Archives for February 2013

Onufri, Kisha e Valshit përballë Janullatosit dhe albanofobisë

February 8, 2013 by dgreca

Refleksione për ditën e zezë të 6 shkurt 1967/
Nga Hyqmet ZANE/
Zhurma e madhe për dëmet e shkaktuara në kishën e Valshit në zonën e Shpatit ku ka afresket e tij Onufri i madh, më shtyu si zhqiptar i mirë që të jemë visitor i saj në këto ditë të para të shkurtit. Kisha vite që nuk kisha vizituar këtë fshat, në zemër të të cilit ndodhet edhe kisha e famshme për nga pasuria që ka brenda saj, megjithëse e vogël në përmasa. I shoqëruar edhe nga një grup televizioni që donin të bënin punën e tyre, u bëra dëshmitar i jetës së kësaj zone të lashtë dhe të mbushur me histori. Ishte e treta herë që bëhesha visitor i fshatit të Valshit ku ndodhet kjo kishë e rrethuar me një gjelbërimi tipik malor, por në një pozicion të favorshëm që dinë t’i zgjedhin mjeshtrat e mëdhenj si Onufri.

/Në vend të hyrjes/
Që nga viti 1978 kur unë nisa rrugëtimin e viteve të punës si mësues në Zavalinën e largët të Shpatit, më ra në mend se puna e duarve të mjeshtrit të madh të pikturës dhe ikonografisë, do të duhej të ishte një kishë e madhe, por më shumë se ndërtesa, jo e madhe ishte puna, produkti prej artisti i Onufrit.
Afresket e shenjtorëve të kishtërimit ishin shumë e shumë herë më të vlefshme se vlera e një ndërtimi kishe. Në atë kohë kur isha mësues kisha bërë një vizitë edhe tek kjo kishë së bashku me kolegët e mij Devi Paparisto dhe Muç Xhepa
Dëbora kishte mbuluar anemanë fshatin nuk na pengoi që të shihnim faktin se në brendësi të kësaj kishe ishin afresket nga dora e Onufrit të madh. Ishte një kishë që në atë kohë mbrohej nga shteti. Por aksioni i madh komunist që nisi pas 6 shkurtit 1967 për prishjen e kishave dhe xhamive, kishte bërë të vetën.
Injoranca e kohës e kishte kthyer në depo drithi me një sabotim të madh që vinte edhe nga mosmirëmbajtja. Po nuk kishte sesi të mos të tërhiqte vëmendjen piktura, ngjyra, bukuria, mjeshtëria e Onufrit. Ishte tentuar që të vihej dorë për ndonjë restaurime, por ai ishte bërë nallbançe
O Zot, thashë me vete, edhe pse e dija që nuk duhej të manifestoja asnjë shenjë besimi, kur do të mendosh edhe për ne. Isha një besimtar, por jo i shpallur, se frika bënte të vetën dhe pasojat do të ishin skandaloze. Muçi mu afrua dhe më
thotë tek veshi “e shikon çfarë perle që janë këto” dhe ashtu natyrshëm bëri
indiferentin. I thashë Muçit nga ana ime “më fol për të’ dhe ai më rrëfen me atë mënyrën e tij brilante të të rrëfyesit.

