Archives for August 2014

Nga Gëzim Kabashi/- Plazhi i Durrësit tashmë ka nisur të mbushet me pushues. Pas reshjeve që karakterizuan muajin korrik, si dhe përfundimi i muajit të Ramazanit, kanë rritur këto ditë numrin e pushuesve, kryesisht shqiptarë nga Kosova dhe Maqedonia.
Megjithatë operatorët turistikë janë të pakënaqur me shifrat e turistëve, që shfrytëzojnë hotelet apo banesat, që jepen me qera në zonën e plazhit më të madh të vendit. Ata mendojnë se rënia e interesimit për Durrësin nuk lidhet vetëm me reshjet dhe temperaturat pranverore, por edhe me problematikat e infrastrukturës, e sidomos me kanalizimet. Nga ana tjetër, aktivizimi i plazheve të rinj në Gjirin e Lalzit, i kanë drejtuar një pjesë të pushuesve në veri të qytetit bregdetar.
Sidoqoftë, Durrësi mbetet pika më e frekuentuar dhe plazhi pranë tij ruan traditën më të hershme të pushimeve pranë detit.
Po cilat janë fillimet e plazhit më të vjetër të vendit tonë?
-Nga toka bujqësore në plazhin e madh-
Në fillim të shekullit të kaluar zona e plazhit klasifikohej si tokë bujqësore. Rëra me vlera mjaft kurative kishte pamjen e dunave të mbuluara me gjineshtra, ferra dhe bar. Rruga nacionale Durrës-Kavajë e shtruar me kalldrëm, në segmentin ura e Dajlanit-Plepa kalonte pikërisht aty ku sot ndodhet rruga e re me gjashtë korsi. Më vonë kjo vijë do të shërbente për të ndarë konvencionalisht zonën turistike nga toka bujqësore.
Siç dëshmon dr. Ali Sula, në vitet ’20 të shekullit të kaluar më shumë se 50 familje nga Durrësi, Tirana, Berati etj. ndërtuan shtëpitë e para palafite, me këmbë prej druri brenda në det. Megjithëse banjot ndodheshin në bregdet, familjet morën urdhër nga bashkia e qytetit që për shkak të rrezikut të epidemive t’i largonin nga uji banesat me forma prehistorike.
Oborri mbretëror, ne fillim të viteve ’30 ngarkoi Bashkinë e Durrësit dhe një grup specialistësh për hartimin e planit rregullator për plazhin. Ky grup drejtohej nga arkitekti Kristo Sotiri, i lauruar në Padova dhe Venecia, veprat e të cilit tashmë ishin ndërtuar në Itali, Rumani dhe Egjipt.
Plani rregullator përfshinte të gjithë territorin e plazhit nga rruga nacionale deri në bregdet me një gjërësi nga 200-800 metra dhe me gjatësi prej mbi 4 km, sipërfaqja e cila në dokumentat e kohës emërtohej thjesht Banjat. Në këshillin e qarkut disponohen dokumente dhe harta të kësaj periudhe, ku shihet ndarja në 300 parcela me sipërfaqe 400 dhe 500 metra katrorë secila dhe të renditura në katër radhë nga bregu i detit deri në rrugën nacionale.
Bashkia e Durrësit ua shiste parcelat pronarëve, që sipas planit urbanistik duhet të ndërtonin vetëm në gjysmën e sipërfaqes së blerë duke i dhënë përparësi gjelbërimit.
Sipas një dokumenti të kohës deri në vitin 1936 në zonën turistike të Banjave ishin ndërtuar 82 vila 1-2 katëshe, vlera e ndërtimit të të cilave lëvizte nga 1.500 deri në 5000 franga ari.
Ndërtimet sipas planit rregullator vijuan në vitin 1943, ndërsa më pas popullsia e Durrësit u shpërngul thuajse tërësisht në Tiranë dhe Kavajë për shkak të luftës.
Pas vendosjes së diktaturës komuniste, në vitin 1946 të gjitha vilat e plazhit u shtetëzuan, ndërsa familjet pronare të tyre u detyruan të jetojnë ku të munden. Vilat fillimisht u përdorën si shtëpi pushimi për punëtorët, ndërsa më pas një pjesë e tyre u kthyen në vila pritjeje për udhëheqësit e partive të huaja marksiste-leniniste ose si shtëpi pushimi për drejtuesit dhe funksionarët vendas.
