Archives for April 2015

NGA IDRIZ LAMAJ*/
Kush e hapi luftën?/
Faik Konitza bën një shaka pa kripë kur thotë që unë e paskam provokuar dhe ia paskam hapur luftën.. Ja faktet: Ay nisi me anën e Diellit një fushatë diskriminimi që në Janar të motit 1925 kundër shokëve të mi e kundër meje. Unë u-përgjegja në Shtator të motit 1925, domethënë tetë muaj pastaj.
Qellimi i Faik Konitzës
Lufta për diskriminimin e nacionalëve kishte një qellim të çkoqur: Të gatitë udhën për një fushatë të hapur në favor të tradhëtorëve. Tani Faik Konitza lot me kartëra të hapura: Çpifje dhe sharje kundër Nacionalëve të mundur, lëvdata të paturpëshme për tradhëtorët mundës.
Shakaja m’e bukur
Pas mendjes së Faik Konitzës, e paskemi tradhëtuar Shqipërinë aq sa dhe Ahmet Zogu, dhe Vatra s’kishte veç të zgjidhte midis dy grupesh prej tradhëtorësh. Natyrisht pra Vatra zgjodhi grupin e tradhëtorëve mundës S”kishte tjetër udhë! Mezallah! Cili ësht ai budalla që munt të thotë se Vatra munt të lëftonte që të dy grupet e tradhëtorëve, ose të hiqej me një anë dhe të mos kishte punë as me njërin grup as me tjetrin.
Katilë !
“Katilë këtej, katilë andej” bërtet Faiku, dhe konkludon që duhen përkrahur katilët mundës, që kanë fuqinë në dorë. S’ka udhë tjatër për Vatrën! Mëzallah! Cili ësht ai budalla që munt të thotë që Vatra s’ka asnjë punë me asnjë grup katilësh?
Një çap më tutje
Po Faik Konitza vete edhe një çap më tutje: I gjen të drejta të gjitha vrasjet që kanë bërë gjer die dhe që kanë për të bërë nesër tradhëtorët bashibuzukë. Të shkretët! Kanë të drejtë të mprojnë vetëveten pastaj kanë detyrë të mprojnë memëdhenë nga gjakderdhësit dhe prishësit e shtetit. Kështu, nesër kur të bëhet ndonjë vrasje e re, Faik Konitza do të na thotë që Ahmet Zogu kish të drejtë.
Rroftë Ahmet Zogu !
Pse jo? Ahmet Zogu pas mendjes së Faik Konitzës, ësht i zoti të na vrasë, na ka në dorë të na spastronjë kur t’ia dojë qefi, dhe me gjithë këtë na falë jetën nga shpirtma- dhësia. Pra, rroftë katili që s’na vret!
Ndofta për ekonomi
Po ndofta Ahmet Zogu bën ekonomi nga shkaku i krizës dhe nga që s’i teprojnë plumba për hiçër dhe për dordolecë. Faik Konitza vetë qan me lot për tre plumba të çmuar u-harxhuan më kot për një Ballkanik të humbur si Gurakuqi!
Një mënyrë që s’kushtonte
Puna munt t’ishte mbaruar pa harxhe pas mënyrës së Lynchit, ndjesë pastë kur ishim në Vlorë. Ah! sa do t’ish gëzuar zëmra e ëmbël dhe ëngjëllore e Faik Konitzës, sikur të kishin përfituar nga kjo rasje Vlonjatët! Po këta kanë qenë dhe janë të poshtër që nga kaikçiu m’i vogël gjer të Syreja be Vlora, sikundër ua ka thënë Faiku, dhe s’kanë zotësi për gjera, të cilat janë edhe të larta, edhe të bukura, edhe krejt të lira! Jazëk u qoftë, dhe më qafë e patshin mëmëdhen!
Ja një provë!
Puna e Vlonjatëve më kujton Gurakuqin, të cilin s’do kalorësi fisnik Faik Konitza t’a lërë të qetë as në varr, se s’ka gjë më bujare se sa të lëftosh kundër një kufome. Në një artikull të mëparëshëm kam thënë që Gurakuqi ka qenë më pak Italofil se Faik Konitza. Dhe ja një provë midis tjerash: Në kohën e Luftës së Vlorës, Faik Konitza s’ka lënë gjë pa thënë kundër Vlonjatëve në gazetat Italiane, kur Gurakuqi heshti dhe as u-dëgjua fare. Cili nga të dy kanë qenë më Italofil?
Gjakderdhës dhe tradhëtorë!
