Archives for May 2016

Banjat në shkolla problem social apo elektoral

May 15, 2016 by dgreca

Nga Rafael FLOQI/

Një ditë para shkollës se Mesme Middle school ku vajza ime vazhdon klasën e shtatë, një grua nda ndal. Nuk i kushtoj shumë rëndësi këtyre personave, i quaj si ekscentrikë, por kësaj here fleta jeshile. Përmbante diskutimin e një çështjeje që më bëri të shqetësohesha. Në atë njoftim madje para daljes se direktivave administrative nga Obama, shprehej shqetësimi se ne mënyrë te heshtur distriktet shkollore po parashtronin një çështje qe prekte sigurinë e fëmijëve tanë. Në thelb ajo çka kundërshtohej në atë apel ishte, se do të kishte një direktivë qeveritare që për të mos diskriminuar trans seksualet që kanë lindur mashkull apo ndjehen femra apo anasjelltas ti lejohej atyre të mos shkonin në banjo sipas seksit të lindjes por sipas asaj që ata ndjeheshin. Kjo me gjithë shqetësimin mu duk ekscentrike dhe si kushtova rëndësi.

Por direktiva e administratës Obama, sipas CNN për përdorimin e banjave të shkollave nga studentët transeksualë ka provokuar një përrua kritikash. Ai gjithashtu shënon një front të ri afatshkurtër ne luftërat e koncepteve të kulturës amerikane të jetesës.
Beteja më i fundit mbi të drejtat transeksualë dhe identitetit seksual vjen në përgjigje të një letër të përbashkët të premten nga Departamentet e shkollave publike drejtuar institucioneve te Arsimit dhe Drejtësisë për të siguruar që “studentët transeksualë te gëzojnë një mjedis mbështetës dhe jodiskriminues ne shkolla.”
Vanita Gupta, kreu i divizionit të drejtave civile të Departamentit të Drejtësisë, e trajtoi këtëçështje te shtunën në fjalën e tij në fillim ne Universitin Minnesota Law School.
“Edhe pas vendimin të rëndësishëm te Gjykatës së Lartë ndaj te drejtës se homoseksualëve përmartesë vitin e kaluar në Obergefell v. Hodges që të garantuar” dinjitet të barabartë në sytë e ligjit, “Të gjithë njerëzit e shohim përpjekje të reja për t’u mohuar individëve LGBT respektin që meritojnë dhe mbrojtjenqe ligjet tona garantojnë ,” tha ajo.
“Përpjekjet për kalimin e House Bill 2 në Karolinën e Veriut shkel jo vetëm ligjet që qeverisin kombin tonë, por edhe vlerat që na përcaktojnë si popull.”
Një kleçkë ligjore mes administratës dhe Karolinën e Veriut me projektligjin ediskutueshëm House Bill 2 është pjesë e një debati të gjerë publik mbi të drejtat transeksualëve në shkolla dhe në jetën publike. Sipas rregullave ne te gjithë vendin ndalohet përdorimi nga gjithë individët e banjove publike që nuk korrespondojnë me seksin e tyre biologjikdhe kufizon qytetet ne te drejtën e miratimin e ligjeve te mosdiskriminimit.
Direktiva e administratës Obama shkon përtej çështjes sëbanjave për të prekur të drejtat e privatësisë, të dhënat e arsimit dhe zhvillimit e orëve te fizkulturës te ndara sipas seksit0. Dhe kjo ka shkaktuar një reagim të ashpër nga kleri, prindërit dhe politikanët të cilët thonë se qeveria federale me ketë direktivë ka shkuar shumë larg.Letra e përbashkët, natyrisht, nuk ka kryer fuqinë e ligjit. Kërcënimi i një prerje në fondet federale, megjithatë, është e qartë.
Por politikanët të njohur të gjithë kombit kanë brofur në këmbë kundër drejtimin nga Uashingtoni. Zv/guvernatori i Texasit Dan Patrick akuzuar administratën Obama për “shantazh” ne atë qe e quajtinjë direktivëpër një”inxhinieri sociale.””Familjet në Amerikë nuk do ta pranojë atë,” u tha ai gazetarëve.
Gov.i Teksasit Greg Abbott, në Twitter, premtoi një luftë: “Obama nuk mund të ndryshojë Aktine të Drejtave Civile ai nuk është mbret.”. Senatori i Teksasit Ted Cruz, i cili i ka fyer ligje të tilla, kur ai ishte një kandidat republikan për president, nuk ka qëndruar prapa.
“Amerika ka kuptuar se kemi një tjetër shembull sesi i Presidentit Barack Obama është duke bërë me një dekret ekzekutiv atë që ai nuk mund të bëhet përmes procesit tonë demokratik”, ka thënë Cruz.Ai shtoi, “Duke shpenzuar shumë vite në zbatimin e ligjit, e kam trajtuar shumë më shumë raste tëngacmimeve tëfëmijëve, të pedofilëve, të njerëzve të cilët kane abuzuar me fëmijëte vegjël. Kërcënimet e grabitqarët janë serioze, dhe ne nuk duhet të lehtësojmë mundësitë burrave të rritur ose djemve të rritur të jenë në te njëjtënbanjë me vajzat e vogla. ”
Gov Pat McCrory i Karolinës se Veriut ibëri thirrje Kongresit për të ndërhyrë.
“Shumica e amerikanëve, duke përfshirë edhe vete guvernatorin, besojnë se qeveria është në kërkim të një zgjidhje për një problem që ka ende për t’u përcaktuar,” tha ai në një deklaratë. “Tani, të dyja gjykatat federale dhe Kongresi i SHBA duhet të ndërmjetësojë për të ndaluar këtë hile masive te ekzekutivit, e cila tejkalon qartë autoritetin kushtetues.”
“Është e drejta e kongresit për të shkruar e ligjett ‘
Lamar Alexander, kryetari i Shëndetësisë Senatit, Arsimit, Punës dhe Komitetit të Pensioneve, përsëriti se udhëzimi nuk ishte ligj federal.”Kjo është një lloj çështje që prindërit, shkollat bordet, komunitetet, nxënësit dhe mësuesit duhet të lejohet për të punuar në një mënyrë praktike me një shumë maksimale prej respektimit të të drejtave individuale të të gjithë nxënësve,” tha përfaqësuesi republikan në një deklaratë ne Tennessee .
“Qeveria federale duhet te shkoje deri në Kongres për të shkruar ligjin, jo departamentet ekzekutive.”Zyrtarët e Departamentit të Arsimit të drejtësisë dhe kanë bërë vazhdimisht të qartë se nën interpretimin e tyre të Pjesës IX, ligji federal kundër diskriminimit në arsim, shkollat që të marrin fonde federale nuk mund të bëjmë dallime të bazuara në gjininëe studentit, duke përfshirë statusin transgjinor të tij..
“Udhëzimi bën të qartë se të dyja agjencitë federale e trajtojnë identitetin gjinor te studentit si seksi e nxënësit për qëllime të zbatimit të Pjesës IX,” tha administrata enjten.
“Nuk ka vend në shkollat tona për diskriminim të çfarëdo lloji, duke përfshirë diskriminimin ndaj nxënësve transgjinorë në bazë të gjinisë së tyre,” tha Prokurorja e Përgjithshme Loretta Lynch. “Ky udhëzim jep administratorët, mësuesit dhe prindërit mjetet që duhet për të mbrojtur nxënësit transgjinorë nga ngacmimet shokëve dhe për të identifikuar dhe adresuar politikat e padrejta të shkollës.”
Grupet LGBT vlerësoi udhëzimet si në vlerësimin e të drejtave transeksualë dhe mohimin e të ashtuquajturave “Tabela ne banjë”, që ndalojnë njerëzit nga përdorimi banjë publike që nuk korrespondojnë me seksin e tyre biologjik.
“Ky është një moment me të vërtetë i rëndësishëm jo vetëm për njerëzit transgjinorë por për të gjithë të rinjtë, duke i dërguar një mesazh që çdo nxënës meriton të trajtohet në mënyrë të drejtë dhe të mbështetur nga mësuesit dhe shkollat e tyre”, tha President Chad Griffini Human Rights Campaign.
Por, në Karolinën e Veriut, Përfaqësuesi republikan Craig Horn i tha CNN Filialin WBTV se ai ka marrë emaile nga prindërit e shqetësuar për sigurinë e fëmijëve të tyre.
“Kjo me siguri mund të jetë një çështje sigurie,” tha ai për stacionin. “Unë nuk jam duke i rene zilessë frikës, por unë duhet të jem ishqetësuar. Fëmijët janë fëmijë. Ne bëjmë gjëra të çmendura.”
Horn tha se tema të tilla si “shërbimi ndaj fëmijëve shkolla dështuar, dhuna në shkolla,bulling duke u siguruar fëmijët për të marrë një edukim të madh” meritojnë më shumë vëmendje nga qeveria federale sesa përdorimi e banjos.

Por konflikti vetëm sapo ka filluarDenny Burk, profesor i studimeve biblike në Boyce College, shkolla universitare të Teologjike e Southern Baptist në Kentucky, ka shkruar në blogun e tij: “Kjo direktivë radikale është një, hile rëndë me duar jokushtetuese, në mënyrë për të detyruar amerikanët të pretendojë se disa djem janë vajza dhe disa vajza janë djem. Kjo është absurde dhe e gabuar. “Burk parashikoi se direktiva “do të shkaktojë trazira dhe konflikt në të gjithë vendin. Kjo është një gjë qe lejon një individ për të përqafuar një identitet imagjinar. Kjo është një tjetër gjë që qeveria federale për të detyruar të gjithë të tjerët për të përqafuar atë. Kjo është duke shkuar shume larg. Në të vërtetë konflikti ka vetëm sapo ka filluar. ”
Rodney Cavness, Drejtori i qarkut Port Neches-Groves shkollave publike në Teksas, i tha KFDM-TV se ai ishte hedhur direktiva administratës Obama në plehra.
“Unë nuk e njoh presidentin Obama,” tha ai për stacionin. “Asgjë që ai bën nuk ka ndonjë copë e udhëheqje.. Kjo është një nga ato marrëveshje, ku është hile e përgjithshme të qeverisë federale.”
Një anëtar i Bordit të Rowan-Salisbury e Arsimit në Karolinën e Veriut këtë javë sugjeroi përdorimin e banjave të shkollave nga nxënësit transgjinorë mund justifikohet duke lejuar nxënësit e shkollave të mesme te mbajnë peper spray në klasë.
“Varësisht se si gjykatat vendosë për çështjet banjë, ajo mund të jetë një mjet mjaft të vlefshme që të ketë për femra nxënësit nëse ata shkojnë në banjo, duke mos ditur se kush mund të vijë nga pas ,” tha anëtari i bordit Chuck Hughes i cili, sipas Salisbury post votoi të hënën për të ndryshuar një politikë që ndalonte përdorimin e peper spry në shkollë të mesme,
Por Hughes ka thënë stacionin dhe ai dhe anëtarët e tjerë të bordit – pasi ta peshojnë pro dhe kundër –dhe do të votojnë kundër ndryshimit të kësaj mase më vonë këtë muaj.”Unë nuk isha duke menduar për çështjen LGBT”, ka thënë Hughes. ” Ajo që nga ky ligj mund te fitojnë perverset dhe pedofilëve duke përfituar është një shqetësimin i madh.
Por sa është numri i transeve/ Sipas vete sitin te Trans ne SHBAwww.gendercentre.org ne artikullin Sa si ne janë? thuhet. “

Nuk ka studime të kohëve të fundit epidemiologjike për të siguruar të dhëna mbi përhapjen e çrregullim identitetit gjinor. Të dhënat nga vendet më të vogla në Evropë me qasje në statistikat e totalit të popullsisë dhe referime sugjerojnë se afërsisht 1 për 30.000 meshkujt te rritur dhe 1 në 100.000 femra te rritura kërkojnë ndërhyrje kirurgjikale për ndryshimin e seksit.

