku shqiptarët e Amerikës, kanë luajtur rolë të pazvendësueshem në krijimin dhe ngritjen e shettit të Kosovës.
“Shqiptarët e Amerikës, tha zoti Jashari, arritën që problemin e Kosovës, gjatë viteve të ’90 t’a bëjnë të rëndësishëme të politikës së jashtme amerikane, si dhe kur ishte koha e mbrojtjes së Kosovës me luftë të armatosur (Batalioni i luftëtarve të Atlantikut), ata dhanë kontributin e tyre të drejtëpërdrejtë. Ndërsa, faktori tjetër, vetë populli dhe qeveria e Shteteve të Bashkuara, pa përkrahjen e pakursyer dhe të drejtëpërdrejtë të të cilëve, në të gjitha fazat më kritike të shtet krijimit dhe shet-ndërtimit Kosova nuk do të ishte ku është tani”, përfundojë fjalën e tij zëvendes ambasadori i Kosovës në Uashington diplomati Jetish Jashari.

5 vjetorin e Pavarësisë së Kosovës, në drekën festive të Vatrës, e përshëndetën edhe kryetari i Vatrës, dr Gjon Buçaj, konsulli i përgjithëshëm i Shqipërisë, Dritan Mishto, konsullia Valëza Uruiçi, asabmbleisti Mark Gjonaj, këshilltari i Bashkisës së Nju Jorkut, James Vacca, dhe shkrimtari i shquar shqiptarë Visar Zhiti.
Këngëtaria më e mirë e komunitetit, Merita Halili, Kinogara – Mitahat Saliu, Ermira Babaliu dhe grupi më i suksesshm i drejtuar nga mjeshtri i fisarmonikes Raif Hyseni performojë në 5 vjetorin e Pavarësisë së Kosovës, në drekën festive organizuar tek VATRA në restoratin Maestros në – Bronx, me një buqet të zgjedhur të këngëve patritotike, popullore dhe ato të muzikës argëtuese.

Visar Zhiti ne Nju Jork, u takua me DioGuardin

February 19, 2013 by dgreca

Nga Beqir SINA, Nju Jork

BRONX – NEW YORK: Lidhja Qytetare Shqiptaro Amerikane, i pari dhe i vetmi lobi shqiptar në Shtetet e Bashkuara të Amerikës i kryesuar nga Presidenti Jozef J.DioGuardi, një ish kongresmenin republikan i Nju Jorkut, së bashku me grupin e të rinjëve, aktivistët e organizatës patriotike shqiptare, Albanian Roots dje zhvilloi një takim në Bronks -Nju Jork me më të shquarinshkrimtar shqiptar Visar Zhiti, i cili është duke zhvilluar këto ditë një vizitë në SHBA, për të promovuar dy libratë tij më të suksesshme të vitit 2012 në shqip, librat “Trails of Hell” & “Torn Hell”.

Në këtë takim morën pjesë disa anëtar të bordit të Lidhjes Qytetare Shqiptaro-Amerikane- LQSHA, zotiAgim Aliçka, Luan Bukolla, Hafiz Shala, Jack Kolshaj, Asllan Cekiq, Zef Bala, dhe të tjerë, së bashku me grupin rinor patriotikë dhe udhëheqësit organizatës Rrënjët Shqiptare, Marko Kepi, Dorian Nasto dhe Ervin Toro e te tjere.
Në këtë takim u diskutua se realiteti iShqipërisë, post-komunist është jashtëzakonisht e ndryshme nga ajo e vendeve të tjera në Evropën Lindore.Në Shqipëri, nevoja për institucionalizimin e sundimit të ligjit, për sa kohë mungon, është më i madhse në vendet e tjera, në mënyrë që shoqëria të jetë në gjendje të njohin vlerat e saj historike, të cilat janë bazë për një demokraci të mirëfilltë, thanë ata që e morën fjalën.

