Archives for July 2016

SHKRIMTARË SUEDEZ VIZITOJNË DURRËSIN

July 7, 2016 by dgreca

Për Diellin nga Durrësi: Kadri Tarelli/

Para pak ditësh, në javën e fundit të muajit Qershor 2016, një grup shkrimtarësh suedez, vizitoi qytetin tonë, Durrësin e lashtë 3000-vjeçar. Ata e msynë qytetin bregdetar pas disa takimesh mjaft të bukura e të dobishme të zhvilluara në Lezhë, në bibliotekën e këtij qyteti, në Shkodër në Universitetin “Luigj Gurakuqi”, më pas në Tiranë me disa shkrimtarë, poetë, gazetarë, pedagogë dhe studjues të njohur.

Miqtë e nderuar u pritën në sallën e Bibliotekës Publike Durrës, ku zhvillua një bisedë e ngrohtë mes shkrimtarësh dhe krijuesish durrsak dhe miqëve të ardhur nga Suedia. Poetja, shkrimtarja dhe përkthyesja Anna Mattsson, shkrimtarja dhe gazetarja Britta Stenberg, tw cilat u shoqëruan nga z. Sokol Demaku, shkrimtar, poet, publicist, përkthyes dhe mik i kahershëm i bibliotekës dhe i Durrësit, autor i 17 librave, së bashku me të edhe shkrimtari i njohur Hamit Gurguri, autor i 24 librave, të dy shqiptarë të Kosovës dhe banorë në Suedi, njëkohësisht edhe anëtarë aktiv të Lidhjes së shkrimtarëve të Suedisë.

Siç e do zakoni, miqtë u pritën nga drejtuesja e Bibliotekës Publike Durrës, znj. Mirela Ylli dhe specialistët e këtij institucioni. Edhe herë të tjera ka patur takime të tilla, sidomos me Sokolin dhe të tjerë shkrimtarë shqiptarë të mërgatës sonë, por është e para herë që ka miq dy shkrimtare suedeze. Të katër shkrimtarët shoqëroheshin nga shkrimtari ynë i njohur Z. Viron Kona, i cili ka qënë i ftuar disa herë në Suedi, meqë libri i tij për fëmijë “Ah more Bubulino”, është përkthyer në suedisht. Njëkohësisht miqtë, si përherë u shoqëruan edhe nga Avdyl Buçpapaj, ish drejtor i shkollës 9-vjeçare “Demokracia” në Durrëstë, i cili ka qënë nismëtari i lidhjes mes dy shkollave “Demokracia” në qytetin tonë dhe “Fjardingskolan”, në Boras të Suedisë. Është z. Avdyl, ai që bashkë me Sokolin, për dhjetë vjet me radhë, me vajtje-ardhet e ndërsjellta, kanë mbajtur gjallë lidhjen dhe miqësinë mes dy shkollave dhe mes dy qyteteve. Ai si drejtor, bashkë me mësues dhe nxënës të shkollës së tij, ka qënë disa herë në Suedi, për vizitë dhe shkëmbim përvoje mes kolegësh. Të dyve, Sokolit dhe Avdylit, u shkon mësëmiri fjala e urtë popullore që thotë: “të kesh miq, së pari duhet të jesh vetë mik”.

Për të nderuar miqtë, të pranishëm në takim ishin z. Nikolla Spathari, kryetar i klubit të shkrimtarëve dhe artistëve të Durrësit dhe poetët Agim Bajrami, Vladimir Muça, Xhevahir Cirongu dhe publicisti Kadri Tarelli, të cilët drejtuan pyetje dhe diskutuan rreth problemeve, vështirësive dhe pengesave që ndeshin në ditët e sotme, letërsia, botimi dhe përkthmi i librave. Si qershia mbi tortë në takim ishte ftuar edhe dr. Alisa Velaj, pedagoge në Universitetin A. Moisiu, e cila përveç përkthimit, solli edhe një analizë të thellë të poezisë së Anna Mattsson, duke i dhënë kështu vlera të larta bisedës letrare.

Specialistja e bibliotekës znj. Teuta Dhima, në këtë rast edhe drejtuese e takimit, me shumë mirësjellje dhe profesionalizëm, u drejtoi pyetje dy mikeshave, të cilat vinin për herë të parë në Durrës, pyetje që ngjallën diskutim, pasi prekin probleme që janë të përbashkëta dhe që hasen nga cilido autor, gjatë krijimit dhe përkthimit. Pyetja më direkte ishte: “A dëmtohen vlerat letrare gjatë përkthimit, ca më shumë kur kryhet edhe nga një gjuhë e dytë? Si shembull mori përkthimin e veprës së shkrimtarit tonë I. Kadare. Nuk është fjala për çdo përkthim, sepse edhe këtu kërkohen dhe duhen zbatuar ligjësitë e domosdoshme që kërkon një letërsi e mirë, por sidomos të poezisë, e cila është nazelie dhe do, jo vetëm njohje shumë të mirë e të saktë të gjuhës, por njohje të kulturës letrare të një populli, njëkohësisht edhe fuqi krijuese të çdo përkthyesi. “Nuk është diçka e re, – vuri në dukje znj. Anna Mattsson, – më vështirë dhe më pak cilësi ka, kur mbështetesh mbi një përkthim të mëparshëm nga një gjuhë tjetër, pasi humbasin pjesë të shpirtit dhe të kulturës të popullit që përfaqëson poeti, apo shkrimtari”.