Pra edhe sipas këtyre karakteristikave edhe ne raportin 1 me 1000 po te marrim individët trans seksualë pra duket se problemi nuk është problem real. Por ndoshta është problem se jemi ne një vit elektoral dhe pas miratimit të ligjit të miratimit të personave gay ,kauzës LGBT dhe lobit të saj të fuqishëm brenda Partisë Demokrate i ngelet dhe kjo çështje për t’u zgjidhur dhe demokratëve u duhet mbështetja e tyre.

Nga ana tjetër dhe kandidati potencial republikan për president Donald Trump që nuk shquhet për diplomaci u shmang kësaj radhe duke thënë : Unë ketë çështje do t’ua le shteteve të vendosin”.

Dy Tregime Nga Një Ditar i HUMBUR

May 15, 2016 by dgreca

Nga Agim Xh. Dëshnica/

1- BABAI, NENA DHE SHEFQETELA/

Babai, dikur mësues i nderuar dhe patriot i Pavarsisë, mori pjesë si udhëheqës në Luftën e Vlorës dhe në mbrojtjen e Kongresit të Lushnjes. Pas katër vitesh, nisijeta eëndrrave dhekalvari i vuajtjeve. Në dhjetorin e shqetësuar, u arratis duke u fshehur nëpër shpella. Dhe shpëtoi paq, megjithëse ndiqej këmba -këmbës, duke u hedhur nga një mal në tjetrin, në borë e akull, ku arinjtë grindeshin me sokëllima e gurë. Në tetor, me ndihmën e ca miqve në mal, kaloi kufirin me Greqinë në krahun e Folorinës dhe doli në Selanik.

Nëna jonë rridhte nga një familje e pasur shqiptare, me banim në Katerinën e bukur me pyje e toka pjellore. Im atë, në prag të luftës, nuk e dëgjoi lutjen e nënës për t’u larguar nga Greqia në Turqi, tek jetonin vëllezërit e saj me gjendje të mirë. Ai nuk iu përgjigj as ftesës së At Fan Nolit, për të vajtur në Boston. S’e linte tëqetë malli për vendlidjen. Në prag të pushtimit të Shqipërisë nga Italia, u kthye me gjithë familjen në atdhepër të provuar sërish shijen e hidhur të lirisë së munguar edhe në moshë të thyer.

Tre vjet më vonë, doli partizan në malet e Shpatit. Në mbarim të majit, edhe familja e mbetur pa asnjë të ardhur e la qytetin dhe pas një shtegtimi të lodhshëm, mbërriti në fshatin malor me emrin e një shenjtori ortodoks, ku jetonin barinj të fesë islame. Në atë fshat të fshehur në pyll, partizanët e armatosur e kalonin kohën për bukuri me qitje kundër gurëve. Disa jepnin shfaqje teatrale, në një skenë rrafsh me tokën midis trungjeve të pyllit, pastaj ua merrnin këngëve partizane. Ndërkohë rojat mbi një bregore vrojtonin me dylbi zallin poshtë në Devoll. Babai, aty dhe në fshatra fqinj, grumbullonte ushqime për spitalin e batalionin partizan. Në vend të kapeles, mbante një shall lidhur rreth kokës si komitët e dhjetorit. S’e duronte dot yllin në ballë. Nëna lante deri vonë çarçafët e spitalit, në çesmën e vetmuar nën fshat. Unë, atëherë afro dhjetë vjeç, me drutë e thata, mbaja zjarrin të ndezur nën kazan ebëja roje, duke u dridhur nga errësira, nga të ftohtit dhe nga ulurimat e ujqve. Një ditë, herët në mëngjes u dha alarmi, se po vinin gjermanët. Partizanët ikën maleve, kurse ne, ime ëmë, daja, i sëmurë rëndë nga diabeti dhe tre fëmijët, mbetëm nën kujdesin e kryeplakut të njohur për urti e besë. Pas një jave me ndihmën e njerëzve të tij, mblodhëm plaçkat e me tre kuaj të pestë, përreth një vit e gjysëm, shtegtuam si muhaxhirët, nga mali në mal e lumë më lumë, në shi e borë, nga njëri fshat në tjetrin, duke gjetur strehë nëpër shtëpitë e miqve të babait, në Gostimë, Sulovë e Dumre. Herë me bukë e herë pa bukë. Tek po kalonim lumin Devoll, njëri nga kuajt u tremb dhe e mori nënën me vete nëpër valët e tërbuara. Dy fshatarë u vërvitën në ujë, e kapën për freri kalin e hutuar dhe e nxorën matanë lumit. Nëna mbante nën velenxën e kuqe, mbështjellë me çarçaf të bardhë, një radio “Philips” dhebrenda jastëkëve – dy kobure, të lëna nga shtabi i arratisur. Teksa po arrinim në qytet, një skuadrilje avionësh gjuajtës anglezë kaloi fare ulët mbi kokat tona dhe mitraloi disa makina, që lëviznin xhades. Të tmerruar, të vegjël e të mëdhenj, i lamë kafshët dhe u fshehëm të strukur pranë trungjeve,nën degët e ullinjëve.

Tre vjet pas luftës, babanë e burgosën dhe e mbajtën të mbyllur në qeli, se kundërshtoi vrasjet e patriotëve dhe pabesinë ndaj Kosovës. E varën krahësh në mur. Çimenton e dyshemesë mezi sa e prekte me majat e këmbëve. E lanë pa bukë. I jepnin veç dy lugë supë të zezë e të ftohtë dhe pak ujë. Edhe atë pak ushqim që ia dërgonim ua jepnin ta hanin policëve. Qelia e errët ndodhej në Tiranë, afër Shallvares. Nëna ime dhe ne tre fëmijët mbetëm sërish si peshku pa ujë. Motra, si më e madhe, e la shkollën. Gjeti punë vetëm në ndërtim. Furnizonte me lopatë betonierat. Një ditë me urdhër nga Komiteti Ekzekutiv, një oficer me punë në Degën brendëshme, mesa më kujtohet, me emrin Jani, u strehua me gruan në dy dhoma tona. Ne, u mblodhëm në një dhomë. Pas një jave plasën zënkat ndërmjet nënës e oficerit për kuzhinën e banjën. Një të djelë zenka arriti kulmin. Këtë herë oficeri nisi me kërcënime:

-Reaksionare! Edhe ty burgu të pret!

Por nëna trime i tha:

-E ç’burrë je ti, që grindesh kështu, çdo ditë!

-Balliste!- klithi i nxirrë në fytyrë oficeri.

Një ditë papritur na flakën jashtë nga shtëpia e na nxorrën në rrugë me të gjitha plaçkat. Por me ndihmën e një këshilltari shkodran, na vendosën në një banesë të braktisur, në katin e katërt të një pallati oficerësh, me tavane, si kube bunkerësh e dritaresi frëngji lufte, ku pa dashur mund të përplasje kokën. Plaçkat e lehta i mbartëm vetë, të rëndat na i solli një hamall i dehur hallexhi, pa na marrë asnjë lek. Pas çdo hapi që hidhte, nëpër shkallë, rënkonte e thoshte:

-Ah, unë i shkreti – fukara! Po edhe ju – fukarenj tok me mua!

Babai, më në fund, doli nga qelia. Dhe, si iu bë gjyqi, u lirua edhe nga burgu. Ia hodhën fajin Koçit. Veç, nuk e kthyen më në punë. Iu desh të kërkonte ndihmë për punë nga të afërmit e miqtë. Ishte koha e triskave, kur njerëzit ishin ndarë në klasa si boksierët: i rëndë, i lehtë dhe ordiner.

Një ditë në kuzhinën e ngrohur nga stufa e vjetër italiane e markës “Bechi”, nëna, si përherë shtëpiake, që fliste gjysmë turçe e gjysmë libovitçen të përzierë me greqishten, pyeti:

-Ç’do të thotë ordiner?

Iu përgjigj babai:

-Ordiner i thonë njeriut, që jeton kot në këtë botë.

Një ditë ata të Frontit e kërkuan nënën në mbledhje. Kryetarja, një grua e bëshme bionde, që nëna e thërriste libovitçe sipas mbiemri të burrit, Shefqetëla, u ngrit e i tha:

– Ti, shoqe, aty, pse nuk asiston në konferencat tona?

Nëna, që ishte me shkollë turke, ia ktheu me shqipen e saj:

-Unë, moj bijë, nuk e kaptoj latinçen mirë. Ju molloisni më shumë latinçe se shqip!

-Jo! S’është e vërtetë! Ti, shoqe, nuk vjen këtu, se je e pakënaqur nga pushteti popullor; se një nip ballist e ke në burg. Kujton se nuk e dimë!? Ne të gjitha i dimë!

Nëna u ngrit vrik në këmbë e ia ktheu:

-Ç’thua, moj zonjë! Se mos vetëm ai është në burg! Gjisma e popullit në burg është!

Pas një jave, përsëri, ponga “ i flamosuri Komitet”, siç e quante nëna, e lamë, edhe atë banesë me kube. Na strehuan në dy kthina fare të vogla te një hotel i shtetzuar, i mbajtur mos më keq, me koridor e banjë të përbashkët me fqinjët, natë ditë në terr e pa ujë afër Burgut të vjetër. Befas në mesnatë zgjoheshim nga britma e rojave: ndal!!

Kaluan disa vite. Nipi doli nga burgu, kurse Shefqetëla, s’u muar vesh nga ç’shkak, u internua me familjen diku në Myzeqe. Ishin kohë të vështira. Ata, që përdorën pushtetin si shpatë dhe kishin në duar fatin e njerëzve të ndershëm, më së fundi therën njëri – tjetrin.

2-ORA ZENITH

Ndërsa po kaloja i hutuar përmes një dyqani të madh me orë të mbyllura brenda xhameve, m’u kujtuan orët e viteve të shkuar. Qysh në fëmijëri dhe më vonë, në shkollë, kisha dëgjuar tregime nga më tërheqësit për matjen e kohës. Mjetin për këtë qëllim, njëri e quante orë me rërë, apo orë dielli, tjetri – orë dore, sahat xhepi, apo qostek me kurdisje. Në ditët tona kanë marrë dhenë orët e dorës me zë njeriu për ata, që nuk shikojnë mirë, orët që ushqehen me rreze drite, orët e murit me zogj e dollapët e drunjtë me xhama të sahatit me laviers. Thonë se ka patur edhe orë mjeshtrash të mëdhenj, ku dëgjoheshin hymne korale për mbretër e princa me figura grash e burrash në skena, që hapeshin e mbylleshin. Edhe mjaft qytete hijeshohen nga kullat e larta të sahatëve, si Big-Bengu i Londrës, 96 metra i lartë, Kulla vigane shumëkatëshe e Bostonit, që shërben si sahat dhe hotel. Në sheshin San Marko të Venecies, mbi një kullë, në orë të caktuara, dy shtatore burrash të fuqishëm godasin me çekanë një kambanë bronzi. Edhe sot, nëpër fshatrat tona kohën e gjejnë me afërsi me hijen e pipës mbi shuplakën e dorës, apo me një shufër druri a hekuri mbi tokë. Dëgjohen edhe zëra, se dielli është ngjitur dy pashë apo një hosten mbi Sopot! Ndërsa ora e gjallë, këndesi, zgjon gjumashët, ashtu si në rubairat e Khajamit:

“A e di përse këndesi po këndon

Menatë dhe nga gjumi po të zgjon?

Që shkoi një ditë po të lajmëron

Dhe ti, çkujdesur, fle dhe ëndërron!

