• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Archives for December 2013

Pallati më i madh i akullit në botë

December 4, 2013 by dgreca

Nga Mimoza Dajçi/

$320 milion dollarë ka kushtuar projekti për ndërtimin e hapjes së një qendre akulli në rrugën Kingsbridge në Bronx, pranë ambjenteve të godinës Kingsbridge Armory. Një godinë e hershme, në pamje të parë si kështjellë, e tashmë me mure të rrënuara, që për rikostruksionin e saj kishin paraqitur shqetësim lokalët. Por u deshën plot 18 vite për t’u miratuar restaurimi i saj. Realizim ky që me pas u shoqërua me kërkesen e një adaptimi të saj në pistë patinazhi, ose me saktë në një godinë të akullt ku do të stërviten e argëtohen qytetarët në Bronx.

Qindra anëtarë të komuniteteve të ndryshme, politikanë e përfaqësues të klerit në Bronx kishin vite që kërkonin nga qeveria amerikane restaurimin dhe kthimin e saj në një projekt të tillë, megjithëse përgjigja shikohej si një projekt me fonde të parealizueshme, përsëri qyetetarët e kësaj zone ngulmonin në të tyren që edhe ne Bronx të hapej një qender e tillë sportive.

Endrra më në fund u realizua.

Një erë e re ndryshimesh po fryn në zonën përreth qytetit të Bronxit. Një zhvillim e hov të madh po merr kjo hapësirë në të gjitha fushat e jetës, populluar me emigrantë nga vende të ndryshme të botës, përfshirë këtu edhe numrin më të madh të shqiptarëve. Në Bronx ndodhen shumë institucione të rëndësishme arsimore, kulturore, sportive e shëndetësore, disa prej tyre janë Fordham University, Lehman College, Monroe College, Yankee Stadium, spitali “Montefiore” etj.

“Ndihem krenar” – shprehet Presidenti i Bashkisë në Bronx Ruben Diaz, Jr. – “që ja arritëm qëllimit e që jam pjesë e këtij suksesi.”

Për këtë projekt ambicioz, një interesim të veçantë kanë treguar gjithashtu edhe Rev. Que e Tim English me përpjekjet e tyre për të përmirësuar e zhvilluar jetesën e popullsisë në Bronx. Ata i sheh kudo në çdo eveniment e të palodhur si gjithmonë. Prezantimi i këtij projekti madhor u paraqit disa ditë më parë në ambjentet e Kishës St. Nicholas of Tolentino në Bronx. Moderatore e këtij takimi ishte Rev. Que English. Të pranishëm ishin përfaqësues të shtetit, politikës shoqërisë civile, nxënës shkollash e banorë të Bronx-it.

Sipas folësve, hapja e një qendre të tillë akulli në Bronx pritet të realizohet si projekt në fund të vitit 2017 dhe është përllogaritur të gjenerojë 1.7 bilion dollarë në të ardhura për një periudhë 99-vjeçare sipas kontratës fillestare, ku do të hapen me këtë rast rreth 270 vende të reja pune, si profesionale sportive, administrative, mirëmbajtje e sigurie. Çdo punonjës do të paguhet si minimum 10 dollarë në orë si dhe do t’i sigurohen benefite shëndetësore. Do të ofrohen pozicione pune me orë të plota, të kufizuara si dhe sezonale. Kush është i/e interesuar, ka shans të mirë për të aplikuar pranë kësaj piste vallëzimi, ku do të zhvillohen sportet e patinazhit, hockey, spektakle të ndryshme, pista vallëzimi, etj.

Legjenda e sportit të Hockey, Z. Mark Messier, i cili do të jetë CEO për Kingsbridge National Ice Center në Bronx, tha: “Jam shumë i lumtur pasi kjo është një kohë historike për Bronx-in dhe New York-un. Përfitoj nga rasti për të falenderuar e përgëzuar Mayor-in Bloomberg për lidershipin e tij në arritjen e këtij vendimi”.

Gjithashtu në stafin e lartë drejtues të kësaj piste, do të jetë edhe fituesja e Medaljes së Artë të lojrave Olimpike, patinatorja Sarah Hughes.

Vetëm një milion dollarë në vit do të shpenzohen për përfitues falas në trajnimet e klasave të ndryshme që do të zhvillohen në këtë qendër, të cilët do të jenë nxënësit e shkollave, studentët e kolegjeve përreth dhe njerëzit me të ardhura të pakta. Hapja e kësaj qendre sportive akulli në Bronx shënon njëherësh edhe historikun e zhvillimeve madhore që përjetojnë banorët përreth tij.

Prezantimi i këtij projekti u paraqit në një monitor të madh vendosur në mes të sallës së Kishës, më pas pati një koncert artistik performuar nga nxënës të shkollave të mesme të muzikës.

Pallati i Akullit me një siperfaqe prej 750,000 sq ft, do të përmbajë 9 pista akulli në ambjente të mbyllura. Pas përfundimit, pritet që Kingsbridge National Ice Center të renditet si qendra më e madhe e llojit të saj në botë.

