Archives for May 2013

MASAKRA KOMUNISTE NË BUZMADH – LUMË NGJARJE QË SHPALLON VËLLAVRASJEN

May 26, 2013 by dgreca

Shkruan Eugen SHEHU/Berne/Zvicer/

Në ditët e para të vjeshtës së vitit 1944,ndihej së thelli euforia e forcave nacionalçlirimtare.Kjo eufori kish të bënte me shumë arsye por në radhë të parë,ajo kushtëzohej prej tërheqjes së trupave gjermane nga Ballkani si rrjedhojë e ndërrimit të taktikave dhe strategjisë së RAIHUT TË TRETË. Europa ish përzier e tëra në këtë luftë dhe dukej në horizont një fitore e bollshevikëve të Stalinit anipse,çdo ditë mijëra prej tyre linin jetën në fushëbeteja,larg atdheut të tyre.Ndërkaq klika komuniste e Tiranës,ngase jugun e Shqipërisë e ka terrorizuar me organizimin e këshillave nacionalçlirimtare vendore,mendon të ndërrmarë një inkursion në drejtimin e viseve Veriore,në Shkodër,Dibër e Kukës.Nga ana propagandistike,këtë lëvizje strategjike,krerët komunist shqiptarë dhe jugosllav e justifikuan me luftën kundër reparteve të fundit të ushtrisë gjermane që patën mbetur në Veri.E vërteta ka qenë krejr ndryshe.Të ndihmuar edhe prej shërbimeve të fshehta angleze (vet misionarët anglez e kanë vërtetuar këtë) , komunistët shqiptarë dhe serb të Titanës, e patën ditur se forcat gjermane ishin në tërheqje e sipër ndaj mundet që edhe të mos konfrontoheshin fare me ta.Po qëllimi ishte krejt ndryshe.Duke hedhur disa bomba e duke zbarkuar disa pushkë kundër gjermanëve,në ikje e sipër,nacionalçlirimtarët donin të rrëmbenin aureolën e artë të fituesit,kuptuar ndryshe,atë të mbajtësit të pushtetit të nesërm.Ana tjetër e medaljes,inkursioni i nacionalçlirimtarëve në Veriun e Shqipërisë,kish të bënte me luftën e hapur ndaj „tradhëtarëve dhe bashkëpuntorëve të armikut“ shprehje e cila, e kuptuar drejt,do të ishte luftë deri në vdekje ndaj nacionalistëve shqiptar.Të dërguarit e Titos në Shqipëri,Mugosha e Popoviçi, që në fillim të karierës së tyre patën qenë shkaktarët kryesorë të vëllavrasjes.Në bazë të një plani të mirfilltë,të ideuar dhe drejtuar në Beograd,ata u përpoqën të zhvillojnë armiqsitë midis komunistëve dhe nacionalistëve shqiptarë duke arritur kulmin e kësaj vepre,,me të ashtuquajturën tradhëtinë e Mukjes.Veçanërisht pas kësaj ngjarjeje,ku ata përfundimisht i vunë shqiptarët kundër njëri-tjetrit,pasuan një sërë vrasjesh të nacionalistëve të shquar shqiptarë.Figura të tilla si Adem Boletini,Idhomen Kosturi, Sahedin Draga,Baba Zulfo Turani,Besnik Cano, Hadi Kasimati, etj, etj,ka qenë e mbetën ende sot,viktima të bashkëpunimit makabër të klikave të Hoxhës në Tiranë , me Titon në Beograd.Ishin pikërisht këto vrasje që do të shënonin më pas,luftën e hapur midis vëllezërve të një gjaku,përndryshe luftën civile në Shqipëri në vitet 1943-1945.

Pa u ndalur në planet e klikës së Tiranës në Shkodër e Lumë,unë mendoj se dërgimi i Brigadës së V-të Sulmuese nacinalçlirimtare,në radhë të parë kish të bënte me thyerjen e mitit të Muharrem Bajraktarit, e për më tej,me shkatërimin e plotë fizik të forcave nacionaliste kuksiane.Brigada e V sulmuese,kishte në krye të saj një bollshevik të pashkollë e të etur për gjak siç ishte Shqfqet Peçi nga fshatrat e largëta të Gjirokastrës.Ai i pat dhënë besën Enver Hoxhës dhe ka ecur mbi trupat e vrarë të bashkëkombasve të vet,duke kujtuar gjithmonë se humbte jetë njerëzish të pafajshëm, për të fituar nam si internacionalist i shkëlqyer proletar.E vërteta është se nacionalçlirimtarët e udhëhequr nga Shefqet Peçi,bënë disa tentativa për të bindur nacionalistin trimin Muharrem Bajraktarin që të bashkëpunonte me ta.Por në këtë bashkëpunim ata nuk e shihnin Bajraktarrin si të barabartë, përkundrazi kërkonin që forcat nacionaliste të Lumës-Kukësit të vëheshin nën urdhërat dhe diktatin e PKSH-ës.Nuk ra në këtë grackë Muharrem Bajraktari i cili kërkoi që tek e mbramja,kundër pushtuesit të luftohej veç e veç e në fund ishte populli ai që do të vendoste për pushtetin e tij. Pikërisht kjo logjikë e ftohtë nuk shkoi për shtati nacionalçlirimtarëve të cilët urdhëruan luftën vëllavrasëse.Qëndrimin e gabuar ndaj Muharrem Bajraktarit,do ta pohonin vetë më gojën e tyre,udhëheqësit e klikës komuniste.Kështu në plenumin e Beratit,pos të tjerave, për Muharrem Bajraktarin do të thuhej ; “çështja e Muharrem Bajraktarit është tipike.Këtë njeri që nuk paraqitej hapur kundër frontit nacionalçlirimtar dhe që kishte shumë shpresa të bashkohej me ne,jo vetëm e trajtuam nga lart dhe në kundërshtim me vijën tonë politike por e goditën edhe mbrapa krahëve kur ai na jepte dorën si mik”.(Drejtoria e përgjithshme e Arkivave-Tiranë.”Politika antikombëtare e E.Hoxhës !”.Plenumi i dytë i K.Q. të PKSH-ës, Berat , faqe 177 ).

Sipas traditës Lumjane,partizanët e brigadës së V-të sulmuese u pritën mjaft mirë si nga populli edhe nga formacionet nacionaliste.Kjo për shkak se tashmë,pushtuesi do të virej midis dy zjarreve dhe largimi i tij do të ishte më i shpejtë.Nacionalçlirimtarët me këtë rast thirrën Muharrem Bajraktarin për të biseduar dhe kur e panë se ai nuk po nënshtrohej,në mënyrë tinzare ( veti tipike komuniste) i ngritën kurthin në shtabin e tyre.Por ishte trimëri e Bajraktarit dhe e tre luftëtarëve nacionalist që e shoqëronin,me ç’rast arritën të dalin prej këtij kurthi komunist.Më pas,në ditët që erdhën partizanët kërkuan në Lusën që ditën e Bajramit,djemt e këtij fshati të mbushnin radhët e nacionalçlirimtarëve.Nacionalisti i njohur nga fshati Lusën,Ramadan Çejku,i bëri me dije komunistët bollshevik,se djemtë do të dilnin partizan vetëm dy ditë pas festës së Bajramit e cila ishte festuar në Lusnjë ç’prej shekujsh.Por taman atëherë kur populli po shkonte në xhami për të falur Bajramin,nga nacionalçlirimtarët (alias bollshevikët serbo-ortodoks) u hap zjarri kundër popullsisë së pambrojur gjoja se nuk ishte zbatuar urdhëri i komunistëve.U zhvilluan më tej disa orë luftimesh ku mbetën të vrarë dhjetra nacionalsitë e partizanë,vëllezër të një gjaku e gjuhe. Pas kësaj të dërmuar fizikisht e moralisht,partizanët me në krye Shevqet Peçin,pas Lumës i drejtohen fshatit Buzëmadhe.Anipse këtu kish ardhur lajmi për luftën vëllavrasëse në Lusën,përsëri banorët e kësaj zone i pritën komunistët sipas traditave të lashta të bujarisë shqiptare.Madje 3-4 partizan të plagosur në luftën pa kuptim më vëllezërit e tyre,u strehuan në shtëpitë e Buzmadhit dhe mbrenda një jave me kujdesin atëror mundën të mbyllnin plagët.Por pikërisht atëherë kur u mblodhën forcat,kur u shëruan plotësisht të plagosurit dhe kur u furnizuan me ushqime prej fshatit,Shevqet Peçi piketoi masakrën mbi këta fshatarë të ndershëm e patriotë.