Zgjohu! Mëngjesi me shigjetë e grisi

Perden e Natës, Yjt’ i arratisi,

Dhe Dielli gjahtar me rreze kapi

Çdo majë mali e pallati e lisi! ”

Në kohët e reja, orët elektronike janë vendosur në kompjutera e në celularë, disa me vlerë janë ndrydhur në muzeume, shumë të tjera presin të shiten, ose janë harruar nëpër sirtare, ose janë hedhur në kosha plehrash. Çmimet e tyre janë nga më të larmishmet. Orët e shtrenjta hyjnë në sferën e stolive. Kur i sheh çmimet e tyre, të dhembin sytë dhe koka. Të lirat u shërbejnë qytetarëve për të vajtur në punë pa vonesë, për takime në kafe, ndërsa orët e shtrenjta – për të udhëtuar në vende të largët. Orët e lira i quajnë edhe roskop. Ora të gëzon, por edhe të tmerron. Orët në botë kanë emra sipas gjuhëve: shqip atyre u thonë – orë, anglisht – clock, frëngjisht – horologe, italisht – oro’logio, turqisht – sahat, rusisht ças, etj, etj. Shpikësit e panjohur të orëve u bënë shkak për ndërtime punishtesh e fabrikash dhe për një varg dyqanesh me fitime për tregtarët, sidomos për sahatçinjtë.

Bota e orëve apo e sahatëve Omega, pas luftës te ne qe harruar. Në pazar na mjaftonte Kulla e Sahatit. Veçse, herë pas here akrepat, ndalonin. Kambana pushonte. Flitej se njerëz të caktuar me detyrat e sigurisë qytetare ndaj rreziqeve, sidomos natën, merreshin me çrregullimin e kohës së ndonjë kryengritjeje të mundshme nga armiqtë e popullit, që flinte. Mbase edhe mungesa e orëve në dyqane dhe e telefonave në shtëpitë e qytetarëve, lidhej me parandalimin e ndonjë plani kundër pushtetit popullor. Akrepët frenonin në pikat e zeza të fushës së bardhë te Sahati, posi një tren i prishur në shinat e hekurudhës. Kur ata nisnin të lëviznin, do të thoshte se rreziku qe larguar. Gjithsesi, kambana nuk ndihej me tingëllimin e fortë “dang!” në orën e plotë, “trang!” në gjysmën e orës dhe “tring!” në çdo pesëmbëdhjetë minuta.Pra, për kohën tingëllojnë miliona zile e kambana në tërë skajet e rruzullit tokësor.

Ishte ditë e diel. Për të vrarë kohën, hapa e mbylla disa dosje të pluhurosura. Në njërën prej tyre gjeta një tregim të harruar. Në atë letër të zverdhur nga koha munda të lexoja këto rreshta për orën Zenith të babait:

“Kur punoja me shifra në një ndërmarrje ndërtimi në rrethinat e qytetit, isha fare i qetë për kohën. Për t’u nisur në punë, më zgjonte babai pensionist, pasi hapte kapakun e sahatit të xhepit të markës Zenith, nga vitet e marmalatës, të makaronave dhe vino Chiantit. Ora me fosfor e tryezës e po asaj kohe, e markës Veglia, nuk punonte më. Dikur zilja e saj binte fort tri herë në mëngjes. E treta binte pa pushim, deri sa zgjonte edhe komshinjtë. Tashmë në atë orë relike ndrinin vetëm numrat e akrepat me fosfor, ndërsa zilja e çtingëlluar, sa ta prekje pak, binte kot më kot. E mbanim si stoli mbi komodinë.

Kur punoja deri pas mesnate, harrohesha midis letrave dhe s’më shkonte ndër mend të pyesja se sa ishte ora, sepse si shumë të tjerë duhej të mbushja formularët e pafund për zyrtarët e lartë, të cilët në ato orë flinin rehat në vilat e partisë. As në sheshin e ndërmarrjes, apo në zyrat e drejtorisë, nuk shihej e as dëgjohej ndonjë orë. Ato dukeshin në çastin e përurimit, por pasi prisheshin, “mbeteshin në tako” e s’merrej më njeri me to. Ai mjet aq i nevojshëm ishte mall jashtë liste dhe i rastit nga importi. Orët e markave Gub e Zenith madje edhe Pobjeda ishin me çmime më të lartë se paga mujore e një nëpunësi, palé e punëtorit. Për çdo rast në shtëpi na ndihmonte ora Zenith e babait. Befas një nipçe, duke luajtur na e prishi Zenithin. Qysh atë ditë për të vajtur në punë më zgjonte babai, kur shkonte në radhën e kosit, sipas marrëveshjes me një komshi, i cili trokiste në portën tonë herët në mëngjes.

Për fat të mirë, teksa kalova bregut të Himarës te një dyqan i harruar në Dhërmi, gjeta disa orë gjermane të markës Umf – Ruhla, të tipit roskop, të trashë sa një kokërr qepe, me çmime pothuaj falas. Pa e zgjatur, bleva një prej tyre. Kështu, me orën në dorë, u ktheva në shtëpi plot gëzim. Pra, shqetësimi, për t’u nisur në punë mori fund. Shpëtova dhe nga trokitja e komshiut në portë, nganjëherë në mes të natës. Por, një ditë, kur asfaltohej rruga pranë drejtorisë, u afrova të shihja ziftin në kazan. Për dreq, ora ime gjermane m’u shkëput nga rripi e ra brenda në llumin e zi. Një punëtor nxitoi me lopatën në dorë, e futi në fuçi, e gjeti dhe e nxori jashtë. Një mekanik i moshuar, mjeshtër për gjithcka, e mori orën dhe e zhyti në një enë me benzinë. Umf – Ruhla u pastrua për bukuri dhe nisi rrahjet: tik- tak, tik-tak, tik-tak! Qysh nga ai çast, ata që mburreshin me orët Zenith e Gub, kur më ndeshnin udhës, më thoshnin me buzën në gaz: “Të lutem, sa është ora ekzakt?…”

Tregimi vazhdonte më tej, por qe e pamundur të lexohej. E pashë me vend ta plotësoja sipas kujtimeve dhe t’ua tregoja miqve të mi.

LETRA e aktorit serb për ministrin serb

May 15, 2016 by dgreca

LETRA e aktorit serb për ministrin serb: Bëhuni burrë dhe uroni Kosovën për FIFA e UEFA/

Një aktor serb i quajtur Cedomir Petroviç i ka shkruar një letër ministrit të Sportit të Serbisë, Vanja Udoviçiç duke i thënë që t’ia zgjatë dorën Fadil Vokrrit dhe t’i urojë pranimin në FIFA dhe të lërë anash luftën dhe inatin politik, shkruan Dialogplus.ch.

Petroviç shkruan se futbollistët e Kosovës dhe fansat e futbollit në Kosovë e meritojnë si gjithë të tjerët të gëzohen dhe të garojnë në nivele të barabarta me të gjitha shtet tjera.

Madje ai shkruan se do të ishte mirë që Serbia të ndihmonte Kosovën në këtë proces e mos ta pengonte, duke treguar kështu vullnetin e saj për dialog e përmirësim marrëdhëniesh.

Aktori i njohur serb i kujton ministrit të Serbisë se pro Kosovës votuan 141 shtete dhe kjo tregon më së miri çfarë debakli ka pësuar Serbia duke u mbështetur vetëm nga 23 shtete.

Në fund Petroviç shkruan edhe për sukseset e Vokrrit si futbollist dhe kontributin e tij.

Zoti Ministër,

njerëzit si ju në shkollën fillore dhe në fund i kemi quajtur spiunë të vegjël. Sa mirë do të ishte nëse Serbia do të votonte për anëtarësimin e Federatës së Futbollit të Kosovës në FIFA. Sikur t’i kishte ndihmuar, si fqinji i parë. Sa rëndësi do të kishte kjo për rrjedhën e mëtutjeshëm të bisedimeve me Prishtinën. Sa do të shihej dëshira jonë e vërtetë dhe vullneti që ato bisedime t’i zhvillojmë sinqerisht.

Nuk ka fuqi në botë që mund t’ua ndalojë futbollistëve të Kosovës dhe fansave të tyre, të cilët e duan futbollin si ne, për të cilët jetë e vërtetë është gara me reprezentacionet e tjera, që të luajnë futboll me të gjitha reprezentacionet e botës.

Ata s’kanë uniforma ushtarake. Ata bartin fanella me numra, me mbiemrat e tyre. Dija, shkathtësia, kondicioni, ferplej, këto janë armët me të cilat disponojnë futbollistët e Kosovës.

Nuk mund të bëhet fjalë për «goditje të rëndë ndaj sportit» për shkak të interesave politike. Ju jeni djalë i ri. Sportist. E dini shumë mirë si ndihen futbollistët dhe sportistë e tjerë kur janë të mbyllur në qark në vendin e tyre. Kur s’mund të dalin nga oborri i tyre dhe nga livadhi i tyre. Kur s’mund t’u tregojnë edhe të tjerëve se janë futbollistë me cilësi të njëjtë në mos më të mirë se shumë të tjerë. Nuk do të ishte mirë që në këto kohë krizash për futbollin tonë të luajnë me ne. Ndoshta FIFA do pyeste veten nëse e kemi merituar të jemi anëtar i saj.

Edhe sportistët tanë kanë qenë të goditur nga sanksionet. E dinë si është ko. Ju thoni – nuk do të heqim dorë nga lufta! Cila luftë, zoti Ministër? Garën e sportistëve nganjëherë e quajmë «luftë», duke dashur që ashtu të tregojmë rivalitet të madh sportiv. Ðokoviçi zhvilloi një luftë të rëndë kundër Nadalit…

Do t’i padisni në gjykatë? Nëse vetë e keni sajuar këtë deklaratë, harrojeni sa më shpejt. Nëse keni marrë urdhër, refuzoni ta zbatoni. Jepni dorëheqje, që të mos e shkatërroni prestigjin tuaj sportiv, i cili nuk është i vogël.

Rezultati i votimit për pranimin e Federatës së Futbollit të Kosovës në FIFA është 141 me 23. Ju, si sportist e dini se kjo është humbje katastrofale e atyre që ishin kundër pranimit.

Fadil Vokrri erdhi në Partizan në vitin 1986, kur e braktisën Zdravko Varga dhe Dragan Mance, i aksidentuar tragjikisht. Si mesfushor Vokrri u bë lojtari i dashur i jugut të Partizanit. Në Partizan Vokrri kaloi tre stinorë të ligës së parë, ka luajtur 55 ndeshje të ligës së parë dhe ka dhënë 18 gola në ligën e parë. Për reprezentacionin e Jugosllavisë ka luajtur në periudhën 1984-1987. Ka luajtur dymbëdhjetë ndeshje me reprezentacionin dhe ka dhënë gjashtë gola. Sot Fadil Vokrri është kryetar i Federatës së Futbollit të Kosovës. Urojani. Bëhuni njeri.

Bëhuni sportist. Harrojeni funksionin e ministrit. Dikur s’do të jeni më. A do t’ju vijë turp për këtë deklaratë? Gjithçka varet nga ju. Sportistët janë njerëz të kuptimeve të tjera dhe të vlerave morale.