New York, Nëntor 2013

 

Filed Under: Featured Tagged With: Mimoza Dajci, pallat akulli

Amnisty International per korrupsionin, Shqiperia e krahasueshme me Nepalin, Timorin Lindor…

December 4, 2013 by dgreca

Nga Dionis Xhafa/

Amnisty International nxorri një raport ndërkombëtar lidhur me indeksin e perceptimit të korrupsionit në vendet e botës. Shqipëria, porsi gjithnjë e “përvuajtur” nga elementë negativë të shoqërisë dhe shtetit, u rendit në vendin e 116, në një rang me Nepalin e Vietnamin. Këta dy shtete ndoshta nuk ngjajnë aq dramatik, sa po të shohësh ç’vjen fill më pas nesh në renditje. Në vendin e 119 renditen disa shtete, ku mes tyre emra “simpatikë” shtetesh si Mauritania, Mozambiku, Timori Lindor apo shteti më i varfër në botë, Sierra Leone.      (http://www.transparency.org/cpi2013/results ). Vendi i 116 do të thotë një ngecje në vend që nga viti 2005, kur ishim të pozicionuar në vendin e 117-të. Nuk duhet shumë imagjinatë për të kuptuar se si lëviz korrupsioni në Shqipëri, si është shndërruar në një psikozë të përgithshme shoqërore që zor të gjejë shërim. Thonë që e keqja më e madhe e shqiptarëve nga ku shpesh nuk përparojnë është se shajnë vetveten duke qenë vetvetja, si qytetar brenda një sistemi që zor të ndryshojë. Nuk besoj se ka aq dramacitet sa për të thënë se përse jemi këtu. Ne kemi jetuar me këtë dramë, kemi jetuar çdo ditë në daullen e dramës së korrupsionit që buçet fuqishëm dhe ku çdokush ia dëgjon zërin dhe e fton në të tijën strehë.

Ta nisim tashmë me qeverisjen e re, që edhe pse akoma s’është vënë në provë të vërtetë, ka një psikozë vërtetë për tu lavdëruar. Kur erdhi në pushtet dhe u rrëzua një autokrat si Berisha ngjante sikur një mal kish rënë në tokë e ishim çliruar nga rënia e tij. Retorika e vetë Ramës ngjallte kërshëri se edhe ne shqiptarët, më të thjeshtit qytetar mund të punojnë ndershmërisht dhe të mund të jetojmë në këtë vend. Të jepet përshtyja se një pëlhurë e re ka rënë në çdo gjë, institucion, rrugicë, në të folurin e njerëzve, bisedat sikur kanë ndryshuar ngjyrë. E, për të mos llastuar një politikëbërje me ngjyra të purpurta që ledhaton shumë shpresën, na mbetet të presim nëse ngjyrat e vërteta do të vijnë. Nëse e ke lexuar Qosen, ai thotë se nëse nuk do kishte organizma ndërkombëtarë, kasa politike në Shqipëri nuk do ndryshonte dhe Berisha do të mund të bënte ç’të dëshironte akoma dhe sot. Por është një zë më i fortë se ne, që e sheh të vërtetën drejt e në sy dhe që s’na lë të hamendësojmë shumë, zëri i miqve ndërkombëtarë. Është zëri i Amnisty International, që na bën thirrje sot të ndërgjegjësohemi se ç’demokraci ka funksionauar në Shqipëri. AI është një organizëm ndërkombëtar që gjithnjë merr në mbrojtje civilët, duke kryer një punë të jashtëzakonshme në lëvrimin e vlerave të vërteta demokratike. Ashtu si në jetën e një njeriu që çfarë e ka kaluar e lë pas, ashtu me dhimbje duhet të lëmë pas një sistem që e ka rrjepur shoqërinë civile. Ditën që shoqëria do triumfojë mbi politikën, do të jetë çlirimi mendor i Shqipërisë. Sinjali i parë i një çlirimi të një ndërgjegjeje të thellë u dha në çështjen e armëve kimike. Qeveria e ardhur duhet gjithnjë të jetë në mbrojtje të civilëve, në mënyrë që progresi si ekonomik, ashtu dhe mental të bëhet avash-avash, pa hedhur hapa të gabuar. Ky është Amnisty International. Ky është zëri i së vërtetës! Ne e dimë se ku jemi…Ndërgjegja ka nisur. Duhet parë përpara, jo si parrullë politike, por si realitet në veprim.