Në muzgun e datës 25 shtator 1944,me urdhër të Shevqet Peçit,brigada u grumbullua në stanet e lagjes Lalaj,kinse do të vazhdonin të nesërmen rrugën për në Kosovë. Nga tri-katër shtëpi të kësaj lagjeje,u bënë thirje partizanëve që të bujnë në shtëpitë e tyre,por urdhëri ishte që partizanët të mos shkelnin në shtëpitë e kësaj lagjeje.Megjithatë,prej shtëpive,u therrën disa bagëti dhe sipas traditës,mishi iu çua partizanëve,aty në stane,tek rrinin.Për më tej,me urdhër të Shevqet Peçit, kur fshatarët të vini aty me bukë e mish,të mos hapej muhabeti i asaj se ç’ngjau në fshatin Lusën. Ndërsa të nesërmen, më 26 shtator,para se të largoheshin,dy tri kuadro të brigadës së V-të sulmuese,kërkuan që krejt familjarët e Buzmadhit t’i bashkangjiteshin kolonës partizane me ç’rast do të shkjonin në vendin e quajtur Kroi i Bardhë,ku do të lidhej besa për të luftuar vetëm kundër armikut,Të gëzuar se ma në fund do të shuhej vëllavrasja,pothuaj të gjithë kryefamiljarët e Buzmadhit muarën pushkët dhe nisën marshimin së bashku me nacionalçlirimtarët.Kanë kaluar jo më shumë se dy orë rrugë dhe kolona është gjendur në vendin e quajtur Kroi i Bardhë,me kullotat alpine dhe vetëm një cop qielli në krye.Por tashmë bisedat e gëzuara midis partizanëve dhe fshatarëve kanë rreshtur sepse aty nuk kanë parë asnjë banor tjetër të ardhur për “kuvend”,vetëm se disa kuadro të armatosura të Brigadës së V-të,partizane,me fytyra të nxira.Fshatarët vetëm athëherë e kanë kuptuar se diçka nuk shkonte por ka qenë tepër vonë.Pasi fshatarët janë veçuar prej partizanëve,ata janë çarmatosur brenda pak minutave.Më tej,nga krerët e brigadës partizane,iu është kërkuar fshatrëve se kush prej tyre ka vrarë partizanin Hysen Cino,i cili me gjasë,ka qenë kushëriri i kriminelit Shefqet Peçi.Burrat që folën aty thanë se nuk dinin asgjë për këtë partizan,përkundrazi edhe ata tri-katër partizan të palgosur që erdhën,u shoqëruan nën kujdesin e tyre.Por krerët komunist,këmbëngulnin duke kërkuar të gjendej fajtori.E vërteta është se këtë situatë e ka kuptuar i pari,nacionalisti Dan Lala.Duke qenë i plagosur tri herë në luftën me Serbët,mik shtëpie me Miftar Spahinë dhe Muharrem Bajraktarin,ai diçka kish mësuar për dinakëritë ortodokse-bollshevike.Ai ka marrë fjalën duke sqaruar situatën me gjakftëhtësi dhe kur ka kuptuar qëllimin e mbrapshtë të komunistëve,me ton burrëror ka deklaruar për bashkëfshatarët e tij që ,”Të mos i merrni në qafë,ata s’kanë kurrnji faji dhe në doni,une bahem kurban i këtyre burrave”.(P.Palushi “Masakra Komuniste e Buzmadhit “ faqe 16 ). Por edhe kjo thirrje e fundme e këtij burri nuk ka zgjidhur asgjë,ngase krimineli Shevqet Peçi e pat planifikuar me kohë masakrën.Dy-tri partizanë që patën marrë urdhër prej tij,dualën befas përballë fshatarëve të pambrojtur dhe hodhën zjarr të fuqishëm mbi turmën.Brenda 4-5 minutave,dora vrastare e komnaduar prej bollshevikut kriminel Shevqet Peçit,i shtriu në tokjë këta burra e trima nacionalistë :

1- Dan Rexhep Lala

2- Mehdi Rexhep Lala

3- Ramiz Salai Lala

4- Arif Tahir Lala

5- Nuhi Musë Lala

6- Tahir Ali Lala

7- Sulë Et-Hem Lala

8- Ymer Et-hem Lala

9- Zenun Habib Lala

10- Muharrem Habib Lala

11- Cen Mexhit Lala

12- Rakip Ramadan Lala

13- Qazim Selim Lala

14- Sulejman Hasan Vellku

15- Riza Halim Hoda

16- Zylbehar Nuri Bresa

17- Jenin Hakik Bresa

18- Qamil Shivar Tola

19- Isak Islam Bresa

20- Arif Ramadan Malo

Mbi këta 21 martirë,ra më pas nata e thellë.Pa asnjë faj pa asnjë arsye,vetëm e vetëm pse u pushkatuan mizorisht prej Shefqet Peçit,ata u cilësuan armiq të pushtetit popullorë.Ngase shumica prej tyre patën qenë kryefamiljarë,fëmijët u përbuzën duke kaluar nëpër kalvarin e rëndë të komunizmit-stalinist shqiptar.(Një pjesë e familjarëvë të këtyre martirëve,arritën të aratisen në vitet 1950-51,në Kosovë e Maqedoni,ende sot jetojnë në Gostivar, dhe në fsh.Drobesh të Vitisë-Prizëren e Kosovë, ndërsa një pjesë në Belgjikë,Skandinavi e Amerikë , E. Sh).Ata dhjetra fëmijë të pafajshëm ( si edhe baballarët etyre) u lanë pa shkollë,pa punë,u dënuan duke mos i futur as në kooperativat bujqsore,nuk patën të drejtë as të votonin.Termi “kriminelë”,i shoqëroi për pesë decenie me radhë këta fhsatrë,engjëj,të cilët u cilësuan kështu,sepse prindërit e tyre u hapën dyert dhe zemrat partizanëve,për të marrë si shpagë,vdekjen.Historiografia komuniste shqiptare,askurrë nuk u kujtua për këtë masakër si shprehje reale e luftës vëllavrasëse që kryen komunistët në vitet 1943-1945. Për më tej kjo historiografi,mundi në mijëra faqe të ngrerë në këmbë,mitin e rremë të gjeneralit të “shquar” Shevqet Peçi,si luftëtar i shquar antifashist por që nuk dihet ende sot,nëse ka vrarë ndonjë fashist,ndërsa dihet se ka pushkatuar dhjetar bashkëkombas të tij. Në librin “Mrekulli e Natyrës – Kështjellë e historisë” janë shprehur tashmë me dhimbje shumë prej ish partizanëve të Brigadës së V-të Sulmuese.Prej këtyre unë do të veçoja ;

Nënoçe Osmani ; “ Të vret Perëndia t’i harrosh mikpritjet kuksiane.Si tashti e kujtoj drekën lumjane të Bajramit.Këtë ditë duhet të përurohej Brigada e 24 partizane.Pse ishte caktuar ajo ditë,vonë e kuptova gabimin e vendimit të Brigadës së V-të të rrethit.Kjo preku ndjenjat fetare e shërbeu si preteks në ndjenjat partizane-nacionaliste.Dhe brigada e 24,nuk u formua ate ditë.Përkarhës së Bajraktarit pati edhe nga Buzmadhi,të cilët vala i përfshiu në dyluftime.Patëm humbje të mëdha por edhe kuksian të vrarë.Të nesërmen shkuam në Kroin e Bardhë.Atje asistoi vetë komandanti i Brigadës.Ai pyeti se kush ju urdhëhoqi që na qëlluat ? Po… pasi larguam shumicën pjesa e mbetur u pushkatuan.Që nga ajo ditë,ndonëse, partizanë të thjeshtë,lindi ideja e mosndëshkimeve.Sepse më vinte rëndë nga ata njerëz që u njohëm e hëngrëm me ta.Aktin me Buzmadhin,nuk e pritën mirë shumë partizanë”.

Mezin Aliaj ; “Kur niseshim për Lumë na folën me sharje për bajaraktarin,por na kujtuan të silleshim korekt me popullin.sapo vajtëm na pritën me bujari e besë.Shefqeti u takua me Muharremin që ky të dorëzonte repartet,por Bajraktari i pat thënë “Hajdeni e merrni në dorëzim frontin,se unë po largohem !” Shefqeti e kritikoi Bajraktarin publikisht (Kolesian).Kjo s’honepsej në mentalitetin kuksian.Gjendja u bë më e nderë deri sa plasi konflikti.Askush nga partizanët nuk e donte,as e priste.Shefqeti ishte i zoti e me autoritet,por aty e humbi nga karakteri gjaknxehtë e i nxituar.Se u godit edhe një fshat si Buzmadhi.Nëse dikush ishte me faj,le të dënohej me gjyq të rregullt.Një katund të tërë s’mund ta nxirrje para gjyqit.Buzëmadhi ra viktimë- tip e vëllavrasjes”.

