Archives for November 2018

AUSTRIA, MBËSHTETJE PËR KOSOVËN

November 6, 2018 by dgreca

-Kancelari i Austrisë, Sebastian Kurz: Zhvillimet pozitive në Kosovë dhe në tërë rajonin janë shumë me rëndësi për ne. Si kryesues i Presidencës së Bashkimit Evropian i kemi vendosur shtetet e Ballkanit Perëndimor në fokus/

1 ok Thaci-Kurz 5-Haradinaj-Kurz qeveri 3-Haradinaj-Kurz ok

-Presidenti Thaçi dhe kancelari Kurz: Marrëveshja Kosovë-Serbi sjellë paqe të qëndrueshme dhe stabilitet për tërë Ballkanin Perëndimor/

-Kryeministri Haradinaj: Austria mike e madhe e Kosovës dhe mbështetëse e fuqishme/

Gazeta DIELLI nga korrespondenti në Kosovë Behlul Jashari(Me shume foto gjeni ne fb (dielli vatra)

PRISHTINË, 6 Nëntor 2018/ Kancelari i Austrisë, Sebastian Kurz, në vizitën sot në Kosovë u prit në takime të ndara nga Presidenti i Republikës, Hashim Thaçi, dhe nga Kryeministri Ramush Haradinaj.

Presidenti Thaçi e ka falënderuar kancelarin Kurz për mbështetjen që Austria po i jep Kosovës në marrëdhëniet bilaterale dhe në arenën ndërkombëtare.

“Austria është duke vazhduar udhëheqjen e BE-së si kryesuese e radhës dhe gjatë gjithë kësaj periudhe ka bërë përpjekje për të promovuar perspektiven evropiane të shteteve të Ballkanit Perëndimor. Kosova është shteti më proevropian në rajon dhe e kemi bërë të qartë vizionin tonë për anëtarësim në BE dhe NATO. Prandaj, puna dhe angazhimi ynë për arritjen e këtyre qëllimeve mbeten konsistente. Kjo është arsyeja që ne duhet të punojmë me përkushtim për të përmbyllur reformat e brendshme, në ekonomi, të drejtësi, edukim, shëndetësi dhe në qeverisje të mirë”, u shpreh presidenti Thaçi.

Në kontekst të integrimeve euroatlantike, presidenti Thaçi ka thënë se marrëdhëniet e mira fqinjësore janë kushti thelbësor.

“Kosova ka ndërtuar raporte fqinjësore të mira me të gjitha shtetet fqinje. Po mundohemi maksimalisht që të ndërtojmë raporte korrekte edhe me Serbinë. Fatkeqësisht, Serbia dhe Bosnja e Hercegovina ende nuk e kanë njohur pavarësinë e Kosovës. Përkundër këtij fakti, Kosova mbetet thellësisht e përkushtuar për dialogun me Serbinë, për arritjen e një marrëveshje gjithëpërfshirëse, që nënkupton normalizimin e plotë të marrëdhënieve dhe pajtimin, që nënkupton njohjen reciproke dhe anëtarësimin e Kosovës në Organizatën e Kombeve të Bashkuara”, ka thënë presidenti Thaçi.

Në anën tjetër, kancelari austriak, Sebastian Kurz, theksoi se ka ardhur si Kancelar i Qeverisë Federale të Austrisë dhe si kryesues i Presidencës së Bashkimit Evropian për të theksuar mbështetjen për Kosovën.

“Zhvillimet pozitive në Kosovë dhe në tërë rajonin janë shumë me rëndësi për ne. Si kryesues i presidencës së BE-së i kemi vendosur shtetet e Ballkanit Perëndimor në fokus, sepse dëshirojmë që si rajon të gjitha shtetet të kenë një perspektivë evropiane dhe i mbështesim të gjitha shtetet e Ballkanit Perëndimor në këtë rrugë. Që të sigurohet paqe, liri dhe siguri në mënyrë afatgjate dhe të qëndrueshme në Ballkan është i rëndësishëm një dialog i suksesshëm ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës dhe përmbyllja e suksesshme e këtij dialogu me një marrëveshje ndërmjet Kosovës dhe Serbisë”, u shpreh kancelari Kurz, duke kërkuar nga qytetarët e Kosovës që t’i përkrahin përpjekjet e lidershipit për forcimin e paqes në rajon.(Lexoje te plote (ne Gazeten Dielli www.gazetadielli.com) specialen e pergatite nga korrespondenti yne Behlul Jashari)

SHBA DHE SHQIPËRIA NË KONFERENCËN E PAQES NË PARIS 1919-1920

November 6, 2018 by dgreca

Nikë Gashaj/

1 Nikë Gashaj

Menjëherë pas hyrjes së SHBA-së në luftë, në prill të vitit 1917, diplomacia amerikane ka filluar përgatitjet për marrëveshjen e paqes së pasluftës. Ideja për formimin e një trupi punues, i cili do të bënte një studim në detaje për të gjitha çështjet dhe eventualisht do të shqyrtohej, i lihej presidentit Wilson dhe këshilltarit të tij të afërm, Edvard Hauz, ndonëse gjurmat e para shpien drejt ministrisë së Punëve të Jashtme të Amerikës, Steit Departmentit dhe shefit të tij, Robert Lising. Sidoqoftë, amerikanët kanë dëshiruar që ky trup punues të formohet sa më parë dhe, mundësisht, të mbetet në fshehtësi. Sipas propozimeve të para, kjo zyrë, siç është quajtur në fillim, është dashur të jetë e përbërë prej pesë ekspertëve, të cilët do të punonin nën mbikëqyrjen e shefit të Steit Departamentit. Zyrja, ndërkaq, gjatë një viti u transformua në një komision hulumtues i cili në tetor të vitit 1918, ka numëruar 126 bashkëpuntorë të profileve të ndryshme.

Ky komision i ka mbaruar hulumtimet apo studimet që kanë përfshirë, pothuaj tërë botën dhe i ka përgatitur rreth 2000 raporte dhe 1000 harta të ndryshme. Presidenti Wilson është mbështetur në këto raporte, kur i ka propozuar zgjidhjet territoriale të përmbajtura në 14 pika, dhe me rastin e përpilimit të propozimeve për marrëveshje paqësore. Komisioni ka ekzistuar si trup i veçantë deri në dhjetor të vitit 1918, atëherë është kyçur në punën e delegacionit amerikan në Konferencën e Paqes. Njëzet e tre anëtarë të këtij komisioni, në Konferencën e Paqes në Paris, i janë bashkuar presidentit Wilson.

Meqenëse Shqipëria ka qenë më së paku e njohur nga të gjitha vendet e Evropës, anëtarët e Komisionit kanë qenë të detyruar që për një kohë shumë të shkurtër të përgatisin sintezën e tërë asaj që është shkruar dhe thënë mbi shqipërinë, çka ka pasur për pasojë ndërtimin dhe nxjerrjen e konkluzave të shkallëve të ndryshme të objektivitetit, apo dallimet evidente të qëndrimeve midis anëtarëve të Komisionit, posaçërisht kur ishte fjala për zgjidhjen e përgjithshme dhe në tërësi të çëshjes shqiptare në kuadrin ballkanik dhe në suaza të sferave të interesit dhe me influencë të disa fuqive europiane.

