Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Archives for September 2014

Kalendar-Si Sot,57 vjet nga krijimi i Shërbimit Hidrografik Shqiptar

by

Nga Shefqet Kërcelli/
57 vjet më parë, më 25 shtator të vitit 1957 u krijua Shërbimi Hidrografik Shqiptar{SHHSH}, një strukturë e rëndësishme e Komandës së Forcës Detare dhe e shtetit shqiptar. Me këtë rast Komandanti i këtij shërbimi Kapiten i Rangut të II-të Lulzim Kryeziu dhe personeli i SHHSH për nder të kësaj date organizuan disa aktivitete të vëcanta. Në këtë festë krahas personelit aktual të këtij shërbimi morën pjesë dhe Komandanti i Forcës Detare, Gjeneral-Brigade Qemal Shkurti, Atasheu Ushtarak i Republikës së Kosovës në Shqipëri, N/Kolonel Enver Dugolli, veteranë të Shërbimit tonë Hidrografik, ishdrejtues dhe specialistë të saj, përfaqësues të institucioneve detare, Drejtori i Administratës Detare Gazmir Tahiri, zv.Drejtori i Autoritetit Portual Durrës, zoti Bujar Dhima, etj. Mbas fjalës së mirëseardhjes të Komandantit të Shërbimit Hidrografik, zotit Lulzim Kryeziu, të pranishmit i përshëndeti dhe Komandanti i Forcës Detare, gjeneral Qemal Shkurti. “Është kënaqësi e vecantë për mua t’ju përshëndes dhe uroj në këtë përvjetor të 57 të krijimit të Shërbimit tonë Hidrografik”, tha gjenerali. Shërbimi ynë Hidrografik është një komponent i rëndësishëm i Forcës sonë Detare, sepse luan rol parësor në sigurimin e kushteve hidrolundrimore dhe sinjalistikës detare për lundrim të parrezikshëm të mjeteve detare në hapësirën ujore të Republikës së Shqipërisë. Për shtetet e zhvilluara apo vendet në zhvillim, një hidrografi dhe sinjalistikë efikase janë domosdoshmëri në zhvillimin e transportit detar dhe turizmit të vendit duke ndikuar direkt në integrimin e shpejtë të tij në strukturat ndërkombëtare të detit dhe në BE. Që nga krijimi i këtij shërbimi më 25 shtator 1957 e deri tani, personeli i Shërbimi tonë Hidrografik ka kryer studime të karakterit hidrografik dhe hidrologjik të bregdetit, relievit dhe fuindit të detit, ka vendosur fenerë, shënja detare, ka përpunuar e botuar harta detare, udhëzues të lundrimit, etj. duke mbajtur në gatishmëri të plotë sistemin e farofenerëve përgjatë bregdetit shqiptar. Në fakt ne si popull detar dhe bashkë me të zhvillimi i transportit detar na është dashur të përdorim mjete sinjalizimi të thjeshta që në kohët e vjetra, Tradita e zhvilluar detare dhe rritja e transportit detar kanë kërkuar dhe përmirësimin e mjeteve të sinjalizimit në vendin tonë. Për këtë, në fillim detarët tanë përdornin zjarre dhe mjete të thjeshta ndricuese në vende të dukshme të bregdetit. Sipas Polibit, “kur një mjet lundrimi i huaj hynte në Adriatik, skelat e vogla në anë te grykës së Otrantos, ndiznin zjarre në vende më të ngritura për të lajmëruar skelat e tjera më në brëndësi, për rrezikun që afrohej. Kështu duke lajmëruar njëri-tjetrin jepej kushtrimi nga Karaburuni në Vjosë dhe të gjithë zinin grykën e Otrantos. Në këtë mënyrë veprohej dhe për mjete detare të kohës, të cilat futeshin në skela ose lundronin pranë bregut. Më vonë filloi të përdorej dhe busulla. Në shekullin e kaluar, numuri i fenerëve ishte i pakët dhe shërbimi i kufizuar. Ata për shkak të teknologjisë së kufizuar dhe mungesës së personelit shpesh fikeshin. Kështu vetëm në shekullin e XIX-të u ndërtuan disa fenerë me shërbim të kufizuar për shkak të teknologjisë dhe personelit. Feneri më i vjetër në vendin tonë është ndërtuar në VP të Sazanit më 1871, pastaj më 1884, në Shengjin. Në vitet ’30 të shekullit të kaluar u ndërtuan feneri i Durrësit, Kalasë së Vlorës, Cukës, etj. Mbas clirimit pati një fazë të re të ngritjes së fenerëve. Sigurisht që mbas 25 shtatorit 1957, Shërbimi ynë Hidrografik mori formë të plotë si strukturë e vecantë për sigurimin hidrolundrimor në Flotën Luftarake Detare. Mbas këtij organizimi u intensifikua puna për përmirësimin e teknologjisë së fenerëve. Krahas vënies në punë të fenerevë me gaz acetilen, u rikonstruktuan mjaft prej tyre dhe u pajisën me aparatura të reja. Në vitet 1958-1960, u ndërtuan kulla fenerësh prej betoni dhe guri me lartësi nga 8-14 m, në kepin e Palermos, në jug të ishullit të Sazanit, në Shënvasil, Pashaliman, Treport, në Kepin e Selitës, në malin e Durrësit, kepin e Palit, etj. Në v.84-86 u ndërtuan me arkitekturën e kohës dy kulla të reja feneresh, një në derdhjen e lumit Vjosa, 20 m të lartë dhe në këpin e Palit, 14 m. Mbas ’85 u bë pajisja e disa fenerëve me aparaturë elektronike automatike, që rriti rrezen e tyre të shikimit dhe uli në masën 40% harxhimin e energjisë elektrike. Në vitin 1985, në bregdetin shqiptar numuroheshin mbi 40 fenerë detarë, që mbulonin me rrezet e tyre ujërat tona bregdetare me një brez nga 6 deri në 13 milje detare, dhe në disa kepe deri 25 milje detare. Për zbatimin e detyrave të institucioneve përkatëse ndaj sektorit të fenerëve, ka një VKM, nr.1, datë 9.02.1985 dhe një tjetër më 13.06.1999, për taksën e farofenerëve, ku specifikohet se 20% e të ardhurave që përfitohet i kalon Minmistrisë së Mbrojtjes. Në vite shteti shqiptar dhe Komanda e Forcës ka treguar kujdes për zhvillimin dhe modernizimin e këtij Shërbimi të rëndësishëm me interes kombëtar. Kështu specialistët tanë në bashkëpunim me vendet aleate kanë vënë në punë teknologjinë me llampa të tipit LED, vetushqyese nëpërmjet paneleve diellore, që kanë disa avantazhe si kërkesa më të vogël në mirmbajtje, riparime të shpejta, ekonomike, të mbrojtura nga dëmtimet dhe pashmëri më të madhe. Kjo teknologji shihet si e ardhmja e sinjalistikës portuale. Shërbimi ynë hidrografik vitete e fundit ka bashhkëpunuar me Zyrën Hidrografike të SHBA, të Mbretërisë së Bashkuar, Shërbimin Hidrografik Italian, Grek,Turk, etj. në fushën e ndërtimit të sinjalistikës detare, matjeve hidrografike në porte dhe zona të vecanta, ka përgatitur harta hidrografike përfshirë dhe ato elektronike. Natyrisht projekti më i rëndësishëm është ai me Shërbimin Hidrografik Norvegjez, ALNO HIP, i cili do fokusohet në kryerjen e matjeve batimetrike, përpunimin e të dhënave dhe menaxhimin e prodhimin e hartave detare elektronike. Nga ky projekt do përfitojë jo vetëm Forca Detare por të gjithë subjektet detare private e shtetërore. Zbatimi i këtij projekti fillon këtë vit dhe do zgjasë deri në vitin 2017. Sigurisht që këto projekte do shtojnë kapacitetet operacionale të Shërbimit tonë Hidrografik, standartizmin dhe ndërveprimin e tij meqëllimqë vendi ynë të përmbushë kërkesat e organizmave dhe legjislacionit ndërkombëtar në fushën e sigurisë hidrolundrimore. Por duhet vënë në dukje se zbatimi i projektit kërkon personel të kualifikuar, deri tek programet software. Në fund të fjalës së vet gjeneral Shkurti theksoi se:-në këtë përvjetor të 57 të SHHSH ne kujtojmë me respekt drejtuesit dhe specialistët e parë të këtij shërbimi dhe ata në vazhdim, që me profesionalizmin dhe përkushtimin e tyre ja rritën vlerat këtij shërbimi. Kujtojmë e nderojmë bërthamën e parë të kuadrove dhe specialistëve, zotin Arqile Papadhimitri, shefi i këtij shërbimi, Koco Lati, zv.kom. për punë politike, Mersin Shqypi, Shef i seksionit të hidrografisë, Teofik Digli, shef i fenerëve, Dhimitër Postoli, për hartografinë dhe Seit Berisha, shef i sinoptikës. Kujtojmë dhe nderojmë oficerin hidrograf Kadri Ylviu, i cili vdiq aksidentalisht më 11.03.1961, kur anija hidrografe u përplas me shkëmbinj të nënujshëm në Porto-Romano. Sot ne kujtojmë e respektojmë drejtuesit, Arqile Papadhimitri, Mersin Shqypi, Capajev File, Bashkim Kryeziu, Nikolla Tole, Ilirjan Hoxha si dhe dhjetra kuadro e specialistë të tjerë që kanë shërbyer gjatë këtyre viteve në këtë shërbim të cmuar të Forcës Detare. Si Komandant i Forcës Detare dhe në të ardhmen do të mbështes dhe inkurajoj punën e personelit të SHSH si dhe cdo aktiviteti që kujton dhe repekton brezat e mëparshëm të Shërbimit tonë Hidrografik, tha gjeneral Shkurti. Më pas pjesmarrësit e aktivitetit vizituan ambientet e Shërbimit tonë Hidrografik të vendosur brenda territorit të portit Durrës dhe u njohën gjerësisht me projektin ALNO HIP.

