Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Archives for February 2014

RUGOVASIT E NJU JORKUT FESTUAN 6 VJETORIN E PAVARËSISË SË KOSOVËS

by

   Të shtunën në mbrëmje, 15 Shkurt 2014,në mjediset e Shoqatës “Rugova” në Arthur Ave në Bronx, u organizua festimi i 6 vjetorit të Pavarësisë së Kosovës. Kryetari i Shoqatës “Rugova” z. Adem Muriqi u uroi mirëseardhjen të pranishmëve në festën e përvjetorit të pavarësisë së Kosovës. Ai tha për gazetën Dielli se rugovasit ndjehen të gëzuar në këtë festë pasi Kosova është e lirë dhe e pavarur. Cdo vit shoqata e Rugovws nw New York e feston pwrvjetorin e pavarwsisw. Më pas e ka marrë fjalën Idriz Celaj i cili ka mbajtur një kumtesë. Folësi u ndal gjatë kontributin që dha arkitekti i Kosovës së pavarur, presidenti i parë i saj, dr. Ibrahim Rugova.

Celaj e përshkoi me detaje jetën e dr. Rugovës, që nga lindja me 2 dhjetor 1944,  në fshatin Cerrcë, komuna e Istogut, në Kosovë. Dihet fakti, tha Celaj, se më 10 janar 1945, komunistët jugosllavë ia pushkatojnë babain Ukë Rugova dhe gjyshin Rrustë Rugova, luftëtar i njohur kundër çetave çetnike që po depërtonin gjatë Luftës së Dytë Botërore në krahinën e Rugovës. Celaj evidentoi faktin se gjyshi Rrustë dhe baba Ukë, ishin pjesë e batalionit të major Zhukë Haxhia.
Ibrahim Rugova mbaroi shkollimin e mesëm në Pejë më 1967. Diplomoi në Degën e Albanologjisë të Fakultetit të Filozofisë të Universitetit të Prishtinës më 1971. Zoti Rugova qëndroi gjatë një viti akademik (1976-77) në Paris, në Ecole Pratique des Hautes Etudes, nën mbikëqyrjen e Prof. Roland Barthes-it, ku ndoqi interesimet e veta shkencore në studimin e letërsisë, me përqëndrim në teorinë letrare. Ibrahim Rugova mori doktoratën në letërsisë në Universitetin e Prishtinës më 1984.
Më 1996, Dr. Ibrahim Rugova u zgjodh anëtar korrespondent i Akademisë së Arteve dhe të Shkencave të Kosovës.

Po në këtë vit ai u shpall doktor nderi i Universitetit të Parisit VIII në Paris.

Dr. Ibrahim Rugova ishte redaktor në gazetën e studentëve “Bota e re” dhe në revistën shkencore “Dituria” (1971-72), që botoheshin në Prishtinë. Pastaj për afro dy dekada, Dr. Rugova punoi në Institutin Albanologjik të Prishtinës si hulumtues i letërsisë. Për një kohë ka qenë kryeredaktor i revistës “Gjurmime albanologjike”, që e nxirrte ky Institut.

Dr. Rugova është zgjedhur kryetar i Shoqatës së Shkrimtarëve të Kosovës më 1988, i cili u bë bërthamë e fuqishme e lëvizjes shqiptare që po kundërshtonte sundimin komunist serb në Kosovë. Permes deklaratave dhe intervistave et shpeshta ne shtypin e huaj dhe ate shqiptar kerkon trajtimin ndryshe te shqiptareve dhe denoncon dhunen serbe.
Si intelektual me emer që i jepte zë kësaj lëvizjeje intelektuale e politike, Dr. Rugova u zgjodh më 23 dhjetor 1989 kryetar i Lidhjes Demokratike të Kosovës (LDK), partisë së parë politike në Kosovë që e sfidoi drejtpërdrejt regjimin komunist në fuqi.LDK-ja u bë shpejt forca politike prijëse në Kosovë, duke mbledhur shumicën e popullit, edhe pse në ndërkohë u shfaqën në skenë edhe edhe parti e grupe të tjera.

Nën udhëheqjen e Dr. Ibrahim Rugovës, LDK-ja, në bashkëpunim me forcat e tjera politike shqiptare në Kosovë dhe me Kuvendin e atëhershëm të Kosovës, përmbylli kornizën ligjore për institucionalizimin e pavarësisë së Kosovës.

Deklarata e Pavarësisë (2 korrik 1990), shpallja e Kosovës Republikë dhe miratimi i kushtetutës së saj (7 shtator 1990), referendumi popullor për pavarësinë dhe sovranitetin e Kosovës mbajtur në fund të shtatorit të vitit 1991, qenë prelud për zgjedhjet e para shumëpartiake për Kuvendin e Kosovës dhe zgjedhjet presidenciale në Republikën e Kosovës më 24 maj 1992.

LDK-ja fitoi shumicën dërrmuese të deputetëve në Kuvend, në të cilin përfaqësoheshin edhe tri parti të tjera, ndërsa Dr. Ibrahim Rugova u zgjodh Kryetar i Republikës së Kosovës me shumicë dërrmuese të votës.

Dr. Ibrahim Rugova u rizgjodh Kryetar i Republikës së Kosovës në zgjedhjet e mbajtura në mars të vitit 1998. Partia e tij, LDK, fitoi shumicën e vendeve në Kuvendin e Republikës së Kosovës në atë vit.

Z. Celaj u ndal gjatë edhe në krijimtarinë letrare artistike të dr. Ibrahim Rugovës. Ai solli fragmente nga libri I bajrush Morinës”Dy personalitete”, kushtuar dr. Rugovës dhe akademik Mark Krasniqi.Vecanërisht në focus të fjalës të ligjëruesit ishin simbolet shtetërore,Flamurin e Dardanisë,  që kanë për krijues dr. Rugovën, fjalori politik të tij, gurët…etj.Në rezonancë me me mentalitetin dhe filozofinë e I Rugovës vijnë edhe urtësitë e fjalëve dhe shprehjeve të nënë terezës, që Rugova e vlerësoi shumë.

Gjatë festimit rugovasit, kënduan dhe kërcyen bashkë. Festa u shoqërua me ushqime tradicionale dhe pije. Foto nga aktiviteti. .(Korresp i Diellit)

 

NJE SONDAZH PER MARRDHENIET SHQIPTARO-GREKE, ÇESHTJEN ÇAME DHE JANULLATOSIN

by

Prezantohet Sondazhi  i Parë Dypalësh për Marrëdhëniet Shqiptaro-Greke :47% e grekëve kanë qëndrim negative ndaj shqiptarëve, 58% grekë ka dëgjuar për çështjen çame dhe 72% e cilësojnë Janullatosin si figurë pozitive/