Qëndrimet dhe pikëpamjet e ndryshme midis anëtarëve të Komisionit në lidhje me zgjidhjen e çështjes shqiptare janë rezultat i dy qasjeve, dy rrymave, polarizimin e të cilave e ka thelluar dhe lufta. Njëra anë e ka mbrojtur pozicionin e legalitetit, ndërsa tjetra i ka përkrahur të ashtuquajturat të drejta natyrore. Për shembull, në raportin e parë të një autori, emri i të cilit nuk është shënua, ndër të tjerat thuhet se ndarja e Shqipërisë konsiderohet e “dëshërueshme”. Prandaj sipas tij territori i Shqipërisë duhet të jetë i ndarë, ashtu që pjesa veriore me Shkodrën t’i takojë Malit të Zi, pjesa e mesme, duke përfshirë Durrësin, Serbisë dhe pjesa jugore me Vlorën, Greqisë. Autori, në përfundimin e raportit, zotohet fuqishëm për predominimin e faktorëve ekonomikë në relacion me cilësitë nacionale të popujve ballkanikë, sepse i konsideron si zgjidhje adekuate dhe të qëndrueshme vetëm ato zgjidhje që mbështeten në prosperitetin ekonomik.

Raportin e lartpërmendur e kritikoi ashpër njëri ndër udhëheqësit e Komisionit hulumtues, Xhejms Shotvel, Kryetari i Shoqërisë Gjeografike Amerikane, duke vlerësuar se raporti në fjalë nuk ofron zgjidhje për tri çështje kryesore sot, e ato janë çëshja e Maqedonisë, Çështja e Shqipërisë dhe çështja e arqipelagut të Egjeut. Më tutje Shotveli shton: Çështja shqiptare është e dyfish e rëndësishme për SHBA-në, për arësye se zgjidhja e saj do të mund t’i besohej Amerikës, si fuqi e cila nuk është drejtpërdrejt e interesuar. Në lidhje me pohimin se është e qendrueshme vetëm ajo zgjidhje që i merr parasysh faktorët ekonomikë, duke lënë pas dore përcaktimet nacionale, Shotveli vlerëson se ajo është kryesisht me vend, në qoftë se niset nga pozicioni i interesave të fuqive europiane. Mirëpo, në qoftë se merren parasysh ndjenat kombëtare të popujve ballkanikë, atëherë vlera e këtij pohimi është e dyshimtë. Kështu, pra, këtu parashtron edhe një pyetje: A do të thotë se zgjidhja e kufijve mbi baza nacionale nënkupton se çdo njësi politike, njëkohësisht, duhet të jetë edhe njësi e veçantë ekonomike? Shotveli është i mendimit se në lidhje me këtë çështje është e nevojshme të shqyrtohet hollësisht mundësia e institucioneve sikurse janë portet e lira, hekurudhat e ndërkombëtarizuara dhe doganat para se të vihen në praktikë dhe të aplikohen kriteret ekonomike për caktimin e kufijve në dëm të atyre nacional.

Raportet e Komisionit i kushtojnë mjaftë hapësirë rregullimit fisnor të shoqërisë shqiptare, e sigurisht për arsye se për një gjë të tillë ka pasur, relativisht, mjaftë shkrime.

Emri Edit Durham përmendet shpesh, dhe anëtarët e Komisionit shpesh thirren në punimet e saj, veçanërisht kur është në pyetje tradita e shqiptarëve dhe prejardhja e tyre. Nga përfundimet, kryesisht, del se shqiptarët janë pasardhës të ilirëve dhe se janë të shpërndarë.Veçanërisht është potencuar dallimi midis veriut dhe jugut të Shqipërisë.

Gjuha shqipe

Ka munguar një analizë e thelluar dhe subtile e gjuhës shqipe, sepse konkluzat për të janë nxjerrë në mënyrë mekanike dhe, si duket, sipas inercisë së disa punimeve, të cilat lehtë janë marrë si autoritative dhe definitive. Në një raport të gjerë, i cili merret me çështjen ballkanike, qëndron se ”në Shqipëri ekziston një gjuhë e të folurit, plotësisht e pangjyrë kur të përjashtohen shprehjet turke, greke dhe sllave”. Disa kanë shkua aq larg sa që për gjuhën shqipe kanë shkruar se është ”një lidhje e tmerrshme e thjeshtësisë dhe e parregullsisë” dhe se kjo gjuhë nuk ekziston fare…” Në këto vlerësime nuk është vështirë të hetohen idetë, gjuha dhe konstruksionet të tëra, që janë lëshuar në qarkullim, kohë pas kohe, sipas situatës politike, nga ana e vendeve fqinje ose e Fuqive të Mëdha, që në momentin e caktuar, kanë pasur interes për diçka të tillë.

Këto mendime u kundërshtuan edhe nga vet shqiptarët. F. Noli, në një memorandum Komisionit hulumtues thekson se gjuha shqipe është ” i vetmi shembull që mbijetoi nga gjuhët origjinale të Evropes Juglindore, e cila është folur qysh para Homerit”. Ajo, sipas mëndimit të tij, padyshim është gjuhë ariane krejtësisht e ndryshme nga gjuha greke ose ato sllave.

Zhvillimi i ngjarjeve në Konferencën e Paqes do të tregojë paraqitjen e drejtë dhe adekuate të çështjes së gjuhës shqipe, të mbështetur në rezultatet e hulimtimeve në terren, çka ka pasur një rëndësi të madhe praktike, sepse uniteti gjuhësor është lidhur drejtpërdrejt me unitetin kombëtar, si dhe me ekzistimin e tij. Ekzistimi i dy dialekteve kryesore, të veriut dhe të jugut, dhe dallimet midis tyre, në momentet vendimtare, kur është parashtruar çështja e Shqipërisë dhe e ardhmëria e saj, është përdorur si dëshmi se shqiptarët nuk flasin një gjuhë dhe prandaj nuk e përbëjnë një tërësi unike shtetformuese. Komisioni hulumtues, si dhe delegatët amerikanë në Konferencën e Paqes, nuk e kanë parashtruar seriozisht çështjen e gjuhës shqipe dhe të unitetit të saj, sepse të dhënat dhe faktet kanë qenë bindëse, se ka të bëjë me një dallim normal midis dy dialekteve të një gjuhe.

Religjioni dhe shqiptarët

Çështja e religjionit është më i ndërlikuar. Vendet ballkanike, të ngarkuara me identifikimin konfuz dhe me barazinë e kombit me fenë, duket se nuk e kanë kuptuar raportin e shqiptarëve ndaj kishave të ndryshme në Shqipëri. Ekzistimi i tri religjioneve të ndryshme në Shqipëri, për shumicën, automatikisht, ka pasur një domethënie dhe është nënkuptuar se atje anët e fortifikuara janë në një konflikt të përhershëm. Për shembull, Greqia tërë territorin e Epirit helen e ka themeluar dhe mbështetur në ekzistimin e popullatës ortodokse dhe në ceremonitë greke në zonat kontestuese. Kështu një autor thotë: “ekzistojnë tri religjione në Shqipëri dhe ato janë në një konflikt reciprok”. Megjithatë, ka pasur edhe burime në gjuhën angleze, që anëtarëve të Komisionit dhe delegatëve u kanë mundësuar shpjegime më të dokumentuara dhe më objektive, duke i kontribuar ashtu ngritjes së shkallës së informimit objektiv mbi njëmendësinë shqiptare.

