Archives for July 2013

Stacioni estetik i fabulës së Lashovës

July 17, 2013 by dgreca

Fatmir Terziu/

Stacioni estetik i fabulës së Sotir Lashovës është një pikëtakim me teorinë e akademikut Christos A. Zafiropoulos. Ky autor i librit “Etika në fabulën e Ezopit” shprehet se fabula është ‘një formë e arsyeve etike”. Duke lexuar Lashovën në tërë krijimtarinë e tij të madhe në fabula ne gjejmë edhe atë që lidhet konkretisht me këtë pikasje teorike. Në këtë teori etika është një derivat (1998:157) dhe mesazhi i fabulës është një ‘kontrast me aestetikën” (po aty). Të dyja janë elemente të ndeshura ndjeshëm në fabulën e Lashovës. Të dyja piketojnë udhën dhe stacionin estetik të këtij autori. M. Xhaxho shkruan për krijimtarinë e Sotir Lashovës duke cituar se “ai vazhdon të zgjedhë fabulën si stacionin më të mirë estetik dhe artistik për të gjykuar realitetin. Me anë të fabulës ai gjurmon, zbulon dhe fshikullon gjithashtu të keqen”. E keqja e fshikulluar nga fabula e lashovës është pikërisht ajo që prodhon kontrastin. Një kontrast që duket në tërë ekstraktet e fabulës së tij. Ekstraktet e fabulës së krijuar nga Lashova e japin përshtypjen e kontrastit, edhe kur ata janë një kundërthënie, prej fillimit të fabulës, deri në fund. Autori zgjedh që në titull për të përdorur fjalën “Kacafytje”, e cila, tradicionalisht, është diçka e trilluar dhe gjithashtu i referohet zakonisht hesapeve që kanë mbirë në të kaluarën e jetuar, ndoshta jashtë praktikave personale, por nga praktika që kanë ndikuar personalen dhe kjo është ende një ndjesi sociale e shoqëruar me konfigurime të përditësisë si një nëntekst për agravim subjektiv në kaosin logjik ‘Nesër’. Kjo tregon se autori është në kërkim të vazhdueshëm dhe vlerat e tij të krijuara arrijnë të tregojnë arsye të qarta për çdo lexues që normalisht e kupton se edhe pse ajo i referohet situatës së motivuar, në të dytin ekstrakt mund të mos jetë e bazuar në fakte në tërësinë e vet, ose edhe fakti apo detaji i trilluar mund dhe nuk mund të jetë shumë më përpara asaj që ka ndodhur ose imagjinohet të ndodhë. Është pikërisht ajo që nga Xhaxho mësojmë se “dukuritë e shumëllojshme të realitetit tonë e sidomos dukuritë negative janë mbrujtur brenda qenies së tij e pastaj kanë gjetur shprehjen e nevojshme”. Gjithësesi argumenti mbetet, pra thjesht ai është. Është një Jovan që lindi shqiptar dhe vdiq grek. Është një Jovan, që hartën mund ta kishte larg e shumë larg aritmetikës specifike, duke mos synuar pikërisht shumësin e Jovanëve. Këtu, pikërisht këtu është e veçanta e Lashovës. Lashova përdor përshkrime fjalë-grafike të përcjellë idenë e harmonisë dhe paqes në temperamentin njeri, por artikulon fjalën që shigjeton kacafytjen për arsyen e treguar tek Jovani nga Himara. Autori përdor të gjitha senset për të ftuar lexuesin si në një ekspo-foto ku skena ndihet më gjallërisht. Lashova përdor gjuhën e tij tipike dhe sugjeron se ajo gjuhë e ka parë çështjen në disa raste dhe ajo gjuhë e di atë mirë, ajo gjuhë përshkruan dhe tregon se si skena nuk ndikohet nga ndryshimet, qofshin ato në pranverë apo në vjeshtë mes ‘dushkut ku edhe dhe panja me mështekën janë gati për të ngritur e shkrirë trupin njësh në flakët e ngjyrta dhe pastaj ne dimër janë veç një shërbim material për të tharë rroba zije duke paralajmëruar një vdekje që s’vjen nga njeriu, nga Zoti, nga koha apo vendi, por “nga germa greke nxine qivuri. Lashova, pikërisht këtu sjell tipiken e detajuar dhe laton fabulën e tij me ujë tëbekuar..
Titulli i fabulës tjetër ” Paradoks si në përrallë” jep përshtypjen e një lloji të ri fabulor, që në fakt është një regjistër i ngjarjeve dhe ndodhive në vitet e brishta e të qashtra të demokracisë ku thelbi i komshinjve gatuan atë se me çfarë mund të jetë në ardhmen një ‘komshi’, nëse ai është i pranishëm në kuptimin e vërtetë të fjalës dhe praktikat e përdorimit të anekseve gramatikore të kësaj fjale u ngjizen atyre që janë në hapat e para, si fjalë që mburren se kanë vend në fjalorin shqiptar, ku veç emrit ‘demokraci’ zor se u lejohet të vazhdojnë ‘kacafytjen’, atë kacafytje që edhe komshiun po e kthen në rudiment, apo edhe atavizëm.
Hapja e fabulës “Minipartite pijanece” pikturon imazhin e një kompleksi politik që ka harruar shpirtin njerëzor dhe tenton të bëjë listë-votimin si një mushkë pjellore për vota. Lashova përshkruan elementet e situatën listore edhe për të shprehur rezervat e idilikën rrethuese të politikës partiake. Ai nuk synon të godasë pluralizmin, pikërisht e dashuron atë, por partitizmin politik e ‘kacafyt’ deri në dhimbje, pasi aty shikon arsyen penguese të ecjes dhe aty vizaton shpërfytyrimin njerëzor.
Gjuha e përdorur në fabulën “Në mërgim” përshkruan fushën e re të mbjellur me lotë emigracioni, ku njeriu është “i cili”, ku dyshja e imigruar është caktuar si shkak, dhe ku pasoja është një fabulë më vete. Kjo është ajo që paraqet pothuajse të përkryer dhe në një mënyrë idilike, pa harkuar dilemën se në ç’vend është dhe pa ndonjë arsye se duhet të dihet apo që të jetë në interes ky vend. Gjendja shpirtërore është e qetë dhe merr pamjen e lexuesit si të njohurin në një vend “ku të gjithëve u dukej jeta për të jetuar në harmoni”. Dy kafshët e mara me vete maçoku dhe qeni pasqyrojnë skenën dhe në këtë skenë fabula gatuan ‘trimoshët’, por edhe nxjerr në mejdan idenë e të qenit atje, pra në dhe të huaj ku ligjin e gatuajnë të tjerët, dhe dihet kur ata e bëjnë këtë se kush dhe cili je në vendin e tyre. Në dy fabulat e tjera “Rugaçëri” dhe “Poltikanët pluralistë” Lashova e përdor gjuhën për të frymëzuar një melodramë të këndshme dhe tepër therëse. Është pikërisht ajo që vjen nga logjika dhe mjeshtëria e tij. Është ajo që Dhimitër Shtëmbari e pikas “autori i drejtohet lexuesit me logjikë”. Kjo logjikë që vjen nga librat e tij, nga vëllimet e shumta të tijme fabula