Kur Patriarkana e Stambollit sulmonte Nolin

by

Nga Arben LLALLA/
Gjatë kërkimeve të mia për Shën Kozma Etolos në arkivën e revistës javore “EKKLISIASTIKI ALITHEIA” (E Vërteta Kishtare), organ zyrtar i Patriarkanës së Stambollit që ka qarkulluar nga viti 1880-1923, gjeta një artikull i botuar më 22 Tetor, 1922 kundër Imzot Fan Noli. Shkrimi fillonte me titullin ofendues për Nolin, Pseudopeshkopi Noli. Por në arkivën e kësaj reviste 1880-1923, nuk gjeta asnjë shkrim për Kozma Etolos, ky fakt më çuditi sepse si është e mundur që organi zyrtar i Patriarkanës së Stambollit nuk ka botuar asnjë shkrim apo studim rreth veprimtarisë së njeriut që disa vite më vonë do ta shpallnin të Shenjtë Kozma Etolosin. Qëllimi i kësaj reviste në ato vite ishte përhapja e ortodoksisë dhe greqizmin e popujve të tjerë ortodoksë jogrek. Në revistë botoheshin lajme nga vendet të ndryshme të botës ortodokse si dhe studime shkencore.
Revista zyrtare e Patriarkanës së Stambollit e ndërpreu botimin e saj në vitin 1923, për të rifilluar në fillim të viteve 1990, nga Instituti i Studimeve të Patriarkanës që gjendet në Manastirin Vllatadhon në qytetin e Selanikut.
Interesantë është fakti se revista në fjalë flet për një ngjarje të ndodhur para 3 vitesh(1919), dhe ky shkrim kundër Fan Noli bëhej pikërisht fill pas shpalljes më 12 Shtator të 1922, të themelimit të Kishës Autoqefale Shqiptare, vendim i dal nga Kongresi i Beratit. Një akt i lartë të realizimit të rrugës që nisi Fan Noli i vetëm më 1908, në Boston.