Me Nazmi Salihun nga Kosova, stilistin shqiptarë në Rocky Hill- Connecticut

May 15, 2016 by dgreca

Nazmi Salihu, floktari nga Kosova, me personazhet e Amerikës, Jennifer Aniston, Owen Wilson (dhe vëllai i tij Luka), Kenny Rogers dhe anëtarët e ekipit të basketbollit Minnesota Timberwolves/

Intervistojë Beqir SINA/

ROCKY HILL, CT – Një shqiptar nga Kosova, i cili u largua nga vendi i tij, për t’i shpëtuar shërbimit ushtarak serb në vitet e luftës dhe shpërbërjes së saj, iu dha një jetë të re në Shtetet e Bashkuara dhe me mjaft sukses duke sjell edhe përvojën e tij nga Lipjani – Kosovës, në SHBA.
Nazim Saliu, i njohur gjithashtu si “Noli,” është një Berber – Floktarë, i cili është duke jetuar një ëndërr në sallonin e tij Rocky Hill – Noli Hair Studio.
Kjo është një ëndërr që nuk dukej të jetë e mundur, kur ai ishte në Kosovë në fund të viteve 1990, por ja që u bë një realitet.
Lufta në Kosovë, vrau me mijëra dhe pati larguar nga shtëpitë e tyre afro 1 milion shqiptarë – shumë prej tyre e gjetën veten atë kohë në kampet e refugjatëve, duke përfshirë edhe familjen Saliu.
Saliu erdhi në Shtetet e Bashkuara, dhe ai u vendos në Mineapolis, ku ai ka prerë flokët edhe disa personazheve të shtetit deri në Kapitol dhe u nderua edhe për shërbimin e tij në Minesota.
Pasi që jetojë me familjen e tij në Minnesota për rreth nëntë vjet, Saliu tha se ai e dinte se ishte koha për të bërë një lloj të ndryshimit dhe kjo është ajo që në fund të fundit e çuan në Rocky Hill – Connecticut, ku ai jeton tani me familjen e tij dhe është bërë mjaft i njohur dhe i kerkuar në këtë qytet, nga prerja e flokëve tani për gati nji dekad.
“Të jem i sinqertë, në qoftë se ajo nuk ishte që Shtetet e Bashkuara, për të dërguar trupa në Kosovë,dhe sulmi i Natos me ne krye SHBA, duke i dalë në krah UÇK-së, unë jam 100 për qind, I sigurt se askush nga Shqipëria, Kosova, nuk do të ishte nga ne në Kosovë, sot,” ka deklaruar Saliu.
Kjo është edhe arsyeja pse Saliu, ka ofruar një rast të veçantë dhe të pikasur nga shtypi lokal ngaqë ai ka berë nji haircuts prerje flokësh, falas , Ditën e Veteranëve – në SHBA, çdo, oficeri i policisë, veterani të ushtrisë Amerikane, apo zjarrfikësi, në Rocky Hills, gjatë gjithë ditës Veteran Day – në salon të tij Noli Hair Salon.
Për afër tre dekada, në Amerikë, Nazim “Noli” Saliu, ka qenë krijuesi i dy stileve klasike dhe “cutting-edge” për burrat dhe gratë.
Trajnuar në Maqedoni, Noli, si i thërrasin, atij, ka punuar ndërkombëtarisht para se të vijnë në Shtetet e Bashkuara, duke punuar për nëntë vjet në Minesota, në salone të njohura në kryeqytetin e shtetit në Mineapolis, si në aeroportin St. Paul International Airport, dhe tani në Rocky Hills CT.
Në biografinë e tij mësojmë se ndërsa ai ishte duke punuar në aeroport, ai kishte mundësi për të prerë flokët për njerëz të famshëm, që u ndalën në pritje për fluturime. Të tillë si Jennifer Aniston, Owen Wilson (dhe vëllai i tij Luka), Kenny Rogers dhe anëtarët e ekipit të basketbollit Minnesota Timberwolves, të gjithë ata i a “kanë besuar” aftësisë së stilisit shqiptarë në Amerikë, Nolit.
Noli, që nga viti 2008, është duke ushtruar profesionin e tij, në shtetin federal Connecticut, qytetin Rocky Hill, ku jetonë edhe një komunitet i ri, dhe organizuar mirë i shqiptarëve të Amerikës.
Ndërsa, ai mund të trajtojë çdo te prerë flokesh nga ato tradicionale tek moderne, Noli, është i specializuar në teknikat e reja, ato që i japin klientët e tij, “njëqindë” e ca lloj stile. Ai ka qenë i angazhuar duke stilizuar fillimisht, dhe punuar në salone nga më prestigjoze në Europë, pikërishtë, më parë se të vinte në SHBA, duke fituar edhe çmime në qytete, të tilla si Budapest, Stamboll dhe Berlin.
Vitin e kaluar, ai konkuroi në Zvicër dhe në Milano, me të famshëmen floktore Cuzzucoli Gianni Il Figaro. Pa marrë parasysh atë stilin tuaj, Noli Hair Studio, benë me dije klienteve të tij, se ai “ka një qëllim: për të bërë të sigurt atë që ju doni me flokët tuaj!” t’ju bëj sa më të kënaqur dhe të dukeni më të bukur me stilin e flokëve, që ju keni zgjedhur.
Nazim “Noli” Saliu, ka dy vajzat binjake, edhe ato stiliste Alma dhe Nora, të cilat kanë qenë me biznesin e tij, për dy vjet. Alma dhe Nora, janë dy të diplomuarat e akademisë së këtij arti, Brio Academy, dhe tani ndajnë përkushtimin e provojën e studios Noli Hair Studio, për të dhënë, edhe ato çdo klienti një look të përshtatur dhe një përvojë e mrekullueshme. Të dyja janë të specializuar në shërbime të tilla si ngjyra, depilim, make-up dhe perms.
“Interesi i tyre në flokët dhe make-up filloi si fëmijë, kur ato së pari kan praktikuar aftësitë e tyre në çdo klient dhe me shoqe e shokët e tyre. Nora dhe Alma, besojnë vetëm tek shkolla , andaj ato kan zgjedhur për vazhduar shkollimin e tyre, dhe janë quajtur IT & Ambassador LY Law”, na tregonë Nazim “Noli” Saliu, për dy vajzat e tij, Nora dhe Alma, duke folur në këtë intervistë, të cilën ia kemi kushtuar me shumë profesionit të tij, talentit, dhe suksesit.
Nazim- Noli, si i thërrasin atij këtu në Amerikë, është një ndër floktarët më të kërkuar në SHBA, si në punën e tij të përditshme por edhe për studiot kinematografike, dhe televizive, i cili nëpërmjet punës së tij prezanton kreativitetin e floktarit. Në një intervistë të posaçme për Bota sot, ai ka treguar për rrugëtimin e tij në këtë profesion, duke shpjeguar edhe për disa nga rruget e suksesit të tij, si i ka arritur ato.
Me prejardhje nga qyteti i Lipjanit, Nazim Salihu që më shumë se dy dekada jeton dhe punon në SHBA, këtu ai ka sallonin e tij personal si dhe akademinë e stilizimit të flokëve në mënyra të ndryshme e për stinë të ndryshme, Noli Hair Studio.
Me Nazim “Noli” Salihu, flokëtorin shqiptarë nga Kosova, i cila tani ushtron profesionin në lagjen Rocky Hill – të Connecticut , foli gazetari ynë në New York, Beqir SINA. I cili ishte duke përgatitur flokët e aktorëve për komedinë e producentes dhe aktores së njohur shqiptare në SHBA, Elza Zagreda, filmin Growing Up Fat & Albanian……
Noli, kur lindi dëshira juaj për të stiluar, dhe si ju ka motivuar ajo, si ju i hytë krijimeve stilistike?
Unë kisha një dashuri të madhe ndaj artit, që nga fëmijëria. Pasioni për të stilizuar – pra flokëtore, nisi në një moshë shumë të herët, pasi ky profesion i përkiste gjithashtu edhe dajës simë, i cila ka ndikuar shumë në profesionin timë sot.
Kur e hapet studion Noli’s Hair Salon? Pra, kur lindi linja e parë e stilit Noli’s Hair Salon?
Biznesi a po salloni imi i parë, që kam hapur ka qenë në vitin 1980 në Lipjan, Kosovë.
Përse zgjodhët këtë emër ?
Noli është pseudonimi im i fëmijërisë, andaj dhe pagëzova biznesin tim.
Po a i kishit idetë e qarta? qysh në fillim dhe a mendoni se funksionoi ideja? Pra po filloheshin të qartësoheshin edhe idetë?
Sigurisht, Po! Ishte hapi im i parë i suksesshëm. Hapja sallonit Noli, në Lipjan Kosovë, vitin 1980. Ideja funksionoj më mirë se sa e prisja, dhe kjo më inkurajojë që ta vazhdojë punën time dhe të mos ndalem.
Pra a ishte Noli’s Hair Salon e para shkallë e karierës tënde?
Noli’s Hair Salon! Po , siç e përmenda më parë, hapi i parë ishte hapja sallonit Noli në Kosovë vitin 1980 , pastaj hapja e biznesit timë të dytë në Rocky Hill, Connecticut SHBA në vitin 2008 ku unë punojë sot.
Si ka marr formë prej atëhere profesioni i stilistit ? prej jush
Nazim Salihu, gjithmonë ka qenë i apasionuar dhe krijojë stile qoftë nga tradicionalisht deri në ato të quajtura modernistic. Më pëlqen të eksperimentoj me flokët, duke qëndruar brenda stilit tim. Është kjo, mendoj, që e bën të veçantë një person në identifikimin e stilit.
Cili ka qene sekreti që të ka bërë me të lumtur në stilin që ti krijon?
Sekreti i vetëm është të kesh ide të qarta dhe mbi të gjitha shumë pasion dhe vullnet për punën që bën, të jetosh për një çast sa i kushton prerëjes së flokëve me kënaqësin qe i kroijon klintetit , kur ai mbetet më së i kënaqur me ty.
Kush është ikona juaj e stilimit që ju frymëzon në krijimet që realizoni?
Ikonat të mirë janë të shumta, për mua çdo kilentë – pra punë që karakterizon atë e cila është klasike dhe elegancë, e cila me frymëzon.
Industria e modës dhe Hair Stilist është një biznes i vështirë, ju si ja keni dalë? Cili është sekreti juaj?
Shumë e vërtet! Fillimet janë të vështira, dhe është një hap shumë i rëndësishëm që duhet ta ndërmarrësh. Përballja me klientin është sfida e parë, pasi je ti ai që duhet të mbash mbi supe përgjegjësit. Pastaj një tjetër vështirësi është gjetja e vendit, analiza e tregut dhe mbështetja financiare, janë disa faktorë që tregojnë ecurinë e karrierës që në fillim. Sekretin e përshkruaj me një fjal – Dëshirë- po dëshirove çdo gjë është e mundur .
Çfarë ju ka influencuar më tepër në biznesin tuaj? Hair Stilist
Përvoja shumë vjeçare në Maqedoni,Kosovë, e sidomos , kjo në SHBA- ku niveli i Saloneve të Flokëve është shumë i lartë, pra fillimet e mija në eksperiencën time në Minneapolis /Saint Paul dhe tani Rocky Hill Connecticut , padyshim që ka patur një ndikim të fortë në formimin tim profesional.
A keni pasur rast të stilizoni , aktor, artistë me emër, apo VIP ? Dhe a jeni marr me ta në mënyrë të veçantë?
Po, kam pasur nderin dhe kënaqësin të stiloj vipat -persona VIP, me famë botërore. Siç jan, Jennifer Aniston, Owen Wilson (dhe vëllai tij Luke Owen), Kenny Rogers dhe anëtarët e ekipit të basketbollit Minnesota Timberwolves, të gjithë kanë qenë besuar në aftësi e mija . Kur një punë bëhet me pasion, vështirësia kalohet pa u kuptuar. Klienti nuk gjen diferencim në atë linjë timen.
Unë jam duke bashkëpunuar me një djalë, nga Kosova, i cili është Arian Bajraktari, dhe është një grimer i talentur për filma. Me Bajraktarin, së bashku dotë kemi nji Projekt me Mirsad Abazi, actorin e filmave auction.
Gjithashtu, unë regulloj disa moderatore të njohura në 2 kanale Tv dhe nji radio shtetrore, në qytetin tonë, Televizionin Eyewitness Channel 3 ABC 7, në Connecticut, dhe në radion shterore WRCH 100.5.
Po me filma dhe Fashion Show? “Tephiun e Kuq”
Po, më 27 Mars, isha pjesë e javës së modës Shqiptare në Manhattan New York, më 3 Prill, mund tju kujtojë eventin e madh Albanian Week Fashion në New York dhe në Hartford, me atristen Mrika Krasniqin dhe të talentuarën Bora Balaj, ose më të fundit me aktoren e njohur dhe produecenten shqiptaro amerikane, në filmin e ri ,të Elza Zagreda, apo edhe me actorët të tillë si Xhevat Limani, Marko Caka dhe Julian Gjaci, apo të tjerë.
Nga ndryshon puna me, aktorët, artistët, dhe vipat dhe ajo me njerëzit e thjeshtë? Cila është më e vështirë?
Klientët që kam jan kategoritë të ndryshme , qoftë nga vipat(personat VIP) deri më i thjeshti. E kam më të lehtë të punoj me klientët e rregullt, sepse në koncept ato tashmë më njohin dhe e kanë krijuar atë lloj konfidencialiteti e pranueshmërie ndaj ideve të mia, prandaj janë më komodë.
Cilët janë disa nga stilet në mënyrë të vazhdueshme le të themi?
Varësisht prej personave. Ka prej atyre që preferojnë diçka të thjesht,mirëmbajtje të lehtë. Ke po dhe nga ata që dëshirojn diçka unike apo edhe që është speciale, enkas e personalizuar për ta, dhe këtë e ofron vetëm një artist.
Si e shihni karrierën tuaj në të ardhmen? Projektet që keni?
Kërkesat për Projektet të reja janë gjithmonë të shumta ,me keq ardhje jo përherë mundemi t’ju përgjigjem ftesave, sepse unë vëç kam një biznes të shëndoshë dhe të suksesshëm, që i përqëndrohem shumë.
Cila është sfida më e bukur që keni pasur teksa stiloni një personi?
Gjithmonë, puna jonë është më sfiduese të cilët janë klientët e ri . Është momenti ku shihen të gjitha mangësitë. Por, me kalimin e kohës dhe me përvojën që kam fituar, tani më sfiduese është leximi i mendjes së klientit.
Së fundmi ju si stilist i njohur dhe me pervojë e suksese, me sa shikohet edhe nga kjo intervistë, çfarë do t’i këshillonit atyre që do donin të fillonin biznesin e tyre në modë dhe stilist?
Do t’u thoja se :”Natyra e suksesit kërkon ambicie , një etikë të vështirë pune, frymëzim dhe motivim . Suksesi nuk është çelësi i lumturisë . Lumturia është çelësi i suksesit . Nëse e doni atë që bëni , do të jeni të suksesshëm .

NELO DRIZARI, EDITORI I DIELLIT, GAZETARI I PARE NE ZERIN E AMERIKES

May 14, 2016 by dgreca

NGA DALIP GRECA/

Urime Zerit te Amerikes ne pervjetorin e 73, simbolit te Fjales se Lire, aleatit me te rendesishem te shqiptareve ne rrezimin e diktatures komuniste, Zeri i se vertetes, zeri qe solli mesazhet e Lirise dhe “vrau” friken ne kohen e veshtire! Ne kete pervjetor gjej rastin qe te permend faktin se nder gazetaret qe hapen seksionin shqip te “Zerit te Amerikes” ishte edhe Editori i Diellit per vitet 1937-39, i pari gazetar qe kreu studimet per Gazetari ne Universitetin e Kolumbias ne Nju Jork, Nelo Drizari, me origjine nga Mallkastra. Ai e editoi Diellin per rreth 3 vite, ishte autor i te parit Fjalor “Shqip-Anglisht” dhe Anglisht Shqip, autor i Gramatikes, shkroi edhe romanin”Kenga e Irenes” , romanin “Four Seas to dreamland”, ”Katër stinë për në vendin e ëndrrave”, ”Xhek London dhe ëndrra e pamundur”, “Kopshti piktoresk i magjepsjes” si dhe librin”Skenderbeu”. Nelo Drizari shkroi dhe poezi, kontribuoi ne gazetarine amerikane, duke u bere avokat i Shqiperise perballe sulmit te gazetave e agjensive, ish me pikpamje monarkiste, besnik i mBretit Zog, dishepull i Konices. Ne arkivin e Vatres ndodhet dhe rekomandimi qe Vatra i dha ish editorit te Diellit,Nelo Drizari, kur nisi punen ne Zerin e Amerikes. Po kush ishte Nelo Drizari?

****

Nelo Drizari, editori i Diellit në vitet 1937-39, kryetar i degës së Vatrës për New York më 1928, ishte themeluesi i Seksionit shqip të Zërit të Amerikës, ishte gazetari i parë shqiptar në SHBA i diplomuar në Columbia University dhe professor ne atë Universitet, sekretar i Shoqërisë”Përparimi” dhe kryetar i “Lidhja e Studentëve shqiptarë në Amerikë”.Drizari u dallua si gazetar, romancier, gjuhëtar, studius dhe piktor. CV-së së tij duhet t’i shtojmë edhe një fakt: Drizari qe i pari që futi gjuhën shqipe në programet shkollore të Columbia University-t, ku ish studenti u rikthye si pedagog i gjuhës shqipe. Në vitin 1934 ai do të botonte fjalorin e parë Anglisht-Shqip dhe më 1947 Doracakun Shqipja e folur dhe e shkruar.

SEKRETAR I SHOQËRISË “PËRPARIMI” DHE KRYETAR TEK “LIDHJA E STUDENTËVE”

Nelo Drizari është ndër intelektualët më përfaqësues të shqiptarëve të Amerikës në shekullin e shkuar. Emri i tij ndeshet që nga fletoret(gazeta) e para të shoqërive shqiptare në Amerikë e deri tek The New York Times. Në shtypin e shqiptarëve tëAmerikës emri i Drizarit gjendet që në vitin 1916. Në numrin e parë të revistës së përmujshme “Përparimi” me editor Vangjel D. Nasse, që kishte nisë botimin në New York më 1916, mësojmë se Zenel H. Drizari ishte emëruar sekretar i saj. Nelo është përftim nga emri i tij i lindjes Zenel. Detyrën e sekretarit të Shoqërisë “ Përparimi”, duket se nuk e mbajti gjatë. Nuk dihen arsyet e largimit të tij si sekretar, por në numrin e shtatorit 1916, nuk e gjejmë emrin e Nelos si sekretar.Ndërkohë që në numrin e shtatorit botohet një njoftim, që përcjell shënimin se “ish sekretari i “Përparimit” z. Zenel Drizari, përfaqëson “ Përparimin” në Watertbury, Connecticut. U lutemi shqiptarëve të atjeshëm t’i dorëzojnë pajtimet tek ai dhe të merren vesh me përfaqësonjësin tonë për çfarë do marrdhënie me “Përparimin.” Nelo Drizari në kohën që kryente studimet ishte tepër aktiv në jetën shoqërore. Ai ishte pjesë e shoqatës të krijuar nga studentët shqiptarë të Amerikës, “Lidhja e Studentëve Shqiptarë” , e krijuar që më 22 shkurt 1918 dhe i pranishëm me shkrimet dhe këshillat e tij në revistën “Studenti”, organ që kishte botim stinor , pra një numër në cdo stinë.Shoqata, që e kishte qendrën në American Int. College,Springfield, Mass, kishte për inisiator Qerim Panariti, editori më jetëgjatë i Diellit. Panariti ishte inisatori i takimit themelues dhe kryesues i mbledhjes themeluse, i ndihmuar si sekretar nga i biri i patriotit të madh, Petro Nini Luarasi, Skënderi.Pareshqevi Qiriazi,e pranishme në mbledhjen themeluse,ish editore e “Yllit të Mëngjesit” u zgjodh kryetare nderi e shoqatës së studentëve.
Në kroniken nga mbledhja themeluse, revista “Studenti” veçon diskutimin e Nelo Drizarit, i cili qe shprehur se ishte detyra e studentëve që ta forconin këtë shoqatë ,që do të jetë shumë e dobishme për djalërinë shqiptare.Nelo Drizari u zgjodh nënkryetar i Lidhjes së Studentëve me shumicën e votave në Kuvendin e parë, ndërsa në Kuvendin e dytë, atë të vitit 1919, u zgjodh kryetar, ndërkohë që Lumo Skëndo(Mithat Frashëri) ishte kryetar nderi në vend të Pareshqevi Qiriazit. Nelo ishte një nga kontribuesit kryesor me shkrime.Në numrin e parë të revistës, që botohej katër herë në vit, në botimin e Stinës së Dimrit, Nelo Drizari prezantohet me essene “Bëhu mjeshtër i vetes sate”, ku zbërthen idenë se përparimin e njeriut në jetë e ka në dorë vetë njeriu, edhe pse fati ka pjesën e vet. Përveç kësaj, gjejmë dhe një artikull shkencor të Nelos nga fusha e Astronomisë,ku në dy faqe të revistës sjell interpretimin e ndërtimit të gjithësisë, të planetitit tonë Tokë dhe marrdhëniet me planetet e trupat e tjerë të gjithësisë. Bie në sy interpretimi shkencor dhe spjegimi i qartë dhe i kuptueshëm për çdo lexues . Ja si e spjegon ai ndërtimin e tokës:” Dheu është rrumbullak në formë portokalle.Sikur të bësh një shpofkë përmes Dheut, do të gjejmë se Dheu është afro 8000 mila i trashë.Dheu rrotullohet pas boshtit të vet rreth 19 mila në një sekond ose 50 herë më shumë se plumbi i manxerrit…”. Për Hënën shkruan se ajo është 2,200 mila e trashë dhe vozitet prej fuqisë së Dheut…Dielli është 50,000 mila i trashë ose 110 herë më i madh se Dheu, është 93 milionë mila larg Dheut”.Me këtë gjuhë të kuptueshme spjegon edhe qiellin, yjet dhe gjithçka që na rrethon në afërsi ose në largësi të padukshme.
Duket se në këtë numër të parë Nelo ka mbajtur peshën kryesore të revistës, pasi ka dhe nje shkrim, që edhe pse është me tjetër emër,i përket atij për nga stili dhe gjuha. Artikulli botohet në rubrikën ”Pjesa satirike dhe nënshkruhet nga N(Nelo) Suloi(mbiemri i tiji vërtetë- Sula). Artikulli titullohet”Ambicja”.Në rreshtat e kësaj reviste gjejmë gjurmët edhe të një libri, që deri më tash nuk gjendet, por që vetë Nelo e paralajmëron. Librin e kishte gati, madje ai cakton dhe numrin e faqeve të librit(150). Libri kishte në focus” rregullat e mbledhjeve bashkë me disa nome, që u përkasin shoqërive me sistem parlamentar. Libri, paralajmëronte Nelo, është i nevojshëm për çdo shqiptar, veçanërisht për anëtarët e shoqërive dhe për pjestarë të qeverisë.

ISHTE FËMIJË KUR MORI RRUGËN” PRAPA DIELLIT”

Pat lindur në Drizar të Mallakastrës më 1902. Kur ishte vetëm dhjetë vjeç merr rrugën drejt emigrimit në vendin e largët, prapa diellit, siç shpreheshin vetë emigrantët e parë të ardhur nga Shqipëria. Spjegimi i shprehejs “Prapa Diellit” nuk vinte aq shumë nga largësia se sa nga pozicioni i udhëtimit, kur vaproi që i mbartëte,çante përpara dhe Dielli mbetej pas. Si çdo emigrant tjetër, Nelo, që ishte kërthi, ende i parritur, fillimin e pat tepër të vështirë.Si mund ta nxirte jetesën me punë krahu një fëmijë shëndetlig? Provoi punë të vështira, që qenë tepër të rënda për djaloshin e parritur, për të cilin edhe shëndeti qe problematik .Emigranti i ri kaloi çaste tepër të rënda me shëndetin. Madje kaloi deri në paralizë të gjymtyrëve, ç’ka paraqitet edhe në një libër të tij autobiografik.Kjo qe periudha më e vështirë e tij, ku përballoi depresionin e shkaktuar nga sëmundja, por në këto rrethana , i gjendet pranë i vëllai, që e ndihmoi pa u kursyer.Kjo duhet të ketë qenë edhe periudha ku ai u rikthye në Shqipëri, shkoi në fshatin e tij të lindjes, në Drizar dhe pas një pushimi pranë familjes, rikthehet në Amerikë. Endrra e tij përthurej rreth shkollimit në shkollat amerikane. Merr një vendim të guximshëm dhe hedh një hap të vështirë; te kryej studimet në një nga Universitetet me emër, atë të Kolumbias. Studio për gazetari dhe me një vullnet të jashtzakonshëm përballoi programin mësimor dhe arriti të diplomohej. Padyshim është gazetari i parë shqiptar i diplomuar në një universitet amerikan. Në kohën që studionte, Nelua nisi të sigloj me emrine tij artikujt e parë në shqip dhe anglisht. Emri i tij ndeshet gjithnjë e më shpesh në faqet e gazetës “Dielli”, e cila aso kohe kishte editor Aqile Tasi dhe K/redaktor Faik Konicën. Ajo që bie në sy në artikujt e Nelos, është stili i veçantë; gjuha e pasur dhe e pastër si dhe një raport i barazpeshuar mes fakteve dhe interpretimit. Nelo nuk është nga ata që endin lumë fjalësh e s’thonë asgjë, përkundrazi, artikujt e tij dallojnë për gërshetimin e fakteve me analizën. Me interes është një esse e botuar në tre numra të Diellit me titullin”Tri shtete”. Esseja nis të botohet në Diellin e 15 majit 1926, vazhdoi me 18 maj dhe përfundoi me 22 maj. Në konceptin e tij, baza e shtetit është shtëpia, ku lind dhe rritet fëmija. Për të shtëpia ka qenë dhe mbetet themeli i çdo shteti. Këtë pjesë të parë të essesë ai e titullon”Shtëpia”. Në numrin pasus botohet pjesa e dytë e saj me titull”Shkolla”, ku Drizari e sheh shkollimin si mjet bazë për përparimin dhe bashkimin e Kombit nën frymën e Rilindasve.Pjesa e tretë e essesë është ajo me titull” Shteti”. Që në fillim autori shtron pyetjet:” Sikur të mos ketë frikë njeriu nga varja dhe burgu, a mund t’u përgjigjet kanuneve të shtetit? Me një fjalë, sikur të hiqet fuqia e qeverisë, a mund të mos vrasë një vrasës dhe të mos vjedhë një kusar?

Nelo Drizari ishte idhtar i një shteti të fortë, ku ligji vë rregull.Ai ishte idhtar i Mbretit Zog dhe mbeti i tillë.
Nelo e vazhdon bashkëpunimin me Diellin dhe merr përsipër që të ndikojë në edukimin e shqiptarëve të Amerikës, shumica e të cilëve ishin të paarsimuar. Në një shkrim me titull “Përshesh me mejtime”, botuar në numrin e qershorit 1926, Nelo e vlerëson Diellin si gazetën më të përparuar të kohës.Gjuha që përdoret te Dielli s’është e trazuar si ndonjë përshesh i qelbur me fjalë të marra nga gjuhët e huaja.Dielli është rritur me kujdes aq të matur dhe delikat sa kujdesja e një nuseje të stërvitur për foshnjën-e mjeshtrit të gjuhës.” Ky koncept i tij për gazetën e bën atë të dedikuar dhe bashkëpunëtor të rregullt. Është adhurus i Faik Konicës dhe përcjell gati të gjitha veprimtaritë publike, kulturore të Ministrit të Shqipërisë në Washington dhe i komenton ose i përshkruan në faqet e Diellit.

VATRAN DHE EDITOR I DIELLIT

Në Federatën Vatra, Nelo Drizari është anëtarësuar në qershor 1921 dhe ka vazhduar deri në tetor të vitit 1940, pa i ndërprerë kontaktet deri në fund të jetës së tij. Për saktësimin e këtyre datave na ndihmoi një letër e lëshuar nga sekretari i Vatrës në shtator 1942, një letër zyrtare që ruhet në arkivin e e Federatës.Kjo letër duhet të jetë kërkuar nga zyrat amerikane, siç është rregulli kur dikush punësohet në zyrat e shtetit.Është koha kur atij iu besua krijimi i seksionit shqip të Radios “Zëri i Amerikës”, detyrë që e mori nga viti 1942 deri në vitin 1948. Po në atë letër është saktësuar se Nelo ka kryer edhe detyrën e Editorit të gazetës Dielli nga maji i vitit 1937 deri në dhjetor 1939.
Drizari ka kryer dhe detyrën e kryetarit të degës së Federatës “Vatra” në New York. E dëshmon këtë edhe letra që i drejtoi editorit të Gazetës The New York Times dhe që u botua aty me 23 shtator 1928, letër që mban titullin:” Shqipëria e sheh Mbretin e ri Zog si uzurpator dhe si patriot”, dhe gazeta vendos si nëntitull: “Uzurpator e konsiderojnë ata që kërkojnë trazira, – thotë udhëheqësi shqiptar, këtu në Amerikë(kupto Nelo Drizari), i cili e sheh monarkun si Skënderbeun modern.” Letra në fund është nënshkruar nga Nelo Drizari me funksionin e kryetarit të degës së Vatrës të New York-ut. Ka dhe një dëshmi tjetër që vërteton se Nelo Drizari ishte aktiv në Vatër, madje ishte zgjdhur edhe delegate i Kuvendit të Vatrës për vitin 1922. Për këtë dëshmon një protestë e tij e vonshme, botuar në Diellin e 16 marsit 1978, pak muaj para se të ndërronte jetë, ku ankohet për mungesën e emrit të tij si delegat, në një fotografi të Kuvendit të vitit 1922, ku ai Drizari, ishte delegate që përfaqësonte përveç degës së New Yorkut edhe dy degë në Ohio dhe Indiana.Drizari i mbajti lidhjet me Vatrën edhe pse detyra e tij ishte specifike. Në vitin 1969 e gjejmë në veprimtaritë triditore të Vatrës me rastin e 60 vjetorit të Gazetës “Dielli”, ku ai mbajti një ligjëratë dhe ishte në panelin drejtues të ngjarjes së madhe që mblodhi bashkë shqiptarët e Amerikës dhe ata të Italisë, përfshi arbëreshët. Pati dhe një ngjarje të bujshme nga ai përvjetor i Diellit; ish editori Nelo Drizari, u njoh aty me një veprimtar të shquar shqiptare dhe vendosi të martohej, por ashtu si martesa e parë edhe kjo e dyta, qe e pasuksesshme.

DËSHMI E DRIZARIT: KONICA NUK ISHTE KUNDËR LUFTËS SË VLORËS

Është thënë shpesh se Faik Konica nuk e kishte të lehtë të pranonte një ngjarje tërëndësishme Kombëtare, ku ai vetë s’kishte marrë pjesë. Kështu është thënë jo vetëm për Kongresin e Manastirit, per Shpalljen e Pavaresise, por edhe për Luftën e Vlorës, Kongresin e Lushnjës etj. Po sjellim dëshminë e Drizarit, dëshmi e cila ka vlerë të dyfishtë; vërteton se ai ishte aktiv në Vatër që në moshën studentore, por edhe dëshmon se Konica nuk ishte kundër Luftës së Vlorës, sic eshtë shkruar shpesh. Nelo boton në gazetën “Dielli” të 16 marsit 1978, letrën, ku shpreh pakënaqësinë e mospërmendjes të emrit të tij si delegat në Kuvendin e vitit 1922. Ja çfarë shkruan ai, citoj:”Në Diellin e 16 janarit 1978, Barney Kirka përmendte një numër të vogël delegatësh në Kuvendin e motit 1922. Edhe më në fund bënte këtë shënim : ”Mungojnë emrat e të tjerëve”. Vura re se një nga emrat që mungon është imi, edhe pse fotografia im ishte aty me të tjerët. Natyrisht të gjithë emrat janë radhosur në raportin zyrtar dhe duhet të ndodhet në koleksionin përkatës të Diellit.Atë mot, megjithë që isha student në Columbia University dhe ndodhesha pa ndonjë përvojë aq shumë të shquar në sheshin politik, vendosa që të përfaqësoja tri degë të Vatrës; degën e madhe të Nju Jork-ut, si dhe dy degë të tjera në shtetet Ohio e Indiana. Kriza ekonomike që kish lënë shumë anëtarë pa punë, i kish shtërnguar disa degë të largëta të bënin kursime. Bisedimet e zjarrta e zgjatën atë Kuvend historik më shumë se kurdoherë më parë. Një nga ngjarjet kryesore ndodhi kështu:Një grusht delegatësh, të fryëmëzuar keq nga përshëpritjet të nënrrogosta si dhe nga informata të çala, ishin kthyer çuditërisht kundër Faik Konicës.Kundërshtimet e tyre bazoheshin kryesisht në një intervistë që Faik Konica kish dhënë kur ish në Evropë. Editori i revistës italiane, pa ndonjë shkak ose tjatër, kish dhënë të kuptohej sikur gjoja udhëheqësi shqiptar kish lëvduar ushtrinë sunduse italiane gjatë çlirimit të Vlorës.
Dhe kur Hasan Bitincka, disa të tjerë, dhe unë, propozuam që Faik Konitza të zgjidhej kryetar i Vatrës, salla e Kuvendit buçiti me kundërshtime të ndezura si dhe me brohoritje të përzemërta. U kuptua pra se këtu po mbillej fara e përçarjes, ndërkohë që Shqipëria ndodhej në rrezik nga kombet lakmuse të Ballkanit.
Pasi menjeherë e spjeguam se editori i revistës i kish shtrëmbëruar fjalët e Faik Konitzës, bisedimet e kundërta u kthyen në bisedime të buta bashkimi.Faik Konitza u zgjodh kryetar i Vatrës dhe kryeditor i Diellit.Andon Frashëri, me pëlqimin e tij u zgjodh editor dhe Aqile Tasi ndihmës editor.Edhe disa muaj më vonë, kur Vatra dhe Dielli kishin marrë udhën e mbarë nën kryesin’ e tij, disa prej nesh ishim mbledhur rreth tryezës së bukës në Boston.Atë mbrëmje, me gëzim se Vatra ishte forcuar aq shumë sa i dëgjohej zëri kudo në botë për të mirën e Shqipërisë, darka mbaroi me kënaqësi të madhe.
Gjithashtu, në ziafet e sipër, kryetari i Vatrës përsëri lëvdoi çlirimtarët e Vlorës, duke përmendur me një bukuri të endshme letrare disa këngë kreshnikore që pasqyronin trimëritë e trashëguara të popullit shqiptar.
Një nga këngët legjendare, që përmendi ish dhe kënga e Mallakastrës (11 fshatra historike sipër lumit të Vjosës), që nis kështu:
O more Rrapo Hekali
Kur thërret sa tundet mali,
Tundet mali, tundet fusha,
Ja vure pallën te gusha…
Nelo komenton: Mallkastriotët, me Rrapo Hekalin përpara, i kishin shpallur luftë një pashai, i cili egërsisht u kishte zaptuar mallra shumë të çmueshme. Gjithshatu edhe me çlirimin e Vlorës, lebërit dhe mallakastriotët, me armët e tyre në duar dhe me gunat e dhirta, u vërsulën me trimëri kreshnikore përmbi gardhet e telta e të elektrifikuara të ushtrisë zaptuese..dhe ia vunë pallën te gusha armikut.”