Sot shqiptarët kanë njohje të mirë për Suedinë e bukur, jo thjesht për natyrën, gjeografinë dhe ekoniminë e vendit verior. Aty jeton një komunitet mjaft i madh shqiptarësh, afërsisht 60.000 mërgimtarë, të cilët në forma të ndryshme na bëjnë të ditur pjesë të jetës dhe shpirtit të këtij populli mikpritës dhe human, sidomos ndaj ne shqipatërve. Shumë shqiptarë, këtu përmend edhe shumë durrsakë, kanë patur mundësinë dhe kënaqësinë të vizitojnë Suedinë, të shkruajnë e të botojnë artikuj dhe libra, e të flasin për këtë vend të bekuar, me kulturë dhe demokraci të lartë. Në Shqipëri ka njohje edhe për letërsinë suedeze, nga të rritur, të rinj e fëmijë, sepse prej vitesh janë përkthyer e botuar me dhjetra libra. Veçanërisht njihen mjaft mirë veprat me famë botërore “Pipi Çorapegjata” e shkrimtares Astrid Lindgren, “Udhëtimi i Nils Holgersonit” i Selma Lagerlëf, “Më shumë heroizma se sa grurë” i albanologut dhe mikut të shqiptarve, Ullmar Kvik (Qvick), dhe para pak kohësh edhe libri “Djali dhe Tigri” i Lars Westman, përkthyer mjeshtërisht nga Sokol Demaku. Siç u vu në dukje edhe gjatë bisëdës, vepra e dy shkrimtareve suedeze A. Mattsson dhe B. Stenberg, nuk ështē përkthyer ende në shqip. Shpresojmë që ardhja e tyre në Shqipëri, është një nxitje e bukur, për të sjellë sa më shpejt krijimet e tyre edhe në gjuhën tone, në vazhdën e pasurimit të letërsisë shqipe me zëra të rinj, si pjesë e kulturës, letërsisë dhe shpirtit suedez.

Në fund të veprimtarisë, pas falënderimeve të ndërsjellta, siç edhe ndodh në takime shkrimtarësh dhe krijuesish, Kadri Tarelli, Vladimir Muça dhe Xhevahir Cirongu, u dhuruan miqve, libra nga krijimtaria e tyre dhe shkëmbyen autografë.

Pas takimit në bibliotekë, miqtë e ardhur nga Suedia e largët, të kënaqur nga pritja e ngrohtë e miqësore, kërkuan të shohin dhe të vizitojnë shtëpinë, ku ka bujtur, 100 e ca vjet më parë, shkrimtari, poeti, përkthyesi, historiani studjuesi dhe politikani ynë Fan Noli. Një kërkesë mjaft e bukur, por që na vuri në siklet, mua që po shkruaj këto radhë dhe Avdylin, si banorë të Durrësit tonë të lashtë e të madhërishëm në botën mesdhetare. Të them të drejtën u ndjemë disi ngushtë, sepse e dinim se në ç’gjendje të lodhur, të vuajtur e të mjeruar është shtëpia e shpallur objekt që mbrohet nga shteti. Nëpër vapën e mesditës durrsake, shkuam së bashku. Mikeshat i hodhën një sy, nuk thanë asnjë fjalë. Heshtja e tyre fliste më shumë. Në shikim dhe fytyrë u ndjehej dhe pasqyrohej trishtimi, për këtë vepër që e nderon poetin, qytetin dhe kombin, por të lënë në mëshirë të fatit, të shkatërrohet çdo ditë pak e nga pak.

Është bukur interesante, se letraret suedeze, jashtë takimeve zyrtare e protokollare ishin shumë gazmore dhe me humor të hollë. Flisnin lirshëm për gjithçka që shikonin. Biseda vërtitej rreth letërsisë dhe krijimtarisë, një fushë ku secili prej pjesëmarrësve ka ç’të rrëfejë. Anna si më enegjike dhe praktike, me t’u ulur në tavolinë për kafe apo për drekë, nxjerr bllokun e shënimeve dhe shkruan çdo fjalë shqipe që dëgjon apo që i bën përshtypje, kërkon përkthimin dhe e përsërit disa herë, duke u munduar ta shqiptojë sa më natyrshëm. Ne qeshnim dhe bashkë me ne qeshte edhe ajo. Hamit Gurguri, që unë e thërrita Gur prej guri, shërbente në rolin e përkthyesit. Duke parë zellin e madh për të shkruar e mësuar fjalë shqipe i’u drejtua me shaka: “znj. Anna! Që nga ky çast, nuk të përkthej asnjë fjalë, sepse do ta mësosh shqipen shumë shpejt dhe unë nuk do të jem më përkthyesi juaj”. Qeshëm të gjithë, duke admiruar vullnetin dhe dëshirën e kësaj zonje, për të mësuar sa më shumë në gjuhën shqipe.

Nuk jam unë i pari që po them këto fjalë të arta: “Shkrimtarët janë ambasadorët më të mirë të kombeve”. Edhe prania e dy suedezeve të nderuara në Durrës, na mundëson më shumë ta njohim njëri – tjetrin, të njohim veprat dhe krijimet e secilit prej nesh, kështu të shtojmë njohjen, nderimin dhe dashurinë e ndërsjelltë për vendet tona.

KY takimi i dobishëm dhe i bukur, është një ngjarje e shënuar dhe e veçantë, që do të kujtohet gjatë nga letrarët dhe krijuesit durrsak.

Shpresojmë që dy zonjat, Anna Mattsson dhe Britta Stenberg, t’i kemi përsëri mes nesh, bashkë me krijimtarinë e tyre të përkthyer në shqip.

Kadri Tarelli

Durrës më: 03. Të korrikut. 2016

… Prandaj duhen hapur Dosjet, që të zbardhet e vërteta!

July 7, 2016 by dgreca

Prof.Servet Pëllumbi t’ua nisë ditareve nga i vëllai Lirim Pëllumbi, i njohur në Durrës për burgosjen e të vëllait të Anton Çettës /

Nga Elida Buçpapaj/

Profesori i socialistëve Servet Pëllumbi me rastin e 25 vjetorit të PS, ka botuar ditarin e tij politik të titulluar “Përvoja ime në Partinë Socialiste”, i cili ka shkaktuar polemika tek personazhet e përmendur. Por, kur ballafaqimi është i hapur, vihen pikat mbi “i” dhe e vërteta zbardhet.

Problemi është për të vërtetat e diktaturës që i mban të fshehura pikërisht kjo klasë politike. Këto të vërteta lidhen me krimet e diktaturës dhe me personat që njihen si persekutorë dhe ekzekutorë të tyre. Hapja e Dosjeve dhe zbulimi i veprimtarisë të eksponentëve dhe spiunëve të ish-Sigurimit do të ishte rruga e duhur për pastrim të ndërgjegjes në raport me krimet e kryera, sikur kanë vepruar të gjithë vendet që kanë dalë nga regjime diktatoriale, ku Shqipëra zë vendin e parë për nga mizoritë dhe shtazëria e regjimit stalinist.

Por në vend të zbardhjes të krimeve të komunizmit, ka një përpjekje të qartë për rehabilimin e sistemit dhe figurave kriminale siç është rasti i Mehmet Shehut.