Derro Derraj ; “Kur u futëm në zonën e lumës,kaluam prej Kalasë së Dodës në Buzmadh,në ndihmë për krijimin e Këshillit Nacional Clirimtar.Qëndruam në 3-4 shtëpi,duke na ndihmuar me zemër.Në Buzmadh gratë na shërbenin.Ato u miqësuan me dy vajzat tona e silleshin si motra,çka shtëpie.Të nesërmen e natës së tretë,veç mëngjezit,na dhanë ushqime për një ditë.U përqafuam me mirënjohje e ata na uruan udhë të mabrë.Ishte pritje-përcjellja më dashamirëse,më e paharuara në jetën time.Djalëria nga Labëria gjeti në Kukës patriotizëm të lartë,pavarësisht nga keqsjellja e ndonjë të mashtruari.Sa për ato pushkatime,s’di ç’të them,se me dridhet misht.Ishte një turp,të paktën për ne që ishim çlirimtarë,por veçanërisht për ata partizanë që u pritën e u mbrojtën nga Buzmadhi”.

Halim Ramohito ; “ Pësuam dëme,por udhëheqja e brigadës s’e analizoi thellë për të shmagur provokimin.Ajo s’u përmbajt nga momenti i dhimbjeve dhe në vend që ta shunate sherrin e ndezi më tej pa pyetur edhe për ndërhyrjet e shokëve të terrenit.Kështu iu turën Buzëmadhit.Gjoja për mbledhje,i çuan meshkujt drejt një praktike tepër të dënueshme.Pushkatuan fhstarë të thjeshtë,patriotë,madje edhe përkrahës të Luftës Anti Fashiste.Kush urdhëroi e cili asistoi në Buzëmdh,s’ka rëndësi,qoftë Shevqeti apo Titua se,që të dy,përfshi edhe Manushin,mbanin përgjegjsi për situatën në një zonë të ndjeshme.Ja ku çon mosekuilibri e rrëmbimi.Marrëdhëniet e mira në Kukës dikujt i interesonin të prisheshin përpara se të kalonin në Kosovë.Atje duhej punuar krej ndryshe.Ta linin menjanë fodëllukun.Malësori kishte krenarinë e tij specifike.Duke na pritur moralisht dhe tërheqja e hitlerianëve nga garnizoni i Kukësit ishte në ditë,përse duhej të vrisnin Muharem bajraktarin afro një kompani etj.Mbi interesat e kombit të mos vëmë as monarkinë,as komunizmin e as pseudodemokracinë.Ne duhet,të distancohemi nga disa krime të padëshiruara të Luftës nacionalçlirimtare dhe gjatë socializmit,veçse me ngrohtësi,me prova e fakte,me argumente historike shkencore”.

Maliq Sadushi : “Duke lëvizur në u vra H.Cino dhe hymë në fshat me shkëmbime zjarresh.Sidoqoftë familjet na strehuan e na ndihmuan nga zakoni mikpritës.Sjelljen ose nuk e kuptuam,ose e morëm për dobësi.Sa keq mendonim ! Aty nga 20-21 shtatori plasi përpjekja ushtarake e paimagjinueshme.Viktima e dëmtime,por Buzëmadhi e mori prapa kokës.Luftë ? Po ! çdo gjë ngjet kur ndizen gjakrat e humbet logjika.Po kundër kujt qëllonin nacionalistët e partizanët ? Në Kolosian ishte marrë vendim dhe nga tërë fshati u mblodhën rreth 70 ,prej të cilëve 22 u vranë.Pse duheshin vrarë ? Kush urdhëroi ? Kujt i shërbente ? Pse u piketua Buzmadhi ? Nuk përjashtoi ngacmimet dhe faktorin vendas.Po udhëheqja ti sheshonte dhe të pasqyronte përgjegjësi të lartë.Ja pse disa pyetje ende qëndrojnë pezull.Gjakderdhja mbetet e dënueshme.Buzmadhi na njollosi sa edhe pas 50 vjetësh,nuk po fshihet.Këtu të shpie mosmarrëveshjet ,mendjemadhësia e nxitimi,të përziera me euforinë.Nderoj historinë e lavdishme të Kukësit.Atje gjetëm ngrohtësinë shqiptaro-prindërore “.

Naile Ferra ; “Si femër partizane e Brigadës së V-të partizane,ruaj posaçërisht anët morale të bujarisë e mikpritjes së Lumës,lidhjet e ngushta me kuksianët.Gjithë luftëtarët e brigadës u pritën njësoj,por si vajza të reja që ishim (17-19 vjeç) ne e ndjemë më afër afshin e ngrohtë të familjes lumjane.Asnjë kukësian s’na la përjashta edhe pse ndonjërit si pëlqente komunizmi.Lufta antifashiste nacionalçlirimtare e gjetëm të ngritur,por edhe e ndihmuam.Forca e zakonit s’donte bisedime me mysafirët.Për ne partizanet bënë përjashtime.U miqësuam,sa bisedonim çiltas me çikat e gratë.Ato u bënë shoqe me ne dhe ne mikesha të rralla me to.Ishin ato femra, si përshembull, të Buzmadhit,që nxirnin ngy sandyqet veshjet e tyre të dyta ( sa aq kishin edhe ata ) e na jepnin që të ndërroheshim.Ndonëse të varfëra,shpirtërisht ishin shumë të pasura.Groshët,bulmeti i ëmbël, turshitë dhe buka e shijshme e misrit na sillnin ndërmend nënat tona.Rrethanat sollën përpjekjet me armë.Pse duhet e kujt i shërbente ? Vështirë ta shpjegoj edhe sot.Po edhe s’dua t’i tregoj plagët.Vrasja e meshkujve të Buzmadhit,ne femrave partizane,për nga natyra,na preku më shumë se na vinte rëndë t’u dilnim përpara atyre familjeve që na dhanë bukë.

Ymer Domi ; “ Le të shkruhet ç’fardo,por e them me bindje se Muharrem bajraktari po të donte e shpartallonte Brigadën Partizane të Lumës.Po si nacionalist e bir i krahinës,s’e bëri.Planet e tij vështronin larg.Synonte të dilte para popullit një politikan opozitar i papërlyer në krahasim me figurat e tjera në Veri.Ai çmoi dhe i dha luftësantifashiste,por i mbahej devizës që krahina të mos dëmtohej nga avanturizmi ushtarak.Kur i thash se nuk bënë mirë që refuzon bashkëpunimin tonë ,ai foli me qetësi ; “Ju nuk dini me ba politik.Imbahem pikpamjes se nuk lidhem me nacionalçlirimtarët sepse jan nën nfluencën e komunistëve sllavë dhe rusë.Sot luftohet për çlirim e jo për komunizëm.Të bëhesh ortak me komunistët don të thotë të mos i lesh vend politikës nacionale,vijës së aksionit për çështjen kombëtare.Regjimi pas lufte le ta vendosë populli me zgjedhje të lira “.

Buzmadhi njihej si fshat fetar me doke të rrepta,me tradita lufte,i vuajtur,ç’ishte ai për Brigadën e V-të partizane ‘ mos vallë një fshat i huaj !?.Si Lumjan ndjeva keqardhje,e ndërmjet 5-6 katundeve u bë kokë turku.Buzëmadhi u vu mes korrenteve që e dogjën me koka njerëzish “.

Tashmë që pendesa e këtyre partizanëve të thjeshtë,është tejet e dukshme dhe publike,gati të revolton qëndrimi kriminal i atyre që ishin dhe mbetën ende,fajtorë kryesorë të kësaj masakre.Shefqet Peçi,jo vetëm nuk kërkoi falje e pendesë për masakrën në Buzmadh,por edhe mbushi gjoksin me dekorata.Natyrisht dihet që ato dekorata janë dekorata krimi e turpi që ia fali Enveri,Tito,Stalini apo Koxi Xoxe.Pra është pak të thuash se ato janë dekorata krimi e turpi.Për më tej,shqiptarët shohin se si kriminelët jo vetëm nuk pendohen dhe heshtin,por ngrenë edhe zërin e tyre makabër,duke dashur të mbjellin sa më shumë errësirë mbi rrethanat në të cilat dikur patën kryer këto krime.Kështu,në vitin, 1994,kur një grup intelektualësh në Titanë,kanë kërkuar prej organeve kompetente të drejtësisë,që të gjykohej për krimet e tij,Shefqet Peçi,shoku i armëve të tij,një tjetër kriminel i quajtur Ramiz Alia,në mënyrë publike i del në mbrojtje bollshevikut internacionalist Peçi.Tekstualisht ai shprehej ;”Shefqet Peçi është vënë në shënjestër nga ballistët,sepse me urdhër të tij paskan qenë pushkatuar gjatë luftës në Kukës,disa bashkëpuntorë të Muharrem Bajrakatarit.Le të supozohet se ka ndodhur kështu,por mos vallë tërë lufta heroike e Shefqet Peçit kundër fashizmit duhen të hidhen posht për një episod të pasqaruar”.(Ramiz Alia , gazeta “Dita Informacion “ më 22 shtator 1994 , faqe 5 ).