Në këtë drejtim një rol të rëndësishëm e ka luajtur organizata pan-shqiptare “Vatra” në Amerikë, Shoqata Anglo-Shqiptare etj. Anëtarja më e njohur e kësaj shoqatë ka qenë Edit Durham, e cila është shquar dhe dalluar me një seri veprash mbi Shqipërinë. Po ashtu dhe koloneli Obri Herbert dhe Lord Lamintagon, në mënyrë aktive janë marrë me paraqitjen dhe prezentimin e Shqipërisë. Misionarët amerikanë, me raportet e veta, e kanë plotësuar pasqyrën mbi jetën fetare në Ballkan dhe në Shqipëri. Këtu duhet të veçohet misionari amerikan, Telford Erikson, i cili në Shqipëri ka ardhur në vitin 1913 dhe për një kohë të gjatë ka luajtur një rol të rëndësishëm në jetën publike të Shqipërisë.

Mërgimtarët shqiptarë në Amerikë, me gazetat e tyre në gjuhën angleze, janë përpjekur që të tërheqin vëmendjen për të pavërtetat e përçarjes fetare të shqiptarëve. “Shqiptari është tepër fanatik për çështjen e lirisë dhe të pavarësisë për të qenë fanatik në pikëpamje religjioze”, shkruan në një artikull të një reviste në vitin 1919. Një autor shkruan, se në shqipërinë e Jugut myslimanët dhe të krishterët jetojnë së bashku brenda një familje, nën një kulm apo pullaz. Ndërsa në Shqipërinë e veriut mund të gjenden dhe shembujt e tillë që në krye të fisit të krishterë qëndron personi i besimit mysliman dhe anasjelltas. Kjo tolerancë fetare shkon deri në ato përmasa dhe kufij sa kalon në një gjendje indiferente ndaj çështjes fetare. Andaj, shqiptarët të besimeve të ndryshme, ndjenjat kombëtare, dashuria ndaj atdheut qendrojnë në vend të parë, përmbi gjithçka.

Në një histori të një grupi autorësh amerikanë mbi shqiptarët në Shqipëri dhe në Amerikë, vihet në përfundim se feja kurrë nuk ka qenë motiv i mosmarrëveshjes dhe përçarjes në mes të prijësëve shqiptarë (Federal Writers Project. The Albanian Struggle in the Old World and New, Boston, 19 39, fq. 42). Raporti i përgjithshëm i Komisionit të Lidhjes së Kombëve, më 12.5. 1922, nuk i mbështetë argumentet dhe pikëpamjet e atyre që thonë se shqiptarët, për shkak të përçarjes fetare, nuk janë të aftë për të qeverisur me një shtet bashkëkohor. Ata, sipas atij raporti, janë ”të lidhur me zakone të përbashkëta, me traditë shekullore, madje edhe me gjuhë, sepse dallimi në mes të gegërishtes dhe toskërishtes, në të vërtetë, paraqet vetëm një dallim dialekti”. Pjesëtarët e besimit të ndryshme, përundrazi, shpeshherë janë të lidhur me lidhje gjaku, me traditë si dhe me festa dhe kremtime të përbashkëta fetare. Janë të evidentuara rastet kur priftërinjtë apo kleri i të tri religjioneve së bashku i kanë vizituar Xhamitë dhe Kishat.

Në anën tjetër, amerikanët nëpërmjet misionarëve të vet, ose përmes revistave të ndryshme, kanë pasur mundësi të konkludojnë se argumenti i mungesës së tolerancës fetare, me çka disa shtete kanë dalur kundër pavarësisë së Shqipërisë, në të vërtetë ka zënë fill dhe është formuar nga përvojat, përkatësisht nga gjendja e tillë e intolerancës fetare, në vetë ato shtete.

Konstatin Çerkezi, aktivist i njohur shqiptar, shkruan se lajmet mbi intolerancën fetare janë të pavërteta. Ai konsideron se të krishterët dhe myslimanët në Shqipëri kanë marrëdhënie shumë më të mira sesa protestanët dhe katolikët në Europën e qytetëruar. Ndërkaq, mund të supozohet se ajo ka qenë pasojë e influencës së propagandës së madhe greke, e cila ka qenë e organizuar mirë dhe ka punuar si në Europë ashtu edhe në Amerikë.

Çështja e Shqiprisë së jugut ose Epirit

Çështja e Shqipërisë së jugut, ose e Epirit, është shtruar para diplomacisë europiane qysh në Kongresin e Berlinit më 1878. Qysh atëherë e deri te zgjidhja definitive e kësaj çështje, në vitin 1921, aneksimi i këtij territori Greqisë, ka qenë një ndër detyrat kryesore të diplomacisë greke. Problemi i Epirit është imponuar fuqishëm në periudhën ndërmjet luftarave ballkanike dhe Luftës së Parë Botërore. Si pasojë e fitores së aleatëve ballkanikë mbi Turqinë dhe pretendimeve greke ndaj trojeve shqiptare, duke e arsyetuar atë si trashëgimi kulturore helene, me përdorimin e gjuhës greke dhe të ekzistimit të popullsisë ortodokse të krishterë, të ritit grek, në rajonin kontestues.

Në lojën rreth Epirit kanë marrë pjesë, kryesisht, Austria dhe Italia, të përkrahura nga Gjermania, në një anë, si dhe Fraca, e përkrahur nga Rusia, në anën tjetër. Krahu i parë ka qenë për pavarësinë e Shqipërisë, ndërsa ana tjetër për aneksimin e Epirit Greqisë. Britania e Madhe, e ngopur me koloni, si zakonisht, ka mbajtur baraspeshën dhe është përpjekur që ta pengojë luftën, që nuk i ka konvenuar në atë moment.

Konferenca e Londrës e ka zgjidhur këtë çështje ashtu që në territoret kontestuese e ka derguar Komisionin, që në vend, mbi baza etnografike, të caktohen kufijtë ndërmjet Greqisë dhe Shqipërisë. Komisioni, pas shumë peripecish dhe zvarritjesh, e ka shpallur vendimin në Firencë më 20.12. 1913, sipas të cilit qytetet Korça, Gjirokatra, Delvina, Tepelena dhe të tjerët i takojnë Shqipërisë.

Masakrimi mbi popullsinë civile shqiptare nga ushtria greke

Qeveria greke, gjoja ka punuar për zbatimin e vendimit të Konferencës së Londrës për evakuimin e trupave nga këto territore, por në anën tjetër e ka nxitur lëvizjen për formimin e autonomisë së Epirit. Autonomia është shpallur më 2. 3. 1914. Në krye të qeverisë autonome ka ardhur Zografos, ministër i mëparshëm në qeverinë greke. Ky manovër i qeverisë greke, e cila, zyrtarisht, ishte neutrale, nxiti dhe shkaktoi ngjarjet në të cilat e humbën jetën banorë e pafajshëm të këtyre trojeve. Më se 400 vendbanime më të vogëla e më të mëdha janë shkatërruar dhe zhdukur tërësisht.