Ndërkohë rreth 1.2 km plazh në stabilimentin Iliria u militarizua plotësisht. Atë që nuk arriti ta bëjë mbreti Zog në zonën me pisha të Plepave, që quheshin Banjat Mbretërore, e realizuan drejtuesit e lartë komunistë, të cilët ashtu si në Tiranë krijuan edhe në plazhin e Durrësit një territor disa hektarësh, ku askush nuk afrohej dot dhe që njihet ende sot me emrin gati mistik “Blloku i udhëheqësve”.
Qytetarët durrsakë filluan ta frekuentojnë masivisht plazhin vetëm në fillim të viteve ’60. Deri në atë kohë ata i drejtoheshin plazhit të Currilave në veriperëndim të qytetit.
Pikërisht në këtë periudhë në plazhin e ri ndërtohen disa godina masive: kompleksi hotelier me arkitekturë dukshëm sovjetike vendosi në qendër hotel “Adriatik”-un me dy çifte hotelesh “Butrinti” e “Durrësi” dhe “Kruja” e “Apolonia” në të dy krahët e tij. Pak më larg u ngritën edhe godinat e shtëpisë së pushimit të punëtorëve me rreth 600 shtretër gjithsej.
Plazhi i Durrësit u kthye në këtë kohë në një pikë verore mjaft e frekuentuar dhe e kërkuar veçanërisht nga intelektualët dhe studentët nga i gjithë vendi, familjet e të cilëve kursimet vjetore synonin t’i shpenzonin në plazhin më të madh të Shqipërisë. Për të siguruar dy javë në një nga dhomat me sipërfaqe dhe komoditet minimal duhej patjetër rekomandim nga shteti.
Në mesin e viteve ’80 plazhi i Durrësit iu nënshtrua një sistemimi masiv, i cili mbeti i papërfunduar për shkak të ndryshimeve të tranzicionit. Gjelbërimi i vjetëruar dhe i rrezikshëm me plepa nisi të zëvëndësohej me pisha dhe eukalipte, ndërsa paralelisht me rrugën automobilistike u ndërtua një trotuar i mjaftueshëm në shërbim të kalimtarëve pushues.
Hoteli i ndërtuar nga bashkëqytetari ynë Rexhep Breshka në stabilimentin “Hekurudha” 70 vjet më parë ishte një nga simbolet e fundit, që u rrafshua ne fundin e viteve ’80. Ndërsa urat prej druri zgjateshim vetëm pak metra në det u zëvëndësuan nga urat prej betoni që i drejtohen edhe sot thellësive.
20 vjet për t’u harruar-
Spontaniteti dhe amullia kanë karakterizuar plazhin e Durrësit gjatë 20-vjeçarit të fundit. Godinat shumëkatëshe kanë sulmuar bregun e detit duke iu afruar egërsisht atij dhe duke pakësuar ndjeshëm fondin e rërës, aq të domosdoshëm për plazhet masive si ky i Durrësit.
Mijëra apartamente janë “mbjellë” në zonën turistike ku aktualisht mungojnë institucionet kulturore apo ato zbavitëse për pushuesit e shumtë, të cilët vazhdojnë t’i qëndrojnë besnikë atij. Ndërtimet e shumta kanë shkatërruar shpesh herë edhe sistemin e kanalizimeve, duke shkaktuar përmbytje të vazhdueshme të lagjes në raste reshjesh, si ato të fundjavës së kaluar. Ato kanë nxjerrë jashtë loje gjelbërimin e lartë dhe të ulët, i cili ka mbetur si një kujtim i largët vetëm në oborret e shtëpive.
Megjithatë plazhi i Durrësit vazhdon të jetë destinacioni turistik i preferuar për mijra pushues nga vendi, Kosova dhe Maqedonia, të cilët gjejnë mikpritje dhe dëshirë për të përmirsuar cilësinë e shërbimeve ndaj turistëve.