Le të përpiqemi të spjegojmë disi,cinizmin e Ramiz Alisë i cili në mënyrë paradoksale ka qenë dikur edhe President i Shqipërisë diktatoriale.Së pari,ai i quan ballistë krejt ata intelektualë të Tiranës,të cilët as shanë,as fyen askend,por kërkuan vetëm që ngjarja e Buzmadhit të hetohej dhe fajtorët të merrnin dënimin,konform ligjeve përkatës.Për kriminelin Alia,çdo njeri i cili kundër nacionalçlirimtarëve mesiguri është ballist dhe me këta të fundit,ai nuk është pajtuar askurrë sepse ka qenë i pajtuar që në fillim të karierës së tij,tek Tito dhe Rankoviqi.

“Të supozojmë se ka ndodhur kështu “ – thotë krimineli Ali.Pra,ky njeri i kulisave,ky bashkëpuntor dinak i Enver Hoxhës,ky judë që u ngrit në karierë mbi gjakun e shokëve të vet,duke thënë “të supozojmë” në fakt kërkon të mohojë masakrën komuniste të Buzmadhit.Ai e di shum mirë ç’far ka ndodhur atje në shtatorin e vitit 1944,ngase brigada e V-të sulmuese ka qenë e inkuadruar në Divizionin e Parë Sulmues,ku ky bastard ka patur detyrën e Komisarit të Divizionit.Edhe nëse nuk e ka mësuar asaj kohe,(sepse ishte në kosovë dhe vriste e priste shqiptarëte kosovës me urdhër e diktat të Titos,për ta nënshtruar Kosovën Jugosllavisë titiste e serbisë) ai ka qenë në Plenumin e Beratit ku klika komuniste e ka analizuar Buzmadhin.Tek e mbramja,kur Alia mbeti diktatori i fundit i Shqipërisë komuniste,kur ka firmosur deklaratën për të drejtat e njeriut,ai vetë i pari është dashur ti dënojë krimet e komunistëve shqiptarë si gjatë luftës edhe më tej në vitet e diktaturës.

Demokracia shqiptare është vërtet e brishtë dhe kërkon kohë të dimensionojë vlerat e saj.Por nëse kërkon të ecë përpara,të rrok krejt aspektet e jetës shqiptare,kjo demokraci doemos duhet të dënojë krimin pamvarsisht se kur ka ndodhur ai.Ende sot në fshatin Buzmadh të Kukësit janë 21 vare të njerëzve të pafajshëm.Nëse të afërmit e tyre u kanë bërë ndonjë varr të thjeshtë dhe kan mbjell ndonjë lule,demokracia shqiptare në mënyrë tarnsparente dhe krejt ligjore duhet të rivlersojë ate gjak të pafajshëm,të derdhur,ngase një krim i fshehur, rënkon në shekuj.

Bern-Zvicër

TAKIM “SUPRIZË’ I DORELËS, ME STËRGJYSHIN E SAJ 94-VJEÇAR, ZEF GJON ZHURI…

May 26, 2013 by dgreca

Ose… Mbresa të pashlyera, nga një udhëtim, në Shkodër /

Nga: MURAT GECAJ/

Ne Foto: Përqafim i paharruar… Shkodër, 25 maj 2013/

Kishte kohë, qëkur mbesa Dorelë na ishte lutur të bënim një udhëtim për në qytetin e Shkodrës. Përveçse dëshironte të shihte qytete të tjerë, me bukuritë tyre dhe pamje interesante, e tërhiqte takimi me stërgjyshin e saj, Zef Gjon Zhurin, i cili e ka origjinën nga fshati Kajvall, i krahinës së Duzhmanit, po në atë rreth. Ai i ka mbushur 94 vjetët, në janarin e këtij viti dhe, megjithatë, ende mbahet i fortë.

Kështu, siç thuhet shpesh, na u bë për mbarë, që të niseshim për këtë udhëtim të shumëpritur: unë me bashkëshorten, Katerinën dhe motrën e saj, Lenën. Ndërsa kishim vendosur ta merrnim me vete edhe Dorelën, e cila në marsin e këtij viti mbushi 10 vjet, por që nuk e kishte parë ndonjëherë atë qytet të bukur veri-perëndimor të Shqipërisë. Ndërsa mjetin tonë do ta drejtonte vëllai i saj, Deivisi, i cili sapo është kthyer nga qyteti Kiel i Gjermanisë veriore, ku kishte shkuar për të kryer një kurs disamujor, për gjuhën e atij vendi.

Siç është e kuptueshme, kërshëria e Dorelës ishte e madhe, që të mësonte, gjatë autostradës, se cilët qytete kishim pranë. Kur dolëm nga kryeqyteti e kaluam Kamzën, shpejt arritëm në Fushë-Krujë. Ajo e drejtoi shikimin në rrëzën e një mali, ku ndodhet qyteti i Krujës, me kalanë e tij shekullore. Jo rastësisht, fëmijët e lidhin atë shumë ngusht me figurën legjendare të kryetrimit tonë, Gjergj Kastrioti-Skënderbeu. Duke udhëtuar më tej, i treguam asaj se, në të djathtë, po linim pas Mamurrasin dhe, disa kilometra më tej, qytetin e Laçit. Në horizont dukej edhe vendi i shenjtë për besimtarët, katolikë ose jo, i njohur me emerin “Kisha e Laçit”. Dorela mbante mend, se atje kishte qenë i vëllai dhe për këtë fakt kisha shkruar në librin publicistik-letrar, “Dorela” (Tiranë, 2012). Aty, ku fillonte “Udha e Kombit”, pra autostrada, që të çon për në Republikën e Kosovës, pak më larg ndodhet qyteza e Milotit. Në anë të saj, rrjedhin ujërat e lumit të rrëmbyer dhe mbi të ndodhet një urë karakteristike, me emrin e lumit Mat, i cili rrjedh poshtë saj.

Dorela u interesua edhe se kur do të arrinim në Lezhë, qyteti ku kishte jetuar familjarisht, dajë Nikolla, vite më parë. I treguam se, gjithnjë në krahun e djathtë dhe në bregun e lumit, dukej mirë Vend-varrimi i Skënderbeut. Ndërsa, për ta parë kalanë e lashtë të tij qyteti, Dorelës iu desh të shihte në lartësi, përmes xhamit të veturës sonë.

Interesante për atë ishte edhe çasti, kur i treguam se në krahun e majtë tonën ndodhej fshati, me emrin Gjadër. Për atë vend, dikur me rëndësi ushtarake, i kishte folur asaj dajë Nikolla, pra se kishte shërbyer atje në armën e aviacionit. Por shpejt arritëm edhe në afërsi të qytezës së Bushatit e më pas mbi Urën e Bahçallekut, poshtë të cilës kalon lumi Drin. Teze Lena i tregoi Dorelës se, diku përballë, kishte qenë fabrika e çimenrtos, ku ajo kishte punuar pak vjet, pasi kishte mbaruar shkollën e mesme të ndërtimit, në Tiranë.

Ashtu si pjesën e vjetër të qytetit të Shkodrës, në të djathtë dhe Kalanë në lartësi, por dhe shtatoren e Isa Boletinit, e cila ngrihet pak më larg e përballë, Dorela I shikoi me kureshtje të veçantë ndërtesat disakatëshe dhe njerëzit, të cilët udhëtonin me biçikleta, ndryshe nga kryeqyteti. Me interes e vështroi ajo edhe ndërtesën e Kishës së Madhe të Shkodrës. Ndër të tjera, i treguam se, disa vite më parë, aty kishin qenë Nënë Tereza e Papa Gjon Pali i 2-të. Në të majtë, ndodhet një ndërtesë dykatëshe, ku ishin strehuar fëmijët e vegjël jetimë. Këtë fakt, Dorela e lidhi edhe me nënë Katerinën e teze Lenën, të cilat i kishin treguar se, në vegjëli, kishin qenë disa vjet në Shtëpinë e Femijëve jetimë. Ajo ishte në qytetin e Shkodrës, ku funksionon deri sot, por në një vend tjetër dhe kishte patur drejtoreshë një nënë të mirë për të gjithë, me emrin Persa Grabova, tani “Mësuese e Popullit”.