Shkrimtari Sotir Lashova ka lindur në vitin 1931 në fshatin Lashovë të rrethit të Kolonjës.

Ndërroi jetë para disa ditësh.

Ishte autor i shumë librave si “Stinët e shqiptarëve”, “Melesini”, “Trimëresha”, “Kur kujtoj ato vite”, “Ballisti në gropën e gëlqeres”, Përmes luftës çlirimtare”, “Turtullesha dembele”, “Korbi i varrim zhvarrimeve”, “Gomari që desh të bëhet mbret”, “Dhelpra në grevë urie”, “Djalli hiqet si t’ish ëngjëll” “Dhelpra mike e luanit”, “Ariu ministër”, “Stafi i bishave”, ” Ringritja e shqiponjës”, “Flatra trimërore”, “Flakadan atdhedashurie”, “Kacafytja”, “Pellazgët, stërgjyshërit tan”. Por në tërë këtë krijimtari të shumtë dhe të begatë, Lashova njihet më i sukseshëm në fabulën e tij. Niko Logori shkruan qartë se “vend parësor në krijimtarinë e tij zënë fabulat”. Ekstraktet e analizuara nga ky autor janë marë pjesërisht nga libri i tij “Kacafytje”(Kortezi-Fjala e Lire)

Timo Flloko:Detin e dua marrëzisht, oqeanin e kam frikë…!

July 17, 2013 by dgreca

Nga cikli i intervistave të Nju Yorkut/

Jam rritur në det edhe pse kam lindur në Pejë. Oqeani më tremb. Udhëtimet jo aq, po ai ferri i oqeanit, po, më tremb marrëzisht. Njerëzit i frikësohen më shumë gjërave që nuk i njohin mirë. Unë detin e njoh dhe ai më njeh mirë. Ia di sekretet. Oqeani është i frikshëm, as e njoh e as më njeh. Kështu shprehet aktori i mirënjohur, Timo Flloko në një intervistë të kahershme qe ia patëm marre nw mjediset e hotelit NewYorker nw Manhatan, pranw njwrit prej rrokaqejve simbol për Nju Jorkun, Empire State Building.

Si u takua Timo me Hollywood-in? Si fitoi njërin pas tjetrin gjashtë role në Amerikë dhe po përgatitej të merrte të shtatin? Cili është roli i parë i tij në kinematografi? Cilin rol dashuron më shumë, cili rol e ka lodhur më shumë?

Timo tregon dhe për një ngjarje të çuditshme: Si foli shqip në gjumë i biri 14-vjeçar i James Belushit, Roberti, kur vizituan vendlindjen!. (Edhe pse nuk dinte asnjë fjalë shqip)…Të gjitha këto dhe të tjera marrin përgjigje në intervistën e Timo Flloko./

Nga Dalip GRECA/

-Kur keni udhëtuar për herë të fundit drejt Shqipërisë?

-Sapo jam kthyer prej andej!

Kur do t’ju bjerë rasti që të shkoni sërish?

-Javën që vjen, do të shkoj në Shqipëri e më pas do të udhëtoj për në Kosovë. Të dielën kemi koncertin e madh që bashkon Prishtinën me Tiranën, është koncerti që i kushtohet simbolit të mirësisë dhe paqes, shënjtëreshës sonë, Nënë Terezës (intervista u zhvillua para koncertit)

-Amerikë-Shqipëri-Amerikë-Kosovë, ecejake të shpeshta, si e ndieni veten këtu dhe si atje? Mos vallë shkelja në vendlindje ju përtërinë?

– Ku më mirë se në vendin tënd mund të gjeshë prehje e qetësi e të marrësh fuqi? Pa dyshim Shqipëria është atdheu ynë, është vendi ku lindëm, jetuam e zhvilluam karrierë. Sigurisht unë i bashkoj këto dy pole, Shqipëri-Amerikë. Ka një dashuri të natyrshme të shqiptarëve për Amerikën dhe kjo tashmë është tradicionale. Kush nuk e ëndërroi Amerikën? Amerika i ka mirëpritur shqiptarët, nuk ua ka vrarë atyre ëndërrat, por kjo nuk na jep të drejtë të harrojmë atdheun. E kam thënë edhe në një intervistë në Shqipëri: Nuk erdha në Amerikë që të ikë nga Shqipëria, as nuk u ktheva në Shqipëri që ta lë Amerikën. Jam shumë i dimensionuar duke kaluar nga një vend në tjetrin. Është një bashkim i natyrshëm i një vendi më të madh me një vend më të vogël.