Vjet në dhjetor Fondacioni Helenik për Politikën e Jashtme dhe Evropiane (ELIAMEP) në bashkëpunim me Institutin Shqiptar për Studime Ndërkombëtare (IShSN) të drejtuara nga respektivisht Dr. Thanos Doko Drejtor i Përgjithshëm dhe Dr. Albert Rakipi, Drejtor Ekzekutiv, dhe stafi i tyre prezantuan në Tiranë dhe Athinë gjetjet kryesore të një sondazhi opinonesh për marrëdhëniet greko-shqiptare. Është hera e parë që kryhen hulumtime të përbashkëta të opinionit nëpërmjet sondazheve në të dy vendet ku u bëhet interpretimi i perceptimeve, pritshmërive dhe vlerësimeve të qytetarëve shqiptarë dhe atyre grekë mbi realitetin dhe të ardhmen e marrëdhënieve shqiptaro-greke. Të dy sondazhet e opinionit u mbajtën në Shqipëri nga ISHSN në prill 2013 dhe në Greqi me “Public Issue”, një agjenci e njohur sondazhimi punësuar nga ELIAMEP, në nëntor 2013. Të dy sondazhet ishin kryesisht të krahasueshme dhe gjetjet u analizuan veçmas nga dy institutet partnere. Raporte të veçanta u botuan në gjuhën angleze në dhjetor 2013. Hapi i parë në këtë përpjekje të përbashkët ishte të skicohen shkencërisht qëndrimet dhe perceptimet që të dy shoqëritë fqinje mbajnë për njëri-tjetrin. Sipas raportit grek gjetjet kryesore ishin:Qëndrimet ndaj marrëdhënieve dypalëshe midis Greqisë dhe Shqipërisë: Rreth gjysma e opinionit publik grek i sheh marrëdhëniet e tanishme me Shqipërinë si as të mira as të këqija,ndërsa një e treta konsiderojnë ata si të mira. Të rinjtë, e lidhur me qendrën së djathtë dhe qendrën ë majtë dhe kosmopolitanët janë grupet që e shohin pozitivisht gjendjen aktuale të marrëdhënieve mes dy vendeve. Katër në dhjetë të anketuar presin se marrëdhëniet do të mbeten në të njëjtën situatë në pesë vitet e ardhshme, ndërsa një e treta pret që ato do të përmirësohen.

Ekonomia: Dy të tretat (66%) e të anketuarve të sondazhit grek besojnë se Shqipëria përfiton më shumë nga marrëdhëniet ekonomike mes dy vendeve dhe vetëm një pjesë e vogël (2%) e të anketuarve besojnë se Greqia përfiton më shumë.

Çështja Çame: Pyetjes: “Sipas mendimit tuaj, fakti që: qeveritë shqiptare të ngritur çështjen e pronave çame në Greqi është pengesë për zhvillimin e marrëdhëniet midis Greqisë dhe Shqipërisë”, 83% e shtetasve grekë u përgjigjën ndoshta po.

Emigrantët: për opinionin publik grek, deri tani problemi më i rëndësishëm që ndikon në marrëdhëniet midis Greqisë dhe Shqipërisë është emigracioni në përgjithësi ku katër nga dhjetë (41%) e grekëve e konsiderojnë aspektin e emigracionit të jetë çështja kryesore që ndikon marrëdhëniet dypalëshe. Femrat dhe të rinjtë midis 18-34 vjeç, të papunët, amvisat, banorët e zonave rurale dhe gjysëm-urbane, dhe ata lidhur me të djathtën politike janë ndër ata që e shohin praninë e emigrantëve shqiptarë në Greqi si një problem.

Nacionalizmi Shqiptar: Shumë më pak të rëndësishme janë çështjet që lidhen me nacionalizmin shqiptar (frikën e Shqipërisë së madhe, e çështjes çame) në 15% dhe shqetësimet mbi praninë greke në Shqipëri (e pakicës greke, e kisha ortodokse) në 11%.

Popullariteti i Kryepis-kopit Anastasios: Kryepeskopi ortodoks i Shqipërisë Anastasios është shumë popullor në mesin e të anketuarve grekë 72%, ndërsa një në katër (24%) e të anketuarve nuk e njohin atë. Ai është veçanërisht popullor në mesin e njerëzve të diplomuar të arsimit fillor dhe të lartë,grup-moshave mbi 55 vjeç, pensionistët dhe ata të lidhur me spektrin politik tës qendrës së djathtë dhe qendrën. Për më tepër, imazhi i kryepeshkopit është portretizuar si veçanërisht pozitiv, ku shtatë nga dhjetë (69%) e qytetarëve grekë të cilët kanë shprehur një mendim pozitiv rreth tij,

Njohja me Shqipërinë: 92% e të pyeturve grekë nuk e kishin vizituar asnjëherë Shqipërinë

Perceptimi i Ndikimit dhe Kërcënimit

Sipas raportit të ELIAMEP, pyetjet e anketës për perceptimet sociale në marrëdhëniet midis Greqisë dhe Shqipërisë pasqyruan një tablo të përzier. Opinioni publik grek me shumicë dërrmuese beson se Gjermania ose SHBA po ushtrojnë ndikim në qeveritë greke. Në të kundërt, dy të tretat e grekëve konsiderojnë ndonjë vend i tretë të jetë një kërcënim për Greqinë. Ndër këto, pjesa dërrmuese shohin si kërcënim nga Turqia (kryesisht) ose Gjermania (së dyti). Pjesa më e madhe e grekëve nuk ndjehen të kërcënuar nga ndonjë vend tjetër fqinj të Ballkanit, duke përfshirë këtu edhe Shqipërinë. Shtetasit grekë vendosin rëndësi tepër të kufizuar për marrëdhëniet e vendit të tyre me vendet fqinje, me gjasë për shkak të rëndësisë së çështjeve të brendshme mbi politikën e jashtme në vitet e fundit. Marrëdhëniet me Serbinë, Turqia dhe Bullgaria janë konsideruar më të rëndësishme në krahasim me marrëdhëniet me Shqipërinë dhe ish Republikën Jugosllave të Maqedonisë (FYROM). Në krahasim me para pesëmbëdhjetë viteve, rëndësia caktuar për marrëdhëniet me Shqipërinë është në rritje (dyfishuar) , mirëpo ende është mjaft i kufizuar.

Raporti i ELIAMEP reflekton se nëntë nga dhjetë (88%) e të anketuarve besojnë se Greqia e ka ndihmuar Shqipërinë në njëzet vitet e fundit dhe gjashtë nga dhjetë (58%) se qeveria greke ka ndihmuar Shqipërinë në procesin e saj të pranimit në BE. 32% e të anketuarve besojnë se grekët nuk duan që Shqipëria të bëhet anëtare e BE-së, ndërsa 56% nuk pajtohen me këtë deklaratë. Shumica e grekëve janë negativë ndaj politikave të qeverisë shqiptare ndaj minoritetit grek në Shqipëri me 65% që besojnë se të drejtat e pakicës janë shkelur. Opinioni publik është i ndarë mbi çështjen nëse emigrantët shqiptarë kanë ndihmuar rritjen ekonomike të Greqisë (46% nuk pajtohen,51% pajtohen). Megjithatë,dy të tretat e grekëve nuk i konsiderojnë emigrantët shqiptarë si një kërcënim për Greqinë, ndërkohë që në të kundërt, një e treta besojnë se ata përfaqësojnë një kërcënim për Greqinë . Në këtë pyetje , ka një dallim në 32% në mes të atyre lidhur me të majtën, të cilët kanë nivelet më të ulëta të perceptimit kërcënues nga emigrantët shqiptarë, dhe ata e lidhur me të djathtën greke, të cilët shohin ose perceptojnë këtë kërcënim. Në lidhje me nën- grupet e popullsisë, të vetë-identifikuarit e të majtës/djathtës dhe niveli i arsimit duket si parametra të rëndësishëm që ndikojnë në rëndësinë e marrëdhënieve me Shqipërinë