 

Filed Under: Komente Tagged With: Amnisty International, Dionis Xhafa, korrupsioni, shqiperia

Të jetosh në mes të zgjidhjes dhe zgjedhjes

December 4, 2013 by dgreca

Opinion nga Kuqelim Dreshaj/New York/

Ne jeten  tone shpesherë   duket  si  e  rëndë, ndonjeherë   konfliktuoze, ndonjeherë  e pashpresë te  jetoshe ne vendi qe udhhiqet nga  mashtrusit . Kjo  ndodh  sepse  vendi  im  ofron  këtë  të  vetmen  mundësi, një  jetë  të  cilën  shpesherë  po  na  shtyen  ta  pyesim  veten  se  a  e  duam  më të  vërtetë ta  jetojmë,  sepse  sa  ma  shumë  po  presim  përmiësim   per liri cdo  ditë  po  vështirësohet  po  bëhët   më  e  rëndë kjo e drejt njerzore. Po  i  them  këto  fjalë  sepse  vendi  im  sapo  kaloi  në  një  proqes  zgjedhor për  garen  komunale  ku  u  reklamua  se  do  të  jetë  i  lirë  dhë  i  pavarur mirëpo  me  keqardhjen  me  të  madhe   nuk  ndodhi  kështu .Per shkake te mos funksionimit te shtetit  dhe organeve qe na e garantojne te drejten me fisnike qe eshte vota, ne si Lidhje Demokratike e Dardanise ne  plani tone qeverises e garantojme  te drejten e lire te qytetarit dhe sovranit ,sa do  qe jemi te gatshem  kjo nuk po mundesohet nga qeveria Thaqi dhe PDK-ja ,veqanarisht kjo tregone si shkoje procesi   zhgjedhor ne zhgjedhjet e  2 Nentorit dhe te 1 Dhjetore, ne Mitrovice ku u sulmuane disa qendra te votimit ,kjo tregone  se nuk  funksion shteti dhe organet qe  e mundesojne  kete proces fale nje qeverije pa   koncepet qeverises dhe  menagjime te mirefillte qe vendi ime duhet ta kete. Kjo  ndodh  për  shumë  arsye  së  pari  shumica  e  komunave  nuk  kanë  fituar  me  raundin  e  parë  të  garës  kjo  ndodh  përshkak  të  demokracisë  së  zymtë  dhe  garancisë  së  dobët  për arsye  se  ajo  qe  e  thashë  qysh  në  fillim  zgjedhja  është   e  vogël  për  një  të  ardhme  të  ndritshme  dhe  të  shpejtë. Tjetër  arsye  është  ofrimi  dhe  vlerësimi  real  i  nje  plani  programor  të  mirëfiilët ku  garanton  një  vullnet  të  lirë  të  popullit  së  pari  për  nevojat  e  tyre  e  masandej  për  dëshirat  e tyre  si  Sovran  dhe  si  cdo  popull  i  botës  moderne. Edhe  pse  me  mija  kilometra  larg  atij  vendi , vendit  ku  morra  shkollen,  ku  lash  familjen ,shoqërinë  dhe  ëndërrat.  Jam  munduar  që  ta  percjell  me  vemendje  dhe  me  vullnet   shumë  te  madh  vetëm  e  vetëm  që  të  marr   lajme  që  më  të   vertetë  i  dëshiroja  dhe  uroja  që  kësaj  herë  te  ndodh  por  fatkeqësisht  prap  kjo  nuk  ndodhi.Ai vend  ende  vazhdon  të  menagjohet  nga  qeverija  e  korruptuar  e  Hashim  Thaqit dhe  Partia Demokratike e Kosove  nga  njerëzit dhe klani i  tij i  ngushtë  ku  shpresa  për  një  ekonomi  stabile  dhe  të  zhvilluar po shuhet cdo dite e ma teper . Përveq  ekonomisë  arsimi  është  ajo  pjesë  tjetër  e  rëndësishme  e  zhvillimit  tonë  si  shtet ku  ende  vazhdon  të  jetë  në  po  atë  gjendje  të  mjerushme  ku  shumica  e  shkollave  ende  nuk  plotësojnë  standartet  përendimore  gjendja  e  nivelit  të  mësimdhënësve  eshte  e  dobët  sepse  janë  të  përzgjedhur  nga  politika  dhe  njërizit  e  afërt  të  politikës. Jo  vetëm  arsimi  por  edhe  shendetësija  është  në  një  gjendje  gjithashtu  të  rëndë  ku  pacintët  ballafaqohen  me  mitmarrje si nje  nga fenomenet me te shemtuara te korrupcionit ne kosove, për trajtim  adekuat  dhe  vizita  nëpër  ordinanca  private  të  pakontrolluara  nga   shteti, administrate  gjitashtu  lë  për  të   dëshiruar  në  shumë  aspekte  e më  së  shumti  për shkak  se  kontrollohet  nga  qevrija  udheheqëse e Thaqiti dhe Partia Demokratike e Kosovese . Turizmi,sporti,vendet  publike  dhe  shumë  e  shumë  sektorë  të  rëndësishme  të  jetës  sonë  janë  ende   të  zymta  dhe  të  pa  menagjuara  në  menyrë të  denjë  dhe  të  barabartë  për  të  gjithë   ne  si  popull  i drejtë  dhe  i  vuajtur. Kjo mund  të  tejkalohet  vetëm  më  reforma  të  thella ne qoftese  Lidhja Demokratike e Dardanis nese  do ta udheqe qeverin ne nivel kombetar  qofshine keto reforma   zgjedhore  qoftë  reforma  në qeshtjet  e  sigurisë, arsimit, shendëtësië  dhe  mbi  të  gjitha  reformave  të  thella ne  ligje,ku deri me tani as nje parti nuk ju ka dhane rendesi shume disa dukurive qe jane hapure ne vendin tone, keto dukuri  jane vehabizmi , mos te lejohet qe gjendja e rende sociale te shfrytzoher nga grupe  te cakturae fetare qe jane te perhapura ne kosove   qe po ndikon shume negativishte  ne shoqeri dhe deri me tani vetem Lidhja Demokratike  e Dardanise ka qene e vete me kritikja ku ju ka referu aktit normative me te larte qe eshte Kushtetuta e Kosoves qe e paraqete shtetini tone si shtete laike pa asnje prapavi fetare,  ku  na  garanton  një  të  ardhme  më  të  sigurtë  dhe te  lire  e  të  qetë .Mirëpo  ky  vullnet  nuk  po  vërehet  nga  qeverija  e Thaqit sepse  kjo  është  gjëja  e  vetme  që  i  konvenon  dhe  i  përshtatet  dhe eshte indiferent ndaje ketyre dukuruve  qe jane kunder te ardhems se vendit time dhe popullit te kosoves . Duke  shpresuar  për  ditë  më  të  mira  po  shkruaj  disa  fjalë  dhe  ide që  sado  pak  të  shprehi  mllefin  që  familja  ime  atje  po  e  jeton  cdo  minut  e  sëbashku  me  ta  edhe  unë  sepse  më  është  dashur  të  marrë  rrugë  me  mija  kilometra  larg  për  një lire   më  të  mirë   duke  punuar  ditë  dhe  natë  pa  u  kyrsyer  dhe  pa  pasë  mundësi  për   të  menduar  për  mallin  dhe  familjen.Mesimi i  zhgjedhjeve ne kosove ishte i dy partive kryesore si eshte Partija Demokratike e Kosoves edhe Lidhja Demokratike e Kosoves te cilat e kane humbure besimin e popullates dhe kane deshtuare ne quarjen e kosoves dhe popullite te saj per parane ne te gjitha aspektet.Humbja e PDK-se ne bastjonet e saje si eshte Gjilani ,Ferizaj,Mitrovica, Malisheva si dhe dhe humbja lapidare e kreytarit te LDK-se Isa Mustafa  ne komunen e Prishtines deshmone se populli i ka kthyer shpine  ketyre dy partive dhe se mirepriten alternativa te reja  politike  njera nga te cilat eshte edhe partia ime LDD –ja.