“PSEUDO PESHKOPI FAN – NOLIS- 22 Tetor 1922
Shumë dhe shpeshherë u shkrua për një farë kleriku shqiptar Theofan (Fan Noli) që i thotë vetes Peshkop, por që në përgjigje të kësaj asgjë nuk kemi botuar duke mos i dhënë rëndësi dhe duke mos e konsideruar këtë pretendim të denjë të vëmendjes. Por duke marrë shkas prej njëfarë lëvizje që nis prej këtij, në Shqipëri, për krijimin e Kishës Ortodokse Autoqefale, e konsideruam të dobishme të sjellim në dritë sa i përket Fan Nolit, dhe që ta njohin më mirë atë.
Theofan (Fan Noli), i ndodhur më 12 Shkurt 1919, si kryesues i një delegacioni Ortodoks Shqiptar, në Amerikë, u fut prej priftërinjve të tij në Konferencën e Kishës Laike Ruse që ishte mbledhur në atë kohë në Cleveland, si kandidat i denjë për gradën Peshkop. Kjo Konferencë në fakt e shprehu dëshirën që sipas përfaqësuesve të klerit dhe popullit të Kishës Ortodokse Shqiptare të zgjidhet Peshkop.
Kjo konferencë u mblodh gjatë Qershorit 1919, në Boston dhe njëzëri i zgjedhur dhe në prezencë të Kryepeshkopit rus të Amerikës Imzot Aleksandër, i rënë në gjunjë ju paraqit atij duke kërkuar bekimet e Hirësisë së Tij, i cili edhe e ledhatoi me dashuri. Ky fakt mjaftoi që brenda ditës të lëshohen prej shqiptarësh telegrame drejtuar Fortlumturisë së Tij Patrikut të Moskës, Imzot Tihonit, duke sjellë edhe firmën e Kryepeshkopit rus të Amerikës së Veriut Imzot Aleksandrit dhe duke kërkuar lejen për shuguruar në gradën e Kryepriftërisë së të zgjedhurit për Peshkop në mënyrën e përshkruar më sipër të Theofan (Fan Noli) që u përsëritën me telegrame të reja. Pas dy muajve nuk morën përgjigje. Gjatë Tetorit 1919, kohë kur në Nju Jork ndodhej Hirësia e Tij Mitropoliti i Odesës, Imzot Platon, në prani edhe të Hirësisë së Tij Kryepeshkopit rus të Amerikës, Imzot Aleksandër, u paraqit Këshilli, në atë kohë Sinodik, Peshkopi i Rodhostolit dhe aktualisht Kryepeshkopi i Amerikës së Veriut dhe Jugut, Imzot Aleksandri, i cili edhe denoncoi klerikun në fjalë mes të tjerave, për propagandë ateiste e në mënyrë të përsëritur tallje me ortodoksinë.
I thirrur urgjentisht në Nju Jork për të dhënë shpjegime, ai u përgjigj me refuzim për të ardhur i poshtë nënshkruari si “Peshkop Theofani (Fan – Noli), ai që shpalli veten e vet Peshkop në Kishën e Bostonit në mënyrën si vijon:
I ndodhur në kishë mbajti fjalim përmes të cilit pyeti popullin, nëse dëshironte t’i kryesonte ata si Peshkop apo si prift. Popullit u përgjigj me brohoritje se e donte atë si Peshkop, ky duke u bindur, siç deklaroi, dëshirës së popullit u vesh prej dy priftërinjsh me stolinë arkieratike dhe si kryeprift kreu liturgjinë hyjnore dhe në momentin e caktuar dhjak një shqiptar që më vonë e bëri prift. Që në atë kohë prej shtatë priftërinjsh shqiptarë, tre mbetën besnikë në kishën ruse dhe për këtë arsye u dëbuan prej autoriteteve shqiptare, ndërsa katër të tjerët pasuan të vetëshpallur Peshkop.
Duke përfituar pseudopeshkopi të bekimit që ju dha në Konferencën e sipërpërmendur nga ana e Hirësisë së Tij Kryepeshkopit rus të Amerikës, Imzot Aleksandër, hapi fjalë se prej tij u shugurua, pavarësisht përgënjeshtrimeve të përsëritura të cilat ka bërë Hirësia e Tij Kryepeshkopi rus i Amerikës, në gazeta shqiptare dhe angleze dhe në një letër të botuar në “Siying Church” në të cilën Hirësia e Tij sqaronte se bekimi me ledhatim ishte një pranim i thjeshtë dhe në asnjë mënyrë nuk përbën shugurim për të cilën kërkohen dy Peshkop. Kryerja e Liturgjisë Hyjnore dhe për pasojë ekzistencë e një kishe të hirshme, ndërsa zgjedhja ishte bërë në orën 5 pasdite në një sallë të zakonshme, ndërsa Hirësia e Tij Kryepeshkopi i Amerikës kishe të veshur vetëm raso dhe epikalimaf.
Se edhe ky vetë edhe grigja e tij e kanë kuptuar se vendosja e dorës mbi krye nuk është shugurim faktohet: a) nga fakti se kërkoi prej Hirësisë së Tij Kryepeshkopit që të kërkojë me telegram lejen për shugurim prej Fortlumturisë së Tij Patrikut Tihon, b) duke e përkthyer në shqip tipikonë (rendin) e dorëzimit në kryeprift duke e dërguar atë të shtypur tek shqiptarët më në zë dhe peshkopatës të cilët edhe i ftoi në shugurim, c) ju lut vetë ai, Hirësisë së Tij Mitropolitit Platon që ta shuguruar dhe shprehu gëzimin e tij sepse do ta dorëzojë ai i cili e kishte shuguruar atë në prift.
Gjatë muajve të parë të vitit 1920, Hirësia e Tij Kryepeshkopi rus i Amerikës së Veriut, Imzot Platoni, shpërndau qarkore për bijtë besimtarë të Kishës Ortodokse Shqiptare që t’i ruajë ata prej Peshkopit të vetëshpallur.

P. Zef Pllumi – Dishepull i krishtenimit shoqnor

by

“Mjerë kombi që harron herojt e vet”(P. Gj. Shllaku)/
Nga Kolec Cefa/
“Nderi i Kombit” dhe “Pena e artë” janë dy tituj që pavdeksojnë edhe emnin e P. Zef Pëllumbit, dy tituj onorefikë që ndriçojnë vlersëimin per dëshmitë e tij të dhimbëshme, per krimet e fshehta e të dukshme të diktaturës; dy tituj onorefikë, që e shtijnë me dinjitetin e duhun në panteonin e njerzve tanë të vlerësuem, e që rrijnë nder themelet e kulturës sonë, e arritjeve tona me frymë kombtare, e në klimën prendimore.
U lind në bjeshkët e meçme të maleve tona, u arsimue në jetën shkollore të akademikëve françeskanë, u formue në klimën e traditave e të virtyteve tona etnike, e u kalit në terrorin e burgjeve komuniste si disident politik, tue mbetë një emen i permendun, i paharruem, i madh, edhe pse Fjalori Enciklopedik Shqiptar, botim i ri, 2008-2009 i mbylli padrejtësisht e panjerzishem dyert e tij.
Kolegji françeskan e kuvendi i Troshanit i hapen një hapsinë dijeje e kulture, i edukuen urtinë me kerkue të vertetën dhe guximin me e thanë atë. Ndeshtrashat dinake ndaj françeskanëve i forcuen karakerin, i ushqyen burrninë malsore, i poqën durimin.Kishte lindë me ndjenjen e fortë me e dashtë lirinë. Ai ishte nga ata që dinte me perballue të keqen, por dinte edhe me falë, madje bante thirrje me falë, por jo me harrue. Pader Zefi kishte kujtesë të fortë, mbante mend shumë, por nuk mbante inat aspak.
Pader Zefi e jetoi e e duroi kalvarin e jetës së vet, në burgje, (“një çerek shekulli pa i dijtë vetes faj”) per të dëshmue sy në sy të vertetat e hidhuna që jetoi. Dhe dëshmoi qartë, bukur, me za të naltë, aty ku ndigjohet zani, aty ku perhapet fjala, aty ku mbetet dëshmia-porosi e françeskanëve të mëdhaj, per të na drejtue kah jeta e virtytshme, kah parimet e pastra, kah ndjenjat e sinqerta. Dhe, mbasi doli nga burgu, vazhdoi “n së dashunit së botësë sanë”: Ut heri dicebamus!
Pader Zefi kishte ambicie kombtare. Mjeti kryesor per me e mëkambë Shqipninë, mendonte, janë mendtë, asht dija. Dhe deklaroi (në mbledhjen e organizueme nga Prof. Dr. Dom Gjovani Brusegan me studentët shqiptarë në Itali, me qender Padovën): “Në qoftë se jemi këtu per me lypë, jemi per me lypë vetem mend”. Në Padovën e njohun heret per ne shqiptarët, gjeti edhe mecenatin e ri bujar e arsimdashës, Prof. Dr. Dom Gjovani Brusegan, që fali per shumë vjet bursa per të pregatitë kuadro per Shqipni dhe bursa per kualifikime e specializime në fusha të ndryshme, me të vetmin kriter: të bahen të aftë per të punue per atdhe tonë.
Kur me 1913 u fitue pavarësia, patriotët tanë u perpoqen të ndertojnë shtetin shqiptar e Konica bante thirrje per shtet prendimor, në shtypin shqiptar lindi një revistë, ku françeskanët shqiptarë afruen kontributin e vet të çmueshem. Revisten e quejten “Hylli i Dritës”, pse po lindte “nëper ag të qytetnisë së Shqypnisë”. 80 vjet ma vonë Pader Zefi, në kushte të ngjashme, me vullnetin me krijue shtet, nxori revisten françeskane “Hylli i Dritës”ku kerkoi ndërrimin e butë të sistemit, me shtet të së drejtës, me demokraci të vertetë per të gjithë, me pluralizem të natyrshem, plot mirëkuptim, e tolerancë, me jetë shoqnore kombtare e frymëzim prendimor, shkurt, pa Katovicë. Hyllin e Dritës e quejti “busulla në të cilën shenohet vetem një drejtim: Europë”. Aktuale atëherë, aktuale sot. Pader Zefi i dha frymë, shpirt e jetë revistës! Por nuk u ndal te revista, as te artikujt e tij me vlerë fetare e shoqnore. Si arkivist i vjeter, themeloi arkivin e ri. Ai vetë ishte arkiv i gjallë kujtimesh: mblodhi në popull materiale arkivore (edhe autori i këtyne rreshtave dorëzoi materiale), e pasunoi me materiale ardhë nga arkivat personale të P. Daniel Gjeçaj, të P. Marlekaj, të P. Paulin Margjokaj, etj. Një za i permbrendshem i kujtonte porosinë e françeskanëve të vjeter dhe filloi botimin e dorëshkrimeve të mbetuna gjallë: krijoi “Kolanën Françeskane” e botoi vepra te çmueshme të autorëve me vlera letrare e kombtare, si: kryesorët që zbuluen “Visaret e kombit”: Gjeçovin, që mblodhi pasuninë e mendimit juridik shqiptar; P. Bernardin Palajn, që praroi epikën tonë të mrekullueshme me talentin e vet poetik; P.Donat Kurtin që i dha shijë e profum përrallave tona kombtare. Pastaj u botuen poetë, gjuhëtarë, prozatorë etj, elitë intelektuale e shpirtnore e kombit tonë. Pader Zefi nuk asht pranë nesh, por Kolana e tij vazhdon premtuese e ngadhënjyese.
U quejt Frati i kujtimeve, në fakt qe Frati i deshmive, i deshmive të dhimbshme që as nuk duhen fshehë, as harrue, as mohue; Frati i plagëve, i plagëve që mbeten të pambylluna, i plagëve që kullojnë edhe sod lot, Frati i dekadave të vorfnisë materiale e shpirtnore; Frati vuejtësve fisnikë, që u shuen nder burgjet e komunistave, ku u ballafaque dhuna ma e eger, ma e ndytë e ma e pashpirtë e diktaturës me pafajsinë e qytetarit të lirë, ku injoranca ma e thellë demaskonte e torturonte dijen ma të këthielltë, ku i verbëti donte t’i udhëhiqte rrugën njeriut që shifte qartë dhe larg. Dhe u shpreh: “Dante e ka shkrue komedinë, ferrin e tij, per ne, jo per ju”. Dhe vertetë, po ta kishte shkrue ferrin nder birucat e hetuesisë, krejt ndryshe do ta kishte shkrue, se në Shqipni do të kishte pa atë që tha poeti Ali Asllani: “Shtrydhe tokën, kullon gjak”, se skenat e qelive komuniste të trishtojnë, të rrënqethin, të demoralizojnë, të zvetnojnë dinjitetin e të perdhosin karakterin me parafytyrimet kriminale ma shumë se skenat e ferrit dantesk, tue të dhunue çdo hir të dinjitetit njerëzor e tue të percjellë te vargu i poetit-gjeni: “O ju që hyni mbrendë, keni mbarue!”. Prandej: as pluhun, as hije, as harresë nuk duhet të bjerë mbi to.
Pader Zefi na dhuroi memuaristikë françeskane: memuaristikë me vlera dokumentuese letrare e morale. Hapi i pari siparin e kësaj proze burrnore, shkrue me frymëzim martirësh, mbruejtë me ndjenja e plot erëza hiresh e virtytesh, por edhe e njomë me dhimba plagësh të pamjekueme, shkroi per një rilindje shpirtnore (të parilindun), per një zgjim kombtar (të pazgjuem), per një drejtim prendimor, (pa Prendim). Memuaristika antikomuniste lëshoi rrajë ma parë në mendimin e vuejtësve, mandej në shkrimet e dashamirëve e u kthye, pothuej, në traditë e çlirueme nga frika. Shkroi trilogjinë “Rrno per me tregue” që mbeti si testament per breznitë e ardhshme. Kush do me njoftë komunizmin pesëdhjetvjecar shqiptar, duhet të lexojë trilogjinë e Pader Zefit. Vepren e shkroi jo per t’na prishë gjakun, por per t’na mprehë sytë e mendjes; jo per t’na ftofë zemrat, por per t’na ngrohë virtytet e saj, jo per t’na thye shpresat, por per t’na ngjallë hov kah e mbara. Vepra nuk asht as ngerrç, as ankth, as stres, se diku paksonte peshën e shtypjes, diku zbuste dhimbjen e trupit, diku hidhte humor edhe nder tortura. Shkroi me gjuhë meshtari: pa falsifikime e pa gënjeshtra; pa inate e pa hakmarrje. Ajo të fton per jetë idealesh, per energji dinjiteti, per orientim të ri: pa egoizem vetjak, pa perçarje partiake, pa vetgjyqsi kanunore.Trilogjia mbeti si referim historik.
Kadareja u shpreh: “Rrno per me tregue, që është një nga dokumentet më të mëdhenj të gjysmës së shekullit…”.
Shkroi edhe: “Françeskanët e mëdhaj”,(2001).“Saga e fmijnisë- un që jetova shum shekuj”( me një parashtresë terheqëse, Saga e një idiolekti, shkrue nga Ledi Shamku-Shkreli). (2009); “Antipoezi për shekullin e njëzetë” (Poemë antiepike)(2001);”Ut heri dicebamus”(2002), “Frati i pashallarëve Bushatli të Shkodrës (At Erasmo Balneo (1756-1788) kronikë e gojëdhanë; si edhe shumë artikuj intervista etj.
Një episod: Një ditë më thirri në telefon në shtëpi të tij në Shkoder dhe shkova. U befasova, u çudita, shtanga. Pader Zefi kishte jetue 25 vjet nder burgje plot vuejtje e mundime, sharje e fyemje, rrahje e tortura e të gjitha këto nuk kishin muejtë me i dhanë atë pamje të pashpresë fizike, atë depresion të fortë. Ishte ngurtësue burri si cung i pajetë, i premë degësh e gjethësh. Në buzë sikur i kishte dekë fjala. Fytyra i shprehte një dhimbë të thellë të ngrime në rudhat e trasha; një shikim i pajetë, i vagulluem, i pafiksuem dilte nga sytë e tij të turbulluem, të shqetsuem. Më zgjati dorën e pafuqishme e që i dridhej, e me mundim më tha: “Kolec, nuk mundem ma me shkrue”. I thashë: “Keni nevojë per pushim, Pader. Mos merr lapsë, as leter, as liber e shko në malsi, 4-5 muej, e keni per të pa, se do të filloni persëri. Nuk e ndigjoi ngushllimin tim. Nuk e kuptova, a më shihte mue a parandjenjen e vet. Pak ditë ma vonë, shkoi në spital në Itali e nuk u kthye i gjallë.
Pader Zefi e mbajti premtimin e fshehtë, jetoi e deshmoi, dhe e kreu amanetin françeskan. I mbete