Duke u kthyer tek Profesor Servet Pëllumbi që vjen nga garda e vjetër, ish Profesor i Shkollës të Partisë nga ku dilnin kuadrot e sistemit, ai është njëri nga ata që nuk mbështet hapjen e dosjeve.

Kam parë dikund Prof. Pëllumbi thotë se “të hapësh dosjet sikur të hapësh një varr ku mungon skeleti”. Kjo logjikë e Profesorit për të mos hapur Dosjet bie ndesh me veprimet e tij që sot del e boton ditaret, fjalë goje të thëna nëpër raste specifike a veprime të bëra në rrethana të caktuara, shpesh private, shpesh biseda konfidenciale, që kanë shkaktuar reaksion negativ sepse personazhet e përmendur i konsiderojnë ato si spekulim apo lajthitje të profesorit.

Por ndërsa Profesori merret me ditarë e kujtime duke u futur në qendër të vemendjes, qytetarët e Durrësit emri i tij i lidh në mënyrë të tërthortë me plagë të hapura nga diktatura dhe nuk harrojnë rolin e zi të Lirim Pëllumbit, ish-kryetarit të Degës të Brendëshme të qytetit të Durrësit, që është vëllai i Prof.Servet Pëllumbit.

A ju kujtohet këngëtarja e shquar Alida Hisku kur doli publikisht e tha femrat i përdhunonin nëpër burgje dhe gjatë hetuesisë. Iu sulën si çakej Alidës!

Lirim Pëllumbi, shefi i Degës të Brendshme të Durrësit, kujtohet pikërisht për tmerre të tilla se si i merrte vajzat më të bukura të Durrësit dhe i përdhunonte nëpër ambjente të Currilave. Këto kujtime tmerri ka Durrësi për vëllain e Prof.Servet Pëllumbit.

Përse nuk flet Prof.Servet Pëllumbi asnjëherë për vëllain e tij. Prandaj nuk dëshiron Prof.Servet Pëllumbi që të hapen dosjet?!

Prej këtij kapitulli do të duhej që t’i niste ditarët e tij ish-Profesori i Shkollës të Partisë. Aq më tepër kur thirrja për “katharsis” ka qenë një apel i kahmotshëm i liderit historik të PS që është Fatos Nano.

Prof.Pëllumbit i takon ta hapë këtë faqe të nxirë e të fshehur e të tregojë për të vëllain, sidomos sepse në Durrës Lirim Pëllumbi njihet si figura që në fund të viteve ’70 ka arrestuar dhe burgosur kardiologun e njohur të qytetit Beniamin Çetta, vëllain e të madhit Anton Çetta, i njohur në Durrës si Dr.Beni.

Dr.Beni gëzonte reputacion të madh në qytetin e Durrësit, e donte gjithë qyteti sepse ishte i zoti, i përkushtuar dhe i pakursyer. Për fatin e tij të keq Dr.Ben Çetta kishte rënë në dashuri me një vajzë durrsake shumë të bukur. Të dy duheshin pa masë e ndofta do të krijonin edhe familje e do të bënin edhe fëmijë. Por Sigurimi nuk i la. Pak a shumë i njëjti skenar si në filmin gjerman që ka fituar Oscar “Das Leben der Anderen”- “Jeta e të tjerëve”. Ëndërra e tyre u kthye në dramë. Sepse kryetarit të Degës të Brendshme të Durrësit Lirim Pëllumbit i ra në sy e dashura e Dr.Benit dhe sipas stilit të njohur kërkonte ta kthente në një viktimë të tij të rradhës.

Vajza nuk pranoi sepse ishte e dashuruar me Dr.Benin, atëhere Lirim Pëllumbi thirri hetuesin dhe e detyroi që ta arrestonin Dr. Ben Çettën me akuzën për agjitacion dhe propagandë, sepse në vitin 1965 Dr.Beni paskish thënë se, për t’iu shkuar sa më shpejt në ndihmë pacientëve me probleme kardiake duhen makina, pasi me biçikleta nuk arrihet të jepet ndihma e nevojshme. Dhe kjo fjalë goje e shqiptuar vite më parë, që ishte vetëm një vërejtje në të mirë të pacientëve, nga pozita të një profesionisti, iu kthye në provë krimi dhe Dr.Ben Çettën e arrestuan dhe e burgosën. Dr. Ben Çetta ishte vëllai i të madhit Anton Çettës, shkrimtarit, profesorit të letërsisë dhe patriotit shqiptar, i njohur për pajtimin e gjaqeve në Kosovë. Dr.Ben Çetta ishte kopje e vëllait, por në fushë tjetër. Prandaj Durrësi nuk e harron kurrë, nuk ia harron edhe vuajtjet, edhe arrestimin, edhe burgosjen e një njeriu të pafajshëm të burgosur nga një kriminel si Lirim Pëllumbi.

Dr.Ben Çetta doli nga burgu vetëm pas rrëzimit të diktaturës. Paçka se qyteti e mban në zemër kujtimin e tij, për të nuk kujtohet kush, as PD e qytetit, as PD në Tiranë. As ata që shesin dekorata. Ata merren vetëm me llogaritje për marrje pushteti ndërsa plagët e shkaktuara nga diktatura i harrojnë.

Por Durrësi nuk harron, Durrësi e kujton me dashuri Dr. Ben Çettën dhe me neveri Lirim Pëllumbin.

Dhe kur Prof.Servet Pëllumbi hap e kujton ditarët e partisë, Durrësi i thotë, Ok hapi ato ditarë sepse personazhet e tyre janë gjallë e të japin vetë përgjigje, por nise së pari nga Lirim Pëllumbi dhe kërkoi ndjesë qytetit për bëmat e tyt vëllai, kërkoi ndjesë familjes Çetta. Sepse të paktën këtë e ke për borxh.

Prandaj duhen hapur Dosjet, që të zbardhet e vërteta!

Skenderbeu dhe Rembrandi

July 7, 2016 by dgreca

Nga Gëzim Llojdia/

1.
Këto shënime të shkurtëra të Vincenza Musardo Talò për librin: Skëderbeg një hero modern”, të autorit Gennaro Francione, editor C. D’Agostino, Roma 2003, shkruan:Në rrethin e studimeve të mia për Shqipërinë lashtë dhe Giorgio Castriota Skenderbeu, unë gjithmonë e pëlqej zërin e atyre, që kanë qenë në gjendje të kuptojnë pamjen komplekse dhe e jashtëzakonshme të një njeriu që e ka bërë vendin dhe idealet e fesë e shpatës së tij dhe e zemrës së tij ,por unë nuk e kisha studiuar ende këtë vëllim të shquar të nënshkruar nga Gennaro Francione, “gjyqtarit-shkrimtar,” të cilit tashmë i njohur sigurisht nuk ka nevojë për hyrje.
2.
Më tej Vincenza Musardo Talò thotë:Ndërkohë, titulli i librit më duket interesante shpjegohet – me intuitë të hollë dhe të mprehtë – dy pasardhësit e drejtpërdrejtë të Castriotëve , dhe Giulio Alessandro Castriota Skenderbeu së Shqipërisë, e cila, që në hyrje të tyre, reflektojnë në “modernitetin” e tyre fisnik . Modernizmi që është e ligjshme për të paktën tre karakteristika thelbësore: “Vizioni i saj unifikuar të shtetit, si rezultat i kalimit para kohe të partikularizmit feudal, ekstreme dhe duke fituar luftën e tij për ruajtjen e vetëvendosjes dhe sovranitetit territorial “dhe më në fund, figura me shkëlqim të asaj teoremë të paqes vëllazërore midis popujve dhe qytetërimeve, siç është përcaktuar nga fjalët në kohen e vdekjes së Skenderbeu, kur thotë me tonin e një profeti: “Ne nuk do të arrijmë dot një paqe të drejtë ku myslimanët, të krishterët dhe pasuesit e çdo riti tjetër të heqë dorë nga përdorimi i dhunës, për të zgjidhur çdo mosmarrëveshje në fund? “.
3.
Në analizën e librit Vincenza Musardo Talò shkruan: Për atë që ka të bëjë me sistemin strukturor të vëllimit të Gennaro Francione, kjo mbështetet në një dizajn të ngurtë dhe të zhytur në mendime, për fat të mirë mbështetur nga doviziose dhe arkivit të suksesshëm zbulimi. Flukset e transmetuar pothuajse si komplot të një romani, të ndarë në tre seksione:
– E para, Skenderbeu.Tregime të përmbledhura për shqiponjën, përfshijnë tetë kapituj.
– E dyta ofron një ekspozitë të suksesshëm të katër kapitujve.
– E treta, shkalla e Skënderbeut, është një dramë pëlhurë surreal të stilit urban është ndërthurje shumë e pasur e ngjarjeve dhe karaktere.
Dhe, së pari, unë do të ndalem në pjesën e tretë të punës së Francione, ndër të tjera, vlerësuar si dramaturg, jo vetëm në tokën kombëtare.
4.
Duke u bazuar në të dhënat e Ëikipedia,autori i këtij shkrimi thotë: Drama e tij, e shkalla e Scannerebecco hapet me një prolog, ku fuqia krijuese e autorit hedh lexuesin në një cështje interesante dhe emblematike e figurave vokale që jetojnë apo kanë vdekur, të cilët lëvizin në vende shqetësuese të një varrezë të lashtë, në kohë magjike dhe misterioze të natës, e cila zbehet në ditën e shenjtë të Candlemas. Më pas, u duke e mbështetur këtu, është pamja e Skënderbeut, i cili vjen nga kohët të tjera. Heroi tregon fantazmë dhe i zbehtë, por krenar dhe mbretëror duke, pritur-përjetim të ngjarjeve, dhe rindërton epiken legjendare të shqiptarëve, kur ai ishte ende gjallë.
5.
Vincenza Musardo Talò hidhet tek analiza e librit.Ngjarjet, të gjitha me mjeshtëri dhe të rindërtuar bukur, të cilat rrotullohen duke u pasur dymbëdhjetë skena pasuese duke kulminuar në atmosferë me ajër të rralluar të një epilogu, në gjendje për të lëvizur lexuesi mes realitetit dhe vizionit, ndërsa në shpinë të Skënderbeut në fushën e të vdekurve, heronj në parajsë.”Mite të paraardhësve, ritualet, etnike, ingranazhet e luftës, gjaqe,dashuria, himne dhe këngë patriotike, këto janë karaktere të dramës. Kjo mund të duket e çuditshme për shumicën e njerëzve, nëse keni lexuar një libër, duke filluar me pjesën e fundit në vend të kësaj kjo më bind mua se kjo është rruga, që qasjet më të mira dhe prezanton lexuesin me dijeninë e njeriut hero dhe të kuptuarit e figurës mitike të udhëheqësit, princit-shqiptarë. Pas kthimit, më në fund, në pjesën e parë të librit, në tetë kapituj të gjerë, me një përdorim mendjemprehtë të dokumenteve dhe citateve, dhe ngjarjet e jashtëzakonshme, që panë marrjen e historisë së Castriotëve , kur ai është marrë peng nga gjykata turke, ishte ende një fëmijë, deri ditën e vdekjes së tij.
Asgjë nuk është e fshehur: dashuri e sinqertë, që Sulltani tregoi për të burgosur e rinj dhe premtues, inteligjencën e tij akute dhe vlerën e kulturës së saj (George( Gjergj fliste pesë gjuhë), i cili së bashku me ekspertizën ushtarake, i dha atij emrin e Scander- bej (Prince Allesandro), me një aluzion të qartë të mbretit të lashtë maqedonas. Dhe përsëri, në rrëshqitje te faktet në lidhje me vendimin e guximshëm për Nishin, duke e lënë komandën e ushtrisë së Gjysmëhënës dhe të shkoj për të liruar Krujen e tij,duke bërë lidhje diplomatike në Lezhë, Shqipëri që shpërthyen në partikularizmin feudal dhe për herë të parë të bashkuar, tërë princat feudale të vendit, të shqiponjave, jo se gjenerali ishte i dashuri, i heshtur për popullin e tij të përulur, një turmë prej pastorëve të vështirë, kur ai vendosi për të shtuar në përkrenare e tij, jo Stema e prejardhjen e tij aristokratike, por paraqitja e një dhie, si të gjithë të tjerët pashë midis kullotat e gjelbëra të shkëmbinjëve të pjerrtë të Matit.
6.
Për shqiptarët njihen faktet dhe luftimet që ndërmori Skenderbeu.Por faqet më të forta janë ato që gjurmë beteje, shumë heroike që poshtërojnë krenarinë e Muratit dhe pastaj të birit të tij Mehemed II, e që epike legjendare, e cila tani e ka stolisur personin e Skënderbeut, thotë me tutje autori i këtij shkrimi.
Dhe pastaj, përsëri, autori ndjek fatlum me një dorë të sigurt dhe të ndërlikuar rrjetin e marrëdhënieve, që Skënderbeu ishte në gjendje për të endur me mbretine Aragonese, Alfonso V dhe djali i tij Ferdinand, me papët e Romës, Venedikut, Milanos dhe vende të të tjera të mëdha të Ballkanit. Një rrje,t që solli përfitime reciproke dhe e bëri Shqipërinë në atë kohë i vetmi shtet, i aftë për të siguruar një rezistencë graniti për turqit, të cilëve taktikat e luftës dhe një ushtri më të madhe se (dhe në numër të njerëzve dhe të pajisjeve të ushtrisë) kurrë nuk arriti të mposhtë shqiptarët ose për të arritur brigjet e Adriatikut, për të sulmuar Perëndimin e krishterë. Gjithashtu në këtë pjesë të parë të punës së Francione, do të doja të theksoj se lexuesi është njohur me fisnikërit e shumë që jetonin në Shqipërin e shekullit të pesëmbëdhjetë, apo kapedan, familjet aristokrate, shpesh në luftë me njëri-tjetrin dhe se pas bërjes së Lidhjes së Lezhës, më në fund u kthye në paqe, e aleate fide të Skënderbeut dhe u bashkuan së bashku me kontratat e martesës, e cila i përforcojë marrëveshjet. I njëjtë Castriotë merr për grua një bijë të pasur dhe të fuqishëm të Aranitit, Donikën e bukur, me të cilën ai kishte djalin e tij të vetëm, Gjonin.
7.
Duke lexuar këtë pjesë, Shqipëria duket më afër dhe historinë e saj më të pasur dhe më interesante, thekson autori. Dhe kështu, në fytyrën epike,të Skënderbeut pothuajse të vetmuar, ata i drejtohen emrat e burrave dhe grave të tjera që kanë ndihmuar për të promovuar historinë e lavdishme të Shqipërisë në atë kohë.Pjesa e dytë e punës, megjithatë, gjejmë gjurmë fenomenin e dhimbshëm të trans, një fenomen në të cilën Arberia lindjes – marrëdhënia e humbura dhe atdheun e shqiptarëve në mërgim,që u arratisën nga Shqipëria pas rënies së Krujës (1478). Këto faqe janë intensive, që hedhin dritë mbi origjinën dhe konsolidimin e mitit të Skënderbeut, i cili u bë një simbol me banorët e shumë shtëpive shqiptare të Mbretërisë së Napolit.
Himnet e Heroi, valle e Skënderbeut, një ritual ndjellëse i pasur etnik (të tilla si Vallje apo rituale e të vdekurve të kthyerve) dhe vetëm ndonjëherë të shihni në qendër figurën e princit shqiptar, ndërkohë riafirmojnë – në zemër të popullit të këtij kantoni të ri të Shqipërisë, në anën tjetër të Adriatikut – kujtesës këmbëngulës dhe dashurisë për kulturën .E megjithatë, të duket pothuajse e re për ne faqet Ëest, ku Francione përshkruan Kanunin e ngurtë, kodin për të jetuar me rregullat e shenjta, në të cilat, vlerësohet mbi të gjitha: nderi, besa, fjala, ‘mikpritja dhe familja, për çdo epirot, duket të jetë me vlerë më shumë se vetë jeta.
Shkrimi, nga regjistrat e shprehjes nga më të ndryshme, ajo është gjithmonë e sheshtë dhe e qetë, ende në gjendje të ofrojnë momente të përfshirjes intime në përrallë, duke çuar lexuesit në shumë fushëbeteja, të cilat vijnë të gjalla si me magji të britmës së lirisë dhe të Skënderbeut,ku turqit janë të lëkundur në sytë e shpatës së tij të ngritur lartë.Dhe pastaj, këtu dhe atje, pikëpamjet e reja të Shqipërisë mesjetare që vuajnë, skica të pabotuara të gjykatës të rafinuar, të sulltanëve, të Adrianopojës dhe humanistes e mbretërve të Aragonit, miqtë e Shqipërisë. Ndërkohë, në sfond të transmetimit, në një afresk të kujdesshme historik, është mishëruar shenje të një kulturë të lashtë, të cilat ne e dimë që të jetë shqiptare, bijë e qytetërimit të ndritshëm ilirë.
8.
Duke e përfunduar këtë shkrim të vitit 2005, të cilën autori e ka shoqëruar me punime pikture të heroit tonë kombëtar nga Guiseppe Pichierri për botimin e këtij libri,autori thekson, ia vlen që të uroj dhe për këtë shkak autorin për trajtimin e guximshme dhe dhuratë të çmuar të një subjekti pak të njohur për ne perëndimorët, ndërkohë, sot, me aq shumë shpresë, “Toka e Shqiponjave troket në derën e Bashkimit Evropian. “Në analizën e fundit, nuk shkon pa u përmendur format të bukura redaktuese të vëllimit, në të cilin është mbuluar e stolisur me një portret të rrallë dhe të vlefshme të Heroit të Shqipërisë, i atribuohet edhe për frymëzimin hyjnor të Rembrandt ,por vjedhur pa fat në vitin 1992.

Mes Prishtinës dhe Parisit- Regjisorja Kosovare Lendita Zeqiraj , fituese e mbi 40 shpërblimeve ndërkombëtare

July 6, 2016 by dgreca

Histori suksesi/Interviste/ E shkroi per Diellin Dr. Liliana Pere/

Flet nga Franca ,për Gazetën “Dielli” në SHBA, regjisorja Kosovare Lendita Zeqiraj , e cila është përzgjedhur në festivale internacionale si: Venice Film Festival, Telluride, Palm Springs, Warsaw, Busan, Oberhausen, Hamptons, AFI FEST, ku ka fituar mbi 40 shpërblime ndërkombëtare.

Profili i Lendites

Lendita nëse nuk ka ide për film, nuk bën film. Ajo është shumë e vullnetshme dhe vizionare.Punon dhe provon me orë të gjata t’a gjejë gjuhën e filmit dhe jo vetëm historinë, ku ajo do të mbështetë për skenarin e saj.

Është kaq e thjeshtë, dhe e komplikuar paralelisht, sepse para së gjithash filmi është art vizual ku përjeton situata dhe emocione të forta, të vërteta..

Shpesh herë, problemi të cilin ajo trajton është shumë më i madh se vetë Lendita.

Dhe ajo, këto probleme i prek me gjuhën e filmit, me tematikën, gjuhën aktoreske, elementet skenike, dhe gjithçka, që i përket botës së filmit. Imagjinata e saj eshte kaq misterioze sa gati abstragon me relitetin.

Asnjëherë ajo nuk do të kishte mundur t’i prekte e as t’i trajtonte, në gjuhën e romanit.

Filmi e ka gjuhën e vet vizuale dhe shumë të fuqishme, ka audience dhe sukses, kur konteksti dhe mjeshtëria aktoreske gërshetohen dhe japin emocione te forta, një premiere të shkëlqyer, dhe si i tillë duhet të kuptohet e të shijohet e të perceptohet.

Regjisorja Lendita Zeqiraj ka lindur në Prishtnë, ku ajo edhe studoi dhe u diplomua (1989-1994) duke i përfunduar studimet pasuniversitare në Akademinë e Arteve në Prishtinë (1995 – 1997).

Historia dhe lidhja e saj me filmin vjen nga artet vizuale.

Qysh në fëmijëri, talenti i saj, për artet në përgjithesi veçohej si cilesi.

Ajo pikturonte dhe performonte me përpikëri në instrumente muzikore. Pikturën dhe vizatimin e ushtronte me nënën, ndërsa muzikën me babain, i cili ia mësoi notat e para muzikore.

Lendita ishte vetëm 6 vjeçe kur babai i saj i bën një dhuratë shumë të veçantë: kamerën super 8, disa filma vizatimore ne shirit filmik dhe projektorin.

Kjo u bë loja e preferuar e Lenditës dhe ky passion, i lojës me imazhin, zërin, ngjyrat, lëvizjen, u ngulit në kokën e saj. Kjo dhurate ngeli ne kujtesen e lenditës nje gjest shume i gjetur dhe nje motiv i fortë për ta ushqyer këtë pasion

Gjatë shkollimit ajo shfaqi talentin e saj edhe për matematikën, i cili fakt e shtyri Lenditën të fillojë të mendojë, për arkitekturen, si profesion i saj i së ardhmes.

Kështu që, në kohën, kur ajo duhej të determinohej dhe orientohej për studime universitare, në Kosovë nuk kishte studime të filmit, dhe në pamundësi të ikjes jashtë, ajo si alternativë zgjodhi arkitekturën dhe artin vizual, të cilat për një kohë i vijoi paralelisht.

Më vonë, interesimi për pikturën, vizatimin, kadrimin, ngjyrën, ishte më i madh dhe më afër, pasionit që kishte për filmin, dhe iu perkushtua artit vizual.

Bota e saj e pasur imagjinare ishte plot jetë dhe ngyrat e ylberit dhe vetë ngjyrat e jetës.

Me qenë se pasioni për filmin sa vinte e shtohej, ajo kohë pas kohe filloi të eksperimentojë, duke xhiruar copëza, videoklipe muzikore etj, ndërkohë, që pasioni ushqehej, pikturonte dhe ekspozonte punët e saj.

Pas ikjes në Paris, filloi studimet posuniversitare mbi estetikën e filmit në Universitetin Paris VIII (2001 – 2003), pasioni për filmin u bë realitet.

Lendita filloi projektin e parë të filmit i cili pati një sukses ndërkombëtar.

Duke u përzgjedhur nëpër festivale me renome si në atë të Oberhausen International Film Festival dhe shumë të tjerë duke u shpërblyer gjithandej.

Filmat e saj deri tani janë përzgjedhur në më shumë se 200 Festivale Ndërkombëtare duke përfshirë festivale të rëndësishme si:

Venice Film Festival, Telluride, Palm Springs, Warsaë, Busan, Oberhausen, Hamptons, AFI FEST, ku ka fituar mbi 40 shpërblime nderkombetare.

Ju lutem ndiqni bashkëbisedimin për Gazetën Dielli në SHBA:

************************************************************

E dashur lendita : Si janë lidhjet dhe nostalgjia me vendin e lindjes, fëmijërinë, familjen? Sa ju mungon Kosova, dhe si ka vazhduar rruga juaj e skenareve të filmit, sa mbështetëse ka qënë familja juaj?

***

Përgjigje: Kosovën e lashë në moshë të madhe, isha në moshën 27 vjeçare. Pata përfunduar edhe studimet postuniversitare. Piktura si mjet shprehje, më nuk mjaftonte. Në Paris gjeta shumë gjëra, që nuk i kisha patur në Kosovë.

Aty i fillova edhe studimet pasuniversitare mbi estetiken e filmit. Menjëherë gjatë vijimit të studimeve të mia në Paris, fillova të shkruaj skenare, të nxjerr ide, të realizoj filma.

Filmi i parë ishte pikërisht i mbështetur nga prindërit, të cilët gjithmonë më ka përkrahur në të, gjitha projektet e mia, si me mbështetje të fortë morale, me entuziazmin e tyre, por edhe me mbështetje financiare, sa herë që ka pasur nevoje.

Natyrisht që familja ka qenë një mbështetje e fortë dhe e madhe – ishte shumë e vështirë të merreshe me art në atë kohë, po nuk pate përkrahje.

Më vonë krijova famljen time të ngushtë, ku së bashku me bashkëshortin Bujarin, i cili është edhe producenti i të gjithë filmave të mi dhe Nartin, djalin tonë, i cili është regjsor i ri i një fryme, të re në kinematografi, jetojmë me të njëjtin passion, për filmin gjithnjë duke kritikuar, përkrahur, argumentuar, shpalosur ide, duke çuar kështu përpara njëri-tjetrin, në botën magjike të filmit.

Pyetje: Dëshiroj të sjell në vemëndjen e publikut, çfarë motivi patët, ju për të zgjedhur profesionin e aktores, dhe si ka vazhduar me tej kjo rrugë?

Përgjigje: Asnjëherë nuk jam frikësuar të bëj atë që dua të bëj. Ka qenë një rrugë e degëzuar, nëpër fusha të ndryshme të artit: pikturë, muzikë, nganjëherë edhe vallëzim e koreografi, por edhe matematikë… Por filmi ishte thjeshtë një proces organik. Ishte e kjartë, që i vetmi art, që mishëron të gjitha pasionet, që mbaja në gji, ishte filmi.

Pyetje: Si kanë qënë raportet me filmin, a ka qëne ai profesioni qe keni ëndëruar, dhe sa mund e pasion ju është dashur për të vazhduar rrugën e filmit?

Përgjigje: Kur unë fillova me realizimin e filmave në vitin 2002, filmi në Kosovë ishte me ndryshe, kishte qasje me klasike nëse mund të them. Dhe ajo që unë deshta të bëj ishte pak më ndryshe. Mendova, që duhet të bëja, diçka që ka të bejë me kohën time dhe në kohën time.

Por asnjëherë nuk më ka shkuar ndërmend, të gjej një novelë apo roman të mirë dhe t’a adaptoj. Mendoj që skenari duhet të shkruhet për film. Dhe për secilin film, kam pritur që të jetë diçka shumë e rëndësishme për mua.

Pyetje: Si është bashkëpunimi juaj me kolegët? A e ndjeni largimin nga Kosova? Sa e vështirë ka qënë, për tu adoptuar ne nje qytet të quajtur ‘’Djepi i Kulturës’’ shumë ndryshe nga kultura dhe mentaliteti ynë shqiptar? Kush është vënd qëndrimi i Lendites?

Përgjigje: Kur e lash Kosovën isha në moshë të madhe, isha e formuar, kisha familjen, kolegët e shoqërinë… Parisi ishte një ndryshim i madh dhe më është dashur kohë të adaptohem.

Atje njoftova shumë njerëz e personalitete, mësova shumë gjëra që nuk i dija, inspirohesha e motivohesha shumë nga ajo frymë, por malli për Kosovën ishte një nga gjërat, që nuk mësova si t’a heq.

Tani jetoj në mes Prishtinës dhe Parisit, filmat e mi i punoj me një ekip njerëzish nga Parisi dhe Prishtina, dhe jeta ime si ajo private ashtu edhe profesionale është e lidhur fort në nyje me këto dy vende.

Pyetje: Sa guxim e vullnet ka pasur Lendita per te provuar shumë pasione profesionesh? dhe a ndihet krenare Lendita për zgjedhjen dhe arritjet e saj në fushen e filmit, çfarë ju pëlqen të ushtroni apo ti përkushtoheni tjeter? Me sa ngulm e perkushtim ju duhet të punoni?

Përgjigje: “Po, kam qenë piktore. Kam dashur të bëhem arkitekte, kam ëndërruar të bëhem pjesë e ndonjë rock grupi si instrumentiste, kam dashur të bëhem basketbolliste (por meqe nuk u zgjata sa duhet, kam hequr dore shume shpejt (me humor).

Kam qënë dhe jam mjaft e guximshme në jetë. Kurr nuk kam menduar se meqë jam femër, duhet të bejë me pak se sa një mashkull. Këtë gjë ma kanë mësuar prindërit qysh në fëmijëri, ata gjithmonë kanë qenë të pasionuar, ekspresiv dhe empatik.

Edhe pse kam qenë dhe jam e ndjeshme, ata veçse ma kanë ushqyer zotësinë, për të kuptuar dhe ndjerë tjetrin. Me duket se shembulli i tyre ka berë të jem kjo, që jam tani”.

Punoj shumë, që nga momenti që e kam idenë, jam shumë e përpikët me punën. Punoj deri në detajet më të vogla, sepse detajet janë, ato që e përbejnë një tërësi të madhe, siç është filmi.

Filloj punën që nga skenari, production design dhe shumë punë të tjera në film i punoj vet, ndërsa në xhirim kërkoj shumë përpikëri dhe disiplinë nga secili anëtar i ekipit.

Pyetje: kasha deshire te tregonit ju lutem një emocion ose ndonjë ndjesi të thjeshtë, që e përjetoni ju më shumë dashuri, ndonjë detaj, per të gjithë ne, që ju ju ka ngelur në mendje?

Përgjigje: “Loja me interesante si fëmijë ishte të projektoja filma të cilët ishin pa zë, për të cilët bashkë me shokët e shoqet e mia, me orë të tëra incizonim zëra, për t’ja bashkangjitur filmit.

Natyrisht, që nuk kishim mjete profesionale, por kjo ishte loja më e preferuar e imja si fëmijë. Një ditë, përderisa nëna ishte në punë, unë dhe shoqja ime e fëmijërisë Besa, filluam të incizonim “të qeshura të çmendura” për t’i sinkronizuar me imazhin e filmit.

Ishte mesditë dhe ne ia aq fort të qeshurave saqë më nuk mund të ndaleshim. Nuk di se sa kohë ka kaluar… papritmas e parë nënën mbi kokë të shashtrisur e me sy të zgurdulluar.Duke u kthyer nga puna, që nga rruga kishte dëgjuar “të qeshurat tona” të cilat më shumë i përngjanin britmës.Më një frymë hyn në shtëpi dhe rrëmben kasetofonin, paketën e projektorin dhe deri sa u kthye babai nga puna, nuk munda ta vazhdoj lojën”.

Kujtimet më të bukura të fëmijërisë së hershme i kam të gjyshi, i cili ka qenë, një njeri me humor dhe shumë i hapur dhe para kohës.

Më kujtohet kur me rrogën e tij të vogël të punëtorit të uzinës, ndante çdo mbrëmje nga një shumë simbolike, për t’ua ndarë mbesave, që paguajnë nga një biletë në kinema dhe një “fitil” fara, duke i këshilluar, që t’i presin jeams-at, sepse tani jeansat e shqyer e të rrëmuar janë në formë.

“Mos t’thonë njerëzit, që mbesat e mija nuk dinë çka është moda” – thoshte me humor e me gërsherë n’dorë.

Pyetje: Sa i intereson dhe u kushtoni vëmendje zhvillimeve sociale e shoqërore në Kosovë dhe, desha mendimin tuaj intelektual për ju që jetoni në vendet perëndimore, ju si e shihni duke berë një paralelizëm?

Përgjigje: Mundohem t’i kushtoj vemendje, por nuk ia arrij, sepse punën, që bëj kërkon shumë vemëndje dhe përkushtim. Mundohem t’i përcjellë dhe më gëzon tej mase, kur shoh punë të mira që bëhen tek ne. Nuk janë të shpeshta ngjarjet e bukura, por me rëndësi është, që ka dhe shpresoj se gjeneratat e reja do të sjellin shumë shumë ndryshime, si në aspektin artistik e kulturor, po ashtu edhe në atë social e shoqëror – kam shumë shpresë, në brezat që po vijnë.Ka shumë punë për t’u berë në Kosovë. Ka shumë vrima të zeza. Shoqëria dhe politika po i bejnë ato më të rënda për tu tejkaluar.

Njeriu në Kosovë, ka shumë pak vlerë dhe individualiteti, nuk është diçka, që vlerësohet e respektohet. Përkundër kësaj, ne nuk kemi veç se individë, që përfaqësojnë denjësisht Kosovën.

Kemi personalitete të mëdha të individëve në botë dhe kjo flet për kushtet e përshtatshme të formimit të individualiteteve dhe personaliteteve në Kosovë. Kjo rrjedh ndoshta nga shoqëria e cila është në tranzicion.

Pyetje: Si jeni ndierë në punë, vështirësitë, kënaqësitë, vlerësimet, gjatë gjithë këtyre viteve dhe a do ta linit atë një ditë Francën dhe për cilin vend, dhe përse?

Përgjigje: Pothuajse të gjithë e kemi brenda vetës një revoltë të pa shprehur, dhe ajo që me intereson është, që ta kërkoj dhe ta shpreh atë me gjuhën e filmit. Natyrisht që ky është një profesion i vështirë dhe përplot sfida.

Projekti i fundit i filmit ishte një projekt tejet sfidues, sepse bëhej fjalë për një projekt teknikisht shumë të vështirë, por edhe numri i madh i aktoreve në film, koordinimi dhe koreografia ishte sfidë në vete.

Përveç kësaj, kohën që teknikën e kishim të limituar dhe ishte shumë e vështirë të arrihej. Te gjitha këto vështirësi u shëndërruan në një kënaqësi të shumëfishtë kur përfunduan xhirimet me sukses dhe pastaj, përjetova momentin e një ndjenje krenarie nacionaliste, kur pashë duke u valvitur flamurin e Kosovës në Venecia Film Festival dhe kjo ishte hera e parë në histori të kinematografisë kosovare.

Pyetje:Sa e konfirmuar ndjeheni ne fushen e filmit , c’farë projekte dhe prioritete të reja të reja keni, sa ambicie, forcë dhe vullnet për ta arritur? Cilët janë projktet tuaja në vazhdim?

Përgjigje: Jam e kënaqur, që vazhdoj të punoj – por asnjëherë, nuk jam e kënaqur më atë çfarë kam berë apo arritur. Sepse edhe atëherë, arritje për mua ka qenë dhe është procesi i punës, i krijimit, kënaqësi është prezantimi i filmit para audiences.

Nëse filmi pëlqehet, atëherë jam në qiellin e shtatë, që nëse filmi nuk pëlqehet, atëherë jam mizerable. Pikërisht, sepse suksesi dhe aplaudimi apo shpërblimi, të jep një konfirmim dhe vlerësim mbi punën.

Është shumë e rëndësishme të kem mundësinë e shprehjes në gjuhën e filmit, sepse mendoj që kam shumë çka të pa thena, që do të doja ta ndaja me publikun.

Projekti në vazhdim është filmi i gjatë “Shpija” të cilin mezi po pres të filloj me realizimin e tij. Në ndërkohë i kam edhe disa projekte të tjera të filmit, por prioritet e kam projektin “Shpija”.

Falenderim Lendita:

Ju falënderoj shumë për intervisten, znj.Liliana, si dhe Org.Internacionale Gruaja Shqiptare në Botë. Puna juaj me ngjason me nje filem me metrazh te gjate me shume personazhe dhe shume ngjarje.Interesante.Shpreh vleresimin tim për punën, që beni për t’u dhënë impuls dhe publicitet gjithë grave shqiptare, në botë që me punën, dhe inteligjencën e tyre janë dikush.

Falenderim Liliana:

Faleminderit e dashur Lendita aktorja e suksesshme. Gruaja modeste e këmbëngulëse, plot mirësjellje dhe seriozitet, konkurruese dhe fituese ne gjininë më te pëlqyer si ajo e filmit që kërkon shumë punë , talent dhe fantazi.

Ju keni kapërcyer kufijtë e Shqiperise me emrin tuaj të mirë, te njohur, në aspektin profesional me shumë vlerësime dinjitoze, maksimale që nderojnë gruan Shqiptare dhe Kombin shqiptar.

Faleminderit.

Të uroj shumë suksese te reja.

Dr. Liliana Pere

President: International Organization.

Albanian Woman in the World

Peace Missionary & Honorary Advisor of DMPP

Kosovë-Përkujtohet Beteja e Loxhës dhe heronjtë e rënë për liri

July 6, 2016 by dgreca

– Në Loxhë të Pejës, 18 vjet më parë u zhvillua një ndër betejat e lavdishme të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës/

PEJË, 6 Korrik 2016-B.Jashari/ Në 18-të vjetorin e Betejës së Lavdishme të Loxhës dhe rënies heroike të luftëtarëve të Lirisë Rrustem Bruqi, Lumni Surdulli e Enver Alaj, si dhe në përkujtim të drejtuesit të kësaj beteje Kolonel Tahir Zemaj, sot janë organizuar homazhe përkujtimi, në nderim të jetës dhe veprës heroike të luftëtarëve të kësaj beteje.Në emër të kryeministrit të Republikës së Kosovës, Isa Mustafa, deputeti Armend Zemaj dhe veteranët e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës pjesëmarrës në këtë betejë kanë vendosur kurora lulesh në vendin e zhvillimit të betejës.

Homazhet me këtë rast janë bërë edhe në Dranoc, Isniq, Strellc të Epërm dhe Samadrexhë.

Në Loxhë të Pejës, 18 vjet më parë u zhvillua një ndër betejat e lavdishme të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës.

Njoftimi dërguar nga Kryeministria kosovare thekson se, qytetarët dhe institucionet e Republikës së Kosovës do të përkujtojnë gjithnjë luftën heroike të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës dhe të gjithë të rënëve për lirinë e atdheut.