New York,12/03/2013

Filed Under: Featured Tagged With: kuqlim Dreshaj, opinion

Stop Deportation of Albanian mother of three American children in Michigan – Grant her stay!

December 4, 2013 by dgreca

The Issue:Albanian Mother with three American children awaiting deportation order in Michigan/

Background:Albanian mother Cile Precetaj fled Albania in 2000 to US to escape her abusive fiancé, fearing kidnapping and being sold to prostitution. She entered illegally to US and turned herself in upon arrival to authorities and sought asylum.  While in USA, she got married, led an honest life to support her family and three children. In 2008 she lost her asylum case and was ordered to report once a month to the U.S. Immigrationand Customs Enforcement office on Mt. Elliott in Detroit, which Mrs. Precetaj has complied with. Yesterday, Monday, December 2, 2013 she was given the order of deportation. The family will be forced to be separated.  Her family lives in Troy, Michigan and is devastated by this. Her husband can’t afford to support his 3 children on his own, without his wife’s help.

Latest Update:

Mother’s deportation has been postponed to two weeks, so that the matter can be looked into. We would like to express our gratitude to the office of  senator Carl Levin and Congressman John Conyers and others for looking into this matter.

How you can help:

We call on our Albanian – American community in USA to contact the local congressional leaders in Michigan. Please call both Michigan and Washington DC office. Please call every day to express your concern in support of Cile Precetaj, whose family needs your help and support now. If you are calling after office hours please leave a voice-mail. If you are a non-resident of Michigan please ask “to pass the message along to the senator/congressman”.

What to say:

Hi my name is _____. I have a message for the senator/congressman, please pass it along. I am calling in regards to the Albanian mother of three American children,  Cile Precetaj who is awaiting deportation to Albania. I urge the senator/congressman to lift the deportation order and allow Mrs. Precetaj, a parent of three US citizen children to stay in Michigan, US with her family. Please take immediate action and do not allow for this family to be separated. Grant her stay. Thank you.

Who to call:

US Senators from Michigan:

Senator Carl Levin

DC Office: (202) 224-6221

Detroit: (313) 226-6020

Senator Debbie Stabenow   

DC Office: (202) 224-4822

Detroit: (313) 961-4330

US Representatives from Michigan:

District

Name

Party

Phone

1 Benishek, Dan R 202-225-4735
2 Huizenga, Bill R 202-225-4401
3 Amash, Justin R 202-225-3831
4 Camp, Dave R 202-225-3561
5 Kildee, Daniel D 202-225-3611
6 Upton, Fred R 202-225-3761
7 Walberg, Tim R 202-225-6276
8 Rogers (MI), Mike R 202-225-4872
9 Levin, Sander D 202-225-4961
10 Miller, Candice R 202-225-2106
11 Bentivolio, Kerry R 202-225-8171
12 Dingell, John D 202-225-4071
13 Conyers Jr., John D 202-225-5126
14 Peters, Gary D 202-225-5802