Masakrimi i ekzekutuar mbi popullsinë civile shqiptare, nga ushtarët e njësive të rregullta greke, të ndihmuara nga kriminelët e lëshuar nga burgjet, për atë rast, nuk ka kaluar i pavërejtur. Opinioni amerikan për këto ngjarje është informuar relativisht vonë, kryesisht përmesë shtypit ditor. Revista e përmuajshme shqiptare “The Adriatic Review”, që ka filluar të dal më 1918, i shfrytëzoi këto ngjarje për qëllime propagandistike, kur grekët paralajmëruan mundësinë e përsëritjes së djegjes, plaçkitjes dhe masakrimit, në qoftë se nuk plotësohen kërkesat e tyre. Autori i një artikulli nënvizon se me ankth në zëmër i përkujton masakrimet e tmerrshme mbi shqiptarët, në verë të vitit 1914, duke cekur se kështu ndihet për arsye se dëgjohen lajmet për përdorimin dhe ekzekutimin edhe të një gjenocidi mbi popullatën shqiptare. Në raportin e gjeneralit De Vera, shef i misionit holandez në Shqipëri, kujdes i veçantë i është kushtuar faktit se ushtarët grekë masakrimin e kryen në mënyrë sistematike, qëllimisht dhe shumë mizorisht. Edhe raportuesit e tjerë e vërtetojnë një gjë të tillë. Koloneli Obri Herbert flet për veprat jonjerëzore të ushtarëve grekë. Një autorë tjetër shkruan se “krimet dhe vandalizmat që i bënë grekët nuk janë të atij lloji që gjuha njerëzore mund t’i përshkruajë. Ndërsa, Mehmed Konica konsideron se qëllimi i grekëve ka qenë që të djegin gjithçka, qysh prej Tepelenës e deri në Korçë, në mënyrë që më vonë, aty të vendoset popullara greke, çka ka pasur si pasojë mijëra njerëz, edhe gra e fëmijë, që kanë vdekur nga uria ose nga të ftoftit gjatë dimrit të vitit 1914. Shumica e dëshmitarëve e kanë vërtetuar se shqiptarët me kurrgjë nuk e kanë provokuar këtë kërdi. Ndër dëshmitarët e tillë ka qenë dhe Xhorxh Fred Wiliams, ambasador i SHBA-së në Athinë.

Shqiptarët në Amerikë me të gjitha mjetet që kanë pasur në dispozicion, janë përpjekur që të tërheqin vëmendjen e opinionit publik, për situatën në Shqipëri. Roli i tyre në Konferencën e Paqes në Paris ka qenë me rëndësi të madhe.

Gjatë Konferencës së Paqes, me rastin e hapjes së problemit të Epirit ose Shqipërisë së Jugut, është hapur përsëri çështja e gjuhës. Qeveria greke ka bërë orvajtje që përdorimin e gjuhës greke, si dhe të gjuhës së kishës dhe të tregtisë, ta përdorë si dëshmi se popullata e territoreve të kontestuara i përket etnisë greke.

Delegacioni shqiptar

Në memorandumin e parë të cilin delegacioni shqiptar ia ka dërguar Konferencës së Paqes, është prezentuar shkurtimisht historia e Shqipërisë, dhe pastaj janë përpunuar disa pika kryesore, me ndihmën e të cilave delegacioni shqiptar ka shpresuar se do të ndikojë që çështja shqiptare të zgjidhet në mënyrë të volitshme. Në memorandum është theksuar se nuk mund të quhen grekë të gjithë ata që i takojnë Kishës Ortodokse Greke. Në të njëjtin memorandum nga Konferenca Paqës kërkohet që Greqia të paguajë dëmshpërblimin për djegjen e fshatrave në Shqipërinë e jugut.

Në memorandumin e dytë, të cilin delegacioni shqiptar ia ka dërguar Këshillit të Dhjetë, më 24.2. 1919, kërkesat shqiptare janë shtruar detajisht. Përveç tjerash thuhet se Komisionit ndërkombëtar, i cili pas Kongresit të Belinit ka qenë i dërguar në këtë rajon për t’ia bashkuar Greqisë, i është dashur të kthehet mbrapa pa kryer punë.

Memorandumi, po ashtu flet për të padrejtat që Konferenca e Londrës, e vitit 1913, ia ka bërë Shqipërisë. Ajo Greqisë ia ka dhënë jo vetëm kufirin gjatë lumit Kalamai, por edhe tërë territorin, prej Artës e deri te Stillosa, ku, para luftrave ballkanike, kanë jetuar 63.000 shqiptar (40.000 myslimanë dhe 23.000 ortodoksë). Sipas këtij memorandumi, Greqia kërkesat e veta për Shqipërinë jugore, të cilën e quan Epiri Verior, i arsyeton gjoja se në rajonin kontestues jetojnë 120.000 grekë dhe 80.000 shqiptar. Delegacioni shqiptar ka pranuar se në trojet për të cilat bëhej fjalë jetojnë vetëm 20.000 banorë me orientim pro-grek, kryesisht ata që jetojnë në luginën Drinopojë dhe rreth Delvinës. Ata janë fshatarë, që nuk kanë tokë të vetën, por i punojnë tokat e banorëve vendas. Me fjalë të tjera, delegacioni shqiptar e ka ngritur zërin kundër tezave të tilla, që thonin se shqiptarët e besimit ortodoks i përkasin nacionalitetit grek.

Me qëllim të vërtetimit të karakterit shqiptar të Shqipërisë jugore, delegatët shqiptarë në memorandum i kanë paraqitur disa mendime të vëzhguesëve neutral. Kështu, Lordi Habhauz, i cili, në fillim të shekullit 19, ka qëndruar me Bajronin në Shqipëri, është i mendimit se vetëm shqiptarët kanë vetëdije nacionale, derisa të gjithë popujt tjerë të Perandorisë janë grupuar sipas religjionit.

Delegacioni grek kërkesat e veta i ka bazuar në disa pika kryesore, prej të cilave më e rëndësishme është ajo, se raca dhe gjuha nuk mund të jenë kritere, sipas të cilave caktohet përkatësia nacionale. Grekët nga Epiri Verior, dëshirojnë të jenë në kuadër të “Greqisë së qytetëruar” dhe kurresesi në kornizat e Shqipërisë së pacivilizuar. Argumenteve të lartpërmendura, grekët ua kanë shtruar edhe shkaqet ekonomike dhe strategjike. Epirin nga Shqipëria e ndajnë malet, derisa në mënyrë të natyrshme është i lidhur me Greqinë. Korça, Janina, Gjirokastra dhe Saranda paraqesin një tërësi ekonomike, e cila me Manastirin dhe Selanikun e përbënë dhe mbyll një rreth të madh të prodhimtarisë dhe tregut. Më tutje delegacioni grek është shërbyer me një statistikë që atij i ka shkuar në favor. Ndërkaq, pala shqiptare, duke u shërbyer me të dhëna statistikore franceze dhe turke, ka pohuar se në Shqipëri të jugut gjithsejt ka 290.812 banorë, e jo 231.000, siç ka pohuar Venizelas. Prej atij numri, sipas palës shqiptae, vetëm 15.000 janë grekë. Pala greke, në anën tjetër, deklaronte se në rajonin kontestues ka fare pak, ose aspak shqiptarë. Kështu që në lidhje me këtë çështje pala greke dhe ajo shqiptare kanë pasur të dhëna, arsyetime dhe përfundime të ndryshme dhe të kundërta.