KUR NELO DRIZARI INTERVISTOI ALEKSANDËR MOISIUN

Nelo Drizari pati fatin që të takonte dhe të intervistonte aktorin e madh me origjinë shqiptare, Aleksandër Moisiu gjatëturnout, që trupa e teatrit të tij bëri në ShBA. Po ndalemi gjatë tek përshkrimet e Drizarit, pasi pas shkrimit zbulohet adhurimi që ai kishte për aktorin e madh. Pritjen e ngrohtë që i bënë amerikanët aktorit me origjinë shqiptare, Nelo e përcjell me një ndjenjë ngazëllimi: Kur erdhi për të parën herë Aleksandër Moisiu në Amerikë, nëntor 1927, bota tha se erdhi vetëm për katër javë. Por lojërat e tij aktoriale muarën bujë të madhe.Populli kërkonte kohë dhe rast që të shihte këtë aktor të famshëm.Programi i Reinhardit ishte që tëloste një dramë në javë, që ashtu të mbeste vent për të tjera.Kërkimi i popullit e shtërnguan që ta zgjaste kohën dhe ta mbajë protagonistin deri më 8 të këtij muaji(shkurt 1928).
Duke e përcjellë atmosferën që e rrethonte aktorin e famshëm gjatë shfaqjeve, Nelo shkruan për lexuesit e diellit:Moisiu është me të vërtetë njeri i dashur. Tri herë që e kam bashkuar back stage pas lodrave, jam habitur me sjelljet e admironjësve të tij.Shumë njerëz, shumica përbëhej prej grashë, suleshin si turma të tërbuara për t’i shtërnguar dorën Moisiut.Të tjerë lotin rolin e gjujtsave për dhurata(Souvenr hunters). Të fundit kërkonin nënshkrimin e tij mbi programe, fytyra ose libra që kishin lidhje me Moisinë.Aktori i madh i priste me buzëqeshje,dhe kalorësi të shquar dhe u mbushte dëshirën, kur nuk nxitohej për të shkuar gjëkundi.Këto sjellje të këndshme,kjo kalorësi e shquar, së bashku me talentine tij, kanë fituar miq të ngushtë dhe admironjës të shumtë.Megjithë që thonë disa se Moisiu është i sertë, natyra e tij m’u duk si e butë.Moisiu ngjanë sikur është nga raca nordike: nga raca anglo-saksone ose Teutonike.Ata që nuk e dinë se edhe në Shqipëri ka plot njerëz të këtij tipi, s’e besojnë se të atin e kishte shqiptar dhe të ëmën italiane.
Kjo është e vërtetë. Moisiu u lind në Trieste më 1890. I ati ishte Kostandin Moisiu nga Durrësi,i cili kishte tregëti në Vienën dhe më vonë në Fiume në Hungari.
Foshnjërinë e tij Aleksandër Moisiu e shkoi në Shqipëri.Në Durrës ky vajti në shkollë dhe më parë se të nisej për në Vjenë, dinte shqip mirë.Që kur e dërgoi i ati në Vjenë, në shkollë, s’pati rast të përdorte gjuhën e Atdheut, gjuhën shqipe.Ashtu që sot mban mend vetëm disa fjalë të rralla.
Autori i shkrimit e merr në mbrojtje aktorin me origjinë shqiptare nga ata shqiptarë, që e përflisnin se ai e kishte humbur identitetin shqiptar dhe nuk ndjente asgjë për racën e vet. Nelo kundërshtonte:”Por s’munt të themi që Moisiu ka humbur dhe ndjenjat ose dhembshurinë për Shqipërinë. Jo. Sa kohë që ish në Vjenë ky shoqërohej me shqiptarët.Veç kësaj Moisiu vajti në Shqipëri për disa muaj pas Luftës Ballkanike.S’ka dyshim që Moisiu ndjen gëzim të nxehtë kur bashkohet me ndonjë shqiptar.Gjithashtu ay mbahet madhështor kur kujton që i ati ishte shqiptar.
Nga ana tjetër janë dhe disa sende të tjera që duhen marrë ndër sy.Moisiu është një artist i mësuar në vendekulturale të Evropës. Ky përballi shpenzime dhe zor të madh duke tretur mësimet në gjuhë të huaj.Moisiu i është vënë artit të dramës me gjithë mish dhe shpirt.Me fjalë të tjera bëri ca sakrifica, pra e hodhi lumin.Si një shkencëtar, ose muzikant, ose çpikës, që la mënjëanë çdo gjë tjetër për të realizuar idealin, ashtu edhe Moisiu, mori ndër sy të arrijë në kulmin e fushës që zgjodhi;domethënë të bëhet një aktor i shquar.
Si aktor i shquar, artist i mbaruar, pranohet me brohoritje në qarqet e huaja.Domosdo gjermanët e quajnë të tyrin.Por bota e dramës interesohet në interpretimin dhe talentin e personalitetin e Moisiut, dhe jo aq për kombësinë e tij.Kudo që vete trimfon.Kudo bën përshtypje të shkëlqyera. Sepse ka zotësi dhe talenti i tij s’kufizohet vetëm si tragjedian.Moisiu është dhe komedian i mbaruar. Nga këto shkake, Moisiu s’mund të dalë sheshit dhe të thotë:”Unë jam shqiptar”! Kur e ka sjellë rasti ay e ka thënë pa ndrojtur se si qëndron fisi i tij.
Drizari tregon se si e takoi aktorin e madh dhe si e priti ai: Desha ta ndjek, desha të fjalosem me të dhe një herë më parë se të nisej për në Evropë me vaporin “New York” shkova ta takoja. Për fat të mirë erdhi me mua edhe zoti Paul Linke, shkrimtar i ri gjerman dhe mik i ngushtë i Moisiut.Back-stage një varg njerëzish po priste. Moisiu posa na pa na qasi në Odën e tij, odë e vogël që ka çdo Theatër për krye-aktorin dhe na priti me nje ngrohtësi gjeniale. Megjithë që ishte i lodhur , u gëzua pa masë kur mori vesh se shqiptarët i dëshirojnë përparim të madh dhe interesohen për triumfin e tij.Në këtë çast fytyra e tij u çel, kur dëgjoi prapë se shqiptarët e nderojnë , jo vetëm si artist, por e njohin edhe si shqiptar nga ana e të atit.Atij i ndriti fytyra.
Keni parë fytyrën e ndonjë të riu që lëvdohet prej prindëve për ndonjë gjë të mirë që ka bërë? Keni vënë re se sa bukur tingëllojnë fjalët ”Bravo!..të lumtë…! Dhe na nderove? Ashtu dhe Moisiu.Veçanërisht Moisiu u gëzua kur pa që gazeta “Dielli” ka bërë fjalë kaq herë për të.
Në përshëndoshjen e fundit, Moisiu më siguroi,që dëshiron t’u falet nderit shqiptarëve për interesin dhe dashurinë që rrëfejnë ; dhe mbahet kryelartë kur kujton që ati i tij ish shqiptar dhe vjetët e foshnjërisë i shkoi në Shqipëri.Kur hapi derën dhe doli jashtë populli gjerman e priti me “Hoch Moissi!..”Hoch Moissi”!(rroftë Moisiu!)
Brenda qenies së tij, Nelo Drizari ndjen një sëmbim në zemër, që Moisiun shqiptar e gëzonin kombe të tjerë, shtete të tjerë. Ai shkruan:” Kur Moisiu shkoi përmes turmës gjer te automobili, m’u kujtuan ca shqiptarë të historisë:”Pemët e punërave të tyre janë shijuar prej Botës, ajo botë që i rriti dhe i nderoi.Kur do t’i vijë koha që Shqipëria t’i mbajë për vete djemtë e saj?” Për ironi të fatit dhe vetë Nelo, do të mbetej larg vendit të vet.

DRIZARI : LIBRIT TË KONICËS I KANË HEQUR DISA KAPITUJ!

Kur Qerim Panariti botoi librin e Faik Konicës ”Shqipëria Kopështi Shkëmbor i Europës Juglindore”, Nelo Drizari reagoi me shqetësim, jo publikisht, por në letërkëmbim me miqtë e tij.
Më së miri këtë shqetësim të tij e shpreh letra që i dërgoi Refat Gurazezit menjëherë sapo u botua libri.Është koha kur vetë Nelo sapo ka përfunduar librin e tij për Skënderbeun. Ai i shkruan Gurazezit se libri për Kreshnikun tonë kombëtar me famëështë gati për shtyp.Sa dëshiroj me gjithë zemër sikur të ishte gjallë zoti Faik Konitza. Besoj se do ta lëvdonte. Kur vjen fjala për librin e Konicës, Nelo Drizari shpreh mospajtimin e tij me librin që u redaktua nën kujdesin e Panaritit. Ai është i bindur se libri është censuruar nga që e ka parë me sytë e tij origjinalin në Legatën shqiptare, treguar nga vetë Konica. Ai pohon se libri kishte dhe kapituj të tjerë, që janë hequr nga botimi i Panaritit.Ja pjesa e letrës ku ai shpreh shqetësimin e vet:
“Sa për librin e Konicës”Albania; The Rock Garden of Europe” e bleva fare rishtas. Kur e këndova më ra pika.Kuptova që nuk është libri i tij iplotë. Është vetëm një kaptinë nga disa kaptina që më kish dëftuar në zyrën e Legatës. Një nga kaptinat e tij ish ajo që ka dalë në shesh nën emrin”An Albanian Letter” gjoja e shkrojtur nga Hito Sadik. Ku janë të tjerët?”
Nelo e nxit mikun e tij Gurazezin, i cili, ashtu si Drizari, qe një nga ithtarët e Konicës në të gjallë të vet, që të bënteç’ishte e mundur për të rënë në gjurmë të origjinalit për ta shpëtuar atë ashtu siç e pat lënë Konica. Ai i shkruan mikut të tij se duhet të gjendet me doemos ish sekretarja e Konicës, zonja Charlotte, e cila i pat daktilografuar kapitujt e librit të Faikut. Ai shfaq idenë se Peter Tykoja, ish kryeredaktor i Diellit, mund të binte në gjurmët e ish sekretares së Faikut, nga që ai jetonte nëWashington.

BESNIK I MONARKISË

Edhe pse nuk e jetoi Monarkinë shqiptare, Nelo Drizare e shihte veten me bindje monarkiste. Ndoshta u bë i tillë nga që ishte idhtar i Konicës dhe në kohën kur Konica ishte Ministër ai ishte mbështetës i tij, por ndoshta ishin edhe bindjet e tij se pa një shtet të fortë, pa ligj, shqiptarët nuk mund të civilizoheshin dhe të shkëputeshin nga rebelimet që sillte liberalizmi i Nolit. Nënjë letër që ai pat dërguar Zogut, kur ky ishte në mërgim, Drizari e ka lënë me shkrim se ishte besnik i Mbretit, edhe pse ai pat rënë nga Froni. Në letrën e 17 shkurtit 1941, Drizari sqaron pozicionin e tij:” Kjo letër i është drejtuar Madhërisë Tuaj në mënyrë për të sqaruar pozicionin tim në lidhje me Federatën Shqiptare të Amerikës”Vatra”. Unë kam marrdhënie me këtë Shoqatë, si editor i gazetës së saj”Dielli”, por edhe për shkak të sulmeve të mia të forta në gazetëkundër pushtimit fashist të Shqipërisë dhe për pasojë për shkak të besimit tim të sinqertë në rrugën e jetës amerikane. Shkëlqesia Juaj ndoshta e siguroi mbështetjen e çiltër të shumicës së madhe të shqiptarëve në SHBA dhe Kanada.”
Drizari, në letrën etij, i kujton Mbretit Zog I besnikërinë e tij dhe kontributin që dha kur motrat e Zogut, princeshat vizituan Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Citojmë, “Unë , si një anëtar i Partisë Mbretërore, vura në dispozicion të gjitha pushtetet e mia për të lehtësuar misionin dhe qëndrimin e tyre.” – Shërbëtor i Shkëlqesisë Tuaj
Nelo Drizari, d.v-17 shkurt 1941
Adhurimi i tij për Mbretin Zog shfaqet më së ploti në letrën që Nelo Drizari i dërgoi New York Times, letër që botohet me titull”Shqipëria e sheh Mbretin e ri Zog si uzurpator dhe si Patriot”. Nelo shkruan për qëndrimet e të dy palëve, atyre që e duan dhe atyre që e shajnë Mbretin, te paret duan ligjin dhe rregullin, te dytet anarkine.

HAPAT E PARA NE POEZI

Në fakt Nelo Drizari e nisi krijimtarinë nga poezia. Madje që në numrin e parë të revistës “Përparimi” gjejmë të botuar poezinë e tij”Shqipëria e plagosur”. Poezia ka 6 strofa me nga katër vargje secila dhe është e shkruar me rimëtë kryeqzuar ABAB:

Djemt’ e mi ju shqiptar
Ku e keni nënën tuaj
Të gjithë me sy e keni par’,
E kanë zaptuar të huaj.