Dukshmëria e Çështjes së Shqiptarëve të Çamërisë

Sa i përket çështjes çame, rreth gjashtë nga dhjetë (58%) e të anketuarve kanë një shkallë të ndërgjegjësimit të çështjes. Meshkujt e diplomuar e me arsim të lartë, të moshuarit, të punësuarit në sektorin publik dhe pensionistët dhe ata lidhur ideologjikisht me të majtën janë më të vetëdijshëm për çështjen çame. Ndër këto të cilët kanë vetëdije,shumica dërrmuese e të intervistuarve (83%) konsiderojnë se fakti që qeveritë shqiptare të ngritur çështjen e pronës është një pengesë për zhvillimin e marrëdhënieve midis dy vendeve. Sipas anketës, ajo është kryesisht meshkuj (70%, kundrejt 48% të femrave) të cilët janë të vetëdijshëm për çështjen e çamëve dhe pronat e tyre në Greqi, e cila është ngritur nga Shqipëria. Në mënyrë të ngjashme, ndërgjegjësimi rreth çështjes çame ekziston në mesin e njerëzve të moshuar, 55 vjeç e lartë (69%, kundrejt 27% të grekëve të moshës 18-34), të diplomuarit e arsimit të lartë (66%, kundrejt 55% dhe 47% e të diplomuarve të arsimit të mesëm dhe fillor përkatësisht ), punonjësit e sektorit publik (73%, kundrejt 49% të të punësuarve të sektorit privat), përkrahës të së majtës (66%), dhe jo çuditërisht, banorët e rajonit të Epirit (85%). Në mesin e atyre të cilët janë të vetëdijshëm për çështjen në fjalë, ata që besojnë se ajo qëndron një pengesë për marrëdhëniet dypalëshe janë gra (89%, kundrejt 78% të meshkujve), të diplomuar të arsimit të lartë (87%), dhe banorët e rajonit të Epirit (Çamërisë) (89%).

Qëndrimet ndaj Shqipërisë dhe Shqiptarëve

Në përgjithësi statistikat tregojnë se faktorët më të mëdha që përcaktojnë qëndrimet ndaj shqiptarëve janë (kryesisht) ideologjike nga vetëidentifikimi dhe (së dyti) niveli i arsimimit. Bazuar në një shkallë të hartuar posaçërisht për këtë studim, si dhe vërtetimi përmes përdorimit të teknikave të kërkimit statistikor, ne mund të nxjerrë konkluzione në lidhje me nivelin e përgjithshëm të qëndrimeve ndaj Shqipërisë dhe shqiptarëve . Opinioni publik grek duket të ndarë në qëndrimet e saj . Një shumicë e vogël (54%) e të anketuarve në sondazhin e kanë qëndrim pozitiv në përgjithësi , kjo ndryshon në 30% që kanë “qëndrim pozitiv ‘dhe 24 % kanë qëndrim thjesht ‘pozitiv’ . Në të kundërt, nga një total prej 47%, 26 % kanë ” qëndrim negativ ‘dhe 21 % ” qëndrim krejtësisht negativ ‘ ndaj Shqipërisë dhe shqiptarëve. Përqindjet më të larta të “qëndrimeve krejtësisht pozitive” mund të gjenden në mesin e atyre të lidhur me të majtën (38%), të diplomuarit e arsimit të lartë (35%), dhe kozmopolitët (35%). Përqindjet më të larta të qëndrimeve “krejtësisht negative” mund të gjenden në mesin e atyre të lidhur me të djathtën (36%), të diplomuarit e shkollave fillore (31%) , amvisat (31%), të papunët (25% ) dhe  etnocentrikët (39%).

Qëndrimet ndaj ‘të tjerëve’ – Marrëdhëniet Sociale midis Grekëve dhe Shqiptarëve

Sondazhi u kërkoi të intervistuarve për të vlerësuar marrëdhëniet midis grekëve dhe emigrantëve shqiptarë në Greqi. 46% e të anketuarve i konsiderojnë këto marrëdhënie të jenë të mira, ndërsa 42% nuk janë as të mira as të këqija, vetëm një në dhjetë (11%) e të anketuarve të parë marrëdhëniet si të këqija. Këto vlerësime janë bazuar në përvojën e drejtpërdrejtë, duke pasur parasysh faktin që 95% e të intervistuarve deklarojnë se kanë takuar personalisht shqiptarë. Shumë më e kufizuar është përvoja e drejtpërdrejtë e vetë Shqipërisë, pasi vetëm 8% e të anketuarve deklarojnë se kanë vizituar Shqipërinë.

Sondazhet e opinionit u mundësuan me mbështetjen financiare të Fondacionit Friedrich Ebert. në kuadër të projektit “Promovimi i procesit të pranimit të Ballkanit Perëndimor në kontekstin e Presidencës greke të BE-së”. Fondacioni Friedrich-Ebert-Stiftung (FES) është një fondacion jofitimprurës gjerman që angazhohet për avancimin e çështjeve të politikave publike në frymën e vlerave themelore të demokracisë sociale përmes arsimit, hulumtimit, dhe bashkëpunimit ndërkombëtar. Fondacioni me seli në Bon dhe Berlin, u themelua në vitin 1925 dhe është emërtuar pas Friedrich Ebert, presidenti i parë i zgjedhur në mënyrë demokratike i Gjermanisë në 1919. Gjetjet nga sondazhi shqiptar do të prezantohen në të ardhmen.

Analizë dhe Interpretime

Kjo nismë është tepër positive për njohjen e perceptimeve të publikut të gjërë me çështjet që i përkasin shtetit grek dhe atij shqiptar. Por problemi është se këto mbeten perceptime dhe se nuk merren parasysh e as konsiderohen as nga politikanët shqiptarë e as nga ata grekë. Një problem me perceptimet dhe opinionet është se ato nuk janë konstante dhe mund të ndryshojnë me kohë. Greqia si shtet me përgjegjësi rajonale ka pasur mangësi të thella në trajtimin e marrëdhënieve me fqinjët dhe nuk e ka marrë kurrë përgjegjësinë e një shteti që ndjek praktika paqësore me fqinjët. Kjo natyrshëm krijon pasiguri në rajon dhe e zgjat plagën ekonomike greke dhe mbarëvajtjen e rajonit, por edhe keqëson perceptimet e publikut. Përfundimet e nxjerra nga të dhënat e raportit vënë në dukje se Ballkani si epiqendra e trazirave dhe luftës në vitet 1990, është futur në një proces të stabilizimit por ende nuk janë bërë orvatje thellësore e të qëndrueshme për stabilizimin ekonomik, demografik dhe etnik.

Në aspektin ekonomik: shqiptarët në Ballkan si një grup diasporik me remitanca dhe kapital të rëndësishëm, luajnë një rol jo të vogël makroekonomik në rajon. Kjo formë kapitali edhe biznesi i përcjellur nga diaspora shqiptare kanë kapacitet të ndihmojnë më tej sektorët e ndërtimit dhe atë të shërbimeve. Për çudi emigrantët shqiptarë ende mbajnë kapitalin e tyre të fituar me djersën e tyre (lexo: jo të aparatit a të shtetit grek) në bankat greke, pavarësisht nga trajtimi jo i lakmueshëm i shqiptarëve në sferat publike në Greqi. Poashtu mospërgjegjësia e publikut dhe politikës greke sjellin arsye që dihen e ngapse kriza e sotshme ekonomike i gjen shtetasit grekë në këtë situatë.