 

Filed Under: Featured Tagged With: Ermira, of Albanian mother, stop Deportation

UDHËTIM NË PËRVJETOR

December 4, 2013 by dgreca

NGA KRISTAQ TURTULLI/

Është kohë e vranët. Ditë e ftohtë fund nëntori. Pika të rralla shiu lëpijnë me përtesë xhamin e madh të përparmë. Makina vrapon, përpin kilometra në autostradën 401, e cila është një nga autostradat më të gjata të Kanadasë. Nga të anët e rrugës shtrihen fusha të pafundme  të mbështjella me një mjegull e lehtë. Pyje gjysmë të zhveshura, ku tek tuk duken gjurmët e gjelbërimit të dikurshëm. Diku në sfondin e hirtë shfaqen qyteza të reja të ngritura me shtëpi të drunjta të stilit karakteristik. Tek tuk shohim ndonjë fermë të vjetër, me kullën e lartë të grurit dhe haurin e madh të bagëtive. Luadhin e shkretë të kuajve, të rrethuar me gardh të drunjtë. Të gjitha këto me madhështinë e trishtimin e dikurshëm. Pranë tyre ngrihet një tabelë të madhe, ku shkruhet në të: ‘Tokë në shitje’ dhe poshtë projekti i ndërtimeve, të shtëpive të reja si dhe çmimi pak i kripur i shtëpive të larta dy dhe tre kate që do ndërtohen së afërmi.

Makina vrapon në autostradë dhe nga radioja dëgjohet muzikë simfonike. I lutem të ndërrojë stacionin. Lëmë pas, në krahun e djathtë, rrugën që të çon në mrekullinë e papërsëritshme të natyrës: Të njëmijë e një ishujve. Dikush propozon që të kthehemi aty, të shohim Njëmijë e një ishujt, por unë nuk i kthej përgjigje, vazhdoj të kërkoj në radio ndonjë stacion me këngë qyteti.

– Në këtë përvjetor mirë është të bëjmë diçka më ndryshe, më të veçantë.- U thashë pardje miqve të mi. Dhe pas pak shtova:- Mendoj të shkojmë, të vizitojmë qytetin historik të Kingstonit. Të shohim fortifikatat nacional- historike të saj, si dhe shtëpinë muze ku ka jetuar kryeministri i parë kanadez John Aleksandër Makdonald.

Miqtë e mi u kthyen nga unë dhe më vështruan me habi përzierë me ironi.

-Ashtu! Në përvjetor!- ia bënë:- A nuk është pak larg prej Torontos?

-Pastaj! Ne do shkojmë ta ngremë si çdo vit flamurin dy krenare në Quins park, përpara parlamentit të Ontarios, dhe do dëgjojmë himnin tonë të flamurit. Ne gjithnjë do të respektojmë gjithçka të vyer tonën. Por gjithashtu duhet të njohim dhe të mësojmë diçka më shumë për vendin ku jetojmë dhe punojmë. Do zëmë disa dhoma me qira dhe mund të flemë një natë aty, – shpejtova ti sqaroja.

Dikush mblodhi buzët ngaqë i pëlqen të shkojë në mbrëmje dhe të rrëkëllejë ndonjë gotë me verë. Por nuk kundërshtoi. Tashmë është kryer pothuajse në traditë, këtu në mërgim, që ngjarja më e rëndësishme të atdheut, 28 nëntori, festohet me mbrëmje vallëzimi. Ku mblidhen shqiptarët të veshur bukur, burrat me kostume, gratë me tualet të rëndë dhe hanë e kërcejnë. Ftohen këngëtarë nga mëmëdheu, bëhet një atmosferë festive. Njëherë në vit bashkohen shqiptarët e mërguar në një sallë ku flitet shqip dhe këndohet shqip. Por ngandonjëherë mbrëmja degradon…

Por unë doja diçka më të veçantë dhe kështu mblidhemi rrallë. Bashkërisht shkuam në Quins Park dhe ngritëm flamurin. Kënduam himnin kombëtar, u emocionuam. E kuptuam, sa më shumë shkojnë vitet në mërgim, plakemi, aq më të malluar jemi me vendlindjen.

Tani po udhëtojmë drejt verilindjes të Kanadasë, të vendit të dytë në botë për nga hapësira territoriale. Pas disa orësh udhëtimi makina preu djathtas. Tabela e madhe në krah të rrugës na paralajmëronte se po i afroheshin qytetit të Kingstonit. Në qendër të qytetit ndaluam për të pinë kafe  dhe shpirë këmbët. Parkuam makinën. Përballë nesh ngrihej godina madhështore e hijerëndë bashkisë së qytetit, ndërtuar me gurë të gdhendur në stilin tradicional anglez. Pazari i madh si dhe godinat  përreth, të gjitha karakteristike, dy dhe tre katesh, të punuara me shije, të lyera me ngjyra pikante.

Shiu kish pushuar, por ndjehej era pak e ftohtë që vinte prej liqenit.