Rëndësia e shoqërisë civile

by

Nga Frank SHKRELI/
Gjatë qëndrimit të tij në Nju Jork, në kuadër të punimeve të Asamblesë së Përgjithëshsme të Kombeve të Bashkuara, Presidenti i Shteteve të Bashkuara, Barak Obama mbajti pardje një fjalim para forumit të Nismës Globale Klinton, mbi rëndësinë që ai u kushton organizatave të shoqërisë civile anë e mbanë botës. Presidenti amerikan tha se të gjitha vendet mund të jenë më të begatë dhe të përparojnë më shpejt nëqoftse promovojnë dhe mbështesin veprimtarinë e shoqërive civile. Ai lavdëroi, para pjesëmarrësve të forumit të ish-Presidentit Bill Klinton, punën e atyre që ai cilësoi si, “qytetarë me kurajo”, të cilët promovojnë demokracinë, biznesin, lirinë e fesë dhe lirinë e fjalës, përball masave të qeverive që i kërcënojnë ata me burgim, e madje edhe me vdekje.
Duke premtuar mbështetjen e tij të plotë për lëvizjet që përkrahin dhe promovojnë lirinë anë e mbanë botës, Presidenti Obama tha se “Mbështetja e Amerikës për shoqërinë civile është një çështje e sigurimit kombëtar.” Duke përmendur raste të veçanta grupesh civile nga bota, përfshirë Kubën, Rusinë dhe Palestinën, Z. Obama theksoi se, “Janë udhëheqsit e grupeve të shoqërisë civile, ata që në shumë mënyra, me veprimtarinë e tyre, do të kenë efekte më të qëndrueshme dhe më të përhershme”, në shoqëritë ku veprojnë, sepse, shtoi ai,”titulli më i rëndësishëm nuk është as ‘President’ dhe as ‘Kryeministër’”, por tha ai, “Titulli më i rëndësishëm është qytetar”.
Duke folur në takimin e Nismës Globale Klinton në Nju Jork të martën, Presidenti Obama u tha të pranishëmve se si, zëri i vetëm një qytetari mund të na kujtojë se pse ekzistenca e shoqërisë civile në cilindo vend, është aq e rëndësishme. “Kur njerëzit janë të lirë të shprehin lirisht mendimet e tyre dhe kur qytetarët mbajnë përgjegjës dhe kërkojnë llogari nga udhëheqsit e tyre politikë, atëherë qeveritë janë më të përgjegjëshme, më efektive dhe më transparente në punën e tyre. Kur biznismenët janë të lirë të krijojnë dhe të zhvillojnë idetë e tyre të reja, atëherë ekonomia dallohet nga inovacioni dhe si e tillë tërheq më shumë tregti dhe investime dhe më në fund, si rrjedhim, bëhet një ekonomi më e begatë dhe më e shëndosh.”
Presidenti Obama vazhdoi fjalimin e tij mbi rëndësinë që ai mendon se ka shoqëria civile, duke thenë se, “Kur komunitetet e ndryshme, përfshirë dhe pakicat, janë të lira të jetojnë, të luten dhe të dashurojnë sipas dëshirës së tyre dhe atëherë kur kombet zbatojnë të drejtat bazë të popujve të vet — duke përfshirë veçanërisht, të drejtat e grave dhe të vajzave — atëherë ka më shumë të ngjarë që ato vende të përparojnë dhe të kenë një jetesë më të mirë për të gjithë. Nëqoftse dëshironi shtete të forta dhe të sukseshme”, atëherë shtoi Presidenti Obama, “Ju kini nevojë për një shoqëri civile të fortë dhe aktive.”
Janë qytetarët, burra dhe gra, të cilët janë të vendosur të përcaktojnë vetë të ardhmen e tyre — ata të cilët, gjatë gjithë historisë, kanë qenë shtytësit kryesorë të ndryshimeve dhe përparimit, tha Z. Obama. Qytetari, shtoi ai, është një forcë e fuqishme për ndryshim në shoqëri dhe theksoi se kjo është arsyeja se pse gjithnjë e më shumë qeveritë anë e mbanë botës, po bëjnë ç’mos për të shuar zërin dhe për të ndalur veprimtarinë e shoqërisë civile. Presidenti Obama përmendi me emër Rusinë, Kinën dhe Venezulën, ndër të tjera, si vende që nuk janë miqësore ndaj veprimtraisë së grupeve të shoqërisë civile në vendet e tyre. Duke shprehur gjithnjë mbështetjen e tij për shoqërinë civile në të gjithë botën, Presidenti Obama paralajmëroi se vihet re se, “Shtypja në rritje e sipër e shoqërisë civile, është në të vërtetë një fushatë për të minuar vetë idenë e demokracisë.” Dhe si rrejdhim, shtoi ai, “Ajo që është e nevojshme tani, është bërja e një fushate edhe më të madhe në mbështetje të demokracisë”, nga ana jonë, tha Presidenti Obama.
Në përputhje me këtë angazhim, Z. Obama njoftoi një numër masash të reja që do të marrin Shtetet e Bashkuara në mbështetje dhe në promovimin e organizatave të shoqërisë civile anë e mbanë botës. Ai u angazhua se të gjitha departmentet dhe agjencitë federale amerikane do të konsultohen më rregullisht me grupe të shoqërisë civile. Shtetet e Bashkuara, tha Presdenti Obama, do të kundërshtojnë përpjekjet e qeverive të huaja për të urdhëruar ose për të imponuar se cila do të jetë ndihma amerikane për shoqëritë civile dhe do të kundërshtojnë gjithashtu edhe kufizimin e lirisë së të shprehurit, dhe kufizimet ndaj lirisë për tu mbledhur ose për të demonstruar në mënyrë paqësore. Ndër masa të tjera në përkrahje të shoqërisë civile anë e mbanë botës, Presidenti Obama njoftoi se do krijohen qëndra të reja ku grupet e shoqërisë civile do të kenë mundësi të ndërlidhen, të komunikojnë dhe të nxjerrin informacion në lidhje me teknologjinë dhe financimin për të cilin kanë nevojë për të venë në zbatim idetë e tyre. Zoti Obama premtoi gjithashtu se Amerika do të ofrojë një mbështetje më të madhe dhe fonde më të mëdha për grupet e shoqërisë civile anë e mbanë botës, përfshirë ndihmën ligjore, ndihmat urgjente dhe mbështetjen teknike.
Presidenti Obama i siguroi shoqëritë civile kudo se ndonëse realiteti i politikës së sigurimit kombëtar të Shteteve të Bashkuara i detyron ato që nganjëherë të punojnë me qeveri që nuk i respektojnë të drejtat universale të qytetarve të tyre, kjo tha ai, nuk do të thotë se të drejtat e njeriut duhet të sakrifikohen për hir të ndonjë politike tjetër. Megjithëse, nganjëherë mbështetja e të drejtave të njeriut nga ana e Shteteve të Bashkuara, tha ai, shkakton konflikte e mosmarrveshje me vendet që nuk i zbatojnë ato të drejta, “Shtetet e Bashkuara nuk do të pushojnë së foluri në mbështetje të të drejtave të njeriut, për të gjithë njerëzit pa dallim dhe njëkohsisht do tu bëjnë presione qeverive që të zbatojnë këto të drejta dhe liri universale për popujt e vet. Ne nuk do të heqim kurrë dorë nga kjo, sepse, kjo politikë është pjesë e qenjes sonë, e identitetit tonë dhe është pjesë e qëndrimit tonë mbi zbatimin e këtyre të drejtave për të gjithë njerëzit.”
Presidenti Obama e përfundoi fjalimin e tij në mbështetje të shoqërisë civile, të marten në Nju Jork, duke u thënë atyre se nuk jeni vetëm. “Edhe nëqoftëse përball kufizimeve të veprimtarisë suaj, të presioneve dhe frikësimeve ndaj jush, ata (qeveritë) përpiqen tu thonë se bota nuk çanë kokën për ju, se miqët tuaj u kanë harruar, mos u besoni”, tha Presidenti Obama, duke i siguruar përfaqsuesit e shoqërive civile, “Se ju nuk jeni vetëm. Ju, kurrë nuk jeni vetëm.”

Marie Shllaku(1922-1946) përmendore në Prizren aty ku u pushkatua?!

by

Nga Leonora Laçi/
Marie Shllaku/
Brinjët ty t’i thyen, po nuk ta thyen zemrën… /
Buzët t’i shkrumuan, po s’ta mbyllën gojën…/
Sytë t’i shterruan, po në dritë u shëndërruan…/
Verë e vitit dyzet e gjashtë… /
Shefqet Kelmendit-Burgu i Zejmenit, Lezhë, 1986/
Prizreni, u vesh me të zeza më 24 nëntor 1946, sepse në vendmbledhjen e intelektualëve shqiptarë në Lidhjen e Prizrenit (1878), por disa dekada më vonë u zhvillua gjyqi famëkeq dhe pushkatimi i katër martirëve shkodranë, midis të cilëve ishte edhe heroina e pamposhtur Marie Shllaku. Mekati i saj i vetëm për të cilën u vu para togës së pushkatimit ishte pse sokolesha e re e deshti me gjithë shpirt atdheun e saj.
Natyrshëm lind pyetja retorike: A qënka mekat të duash atdheun e të sakrifikohesh për të?! Nëse kjo do quhet mekat, atëherë pse nderohen heronjët, pse ngrihen memorial, pse përkujtohen vit pas viti, pse mbushen faqet e historisë me bëmat e tyre?! Marie Shllaku e deshti atdheun, më fort se gjithçka, zgjodhi të mos ishte si të gjitha femrat e tjera, pasi veshi xhamadanin e plumbave në vend të vellos së nuserisë, veshi opingat që t’i ngjitet malit, e streh e saj ju bë, ashtu si foleja e shqipeve, hoqi dorë së ëndrruari.
Gjithmonë, është pak ajo që bëjme ne, për të nderuar heronjët, pasi ata bënë gjithçka që të bëhen shembulli jonë. Ky shkrim modest, le të shërbej si kujtesë, për ata që harrojnë shpejt duke përfshirë dhe historianët.
Për Marie Shllakun, janë shkruar disa vepra, si: “Shqipëria e Marije Shllakut” nga Ramiz Kelmendi e Viktor Gashi (Prishtinë, 1995); “Marije Shllaku-Kosovë, gjaku im t’u bëftë dritë” Ibrahim Metaj, Tiranë 1995; “Marie Shllaku-Bijë e Shkodrës martire e Kosovës” nga Tomë Mrijaj, (Nju Jork, 2004); “Heroina Marije Shllaku” Shefqet Kelmendi (Tiranë, 2004) etj. Përveç librave monografikë, kujtimeve, janë mbajtur shumë kumtesa, në takime përkujtimore dhe simpoziume historike shkencore, janë shkruar artikuj publiçistikë dhe mbajtur sipas rastit referate mbas viteve 1990…
Një rast i veçantë, është përkujtimi herë pas hershëm, që revista “Jeta Katolike” (1966), organ i Kishës Katolike “Zoja e Shkodrës”, që botohej nën përkujdesin e Mons. Dr. Zef Oroshit, ka botuar disa herë artikuj përkujtimore, me përmbajtje të thellë historike për figurën e madhe të luftëtares së Shqipërisë Etnike, Marie Shllakun.
Sokolesha sypatrembur, u gjend kudo, ku e thirri zëri i atdheut dhe vuri gjithë kapacitetin e saj intelektual dhe fizikë, për të përmbushur detyrat e saj, pranë veprimtarëve të shquar kombëtarë, duke shërbyer si sekretare e patriotit dhe Ministrit të Punëve Botore Iliaz Agushi (1942), i cili, u vra me atentat terrorist nga komunsitët, më 27 tetor 1943. Kurse më pas ajo ishte sekretare personale e Ministrit të Brendshëm Inxh. Xhafer Devës (1943-1944).
Miqesitë me personalitete të ndryshme e ndihmuan Marien, që të përftoj dije gjithnjë e më shumë. Kjo miqësi e ndërthurur me respekt e mirëbesim, u bë ujëdhes e pjesëmarrjes së saj, në kuvende me rëndësi kombëtare, ku u morën vendimet për çlirimin e atdheut, që ra në kthetrat e sllavo-komunsitëve. Ajo, u lidh menjëherë me shtabin e luftëtarit Shaban Polluzha, ku më 20 janar 1945, ai u largua nga luftrat vëllavrasëse, që ishin të dëmshme për kombin dhe i’u bashkua forcave nacionaliste.
Maria, u zotua mes trimave të lirisë, që kishin ndërmarrë aktin sublime për shpëtimin e Kosovës martire, ku, shpreh: “Se duhet të luftojnë me tërë fuqinë pushtetin e komunistëve, mos të shkojnë me Serbi, të largohen partizanët e Jugosllavisë nga Kosova, sepse këto forca e kishin mbushur çdo pus të Kosovës me krerë shqiptarë. Në këtë drejtim, partizanëve të Serbisë, u erdhën në ndihmë edhe partizanët e Shqipërisë”.
Ajo u bë pjesë e pandashme me bajraktarët dhe udhëheqësit nacionalistë, ku shërbej si një ndërlidhëse me vizion të qartë mes grupeve të Kosovës e Shqipërisë. Sërisht nga sa kemi lexuar dhe hulumtuar në dokumente dhe shkrime, ajo del pranë nacionalistit të shquar legalist Abaz Kupit.
Shkodranja e re, e vetmja femer mes burrave më të shquar të Kosovës, u gjend gjithnjë në krah të nacionalistëve të kohës, si: Rexhep Mitrovicës, At Benardin Llupi OFM, Ing. Xhafer Devës, Prof. Luan Gashit, Prof. Ymer Berishës, Ndue Përlleshit, Ukë Sadikut, Shaban Sadikut, Prof. Gjon Serreqit, Ibrahim Lutfiut, Mehmet Gradicës, Gjergj Dedës, Kolë Parubit, Gjergj Martinit e shumë luftëtarëve që kishin si qëllim të ngritnin popullin në luftë të armatosur kundër regjimit.
Shkodranja e dashuruar patologjikisht me Kosovën, iu përkushtua me gjithë qënien e saj, bashkimit të trojeve etnike, duke luftuar me armë kundër forcave komunsite. Ajo mori pjesë në Kuvendin e Drenicës, që ishte thirrur me qëllimin final shpëtimin e Kosovës nga pushtimi kolonizatorëve komunistët serbo-malazias-shqiptarë.
Heroina, angazhohet për të organizuar një parti me emrin Lidhja Nacionale Kosova Etnike, duke u nisur nga inisiativa e fratit At Bernard Llupit OFM me 26 dhjetor 1944 e deri me 27 shkurt 1945, arrin të themelohet Komiteti Demokratik Shqiptarë, që synonte krijimin e një rezistencë aktive kundër armiqve shekullorë serb.
Madhështia e saj përveç në organizimin e rezistencës mbarëkombtare nga Organizata NDSH dhe Besa Kombëtare, do luaj një rol të rëndësishëm edhe në Kuvendin e Doberdolit. Maria nuk u frikësua nga kërcenimet e komunistëve, për tu tërhequr nga aktiviteti atdhetarë dhe mbi të gjitha nuk iu dridh çërpiku as para togës së pushkatimit.
Si e kërkoi sigurimi Marie Shllakun?

Për herë të parë u zbardhën fakte të reja, se si Sigurimi i Shtetit komunist shqiptar bë bashkëpunim me atë Jugoslav UDB-në, përdori babain (Mark Simon Shllakun), për ta bind të bijën e tij (në Kosovë), që të kthehet në shtëpi (Shkodër).
Në revistën shkodrane fetaro-kulturore “Kumbona e së Diellës” (Nr. 1-2 Janar-Shkurt, 2014), publicisti i mirënjohur Tomë Mrijaj, në një shkrim interesant, rrefen kujtimet e të atit të tij Nikollë Pren Mrijaj (1911-1999), i cili, i mundësoi takimin atë e bijë, në kullën e tij që ishte bërë streh e nacionalistëve kosovar (pasi Nikollë Mrijaj ishte kryetar i Komunës së Zllakuqanit).
Në veprën monografikë të z. Mrijaj lexojmë: “Me ardhjen në Kosovë të babait të saj, Mark Simonit nga Shkodra( i dërguar nga Qeveria e Komuniste dhe forcat e Sigurimit, që përndiqnin për t’i vrarë antikomunistët dhe nacionalistët e vërtetë askohe, shënimi im T.M), për t’ia mbushur mendjen vajzës së tij të re, që të heq dorë nga rruga e saj patriotike, në male, me çetat nacionaliste të Kosovës kishte lindur ideja, që Maria të vinte në shtëpinë tonë, ku ishte më e sigurtë”.
Në luftën e Siçevës, ditën e tretë të festës së Bajramit ku mbetën në betejë mbi 30 burra të zgjedhur të atdheut, ajo mori disa plagë në trup i shpëtoi rrethimit. Për fat të keq, ajo më vonë në fshatin Acarevë, në vitin 1945 u zu rob nga bashkëpunëtorët e UDB-së.
Në procesin gjyqësor i zhvilluar askohe, të gjithë që kanë qenë në burg e kujtojnë si një vajzë sokoleshë, ku me një stoicizëm qëndroi e paepur, para torturave shtazarake që u bënë çdo ditë kundrejt saj. Po atë ditë, vendimi për denimin me vdekje (me pushkatim), ju dha dhe tre bashkëluftëtarëve të saj: At Bernard Llupit OFM, arsimtarit Gjergj Martinit dhe Kolë Parubit, të cilët disa ditë më vonë do të ekzekutohen, me24 nëntor 1946 në Prizren, ku edhe sot në Kosovën e lirë mjerisht ende nuk u dihen varret…

Si u zhvillua proçesi gjyqësor i Marie Shllakut?

Sot Prizreni në gji të vet
Me xhelozi ruan një skelet…
Në të lashtin Prizren gjemon historia
Në të riun Prizen rron edhe Maria! Shefqet Kelmendi

Gjykimi i grupit të madh të liridashësve të vërtetë shqiptarë zgjati 13 ditë. Ai u mbajt në ndërtesën ish Shtëpisë së Kulturës, duke filluar nga data 29 qershor 1946 e deri me datën 11 korrik të vitit 1946. Asokohe prokuror i përgjithshëm ishte Ali Shukriu. Gjatë seancës përfundimtare të gjyqit, në listën e të akuzuarve ishin 27 nacionalistë shembullorë. Në këtë shkrim, duke i respektuar të gjithë deshmorët e lirisë së Kosovës, po citoj vetëm të pushkatuarit, si: Marie Shllaku 24 vjeçe, At Bernard Llupi 60 vjeç, Kolë Parubi 41 vjeç, Gjergj Martini 29 vjeç, ku, të gjithë ishin nga qyteti i lashtë i Shkodrës, të cilët u denuan me pretencën finale me 15 korrik 1946, ndërsa pushkatimi u bë në nëntor të po atij viti.
Prokurori antishqiptar Ali Shukriu e akuzoi (sikurse thuhet në veprën ish të burgosurve dhe bashkëautorëve Ramiz Kelmendi dhe Viktor Gashit: “Shqipëria e Marie Shllakut…”, duke i rënditur asaj aktivitetin “armiqsor” (patriotik) në 11 pika.
1. Se në verë të vitit 1944, kur u vu në krye të Lidhjes së Dytë të Prizrenit Ing. Xhafer Deva, Marie Shllaku, ish sekretare e Ministrit të Punëve të Brëndshme Iljaz Agushit, u zgjodh sekretare e tij. Këtë detyrë e ushtroi deri në nëntor të vitit 1944, kur u “çlirua” Kosova. Ajo, edhe pasi iku Xhafer Deva jashtë shtetit, mbeti në Kosovë, për të luftuar kundër “sistemit të ri shoqëror”.
2. Se në nëntor të vitit 1944, pas “çlirimit” të Pejës, e la atë dhe bashkë me Mehmet Gradicën, Metë Danin dhe Adem Shalën tuboi disa qindra shqiptarë të armatosur dhe bashkë me ata doli në mal, në mënyrë që, me luftë të armatosur në prapavijë të frontit, të luftojë kundër partizanëve dhe sistemit të ri, duke “penguar kështu ushtrinë nacional–çlirimtare të ndërtojë pushtetin popullor dhe të rregullojë kushtet në Kosmet”.
3. Se nga mbarimi i vitit 1944, duke njohur mirë njerëzit, që kanë pasur lidhje me Ing. Xhafer Devën të cilët kishin mbetur vetëm, për të vijuar luftën, kundër partizanëve në prapavijë. Maria, punoi për bashkimin dhe lidhjen e tyre të ndërsjellë, duke marrë kontaktte me Ukë Sadikun dhe Ismail Goranin, prijës të “bandave” balliste, të cilët sulmuan Gjilanin, Ferizaj-n dhe vende të tjera.
4. Se në fillim të janarit 1945, pasi doli në mal dhe shkoi në Drenicë, punoi pareshtur për forcimin e radhëve të rezistencës, propogandoi që shqiptarët assesi të mos shkonin në armatën jugosllave, por të dilnin në mal për të zhvilluar luftë kundër partizanëve komunistë.
5. Se, po në janar të vitit 1945, mori pjesë në Kuvendin e Drenicës, ku gjendeshin prijësit e njohur, si: Prof. Ymer Berisha, Mehmet Gradica, Ahmet Shala, Ukë Sadiku, Major Qinisi, Shaban Polluzha, kapiten Rexhep Ismaili, Met Dine, major Kutova etj. Aty u vendos të sulmohen njësitë e ushtrisë nacional-çlirimtare në Drenicë dhe në minierën e Trepçës, si dhe u zgjodh udhëheqësia, që do t’i prijë kësaj lufte. Lufta e armatosur, që pasoi pas marrjes së këtij vendimi zgjati shumë ditë dhe shkaktoi viktima të rënda në jetën e njerëzve dhe në pasuri, betejë e cila ishte një goditje e rëndë për forcat tona, të cilat, asokohe zhvillonin luftra të rënda me gjermanët, në kufijtë e Sanxhakut.
6. Se, më të mbaruar Lufta e Drenicës e derisa u burgos, në vjeshtë të vitit 1945, vijoi me ngulm punën e saj në male me luftëtarët e rezistencës antikomuniste. Ajo mori pjesë në tubime të ndryshme me prijësit e tyre, ku, u morën vendime historike për të vijuar rezistencën me armë, dhe për të bindur popullin që të dilte në male, për t’u bashkuar luftëtarëve të Shqipërisë etnike; fshatarët t’i pranonin ato, t’i ushqenin, t’i mbanin dhe t’i ruanin në votrat e veta.
7. Se mori pjesë në Kuvendin e Dobërdolit (mbajtur në Llugën e Dan Pjetrit), në gusht të vitit 1945, ku ishin të pranishëm përfaqësuesit e të gjitha aradhave të armatosura anti-komuniste, në të cilin u zgjodh Prof. Ymer Berisha si udhëheqës politik, kurse Ukë Sadiku si udhëheqës ushtarak i gjithë luftëtarëve të rezistencës në Kosovë, ndërsa vetë Marie Shllaku ka mbajtur procesverbalin e takimit historik.
8. Se mbajti lidhje të vazhdueshme dhe të pandërprera me Prof. Ymer Berishën, i shkroi letra, njësoj si dhe me prijësit e tjerë, si Ismail Ymeri etj. 9. Se mori pjesë në betejat kundër njësive ushtarake jugosllave dy herë me radhë, ndërsa në Luftën e Siçevës, aty nga gjysma e shtatorit 1945, u vranë në luftime 11 oficerë dhe ushtarë të armatës jugosllave (në këtë luftë Marie Shllaku, u plagos në disa vende).
10. Se gjatë gjithë qëndrimit të saj në mal mbajti lidhje të vazhdueshme me fratin e Pejës At Bernardin Llupin OFM, ku, zhvilloi letërkëmbim me të, të cilët, u lidhën përmes korrierit, dhe mori nga ai para, ushqim dhe mesazhe.
11. Se e akuzuara Shllaku, ndonëse e plagosur dhe e stresuar në një shtëpi në Mitrovicë, u interesua për bandat, mbajti lidhje me ato dhe u kujdes për tërheqjen e tyre jashtë kufijve të vendit, sipas vendimit të marrë më parë, duke bërë kështu krim, që sanksionohen në nenin 3 pika 7 dhe 12, të ndëshkueshme, sipas nenit 4 alineja 1 të Ligjit mbi Veprat Penale kundër popullit dhe shtetit”. (Akuzat ndaj Marie Shllakut janë marr tekstualisht nga vepra e Ramiz Kelmendit dhe Viktor Gashit kushtuar asaj në faqet 15-17).
Mua mu duk e arsyeshme për t’i paraqitur akuzat ndaj Marie Shllakut, sepse kështu kuptohet dhe kontributi dhe aktiviteti i saj anti-komunist, si dhe dalin në pah faktet se pse shihej si kërcenim përsonaliteti saj për komunistët.
Marie Shllaku, do mbahet mend për heroizmat e saj. Është krenari të thuhet sot se vlerësimi i figurës së saj po bëhët dita-ditës, si në Kosovë dhe Shqipëri, ku po vihen emra rrugësh me emrin e saj. Ka ardhur koha që sot më shumë se kurrë kur njihet figura e madhe e Marie Shllakut ti ngrihet një përmedore në Shkodrën e saj ku lindi dhe u rrit, dhe në Prizrenin historik ku u pushkatua në moshën e re 24-vjeçare.
Për këtë figurë të spikatur të historisë kombëtare shqiptare, posaqërisht hulumtoi dhe shkroi me përkujdesje të veçantë studiuesi dhe publicisti shqiptaro-amerikan Tomë Mrijaj (Sekretar i Përgjithshëm i Lidhjes së Prizrenit qysh prehj vitit 1978 në New York, shënimi im L.L.), që është dhe financuesi bujar i disa veprave, që janë botuar posaçërisht për Marie Shllakun.
Sekretari i Përgjithshëm i Lidhjes së Prizrenit në SHBA publicisti bashkëkohorë Tomë Mrijaj, sëbashkut me miqtë e tij Prof. Dr. Muhamet Shatrin dhe studiuesin Mr.sc Nue Oroshin zhvilluan një takim të ngrohtë me Komandantin e UÇK-së dhe ish Kryeministrin e Kosovës zotin Ramush Haradinaj-n (Gusht, 2014) ku, iu kërkua brenda mundesive të tij, që të nderohet shkodrania martire Marie Shllaku sëbashku me tre martirët e tjerë (At Bernardin Llupin OFM, mësuesin Gjergj Martinin dhe Kolë Parubin), me një përmendore në qytetin e Prizrenit, pikërisht në vendin e pushkatimit të tyre.