Në aspektin demografik e etnik, tensionet ndëretnike dhe problemet në funksionimin e demokracisë gërshetuar me rishfaqjen e tendencave nacionaliste në trekëndëshin e republikave të Maqedonisë, Shqipërisë dhe Greqisë dhe mosmarrëveshjet e vazhdueshme ndërmjet Maqedonisë dhe Greqisë përbëjnë shqetësime të thella. Për vazhdimësinë e shtypjeve të emigrantëve dhe popujve pakicë në shtetin e sotshëm të Greqisë nuk është shkruar mjaft. Rrjedhimisht, spikama hidhet mbi mbrojtjen e të drejtave e shqiptarëve në Ballkan, çështjen e pazgjidhur shqiptare në Greqi (ajsbergu shqiptar në Greqi) dhe rolin e Europës. Greqia moderne dhe pas krijimit të saj, fatkeqësisht dhe sot vazhdon të hasë grekë që ushqehen me ideologji mesjetare për zgjerimin e saj. Axhenda-vënës europianë, kryesisht gjermanë, britanikë dhe francezë, kanë dhënë kontributin e tyre për shtypjen e shqiptarëve. Shtetet europiano-perëndimore me diplomacitë e tyre të dukshme antishqiptare, për interesat të ngushta, në kundërshtim me parimet e vetvendosjes, e ndanë Shqipërinë Jugore duke e lënë Çamërinë sot në dorë të shtetit shovinist grek. Duke arrestuar ish-luftëtarët e UÇK, një sherif europian i lodhur me emrin EULEX, ende po e mban Kosovën peng. Dihen metodat greko-sllave te shtypjes se shqiptarve, masakrat në masë, mohimi i mësimit e i përdorimit të gjuhës shqipe, sekuestrimi i pasurive, shkëmbimi i dhunshëm i popullsive, fushatat greko-sllave të shekullit të kaluar ku u dëbuan mbi 2,000.000 shqiptarë nga trojet e tyre mijëravjeçare. Politikbërësit e sotshmëm grekë mendojnë se misioni i spastrimit etnik të shqiptarëve mbaroi. Poashtu siç i ka vendosur rregullat e qeverisjes bizantine, diplomacia greke mendon se ka pastruar pjesën më jugore të trungut Shqiptar – Çamërinë, duke deklaruar se nuk ka Çështje Çame për të diskutuar. Të gjitha këto duke i dhënë kasapëve ballkanik nxitje në formën e stimulit duke i dhënë statusin e kandidatit Serbisë dhe atë të borxheve tëpandalshme gjermane Greqisë. Të gjitha keto kur bashkësia ndërkombëtare vazhdon përpjekjet që të gjithë vendet ballkanike të vendosen në mënyrë të sigurtë (por jo të barabartë) në rrugën e paqes dhe prosperitetit Europian. Këto janë disa shembuj të shenjave shqetësuese që kërkojnë zgjidhje të qëndrueshme me përpjekje të sinqerta nga të tre vendet. Sigurisht se roli i Bashkimit Europian duhet të jetë i matur e unifikues, dhe jo përçarës siç ka qenë në të kaluarën.

 

Duke patur parasysh krizën ekonomike, populizmin dhe të djathtën në rritje në shoqëritë shqiptare, greke, e evropiane në përgjithësi, pritet për tu gjetur kauza e kësaj rritjeje. Në kontekstin studimor, shkaqet ekonomike janë një variabël jo i mjaftuëshëm për të gjetur pse populli fqinj ende ka tendenca negative ndaj shqiptarëve. Institucionet arsimore dhe fetare kanë 200 vjet që i bëjnë shqiptarët si gogol, lugetër, bujq të pashkolluar e kriminelë. Mjafton për dikë të shikojë dhe lexojë për asimilimin me dhunë të arvanitasve dhe guximin që rilindasit tanë morën për të luftuar me gjak këtë kompleks propagandistik anti-shqiptar nën petkun e helenizmit të kulluar të ortodoksisë së lindjes.  Mediat në Greqi janë gjithashtu shkaktare për përcjelljen e raporteve dhe pamjeve duke i shtrëmbëruar faktet dhe duke nxjerrë programe mediatike që ndjellin dhe nxisin urrejtje jo vetëm ndaj shqiptarëve, por edhe ndaj sllavo-maqedonve dhe turqve. Pa i ngatërruar shtetet ose qeveritë me popujt, gjetjet japin një pasqyrim i rëndësishëm për marëdheniet greko-shqiptare që akoma gjenden në mjegull. Duke i patur parasysh dukuritë e lartpërmendura vijojmë si më poshtë:

Për qëndrimet ndaj marrëdhënieve dypalëshe midis Greqisë dhe Shqipërisë, publiku grek ende është i pavendosur nëse do që shqipëria të ketë marrëdhënie të mira me Greqinë. Kjo tregon se publiku grek edhe pse e ka njohur popullin shqiptar në shkallë mbi 95% këto 20 vitet e fundit, prapë nuk e di si të reagojë për një të ardhme të mirë për të dy palët.

Për ekonominë, publiku grek nuk di të bëjë dallimin se a është i rëndësishëm roli i shqiptarëve në ekonominë e shtetit të tyre. Grekët besojnë se Shqipëria përfiton më shumë nga marrëdhëniet ekonomike mes dy vendeve dhe harrojnë që 1 miljon shqiptarët me rrogat e ulëta, e ndihmuan tregun, ekonominë, dhe shoqërinë greke në përgjithësi në një nivel të rëndësishëm. Kjo ekonomi me cheap labor solli edhe rritjen e klasës së mesme dhe asaj të lartë greke.

Për çështjen çame dhe nëse fakti që qeveritë shqiptare ngritin çështjen e pronave çame në Greqi përbëjnë pengesë për zhvillimin e marrëdhëniet midis Greqisë dhe Shqipërisë ku 83% e shtetasve grekë u përgjigjën ndoshta po, përbën problem për të dy popujt. Nga të gjithë këta të anketuar, mund të thuhet se askush nuk ka hapur ndonjë libër grek që të tregojë se shqiptarët e Çamërisë u viktimizuan nga shteti grek. Kjo vjen sepse në Greqi, të troket asfalia, ose sigurimi i shtetit nëse dikush boton diçka që flet për Çamërinë, këtë e pohon edhe shkrimtari Dimitri Mihalopoulos. Më tej, në fushën e sondazheve dihet që pyetjet nuk duhet të jenë “leading” pra ta shpienë të anketuarin në konkluzione të gabuara pasi pyetja përmban premisa të gabuara. Për shembull, pyetja e saktë që duhet të ishte bërë do kish formën– A përbën problem çështja çame për dy popujt? Dhe përgjigja do ishte po, jo, nuk e di, ose nuk kam opinion.

Për opinionin publik grek, deri tani problemi më i rëndësishëm që ndikon në marrëdhëniet midis Greqisë dhe Shqipërisë është emigracioni në përgjithësi ku i gjithë spektri shoqëror e shohin praninë e emigrantëve shqiptarë në Greqi si një problem. Siç e thamë, kjo vjen nga keqtrajtimi shoqëror, shtetëror dhe institucional i të huajve dhe sidomos të shqiptarëve nga këto organizma.