Në rrugën me emrin e vjetër “Koja” e më vonë edhe “Buzuku”, makina jonë u ndal. Dikush nga ne i ra ziles dhe në derën e jashtme të një ndërtese njëkatëshe na u shfaq teta Martinja. Ajo na uroi mirëseardhjen e na prini për më tej. Kur, sakaq, te dera e shtëpisë i moshuari u shfaq Zef Gjon Zhuri, me një pamje krenare dhe buzëqeshje të ëmbël në fytyrë. Ai nisi të na përqafonte me radhë e të na falënderonte për këtë vizitë. “Po kjo, cila është?”-pyeti ai, paksa i habitur. Se ne nuk i kishim treguar atij me telefon, se do ta kishim me vete Dorelën e vogël. Pra, kështu ishte për të, një vizitë e papritur ose “suprizë”. Pa marrë ende përgjigjen, Dorela u turr me vrap, iu hodh në qafë dhe e puthi në të dyja faqet. “Po, cila qenke ti, moj vajzë kaq e bukur dhe e dashur, që e puthë një plak 100-vjeçar?”-bëri shaka stërgjyshi i saj, tashmë, duke e kuptuar se cila ishte ajo. “Jam Dorela, a nuk po më njeh ti, tatë?”-ia ktheu ajo, pa iu shkëputur nga duart. Me përqafime u takuam edhe me Tomë Gjinin, një kusheri i kësaj familjeje, i cili jeton në fshatin Bërdicë të atij rrethi. Nuk vonoi e aty erdhi bashkëshorti i Martines, nga fshati Kajvall dhe me një emër të njëjtë me të, pra me emrin Martin. Se nuk janë aq të rrallë këto raste. Ja, p.sh., unë kam të njohur edhe një çift dashamir, në Tiranë, të cilët e kanë emrin: Fatmir e Fatmiroshe.

Siç e ka në natyrën e saj, pra për të “zbukuar” çdo gjë të re e të panjohur, kështu bëri edhe në këtë banesë, të cilën tashmë Dorela e quante të sajën. Ajo i vështroi me kërshëri të gjitha fotografitë në korniza dhe të vendosura nëpër mure. U mvrenjet ca në fytyrë dhe i mblodhi pak vetullat, kur pa fofografinë e stërgjyshes së vet ose të “nëna Prandës”, siç e quante zakonisht mami Mirela. Për atë i kishim treguar, se ishte ndarë përgjithnjë nga jeta, disa vjet më parë. Por u largua nga kjo jetë, me një merak të madh në zemër, që nuk arriti ta shihte, qoftë një herë, stërmbesën e saj të mitur, Dorelën, për arsye se ajo kishte mbetur në shtrat.

Mbresëlënëse për Dorelën ishte edhe koha, kur bashkë me “lali” Deivisin e teze Lenën, ajo hipi përmes shkallëve, në çatinë e një pjese të zgjatur të asaj shtëpie, e cila shërben për të future enë të të ndryshme e dru të prera ose për të ndezur zjarr, për gatime. Që atje, asaj i pëlqente, kur e hidhte vështrimin në oborr ose kur shihte degët e rrushit, i cli në fundverë mbushet me kokërra të pjekura. Njëri nga ata të dy i tërhoqi vëmendjen asaj edhe që të shikonte, se mos gjente ndonjë dredhëz a qershigël, të mbjellë nga stërgjyshi i saj nëpër vazo.

Në ato pak orë, kur qëndruam në shtëpinë e këtij afër shekullori, bisedat më interesante ishin ato, të cilat u zhvilluan ndërmjet atij stërgjyshi dhe stërmbesës së tij, Dorelës. Kjo donte të dinte për gjithçka, sa e “lodhi” atë, me pyetje të shumëllojshme. Ndër to, ishin pyetjet nëse ai kishte mall ta shihte vendlindjen e tij në Malësi, çfarë punësh kishte bërë gjatë jetës etj. Pa përtuar, Zefi i tregoi Dorelës se kishte marrë pjesë edhe në ndërtimin e tri hidrocentraleve mbi lumin Drin, pra në atë të Vaut të Dejës, Komanit e Fierzës, të cilët i japin dritë gjithë Atdheut, tash disa vite me radhë.

Pas drekës, të cilën Dorela e shijoi mjaft, sidomos për mishin e derrit të thatë e me fasule etj., ca i lodhur, stërgjyshi i saj u shtri pak për të pushuar. Dorela shkoi në dhomën e tij, e mbuloi me kujdes, sepse po binte shi jashtë e ishte pak fresk. Pasi i dha atij një trëndafil erëmirë në dorë, e përqafoi fort, duke iu drejtuar buzagaze, me atë fjalë, që i thërtasin të tjerët: “Flej tani, tatë, bëj nani-nani!” Por nuk e ndiente veten të qetë, deri sa mori një mbulesë e u shtri edhe ajo, përkrah tij. Sigurisht, ky veprim tepër dashamirës e domethënës, i solli një kënaqësi tepër të veçantë këtij të moshuari, si për dashurinë dhe respektin, që po shfaqte ndaj tij, stërmbesa. “Qofsh me jetë sa më të gjatë, të gëzuar e të lumtur, moj Dorelë!”-e uroi ai dhe sakaq e zuri gjumi.

Nuk do ta përshkruaj më tej, kohën e qëndrimit në atë shtëpi shkodrane, deri sa morëm udhën e kthimit për në Tiranë. Mjaft i kënaqur, por dhe i përmalluar, Zef Gjon Zhuri doli te dera e jashtme e oborrit dhe na përqafoi të gjithëve me radhë, duke na uruar udhë të mbarë e duke na falenderuar për vizitën tone të përbashkët.

Kur arritëm në fundin e rrugicës, paparitas e rrëmbimthi, Dorela u shkëput nga ne. Ajo shkoi e u ndal para stërgjyshit shumë të dashur të saj, cili qendronte ende më këmbë dhe, me emocione të natyrshme, e shihte largimin tonë. Nuk e dëgjuam se çfarë i thanë ata njëri-tjetrit, por jam i sigurtë, se ai përqafim i ngrohtë dhe ajo puthje tjetër e stërmbesës Dorelë, ia ka mbushur atij krahërorin me kanaqësi e lumturi dhe, pse jo, me kranari të ligjëshme, që do të linte pas trashëgimtarë të tillë, të dashur dhe të respektueshëm, ndaj brazave paraardhës.

…Episodet e këtij udhëtimi, të cilët i përshkova fare shkurt më lart, i përkasin ditës së djeshme, pra 25 majit 2013. Disa nga ato, i kam të fikuara në aparatin tim fotografik dhe po ua paraqes lexuesve, vetëm 3 prej tyre.

Tiranë, 26 maj 2013

Kupa e italise “flet shqip”! Tare, cana dhe strakosha Jr ne librin e arte.

May 26, 2013 by Administrator

Tare, Cana dhe Strakosha Jr, fituan Kupen e Italise ne futboll. Tre shqiptaret regjistruan emrin ne librin e arte te futbollit italian. Igli Tare e fitoi kete kupe ne rolin e drejtorit teknik te skuadres laciale. Kapiteni i Shqiperise Lorik Cana luajti gjate gjithe 90 minutave, dhe u vleresua si nje nga lojtaret me te mire ne fushen e lojes. Strakosha Jr e ndoqi ndeshjen nga bankina. Ai ishte portieri i trete rezerve per lacialet. Nje triumf i bukur i shqiptareve ne Itali. skuadra e Lacios ne Kupen e Italise triumfoi perballe ekipit tjeter kryeqytetas Romes. Nje ndeshje e bukur e shpejte dhe me plote raste per dy skuadrat. Por ne min 71 ishte Lulic per Lacion te kalonte ne avantazh. Vetem pak minuta me vone kapiten Romes, Totti gjuan traversen. Nderkohe me kete fitore ekipi Lacios i drejtuar nga Petkovic, automatikisht futet dhe ne Europa League.

Lazio ja ka dale me sukses ne finale duke mposhtur Romen, fituar derbin dhe Kupen e Italise. Ne kete sukses, merita te vecanta kane dy shqiptaret. Lorik Cana, mbrojtesi Lazios dhe kapiteni i Shqiperise dhe Igli Tare, drejtori sportiv i skuadres italiane dhe ish sulmuesi kuqezi kane fituar kete trofe te rendesishem. Cana ka luajtur ne mbrojtje ndersa Tare ka festuar ne tribune perkrah presidentit. Ne nje atmosfere te jashtezakonshme, derbi i Romes eshte fituar nga bardhekaltrit te cileve u ka mjaftuar nje gol i boshnjakut Lulic ne pjesen e dyte te takimit. Tani Cana, Tare dhe Lazio ne vere kane mundesi te fitojne Superkupen e Italise ne perballjen me Juventusin.

Formacionet zyrtare

ROMA: Lobont, Marquinhos, Burdisso, Castan, Balzaretti; Bradley, De Rossi; Lamela, Totti, Marquinho, Destro.

LACIO: Marchetti, Konko, Biava, Cana, Radu; Ledesma; Candreva, Onazi, Hernanes, Lucic; Klose.

‘’Të jetosh për të punuar apo të punosh për të jetuar’’?

May 26, 2013 by dgreca

Nga Faik KRASNIQI/

Çfarë është demokratike dhe jodemokratike? Është demokratike çdo gjë e cila i konformizohet masës pasi vetë fjala demokraci nënkupton një sistem ku imponon masa. Nëse e shtrojmë në një rrafsh tjetër ‘’sa është i drejtë vullneti i masës?’’, nuk kemi të bëjmë me demokraci apo jo-demokraci, por me të ‘’të drejtën’’ në vetvete e cila është e tillë edhe nëse nuk e njeh shumica e demosit. Por është demosi që përcakton dhe vetëm kjo është mënyra e njohur si demokratike.