Retorika për nacionalizmin dhe parimet themelore të tij

February 19, 2013 by dgreca

Nga Dr. Enver Bytyci/

Këto ditë është risjellë në vëmendje të opinionit një nga temat më të mprehta e më të rëndësishme, çeshtja e tipareve, vlerave dhe forcës së nacionalizmit në mobilizimin e shqiptarëve për mbijetesë e shtetformim. Në debat janë përfshirë thuajse të gjitha mediet, të gjithë politikanët, shumë analistë dhe ekspertë të fushave të ndryshme. Janë shkruar editoriale dhe komente të shumta, janë organizuar tryeza katërore e të rrubullakta. Dhe në të gjithë këtë+ diskurs kemi parë kundërshti të shumta, reagime e kundërreagime, thënie e kundërthënie.

Megjithatë debati mori përhapje të gjerë e fitoi intensitet kur në të u përfshi kryeministri i Shqipërisë, Sali Berisha. Më së shumti kryeministrit tonë iu pa me të madhe se në Konferencën e Sigurisë të Mynihut tërhoqi vëmendjen për albanfobinë dhe paralajmëroi se “shqiptarët nuk do të pranojnë klonimin e pesë kombeve të ndryshëm, pse ata jetojnë në pesë shtete të ndryshme”. U tha se Doktori po e bën këtë për shkak të fushatës elektorale, çka është vështirë të besohet se në Mynih dikush nga pjesmarrësit mund të shkojë atje me motive elektorale apo për të forcuar pozicionin e tij në elektorat.

Retorika e Kryeministrit tërhoqi në diskutime kreun e opozitës, zotin Rama, i cili sulmoi zotin Berisha, duke e akuzuar atë se “po prish marrëdhëniet me aleatin e mikun tonë, SBA-të”. Ndërsa një televizion afër Ramës anonçoi lajmin se SHBA-të paskan reaguar ashpër përmes një letre, me të cilën kërkojnë që të hiqet dorë nga “slloganet nacionaliste në betejën elektorale”, që “të mos ndërhyhet në punët e brendshme të shteteve tjera”, që “Shqipëria të vazhdojë të luajë një rol moderator në rajom e të tjera porosi të kësaj natyre, të cilat moderator i TV-së në fjalë i konsideroi si “ultimatum” që vinin nga përtej opqeanit.

Po cilat janë disa nga tiparet themelore të këtij diskutimi, që lidhen me nacionalizmin shqiptar? A është e vërtetë se nacionalizmi shqiptar mbart konotacione, programe, doktrina dhe praktika, me të cilat synohet eleminimi i kombeve të tjera dhe dominimi i kombit shqiptar? Cilat janë të vërtetat dhe të pavërtetat që po serviren me këtë rast ne mediumet shqiptare dhe, pse po ndodh një gjë e tillë? Të gjitha këto pyetje kërkojnë përgjigje të ftohtë, shkencore dhe pa emocione.