Më që erdhi fjala, duhet të shtojmë këtu që Faik Konitza ahere i shante dhe i fëlliqte botërisht luftëtarët Vlonjatë si gjakderdhës, si tradhëtorë dhe si prishës të mëmdheut, pikërisht ashtu si shan e fëlliq sot kumandarin e tyre me famë Qazim Kocullin!
Hiç e hiç
Po Qazim Koculli, sot i mundur, s’është hiç, pas standardeve të vendosura prej Zullulandit dhe të imponuara mi botën e qytetëruar. Gjithashtu s’është hiç, e hiç gjësendi dhe ay kolegu im, që i paska shkruar një letër të zemëruar Faik Konitzës. Natyrisht, njerës me vlerë, njerës të mëdhenj janë dallkaukët, rajenjët, larot dhe zaptitë. Dhe po t’i shtudiojmë punët me kritere historiani t’Afrikës, do të shohim që Faik Konitza ka plotërisht të drejtë.
Karamanjolla
Ky kolegu im, që s’dimë cili është, sikur t’a kish fuqinë në dorë, do t’i dërgonte në Karamanjollë të gjithë Shqiptarët! Pa fjalë, pa dyshim!. S’munt të ketë në Shqipëri njeri më të egër dhe më gjakpirës se ay, i cili goditë në një letër më të bukurin e më të bardhin ëngjëll të mirësisë dhe të butësisë, qe ka dërguar Qielli në këtë botë, – Faik Konitzën.
Hiç e gjakdherës!
Faik Konitza s’munt të më përjashtonte shumë kohë nga lista e hiçërve dhe gjakderdhësve. Po ky mjerimë nukë më ka mallëngjyer shumë. Përkundër, është një lumëri, se kështu s’ndodhem në rezik të identifikohem me ata që quan sot Faik Konitza, zemërmirë dhe shpërtimtarë të mëmëdheut!
Mosmirënjohës?
Qenkam jo vetëm hiç e gjakderdhës, po dhe mosmirënjohës. S’ia paskam njohur të mirat Ahmet Zogut! Për ca të mira që më paska bërë, kam patur rasjen të flas më parë dhe të tregonjë kujtve ua detyronj me të vërtetë. Më poshtë po flas për ato që më nëmëron tani Faik Konitza.
Deputet
S’ia detyronj aspak Ahmet Zogut që jam qasur si deputet i Vatrës në Parlament më 1921! Ja faktet e thata që munt t’i kontrollonjë cilido në rekordet e Parlamentit: U-qasa si deputet i Vatrës në Parlament me një zë, kur shumica e deputetëve ishin kundërshtarë t’Ahmet Zogut, dhe në mos lajthitëm, nj’a dy a tre deputetë vetëm abstenuan nga votimi.
Pension?
Pensionin m’a votuan shumica e deputetëve të shoqëruar me të quajturën “klikë” dhe disa nga kundë- rshtarët e Ahmed Zogut, kur një pjesë e madhe e Ahmedi-stëve votuan kundër. Pensioni nukë do të kishte fituar shumicën, sikur të mos kishin votuar në favor disa nga kundërshtarët e aherëshëm. Kjo gjë ngjau kur Ahmed Zogu kishte një shumicë Parlamentare shtypëse. Tani të shohim ç’është ky pension. Pas rekordeve të Parlamentit, këtë pension munt t’a mar kur të mos jem as në shërbim të shtetit as në shërbim të Kishës, domethënë pasi të vdes!
Ministër
S’kam patur, as kam, ambicje për fushën politike, në të cilën jam zvarnisur gjithnjë me pahir a me gjysmë zemër i shtërnguar prej Vatrës, prej shokëve dhe nga ndjenja e detyrës. Në Lidhjen e Kombeve kam vajtur gjithnjë, i shtyrë pothua me një zë prej shokëve dhe kundërshtarëve. Kam akseptuar keyeministrinë, se s’muntnja të hiqesha nga vallja me nderë e pa dezertuar shokët. Kam refuzuar: 1) Kryesin’ e përfaqësisë në Paris, që m’a proponoj Mehmet Konitza më 1920; 2) Përfaqësin’ e Londrës dhe të Parisit, që m’i proponoj Ilias Vrioni me 1921; 3) Ministrin’ e Punëve të Jashtme, që m’a proponoj prap Ilias Vrioni më 1921; 4) Gjith atë Ministri kur m’a proponoj Hasan Prishtina me 1921.