Nacionalizmi shqiptar nuk i bezdis shumë grekët për arësye se nacionalizmi është i pranishëm në çdo instance në Greqi, që tek shkollat që urdhërojnë me detyrim arsimin fetar në shkollat publike për të gjithë, tekstet shkollore që i quajnë shqiptarët turkoshqiptar dhe deri tek institucionet e sektorit ushtarak ku me zorrët e shqiptarëve do lidhin opinga grekët. Një ilustrim – sipas disa perceptimeve greke, Turqia është një gogol edhe më i madh që ka pushtuar kryeqytetin e përjetshëm grek Kostandinopojën/Stambollin.

Për më tepër, duke vazhduar në linjën e nacionalizmit grek nga Gjirokastra deri në Lezhë, imazhi kryepeshkopit është portretizuar si veçanërisht pozitiv kur në greqi nuk ka fe tjetër zyrtare përveç ortodoksisë. Madje, për tu bërë shtetas grek, duhet të pagëzohesh nga një prift janullat tjetër që të gëzosh të drejtat e demokracisë helene.

Fundimisht, fakti se anketa dëfton se 92% e të pyeturve grekë nuk e kishin vizituar asnjëherë Shqipërinë tregon se grekët nuk njihen me realitetin social e politik shqiptar prandaj perceptimet e tyre do të jenë të ndryshme nga ato të shqiptarëve që kanë të paktën vizituar dy vende e kultura të ndryshme.

Shoqëria civile dhe institutet jo-qeveritare sigurisht se luajnë një rol të rëndësishëm në ndërtimin e paqes demokracisë në Ballkan. Anketat janë mjete të përdorshme për politikanët në të dy vendet për të ditur ku qëndrimet e tyre duhet të jenë vis-à-vis me popullin në boshtin ose spektrin politik. Anketa të tilla janë të frytshme kur institucionet që i përgatisin sondazhet janë të apolitizuara dhe vijnë nga rangjet shkencore, e jo bastione e shoqata gjysëm-akademike që kanë axhendat e tyre. Krijuesit e politikave të brendshme dhe ndërkombëtare dhe diplomatët duhet ti përdorin me kujdes këto instrumente, dhe jo ti shfrytëzojnë kur ti leverdisë ose atyre ose eprorëve të tyre. Studimi i përbashkët në mes të IShSN dhe ELIAMEP është në një hap i rëndësishëm për të dy vendet, por duhen studime në hapsirë kohore të gjatë për të krahasuar etapat e ndryshme.

http://www.eliamep.gr/wp-content/uploads/2013/12/The-Greek-public-opinon-towards-Albania-Final-report-Dec-2013.pdf

 

 

BEJTET E ZENEL BASTARIT KANË GJETUR VEND NËPËR AHENGJET E SHTËPIVE TË VJETRA TË TIRANËS

by

NGA GËZIM LLOJDIA*/

Ibrahim Hasnaj të paktën deri më sot ka sjellë të dhëna të hollësishme si dhe divanin e përbërë prej 145 odesh.

-Veprën e Zenel Bastarit e kam dorëzue pranë Universitetit shtetëror,sektori histori-gjuhësi e cila u botue në buletinin e shkencave shoqërore, viti  i XV Nr 1 ,viti 1961 ,shkruan Hima. Kontaktet me veprën e Zenel Bastarit,  ai thotë se i ka marrë qysh kur ishte nxanës i klasave të ulta të shkollës fillore ,ku prej të moshuarve flitej për një bejtexhi që paska jetuar në  qytetin e Tiranës, me emrin e Zenel Bastarit. Duke plotësuar me hollësi të tjera Hima shkruan :”në çdo gosti apo dasmë që bante në Tiranë ishte thuhesh e pamundur të mos bisedonin për këtë emër shumim popullor i cili paskish qenë i dallueshëm më gisht në krejt qytetin për bejtet e tij thumbuese dhe plot humor të hollë. Ata, që i dinin përmendësh strofat e Zenelit, nisnin plot qejf ti recitonin e ti deklaronin duke sjellë ndër të pranishmit nji atmosferë gazi dhe hareje. Lidhur me gjurmimin e veprës së Zenel Bastarit, Hima thotë tekstualisht,duke qenë kështu vepra e Zenel Bastarit në këtë vëllim asht ma  e plotësueme mbasi shoqërohet edhe me një jetëshkrim të shkurtër të vjeshtorit që e ruaj prej kohësh në shënimet dhe që e pata tërhequn së bashku me një sasi strofnash nga biblioteka personale e hafëz Ibrahim Dalliut në vitin 1937. Si gjurmues i veprës së Zenel Bastarit ,materialet ia dorëzua në vitin 1961 pranë universitetit shtetëror në sektorin përkatës ,ndërkaq që vepra e plotë me shënimet përkatëse e ka selektuar dhe bërë gati diku nga vitet ‘70. Të dhënat për jetën e Zenel Bastarit, Hima thotë se  një jetëshkrim të shkurtër e pati tërhequre Ibrahim Dalliut në vitin 1937. Sipas këtyre shënimeve, pikëzohet se Zenel Bastari si origjinë ashtë nga një fshatë i malësisë së Tiranës që  quhet Bastar. I ati zbriti nga malësia për në Tiranë ende i pamartuem dhe e quante Ram Hyka, por me që ishte i shpërngulën nga Bastari,vendasit më kohë ia zhdukën mbiemrin Hyka duke e thirrur me atë të fshatit. Sipas këtyre shënimeve ,Ram Hyka(Bastari) është marr më punë krahu dhe kryesisht bahecenvallëk . Është martuar me një vajzë tiranase familja Kollçijve dhe pati dy djem, Zenelin dhe Rexhepin.

Jetëshkrimi i kohës së vegjëlisë për Zenel Bastarin, thotë  se: Zeneli ka mësuar në një mejtep. Thuhet se i ati Rama ishte aderues i fesë islame prandaj e ka zgjedhur Zenelin për shkollën e mesëm fetare të kohës, ky lloj arsimi kryhej në medrese. Djali i dytë e bëri bahçevanë. Mirëpo ka një pikëpyetje të vogël ndoshta Zeneli ka shfaqur aftësi dhe mençuri, që i është lexuar në sy dhe në dritën e shpirtit. Përndryshe lumi do të kishte marrë xhevahiret,që i mbante brenda hepimi i shpirtit. Kur ishte nxënës të dhënat na shpien tek Zeneli se ndërsa shkollohej për hoxhë, ai nuk e ushtroj kurrë këtë profesion për të cilin u arsimua, çuditërisht sipas rrëfimit të Himës, kohën   e kalonte jo ndër xhami por tek mjeshtërit gajtanxhi. Fuqia e këtyre të fundit fshinte diçka mister, përndryshe kohën do ta kalonte veçse me lutje. Tek gajtanxhinjtë zbuloi misterin e tij. Ky ishte profesioni i tij, që e përdori në gjithë jetën e tij. Zeneli ,thuhet në këto shënime ,u vesh me uniformën  e hoxhës për të nderuar shkollën por këtë mision fetar nuk  ushtroi kurrë dhe as që e ngarkuan  me një mision të këtillë. I vdes i ati por i merr nën kujdestari familja Kollçijve dhe  e ëma më vonë ikën nga ëndrrat e dy djemve të Ramë Hykës. Veshja e tij është e përshkruar një çallmë,veshje hoxhe dhe një pallto të shkurtër. Zanati është artizan qepje, qëndisje sumbulla ferexhe e xhamadan. Mërgimi i Zenel Bastarit nga bota jonë thuhet se ka ngjarë  rreth  moshës 75 vjeç. Koha e mërgimit të madh ka qenë koha e luftës ruso-turke pra viti 1878. Iku në këtë mërgim i pamartuar si edhe i vëllai. “Nuse “pati “divanët e tij” poetik të përbërë nga 145 ode, në të vërtetë burimet citojnë mbi 200 strofa, ndërsa kostumi i tij dhëndëror ishte i përbërë nga mijëra gajtanë e xhamadanë, që ai qëndisi ndër jetën e tij.  Divani është një grumbullim poezish  me një renditje të veçantë sipas germave te alfabetit.

Vepra e Zenel Bastarit

Po të shqyrtosh krijimet e Zenel Bastarit vrenë se ky krijues ka pasur  aftësi shpirtërore të cilat lindin nga ndijime të holla. Ndërkaq është ndihur në këtë prohi edhe nga shkollimi e cila mund të quhet mrekulli për atë kohë si dhe e lidhur pazgjidhmërisht me fatin e njeriut .Nga të dy djemtë Ram Hyka, vetëm Zenelin e dërgon  për shkollim. Ky bëhet poet i dëgjuar i kohës. Bejtet e tij shëtisnin Tiranën atë fshatë të vogël të kohës, shëtisnin nëpër njerëzit e Shqipërisë së mesme si dituri ,si mençuri e dalë nga një botë. Shkollimi atë botë i përkiste veçse një pjese të vogël që shquante aftësi ose shpërthime shpirtërore qysh në vegjëli. Zenel Bastari u bë mjeshtër gajtanxhi por ai ushtroi një mjeshtëri tjetër shpirtërore e cila  e radhiti ndër bejtexhinjtë e kohës, që i bënte nder letërsisë shqiptare të bejtexhinjve. Si lindi kjo letërsi që u quajt e bejtexhinjve? Studiuesit se letërsisë shkruajnë kështu:”Në shekullin XVIII në Shqipëri lindi dhe u zhvillua një rrymë letrare me tipare tepër origjinale për vendin tonë, rryma e bejtexhinjve (nga fjala turke “bejte” – vjershë. Ajo u bë dukuri e rëndësishme dhe pati përhapje shumë të gjerë në qytete të ndryshme të Shqipërisë, në Kosovë, por edhe ne qendra më të vogla fetare e më pak në fshat. Këtë udhë dhe  këta sokakë i përshkoi edhe Zenel Bastari. Frymëzimi i tij edhe sipas studiuesve është ai  i tarikateve mistik. Përmenden bektashinjtë , si udhëheqës shpirtëror kishin Haxhi Bektash Velinë, një dervishë nga Horosani që shërbeu në Anadoll i pajisur me fuqi mistike, që frymëzoi edhe Emren dhe poetë të tjerë. Ka të dhëna që tek ky tarikat letërsia pra poezia i ka shoqëruar ata gjatë gjithë misionit të tyre shpirtëror. Po të lexosh poezitë e një zonje  mistike Rabije për Zotin e saj janë të hatashme apo divanet e shumë  dervishëve. Mansevit e Rumihut janë ndër më të pëlqyerat  tek lexuesi amerikanë, edhe ky dervish i tarikatit mevlani por banoi në Konjë të Turqisë ku edhe ka tyrben e tij . Këta të gjithë u  frymëzuan për të  derdhur në letër gjithë çka brenda shpirtit të tyre u përvëlonte. Ka edhe një arsyetim. Duke qenë se poezia është bija  e parë e bukurisë hyjnore, frymëzimi i tyre shkon pikërisht në këtë kah. Bukuria e Perëndisë dhe nuri, që u hedh krijesave të saj. Ka edhe një arsyetim tjetër. Aso kohe ajo që  lëvrohej ishte ky soj letërsie e bejtexhinjve e cila pëlqehej sepse cekte ato probleme, ku vuante populli ,poeti dhe gjuha e përdorur ishte e vet popullit. Ndër temat, që ka prekur Zenel Bastari janë  tema sociale, fetare, e dashurisë. Me këtë lloj letërsia, krijuesit bejtexhinj godisnin shpejt në kohë, shkruanin thjeshtë duke përdorur vetëm gjuhën e popullit. Është gjithashtu e habitshme se si këto krijime përthitheshin në kohën më të shpejtë Ndërtimi i poezive të tilla me gjatësi poeme deri në 30 faqe, i është përshtatur edhe kohës. Krijuesit bejtexhinj i krijonin ato thesare ndër popull dhe  aty hë për hë apo me nge dhe i mbetej popullit që e përhapte atë flakë nëpër krejt errësirën e kohës  të sundimit otoman. Këto diamante të vyera  nuk humbisnin. Nuk binin as në vesh të shurdhër. Këta krijues, që i quanin shkurt bejtexhi dhe krijimtarinë e tyre  në poezi ,bejte  ishin kronika më transparente e një qytetit, gazeta e qytetit në mungesë të kësaj të fundit. Gjuha popullore, që vlonte aso kohe ishte edhe epiqendra e krijimeve të bejtexhinjve. Këto krijime thitheshin si dielli. Mjeshtëria e gatimit të tyre tregonte për një nivel  të lartë  si dhe , për një kulturë të gjerë që ata dispononin.

“Kundër sundimtarëve dhe klerikëve”. Një krijim i gjatë i ndarë vetëm me numra për çdo strofë pra nga numri 1 deri në 108 strofa, që zë një madhësi shtrirje deri në 30 faqe. Aty shqyrton mundësinë se  është e vërtetë , pasqyra e viteve 1800 në një qendër të vogël siç ishte Tirana. Pasqyra ku mund të shqyrtosh deri në detaje shqetësimet, përditshmërinë, vuajtjen, mbizotërimin fetar në përgjithësi të kohës otomane, gjithçka si në sira jepet me një gjuhë të thjeshtë tiranase dhe me plotë lëngë jete dhe me një stil të kuptueshëm. Ka ndër to një përpjekje që për të kuptuar gjërat siç ndodhin në realitete dhe sundimin e huaj  si një rrezik të keq për sovranitetin e vendit.