Komisioni ndërkombëtat për çështje greke

Komisioni ndërkombëtar për çështje greke, për herë të parë është mbledhur më 18.2. 1919. Në kompetencën e këtij komisioni janë kaluar edhe kërkesat e delegacionit shqiptar, ashtu që edhe në këtë rast çështja shqiptare, respektivisht çështja e Shqipërisë së jugut është shqyrtuar tërthorazi. Komisioni në fjalë ka qenë i përbërë prj 8 ekspertësh, nga dy vetë nga Franca, Italia, Britania e Madhe dhe SHBA. Amerikanët i kanë përfaqësuar V. Vestemani dhe K. Deji. Në një cikël mbledhjesh prej 18.02.-06.03.1919, Komisioni është përpjekur ta zgjedhë këtë çështje, duke marrë parasysh kërkesat greke dhe shqiptare. Meqënëse anëtarët e këtij komisioni kanë përfaqësuar katër fuqi të mëdha, natyrisht se ka ardhur deri te mospajtimi, si rezultat i pikëpamjeve të ndryshme ndaj këtij problemi. Çështja e ndërlikuar dhe e koklavitur e Adriatikut e ka qitur në një hije të thellë çështjen e Shqipërisë së jugut dhe të Vlorës, veçanërisht duke e aktualizuar marrëveshjen e fshehtë të Londrës, të cilën presidenti Wilson e ka refuzuar apriori si marrëveshje që është në kundërshtim me parimet e gjithëmbarshme të zgjidhjes paqësore.

Përfaqësuesit italianë në Komision për çështje greke, kanë kërkuar që të respektohet kufiri shqiparo-grek prej vitit 1913. Franca dhe Britania e Madhe duke dëshiruar që të ndalojnë Italinë me realizimin e synimeve të saj për të depërtuar në Ballkan dhe për të siguruar një prapavijë për politikën adriatike, e kundërshtuan propozimin italian dhe propozuan një vijë e cila ka qenë shumë më e afërt me propozimin grek, sesa me kufirin e vitit 1913. Kjo vijë kufitare do të shkonte pak nën Pogradec, duke iu lëshuar në një vijë të shtrembër ndaj Këlçyrit, e cila mbetet në Shqipëri, pastaj duke prekur Vjosën dhe Drinin larg mbi Gjirokastër dhe duke përfunduar në Veri të Himarës.

Gati të gjitha bazat e Korçës dhe të Gjirokastrës, sipas këtij propozimi, kalojnë në posedimin dhe qeverisjen e Greqisë. Franca dhe Britania e Madhe e justifikojnë këtë propozim me argumentet e Venizelosit, të cilat bazohen në ndjenjat helenofile të popullsisë dhe në shkaqe ekonomike. Pra delegatët francezë dhe anglezë në këtë rast u vunë në anë të Greqisë. Karakteristika kryesore e propozimit amerikan është përpjekja e harmonizimit dhe të kërkesës për kompromis në mes të propozimit grek dhe francezo-anglez, nga njëra anë, dhe të propozimit shqiptar të përkrahur nga italianët, nga ana tjetër, e i cili në të vërtetë e ka paraqitur kufirin nga viti 1913.

Kështu, mospajtimet e anëtarëve të Komisionit të lartpërmendur kanë rezultuar dhe janë manifestuar edhe në Konferencën e Paqes në Paris. Prandaj, çështja e Shqipërisë së jugut, ose Epirit verior, në Konferencën e Paqes ka mbetur e pa zgjidhur. Vetë fakti i moszgjidhjes së çështjes së Shqipërisë së jugut tregon se ajo ka qenë e lidhur dhe është shikuar në kontekstin e përgjithshëm të çështjes së Adriatikut dhe njëkosisht qëndrimi i pandryshueshëm dhe i patundshëm i Italisë, ka vënë në pyetje vazhdimin e Konferencës së Paqes.

Meqenëse Shqipëria është bërë antare e Lidhjes së Kombeve, më 19.12. 1920, çështja e kufirit shqiptaro-greke ka kaluar në kompetencat e kësaj organizate, respektivisht të Konferencës së Ambasadorëve në Paris, që ka paraqitur vazhdimin e Konferencës së Paqes. Pas një diskutimi të gjatë për çështjen e kompetencave të njërës apo të tjetrës palë, Konferenca e Ambasadoreve në Paris, më 09.11.1921, e ka marrë vendimin me të cilin njihen dhe pranohen ata kufij të Shqipërisë, që i ka pasë caktuar Konferenca ndërkombëtare në Firencë, në vitin 1913. Këshilli i Lidhjes së Kombeve pastaj e ka dërguar Komisionin në territoret kontestuese. Raportet e këtij Komisioni gjatë vitit 1922, e kanë vërtetuar në mënyrë të padyshimtë karakterin shqiptar të popullatës së rajonit kontestues.

Roli i presidentit Wilson për çështjen e Shqipërinë në Konferencën e Paqes në Paris

1Uilson-1

Wilsoni, në një letër sekretarit shtetëror Robert Lasing, kërkoi që ai ta marrë përsipër çështjen e Shqipërisë, respektivisht apelet e shqiptarëve. Po ashtu Wilsoni duke iu përgjigjur Adamidit, i cili kishte kërkuar intervistë, përmes sekretarit të vet e porositi atë që para delegacionit amerikan ta prezentojë çështjen e Shqipërisë, duke shtuar, se ai tashmë ka pasur intervistë me disa përfaqësues shqiptarë dhe se “kurrsesi nuk do t’i harrojë kërkesat e tyre”.

Delegacioni shqiptar në Paris ka pasur edhe vështirësi të natyrës administrative. Delegatëve amerikanë u është dashur që të intervenojnë në rastin e Turtulit dhe të Mid’hat Frashërit, të cilëve nuk u është lejuar që të hyjnë në Francë. Me këtë rast, delegatët amerikanë janë shprehur se italianët dhe francezët dëshirojnë të pengojnë ardhjen e tyre që kanë mendime e pikëpamje të kundërta.

Presidenti Wilson me paraqitjen e vet ka zgjuar interesimin e masave, për atë që ndodh në Konferencën e Paqes në Paris, ndonëse, në esencë, sipas dëshmisë së bashkëpuntorëve të tij më të afërt, çështjet me rëndësi thelbësore ka dëshiruar t’i zgjidhë në mënyrë sekrete dhe në nivelin më të lartë.

Ishte e vështirë të pritej që Wilsoni të penetrojë në të gjitha detajet e raporteve të ndërlikuara, të përbëra dhe të ngatërruara, midis politikanëve ballkanikë dhe aq më pak që ai të impresionohet nga qërimi i tyre publik i hesapeve.

Pjesëmarrësit e Konferencës së Paqes në Paris, pas kyçjes edhe të delegatëve amerikanë me presidentin Wilson në krye, nuk kanë arrijtur ta zgjidhin çështjen e Shqipërisë së jugut. Këtë problem, siç e pamë, e zgjidhi Konferenca e Ambasadorëve në Paris. Mirëpo, duhet theksuar se çështja e Shqipërisë, nga dhjetori 1920 dhe më tutje, është zgjidhur nën rrethana plotësisht të ndryshueshme, që me siguri kanë qenë më të volitshme për Shqipërin.

Meritat e presidentit Wilson në këtë pikëpamje qëndrojnë aty se ai ka arritur ta pengojë implementimin e marrëveshjes së fshehtë të Londrës të vitit 1915, e cila, praktikisht, ka paraparë zhdujen e Shqipërisë si shtet. Ai ishte faktori vendimtar në politikë e tij ndaj çështjes se Adriatikut dhe në lidhje me Shqipërinë në përgjithësi. Prandaj, është politika amerikane ajo që i ka ndaluar fuqitë europiane që ta legalizojnë ndonjërën nga zgjidhjet e ofruara, prej të cilave asnjëra nuk ishte në favor të Shqipërisë.

Në bazë të asaj që ekspozuam më sipër, mund të përfundojmë se presidenti Wilson, së bashku me delegacionin amerikan, në Konferencën e Paqes, në mënyrë vendimtare kanë ndikuar në zgjidhjen e çështjes së Shqipërisë së jugut ose të Epirit Verior.