Kam qenë në shërbim të Vatrës, si delegat, tre vjet e nj’a dy muaj, që në prill 1921, gjer në Korrik 1924, dhe dy vjet si kryetar i saj me 1915-1916 dhe më 1917-1918. Si kryetar i Federatës s’munt të thuhet që mernja rogë, se kjo rogë s’ishte veç një indemnitet për rogën që humbisja nga Kisha. Kam marë pra rogë vetëm si delegat, sa nuk munt të numërohen si rogë parat që na vuri në dispozitë Vatra për fushatën elektorale, a për fushatën e Kishës Prishtina më1921. – Refuzova prapë gjith’ atë Ministri, kur m’a proponoj Xhafer Ypi në emër të Klikës, jo të Ahmed Zogut; e akseptova vetëm pas më ranë në qafë shokët, veçanërisht Mehmet Konitza, dhe pasi e mbajta nj’a dyzet ditë, dhash dorëheqjen. Tani kam vetëm një ambici të gjallë, ambicien të shërbenj në fushën letrare.
Vatra dhe unë
Pas mëndjes së Faik Konitzës, i paskam qenë mos-mirënjohës dhe Vatrës, e cila më përkrahu me fonde, makar me “pasurira të vërteta”, të vëna në dispozitën t’ime. Nga ana tjatër, qenkam tallur me Vatrën, se s’kam realizuar asnjë nga idealet e saj dhe s’i kam dërguar letra veç për të kërkuar para dhe para. Do t’i mar me radhë këto të gjitha. Do të bënj një përqasje midis Faik Konitzës dhe meje, me qenë se kemi qenë në shërbim të federatës po thua me një cilësi, po thua me ato mjete, dhe do të shohim a ka të drejtë, të paktën Faik Konitza, të më kritikonjë sa për këto pika.
“Pasurit’ e vërteta” kombëtare. Faik Konica ka qenë delegat i Vatrës përpara dhe pas luftës për një kohë pothua më të gjatë se unë me rogë, dhe katër pesë vjet; kryetar i saj me rogë. Le t’a bëjnë pakëz hesapin dhe letë shoh cili prej të dyve ka marrë më tepër rogë nga Vatra. Në qoftë se Faik Konica insiston të nëmëronjë në hesapin tim dhe subve -ncionet e Vatrës për fushatën elektorale dhe për Kishën kombëtare, ahere jamë i shtërnguar t’a ftonj të bëhet deputet dhe Myfti, të marrë nga Vatra ato subvencione që kam marrë unë, të vejë në Shqipëri të lëftonjë në Parlament e në zgjedhjet, të dërsinjë për të themeluar një Xhami kombëtare dhe pastaj të më thotë a i pëlqen ky sport dhe a është punë qefi të marësh një subvencion për të hyrë në dy fole prej grerzash të ndryshëm.
Ç’kemi bërë ?
Me paratë që më ka vënë në dispozitën Vatra – dhe këto do të bënte mirë t’i nëmëronte Faiku – nukë mburrem aspak që diç kam bërë. E vërteta është që s’kam bërë hiç, ose më mirë kam bërë një vërë në ujë. Po nukë besonj që Faik Konitza të mburret që ka bërë më tepër se unë në shërbim të Vatrës. Mburrem ve vetëm që jam përpjekur diç të bënj dhe ketë s’munt t’a mohonjë askush, se përpjekjet e mia janë tani kaptina të historisë kombëtare dhe s’munt t’i nxjerë s’andejmi as poshtërsia, as çpifja, as mosmirënjohja, as lehjet e zbrazëta të larove. Nukë besonj që Faik Konitza të mburret që përpjekjet e tij si delegat e kryetar i Vatrës, kapërcejnë të miat. Këtu pra jemi barabar.
Raporte
E vetëma punë që kemi bërë, si Faiku si unë, kur ishim delegatë, ishte të shkruarit e raporteve. Këto ndodhen në arshivat e Vatrës. Le t’i nëmëronjë Faik Konitza, lë t’i peshonjë raportet e tija nga njëra anë dhe të mijat nga ana tjetër, dhe pastaj lë të më thotë cili prej nesh e ka mbajtur Vatrën të informuar më rregullisht e më hollësisht.
Jo Faik Konitza
Ka ca patriotë, të gjallë a të vdekur, që kanë punuar dhe janë përpjekur, pa subvencion të veçantë nga Vatra, brënda, në Shqipëri shumë më gjatë se unë, në kondita më të zorshime. Ata që janë të gjallë munt të kenë të drejtë të më kritikojnë që s’kam lëftuar tamam, aqë sa duhej pas xhepaneve që më dha Vatra. Po jo Faik Konitza, i cili ka patur gjithato xhepanera dhe i cili s’munt të më provonjë fairly që ka çpuar një vërë në ujë më të madhe se timen.