/Tregimi nga Muç Xhepa/

“Isha ulur mbi një gur, – fillon te tregoje Muçi, – dhe në oborrin e shkollës,
(në valsh) për rreth shoh gurë të ngulur në tokë, disa të thyer e të tjerë në
pozicione të pjerreta. Pyes një koleg vendas. I ndrojtur ai më thotë se ka qenë varrezë. Ja atje tej është kisha, dhe bën me dorë. “Kisha e Shën e Premtes”. Sa shumë pata dëgjuar për Onufrin nga miqtë e mi piktorë. Kureshtja e mbyti frikën.
A mund ta shikoj e pyes? ‘Nuk ke çfare shef se e kane kthyer në magazinë, por meqë ke deshirë, shkojmë nesër pas mësimit, – më thotë kolegu.
Ashtu bemë. Hymë brenda dhe i mahnitur shikoj për herë të parë afresket, Shën Spiridhonin dhe Shën Mërinë. Onufri i madh, piktori i shekullit XVI, Onufrin nga Elbasani, ikonografi nga qyteti ynë kishte zbukuruar muret e kishës se vogël me ngjarje ungjillore. Plot talent e shije ai kishte pikturuar portret e shenjtëve me tiparet e malësorëve të Shpatit, njerëzve me të cilët kishte jetuar. Ato janë plot jetë. Afresket janë kombinim i disa ngjyrave bazë që pasurojnë koloritin duke e bërë të butë e të ëmbëlt. Arti i mjeshtrit të madh, rilindasit tonë të parë i përmasave europiane, është po aq i madh sa dhe ai i përtej Adriatikut.
Por, ndërsa andej veprat e artit ruhen me fanatizëm dhe shikohen prej vizitorësh nga të katër anët e botës, këtu antinjerëzit, diktatura e proletariatit i ka lënë të rrënohen me qëllim, duke e kthyer kishën, shtëpinë e Zotit, në
magazinë. (?!) Dhe krahësoje me këta malesorë fisnike e trima të Shpatit që e kanë ndërtuar dhe mbrojtur këtë kishë në periudhën më të egër të sundimit Osman, kur hordhitë aziatike po shfarosnin kombin e Gjergj Kastriotit, Iliret
autoktonë. Kjo kishë 500 vjeçare (daton rreth vitit 1554- 55) është nje monument kulturor që ndonëse me përmasa të vogla ka vlerë shumë të madhe. Është një nga të paktat kisha që i ka mbijetuar periudhës Otomane, por si duket nuk do t’I mbijetojë pushtimit komuniste. Disa nga afresket kanë pesuar përkeqësim nga mosmirembajtja dhe me kalimin e kohës do të humbin vlerat që kanë”.
Këtu miku im e ndërpreu rrefimin tij. Rrugës në afërsi të Gjinarit, në kamionin me te cilin udhëtonim, hipën disa njerëz të panjohur.
Realiteti
Të gjitha këto mu kujtuan këtë ditë të vizitës dhe menjëherë më erdhi në mendje se që nga ajo kohë, asgjë nuk kishte ndryshuar në pamjen e parë të kësaj kishe.
Po ajo ndërtesë, e njejta kishë, pa asnjë riparim, edhe pse kanë kaluar 22 vjet
nga ndryshimi i sistemit dhe shumë ndryshime të tjera kanë ndodhur. Duke qenë I shoqëruar nga ata të televizonit, ndjeja se sa pak paska ndryshuar mentaliteti edhe i vetë njerëzve që nuk tregonin ndonjë interes për kishën e tyre, po aq sa edhe vetë KOASH dhe hirësia e tij Janullatos që është në krye të kësaj kishe.
Kur mendoj se sa miliarda lekë janë hedhur në Katedralen e Tiranës apo sa kisha të tjera janë ndërtuar në të gjithë Shqiëprinë, bile edh enë Peqin, ku ka po nuk ka më shumë se tre familje ortodokse, si është e mundur që nuk është treguar asnjë interes për këtë kryevepër shumëshekullore që duhet të ishte në vendin e parë të listës së restaurimit të kishacve nga vetë Janullatosi si kryepeshkop..
Jamë ndeshur edhe herë të tjera me realitete të tilla, kur nga njera anë
Janullatos kërkon pronësëinë e saj në emër të KOASH si për shembull kisha Shën Maria e kalasë në Elbasan drejtohet nga famullitari At Nikolla Marku dhe harrohet krye vepra e Onufrit. Ndërsa për këtë kishë të Onufrit në Valsh më e vjetër ndoshta edhe se çdo kishë tjetër në Shqiëpri, ashtu si edhe ajo e
Shelcanit, ku përsëri është dora e mjeshtrit të madh, Janullatos nuk tregon
asnjë përkujdesje, asnjë investim, asnjë vëmendje. Përse kështu, pyeta veten. Në një kohë që eksarku Janullatos nga Greqia merret edhe me politikë dhe bën edhe zyrtarin grek në Shqiëpri, bën kujdes për varrezat e ushtarëve pushtues grekë që janë vrarë si armiq, ka harruar të verë dorë mbi këto kisha autoktone që kanë vulën shqiprtare dhe që janë të patjetërsueshme nga orgjinaliteti shqiptar që ato kanë.
Nuk është rastësi, por është strategji tipike greke, është hakmarrja e grekut Janullatos ndaj kombëtarizmit të kishës ortodokse shqiptare pa ndikime greke.
Nuk dua të akuzoj, por po analizoj realitetin që ka ndodhur, se edhe në kishën e Shelcanit gjithështu nuk është vënë dorë, por gjithçka i ka mbetur kohës dhe degradimit. Më keq akoma tek kisha e largët e Valshit.