Jo domosdoshmërish demokracia duhet të përmbajë barazi, sepse ajo është shumë e gjerë dhe nënkupton forma sociale, politike, ekonomike etj – shpesh herë të parespektuara nga vendet që pretendojnë se janë demokratike – aq më tepër vëllazëri e cila është relative, po kështu edhe liri, që nuk ekzistojnë vetëm në sistemet ku vendos masa dhe jo gjithmonë në këto sisteme ka liri (provoni të shkoni pa rroba në punë, p.sh në një Ministri në Zvicër).

Problemi i shqiptarëve nuk janë politikanët, por shqiptarët që nuk janë në gjendje të prodhojnë përfaqësues të tjerë. E ku t’i gjejnë? Një masë që mendon se ‘’kjo është e shtetit dhe po e përvetësojë’’do të krijojë shtetarë të udhëhequr nga parimi ‘’merre’’, se unë nuk të shikoj nëse ma dërgon pjesën time tek shtëpia’’.

Për çështje që marrin jetë vetëm nëse janë kolektive (këtu hyn gjendja e përgjithshme e popullit tonë) faji është i brendshëm, në mos totalisht, të paktën pjesërisht. Duhet ndryshuar mentaliteti i fajësimit të ‘’tjetrit’’, kur flasim për komunitete të tëra individësh. Është edhe më absurde të fajësohet politika kur klasa e përfaqësuesve është elita e jonë, uzurpuese apo jo. Të ndryshojmë veten, më pas do ndryshojmë si masë dhe do prodhojmë edhe elitën. Të mos harrojmë që elita nuk është shëmbëlltyrë e popullit, pra një ‘’tjetër’’ dhe një ‘’e huaj’’.

Pyetja: ‘’Çfarë është demokratike e çfarë jodemokratike?’’ është fare e lehtë (teoritikisht) përgjigja: Çdo gjë që është kundër popullit është jodemokratike dhe anasjelltas.

MERGATA SHQIPTARE NE SUEDI: DOJENI ATDHEUN SA E DUAN MERGIMTARET!

May 26, 2013 by dgreca

Në organizim të SHSHAKSH “ Papa Klementi XI Albani” në Landskronë të Suedisë u mbajt sesioni shkencor “ Thesari kombëtar e krijues i mërgates shqiptare”/

Mërgata la jo vetëm gjurmë, por edhe vepra kolosale/

*Pa kontributin dhe sakrificën e mërgatës nuk do të kishim pavarësinë e Kosovës, tha Prof. Dr Shefkije Islami, albanologe. – Në këtë tubim mori pjesë edhe ambasadori shqiptar Ruhi Hado, kryetari i komunës së Landskronës, Torkild Strandberg si dhe kryetarët e shoqatave të shkrimtarëve nga Gjermania, Zvicra dhe vendet tjera skandinave. – Në fillim të qershorit botohet libri i dytë kushtuar aktiviteteve të veprimtarëve në dobi të çështjes kombëtare/

Shkruan: Xhavit ÇITAKU/SUEDI/

Landskronë, 26 maj- Shoqata e shkrimtarëve, krijuesve dhe artistëve shqiptar “ Papa Klementi XI Albani” në Suedi ka me çka të mburret, në rend të parë, për shkak të aktivitetit të vrullshëm që është duke bërë në hedhjen në dritë të tërë asaj pune të madhe që ka zhvilluar komuniteti shqiptar në këtë vend skandinav në dobi të çështjes kombëtare, aktivitete këto të cilat janë botuar në librin “ Thesari kombëtar 1” si dhe në të dytin që pritet të dalë në fillim të qershorit të këtij viti, tha në fillim të fjalës së tij z. Hysen Ibrahimi, kryetar, në Sesionin shkencor

“ Thesari kombëtar e krijues i mërgatës shqiptare”, që u mbajt sot në Landskronë në organizim të këtij asosacioni në kuadër të 600 vjetorit të formimit të këtij qyteti bregdetar. Ai më tej theksoi se deri me tash anëtarët e kësaj shoqate kanë botuar 134 vepra, 20 prej të cilave janë përkthyer në pesë gjuhë të huaja si në gjuhën suedeze, angleze, rumune dhe sllave. Edhe krijuesit e artit kanë punuar mbi 1550 piktura, skulptura, grafikë dhe vizatime tjera që janë vlerësuar me notë të lartë nga kritikët dhe nga opinioni i këtushëm. Po ashtu edhe aktorët shqiptar janë dalluar në realizimin e dhjetra filmave, pjesëve teatrale dhe dramave, tha pos tjerash Hysen Ibrahimi.
“Xhelozi” pozitive se kush bënë më shumë në interes të vendit

Isuf Bajraktari, kryetar i Këshillit organizativ, pasi prezentoi një historik mjaft interesant të 600 vjetorit të themelimit të qytetit të Landskronës, në Kumtesën e tij u përqendrua rreth aktivitetit të mërgatës shqiptare në këtë mjedis, i cili daton nga viti 1985, sidomos në sensibilizimin e çështjes së rëndë të shqiptarëve nën okupimin serb, grumbullimin e mjeteve materiale për të mbajtur gjallë mësimin shqip në Kosovë, për të ndihmuar familjet e varfëra, radio televizionin e Prishtinës, minatorët, sindikatat, shëndetësinë dhe kudo tjetër që e kërkonte nevoja. Punë e madhe është bërë edhe në organizimin e mësimit të gjuhës amtare, proces ky mjaft i dobishëm që e mundëson shteti suedez, tha ndër të tjera ai. Ndërkaq, në kumtesën e tij “ Arti i paraprinë Politikës” Hasan Qyqalla, kryetar i Shoqatës së shkrimtarëve në Gjermani tha: Duhet t’ia vëmë vetës detyrimin fisnik të organizohemi rreth një bërthame kaq kuptimplote, siç është arti ( qoftë ai muzikor, letrar, pamor apo i shkruar) që identifikohet ndryshe si, “ magji”, krijuese shpirtërore. Kushtimisht krijohet logjika se qëllimi është krijimi i veprave në një kontest më të gjërë i veprave artistike dhe qarkullimi i tyre në një kontekst më të gjërë socio- kulturor. E këtu në mërgim përmes kësaj fushe të larmishme duhet të identifikohemi si komb, si nacionalitet në mjediset e shteteve ku migrantet aktualisht punojnë e veprojnë. Duke folur rreth vendit ku ai jeton aktualisht , pra në Gjermani Qyqalla theksoi: Migrimi i paraendasëve tanë këtu la padyshim jo vetëm gjurmë, por edhe vepra kolosale, hapen shtigje duke sfiduar vështirësitë e rreziqeve të kohës së keqe të monizmit, përkatësisht regjimit jugosllav. I tillë ishte edhe fati i Martin Camajt, që u detyrua të braktisë vendin, por i cili arriti të hap Katedrën e gjuhës shqipe në Mynhen. S’do harruar edhe migracionin e viteve të 70’ta me karakter socio- ekonomik, për të prekur periudhën e trysnisë, dhunës e terrorit serbo- sllav ndaj intelektualëve. Ndër të tillët ishte intelektuali, poeti, krijuesi i letërsisë shqipe në Kosovë Jusuf Gërvalla. Gjurmët dhe frymën e Jusufit e gjetëm edhe në emigrantët e rinjë që i përkasin periudhës pas riokupimit nga regjimi serb. Pavarësisht strukturës sociale e shkallës përgatitore, filluan organizimet e para të emigracionit tonë, që nga shoqatat kulturore, klubet shqiptare, shoqatat humanitare e sportive, shkolla shqipe, nxjerrja e fletushkave, revistave e gazetave në gjuhën shqipe dhe forma ideologjike, qeveritare ( nisë nga qeveria në ekzil e trepërqindshit, Fondi “ Vendlindja thërret”, familja ndihmon familjen etj). Me një fjalë, çdo individ apo bashkësi organizative shqiptare, paralel integrimit socio- institucional,si detyrë parësore, sikur i shtruam vetës në formë të një “ xhelozie” pozitive, me gjithë mekanizmat e mundshëm, se kush bën më shumë në interes të vendit, duke modifikuar e kristalizuar edhe kërkesat e qëllimet e përbashkëta. Prandaj kam të drejt të konkludoj se ishim ne mërgimtarët bashkarisht, kompakt në veprime, ata që ekspozuam me dëshmi e fakte, qemë ne ata që sensibilizuam opinionin mbarë gjerman, me lajmet, shkrimet, afishet, fotografitë, qemë ne ata që botës ia plasuam të vërtetën dhe riroberimin e dhunshëm e të egër nga barbarët serb me vrasjet, torturat, burgosjet, rrahjet, izolimet pa dallim në moshë e gjini. Kështu arritëm të ndryshojm opinionet opinionet e palës gjermane ( kur dihet miqësia e ngusht me ish- Jugosllavinë) pa harruar se Kanunini, Besë e Flamur kishin doktrinën e politikës rugoviane. Prandaj, drejtësisht them se shteti gjerman, paralelisht me vallëzimet e zhvillimeve të fundit, karshi mërgimtarëve, e njohu shtetin e Kosovës. Pra, mërgata shqiptare i fali shumë shtetit gjerman, sepse mërgata ishte dhe është pjesë e shtetit ku jetojmë dhe veprojmë, ndërkaq sot diplomatëve tanë në Republikën e Kosovës u mbetet të bëjnë detyrat e tyre ashtu si e kërkon Kushtetuta, gjithnjë sipas modelit perendimor.

Dojeni atdheun sa e duan mërgimtarët

Besnik Camaj, kryetar i shoqatës së shkrimtarëve të Zvicrës u përqendrua rreth mergatës shqiptare në këtë vend dhe krijimit të një miqësie në shkallë të dëshiruar shqiptaro- zvicerane duke theksuar: Rreth viteve të 90’ta pa dashjen tonë migruam në Zvicër, vend ky që kishte një sistem krejt ndryshe nga ai që kishim jetuar më parë. Këtë gjë e vërejtem që në fillim kur zviceranët i hapën dyert e interesimit tonë, na gjetën punë dhe me lehtësi filloi integrimi në të gjitha fushat e punës dhe të jetës. Këtë përkrahje dhe mbështetje të fuqishme nuk do ta harrojmë kurrë. Pjesën më të madhe të jetës ia falem këtij vendi, por kjo u shpagua ngaqë patëm mundësi që ta ndihmojmë popullin tonë të përvuajtur në Kosovë si dhe luftën çlirimtare. Me punë të ndershme dhe sjellje korrekte kemi arritur të krijojmë një miqësi të thellë me popullin zviceran që është shëmbull i mirë edhe për komunitetin shqiptar të vendeve të tjera europiane se si duhet të punohet në këtë drejtim. Aktiviteti i disa intelektualëve ka filluar të bëhet i ndieshem edhe në sferën e krijimtarisë dhe shi për këtë në këtë vend është themeluar edhe Shoqata e krijuesve shqiptar, tha ndër të tjera. Sali Zogiani, anëtar i SHSHKASH “ Papa Klementi XI Albani”në Suedi, u paraqit me temën “ Anegdota- Margaritar i trashegimisë shpirtërore, që të lidhë dhe ta shuan mallin për atdhe”.

Me këtë rast ai tha: Mërgimtaret tanë më nuk janë sharrexhinjë e dikurshem siç përshkruante këtë kategori Esat Mekuli në poezitë e tij, por janë intelektual e veprimtarë në shumë fusha si gazetarë, shkrimtarë, piktorë, artistë e sportistë të dalluar. Të tillë e të frytshem jetojnë e punojnë sot edhe në njerin nga djepët e demokracisë, përkatësisht në Suedinë e largët. Në këtë vend të qytetëruar komuniteti shqiptar gjeti strehim, mikëpritje respekt e tolerancë. Duke patur parasysh këtë përkrahje nga shteti suedez u bë e mundshme që të hapen shkolla shqipe, të formoheshin shoqata e shoqëri dhe të zhvilloheshin aktivitete të shumta kulturore. Për të gjitha këto të mira që i gëzoi mërgata e këtushme, kjo i është mirënjohëse këtij vendi dhe e falenderon edhe për ndihmën që i ka bërë e po i bënë Kosovës. Mërgimtarët tanë kur shkuan në dhe të huaj, siç duket muarën me vete një pjesë të trashigimisë kulturore e shpirtërore- anegdotat, e ato sikur ua shuajnë mallin për atdhe. Një mërgimtar nga Amerika me pati thënë: “Edhe pse jetoj në këtë vend të largët që 25 vjet asnjëherë nuk shoh ëndrra në Amerikë, por vetëm në Kosovë” . Me qëllim të ruajtjes së gjuhës dhe traditës sonë të pasur, në mungesë të përkrahjes institucionale nga shteti i Kosovës, intelektualët mërgimtar formuan edhe Shoqatën e Shkrimtarëve dhe artistëve shqiptar “ Papa Klementi XI Albani” , e cila veprimtarinë e ka shtrirë në shumë fusha të punës dhe jetës shoqërore siç janë arsimi, kultura, shkenca. Duke kultivuar këtë trashigimi kulturore, materiale dhe shpirtërore, kjo është një thesar i çmuar pa të cilin nuk mund të shkruhet historia, prandaj është e domosdoshme që ky thesar të ngritet në piedestal, tha Sali Zogiani.

Do theksuar se në hyrje të librit “ Anegdota 5” të autorit Sali Zogiani shkruan “ Dojeni atdheuan sa e duan mërgimtarët “. Ky konstantim është nxjerr bazuar në kontributin dhe dashurinë e mërgimtarëve, shoqatave e shoqërive për atdheun në çdo kohë.

Mërgata jonë ishte dhe mbeti pjesa më atdhetare e kombit

Prof. Dr. Shefkije Islami, Këshilltare në Institutin Albanologjik dhe mësimdhënëse në Fakultetin e Edukimit, u paraqitë me temën “ Kosova, Suedia dhe shqiptarët e Suedisë”. Kjo kumtesë zgjoi një interesim nga të pranishmit ngaqë ishte aq e prekshme sikur të kishte përjetuar vet këtë plagë të rëndë mërgimtare dhe të ishte pjesë e gjithë atyre aktiviteteve të zhvilluara nga komuniteti shqiptar. Në të vërtetë, ajo pos tjerash tha: Pavarësia e Kosovës nuk ashtu një e arritur e rastit, as nuk është vepër e thjeshtë e realizuar prej atyre që jetojnë në Kosovë apo vepër vetëm e faktorit ndërkombëtar. Jo, nuk është kështu sepse çështja është shumë më e përbërë, shumë më e kuptimshme dhe shumë më e vështirë. Pavarësinë e një shteti, pavarësinë e një kombi, në të vërtetë dokumentin që përbën aktin juridik për këtë pavarësi, e nënshkruajnë një grup njerëzish, pa dyshim të meritueshëm, përfaqësues të atij populli a kombi, por ajo është gjithmonë, kurdo e kudo, vepër e përgatitur gjatë, shpesh me treguesin e shekujve, dhe brenda saj ka përpjekjen, sakrificën, vuajtjen, luftën, dijen, pasurinë, mbi të gjitha gjakun e atyre, që mbi çdo gjë kanë atdheun. Këto sakrifica, përpjekje, vuajtje, luftëra, dije, pasuri, jetë nuk janë vetëm të atyre që kanë fatin të jetojnë brenda kufijve tokësor të një populli, por janë të të gjithë atyre kudo qofshin ata. Fati i shqiptarëve ka qenë i tillë që këto përpjekje e sakrifica të kenë amën sidomos në mërgatën e saj që shtrihet edhe përtej kufijve të Evropës dhe përtej deteve e oqeaneve.

Mërgatës shqiptare kudo jeton ajo, edhe juve, të nderuar bashkëkombës, që jetoni këtu në Suedinë e largët, por në Suedinë mike, u ka rënë hise që për këtë pavarësi, ta tregoni përkushtimin, përpjekjen e gatishmërinë tuaj, ta derdhni djersën e mundin tuaj, por edhe të bëni sakrificën, ta bëni luftën për Kosovën. E mira e së mirës është se këto përpjekje e këto sakrifica nuk shkuan kot dhe sot Kosova mban emrin e shtetit më të ri të Evropës. Por, a ka qenë e lehtë kjo për ju, dhe për të tjerët si ju? Pa dyshim jo.

Ju e dini më mirë se kushdo tjetër se ardhja juaj këtu ka qenë nga halli, nga halli politik e nga halli ekonomik. Dhe këtë hall, jua ka zbutur shumë Suedia mikpritëse me strehimin tuaj, me përkujdesjen e saj morale, sociale, humanitare. Ajo që keni bërë ju fillimisht ka qenë përpjekja për të sensibilizuar mikpritësit tuaj, ata që i kishit fillimisht më së afërmi. Ju ia bëtë me dije popullit suedez hallin tuaj, hallin e njerëzve tuaj dhe hallin e Kosovës. Ky ka qenë kontributi juaj tepër i rëndësishëm, ose mund ta themi vendimtar, që sensibilizimi i çështjes së Kosovës të ngrihet shkallë shkallë deri në nivelin e institucioneve shtetërore suedeze. Më tej organizimi juaj për të sensibilizuar mendjen e forcën e Suedisë u zhvillua edhe përmes kontakteve me personalitete të politikës suedeze, me organizimin dhe me pjesëmarrjen në protesta e demonstrata, brenda e jashtë shtetit ku jetoni, kundër dhunës e shtypjes serbe. Por nuk është vetëm kjo. Ju keni bërë edhe shumë më shumë për pavarësinë e Kosovës. Çdo projekt i rëndësishëm dhe serioz sikur mund të quhet edhe projekti për pavarësinë e Kosovës, sado i përkrahur moralisht, sado i dëshiruar shpirtërisht e mendërisht, pa përkrahjen financiare, pa përkrahjen materiale dhe pa përkrahjen fizike-njerëzore, do të mund të dështonte. Projekti ynë për pavarësinë e Kosovës nuk ka dështuar sepse ju keni bërë të pamundurën që edhe nga ky aspekt ai të marrë udhën e realizimit të tij. E them me plot sinqeritet pa ju nuk do ta kishim pavarësinë e Kosovës.