Pimë kafen e famshme të Tim Hortonsit, të themeluar nga lojtari i hakit. I hipëm makinës dhe u nisëm drejt bregut të qytetit.  Atje ku ndodhen fortesat e famshme dhe ku do të mësonim më shumë histori dhe ngjarje. Kingstoni është një nga qytetet më të vjetra të Kanadasë.

Qëndruam në copë herë në një verandë çlodhëse, shumë pranë liqenit, të lyer me ngjyrë të gjelbër, të ndërtuar prej vendasve. Grave tona u pëlqente të sodisnin liqenin prej aty. Kjo verandë të krijonte me të vërtet një ndjenjë intime dhe çlodhje. Gratë bënë disa fotografi, na u lutën dhe neve të pozonin me to.

Disa metra më larg prej verandës, ngrihej madhështore fortesa Murney. Fortesa ishte rrethuar me një kanal të gjerë, të punuar në gurë solidë. Kanali përqark kullës  tashmë është pa ujë dhe fortesa lidhet me një urë të vogël metalike. Nuk më rihej pa hyrë në atë fortesë të rrallë, ndërtuar me gur e mure solidë. Kaluam urën e ngushtë, përkulëm kryet për shkak të hapësirës së ulët e të ngushtë të hyrjes. Korniza e derës dhe dera ishin veshur me çelik të trashë. Hymë pak me ndrojtje në fortesën e ngurtë. Përpara na doli një vajzë e pashme, me dy bishtaleca të trasha të verdha, e të hedhura mbi gjoks. Ajo ishte veshur me kostumin tradicional të asaj kohe.

-Quhem Stela,- u prezantua ajo. Na zgjati dorën bardhoshe, topolake, na takoi dhe buzëqeshi bukur. Përnjëherësh iu krijuan dy gropëza të vogla në faqet bardhoshe.

Paguam çmimin simbolik për person, për të hyrë brenda në fortesë dhe mësuar sa më shumë histori. Vajza e quajtur Stela, qëndroi përpara një harte dhe filloi të na fliste për vendndodhjen, historikun e qytetit të Kingstonit e të fortesës në fjalë.

Ndoshta ky qytet mund të ish dhe sot kryeqyteti i Kanadasë. Kryeministri i parë i  vendit John Aleksandër Macdonal, lindur dhe rritur në këtë qytet, së bashku me të tjerët, propozuan për këtë qytet. Ata ishin të mendimit, duke u nisur për nga vlerat historike, ta bënin Kingstonin kryeqytet, – nisi bisedën ajo:- Këtu u mblodhën nismëtarët, baballarët e kombit dhe morën vendimet e para historike për bashkimin e provincave dhe formimin e një shteti të ri që pritej të krijohej. Atëherë vetëm dy provinca ishin për bashkimin në federatë, provinca e Ontarios dhe provinca e Kibekut. Por nuk ishte i të njëjti mendim mbretëresha e Anglisë, Viktoria.  Ajo për shumë arsye kundërshtoi mendimin e tyre. Mendimet e saj ishin shumë  të drejta e të rëndësishme. Së pari, kryeqyteti duhej të ishte sa më larg kufirit prej Amerikës dhe qendër midis dy provincave. Mbretëresha Viktoria propozoi për kryeqytet, kryeqytetin që është sot, Otavën.

Qyteti i Kingstoni ndodhet në lindje të provincës së Ontarios. Ja këtu tek ne liqeni i madh i Ontarios nisën e ngushtohet dhe shndërrohet në lumë të gjerë, bëhet lumi i Shën Lorencës. Kingstoni gjendet midis dy qyteteve të rëndësishme të Kanadasë: Torontos dhe Montrealit. Siç do ta mësoni qyteti i Kingstonit është një nga qytetet më të vjetra të vendit dhe me shumë histori dhe ngjarje. Siç ju thashë këtu u hodhën themelet e para të ardhmërisë së Kanadasë. Biri i këtij vendi udhëhoqi drejt bashkimit dhe përparimin shtetin e porsa krijuar të Kanadesë.

Qyteti i Kingstonit nisi të merrte frymë dhe jetë  e të zhvillohej në shekullin 17, për shkak të gjirit të ngrohtë. Nyje lidhëse e lundrimit e marrëveshjeve tregtare me banorët vendas dhe e ardhësve të tjerë. Aty nga viti 1673 kjo zonë ishte nën influencës e franceze dhe të guvernatorit të Francës së re Luis de Boade de Frontenak. Vite më vonë pas disa luftërave, përplasjeve dhe betejave midis francezëve e anglezëve, ndodhën ndryshime të rëndësishme,si pozitë strategjike, ndikim dhe qeverisje. Në vitin 1783 kjo zonë kaloi përfundimisht nën influencën Angleze dhe u quajt ‘qyteti i mbretit’ për nder të mbretit anglez të asaj kohe, George i III.(Gjergj)