/Opinioni im/

Dëmtimet e këtyre afreskeve nuk më habisin, por më trondisin. Më është krijuar bindja se një dorë e zezë është bërë kaq e kujdesshme sa vjen në një vend të fshehtë si kisha e Valshit dhe prish dorën e Onufrit të madh. Nga njera anë do të doja që vetë banorët e Valshit të kishin treguar të paktën dëshirën e mire për të mirëmbajtur ambjentet e jashtme të kësaj kishe, territorin e saj. Nga jashtë kjo kishë të lë përshtypjen e një ndërtese të zakonshme fshati, në një kohë që dihet se brenda saj ndodhen “pasuritë” e një mjeshtri të madh që sot janë pasuri kombëtare me vlera europiane. Duket se ateizmi dhe diskriminimi I fesë ka bërë vend në shpirtrat e prishur edhe të kësaj zone. Edhe banoërt që pyesnim gjatë rrugës nuk tregonin ndonjë interes për kërkesat tona.
Por më shumë se kaq, ligësia e Janullatosit që bën kujdes për të vendosur shishe me mbishkrime në gjuhën greke në themelet e kishave të reja të ndërtuara në këtë periudhë, po aq sa tregon kujdes për t’iu kundërvënë At Nikollë Markut përse ai mban qëdnrime për JO-greqizimit të kishës shqiptare, nuk bën asnjë kujdes për të harxhuar ca para për restaurimin e kishave të tilla të vogla por me një botë të madhe euroipanizimi nga dora e Onufrit të madh.
Kam frikë qe edhe prishja në këtë kishë mund të jetë vepër e proositur nga
antishqiptarët që kanë objeksione të qarta për të prishur autoktoninë e kishave dhe veprave të tjera vetëm e vetëm që të mos ekzistojë vërtetësia e
shqiptraizimit të kishave të themeluara pa ndikime greke. Edhe vjedhja e
këmbanares së kishes së Shelcanit pak kohë më parë, që ishte një nga më të
vjetrat, dhe zëvendësimi i saj me një tjetër këmbanare të vogël në përmasë të
ardhur nga Greqia, janë vepra të qëllimshme dhe të studiuara nga mendjet
antishqiptare veçanërisht ato greke që kanë herezi ndaj shqiptarëve. Gjtihashtu mund të them se herezia e Janullatosit ndaj Imzot Fan Nolit apo mos përmendja asnjëherë e Kryepeshkopit të parë të Kishës Ortodokse Autoqefale Kombëtare Shqiptare (KOAKSH) Hirësia e tij At Visarion Xhuvanin, janë pjesë e skenarëve antishqiptarë që kanë hyrë si dorë e zezë në relogjomn ortodoks shqiptar. Këtu pikërisht mendoj se shteti duhet të ndërhyjë me strukturate veta për të dhënë drejtësinë e këtij realiteti për të mos lënë në harresë Onufrin e madh dhe autoktoninë e kishave shqiptare.

/Epilog/

Lexoja një ditë një citim të nxjerrëdiku që thoshte “Nuk ka kuptim të lësh dicka të shkojë kur e ke pasur për një kohë te gjatë. Por gjithashtu nuk ka kuptim të presësh dhe të shpresosh kur nuk ka mbetur më asgjë aty”. Onufri i madh ekziston dhe ka qenë pjesë e jona së bashku me kishat si në Shelcan e Valsh, ashtue dhe në Berat, ku ai ka lënë pasuritë e tij. Ekzistenca e kësja pasurie na obligon dhe na jep leksionin e parë se Europa që e duam shumë do të dijë të vijë edhe në këto monumente me vlera ndërkombëtare, duke pasur poara së gjithash edhe ndonjë guidë vlerash që posedojnë shqiptarët. Mos pasja e një guide të tillë edhe për kishat tona autoktone dhe të lashta, është një tjetër e keqe e qëllimshme e kryepeshkopit aktual, dijet e të silit në teologji dhe si profesor shumëzohen me zero, kur ato i shërbëjnë djallit dhe jo vlerave të vërteta që prishen netëve pa hënë. Në këtë mënyrë i madhi Onufi ynë i shquar dhe duar artë, së bahsku me kishat dhe afresket ku ai ka punuar si në Valsh e Shelcan apo Berat, ndodhen përballë albanofobisë ballkanike dhe vetë përballë janullatosit që hesht dhe bën sehir për realitetin antishqiptar.

E dergoi per Diellin:Rasim Bebo

TOLERANCA SI FLAMUR MBI NDERTESEN E QYTETERIMIT

February 8, 2013 by dgreca

Nga Hyqmet ZANE/

“Toleranca qëndron si flamur mbi ndërtesën e qytetërimit”, është një nga citimet
më optimale që përkufizojnë shoqëritë demorkatike dhe që na vijnë si postulate
mësimi nga mendjet e arta që mesazhet e tyre vijnë të frskëta në ditët e sotme.
Por që të kuptosh këto mesazhe duhet që tek njerëzit në përgjithësi dhe
veçanërisht tek politikanët ato duhet të jenë busull orientuese në shërbim të
implementimit të demokracisë në vendet në zhvillim, aq më tepër në vendin tonë.

Realitetet e zhvillimeve politike në Shqiëpri po shfaqin hapur tendenca të
intolerancës demorkatike dhe përqafimin e elementëve të dukshëm ekstremistë, ku
hapur mungon toleranca. Kemi 22 vjet në tërësinë e viteve demorkatike dhe
sidomos në këto 8 vjetët e fundit, nga ana e opozitës është manifestuar
intoleranca përmes rrugëve të bojkotit që nuk është demorkatike si praktikë apo
përmes dhunës me hunjë ndaj policisë së shtetit dhe institucioneve legjitime
Vizita e komisionerit Fyle në Shqiëpri, mund të komentohet siç do njeri apo
tjetri krah i politikës. Më shumë ardhja e komisionerit Fyle ishte mesazh për
kryeopozitarin socialist që të kuptojë dhe të bëhet tolerant në sytë e Europës dhe njëherazi edhe para shqiptarëve, nëse vërtet flitet për të mirën e një kombi të tërë. Por ngërçi i politikës shqiptare as këtë herë nuk u kapërcye, si
rezultat i ngërçit që ka brenda vetes kryesocialisti. Në formën e një
kundrabedali, Rama shfaqi hapur tendencat e një anormaliteti tipik që e
portretizon atë si apendiks i regjimit të duiktaturës në Shqipëri që për 45 vjet
tregoi hapur se jo vetëm nuk e njihte tolerancën, por përkundrazi njohu dhe
zbatoi në mënyrën më ekstreme të diktaturës, eskluzivisht staliniste. Në këtë
kuptim, Edvin Rama është produkt i një shoqërie që nën hijen e demorkacisë
gjeneroi simptomat e sëmundjes së diktatorit për të dhunuar dhe mbyllur brenda
vetes një popull të tërë. Jo më kot thuhet se “Njerëzit anormalë janë edhe më
shumë viktima të marrëzisë njerëzore”. A nuk ishte i tillë Enver Hoxha, a nuk u
bënë të tillë edhe bashkëpunëtorët e tij, a nuk lindën dhe u edukuan si të tillë
edhe bijtë e diktaturës që sot janë bërë politikanë të së majtës ekstreme. Në
këtë pikë ka pasur të drejtë Frojdi që nuk pranoi kurrë që një gjë të jetë
produkt i rastësisë ose i pakuptimtë. Bërthama që kërkon të krijojë Edvin Rama
në PS është tipike marrëzia e sëmundjes që studionte Frojdi ku pavetëdija sulmon
gjithmonë vetëdijen, subkoshienca sulmon koshiencën për të vendosur diktat.

Saktësia me të cilën psikologët dhe psikoanalistët e mëdhenj kanë përkufizuar
fenomenet që kapin veçanërisht personalitetet e politikës dhe jetës publike janë
të qëlluara dhe saktësisht të sinkronizuara me atë çfarë tipizon vetë
kryesocialistin dhe disa përkrahës të tij. E them këtë se një përsonalitet nuk
mund të kuptohet me anë të një formule të ngurtë ; por vetëm e vetëm nëpërmjet
formës së fatit të tij, që rrjedh nga vetë jeta që bën. Cili nuk e ka njohur nga
afër dhe nuk ka shprehur habinë për figurën e këtij njeriu që të zhgënjen me
sjellet e tij, me fjalorin e tij, me mendësitë dhe tezat e tij. Të tillë atë nuk
e bëri PS, por ai vetë erdhi si i tillë dhe i zgjeroi rradhët e tij mbi bazën e
forcës së subkoshiencës, pavetëdijes së trukuar dhe mveshur me dogmën e
propogandës populiste.
Kush nuk mund ta pranojë se si Enver Hoxha u bë një i tillë vetëm nga një
shigjetim që i bëri atij Miladini serb që ia njohu egon dhe ia kuptoi mendjen, i
bleu qëllimet dhe ia shiti ligësinë. Dhe dogma e komunistëve triumfoi mbi të
vërtetat e nacionalistëve siç cilësoheshin të tillë kundërshtarët politikë të
Hoxhës. E ashtuquajtura “fitorja”, shumë shpejt u kuptua si humbje dhe njëherazi
edhe si pushtim që shpejt u transformua në diktaturën më të egër në Europën
Lindore. Me një stad të ri dhe me një performancë të re vjen edhe Edi Rama në
sytë e shqiptarëve, pasi siç thotë Fatos Nano me gojën e tij, që e mori me thonj
të paprerë nga Franca dhe e bëri ministër të kulturës dhe, ky Edi, i hëngri
kokën vetë Fatosit dhe e degradoi PS në një parti antieuropianiste, me
pavetëdije të theksuar që diktohet nga subkoshienca e kryetarit.

Ndërkombëtarët fillimisht e kuptuan Ramën si risi, por shpejt e pikasën si
rikthim i së shkuarës dhe riciklimit të vesit të mashtrimit me dogmat dhe
fjalimet e tij në emër të popullit. Peshkimi i njerëzve që vijnë si “fryte” të
bllokmenëve të kuq për të drejtuar në të ardhmen qeverinë, haptazi do të thotë
rikthim në diktaturë dhe në filozofinë e diktatorit, pjsë e së cilës ishte edhe
vetë familja e tij.
Pavetëdija që sundon Edi Ramën është pavetëdija që Rama kërkon ta implementojë
si teori dhe praktikë jo vetëm në PS, por edhe në drejtimine punëve të këtij
vendi. Nuk janë të paktë ata që thonë se “mjerë ky popull se çfarë do të pësojë
nëse vjen Edi në krye të qeverisë”. Këtë dëshirtë të këtij pinjolli të
diktaturës tashmë e kanë kuptuar edhe vetë ndërkombëtarët që në opozitë ai nuk
po i dëgjon këshillat e tyre, pale të mendosh se çfarë mund të bëjë ky njeri në
pozitë. Eksperimentet dhe lënia e një populli si kavie në një laborator të madh
me tela me gjemba, nuk ka për tu përsëritur më, sepse tashmë ka ardhur koha e
rënies së ringjalljeve të së keqes apo rilindjes së neodiktaturave.
Dua të them se veprën e keqe edhe mund të mos e përsërisësh dhe të pendohesh që
e ke bërë, por mendimet e këqija lindin vetvetiu veprimet e këqija. Një vepër e
keqe sheshon udhën për të tjera vepra të këqija, por mendimet e këqija të
shtyjnë detyrimisht në këtë udhë. Edhe në veprat e shenjta janë të saktësuara
këto momente, ashtu si edhe shkencëtarët e psikoanalizës i kanë përkufizuar siç
edhe bëri Frojdi, në mënyrë që shoqëria të mos përsëritë më vetveten në sensin
negartiv.
Hyqmet ZANE

ONUFRI SI AKT TRAGJIK

February 8, 2013 by dgreca

Nga Arjan Th. Kallço/

Nuk ka tashmë as më të voglin dyshim që kultura ka qënë dhe do të jetë gjithmonë një prej burimeve më të mira të shoqërisë, jo vetëm nga ana shpirtërore, por edhe ekonomike. Mjafton të dish t’i shfrytëzosh të gjitha burimet që ajo ofron, t’i ruash dhe mirëmbash, t’i propogandosh dhe reklamosh. Edhe vendi ynë ka një hartë pasurish kulturore relativisht të konsiderueshme dhe dinjitoze, por dy dekadat e fundit çfarë nuk na panë sytë. Rasti më i bujshëm i prishjes së afrekeve të Onufrit është akti tragjik i një shteti që kurrë nuk diti ta vlerësojë kulturën e vet, përkundrazi e gjymtoi dhe e shkatërroi herë më paaftësinë e vet, herë me indiferentizmin e vet vrasës, herë duke stimuluar të tjera kultura, në dukje prurje të demokracisë dhe pa asnjë vlerë. Kriza e madhe ekonomike shqiptare bëri që nga viti në vit të firaksin financimet për kulturën tonë kombëtare, duke lejuar disa lloj kulturash të dyshimta dhe që venë në rrezik identitetin tonë shqiptar. Fjala identitet u bë motoja e vitit jubilar të Pavarësisë, por në fakt mbeti vetëm fjalë, pasi bumi i shpresuar dhe i ëndërruar kurrë nuk trokiti. Përse vallë? Sepse skeptikët nuk besuan dhe nuk denjuan ta kuptonin se kultura është një industri pa aq fitmprurëse sa dhe të tjerat, bile tek ne është dhe më me perspektivë se në ndonjë vend tjetër të rajonit. Ndrësa po bëjmë çmos që të hyjmë në Europë, bile me një betejë ushtrish të paparë në fushë, po harrojmë se vendi nuk ka nevojë për betejat bajate të ushtrive. Sot është momenti i kthimit të syve drejt kulturës, pasi e kam thënë shpesh se është e vetmja kartë e duhur e identitetit tonë. Të gjitha kartat e tjera veç na barazojnë, ndërsa kultura na dallon dhe na bën nder. Më lindën këto mendime kur lexova se Europa ka disa kohë që i ka kthyer energjitë tek kultura, tek kjo industri e shumëfishtë që lidh disa nyje të rëndësishme të vetë jetës së një vendi. Zgjedhjet tek ne janë afër dhe të krijosh një strategji të qartë të kulturës në vitet e ardhshme është një sfidë që duhet kuptuar dhe planifikuar. Në vendet fqinje ka edhe propozime tepër të guximshme që të themelohet një ministri të re e kulturës dhe e kreativitetit, jo si një mundësi, por nevojë. Mesa duket disa vizionarë po shohin larg, pasi kjo do të shndërrohet në një nevojë strategjike në kuadrin e gjerë europian. Nuk na çudit më fjala kreativitet, sepse e adoptuam kohë më parë në disa projekte që bota kërkoi t’i implementonte edhe tek ne, ndonjëherë rezultative, në ndonjë rast tjetër një dështim i radhës. Por kur mëson se kjo nismë del nga vetë dyert e Komisionit europian, në shtator 2012 paraqiti një plan strategjik të vlerësimit të industrive kulturore dhe krijuese, nuk mund të kesh më asnjë lloj dyshimi dhe mosbesimi. Lidhja startegjike midis mediave dhe kulturës dhe rolit të lidhjes krijimtari-kulturë të parë dhe të vlerësuar si elementë themelorë të rritjes ekonomike dhe të identitetit të B.E-së, flet për një vision të qartë dhe të integruar tek programi i ri komunitar “Europa krijuese”. Kostoja e këtij programi është e jashtëzakonshme një financim prej 1,8 miliardë euro për kulturën, mediat dhe industritë kulturore dhe krijuese. A mund të përfitojë Shqipëria nga ky fond i vetë qeverisë europiane? Nuk ka pengesa nëse bëhen projekte serioze dhe afatgjat edhe për ne, të paktën aplikimet janë të drejtpërdrejta dhe jo si më parë, kur duhej një partner i afërt i vendit tonë. Nuk është çështje poltike apo mosvotime ligjesh të statusit kandidat, i cili mbetet gjithmonë poltik. Po flasim për kulturën dhe mundësitë e saj të gjithanshme, pa qënë nevoja e integrimeve poltike. Vizonet e një kombi nuk mbajnë detyrimisht vulën e politikës, por të synimeve dhe projekteve të sigurta kombëtare. Le të shohim gjendjen tek disa vende të Europës dhe përpjekjet e tyre që të përfitojnë sa më shumë nga këto plane europiane. Në Itali ka ide që ministria përkatëse e trashëgimisë kulturore duhet t’i përgjigjet sfidës me një aset të përshtatshëm dhe një aftësi më të madhe projektuese. Ka vende të tjera që tashmë janë në pararojë dhe duke ia kthyer sytë Europës i adoptoi mjetet e nevojshme, si p.sh në Angli Ministria e kulturës i zgjeroi kompetencat nga arti tek industritë krijuese, spektakli, moda, sporti, turizmi, liria e shtypit, pasuria historike dhe natyrore. Në Francë Ministria e kulturës ka tre drejtime, trashëgiminë, mediat dhe industritë kulturore dhe krijimtarinë artistike. Po Shqipërisë çfarë i duhet? Do të mjaftonte një grup i zgjedhur pune me specialistë të të gjithë sektorëve të përmendur pak më sipër, këtë mund ta bëjë edhe vetë opozita me synime afatgjata, pak dëshirë të mirë për kulturën tonë dhe një draft me ide dhe projekte të cilat të mos kenë sherre dhe merita, por një kartabiankë kombëtare apo mbarëkombëtare nëse bashkohen fuqitë dhe mendja. Bashkimi europian me këtë projekt afatgjatë dhe gjigand mendon të mbështesë dhe nxitë brezat e ardhshëm deri në vitin 2020, po vetë ne, a duhet të jemi të interesuar dhe në vijën e parë të punës që të përfitojmë sa më shumë nga ky projekt? Shteti shqiptar duhet ta kuptojë më në fund se Shqipërinë në Europë nuk e përfaqëson dot politika, jo më një parti e vetme poltike. Na duhet pak reflektim dhe koordinim mendjesh.

Independent: “Super-stuhia” diellore po vjen, i kemi 30 minuta kohë

February 7, 2013 by dgreca

Një “super-stuhi” diellore mund të përplaset në satelitët komunikues të Tokës, të shkaktojë mungesë të rrezikshme të energjisë në rrjetin kombëtar dhe t’i shkatërrojë ndihmat madhore të navigacionit të aeroplanëve, thuhet në një raport, shkruan në fillim të artikullit e përditshmja londineze, “Independent”.
Është e pashmangshme që një stuhi ekstreme diellore – e shkaktuar nga shkëputja e miliarda tonelatave të materies me energji të madhe të Diellit, që lëvizin me shpejtësi prej një milion miljesh në orë – do ta godasë Tokën, një kohë në të ardhmen e afërt, por është e pamundshme të parashihet më tepër se 30 minuta para se aktualisht të ndodhë, ka tërhequr vërejtjen një ekip i inxhinierëve.
Vlerësohet se super-stuhitë diellore ndodhin një herë në 100 ose 200 vjet, ndërsa një stuhi e fundit e këtillë e ka goditur Tokën në vitin 1859, shkruan e përditshmja londineze “Independent” dhe shton se inxhinierët thonë se megjithëqë asgjë nuk ka ndodhur në vitet e gjithësisë, ne jemi shumë më tepër të ndjeshëm tash se sa para një shekulli, për shkak të pranisë gjithëpërfshirëse të elektronikës moderne.
“Konsensusi i përgjithshëm është se super-stuhia diellore është e pashmangshme, pra është çështje vetëm se kur do të ndodhë”, thuhet në raportin e një grupi të ekspertëve të Akademisë Mbretërore të Inxhinierisë në Londër, lidhur me motin ekstrem të gjithësisë, transmeton gazeta “Independent”.
Në gjysmëshekullin e kaluar, ka pasur një numër të “shmangieve nga caku”, kur një eksplodim “masiv i shkëputjes në formë kurore” të materies energjetike nga Dielli është përhapur në gjithësi, duke e anashkaluar për pak Tokën.
Në vitin 1989, një stuhi relativisht e vogël diellore i ka goditur disa transformatorë kryesorë elektrik në rrjetin kombëtar të Kanadasë, duke shkaktuar mungesë të madhe të rrymës elektrike.
Stuhi të ngjashme diellore në mënyrë domethënëse e kanë rritur nivelin e rrezatimit në vitet 1956, 1972, 1989 dhe në vitin 2003, kanë shkruar ekspertët në raportin e tyre.
Profesori Paul Cannon, i cili e ka kryesuar grupin punues të Akademisë për stuhitë diellore, tha se qeveritë duhet t’i formojnë bordet e motit të gjithësisë për t’i mbikëqyrë masat që synojnë minimizimin e ndikimeve të stuhive diellore, shkruan “Independent”.
“Një stuhi diellore do të jetë sfidë, por jo kataklizmë. Dy sfida për qeveritë janë spektri i gjerë i teknologjisë i prekur sot dhe emergjenca e ndjeshmërisë së papritur derisa teknologjia zhvillohet”, tha ai.
“Mesazhi ynë është: mos bëni panik, por përgatituni. Stuhia diellore do të ndodhë një ditë dhe ne duhet të jemi të gatshëm për të”, tha Paul Cannon dhe shtoi se “tashmë janë ndërmarrë shumë hapa për ta minimizuar ndikimin e stuhive diellore në teknologjinë aktuale…Ne vlerësojmë se Mbretëria e Bashkuar edhe më tutje do ta minimizojë ndikimin”.
Stuhitë diellore e godasin Tokën pothuajse rregullisht, por këto janë shumë më të vogla se sa goditja e vitit 1859, që është emëruar sipas astronomit britanik, Richard Carrington, që ishte super-stuhia e fundit diellore e vërtetë.
Një zhvillim i ngjashëm sot do të ndikojë në mënyrë shkatërruese në rrjetin elektrik, ku transformatorët janë veçanërisht të ndjeshëm, pastaj do të ndodhë degradimi i aktivitetit të satelitëve, navigacioni GPS, aviacioni dhe me gjasë rrjeti mobil telefonik, veçanërisht rrjeti i ri 4G, që varet nga satelitët e GPS-it.
“Satelitët janë sigurisht në linjën e parë të super-stuhisë. Ata janë pjesë e infrastrukturës sonë dhe ne kemi shqetësime lidhur me mbijetesën e tyre në super-stuhinë diellore”, thotë Keith Ryden, inxhinier i Gjithësisë në Universitetin Surrey, shkruan në fund të artikullit e përditshmja londineze, “Independent”.

REAGIMI AMERIKAN PER VENDIMIN E GJYKATES SE RRETHIT TE TIRANES

February 7, 2013 by dgreca

SHBA: Vendimi minon sistemin e drejtësisë në Shqipëri/

Ambasada amerikane në Tiranë reagoi duke theksuar se vendimi i sotëm i Gjykatës do të minojë besimin në aftësinë dhe gadishmërinë e sistemit gjyqësor shqiptar për të dhënë drejtësi në mënyrë të paanshme dhe transparente.
Një një reagim të pazakontë mbi vendimet e gjyqësorit, diplomatët amerikanë shprehen se ndihen të tronditur nga vendimi për t’i shpallur të pafajshëm dy të pandehurit të akuzuar për vdekjen e tre protestuesve më 21 janar 2011.
Shtetet e Bashkuara, theksohet më tej në njoftimin e ambasadës amerikane, me kërkesë të qeverisë shqiptare, ndihmuan në procesin hetimor duke angazhuar ekspertizë të FBI-së, Byrosë Federale të Hetimeve. Shtetet e Bashkuara kishin bërë vazhdimisht thirrje për një proces gjyqësor gjithëpërfshirës dhe objektiv.(ZERI I AMERIKES)