Poezia ka nota vajtuse për fatin e Shqipërisë së robëruar, por finalja e saj përmban shpresën se djemtë e rinj, ku përfshin edhe veten Nelo Drizari, nuk do t’i harrojnë vuajtjet e Nënës dhe se ata do ta sjellin ndryshimin:

Ne djemtë e rinj që jemi sot
Të gjitha i kemi shkruar
Kur kujtojmë na venë lot
Asnjë s’kemi harruar.

Në numrin e korrikut 1916 botohet dhe një tjetër poezi e Nelos, ajo titullohet “Shpresa jonë”. Është shkruar me të njëjtin stil e nëtë njëtën frymë, ka gjashtë strofa, 20 vargje të rimuar me të njëjtën rime :

Do vijë dita ne të shohim
Shqipërinë të madhuar
Ku është ora ne të shkojm’
Në luftë të gjithë të bashkuar.

Një poezi interesante është ajo qëi kushtohet udhëtimit të tij drejt vendlindjes. Kjo poezi duhet të jetëshkruar në momentin kur ai është kthyer përkohësisht për të parën herë nga SHBA në Shqipëri. Duket se bashkë me të në udhëtimin me anije nga Greqia nëVlorë, ai rastesisht ka udhëtuar së bashku me Atin e Pavarësisë, Ismail bej Qemali:
Veja prej botës së Perëndimit
Me vapor që shkonte pran’ një mali
Mbi Detin shkumor të Joanisë,
Gjatë bregdetit të Shqipërisë,
Kur po çelej drita e Agimit:
Me ankth e mituri të një djali,
Të malluar për njerëzit e tija,
Pyeta sa larg është Shqipëria?
M’u qas e më tha se sa ish ora
Dhe se nuk ishim aq larg nga Vlora.
Cili ish, vallë ky plak i shkreti,
Kymjekër thinjur me pamje krali?
Festëkuqi, që më tha “Tyt Eti-
Të fala nga Ismail Qemali!”

GJUHËTARI DHE PËRKTHYSI

Është i konsiderushëm kontributi që ka dhënë Nelo Drizari në fushën e gjuhësisë. Ai ka meritën se qe i pari që bëri të njohur gjuhën shqipe në një Universitet amerikan, siç ishte Kolumbia. Ishin të shumtë studentët e tij amerikanë, nder ta dhe njerez te shquar, që mësuan gjuhën shqipe dhe u bënë miq të Shqipërisë dhe vizituan vendin e shqiponjave. Duhet sakësuar se pedagog igjuhës shqipe Nelo u bë para se të bëhej editor i Diellit, dhe jo pas, siçështë shkruar kohët e fundit në shtypin e Tiranës. Kësaj periudhe i përket edhe hartimi i Fjalorit Anglisht –Shqip dhe Shqip-Anglisht” , të cilin Nelo Drizari e botoi më 1934. Vlerat e këtij fjalori i përcaktoi në parathënien që shkroi Faik Konica, i cili nuk i kursen lëvdatat. Pas fjalorit, Nelo do t’u ndihte studiuesëve të Shqipes edhe me veprën e tij gjuhësore”Shqipja e folur dhe e shkruar”, një libër xhepi shumë praktik për përdorim të përditshëm. Vetë Nelo Drizari, përmes përcjelljes shprehet me adhurim për gjuhën shqipe, për të cilën janë interesuar disa prej personaliteteve të përmasave botërore si Jokli, Han, Majer etj.
Nelo Drizari i dha freski Diellit përmes përkthimeve të tij, madje ai solli në faqet e gazetës që do të editonte vetë për dy vjet edhe zëra të fuqishëm të letërsisë amerikane, por ai shkroi dhe vete letersi aty. I vlefshëm është edhe kontributi i tij i përkthimeve në gjuhën angleze. Vlen të veçohet përkthimi në vitin 1945 i dramës”Besa” të Sami Frashërit ne gjuhen angleze, e cila u vu në skenë për vite me radhë nga amatorët emigrantë shqiptarë në SHBA. Penës së tij si përkthyes i përkasin edhe shumë poezi popullore që shoqërojnë Gramatikën e tij.
Gjuhës shqipe Drizarit i shërbeu edhe gjatë ushtrimit të detyrës tëngarkuar nga Ministria e Mbrojtjes për organizimin e seksionit shqip në Institutin e gjuhëve të huaja në Monterey të Kalifornisë.

VEPRAT

Duke e përmbledhur krijimtarinë e Nelo Drizarit, evidentojmë faktin se ai e nisi krijimtarinë letrare me vargëzim, por suksesin e arriti në prozë. Në prozën e tij dallon publicistika, artikujt studimorë dhe krijimtaria e mirëfilltë letrare. Romani në gjuhën angleze “Song of Irena”, i shqipëruar kohët e fundit nga nipi i tij në Londër Zaho Sula “Kënga e Irenës” është padyshim një kontribut i jashtzakonshëm i një shkrimtari shqiptar në një vend të huaj.Mjedisi, tema dhe ngjarjet kanë autoktoni shqiptare. Ngjarjet dhe personazhet lëvizin në një mjedis tepër të dashur për autorin e romanit, në Mallakstrëne tij. Një roman që i zhvillon ngjarjet ne vitet ’30 të shekullit të shkuar . Romanin, Nelo Drizari ia kushtoi brezit të ri amerikan, që ka qenë i bekuar me një trashëgimi të madhe të lirisë.” Libri, që përshkohet nga një vel romantik, u botua më1957.
Përpara këtij romani Nelo kishte shkruar dhe njëroman tjetër me temë, personazhe e subjekt shqiptar. Kjo vepër deri tani nuk ka gjurmë , por e dëshmon këtë një letër që ai ia ka dërguar Elias Mitchell, kryetar i Vatrës. Letra mban firmën e Nelo Drizarit dhe mbi nënshkrim gjendet shprehja e dashur e vatranëve:Juaji me Besë.
Letra është nisur më 25 prill 1947 nga New Yorku. Që në hyrje të saj, Nelo i lutet kryetarit të Vatrës, që të shtrojë para Këshillit, kërkesën e tij për botimin në Dielli me fragmente dhe sponosorizimin e romanit. Ja letra:”Tue kujtue traditën e Diellit në lidhje me botimet letrare, edhe tue kujtuar sa me gëzim i këndojin këndonjësit, dëshiroj të shtroj një proponim për konsideratën tuaj: Kam një novellë romantike që merret me luftën burrërore për çlirimine Shqipërisë prej zgjedhës fashiste dhe naziste. Novela e cila e ka emrin”Bijtë e Korbës”, pasqyron edhe kontributin bujar të shqiptarëve të Amerikës.Kjo vepër letrare munt të nisë të botohet në Dielli me një herë dhe të vazhdojë në një kohë të gjatë, gjersa të mbarohet.”
Më pas, Nelo parashtron kushtet e tij, ku shpërblimi që kërkon është simbolik, vetëm 700 dollarë në tre këste. Nuk gjendet përgjigja e kryetarit të Vatrës, as edhe gjurmët e romanit të Drizarit.
Romani tjetër “Four Seas to dreamland”, e para vepër e tij e përkthyer në gjuhën shqipe ”Katër ditë për në vendine ëndrave”, është një tjetër libër që dëshmon mjeshtrinë e shkrimtarit.Kjo vepër është klasifikuar si një vepër e ndërmjetme, ku gërshetohet letërsia dokumentare me atë artistike. Libri është i ndërtuar me 30 kapituj. Në pëlhurën e rrëfimeve është mbështjellë jeta e vetë shkrimtarit. Autori përshkruan bukur aventurën e një djaloshi, që ka lënë fshatine lindjes dhe endet larg për në vendin e ëndrave së bashku me vëllanë. Djaloshi –personazh, qëështë vetë autori, digjet nga ëndrra për integrim dhe shkollim, por që sëmundja ia ndërpret dhimbshëm në mes. Ai kthehet në vendlindje pranë familjes, ku klima, ajri, dashuria familjare, bëjnë magjinë-e shërojnë nga e keqja dhe ai i rikthehet në vendin e ëndrave dhe triumfon. Libri u botua në vitin 1969 dhe ato vite ishte ndër veprat e rekomanduara për nxënësit e shkollave amerikane.
Me shumë interes është edhe esseja e Nelos”Xhek London dhe ëndra e pamundur” Një vit para se të mbyll sytë, Nelo Drizari u dhuroi lexuesëve librine tij kushtuar misionit katolik Carmel të Kalifornisë, i titulluar “Kopshti piktoresk i magjepsjes”.
I vlerësuar është kontributi i Drizarit edhe në fushën e studimeve të epokës Skënderbejane me librine tij” Scanderbeg; his life, correspondence, orations, victories, and philosophy”(Skënderbeu, jeta,korrespondenca, oratoria, fitoret dhe filozofia e tij.”. Emri i Drizarit është përfshirë edhe në hartimine disa veprave me kolektiv autorësh si”Historia e dramës moderne”,”Fjalori i Kolumbias për letërsinë moderne amerikane”, Enciklopedia e Collierit” etj. Ndërsa trashëgimia publicistike e tij është e pasqyruar jo vetëm në gazetat dhe revista shqiptare tëAmëerikës si”Dielli”, “Përparimi” , “Studenti”, por edhe në gazetat e revista prestigjioze amerikane si: The New York Times, “Boston Globe”, “Brooklyn Eagel Magazine”, Current History Magazine” etj.
Nelo ishte i pasionuar edhe pas pikturës. Ai ka hapur ekspozita personale në San Francisko, Oakland etj.

PËRSE ISHTE I NDALUAR NË SHQIPERI?

Edhe Nelo Drizari, si shume vatrane, ishte i ndaluar në Shqipërinë e diktaturës komuniste. Ata që studionin nëpër arkiva dhe shkruanin për Vatrën dhe vatranët, nuk e përmendnin kurrë Nelo Drizarin, edhe pse ai kishte dhënë aq shumë për kulturën tonë kombëtare, edhe pse kishte qenë në krah të Konicës dhe Nolit. Arsyen duhet ta thonë vetë studiuesit, edhe pse merret me mend se kush ishte shkaku. Nelo Drizari nuk i kishte bërë asgjë Shqipërisë, veç mirë. Nuk ishte marrë as me diktatorët që udhëhoqën dhe pergjaken Shqipërinë. Ai nuk e kishte jetuar regjimin e Ahmet Zogut sepse erdhi fëmijë në Amerikë, por e adhuronte atë, thjesht sepse njihte temeperamentin e shqiptarëve, bajraktarizmine tyre, egon për të qenë të gjithë udhëheqës dhe askush i udhëhequr,të gjithë komandantë dhe skush ushtar, njihte mosbindjen dhe rebelimin alla shqiptar. Ai thjesht besonte tek forca e ligjitdhe tek aftësitë e Ahmet Zogut.Kur i shkruan gazetës The New York Times, Nelo, i njeh Mbretit të shqipatrëve këto merita: Vendosjen e rendit përmes ligjit, çarmatosjen e malsorëve, njeriu që i doli zot mbrojtjes së Qeverisë që doli nga Kongresi i Lushnjës; po kështu Zogu, sipas Drizarit, ishte ai që i doli zot kryeqytetit gjatë rebelimit më 1923, po kështu i njeh mbretit të shqiptarëve meritën e ruajtjes së qetësisë në situata të vështira, siç ishte rasti kur u plagos para se të hynte në Parlament etj. Për të gjitha këto Nelo Drizari u shpall i padëshiruar në Shqipëri.
Vitine shkuar qyteti i Ballshit bëri vlerësimine parë për intelektualin e shquar mallakastriot, që iku fëmijë prej Shqipërie dhe i mbylli sytë në Vendin e ëndrave, i djegur nga malli për vendlindjen; e shpalli Nelo Drizarin Qytetar Nderi!