Fortesa Murney u ngrit në këtë vend strategjik për të mbrojtur vendin prej pushtimit të armikut, Amerikës. Fortesa Murney përbëhej prej tre kate. Për çdo rast të mundshëm lidhet me dalje dhe kanale të nëndheshme. Në katin qendror janë ekspozuar stenda të ndryshme. Ky kat ka qënë vend pritje, qëndrimi, fjetjeje, veshje të ndryshme dhe shtretër. Luftëtarët qëndronin aty me gjithë familje. Ne pamë gjithashtu veshje të ndryshme femrash. Nëpër muret e ngurta ishin varur stenda të ndryshme ku paraqiteshin ngjarjet të rëndësishme të kohës. Kishte shumë ilustrime, pamje beteje dhe pamje të fortesës së viteve të shkuara. Tullumbi gjendej në krahun e majtë, në qoshe të fortesës, ku luftëtarët dhe familjarët laheshin dhe shuanin etjen. Gjithçka ishte e rëndë, impozante, me vulën  e kohës, në të cilën ishte ndërtuar kjo fortesë. Stufa e nxirë nga koha dhe përdorimi, vendi i gatimit, si dhe të gjitha orenditë e tjera shtëpiake. Të gjitha të ruajtura me besueshmëri.

Stela na udhëhoqi në katin e nëndheshëm. Te ky kat të çonte një shkalline e ngushtë metalike. Ndërtuar me gurrë të mëdhenj, dyer prej hekuri, të trasha, të rënda. Kati i përdhes kishte labirinte dhe shumë të ndara. Të katër anët e pjesës së nëndheshme të fortesës qenë të mbushura me frëngji të ngushta. Prej aty kishe përpara një pjesë të liqenit, mund të mbroheshe dhe njëherësh zgjasje pushkën e të qëlloje. Kishte vende ku luftëtarët bënin roje dhe vigjilonin. Vende të veçanta, të mbrojtura nga lagështia ku vihej baruti. Depo armatimi, qyle çeliku, veshjet e natës, uniforma luftëtarësh, shpata, heshta. Pas çdo shpjegim të Stelës emocionoheshin dhe përnjëherësh përfytyronim afrimin e anijeve të kundërshtarit. Lëvizjet e nxituara të luftëtareve, mbushjen e pushkëve dhe topave, shpërthimin e gjyleve, zjarrin e luftës së madhe, tymin e barutit. Klithmat e luftëtarëve të plagosur, gjakun e derdhur, shqetësimin dhe frikën e familjarëve.

Më pas Stela na shoqëroi në katin e tretë. U ngjitën nëpër shkallë të trasha të ngurta. Ajo me vështirësi shtyu derën e trashë, të drunjtë e të thurur me kasë metalike. Nga brenda pamë që kish një lloz të madh, që futej thellë në mur. Kjo derë mund të mbyllej e të sigurohej mirë prej topçinjve, në mënyrë të vazhdohej lufta, e sikur kati i parë të pushtohej pabesisht prej armikut. Shumë pranë dëgjuam zhaurimën e ujit të liqenit. Kati i tretë ishte ngritur dhe shtruar me gurtë të mëdhenj për të përballuar edhe gjylet më të rënda. Në qendër të hapësirës të katit të tretë, vërtitej mbi shina një top i madh dhe shtrati i tij me trarë të trashë dhe kordon metalik.

-Aso kohe shembulla si ky top dhe fortifikim kishte vetën në disa ishuj, pika mbrojtëse në detin Mesdhe,- na shpjegoi Stela, pastaj vazhdoi:- E sikur nga secili skaj të liqenit të afroheshin anijet e armikut, përsëri mund të kapeshin dhe asgjësoheshin prej rrezes së topit.

Vështronim me vëmendje rreth e rrotull. Punimi dhe ndërtimi inxhinjerik i kësaj fortese dhe e topit të madh ishte vërtet i rrallë për kohën.

-Siç e shihni gryka e topit përfshin të gjithë hapësirën e liqenit që shtrihet përpara nesh,- na sqaroi me krenari Stela dhe shtriu krahun përpara: -Topi qëllonte drejt e në shenjë dhe mbrohej fare mirë nga këto mure të trasha dhe të larta.

Të emocionuar vështruam hapësirën e ujit të liqenit që shtihej përpara, si në pëllëmbë të dorës. Topin e madh dhe muret përreth. Nëpër xhepat e mureve kishte gjyle çeliku të madhësive të ndryshme. Për një moment përfytyruam afrimin e anijeve të kundërshtarit, thirrjet e topçinjve, vendosjen e gjyleve dhe gjëmimin e madh të zbrazjes së topit. Lëkundjen e anijeve të gjuajtura prej gjyleve të topit të madh. Klithmat e trembura të marinarëve dhe luftëtareve. Goditjen gjëmëmadhe dhe mbytjen e anijeve në ujërat e ftohta e liqenit.