“Tirana jonë si mësojë/fort e zuni insiqari/ kush e hypi e teprojë/ nuk pat frykë nga xhebbari/ po pate pare je njeri/tjetërsoj të zë bulluri/fukarenjtë i kanë bezdi/veç kërbaç kallankusuri….thotë Z.Bastari. Është gati e thjeshtë për të kuptuar se si këtë vend, që quhet Tiranë i kanë rënë fatkeqësitë si kresë e rëndë aq sa frikë nuk kanë edhe nga perënditë. Paraja mallkohet por ajo shkëlqen ndër kohëra dhe të ndritë faqen. Po pate pare je njeri,thotë Zenel Bastari. Kjo aksiomë  është kaq reale në këtë periudhë të tranzicionit shqiptar. Shkëlqimi i parasë si mbulesa e smogut, përmbi qytete. Në të gjithë këtë krijimtari prej 108 strofa Zenel Bastari sjell realitete kohe. Është një dokument historik, për sundimin otoman. Zenel Bastari me veshje hoxhe dhe zanat artizani e sjell kohën e tij si në një gazetë ditore. Aty asgjë nuk mungon. Aty takon fakirë fukarenjtë. Të pasurit dhe sundimtarët. Sunduesit e fesë, që rrëndojnë barrën e popullit. Aty është jeta e një katundi të tërë. Kohët në të cilën u lind dhe jetoi Bastari i përket sundimit otoman. Në atë kohë gjejmë lëvrimin e disa lloje të letërsisë. Nëse bejtexhinjtë do ti vendosje në sira të parët, ngase  krijimtaria e tyre ishte  e gjithëpërfshirëse, të dytët ishin krijuesit që u përkisnin religjioneve fetare. Tarikatet mistike janë të pasur në literaturë. Kishin edhe një traditë që zbret nga mjegullinat e kohës. Këta u strehuan nëpër vakëfe, ndër  vende të shenjta dhe krijimtarinë e tyre ua kushtuan Zotit, profetit, imamëve, shenjtorëve, dëshmorëve te fesë. Të parët bejtexhinjtë ishin kronike dite, faqja e sotme e një ëebi. Ishin njëqind për qind poet. Të dytët edhe këta ishin njëqind për qind poet. Mirëpo krijimtaria e tyre shkoi në atë drejtimin të fesë, që ishte  letërsi religjioze, ajo i kushtohet Zotit në tërësi.

Zenel Bastarin  e klasifikojnë tek kategoria e bejtexhinjve bektashinj. Në të vërtetë, ai ka shkruar edhe vjersha me frymëzim bektashianë  kushtuar dervishëve të bërë dëshmorë .Ky frymëzim për kohën ka qenë i pranueshëm. Mistika në atë kohë ka qenë tepër e lëvruar ndër krijues. Dhe mistika bektashiane zinte vendin edhe për shkak të ndikimeve dhe përhapjes së këtij tarikati mistik në Shqipërinë e Mesme dhe të jugut. Megjithatë nuk kemi të dhëna, që ai ka qenë një besimtarë bektashi. Letërsia e tij ka qenë  e frymëzuar prej tyre dhe për këtë udhëheqësit shpirtëror të kësaj udhe të vlerësojnë ashtu si Naimin, poetin kombëtar që i kanë dhënë titull nderi:” Baba nderi “të Teqesë së Frashërit. Edhe Zenel Bastari duke qenë se ka trajtuar vjersha me frymëzime mistike bektashiane është vlerësuar prej tyre. Besoj se edhe frymëzimi i tij të mos ketë qenë spontan por mund të jetë vulë  e ndonjë shenjtori të këtij tarikati. Ajo që mbetet mister është se nuk kemi të dhëna, ndërkaq nëse  do të dispononin, asnjëherë nuk mësohet se kur ka ngjarë frymëzimi dhe si. Megjithatë Zenel Bastari mbetet një emër me popullaritet. Zenel Bastari “pikturon” mjerimin e kohës, si një mjeshtër i vërtetë i satirës. Gjatanxahiu  me gjilpërë  në dorë dhe shpirt të pasur , Z. Bastari ka shkruar historinë  e një katundi shqiptarë në vitet 1800. Në këtë krijim ndërthuret mirë vargu i thjeshtë, finë për nga ndërtim. Duke lexuar vetëm vargjet fundit :“ Çdo fe duhet të bashkohemi/qi t’na lirohet vatani/hall të madh duhet të kemi/qi t’ na hyqet sysh dushmani…Kuptimi i këtij vargu është i ngjashëm me aksiomën e Vaso shkodranit :” Feja e shqiptarit, shqiptaria”. Mesazhi i tij qartazi bënë thirrje për largimin e sunduesit otoman. Një pjesë tjetër e  krijimtarisë së Zenel Bastarit  janë portret. Kushtuar vllahut të tij. Në krijime të ndryshme strofa të ndryshme dhe humoristike Zenel Bastari përdor  një stil i këndshëm .Vargje plot me humor e sarkazëm. Kështu në krijimet “Ali bej Qorri”,Hysen ag Jellës, usta Likë Calit, Kryeusta Adem Syllit, Selim pashë Toptanit, Disa tregtarëve të vegjël, disa mullixhinjve në breg të lumit etj. Krijimtaria e Zenel Bastrait është njohur ndër tiranësit e vjetër. Ata i përdornin bejtet e tij në gëzimet dhe zijafetet apo hidhërimet. Emri i Zenel Bastarit ka qarkulluar me kohë  në Tiranë. Bejtet e tij plot mençuri kanë gjetur vend nëpër ahengjet e shtëpive të vjetra të Tiranës së dikurshme. Emri i tij përmendet edhe ndër ata krijues humoristë, që kanë pasur talent  të padiskutueshëm .Fakti, që këto krijime  edhe sot gjejnë vend tregojnë  se forcën talentit të Zenel Bastarit. E gjithë kjo krijimtari do të kishte humbur nëse nuk do të kishte bota njerëz të përkushtuar  si hafëz Ibrahim Dalliu, Ibrahim Hasnaj apo Zyber Bakiu që kanë ruajtur apo publikuar të dhëna  e krijimtari nga puna kolosale e Zenel Bastarit. Botimet për këtë figurë sipas të dhënave që ka  ruajtur Hima janë në vitet 1961, buletini i shkencave shoqërore. 1972 ,revista “Nëntori’ me autor Zyber Bakiun.  Bihiku: Histoire de la littérature albanaise. Tiranë: 8 Nëntori. 1980.Robert Elsie: Historik të letërsisë shqiptare. Pejë: Dukagjin. 1997. Zenel Bastari humori therës i Tiranës Dita 2002. Botimi i vitit 2003 me autorë Ibrahim Hasnaj, nga shtëpia Argeta LMB,Tiranë.

Trajtimi. Në shumë prej botimeve Zenel Bastari është trajtuar si poet bektashi. Në fakt në veprën e tij shquhet frymëzimi panteist i cili në atë kohë ishte më i adhuruari. I këtij frymëzimi është Naim Frashëri që siç  e shqyrtuan më sipër ata kandilin ndiznin tek tarikati bektashi, një tarikat mistik, që pati përhapje të gjerë në vendin tonë sidomos në Shqipërinë  mesme dhe në jug të saj,nëpërmjet dervishëve . Shumë prej tyre kur binin në ekstazë me Zotin thurnin këngë e gazele të shkëlqyera që ua kalonin edhe poetëve më të mëdhenj. Prej kësaj grimce mistike është frymëzimi i Zenel Bastarit. Madje kemi edhe grumbulluesin e veprës se tij është Ibrahim Hasnaj është dervish nderi bektashi. I kësaj grimce është Naimi, Baba Ali Tomori dhe një varg dervishësh, myhibësh,që shkruanin, përkthenin letërsi kryesisht nga autorët orientalë.

Lirikat e Bastarit janë të ngopura me frymëzim  mistik që  zhvillohet , studiohet më tepër te  udhët shpirtërore. Zenel Bastari përmendet ndër bejtexhinjtë të shquar citojmë nga letërsia e bejtexhinjve këto radhë:”Ndër bejtexhinjtë, më kryesorë po përmendim Nezim Frakullën, Sulejman Naibin, Dalip e Shahin Frashrin, autorë të dy historive fetare të vjershëruara, Hasan Zyko Kamberin, Zenel Bastarin, Tahir Gjakovën etj. Shumë i njohur u bë edhe Murat Kyçyku (Cami)…

“Poezisë së Hasan Zyko Kamberit e madje asaj të Nezim Frakullës nuk i mungon kritika
sociale, sikundër e pamë, por duhet të vijmë te poeti bektashi Zenel Bastari që të gjejmë
shprehjen e parë të vërtetë ideologjike të vetëdijes sociale në letërsinë e bejtexhinjve”. Pjesë nga libri: histori e letërsisë shqiptare, Autor Robert Elsie.Përkthyer nga origjinali anglisht “History of Albanian Literature (1995)” nga Abdurrahim Myftiu, Botuar, Tiranë (1997).

*Msc.Anëtar i Akademisë Evropiane të Arteve

 

Promovohet në Detroit dokumentari mbi librin “ Terrori i Serbisë pushtuese mbi Shqiptarët”

by

Promovohet në Detroit dokumentari mbi librin “ Terrori i Serbisë pushtuese mbi Shqiptarët” me titull “Rrugëtimi i një libri nëpër botë” të Prof.Dr. Nusret  Pllanës/

Nga Pjetër Jaku/

Prej vitit 2001, që kur doli në qarkullim  libri i parë “ Terrori i Serbisë pushtuese mbi Shqiptarët” të Prof. Dr. Nusret Pllana , ish ushtar i UCK-së dhe një nga organizatorët dhe Redaktorët  e Radios së Luftës së kësaj Ushtrie, ka pasë një lëvizje promovuese në afro 40 qendra më të njohura evropiane dhe botërore, nga Kosova, Shqiperia, Maqedonia e deri në Amerikën mike, Kanadanë e Australinë e largët, si;  Prishtinë, Tiranë, Shkup, Tetovë, Gjenevë, Cyrih, Lugano, Paris, Lion, Vjenë, Oslo, Stoklholm, Budapest, Jovik, Katovicë, Ankara, Stamboll, Bursa, Izmir, Romë, Shtutgart, Dortmund, Singen, Hechingen, Nyrnberg, Hamm, Heidelberg, Mynhen, Ludvigsburg, Heslingen, Phorzheim, Helsinki, Toronto, Berri, New York, Washington, Detroit, Melbourne, etj.

Në të gjitha këto levizje të këtij libri, i cili është një denoncim i veçantë i masakrave të serbëve kundër një populli të paarmatosur e të pambrojtur, siç ishin shqiptarët e Kosovës martire.Promovimi i këtij  dokumentari “Rrugëtimi i në libri nëpër botë” në Detroit u realizuar me  07 shkurt 2014, në Qendrën e Shën Palit, tashmë e njohur në diasporën shqiptare për aktivitetin e saj patriotik prej më shumë se katër dekadave, organizuar nga Dega e Vatrës në Detroit dhe Këshilli i Kishës së Shën Palit.

Promovimi u shoqërua me një diskutim të shkurtër të veprës “Terrori I Serbisë Pushtuese mbi Shqiptarët 1844-1999” ( për shtesat e bëra prej më shumë se  120 faqeve dhe rreth 550 fotografive rrënqethëse realizuar në 7 gjuhë: shqip, anglisht, frengjisht, gjermanisht, turqisht, serbisht e maqedonisht), nën moderimin e  Sekretarit të Degës së Vatrës për Detroitin, Mondi Rakaj. Në fillim përshëndeti Don Fran Kola, i cili theksoi rëndësinë që kanë promovime të tilla, për t’ua bërë  sa më shumë të njohur botës së civilizuar se çfarë masakrash deri në shkallë gjenocidale kanë bërë  manjakët e stepave ruse ( serbët ) ndaj një populli të pambrojtur të Kosovës. Më pas përshëndeten dhe folën për librin Mikel Demaj, Kryetar i Shoqatës “Kosova” për Detroit, Luigj Gjokaj ish Kryetar i Fondacionit të njohur “ Vendlindja Thërret”, si dhe autori i librit Prof. Dr. Nusret Pllana.

Dr.Pllana ndër të tjera tha, se; këto janë të veçantat e ribotimit të pestit të librit tim, përkatësisht librit të shqiptarëve, të cili defacto  e kanë shkruar më tepër se gjysëm milioni shqiptarë të vrarë barbarisht nga bishat karpatiane serbe janw: Emrat e rreth 100 fëmijëve të vrarë shqiptarë në mes të viteve 1981-1999, Lista e emrave të 330 kriminelëve serbë që kanë vrarë, dhunuar e masakruar shqiptarë gjatë vitit 1999, Masakra e Izbicës, Masakra e Korishës, Dëbimi për në Bllacë, Masakra e Bujanit(1912), Masakra e Kabashit e Korishës, Masakra e Konjuhit(1924), Masakra e Therandës(ish Suharekës), Masakra e Studimes, Masakra e Paklekut, Masakra e Kaçanikut, 1998/1999, Masakra e Hanit të Elezit, Masakra e Klinës me rrethinë, Lista e të vrarëve në Malishevë e Gjakovë, Lista e të vrarëve në Skënderaj, Lista e të vrarëvë e të masakruarëve në Rahovec me rrethinë,  si dhe Kapitulli i fundit i librit titullohet “Të Tjerët për Librin…”, në të cilin janë 21 kumtesa, recensione, komente dhe vlerësime të dhejtra publicistëve, shkrimtarëve, diplomatëve, ambasadorëve e historianëve me famë evropiane e botërore, si; Pierr du Pasquier(Lugano), Prof.dr.Fredy Morle(Singen), Joran Vassenius(Stockholm), Prof.dr.Gyorgy Reti(Budapest), Mustafa Kabakxhi(Ankara), Fahredin Guleler(Bursa), Melek Aras(Stamboll), Angela Cerruti(Romë), Prof.dr.Gilda Sensales(Universiteti La Sapienza – Romë), Prof.dr.Peter Morgan( Universiteti  Sidney – Australi), Prof.dr.Erik Loga (Melbourne – Australi), Thomas Nydall(Stockholm), Prof.dr. Tue Magnusson(Kopenhagë), Ullmar Qvick(Stockholm), Glibert Gardes(Paris), Andreas Westman(Stockholm), etj.

Për anën teknike të shfaqjes së filmit ndihmoi kryetari i Këshillit të Kishës së Shën Palit , aktivisti Kolë Gjokaj. Pas  filmit,  të pranishmit patën mundësinë të pyesin autorin, për projektin e denoncimeve të tjera në dhunimin e të drejtave të shqiptarëve në Malësinë nën Mal të Zi, Preshevën, Çamërinë etj. Ish i burgosuri për aktivitetin e  tij patriotik, Rrok Dedvukaj u ndalua shumë për këtë problem.

Dega e Vatrës së Detroitit i dorëzoi Prof. Dr. Nusret Pllanës një mirënjohje për veprën e tij në lidhje me denoncimin e terrorit serb, të cilin ia dorëzoi aktivisti i njohur në komunitetin shqiptar të Detroitit si dhe një nga vatranët më të vjetër, Julian Çefa.