-Cili është angazhimi më i fundit i Timos? Jeni duke përjetuar ndonjë rol, jeni duke luajtur ndonjë rol apo po ëndërroni ndonjë rol të ri?

-Projektet dhe shpresat nuk shterren. Në Amerikë, në nëntorin e shkuar, përfundova filmin: “Stay Wake” (Rri zgjuar) me regjinë e Blerina Topallit, një shqiptaro – amerikane.

-Ajo është nga të ardhurit e dekadës së fundit?

– I ati i saj ka emigruar në vitet 50-të, ndërsa ajo jeton në Los Angeles. Ka mbaruar shkollën në San Francisco dhe ka qenë regjizore e efekteve speciale në filmin “Titanic”. Është vajzë me kapacitet profesional të ndjeshëm dhe me një karrierë, që ka filluar tashmë të ndjehet. Unë luaj një rol kryesor në këtë film. Është historia mes një shqiptari dhe një serbi. Unë luaj rolin e një shqiptari. Filmi është një vështrim dramatiko – grotesk i marrëdhënieve të ndërsjellta të emigracionit në një vend të madh si Amerika.

-Ndonjë projekt në Shqipëri?

-Në Shqipëri këtë vit kam qenë në një projekt promete. Vepra quhet “Stinë e mërzitshme në Olimp” e shkruar nga Ismail Kadare. E kemi luajtur dhe e kemi përfunduar si kontratë. Kemi realizuar dhe regjistrimin në televizion. Është “TV Klan”, që do ta shfaqë në vjeshtë, ai ka ekskluzivitetin. Kam dhe dy projekte të tjera: një film që do ta filloj së afërmi me Kujtim Çashkun në Shqipëri dhe një rol teatri me Trupën e Teatrit Kombëtar. Ndërkohë, kam negociata për një film me një producent nga New Jersey. Ai ka gjetur burimin financiar dhe kam shpresën e madhe se do të bëjmë diçka.

-Diçka konkrete për aktivizimin tuaj në kinematografinë amerikane?

-Kam luajtur gjashtë role. Diku kam qenë artist mysafir special. Filmi i parë ka qenë “Wish master” (“Zoti i dëshirës”), ku luaja rolin e një terroristi i quajtur Mustafa. Një tjetër film është “Silk Stockings“ (“Çorapet e Mëndafshta”), tjetri ka qenë “Angel’s Dance” (Vallëzimi i Engjëjve), me James Belushin. Tjetri film ka qenë “Seven Days” (Shtatë ditë), ku pata rolin e një paramilitari. Një film tjetër, ku luaj përsëri me Belushin quhet “Bad Guy”. Kam një skenë me Belushin, është skenë e lezetshme. Ai vjen rrotull, unë e ndjek e ai më ndjek, futemi në një garazh makinash. Më qëllon i pari në këmbë. Unë kisha për të thënë një sharje në anglisht. Regjisori më thotë: Timo, pse nuk e thua sharjen në shqip.

-Pse ta them në shqip? Pse të mos e them, ta zëmë në italisht apo në ndonjë gjuhë tjetër? –e pyeta.

-Më pyeti ai mua: Sa shqiptarë ka në New York?

-Pse më pyet?, ia ktheva dyshues.

-Sepse kam dëgjuar sikur ka shumë.

Iu përgjigja se në New York, New Jersey e Connecticut ka rreth 700 mijë shqiptarë, së paku kështu thonë.

-Ja kjo është “very fani”, thirri ai i entuziazmuar. Dhe fillova të shaj në shqip. Jimi i habitur, më thotë: Timo, ç’po flet ashtu?

Skena vajti shumë bukur, po sharja shqip nuk mbeti në variantin përfundimtar të filmit. U hoq. Sidoqoftë, Jimi mbeti shumë i kënaqur nga pjesëmarrja ime në film.

-Timo dhe Hollyvoodi, marrëdhënie aq shumë e tjerrur nga shtypi shqiptar. Cila është e vërteta e këtyre marrëdhënieve, ç’ndjetë kur e prekët Holliwood-in, jeni ende i dashuruar me të ?

-Ishte një përvojë shumë e rëndësishme për mua. Mund të kem shkuar në 250 – 300 audicione. Kur kam kujtuar se kam fituar apo isha pranë roleve, kur kam menduar se i kam marrë ato, ka ndodhur e kundërta, i kam humbur. Hollywood-i është magji, ka gëzimet e dëshpërimet e veta, por kurrë nuk i dihet. Ai është si një mirazh; i zgjat dorën, të duket fare pranë, ja sikur do ta prekësh, por kur ti e ndjen se e ke prekur, menjëherë të largohet. Por duhet të jeshë ngulmues. Është e mundshme që të bëhesh pjesë e tij. Unë nuk mund të bëhem Deniro apo Al-Pacino, por ka role që i kam thithur menjëherë…Kur kam shkuar nëpër audicione, ata e kanë ndjerë se kam qenë aktor profesionist me një karrierë të pasur. Në moshën time, aktorët nëse s’e kanë bërë karrierën deri tani, kur duhet ta bëjnë?

-Patët vështirësi dhe të ç’karakteri ishin?

-Punova shumë për të kapur gjuhën. Edhe pse e dija anglishten, shkova në shkollë dhe punova intensivisht për të qenë transparent me theksin. Më thotë një aktor i vjetër në Los Angels: Ke arritur mjaft në karrierën tënde. Edhe këtu, ka amerikanë që ta kanë zili, jo kushdo mund të ecë kaq shpejt në një vend si Amerika. Pastaj më pyeti: Si e mendon ti Hollywood-in? Çfarë do të thotë për ty Hollwood-i?

-Tokë e shenjtë, iu përgjigja menjëherë.

-Jo, tha ai, – nuk është ashtu. Hollywood-i është pylli i murrizave.