Një shtet me vlera të mëdha demokratike siç është Suedia, i ka ndihmuar popullit shqiptar që jeton këtu që të sendërtojë çdo projekt të tij serioz – edhe projektet që lidhen me arsimimin dhe me edukimin në gjuhën amtare, edhe projektet me karakter kulturor, deri edhe të ato që lidhen me pjesëmarrjen aktive të shqiptarëve në jetën shoqërore, ekonomike e kulturore suedeze.

Ka shumë vërtetësi në thënien: mërgata jonë ishte dhe mbeti pjesa më atdhetare e kombit, sepse ajo ka krye me dinjitet detyrën e misionin e saj në kohën më të duhur për kombin, sepse përkushtimi i saj për atdheun, në kohë paqe e në kohë lufte i kalon kufijtë e një detyre morale e shpirtërore. Të mësuar e të edukuar në frymën e pararendësve përgjatë dy shekujve se atdheu duhet te ndihmohet pa kushte dhe pavarësisht ku, përmes organizimit kolektiv e individual, përmes shoqatash e lidhjesh, me kontributet intelektuale, materiale, financiare dhe fizike, ju treguat ndjeshmërinë e duhur në çastin e duhur. Ju e keni bërë punën tuaj, për çka duhet të ndiheni shumë krenarë. Por, krenarë duhet të ndiheni edhe për punën që bëni sot, në kushte krejtësisht të reja. Ju sot nuk shikoheni vetëm si potencial ekonomik, por edhe si potencial politik dhe intelektual. Veprimtaria juaj në të mirë të gjuhës e të shkollës shqipe, në të mirë të përgatitjes së brezit të ri, të fëmijëve tanë, përmes aktiviteteve të shumta njohëse, edukuese, letrare, muzikore, sportive, ka jehonën edhe në Kosovë. Me këtë që keni bërë dhe që po bëni, Ju jeni bërë pjesë e një historie të lavdishme, të historisë së shtetit të Kosovës e me këtë edhe e historisë së re të shqiptarëve dhe e së ardhmes së tyre në proceset integruese kombëtare e ndërkombëtare që na presin, tha në fund të kumtesës Shefkije Islami.

Në kumtesën e Qibrije Hoxhës një vështrim i posaçëm iu dha aktivitetit të asosacioneve të organizuara shqiptare në Suedi, kryetare e të cilave ishte për disa vjet, në veçanti të alarmimit të organeve dhe qeverisë suedeze për tmerrin që po ndodhte në Kosovë, të cilin në heshtje po e përkrahte edhe Bashkësia Ndërkombëtare. Në këtë kumtesë ajo ja bëri një analizë një letre përmbajtësore dërguar Ministres së atëhershme të Punëve të Jashtme të Suedisë, Lena Hjelm Wallen, në të cilën shprehej indinjatë e thellë për njohjen që ky shtet ia kishte bërë krijesës së re të krijuar pas shkatërrimit të ish- Jugosllavisë, pra Serbisë dhe Malit të Zi, në kuadër të së cilës do të mbetej pa të drejtë edhe Kosova, duke tërhequr në të njëjtën kohë vërejtjen së përkundër përcaktimit të popullit të Kosovës për zgjidhje paqësore të problemit të tyre shekullor, edhe durimi i njërëzve paqësor në atë nënqiell ka një kufi, që u argumentua me vonë edhe me luftën çlirimtare, tha ndër të tjera kjo veprimtare e dalluar.

Muhamet Luma, anëtar i Kryesisë së Shoqatës së Shkrimtarëve në Gjermani që, u paraqit me kumtesën ” Shpirti i një kombi është gjuha që flet”, me anë të së cilës vuri në dukje një varg argumentesh autentike të shkencëtarëve- albanolgëve të njohur për lashtësinë e gjuhës dhe popullit shqiptar, gjë të cilën e bënë edhe gjuhëtar vendas e të huaj jo vetëm në studimin e trashigimisë kulturore, por edhe në shumë aspekte të gjuhës shqipe si në Gjermani, Itali, Zvicër, për të përmendur edhe albanologun e shquar suedez Ulmar Qvick. Në saje të tyre, tha ai më tej, sot numërohen me qindra e mijëra vepra të përkthyera edhe në gjuhë europiane. Ndërkaq, shoqatat simotra në perendim përmes artit po përpiqen të shpalosin vlerat më të ndritshme si dhe të ruajnë gjuhën e shenjtë shqipe, që janë shtigjet më fisnike me vlerë të pakontestueshme.

Duke marrë fjalën ambasadori shqiptar Ruhi Hado tha ndër të tjera se vlerëson shumë punën e Shoqatës së Shkrimtarëve, krijuesve dhe artistëve Shqiptar ” Papa Klementi XI Albani”, aktivitetin e jashtëzakonshëm të komunitetit shqiptar që zhvilloi për pavarësinë e Kosovës, kultivimin e traditën shqiptare dhe mësimin e gjuhës amtare, që po ndikon pozitivisht në që fëmijët të mos shkojnë drejt asimilimit, por të integrimit në shoqërinë suedeze. Më pas ai shtoi se roli i mërgatës ka qenë i padiskutueshëm e fundamental i historisë son të lavdishmde, që mori barrën e organizimit dhe veprimeve konkrete për pavarësinë e Kosovës, për të ndryshuar atë situatë të rëndë, për të fituar lirinë që sot po e gëzon. Komuniteti shqiptar në Suedi ka një vend nderi aq më parë kur dihet se në raport me numrin e mërgimtarëve në shtetet tjera kontributi i tyre ishte i jashtëzakonshëm. Ambasadori shqiptar foli edhe rreth punës që zhvillon kjo përfaqësi diplomatike dhe për një bashkëpunim të frytshëm që kam e të gjitha shoqatat dhe format tjera të organizuara shqiptare që veprojnë në këtë shtet skandinav.

Torkild Strandberg, kryetar i komunës së Landskronës, pasi foli rreth formimit e zhvillimit të kësaj qendre komunale tash e 600 vjet më parë, përmendi edhe faktin së këtu jetojnë dhjetra nacionalitete nga mbarë rruzulli tokësor dhe se ato në masë të madh janë integruar sukseshëm në shoqërinë suedeze. Veçmas fjalë miradije tha për komunitetin shqiptar, me të cilin komuna kap pasur dhe ka një bashkëpunim shumë të mirë. Po të mos ishte kështu atëherë edhe unë si njeriu i parë i komunës nuk do të isha prezent këtu në këtë aktivitet tuajin sikundër edhe përfaqësuesit e partive tjera. Të pranishmit i përshëndeti edhe Niklas Karlsson, nga Këshilli Komunal i Partisë Socialdemokrate, të cilëve iu dëshirojë mirëseardhje në këtë qytet të lasht dhe i ftoj që të marrin pjesë në manifestimet kulturore e sportive të organizuara me rastin e 600 vjetorit të themelimit të kësaj qendre të rëndësishme në rrethin e Skonës.

Në vazhdim të sesionit shkencor me kumtesat e tyre u paraqitën edhe Zymber Çupeva, Osman Ahmetxhekaj, Bedri Paci, Bahtir Latifi, Rrahman Rrahmani, Idriz Gashi Miftar Havolli Zrafete Kryeziu– Manaj përfaqësues të grupeve punuese që kishin grumbulluar e përgatitur materialin lidhur me veprimtarinë e pasur e me përmbajtje që është zhvilluar në Suedi nga veprimtarë dhe nga komuniteti shqiptar në përgjithësi në dobi të çështjes kombëtare. I gjithë ky material do të botohet në librin e dytë ” Thesari kombëtar 2” që do të dalë në qershor të këtij viti.

Në këtë tubim u shfaq një pjesë teatrale kushtuar figurës dhe presonalitetit kombëtar të Dr. Ibrahim Rugovës, ndërkaq punimet e tyre poetike i lexuen Nuha Zullufi, Lebibe Zogiani, Remzi Basha dhe Idriz Gashi