-Në Kingston kemi gjithashtu dhe disa kulla fortifikimi të këtilla. Ato janë ndërtuar përgjatë bregut të qytetit dhe janë Nacional Historike për vendin dhe vlerat që kanë vlera. Këto kulla fortifikimi janë të rralla për llojin e vet, -vazhdoi të na sqaronte Stela:- këto kulla fortesë, janë pothuajse të njëjtë si kjo që shihni. Kullat fortesë:

Mortallo, Murney, Shoal, Cathkart, Fort Frederik. Më e madhja për nga mënyra e shtrirjes dhe rëndësisë është Kulla fortesë Fort Henry. Kjo fortesë është më strategjikja e mbrojtjes angleze të  Amerikës së veriut, që shkon deri në perëndim të qytetit të Kibekut. Gjithashtu kjo fortesë kontrollonte trafikun e lundrimit të lumit të Shën Lorencës dhe liqenit të Ontarios. Këto kulla, fortesa kishin një rëndësi të padiskutueshme fortifikuese, mbrojtëse dhe u ngritën nën kërcënimin e një ataku të mundshëm prej armikut të pritshëm. U ngritën, për të mbrojtur Kingstonin dhe Rideau Kanal. Fill pas luftës që u zhvillua në vitin 1812, pushtimit amerikan dhe mbrapsjes së tyre deri në kufijtë që janë sot…

-Ju lutem Stela, ka mundësi të më thoni, sa luftëra u zhvilluan, sa sulme u sprapsën fill pas ndërtimit të këtyre kullave të fuqishme fortifikuese? Sa beteja u bënë dhe sa anije të armikut u mbytën, aty në liqen? -pyeta i paduruar Stelën.

Stela më vështroi një copë herë me habi. Me gishtat e hollë trazoi gërshetin e madh. Pastaj buzëqeshi ëmbëlsisht. Përsëri iu krijuan dy gropëza të mrekullueshme të faqet bardhoshe.

-Hëm!- ia bëri:- Më pyetët sa luftëra u bënë, në mos gabohem apo jo?

-Po,- i thashë.

Stela u mor një copë herë me gërshetin madh. U mërzit, e hodhi pas shpine, pastaj foli me përtesë, gati me indiferentizëm:

-Fatmirësisht kullat fortifikuese të qytetit të Kingstonit  nuk e provuan kurrë testin dhe shijen e luftës.

-Ah!- ia bëra dhe përnjëherësh më erdhën nëpër mend kullat dhe kështjellat e përzhitura, të rrënuara prej rrëmetit të vazhdueshëm të luftërave të vendit tim të dashur, Shqipëri, që gjendet mijëra kilometra larg prej këtu. Mijëra vjet përgjakje dhe histori. Si rrallë kush. Përgjatë shekujve ne kemi bërë mijëra përleshje dhe luftëra për ekzistencë. Kemi nxjerrë qindra dhe mijëra trima dhe heronj, por sa kemi lënë për brezat e ardhshëm, shumë pak fakte dhe histori. Një gur kështjelle e ka ngarkuar fshatari në gomar për të ngritur një avlli. I kemi ngritur heronjtë, vlerësuar dhe pas një kohe i kemi nëpërkëmbur dhe zhvleftësuar. Dikur në këtë vend u bë vetëm një luftë, në vitin 1812. Për këtë luftë kanë ngritur kudo lapidare dhe po lënë pas shumë histori…

 

Filed Under: Kulture Tagged With: Kristaq Turtulli, Udhetim ne pervjetor

  • « Previous Page
  • 1
  • …
  • 59
  • 60
  • 61
  • 62
  • 63
  • …
  • 67
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • Kontributi shumëdimensional i Klerit Katolik dhe i Elitave Shqiptare në Pavarësinë e Shqipërisë 
  • Takimi i përvitshëm i Malësorëve të New Yorkut – Mbrëmje fondmbledhëse për Shoqatën “Malësia e Madhe”
  • Edi Rama, Belinda Balluku, SPAK, kur drejtësia troket, pushteti zbulohet!
  • “Strategjia Trump, ShBA më e fortë, Interesat Amerikane mbi gjithçka”
  • Pse leku shqiptar duket i fortë ndërsa ekonomia ndihet e dobët
  • IMAM ISA HOXHA (1918–2001), NJË JETË NË SHËRBIM TË FESË, DIJES, KULTURËS DHE ÇËSHTJES KOMBËTARE SHQIPTARE
  • UGSH ndan çmimet vjetore për gazetarët shqiptarë dhe për fituesit e konkursit “Vangjush Gambeta”
  • Fjala përshëndetëse e kryetarit të Federatës Vatra Dr. Elmi Berisha për Akademinë e Shkencave të Shqipërisë në Seancën Akademike kushtuar 100 vjetorit të lindjes së Peter Priftit
  • Shqipëria u bë pjesë e Lidhjes së Kombeve (17 dhjetor 1920)
  • NJЁ SURPRIZЁ XHENTЁLMENЁSH E GJON MILIT   
  • Format jo standarde të pullave në Filatelinë Shqiptare
  • Avokati i kujt?
  • MËSIMI I GJUHËS SHQIPE SI MJET PËR FORMIMIN E VETEDIJES KOMBËTARE TE SHQIPTARËT  
  • MES KULTURES DHE HIJEVE TE ANTIKULTURES
  • Historia dhe braktisja e Kullës së Elez Murrës – Një apel për të shpëtuar trashëgiminë historike

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT