Flet studenti Mirgentian Gjuta, aktivist i shoqerise civile dhe inxhinier.Ish pjesë e programit YES 12./
Përktheu për “Diellin”, Herion Kërcelli/
Mirgentian Gjuta është nga Kukësi, Shqipëri, i mirëpritur para 6 vitesh nga Këshillët Amerikane në Park Falls, Wisconsin, si pjesë e programit Yes 12. Ai është diplomuar në inxhinieri ndërtimi dhe aktualisht po punon për masterin e tij.Si ish-nxënës aktiv që prej kthimit të tij nga Shtetet e Bashkuara, Mirgentian e ndan historinë e tij në këtë interviste dhënë gazetares Tatyana Moveshevich (FLEX ’04).
Mirgentian, cilat janë angazhimet tuaja aktuale?
Tani jam në vitin e dytë të masterit për inxhineri ndërtimi, me prioritet infrastrukturën dhe transportin. Përvec studimeve, unë jam duke punuar si vullnetar për një organizatë joqeveritare, Trashëgimia Kulturore Pa Kufinj (CHwB, Shqipëri). Misioni i kësaj organizate është të shpëtojë dhe ruajë trashëgiminë kulturore, ndikuar nga neglizhimi ose fatkeqësitë njerëzore dhe natyrore.
A mund ta përshkruash projektin e CHwB në të cilin je pjesmarrës?
Unë po ndihmoj me projektin e ruajtjes së Burgut Spac. Gjatë epokë komuniste, të burgosurit politikë ishin mbyllur në Burgun e Spacit, por tani shumica e kompleksit është rrënuar dhe kujtimi i së shkuarës së burgut, është duke u zhdukur shpejt. Vitin e kaluar, Organizata Botërore e Monumenteve e vuri në listë kompleksin në listën e një prej monumenteve më të rrezikuara në gjithë botën. Qëllimi jonë është ta ruajmë historinë e burgut dhe të ndajmë historitë e të burgosurve që janë mbajtur atje për vite me radhë. Disa prej tyre mbajtën protestat e para demokratike në historinë e Shqipërisë dhe kontribuan shumë ndaj zhvillimit të lëvizjes civile demokratike të vendit. Eshtë e rëndësihme që ti memorizojmë veprën e tyre duke ndërtuar dicka për ta. Unë po ndihmoj me skicimin dixhital të burgut. Kur ne të ridizenjojmë ndërtesat ekzituese me dixhital, do të jetë më e lehtë të zbulojmë se, cilat elemente duhet të restaurohen.
Deri në Maj 2016, ti shërbeve si Drejtori Ekzekutiv i Qendrës së Rinisë pa kufij {Borderless}. Cilat ishin detyrat kryesore të punës tuaj atje?
Unë erdha tek Borderless përmes Kongresit Kombëtar të Rinisë, ku unë shërbeva si një anëtar bordi. Atje takova disa aktivistë nga qendra e rinisë dhe isha shumë i impresionuar me projektet që ata ishin duke bëre. Prandaj u bashkova me organizatën në Shtator 2014, dhe një gjysëm viti më vonë u zgjodha së pari si perfaqësues dhe pastaj si Drejtor ekzekutiv. Tek Borderless (Rinia pa kufij), ne u fokusuam tek katër projekte kryesore: zhvillimi i vazhdueshëm i aksioneve mjedisore, integrim në Bashkimin Europian të udhëhequr nga rinia, sipërmarrjet sociale dhe sipërmarrja biznesi në fusha të ndryshme.
Cilin projekt do ta konsideroje si një nga arritjet kryesore të qendrës?
Në dy vitet e mia me organizatën, ne përfunduam një numër të madh projektesh. Megjithatë në mëndje më vjen shpesh një projekt specifik. Eshtë pjesmarrja jonë në fushatën e Grave të Kombeve të Bashkuara HeforShe (AiperAte). Objektivi i fushatës ishte të inkurajojë burrat dhe gratë të sensibilizojnë opinionin kundër pabarazive me të cilat përballen gratë në gjithë botën. Synimi jonë ishte të sfidojmë perceptimin e publikut përmes sondazheve në rrugë e ambiente kryesore në dhjetë qytete shqiptare. Gjatë zbatimit të këtij projekti ne intervistuam shumë kalimtarë, mblodhëm shumë citime, foto, informacione të vlefshme dhe i ndamë eksperiencat tona mbi median sociale. Ne kishim qëllim, jo ti vinim njerëzit në siklet, por ti angazhonim e ti bënim ata të ndjeshëm në diskutime. Megjithatë, ne nuk prisnim të ndryshonim perceptimet e njerzve përmes bisedave të shkurtra, por ne gjithsesi shpresuam ti bëjmë ata të mendojnë rreth kësaj cështje. Bazuar mbi reagimin e njerzve, unë mund të them që afrimi jonë ishte shumë efektiv. Ne shpresojmë se ky projekt ka kontribuar që të sjellë ndryshim brenda komuniteteve dhe të përmirësojë marrdhëniet e barazinë gjinore.
Ju jeni gjithashtu shumë aktiv në komunitetin Yes (Po) në Shqiperi. Këtë vit po udhëheq një projekt të financuar nga programi Trajnimi i Udhëheqjes Transformuese të emërtuar #ARTitOUT Albania(Shqiperi): Duke motivuar Rininë të transformoje cështjet sociale. Për cfarë është ky projekt?
Apatia sociale mes rinisë është një problem gjigand në Shqipëri dhe unë doja të sfidoja këtë cështje përmes artit. Duke i angazhuar ata në ngjarje artistike me një mesazh social, unë kisha qëllim të frymëzoja njerëz të rinj që të bëhen më aktivë në procesin e ndryshimit. Gjashtë piktorë dhe dhjetë fotografë ishin ftuar të merrnin pjesë në këtë projekt. Atyre ju kërkua të krijojnë vepra për trajtimin e cështjeve sociale si mbi temat e papunësisë, mungesës së mundësive arsimore dhe varfërisë. Kur punët e tyre u plotësuan, në Mars 2016, u organizua një ekspozitë tek Qendra Rinore e Tiranës. Të rinj që morën pjesë në atë ju kërkua të zgjidhnin dy pjesë arti që ju pëlqenin më tepër, ndërkohë dhe fituesit ishin lajmeruar për ceremoninë e cmimeve speciale në fund të ekspozitës. Në mënyrë interesante, të dy punët fituese përconin një mesazh shprese. Piktura e zgjedhur, me titullin “Shko përtej limiteve”, tregonte një grua të re, me flokë të bukur me ngjyrë, përballë një backgroundi të ndricuar. Mbi foton fituese të quajtur “Ai është duke u lutur për një të ardhme më të mirë”, ishte portretizuar një djalë i ri duke u lutur për vete. Ky projekt u realizua në partneritet me tre ish-nxenës të programit YES (Po), konkretisht, Klea Troka (Yes ’12), Elvana Qeli (Yes ’12) dhe Sherina Dyrma (YES ’14).
A mendon që programi YES, (PO), zhvilloi interesin tuaj në punën e shoqërisë civile?
Sigurisht që po. Eksperienca ime me YES më ndihmoi të formoj interesat e mia në shoqërinë civile, të drejtat njerëzore dhe me dha shtysën e duhur që ta ndjek këtë punë. Ndërkohë në Shtetet e Bashkuara, unë isha pjesë në një maratonë loje për të siguruar para për spitalet e fëmijve dhe mora pjesë në ngjarje të tjera bamirësie. Tani të gjithë më pyesin:- pse po trajnohem për tu bërë inxhinier ndërtimi, kur jam kaq i interesuar në punën e shoqërisë civile? E vërteta është se unë dua ti bëj të dyja, ndaj jam duke shpresuar që të kontriboj për komunitetin tim përmes kombinimit të aftësive të mia teknike dhe të menaxhimit të një projekti. Projekti im aktual tek CHwB nxit shpresën që cdo gjë mund të jetë e mundshme.
Cila është këshilla jote për ish-nxënësit e tjerë të YES (Po)?
Mesazhi im është:-Unë kam një mundësi unike që të zhvilloj veten dhe ta ndërtoj karrierën time në fushën që e dua më shumë. Nëse vepron kështu, do të ketë pashmangshmërisht ndikim pozitiv mbi të tjerët,- nuk ka rëndësi nëse është muzikë, inxhinieri, kujdes shëndetsor apo informatikë. Njëkohësisht mos harro të jesh pjesë e një komuniteti në të cilin jeton. Gjithashtu duhet të kontribosh për ndryshimin social kurdoherë që ke mundësi.
Shënim: gazeta “Dielli” e ka përcjellë në vijimësi ecurinë e programit YES në vendin tonë, të iniciuar nga Departamenti i Shtetit, ku ka mëse dy dekada janë bërë pjesë dhe të rinjtë shqiptarë.
NGA BESIM NDREGJONI/Francezët kan një shprehje: “Nuk ndërtohet mbi boshllëk!’’ periudha 26 vjeçare pluraliste tregoi se vendi i jonë nuk vuni themelet e shëndosha për nji shtet shqiptar të së drejtës , dhe nji shoqëri demokratike fuksionale. Në këto ditë të protestës dy mujore të shqiptarve ndërmend më sillet çdo ditë historia e një patrioti shqiptar Ziso Vangjeli i cili besoi në “komunizma”. Plaku Ziso Vangjeli ishte shkolluar në Amerikë dhe gjatë luftës kishte zbarkuar në Normandi si oficer amerikan. Historian dhe ushtarak punoi në Paris pastaj kthehet në një klub kulturor dhe ju dha të kthehej në Shqipëri. Sëmundja e dashurisë për atdhe. Sipas bisedimeve paraprake do të punonte si pedagog . Ja fali shtetit shqiptar gjithë biblotekën e tijë. Por përfundon në burg. Dhe në sallën e gjygjit ai nuk do të i përgjigjiej akuzës së prokurorit komunist por do të ligjëronte një mesazh për të ardhmen e shqiptarve:- Kur të bjerë” komunizma”, -tha se do të bjerë “patjetër” ne do të vuajmë më pas me dekada prej hibridit. Komunistët janë të sofistikuar në politikën e kuadrit. Bijtë e të kuqve do të vijojne etërit. Ajo përzjerje zelli dhe inati, here i fshehtë e here i hapur për etërit e kuq që spatën fuqi dhe mend të ishin të pëjetshëm, do të i bëjnë më dinakë dhe më të liq. Nga kundërshtarë e tyre që i urrejnë për vdekje, do të u vjedhin idetë , projektet dhe deri sloganet e do të i propogandojnë më mizorishtë për ti vënë ato në jetë, gjoja si amanete.. (Shifni sloganet e “Rilindjes” sot “Për një Shqipëri europiane” etj slogane propagandistike .) dhe do të kërkojnë me çdo çmim zhdukjen e zotërve të këtyre ideve. Do të kërkojnë pushtet të pamerituar si trashgimtarë , si zanatçinj të kuq, dhe kundërshtarët do ti durojnë sa për sfond. Do të kërkojnë të bëhen ata pronarë dhe që të mbrohen do të bëjnë atë politikë që etërit e tyre e rroposën ose e luftuan gjithë jetën si bolshevikë të trashë. Kundërshtarët e të kuqve në Shqipëri ç’kanë mbetur pas kasaphanave dhe të rinjtë që do të dalin , janë pa përvojë dhe kështu do të sundojnë te ne hibridi. Gjatë, mjaftë gjatë. Hibridët janë si monstrat. E për të luftuar ato duhet qënë si ata. Do të jetë më keq ca kohë e njerzit do të mendojnë diktaturën si zgjidhje. Burg i detyruar . Liri e detyruar. Kaos dhe llum. Pra pas denimit me burg populli do të denohet me liri qorre. Liria qorre është denim. Se ne nuk do të dime ç’t’i bëjmë asaj si një gjeje të tepërt. Do ta përdhunojmë si barbarët. Unë nuk do të jem atëhere . Ju do të jeni: Mbahe mend dhe kujtojmë. Ske ç’bën jo. Veç kujtojmë mua plakun. Nuk jam unë njeri, kundër komunistëve, jane komunistët kundra njeriut. Kështu përfundon fjalën e mbrotjes në gjygjin komuniste Ziso Vangjeli. E këtë ligjëratë plaku i urtë profesori, historian, dhe ushtaraku i mire e bëri para gjysëm shekulli. Dhe që vertetohet sot, si para 50 viteve kur e shqiptoi në sallën e gjygjit plaku i urtë. Ky ka qënë trashëgimi që na la komunizmi në vendin tone, nga i cili do të ndërtohej Shqipëria e re demokratike; e plagët e hapuna nga “diktatura e proletariatit” mbeten të hapuna , dhe na ndjekin kamba –kambës. Kjo “tragjedi e pameritueme” u dyfishue nga mungesa e traditës demokratike në vendin tone… larg nga Europa. Mbas 26 vjet “tranzicioni” që akoma vazhdon, duket sikur kemi arritë pikën ma të ulët në qeverisjen e vendit, dhe kemi ra në nji pellg imoraliteti që kërcënon me u revelue “i pashërim”. Kemi shkelë pragun pa kthesë të humbjes së besimit në “njeriun”; nuk besojmë njeri, nuk përfillim njeri, përpiqemi të varrosim tjetrin në përpjekje me ngritë veten tonë…. Ashtë krijue nji atmosferë e sëmurë në shoqëninë tonë shqiptare. “Diçka qelbet në Danimarkë”, deklaronte Hamleti. E përpara kësaj shurdhmërie a duhet të heshtim? Sot atdheu i jonë vajton për një udhëheqje serioze, fisnike e thellësishtë demokratike, me rrënjë të thella në traditat e kombit tone. Revolta e shqiptarve në këtë 64 ditësh jep kuptimin filozofik e praktik të kuptojmë se një rend publik demokratik dhe i qëndrushëm kërkon kryesishtë :“pushtet” dhe “moralitet”. Ne shqiptarët nuk duhet të i lejojmë vetes të fundosemi në humnerën e shprehejes :”tani është vonë” dhe flas për ata shqiptarë që nuk e ndjejne veten fajtorë. Cadra e lirisë, është ndenje pafajsie që krijon revoltën , akt guximtar që sjell lirinë. Misioni i votës së lirë asht një përgjegjesi e paevitueshme për botën ku jetojmë. Këtu lind shpresa për një nji jetë që nuk është skllavëri,. Së bashku, të gjithë ngrihemi nalt e fitojmë betejën morale: shpresën për të gjithë ata që kërkojnë lirinë, pa lejue që fitorja e përbashkët të kthehet në tragjeditë tona individuale , si në komunizëm. Sot shqiptarët janë të djegun për liri e demokraci. Shqiptarët janë të sigurtë që, nëse e tashmja është në duar të oligarkëve të pseudopushtetit në Shqipëri, e ardhmja i takon lirisë dhe demokracisë, republikës së re për të gjithë. Kjo andërr nuk shuhet dhe do të bëhet realitet. Ejani në vete, o shqiptarë! ( Faik Konica)