Çkatërrimi i Vatrës
Vatra një herë ka qenë me tre mijë gjer katër mijë anëtarë; po nën administratën e Faik Konitzës ka zbritur në ca qindëra të paka, dhe puna s’ka për të qëndruar as këtu. Nga këto të paka qindëra anëtarësh Faik Konitza tani paska ndër mënt të nxjerë jashtë, të pakën gjysmët dhe t’a qëronj Federatën nga të gjithë gjëmbat. Kështu të mbeten vetëm të saktët dhe besnikët! Sa për buxhetin dhe të ardhurat, për këto s’e ha mëllefi fare dhe ka të drejtë. Posa Vatra u bë një agjenci e hyqymetit dhe Dielli një organ dallkauk i Mydyrit të Pashiqit, e do e drejta që harxhet t’i heq të gjitha hyqymeti, i cili s’kursen para për zyrat e propagandës, për spiunët e për larot. Po aherë Vatra është e vdekur si një shoqëri independente, dhe çudia është që paska në Amerikë ca vatranë të lumtur që s’e kanë kuptuar akoma. Jazëk, jazëk!.
Lufta fetare
Fanatizëm fetare të vërtetë në Shqipëri s’ka. Këtë gjë e kanë dëshmuar të gjithë të huajtë që na njohin mirë. Këtë gjë e kemi parë dhe vetë me sy. Po të huajtë që s’na njohin mirë nukë mundin të kuptojnë qysh munt të bashkohet kombi shqiptar, i ndar në fe të ndryshme dhe këtë argument e përdorin armiqtë tanë për të mprojtur thezën e copëtimit të Shqipërisë. Lufta fetare pra që ka hapur Faik Konitza me anën e “Diellit” munt të sherbenjë vetëm për këtë qellim: Të provonjë me gojën e Shqipëtarëve që armiqtë tanë kanë të drejtë.
Gogoli bolshevik
Në Shqipëri s’ka asnjë lëvizje bolshevike a probolshevike, se s’ka asnjë komunist a bolshevik për dërman. Po armiqëve të Shqipërisë u jep dorë të thonë që ka, dhe kështu me ndihmën e gogolit bolshevik të arrijnë qëllimin e tyre satanik për të copëtuar Shqipërinë, gjoja për të shiguruar paqën në Ballkan. Faik Konitza, dyke çpifur që ka Shqipëtarë bolshevikë e pro-bolshevikë, i bënë Pashiqit sherbimin më të çmuar dhe forcon thezën e armiqëve tanë për copëtimin e Shqipërisë.
Triumfi i Legalitetit
Pas mëndjes së Faik Konitzës tani, çdo tradhësi e zezë munt të zbardhet me robën e pseudo-legalitetit. Në këtë mënyrë psudo-legale u-shit Shën Naumi; me këtë mënyrë psudo-legale u-shitnë pasurit’ e Shtetit për dhjamë qeni; me këtë mënyrë psudo-legale plaçkitet arka e shtetit dhe populli; me këtë mënyrë psudo-legale një mydir i Pashiqit bëhet sot president i Republikës arnaute, dhe më këtë mënyrë pseudo-legale copëtohet nesër Shqipëria. Çudia është që Faik Konitza, në protestën e Vatrës për çështjen e Shën Naumit çfaqte një pikëpamje krejt të ndryshme.
Sulltan Hamidi
Faik Konitza na thotë që Ahmed Zogu është m’i mirë se Sulltan Hamidi, se qenka Shqiptar, sikur Myfid Libohova nuk është shqiptar nga raca. Po ç’ka të bënjë gjaku shqiptar, kur mungon ndjenja kombëtare e patriotike? Pashiqi, kur bërtisnin disa deputetë serbë kundër krijimit të një shteti shqiptar independent, u-përgjeq fare bukur: “Mos u-mërzini, se Shqipërinë independente do t’a prishin vetë Shqiptarët”. Die Esadi, Sot Ahmed Zogu! Sa për gjuhën shqipe, që përdoret si gjuhë zyrtare, gëzohemi, po jemi të shtërnguar t’i vëmë fre enthusiazmës sonë, se fryma e asaj gjuhe ësht’ e huaj. Dhe “Dielli” botohet shqip, dhe në një shqipe më të mirë, po fryma ësht’ e Belgradit.
Gazetës “Imigranti”, 27 Shkurt, 1926.

Shenim: Në gazetën “Imigranti” u botua në vazhdime një shkrim i gjatë i Nolit me titull: Përgjegje “Diellit”; Nga ai shkrim sollëm vetëm disa fragmente të zgjedhura.
* * *

Gazeta “Imigranti”
Numri i parë i gazetës “Imigranti” doli në qarkullim me 26 shtator të vitit 1926 dhe përfundoi me 31 korrik 1926. Gjithëseit u botuan 41 numra. Kryeredaktor ishte Petro Kolonja dhe editor Qerim Panariti. Programi i gazetës ishte ky:
“Do të përpiqet që të jetë, për së pari, një gazetë e lirë e Shqipëtarëve të Amerikës dhe prej Shqipëtarëve të Amerikës”. Kjo gazetë kishte edhe një Pleqësi që kryesohej nga Kristaq Polena, arkëtar Ilo Pano, sekretar Rexhep Koburi, dhe disa zyrtarë të tjerë. Që në fillim kuptohet se pas kësaj gazete ishte një grup i fortë vatranësh pronolist, i cili me anë e këtij organi filloi fushatën e ashpër kundër Faik Konicës dhe pasuesëve të tij në gjirin e “Vatrës”. “Imigranti” e mbrojti Nolin dhe kauzën e tij politike deri në fund. Aty, redaktorët botuan shkrime të ashpra kundër Konicës dhe qeverisë së Zogut. Në mars të vitit 1926, Panariti, kritik i rrebtë kundër Konicës, kthehet me “Vatrën” dhe fillon të shkruaj për gazetën “Dielli”. Në atë rast, Konica shkruan për Panaritin:
“Z. Qerim Panariti është një student që ka shkrojtur shumë herë kundër meje; po sikur dy herë më tepër të kishte shkrojtur, unë i quaj gjëra për të harruar, nga shkaku i sherbimit që po i bën publikut shqipëtar duke zbuluar qellimet e vërteta të asaj flete. Kundërshtar imi, po jo kundërshtar i Shtetit, z. Qerim Panariti u-hoq nga ay grup posa kuptoj se mendimi i fshehtë i lëvizjes ish për dëm të Shqipërisë… ”. ( “ Dielli ” , 23 mars, 1926 ).
Kryetari i “Vatrës”, Konica, kërcnon përkrahsit e Nolit dhe këshillon Konsullatën e Shqipërisë në Boston të njoftoj autoritetet policore shqiptare mbi rrezikëshmërinë e tyre. Sipas themeluesit të “Imigrantit”, z. Kolonja, gazeta u mbyll “për arsye të lëkundjes politike të shokëve që financonin gazetën”.
Polemikat e ashpra të kësaj gazete me “Vatrën” e Konicën u shfrytëzuan me mjeshtri nga propaganda e rregjimit komunist pas ardhejs në pushtet. Nga ato polemika fillon ç’përfytyrimi i realitetit historik, krijohet figura e “antikombëtare” e Faik Konicës dhe figura “revolucionare” e tipit bolesheviko-komunist e Nolit.
50 vjet më vonë, drejtusi i gazetës “Imigranti”, që drejtoi polemikat më të ashpra kundër Konicës shkruan: “…Na u duk se Faiku na tradhëtoj’ Peshkop Nolin e i u bëmë kundërshtar. Po duke vazhduar punët, mua mu mbush mendja se ishim në gabime. Faiku shkrojti në Diellin shpjegimet bujare dhe të larta për Nolin dhe veprimet e tij në Shqipëri dhe fajet ja u-ngrakoj shokëvet e jo Peshkpoit – dhe i foli haptazi demokratikisht kur tha:”…Zogu na mundi… dhe tani le të vërejmë për të ardhmen”. – Me vijin nër- mënt kablogramet urimesh që i dërgoj Zogut që shpetoj nga ate- ntatet që iu bënë me gjithqë ishte kundërshtari më i rreptë i tij. Këto e të tjera vërejtje me bintnë një herë e përgjithmonë që Faiku i rreptë lëftonte me kalem e jo me pushkë, provonte që ishte me të vërtetë demokrati më i shquar që pat Shqipëria…”. (Faik Konica 1876-1976, Seminar studimesh, New York, 1997, fq. 54 ). Kolonja shkruan gjithashtu: “ Faiku na bëri qesharak për dallaveret që i bëmë ”.
*Marrë nga Libri i Idriz Lamajt” Për Vatrën dhe Vatranët”, New York, 2014. Nuk lejohet kpojimi pa lejen e autorit.