Shih, thashë se si varen njerëzit e idetë mbi simbolin. Hollywood-i është simbol. Ka ndodhur shpesh që të takoj shqiptarë në Los Angeles, që më kanë pyetur: Ku është Hollyvood-i, ai atje? Unë u them se ai është simboli, siç ka simbolet e veta New York-u, Parisi etj. Po mirë, ku është Hollywood-i, pra?-kanë këmbëngulur ata. I sqaroja se është një zonë dhe kaq. I çoja nëpër studiot për t’iu shuar kureshtjen. Po pse, ky qenka Hollywood-i?, pyesnin ata. Po këto qenkan studio si çdo studio.

– Diçka për karrierën tuaj. Para se të shkonte Timo në Institutin e Arteve, ishte ngjitur ndonjëherë në skenë?

-Po, ishin aktivitetet që bëheshin kryesisht nëpërmjet lëndës së letërsisë. Kam qenë shumë i pasionuar pas letërsisë, ndaj edhe shkruaj vjersha. Tani po e përgatis librin me vjersha e poema. Shpresoj që të botohet në fillim të vjeshtës. Po punoj me redaktoren Flutura Açka. Kam shkruar një poezi për Nënë Terezën me titull Prekja e shenjtë. Ja po ju recitoj një strofë:

Kur shpirtin ma mbyt një re e zezë,

Heshtur lutem me sytë lart te Zoti.

Në lutjet e mia është Nëna Terezë,

E shenjtë qe prekja e saj atij moti…

-Poezinë ua dha Amerika, vetmia e emigrantit, apo ishte brenda qenies tuaj e strukur?

– Jo. Amerika më dha ndjesinë për t’i thyer më mirë tabutë. Në kuptimin e asaj që poezia përherë ka qenë për mua element privat. Më thoshte me një farë humori një gazetare në një shkrim: Poeti i ri, aktori Timo Floko e shkroi tekstin! Poradeci mbeti poet i dashurisë…

-Do të kemi një përgjigje për pyetjen nëse poezia ka qenë e strukur në qenien tuaj apo?

-Jo, përherë kam shkruar poezi. Gjatë periudhës së dikaturës i grisa poezitë, ishin jashtë formulave të kohës. Për t’u mbrojtur i grisa. Kujtim Çashku, miku im dogji pikturat. Kështu ndodhte, krijuesi bënte atentat ndaj vetes që të mos e pësonte. Kjo ka qenë më 1971. Poezitë e rrezikshme për shtetin, aluzione etj. Një poezi e tillë do të jetë në vëllim. Titullohet “Rekuiem”. Ajo trajton dramën e individit gjuetar shtrigash.

– Kam lexuar se keni pasion detin dhe ajrin. Është e vërtetë që keni dashur të bëheni pilot?

-Po kam dashur të bëhem pilot, por dëshirat realizohen në ëndrra. Shiko se si lidhen gjërat? Shih se si lidhet poezia me fluturimin, detin, oqeanin. Edhe poezia ime trajton problemin e shtegtimit, ekzistencën e individit dhe botës. Ajo në fakt i kushtohet përkohshmërisë së jetës së tij dhe absolutes.

Detin e dua marrëzisht, ndërsa oqeanin e kam frikë. Jam rritur në det edhe pse kam lindur në Pejë. Oqeani më tremb. Udhëtimet jo aq, po ai ferri i oqeanit, po. Njerëzit i frikësohen më shumë gjërave që nuk i njohin mirë. Unë detin e njoh dhe ai më njeh mirë. Ia di sekretet. Oqeani është i frikshëm, as e njoh e as më njeh.

-E keni trashëguar talentin apo gjithçka është vetëm vullnet, punë?

-Them se diçka duhet të kem trashëguar nga im atë, edhe pse ai ka qenë mjek. Ka mbaruar në Sorbonë. Unë, siç ju thashë, kam lindur në Pejë. Bile kam shkruar një poezi për vendlindjen. Babai është gjirokastrit. Gjatë luftës shkoi në Kosovë. Ishte mjek, e morën brigadat partizane dhe e çuan atje. Nëna është nga Podgorica. Babai ka patur humor. Kur i thashë se do të bëhesha aktor, ai tundi kokën dhe më këshilloi: po u bëre i madh, po, ndryshe, mos i hyn asaj rruge!

–Në ç’moshë ishit kur luajtët rolin e parë në film?

-Roli im i parë serioz është në filmin “Kur zbardhi një ditë…” Mosha? Kam qenë 20 vjeç. Në fakt, unë kisha debutuar në dy filma të tjerë, role të zbehta, nuk më jepnin ndonjë hapësirë që të krijoja apo të përjetoja ndonjë moment emocional. Viktor Gjika thotë në një rast: ka portret shumë interesant, po ç’e do, s’ka talent. Dhe u grinda me të. Nejse, kjo i takon së shkuarës, e kam mik Viktorin. Meço, ishte një sukses i rëndësishëm për mua.

Një rënditje për rolet, a mund ta bëni?

-Kjo është renditja: Meço, mësuesi, teknik…dhe Agroni tek “Vdekja e kalit”.

– Po Çerçiz Topulli?

– Çerçizi? Paradoks, rolin që e kam dashur më shume dhe e dua, kritika nuk e vlerësoi sa duhet. Ishte rilindas i madh Çerçizi dhe unë u dashurova me të. Nuk ishte kaçak i zakonshëm, por përfaqësues i një familje të fisme.

Kam dashur edhe Kananin. Si tek ai, si tek Çerçizi afrohet përfytyrimi i njerëzve me imagjinatën që kanë për heroin. Personazhi real zëvendësohet me imazhin e aktorit që e ka krijuar. Arti e ka atë fuqi magjike, të hipën në piedestalin e heroit.

– Ka patur raste kur censura të ka hequr pjesë, ku keni derdhur shpirtin tuaj?

– Po. Ja një rast. E kam dashur shumë një rol, atë që kam luajtur tek filmi ” Ballë për ballë”, me skenar të Kadaresë. Është një pijanec, Aleksi, që luaj unë, i degraduar shpirtërisht. Megjithatë u dashurova pas tij, sepse ai më çonte në atmosferën e letërsisë ruse të personazheve të stepës. Atë desha të krijoja me shpirt, siç ma kishte ndezur përfytërimin. Mirëpo, ma kanë këputur pjesën, e kanë ”qethur” me gërshërët e censurës. S’duhet të flas aq shumë, më thanë. Ende jam i inatosur nga ajo prerje. Më ka mbetur kulmi i monologut jashtë. Ma kanë prishur rolin.( U botua per here te pare me 2003 ne Gazeten Illyria .Intervista do te botohet e plote ne librin qe eshte ne process-Histori Shqiptare nga Amerika)

IKJA E FABULISTIT SOTIR LASHOVA

July 17, 2013 by dgreca

Shkruan Lek Gjoka/ Florida/

Ndoshta as vjeshta në Florida nuk do ta besonte kurre qe shkrimtari,fabulisti i shquar shqiptar Sotir Lashova nuk do te jete me mes nesh, duke lene në boshllek e dhimbje shpirterore familjen e tij dhe shoqerine në Jacksonville ku jetoi vitet e fundit te jetes. Sotiri iku por sigurisht ai iku në një ikje qe s’do te kete kurre ikje sepse poeti ,shkrimtari nuk ka kurre vdekje.Vepra e tij, vargjet e jetes, personazhet e tregimeve jetojë në libra, marrin frymarrje jete.Guximi dhe vendosmeria ishte perfekte.Shpesh here kur e mirrja në telefon dhe ai luftonte qe semundjen e rende ta vinte perfundmi e pyesja se si ishte me shendet dhe ma kthente plot embelsi jete

-Duhet thene jam mire që neser te shpresoj te behem me mire. Valle kush ishte Sotir Lashova i cili aq shume e donte vendlindjen e tij saqe ne te gjithe librat e tij dhe në rrethet letrare në Shqiperi dhe diaspore perdori si mbiemer fshatin e tij te lindjes Lashoven e Ersekes?Cila është jeta dhe vepra e tij që ia ka shkruar emrin në librin e pavdeksise te letersise shqiptare. Sotir Nuni (Lashova) lindi më Lashove te Ersekes në vitin 1931 në një familje patriotike shqiptare.Ne moshë fare te re filloi punë si çirak në Korçe.Pushtimi i Shqiperise e zemeroi pa mase ndaj shume shpejt iu bashkua Luftes Nacional Çlirimtare.Me pas nuk iu nda kurre ushtrise duke sherbyer ne te kater anet e Atdheut.Ka nisur qe te shkruaje qe ne vitet 1957 duke bëre emer të mire ne rrethet letrare ku qe ne vitin 1960 ishte në kryesine e Lidhjes se Shkrimtareve dhe Artisteve te Shqiperise dhe mik me gjithe shkrimtaret e kohes qe jetoi.Deri ne vitin 1976 botoi gjashte libra por si shume shkrimtare te tjere libri “ Permes Luftes Çlirimtare“ i botuar ne 1970 ne 1975 iu hoq nga qarkullimi dhe mori nje denim jo te vogel nga diktatura komuniste por fale kontributit ne luften e çlirimtare nuk e pesoi si shoket e tij qe perfunduan ne qelitë e burgut te sistemit komunist por nuk u lejua te botonte me asnje liber por vetem ne shtypin e kohes.Nga shtatori i vitit 1997 deri ne Janar te vitit 200 botoi edhe dymbedhjete libra te tjere.

Ne vitin 2007 botoi vepren e tij qe e kishte si peng shpirteror Pellazgët / Stërgjyshërit e Kombit Shqiptar“ nje liber hisorik per Pallazget stregjyerit tane ku me terma shkencor i tregon lexuesit shqiptar dhe te huaj s ene shqiptaret jemi me trashgimtaret e pellaygeve, pra jemi kombi me I vjeter ne gadishillin Ballkan dikur i quajtu gadishulli Ilirik

Ishte autor i shumë librave si “Stinët e shqiptarëve”, “Melesini”, “Trimëresha”, “Kur kujtoj ato vite”, “Ballisti në gropën e gëlqeres”, Përmes luftës çlirimtare”, “Turtullesha dembele”, “Korbi i varrim zhvarrimeve”, “Gomari që desh të bëhet mbret”, “Dhelpra në grevë urie”, “Djalli hiqet si t’ish ëngjëll” “Dhelpra mike e luanit”, “Ariu ministër”, “Stafi i bishave”, ” Ringritja e shqiponjës”, “Flatra trimërore”, “Flakadan atdhedashurie”, “Kacafytja”, “Pellazgët, stërgjyshërit tane”.Por në tërë këtë krijimtari të shumtë dhe të begatë, Lashova njihet më i sukseshëm në fabulën e tij. Niko Logori shkruan qartë se “vend parësor në krijimtarinë e tij zënë fabulat”.

Sigurisht te shkruash per shkrimtarin dhe shqiptarin Sotir Lashova do te jene brezat e ardhshem te kritikes letrare shqiptare qe do te trokasin pa pertim ne porten e arte te krijimtarise se Lashoves.

Ditet do te largohen.Mungesen e nje miku te mire gjithmone do ta kemi ne zemer.Ai e dinte se ditet i kishte te numeruera sepse nje lufte e fitoi në çlirimin e Shqiperise nga pushtuesit ndërsa luften me semundjen e humbi.Mundohej te shpresonte , ti jipte kurajo vetes , familjes e miqve te tij por … e dinte se gjithet e kesaj vjeshte kur te binin nuk do ti ledhantonte me.Ndaj qe ne muajin shkurt kur pime kafen e fundit me te sebashku me aktorin e humorit shkodran Sander Ruçi na tha me dhimbje shpirterore se vetem kete pranvere do ta shijoje ne kete jete stinet e tjera nuk do tia hapnin me porten e jetes sepse mordja i kishte trokitur ne dere dhe po e priste .Ato fjale dhimbje qe gjethet e vjeshtes nuk do ti shikoje me vrane aq shume shpirterisht saqe kur ti o miku im Sotir ishe gjalle une thura per ty disa vargje dhimbje qe kurre nuk ti tregova sepse dhimbjen e lashe per lexuesin e librit tim te ri poetic, qe ato ta dine se ne Amerike jetoi ,krijoji nje shqiptar me zemer shqiptari qe as vdekja nuk e shqetesoi sepse sikur dhe ti çdo here thuaje se jemi me fat qe po jetojme ne Shtetet e Bekuera te Amerikes.Lamtumire miku im I dashur i letrave, lamtumire por ti ke ikur ne nje ikje qe asnjehere nuk ka per te pasur ikje…

Vjeshtes gjethet kur ti bien

Mikut tim Sotir Lashova
Vjeshtes gjethet kur ti bien

Limfat e jetes do ndalojne

Nuk do vij dot asnje dimer

rrahjet e zemres do pushojne
Vjeshtes gjethet kur ti bien

Dielli e hena s’do t’me ndricojne

Do te fle gjithmone ne hije

Te tjeret me jeten do udhetojne
Vjeshtes gjethet kur ti bien r

rushit s’do tia pi me mushtin

Semundja mi fshiu gjitha enderrimet

Vec kujtimet shtepine do mbushin
Ah moj vjeshte gjethet do te bien

Po mbaron vaji i kandilit t’jetes

Ndienjave dot s’iu ndal shqetesimin

Qetesisht do flej gjumin e vdekjes

Gjithkush jetes qe i trokiti

Edhe mordes porten do ia hape

Plot merzi ajo kur mberriti

S’te le drite jete por veten Nate!
Lek Gjoka Jacksonville Florida 2013

KUR NJË POETE “TROKET” NË HISTORI-“SHARRRAJT NË JETËN E KOMBIT”

July 17, 2013 by dgreca

–Monografi nga Zyba Hysa/

Shkruan DRITA LLUSHI/

Vlorës/

Ç’jam për ty, e dashur Vlorë,/

Një pikë ujë në detin blu,/

Të më flakësh, se ke zor,/

Deti mbetet prapë ashtu…/

Kush prek Vlorën, zemëron Zotin,/

Lëndon palcën e kombit tonë,/

Vlorën… Vlorën të ma doni,/

Kombëtarisht, ne na bashkon.

Vlorë, moj, Vlorë…!

Zgjatmi duart të t’i puth,

Ato mbajnë vulën e kohës,

Mbajnë të shkruar historinë,

Në pëllëmbë të dorës…!

Vlorë, Vlorë, moj, Vlorë…!

Pasqyrë e stërmadhe,

Ku historia shqiptare shihet,

Nga përplasja e dallgëve,

Stërkala gjaku ngrihet

Toka i thith… vlaga,

Arome lirie”

E si mund të niste ndryshe ky libër monografik, veçse me këtë poezi kaq prekëse, e ringjallëse mbas çdo vargu? E si mund të niste ndryshe ky libër, veçse me këtë poezi që të zgjon ndjenjën atdhetare dhe admiruese për Vlorën e njerëzit e saj? Nje poeteshë e shkrimtare si Zyba Hysa, nuk mund te mos i çelte portën e historisë: Të vërtetës!

Asaj të Vërtete që duhet ta dijë çdo njeri, që i thotë vetes shqiptar.E kemi ndierë shpesh që shumë figura apo personalitete janë anashkaluar rrugës së gjatë të historisë, megjithëse mund të kenë qenë një gur i fortë themeli, një gjurmë, një fakt i rëndësishëm, një shtysë, një subjekt i fortë në zhvillimin e ngjarjeve të rëndësishme në Historinë Shqiptare.Vetëm një artiste e aq më shumë një grua nuk mund të anashkalojë të tilla gjëra, sepse s’do ndihej aspak e qetë shpirtërisht, qoftë me veten, qoftë me popullin, por mbi të gjitha me të vërtetën.

Ka periudha te caktuara kur një shkrimtare(ose shkrimtar) duhet të marrë në dorë “fatet” e fiseve apo njerëve të “harruar”, sepse shpiti i saj është aq i ndjeshëm, aq human, sa arti i duket i vogël, para faktit historik të anashkaluar.

Një fakt që ndoshta historianët e kanë harruar, na e “kujton” përmes kësaj monografie kaq të bukur autorja Zyba Hysa duke na sjellë në dije, familjen Sharra dhe burrat e saj; më mirë të them, na njeh me një FIS të tërë :ATË TË SHARRAJVE

“Hasan Sharra, Ceno Sharra, Muço Sharra, Musa Sharra, pra të

gjithë pinjollët e kësaj familje që jetuan dhe punuan për çështjen

Kombëtare në vigjilje të shpalljes së Pavarësisë, gjatë zhvillimit të

kuvendit, firmosjes së këtij akti nga më atdhetar, janë më shumë se një

firmëtar, ata janë të parët e „dasmës“ dhe firmëtarët, janë „krushqit“

që hodhën vallen me hapa të sigurta prej një melodie që kishte kohë

që dëgjohej përmes përpjekjeve të gjithë patriotëve dhe u hodh në

pentagramin e kohës për të lënë trashëgim brezave identitetin e

shtetit shqiptar, por për fat të keq, vallja nuk u hodh deri në fund, por

melodia është e shkruar me gjakun dhe mundin e gjithë patriotëve në

shekuj, me firmën e përfaqësuesve nga gjithë trojet etnike shqiptare, ajo ka veç një titull : Bashkimi Kombëtar”- shkruan autorja

“Ata pra, nuk figurojnë në listën e atyre që firmosen pavaresine, por ata realizuan me sukses këtë akt historik,

se pa përkrahjen e familjeve të pasura të Vlorës e në veçanti, të

familjes Sharra, nuk do të ishte realizuar kurrë e sot nuk do kishim

100 vjetor të shpalljes së Pavarësisë”- vazhdon ajo.

Një monografi mbresëlënëse, tërheqese, ku e verteta mbi Fisin e Sharrajve ndërthuret me mjaft elemente epikë dhe poetikë, me nje gjuhë të ndjeshme, prekëse, por dhe të guximëshme, që mbart një të vërtetë e cila në tregimin dhe trajtimin që autorja i bën, kthehet në një mal stoik vërtetësie.

Autorja na kalon nëpër monopate emrash, ngjarjesh, vitesh, periudhash, veprimtarish e para syve”shoh” vërtet, gjithë ata burra, familje, me punën e veprimtarinë e tyre, shoh gjithë jetën e tyre të përditëshme e atdhetare të pashkruar por që pena e Zybasë, ia heq mantelin e harresës, dhe në ndërgjegjen time ndihem mirë, shumë mirë, që mësova diçka të re, nga rrëshqitja e penës së saj mbi letër e shpalosja katërcipërisht e asaj të vërtete ekzistenciale e mbuluar nga indiferenca e dekadave dhe viteve, por që gëlonte nga shpresa e dëshira se do vinte një ditë që…

E ja ku erdh’ kjo ditë.

Erdhi një shteg drite nga dora, mendja e shpirti i një gruaje, një nëne, një shkrimtareje.

Por si mund të shkruajë një grua për burrat e një fisi, pa përmendur dhe gratë?

Madje jo vetëm”përmendur”, por lartësuar në mënyrë të merituar.

Prapa një burri të fuqishem, të sukeseshëm gjithnjë qëndron një grua e mirë.

Kjo vlén për të gjitha kohërat.

“Atdheu është një dashuri pa interes”- aludon me të drejtë autorja.

Te japësh dhe të mos presësh nga Ai ,një filozofi dashurie që duhet ta ketë çdo njeri vetëm me Atdheun.

Trajtimi që i bën autorja në veprën e saj jetës dhe veprimtarisë se Fisit të Sharrajve ështe mjaft origjinale dhe nuk lë shteg për harresa, hamendësime apo keqkuptime. Ajo i trajton në një kohështrirje që i jep frymëmarrje dhe shikim gjithë jetës në periudha të largëta dhe historike, në periudhën e Pavarësisë, pas Çlirimit e deri në ditët e sotme, gjithë atyre njerëzve e burrave që bëne emër dhe e bënë të njohur këtë Fis me veprimtarinë e tyre atdhedashëse, paçka se shumica patën një fund të dhimbshëm.

E kështu, kemi të paraqitur dhimbshëm e me realizem, kalvare gjyqesh, dënimesh, persekutimesh, që iu bë burrave të Sharrajve nga regjimi Enverist.

Një punë hulumtuese, voluminoze, këmbëngulëse nga ana e saj, shfrytëzimi i sa e sa revistave, gazetave, shkrimeve të ndryshme, tregojnë zellin dhe përkushtimin e saj në shkëlqimin dhe vënien në vend të emrit, të këtij Fisi të madh e atdhetar.

Kush ka parasysh romanin “KËNETA” të Fatmir Gjatës, e bën përnjëherë lidhjen, dhe kujtesën se si Abdyl Sharra(një ndër personazhet e romanit dhe njëkohësisht real) dënohet me vdekje, se gjoja sabotonte punimet për tharjen e kënetës, duke inskenuar të ashtuquajtura prova famëkeqe dhe të gënjeshtëra.

Në Shtëpinë e Sharrajve u strehuan delegatët e Kongresit Historik, dhe vetë Ismail Qemali. Shtëpia e tyre gjendej pikërisht në Sheshin e Flamurit.

Ilustrimi me foto i gjithë burrave të shquar të Sharrajve, veprimtaria e tyre e gjithanëshme, shtëpia e tyre, monumenti i Pavaresisë ne Vlore, fotot e Sharrajve me Ismail Qemalin, te paraqitura këto (foto)brez pas brezi, që nga ató bardh e zi, e deri tek atÓ me ngjyra, të emocionojnë dhe e bëjnë më të prekëshme këtë histori të shkruar me dashuri nga kjo grua.
Një dashuri për të vërtetën, një ndjenjë humane e saj që të zbardhë njëherë e mirë, atë që errësira njerëzore e kish hedhur skutave të viteve.

Ky libër përmban jetën atyre burrave që folën me vepra e jo me fjalë, që ditën të japin dhe falin dashuri e atdhetari pa kërkuar asgjë, dhe pse fundi i jetës së tyre qé shpeshherë tragjik dhe i dhimbshëm.

Pasi mbaroj së lexuari këtë monografi historike, pasi shoh çdo foto, ndihem mirë e njerëzishëm si shqiptare që jam, e me fat, që njoha këte Fis të madh jo vetëm në numur, por më të madh në bëma dhe histori.
Pasardhesit e tyre duhet te ndihen krenarë me emrin e të parëvë, me veprën e gjakun e tyre, se pa tÓ, e pa veprimtarinë e shumë e shumë atdhetarëve të tjerë shqiptarë nuk do ishim të lirë, nuk do të ndjenim të lirë dhe nuk do të shkruanim të lirë.

Shpresoj shumë, që shpirti i tyre, të ketë gjetur sado pak prehje nga kjo monografi e mrekullueshme, ku ndërthuret e vërteta dhe arti bashkë, të cilën vetëm një grua, nënë dhe poete mund ta paraqesë kaq denjësisht.

Padyshin që Sharrajt e sotshëm duhet të ndihen të vlerësuar, tëqetë dhe mirë që u shkruajt për até, që parardhësit e tyre bënë për kombin dhe Atdheun.

* Drita Lushi

Korrik 2013 Shqipëri.

Kosovarë, mos emigroni- S’ka azil!

July 17, 2013 by dgreca

*Ambasadori austriak në Prishtinë, Johann Brieger u ka bërë thirrje qytetarëve të Kosovës që të mos bijnë pre e premtimeve të rrejshme të trafikantëve se do të gjejnë punë në vendet e zhvilluara evropiane./
* Ministrja e Integrimeve Evropiane, Vlora Çitaku u ka bërë thirrje të gjithë kosovarëve që mendojnë të largohen, që të ndryshojnë mendje, pasi që shtetasit e Kosovës nuk mund të gëzojnë të drejtën e azilit në asnjë vend të Bashkimit Evropian./

Nga Zijadin Gashi/

Qytetarët e Kosovës nuk mund të marrin azil nëpër vendet e Bashkimit Evropian përkundër një fluksi në rritje të migrimeve ilegale që është vërejtur kohët e fundit.
Shumë kosovarë, po marrin rrugën e migrimit ilegal duke shfrytëzuar kalimin nëpër Serbi e më pas edhe në Hungari prej nga mëtojnë të shkojnë në vendet tjera, kryesisht në Gjermani, por edhe Austri, Zvicër e deri te vendet skandinave.
Mbi 4 mijë kosovarë, ka kohë që po mbahen në një kamp në Hungari dhe të cilët pritet të rikthehen në Kosovë duke dështuar në rrugën e marrë për azil apo qëndrim dhe punësim ilegal.
Por, pavarësisht këtij fakti, çdo ditë ka migrime tjera.
Ministrja e Integrimeve Evropiane, Vlora Çitaku u ka bërë thirrje të gjithë kosovarëve që mendojnë të largohen, që të ndryshojnë mendje, pasi që shtetasit e Kosovës nuk mund të gëzojnë të drejtën e azilit në asnjë vend të Bashkimit Evropian.
“Përkundër vështirësive, përkundër sfidave dhe problemeve që kemi në shtetin tonë të ri. azili nuk është më opsion për qytetarët e tanë. Kushdo që mësyn Evropën me idenë se mund të përfitojë nga azili ekonomik, politik apo ndonjë forme tjetër do të kthehet prapa në Republikën e Kosovës”, ka deklaruar Çitaku.
Ministrja Çitaku ka thënë po ashtu se rritja e fluksit të migrimeve ilegale është shënuar pas marrëveshjes së arritur me Serbinë për lirinë e lëvizjes.
Hapja e vijës qarkulluese përmes Serbisë, është shfrytëzuar nga trafikantët të cilët u premtojnë kosovarëve se do t’i qojnë në vendet perëndimore kundrejt një pagese tejet të majme.
Migrimet dhe azili, sipas ministres Vlora Çitaku, janë pasojë e gjendjes dhe kushteve të rënda ekonomike në të cilat po jetojnë shumë qytetarë të Kosovës.
Sidoqoftë, ajo u ka bërë me dije të gjithëve se rruga e migrimit do t’u kushtojë me rreziqe e shpenzime dhe kthim prapa për në Kosovë.
“Ne e kemi thënë edhe më heret se jemi te vetëdijshëm se azili dhe migrimi ilegal janë pasojë e gjendjes së vështirë në të cilën jetojnë shumë qytetarë të Republikës së Kosovës. Ne tashmë kemi nënshkruar marrëveshje për ripranim me shumicën e vendeve anëtare të BE-së, dhe për më tepër ne njëanshëm kemi miratuar ligjin për ripranim dhe çdo shtetas i Republikës së Kosovës që gjendet ilegalisht në vendet e BE-së do të kthehet mrapa”, ka thënë Çitaku.
Austria është një prej atyre vendeve që ka rikthyer së fundit 18 persona dhe të cilët pritet të riathesohen në Kosovë.
Ambasadori austriak në Prishtinë, Johann Brieger u ka bërë thirrje qytetarëve të Kosovës që të mos bijnë pre e premtimeve të rrejshme të trafikantëve se do të gjejnë punë në vendet e zhvilluara evropiane.
“Është një shqetësim i madh për ne që njerëzit në Kosovë po bien në vazhdimësi pre e premtimeve të rrejshme të grupeve, mbase kriminale të agjencive të trafikimit”, ka thënë ambasadori Brieger.
“Austria e konsideron Kosovën dhe vendet e tjera të Ballkanit perëndimorë si vende te sigurta dhe kërkesa për azil do të refuzohet”, ka sqaruar ai.
Sipas tij, të gjithë ata që mund të mbërrijnë në Austri, qoftë legalisht apo ilegalisht me qëllim të marrjes së azilit, me procedura të shpejtuara do të kthehen në Kosovë brenda dy javëve.
Po ashtu, ndaj tyre mund të shqiptohen masa ndëshkuese duke u ndaluar hyrjen në këtë vend për 18 muajt e ardhshëm dhe duke i gjobitur deri në shumën prej 7.500 euro.
Në anën tjetër, ministrja Vlora Çitaku ka apeluar edhe tek organet e rendit si edhe misioni i EULEX-it që t’i shtojnë angazhimet dhe t’i kapin dhe sjellin para drejtësisë trafikantët të cilët po e shfrytëzojnë gjendjen e rëndë ekonomike të qytetarëve për t’i mashtruar dhe nisur për në rrugën e migrimit, rrugë kjo që po u kushton shtrenjtë edhe atyre, por edhe shtetit të Kosovës.
Një trend në rritje i migrimit dhe azil-kërkimit, vlerësohet se do ta largonte edhe më tutje Kosovën nga procesi i liberalizimit të vizave.