Diskutimin aktual e karakterizojnë disa tipare. Së pari duket se ky diskurs është më së shumti elektoral, sesa strategji, por kjo nuk do të thotë se nuk ka përmbajtje. Sali Berisha dhe Edi Rama janë ndarazi në konceptet e tyre elektorale sa i përket qëndrimeve politike ndaj ceshtjes kombëtare të shqiptarëve. Berisha është i qartë, në të njëjtën linjë si më 1991-1992, është profesional, disa herë emocional, por edhe racional. Rama, duke mos pasur një linjë të qartë dhe bindje të qëndrueshme sa i përket qëndrimeve ndaj nacionalizmit, shfaqet i dyzuar, pa bosht, pa përmbajtje. Duket se reagimet e tij nuk janë pjesë e vetëdijes, por përgjigje ndaj përparësisë që krijon Kryeministri. Herë ndjek Berishën dhe përpiqet ta tejkalojë diskursin e kryeministrit në çeshtjet e nacionalizmit, herë bën kritikun ekstrem, duke shfaqur një kozmopolitizëm të tejskajshëm, madje me nuance të thirrjeve për harresë të çeshtjes shqiptare në Ballkan. Në rastin e Preshevës lideri i opozitës shënoi kritika të ashpra për qeverinë, duke bërë thirrje për ashpërsimin e qëndrimeve të saj, por në rastin kur Berisha foli në Mynih, ai u shfaq kategorikisht kundër tij, edhe pse një nga “këshilltarët” e Edit në Top Channel u deklarua se “unë si qytetar e shqiptar nuk mund të mos e mbështes deklaratën e kryeministrit në Mynih”, duke nënkuptuar se kundërshtitë e tij kushtëzohen “me profesionin”. Ndërsa zoti Spahiu po ndjek rrugën e heshtjes, ndërkohë që nuk dihet ende arësyeja, nëse Arvizu e ka trembur aq shumë në takimin e para disa kohëve, apo ka problleme me konceptet e tij për nacionalizmin. E theksoj këtë arësyen e dytë, sepse më ka bërë përshtypje një deklaratë e tij në janar të këtij viti në një nga televizionet e Kosovës, ku u shpreh se “Në Himarë jetojnë nja 2000 grekë”, duke pohuar një të pavërtetë, të cilën në shifra ende nuk e ka pohuar as Vasil Bollano. Ose kjo ishte një lajthitje, ose moskoherencë dhe moskomptencë, ose ishte një intervistë“për në Kosovë”, të cilën dikush e konsideron si territor të palidhur me problematikat në jug të Shqipërisë.

Ndërkaq të rikthehemi te thelbi i këtij debati. Diskurse të tilla, sidomos në kohë zgjedhjesh, janë elaboruar në ekstrem tek të gjitha të ashtuquajturat parti të moderuara në rajonin tonë. Por le të marrim vetëm pak shembuj në Greqi e Serbi. Në Greqi kanë ndodhur fshesa emigrantësh të papara në histori, janë bërë deklarata lufte me Turqinë, Shqipërinë dhe Maqedoninë, por herë-herë edhe me Bullgarinë. Dhe të gjitha kishin si qëllim që partitë politike të fitojnë besimin e kishës e të ushtrisë, si dy institucionet më të besueshme nga publiku I këtij vendi, pikërisht për shkak të qëndrimeve ekstreme nacionaliste. Ndërsa në Serbinë e majit të vitit të kaluar, kur edhe u bënë zgjedhjet parlamentare, presidenciale dhe lokale, ne kemi ndeshur në akte diversioniste të hyrjes në territorin e Kosovës të xhandarmërisë së Ivica Daçiç-it, arrestmin e policëve dhe shtrirjen e tyre për tokë, sikur të ishin robër lufte. E gjithë kjo si dhe akte të tjera antishqiptare u bënë për t’i dhënë një fitore bindëse kryeministrit aktual, Ivica Dacic, aso kohe ministër i Punëve të Brendshme të Serbisë. Europa qëndroi në gjumin e saj letargjik në të gjitha rastet e tilla, kur shprehej urrejtje antishqiptare dhe albanofobi e tejskajshme.

Përdorimi I nacionalizmit për fushatë elektorale në Serbi e në Greqi, e madje edhe në Maqedoni, nuk ka hasur në reagime kaq të forta të komunitetit ndërkombëtar. Për këtë arësye në Mynih zoti Berisha kërkoi zbatimin e marrëveshjeve të nënshkruara për respektimin e të drejtave të shqiptarëve, si një nga mundësitë e zbutjes së qëndrimeve nacionaliste të fqinjëve tanë. Ndërkaq qëndrimi kritik ndaj nesh dhe tolerant ndaj të tjerëveka arësyet e veta. Unë i besoj faktit se ndërkombëtarët e shohin se padrejtësia e ndarjes së shqiptarëve në pesë shtete para 100 vitesh është ende një ngërç i pariparueshëm dhe mund të çojë në destabilizimin e rajonit, ndërkohë që veprimet nacionaliste në vendet fqinjë me ne i shohin të parrezikshme. Ndoshta kjo është arësyeja pse ata lëvdojnë pafund qëndrimin e moderuar të politikës shqiptare në rajon. Por ama indiferenca ndaj politikave e fushatave nacionaliste të fqinjëve tanë besoj se është shkaku kryesor i albanofobisë. Nëse ndërkombëtarët do të kishin reaguar ndaj nacionalizmave ballkanikë, njësoj si në rastin e fundit te shqiptarët, atëherë nuk do të shkohej deri te situata kur do të zgjohej ndjenja e mbrojtjes tek ne.

Ndërkaq ndërkombëtarët e njohin faktin se tiparet e nacionalizmit shqiptar janë tipare të një nacionalizmi modern, ndërkohë që nacionalizmi grek dhe serb ka shkaktuar shumë dhimbje dhe fraktura në popujt ballkanikë. Disa prej këtyre tipareve mund të renditim:

1. Nacionalizmi shqiptar është realist dhe racional. Ai historikisht është orientuar nga ideja e krijimit të marrëdhënieve të mira me fqinjët, me qëllim paqen, stabilitetin dhe sigurinë e harmoninë e popujve të rajonit. Në programin politik të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit thuhet shprehimisht: “Ne dëshirojmë me gjithë zemër të jetojmë në paqe me të gjithë fqinjët tanë, Serbinë, Malin e Zi, Greqinë dhe Bullgarinë… Ne nuk duam dhe nuk kërkojmë asgjë prej tyre, por jemi krejt të vendosur të mbrojmë atë që është jona”. Më pas, në vitin 1913, kryeministri i parë i shtetit shqiptar, Ismail Qemali, i deklaronte kësisoj gazetës “Ivning Neës”: “Shqiptarët kanë dëshirë të madhe të jetojnë në marrëveshje me fqinjët e tyre, por ata nuk duan t’i nënshtrohen asnjë ndikimi të pajustifikuar ballkanik ose europian qoftë”.

Unë nuk mund të dalloj në diskursin e zotit Berisha ndonjë nuancë tjetër të këtyre formulimeve të adaptuara në fillimet e nacionalizmit shqiptar. Thirrja e Berishës në Mynih kishte dy aspekte; aspektin e luftës kundër urrejtjes nacionale në Ballkan, thelbin e së cilës e përbën albanofobia, dhe së dyti, aspektin e ruajtjes së identitetit të shqiptarëve. Ashtu si para 100 vjetësh, edhe në këto qëndrime askush nuk sheh ndonjë tejkalim të racionalitetit që mbart si cilësi themelore nacionalizmi shqiptar. Pra, sa kohë që qëndrimet dhe pohimet e politikanëve tanë nuk përmbajnë thirrje për luftë dhe për ndryshim të kufijve me dhunë, aq kohë politika nacionaliste e tyre është e rezervuar, e përmbajtur, racionale dhe realiste. Për këtë arësye Kushtetuta e Shqipërisë obligon dhe detyron cdo politikan të zgjedhur të mbrojë interesat e të gjithë shqiptarëve në Ballkan. Ndryshe ndodh me oshilacionet ekstreme të Ramës, të cilat shkojnë herë përtej racionalitetit të nacionalizmit shqiptar e herë përtej kufijve të një kozmopolitizmi të pamatur të tij. Dhe akoma më ndryshe ndodh me Kreshnik Spahiun, i cili ose bën thirrje për dhunë, ose hesht kur i bëhet presion.

2. Prej këtej del se nacionalizmi shqiptar është një lloj nacionalizmi mbrojtës, një nacionalizëm që ka tipare të theksuara patriotizmi. Pra nacionalizmi ynë nuk është burim konfliktesh, në kuptimin se është agresiv dhe kërkon të aneksojë territore të vendeve fqinjë, në të cilat shqiptarët nuk janë vazhdimësi e territorit të shtetit shqiptar të Shqipërisë, ose të shtetit shqiptar të Kosovës. Madje as këto territore në vazhdimësi Shqipëria dhe Kosova nuk i kanë rivendikuar, duke qëndruar thjesht në pozitat mbrojtëse të territoreve dhe sovranitetit të dhënë. Ato thjesht kanë mbështetur të drejtat dhe liritë demokratike që shqiptarët në Serbi, Maqedoni, Mal të Zi ose ata të Çamërisë duhet të gëzojnë bazuar në ligjet e konventat ndërkombëtare.

Përkundrazi, ndryshe ka ndodhur me nacionalizmat e tjerë ballkanikë, sidomos me nacionalizmin serb e grek. Të dy këta nacionalizma kanë shpallur, botuar dhe përhapur programe të një çmendurie kolektive, në të cilat shprehet hapur qëllimi për asgjësimin e popujve të tjerë, sidomos të shqiptarëve, me qëllim zgjerimin e territoreve në Ballkan. As dje, as sot e as në të ardhmen nuk ka patur e besoj se nuk do të ketë ndonjë program qeveritar, akademik, ose të institucioneve shpirtërore në Shqipëri, që të përmbajë p.sh tezat raciste e raciste të programit të Megaidesë greke, ose të Nacertanies serbe të mesit të shekullit XIX. Nuk ka dhe nuk do të ketë memorandum të tipit të atij që Cubrillovici kishte publikuar më 7 mars të vitit 1936, me të cilin parashikohej angazhimi i të gjitha strukturave shtetërore, ushtarake, policore e civile të Serbisë për asgjësimin dhe shpërnguljen e shqiptarëve nga territoret e tyre në ish-Jugosllavi. Aq më pak dikush ka vënë re ndonjë prirje të elitës politike, religjioze, akademike e ushtarake të Shqipërisë për të zbatuar programe të tilla, sic i kishin zbatuar me zell të gjitha qeveritë serbe para e pas Luftës së Dytë Botërore, deri më 1999 dhe sic i kishte zbatuar po ashtu Greqia në Çamëri para e në përfundim të Luftës së Dytë Botërore.

Shumëkush bën një lidhje të gabuar, kur këtë fakt e arësyeton me “paaftësinë” e shqiptarëve ndaj fqinjëve. Por nëse shqiptarët paskan qenë të paaftë për të vepruar, nuk mund të besohet se në asnjë kohë ata nuk qenë të aftë të shkruajnë e përhapin programe anti-serbe, ant-igreke e kështu me radhë. Diskurset e sotme për nacionalizmin shqiptar i përmbahen rregullave dhe parimeve të përhershme të tij. Liderët kryesorë të vendit, që përfaqësojnë qeverinë ose opozitën parlamentare nuk kanë bërë thirrje për zhdukjen dhe asgjësimin, qoftë dhe të një individi jo shqiptar. Askush në Shqipëri nuk ka kërkuar p.sh kokën e kreut të Agimit të Artë, edhe pse ky i fundit i përmbahet tezave të Miloshevicit dhe Shejshelit kur është fjala për asgjësimin e shqiptarëve. Nuk e kanë pohuar këtë as vetë përfaqësuesit politikë të komunitetit çam, megjithëse vuajnë prej më shumë se 70 vitesh pasojat e një dhune absurde dhe grabitjes së pasurisë së tyre prej qindramijë hektarësh nga ana e qeverisë greke, të bazuar në një ligj racist të kohës së Luftës së Dytë Botërore, të ligjit të Luftës me Shqipërinë, të cilin ata e mbajnë ende në fuqi.

Ky qëndrim dhe ky tipar i zbatuar edhe sot me fanatizëm buron nga formulimi i themeluesit të teorisë së nacionalizmit shqiptar, Sami Frashëri. Ai shkruante aso kohe se “Qëllimi i vetëm i shqiptarëve është të ruajë Shqipërinë të mos copëtohet prej të huajvet,… të mbajnë gjuhënë dhe kombërinë e tyre, tu rrinë kundreq intrigave të armikvet të tyre… Çdo gjë që mund t’i sjellë dëm këtij qëllimi duhet të luftohet keq prej çdo shqiptari të vërtetë dhe prej Lidhjes së Shqiptarëve. Ato gjëra që do t’i ndihen këtij qëllimi, do të zihenë me të dy duartë prej atyre që do të bëhenë me hir a me pahir”. Lexuesi nuk e ka të vështirë të dallojë në diskursin e sotëm se cili i përmbahet këtij parimi, në mbrojtje të lirisë, identitetit, dinjitetit dhe harmonisë së shqiptarëve në Ballkan.

3. Nacionalizmi shqiptar është një nacionalizëm tolerant në pikëpamje fetare. Rilindasit shqiptarë, ndryshe nga fqinjët tanë, nuk u bazuan te besimet fetare për të vetëdijësuar shqiptarët për identitetin dhe integritetin që ata kanë. Filozofi dhe njëkohësisht bashkëthemeluesi i nacionalizmit shqiptar me Sami Frashërin, Vaso Pashë Shkodrani, formuloi slloganin e njohur “Mos shikoni kasha e xhamia, feja e shqytarit asht shqyptaria”. Studiuesi i njohur gjerman i çeshtjes shqiptare, Konrad Cleë…….ing, duke e trajtuar këtë tezë të Pashko Vasës, shkruan se ajo ishte afetare, por nuk drejtohej kundër fesë, siç u përpoq ta interpretonte diktaura ateisto-komuniste.

Ndërkaq rilindasit zgjodhën Gjergj Kastriotin– Skënderbeun si figurë qendrore të bashkimit të shqiptarëve. Kjo ndodhi për shkak se heroi ynë kombëtar ishte jo vetëm një figurë legjendë, por dhe se ishte përfaqësues tipik i të gjitha religjioneve në këtë vend. Shqiptari musliman, shqiptari ortodoks, apo shqiptari katolik nuk mund të gjente asnjë cen që të kundërshtonte figurën e Skënderbeut si symbol të kombit. Ky atribut i shqiptarëve I harmonisë fetare ka ardhur deri në kohët tona i konservuar dhe i përpunuar me etikën e bashkëkohësisë. Nacionalistët e sotëm mund të dallohen lehtë nga përpjekjet që ata bëjnë për bashkimin kombëtar, nëse ata luftojnë çdo dukuri që i përçan shqiptarët ata nga pikëpamja fetare. Debati i sotëm për nacionalizmin nuk është drejtuar kundër këtij tipari themelor, i cili ka qenë, është dhe duhet të mbetet si një vlerë e jashtëzakonshme në ndërgjegjën kolektive të shqiptarëve.

4. Duke vecuar dhe komentuar tiparin e mësipërm afetar të nacionalizmit tonë, del përfundimi se ndryshe nga fqinjët, si element përbashkues dhe dallues ne kemi ruajtur, gjuhën. Kriteri gjuhësor ka qenë dhe mbetet kriteri themelor i qenies nacionale të shqiptarëve. Kjo është provuar dhe nga ekspertiza e studiuesve të së drejtës ndërkombëtare, sepse gjuha si element dallues e përbashkues nuk bëhet asnjëherë shkak i grindjeve, konflikteve dhe dhunës. Shqiptarët nuk flasin për një Shqipëri etnike deri në ato territore ku prehen martirët shqiptarë të masakruar nga fqinjët tanë, por për një Shqipëri etnike deri atje ku flitet shqip. Ky është një dallim thelbësor midis nacionalizmit të ngritur mbi mite e varret e mesjetës të fqinjëve tanë.

Nisur nga kjo, shqiptarët as sot nuk janë agresivë , madje as ofensivë në qëndrimet e veta nacionaliste. Ndryshe ndodh te vendet tona fqinje ku feja, ideologjia fetare dhe doktrina e saj luajnë një rol vendimtar në mendimin dhe qëndrimet nacionaliste të tyre. Ende në kohët e sotme moderne anketimet në Greqi dhe në Serbi dëshmojnë se qytetarët e katyre dy vendeve më shumë i besojnë kishës sesa shtetit. Për pasojë në këto vende ka zënë rrënjë ideja e predikuar prej shekujsh se “Ku ka ortodoksë, ka dhe grekë”, (në rastin e Ballkanit jugor) ose serbë, (në rastin e Ballkanit qendror), ide e cila është drejtuar kundër ekzistencës së shqiptarëve si komb.

Në debatin e sotëm, Berisha, i cili kritikohet po për arësyelectorale nga lideri i opozitës, nuk ka përmendur në asnjë rast ndonjë tezë, e cila bie në kundërshtim me moderacionin e rilindasve tanë. Përkundrazi, diplomacia ndërkombëtare duhet ende të shqetësohet nga qëndrimet ekstremiste të kishës serbe e greke, ndikimi i së cilës po sjell konflikte edhe në Shqipëri.

5. Nacionalizmi shqiptar nuk predikon epërsinë e shqiptarëve në rajon. Ai nuk është nacionalizëm mesianik dhe nuk pretendon se te ne është qendra e botës. Shqiptarët kanë plot arësye të pretendojnë privilegjet e të qenit popull i parë i Ballkanit, por as themeluesit e nacionalizmit, as pasuesit e tyre nuk e kanë predikuar këtë. Rilindasit kanë përmendur shpesh prejardhjen pellazgjike dhe ilirike të shqiptarëve, sigurisht bazuar në pohimet e dhjetra studiuesve të huaj të shekullit XVII e XIX thjesht për të ngritur ndërgjegjën kombëtare, jo për të nxitur konflikte me fqinjët.

Përkundrazi, nacionalizmat e fqinjëve tanë janë ngritur mbi bazën e miteve, sidomos të miteve mesjjetare, të cilat janë aktualizuar për nevoja politike e ideologjike, sa herë që politika, shteti, kisha, elita akademike e ka parë të nevoshme ringjalljen e këtyre miteve. Dhe sa herë ato janë ringjallur, aq herë e kanë pësuar më së shumti shqiptarët.

Debati i sotëm, gjithashtu nuk mbështetet në ndonjë hipotezë të bazuar në mite. Debati i sotëm është shprehje e një të vërtete të pamohueshme. Albanofobia nuk është prezent vetëm në qarqe civile në vendet tona fqinjë. Ajo shfaqet herë pas here edhe në strukturat e shtetit, në strukturat e policisë dhe të ushtrisë, në ologarkinë fetare e intelektuale. Kjo është e duhet të jetë shqetësuese jo vetëm për shqiptarët, por edhe për bashkësinë ndërkombëtare. Kur Berisha përmend faktin se albanofobia nuk lejon zbatimin e marrëveshjeve, kjo është një këmbanë për ndërkombëtarët, sepse nuk ka marrëveshje që është nënshkruar pa imponimin dhe prezencën e mekanizmave ndërkombëtarë.

6. Nacionalizmi shqiptar është proeuropian. Ndoshta në kohën e themelimit të tyre nuk kanë qenë aq proeuropian vetë nacionalizmat francezë e gjermanë, sa çka qenë nacionalizmi shqiptar. Themeluesit e nacionalizmit tonë e përcaktuan Europën si orientim dhe destinacion dhe rritën vokacionin perendimor të shqiptarëve. Nëse në ditët e sotme shqiptarët janë kombi më proeuropian në botë, kjo i dedikohet njëkohësisht predikimit të themeluesve të nacionalizmit tonë. Me dhunë shqiptarët u shkëputën nga rruga e zhvillimit perendimor për një periudhë kohe prej rreth 50 vitesh nën sundimin komunist. Shpesh historianët politikanë e justifikojnë këtë si pasojë e vendimmarrjes së Fuqive të Mëdha, por nuk do të ndodhte kjo, nëse ideologjia komuniste nuk do të ishte zhvilluar tek ne.

Ky lloj vokacioni properendimor buron nga vetëdija e jo nga pragmatizmi i shqiptarëve. Këtë e dëshmon qëndrueshmëria e përqindjes së atyre që përkrahin integrimet euro-atlantike. Vetëm në Shqipëri ndodh që udhëheqësit perendimorë priten me entusiazëm e jo me protesta. Vetëm në Shqipëri nuk ka antiglobalistë. Por kjo nuk do të thotë se shqiptarët nuk janë e nuk duhet të jenë nacionalistë në kuptimin europian të fjalës.

7. Shqiptarët kanë adaptuar një lloj nacionalizmi në respect të vlerave të miqësisë dhe mirënjohjes. Kjo rrjedh nga trashëgimia kulturore dhe historike e jona, nga kodet shqiptare të besës e të mikut, nga përgjegjshmëria e edukuar dhe e praktikuar për fatin e të tjerëve. Dhe ky tipar nuk është prezent në nacionalizmat e tjerë, sa te shqiptarët.

Por në kohët e sotme moderne nacionalizmi shqiptar ka nevojë të adaptojë zhvillimin e disa parimeve sociale, që lidhen me solidaritetin dhe humanizmin me njëri-tjetrin. Atë shkallë të sjelljes humane me të huajt, si në rastin e qëndrimit ndaj hebrejve, është e domozdoshme ta adaptojmë në sjelljen me njëri – tjetrin. Kjo do të thotë se nacionalizmi ynë praktikisht bëhet i sukseshëm, nëse rritet bashkëpunimi midis grupeve sociale, psh midis biznesit dhe elitës akademike e shkencës, midis qytetarit dhe përfaqësuesve të shtetit, pra midis qeverisësve dhe të qeverisurve. Trashëgimia komuniste e trashëguar në këtë fushë mbetet ende pengesë e kapërcimit të dasive midis nesh. Por është kërkesë e nacionalizmit rritja e harmonisë sociale, e veprimit kolektiv dhe e përkrahjes së njerëzve në nevojë.

8. Nacionalizmi shqiptar nuk është përjashtues. Kjo formulë vlen si në rastin e respektit për fqinjët edhe për harmoninë e brendshme. Për nacionalistët të gjithë shqiptarët vlejnë njësoj, pavarësisht përkatësisë fetare e krahinore, apo bindjeve politike që ata kanë. Ai që kërkon të vejë një palë kundër një pale tjetër, ai që kërkon të nxisë konflikte dhe në diskursin e tij ze vend dhuna, “burgu”, arresti, pra ata që në vend të rolit të nacionalistit, luajnë rolin e prokurorëve dhe të gjykatësve, këta liderë e politikanë, nuk janë e nuk mund të jenë nacionalistë. Duke iu përmbajtur kësaj formule, atëherë shkojmë te verifikimi i qëndrimeve nacionaliste të kohëve të fundit.

Natyrisht që nacionaizmi shqiptar ka edhe tipare të tjera, siç është predikimi i të qenit rezervues, tipar të cilin e elaboron mjaft mirë Prof. Eqerem Cabej, por nuk do të ndalemi më gjatë në këto karakteristika. E rëndësishme është të kuptohet fakti se qëndrimet nacionaliste të moderuara, të cilat nuk nxisin dhunën, janë të shëndetshme për shoqërinë shqiptare. Vetë kombet e zhvilluara kanë mbërritur në majë të suksesit përmes levës së arkimedit, që quhet, nacionalizëm i moderuar. Të njëjtën rrugë duhet ta ndjekin edhe shqiptarët, pa patur frikë së mund të akuzohen për ekstremistë.