Ashtu që, delegacioni amerikan me qendrimet e veta i ka penguar zgjidhjet definitive të parakohshme, të cilat, në rrethana ekzistuese, do të shkonin në dëm të Shqipërisë. Kjo zvarritje ka mundësuar që kjo çështje të shtrohet para Lidhjes së Kombëve dhe Konferencës së Ambasadorëve në Paris në momentin kur Shqipëria ishte anëtare e barabartë e Lidhjes së Kombeve dhe kur marrëdhëniet ndërkombëtare kanë imponuar zgjidhje dhe perspektiva të tjera.

Përndritjet hyjnore përmes vargjeve të Carrie Hooper

November 6, 2018 by dgreca

…. Në ditët tona një stërmbesë e Bajronit dhe Edith Durham-it, poetesha amerikane Carrie Hooper, i këndon me po aq pasion, mallëngjim dhe dashuri një vendi ekzotik, por tejet të dashur për të, Shqipërisë dhe shqiptarëve…/

NGA DR. YLLKA FILIPI*/

Rreth dy shekuj më parë jashtëzakonisht i magjepsur Bajroni^* do t’i këndonte Shqipërisë dhe shqiptarëve me mallëngjim, nderim e himnizim të thellë: Shqipëri, lejomë të kthej syt’ e mi/ mbi ty, o Nënë e rreptë burrash t’egër” /…/: Ç’armiq për vdekje, po sa miq besnikë/…/ Armiku ua pa kurrizin ndonjëherë?/ Po aq e magjepsur nga traditat dhe zakonet, madhështia dhe ashpërsia e natyrës, rreth një shekull më parë (edhe pse kishte marrë fund periudha e romantizmit bajronian), Edith Durham do t’i binte tejembanë territorit shqiptar; e çuditur dhe e mrekulluar nga bëmat, trimëria, virtytet dhe vlerat e shqiptarëve do të shprehej: Dhe nga të gjithë popujt e Ballkanit, vetëm shqiptari është artist! Me personalitetin e tij të pashtruar, ai del gjithnjë mbi të tjerët.^*Në ditët tona një stërmbesë e Bajronit dhe Edith Durham-it, poetesha amerikane Carrie Hooper, i këndon me po aq pasion, mallëngjim dhe dashuri një vendi ekzotik, por tejet të dashur për të, Shqipërisë dhe shqiptarëve.

“I am from Albania”- my student said. Who would have thought that three such small words

would have had such a great impact on a life? But that is what happened that unforgettable day.¹

“Jam nga Shqipëria”- tha studenti im. Kush do ta kishte menduar se tri fjalë kaq të vogla, mund të kishin pasur një ndikim kaq të madh mbi një jetë?

Kapaciteti imagjinativ i individit postmodern ndërton brenda kështjellës së ngurtë të un-it, dhomëza të vogla, korridore dhe sallone tejet të ngushtë me dritareza prej nga lehtshëm mund të hyjë drita, arratiset duke shpërfilluar kështu kodet e hapësirës, kufijtë shtetërorë, deri dhe shtrydhjen e ndërgjegjes kolektive duke mbartur një dëshire të çartur për t’u avitur drejt lirisë në toka e qiej të tjerë. Vërtitur në orbita të tilla të vetëndjerit Njeri, i ka thyer kufijtë, bordet dhe pengesat duke u dhënë me trup e me shpirt kah një iluzioni tranzit për ta tejkaluar pikën zero të zanafillës së vdekjes, për ta shpërfillur totalisht kodin gjenetik hapësinor të ndërgjegjes tërësisht selektive ndaj vazhdimësisë, të ardhmes, evolucionit, në ëndrrën më të bukur për të takuar të zakonshmen e cila falë këtyre shtresave të padukshme rrugëprerëse, i është bërë pengesë drejt transhendencës.

Falë presionit të pashmangshmën që ushtron bota postmoderniste mbi individin e ditëve tona, vetvetiu lind ideja e rimodelimit shpirtëror të qëllimit human: Kush jemi? Nga vijmë? Ku po shkojmë? Ky glob i vogël rrethuar me ujëra nga të gjitha qoshet e skutat, dalëngadalë po i thyen mitet mbi qiellin e tokën, ngjyrat, racat, kombet, ëndrrat, flamurët dhe gjakun e derdhur të të parëve. Procesi tejet i ngadalshëm e njëherësh kokëfortë dhe i ashpër po bjerr identitetin e uni-it kombëtar me një klithmë të heshtur, duke rrezikuar të shkojmë drejt një shurdhërimi të fortifikuar globalizmi. Nuk mund ta çbësh dot, ose duhet të vetëpërjashtohesh drejt algoritmeve të tjerë hapësinorë, duke përfunduar pashmangshmërisht, drejt reduktimit të egos nacionaliste.

Në këtë kaos misterioz vërtiten orbita të rrëmujshme kombesh, individësh dhe krijuesish të vetëpërjashtuar me dëshirë nga turmat të cilat futen në marrëdhënie e bashkëveprojnë midis tyre shpesht duke u tkurrur, zvogëluar apo vetëasgjësuar si heronjtë suprem të idealizmit! Kjo ndërthurje dekodifikon përmbysjen e realiteteve imagjinative. Arratisja nga realiteti i ashpër dhe frika nga tmerri i metamorfizimit pa dëshirë, mbetet frika më e madhe. Njeriu postmodern sot nuk di ku i ka këmbët, shpirtin jo se jo, po as kokën! Nënndërgjegjja i pëshpërit se është në kërkim të lirisë.

Do we moderns encounter a modern poet…? Do we encounter that very poet who today is often and hastily dragged into the vinicity of thinking, and covered up with much half -baked philosophy? A e kemi takuar ne modernët, një poet modern…? A e kemi hasur poetin e vërtetë që sot e tërheqin zvarrë rrathët e mendimit dhe mbulohet me klishe filozofike gjysmë të gatshme? ¹

______________________________________________________________

¹Carrie Hooper, Word paintings, Piktura në fjalë, përktheu A. Mehmeti Gjon Buzuku, Prishtinë, 2018, fq.(28-29). (Të gjitha citimet janë marrë aty.)

² Martin Heidegger, Poetry, Language, Thought, translations by Albert Hofstadter New York, Haerper & Row, 1971, pg.94

Çështë ky ngut, ç’është ky vrap, për ku kështu? Mes këtyre çapitjeve naive, pavarësisht dëshirës së mirë, uni- postmodern bie padashur në grackën e vetëizolimit. Ka ardhur koha për të kthyer kokën pas. Të ndalesh, të biesh në krahët e mallit, të shtrihesh në ngastrat e gjelbra të tokës së mbjellë në livadhet e zemrës tënde. Të shijosh aromën e vendlindjes, Shqipërisë.

Ky zgjim si nga një ëndërr e mundimshme, më bëri të dridhem! Lexoj: Piktura në fjalë! Poetesha njujorkeze Carrie Hooper Me vëllimin poetik “WORD PAINTINGS” i këndon Atdheut Tim, Atdheut Tonë, me pasion, dashuri dhe adhurim duke e ngritur deri në piedestal. Përtej dimensionit tokësor, ajo shpalos, në faqe të panumërta dimensionin shpirtëror i cili fluturon i lirë në qiellin shqiptar dhe rezonon dashuri për Shqipërinë, dashuri për heronjtë tani, dashuri për shqiptarin e thjeshtë, traditën, kulturën. “Jam nga Shqipëria”- tha studenti im… – zanafilla e ka pikënisjen këtu: Ky emër vjen rrufeshëm në perceptimin tim si Muzë e patriotizmit, e dashurisë për Atdheun Tim, Atdheun Tonë. Shndërrohet në himn të shqiptarizmit vajza që flet bukur e pastër shqip, krijesa e verbër dhe e brishtë, me shpirt të ndjeshëm, rritur nën madhështinë hijerëndë të New York-ut, muzikantja amerikane me shpirt shqiptar që luan mrekullisht piano, poliglotja që dashuron dhe flet rrjedhshëm 8- gjuhë të huaja.

This unexpected experience ignited the flame of curiosity and thus was born my desire to learn Albanian. Nothing would stop me. I had to learn Albanian come what way. I searched diligently until I found the only Albanian textbook available in Braille from the Library for the Blind in England. This book would serve as the key that would open the door to that mysterious and different language and culture (…)

Kjo përvojë e papritur ndezi flakën e kureshtjes dhe kështu u lind dëshira për të mësuar gjuhën shqipe. Asgjë nuk do të më pengonte. Duhej patjetër të mësoja shqip. Kërkoja vazhdimisht, derisa më në fund gjeta të vetmin libër në brail për të mësuar shqip te Biblioteka e të verbërve në Angli. Ky libër do të bëhej çelësi që do të hapte derën për tek kjo gjuhë dhe kjo kulturë e mistershme dhe e ndryshme.

Hyjnizimi i gjuhës, flamurit, kulturës, traditës shqiptare. Nga cikli: Reflections of an Albanian at heart – Reflektimet e një shqiptareje në zemër.

(…) I remember the joy I felt when I said my first word in Albanian…I remember my pleasure …, … my gratitude… O language of Albania, the music of your words fill my spirit with joy! Your expressive words fill my heart with joy! When I hear your words, my hole being is filled with joy! Through you I have come to know a strong, brave and courageous people, who have survived the oppression of foreign rulers and an evil dictatorship.³

Mbaj mend gëzimin kur mësova fjalën e parë shqip…, kënaqësinë…, mirënjohjen… O gjuha shqipe, muzika e fjalëve të tua e kënaq shpirtin tim! T’i flas fjalët e tua shprehëse gëzon zemrën time! T’i dëgjoj fjalët e tua mbush qenien time me gëzim! Përmes teje jam njohur me një popull të fortë, trim e guximtar, i cili e ka mbijetuar shtypjen e sunduesve të huaj dhe djallëzinë e diktaturës.

^{__________________________________________________}

⁴Po aty, fq.28-31

Resound, O beloved language, no matter where your people live! May you live forever, O beautiful Albanian language!⁵

Tingëllofsh o gjuhë e dashur në popullin tënd kudo që të ndogjet! Rrofsh përgjithmonë e bukura gjuhë shqipe!

a-) Të vetëndjerit shqiptar, nënndërgjegjësimi universal mes kombeve, shkrirja e kufijve fizikë, hapja e kufijve shpirtërorë prania e pronorit – ynë, janë dëshmi e fortë:

Our prized flag/ Is embroidered/ With our history/ Of pain and suffering ( Our prized flag, pg.37)

(Flamuri ynë i çmuar /Me historinë tonë të dhimbshme/ Me vuajtjet tona është qëndisur (Flamuri ynë I çmuar fq. 36-37))

…we are a mighty nation / (pg. 37) Një komb i fuqishëm jemi (po aty, fq.36)

Klithma e dhimbjes për fatin e kombit shqiptar, keqqeverisjet, plagët e emigrimit:

They would cry a river of tears/ For their broken country (Enough, pg.45)

Për mëmëdheun e tyre të thyer/ Një lumë lotësh do të derdhnin (Mjaft, fq.44)

b-) Malli për kohën kur ndiqte kurse të gjuhës shqipe në Universitetin e Arizonës:

When i breathed/ The beloved Albanian language (Longing for Arizona, pg.52)

Kur gjuhën e dashur shqipe/ thellë frymoja (Malli për Arizionën, fq.50)

c-) Zbulimi i mistereve të qenies postmoderniste, kush jam, ku shkoj?

The sweltering afternoon/ Oppresses me/ The streets of New York Buzz with life/ A heard of people rushes who knows where? (Walking in New York, pg.53)

Pasditja e nxehtw/ Më shtyp/ Rrugët njujorkeze gumëzhijnë./ Njw turmë njerëzish/ Dyndet/ Kush e di se ku? (Duke ecur në New York, fq. 52)

Autorja viziton një ditë në një shkollë shqiptare në New York, teksa dëgjon një kor fëmijësh mrekullohet dhe shkruan vargjet:

I heard a choir of eagles/ with melodious tones/ they embroidered/ The Albanian Flag (I heard a choir of eagles, pg.55) Dëgjova një kor shqiponjash./ Me tinguj melodiozw/ flamurin kuqezi qëndisnin! (Dëgjova një kor shqiponjash, fq.54)

d-) Përndritja hyjnore: Here prayers are lifted up/ And sermons preached/ In the majestic Albanian Language/ In the dessert/ Of our fast paced modern life/ you stand/ as an oasis of peace/ And a souce of hope. ( The church of Our Lady of Shkodra, pg.58)

Në prehrin tënd/ këndohet, lutet, predikohet/ Në gjuhën krenare shqipe/. Në shkretëtirën/ E jetës bashkëkohore/, Të shpejtharxhuar,/ Si oazë e paqes /Dhe burim i shpresës,/Në madhështinë tënde qëndron (Soditje për Kishën Zoja e Shkodrës, fq.58) )

Nga cikli: Mishërimi i shpirtit shqiptar ( The embrodiment of the Albanian spirit)

___________________________________

⁵ Po aty, fq.28-31

Evokimi i figurave të lavdishme historike kushtuar:

a-) Gjergj Kastrioti Skënderbeut (Heroi i Shqipërisë)- The hero of Albania. Ndwr të tjera Hooper shkruan: A brave and daring lion/…./ (pg.65) Një luan trim dhe guximtar (fq.64)

Long live the exalted eagle/ Freedom’s candle/ The light of albanianism/ The hero of Albania (pg.65)

Rroftë shqiponja e lartësuar/ Qiriri i lirisë/ Drita e shqiptarizmit/ Heroi i Shqipërisë

b-) Kushtuar Nënë Terezës: You were a bud/ That bloomed through the world/ Your divinity/ Transcended every creed/…/ You who called yourself a small pencil/ Wrote words of peace/…/ Thank you, Mother (Ode to Mother Tereza, pg.67)

Një gonxhe ishe/ Që në mbarë botën lulëzoi/ Hyjnia jote kapërcente të gjitha besimet/…/ Ti, që quaje veten një laps i vogël/ shkruaje fjalë të paqes/…/ Të faleminderit Nënë (Për Nënë Terezën, fq..66)

Nga biseda rrënqethëse me një studente në Arizona State University, mbi përvojën tragjike si refugjate e Luftës në Kosovë, në shtetin e Arizonës, Hooper shkruan poezinë:

c-) A child of War/ Një fëmijë i Luftës:

She was a child of war/ Uprooted from her beloved country/ Displaced in a foreign land/…where…/ Gained the strength/ To soar beyond her misery./

Një fëmijë I luftës ishe çrrënjosur nga atdheu i dashur/ Për në tokë të huaj zhvendosur/… atje… fuqinë fitoi / Të fluturonte mbi mjerimin e saj/

E fuqishme ngërthen Metamorfoza: fëmijë i pikëlluar-grua e çeliktë: The child of war/ Became a woman of steel/ But she will never scap/ The terrible memories/…/

U shndërrua fëmija i luftës/ Në një grua të çeliktë/ Por nga kujtimet më të tmerrshme/ Kurrë nuk do të lirohet/…/

Spikat universalizmi i dhimbjes për fëmijët që vuajnë tmerret e luftës në mbarë globin:

She is not/ The only child of war/ Do you think about that? Ajo nuk është/ E vetmja fëmijë lufte/ Mendoni për të?

When children fall on the corpses of loved ones?/ Do you see the children’s tears/ That water the land/ Turn asunder by discord? (pg.69-70)

Dëgjoni klithmat e fëmijëve/ Që shpojnë natën/ Kur shemben shtëpitë e tyre/ Kur digjen fshatra e qytete/ Kur mbi kufomat/ E të dashurve fëmijët rrëzohen?/ A mos shihni lotët e fëmijëve/ Që tokën e copëtuar ujisin? (fq.69-70)

Carrie Hooper ngre poetikisht jo vetëm figurat e lavdishme të historisë, por edhe njerëz të thjeshtë të cilët ka patur fatin t’i takojë e t’i njohë në jetën reale. I këndon me mall e brengë:

a-) Malësori krenar (I vrarë në sulmet terroriste të 11 shtatorit 2001): A song interrupted/…/ Dreams killed/…./ A life stolen/…/ Hearts broken/…/ Souls shake/ By all the questions/…/ However, the worst atrocity/ Could not kill/ Your essence/…/ Not even death could separate you from us/ Because your presence/ Pulses in our breast/ For us you are immortal/Proud man of mountains/ (pg.85-87)

Një këngë e ndërprerë/…/ëndrrat e vrara/…/një jetë e vjedhur/…/Zemra të plasura/…/ Shpirti i tronditur nga të gjitha pse-të/ Mirëpo thelbin tënd/ As tmerri më i egër nuk e vrau dot/…/ Nga ne as vdekja / Nuk mund të largojë/ Se në gjirin tonë pulson prania jote/…/Për ne i pavdekshëm je/ Malësor krenar (fq.84-86)

E shkruar pasi vizitova shkollën shqipe në Bronx- të New York-ut- shprehet Hooper.

b-) Për mësuesen e gjuhës shqipe: You plant the first seeds of the albanian language/ In the hearts of the little ones/ Blessed are you / Precious violet/ Në zemrat e të vegjëlve/ Farat e para të gjuhës mëmë mbjell/ Lum ti/ Manushaqe e vyer (fq.92)

c-) Vijojmë me këngën kushtuar Jusuf Luzaj: A temple of knowledge/ A monument of patriotim/…/…/ You made a sweet wine/ Out of the grapes of your suffering/…Poems blossomed/ In the meadow of your mind/…/

Among…/ Philosophers/ Our immortal name resound./ (pg.97)

Tempull i dijes/ Korife i atdhetarizmit/…/…/ Nga rrushi i fatkeqësive një verë të ëmbël prodhove/…/ Livadhit të mendjes lulëzonin vargjet…/ Në plejadën e filozofëve/ Gjëmon emri yt i pavdekshëm (fq.96)

A ishte kjo një shenjë hyjnore? A ishte kjo rruga? Shkaku? Zanafilla e dashurisë për një komb të panjohur, dashuria me dëgjim të parë! Çfarë ishte kjo krijesë e verbër e brishtë, me shpirt të ndjeshëm, e rritur në madhështinë hijerëndë të New York-ut, që studionte piano e që dashuronte gjuhët e huaja? Pse kaq shumë dashuri për Shqipërinë, gjuhën shqipe dhe shqiptarët? Dora hyjnore merr pjesë në këtë përzgjedhje. Zoti i ka dhënë aftësinë të dëshirojë të flasë më njerëz, të komunikojë, të eksplorojë shpirtin njerëzor, të trishtohet, lumturohet, ëndërrojë si ata.

Nderimi dhe dashuria deri në përulësi për nënën, e shkruar me rastin e Ditës Ndërkombëtare të Gruas, është të mbush me mall e emocion. Hooper I quan: Duart e nënës të buta, mëndafsh: A mother’s hand/ Silky smooth (pg.99)

Nga cikli; Essential truths – Të vërtetat thelbësore Këtu lundron në një liman të qetë meditimi filozofik. Për nga forma, filozofia lidhet në mënyrë të drejtpërdrejtë me universin shpirtëror.⁵

Autorja ngre lart bukurinë e shpirtit njerëzor, thelbin, molisjen, zhubrimin, deri edhe vdekjen e trupit. Por shpirti, as nuk plaket e as nuk zhbëhet- nënkupton poetja. Jeta është një mrekulli-thotë Hooper,- Ne e shkruajme këtë lojë teatrale çdo ditë.

Reality, in the pure conception of the understanding is that which corresponds to a sensation in general; that consequently, the conception of which indicates a being (in time)⁶ Realiteti në konceptin e pastër të të kuptuarit, korrespondon tek një ndjeshmëri në përgjithësi, e rrjedhimishti koncepti i të cilit tregon qenien (në kohë).

1-I think, (Unë mendoj) 2-as Subject (si Un-ë) 3-as Simple Subject (si individ i thjeshtë), 4-as Identical Subject (si Un-i individual në çdo gjendje të mendimit tim) ⁷

Të gjitha këto nuanca paradigmojnë përshkallëzimin emocional të gjendjeve poetike. a-) Çfarë ndodh me ëndrrat? Kjo është ndër poezitë më optimiste të vëllimit: Dreams

Dreams are friends/ To whom we must remain loyal/…/

Therefore, since you only live/ For a brief moment/ Spread your wings and fly! Sing as loudly as you can/”Here I am world!”/ I am not afraid of you/ Nor of any earthly powers/ For I know where my strength comes from./ You can not stop me!/ I am free/ And I will follow my wildest dreams/

…/ Your dreams/ Are your faithful children/ Therefore do not give up on them. (pg.109-111)

O njeri, / duke qenë i gjallë/ Vetëm një çast të shkurtër/ Zgjati fletët fluturo!/ Këndo me zë të lartë:” O botë ja ku jam/ As ti, as pushtete njerëzore nuk më frikësojnë/ S’e di nga vjen pushteti im! /Nuk mund të më pengoni më! Çliruar jam/ Të gjitha ëndrrat e mia tejet të çmendura do t’i ndjek!

…/ Mos i harro ëndrrat/ Janë fëmijët e tu besnikë/ ëndrrat mos i humb/ Mos! (fq.108-110)

b-) Të papriturat – Unexpected occurrences

Unexpected occurrences/ Are holy moments/ That awaken us/ From the ordinary/ They cause a tremor/ In our spirits/ Shaking our sense of normal/ Yet making us stronger/ Embrace the unplanned!/ Like pearls,/ Such events bejewel/ Our daily lives/ (pg.115)

Të papriturat/ Janë çaste të shenjta/ Nga e zakonshmja na zgjojnë/ Një tërmet në shpirt…/ Që të rregulltën tund dhe na forcon/ Ndodhitë/ E paparashikuara/ Përqafoji! / Si margaritarë / Të përditshmen tonë stolisin/ (pg.114)

c-) Një çast përuljeje:- A humbling Moment

When in my zeal/ i believe/ That i can do everything/ The Lord gently reminds me/ That I am only human/ (pg.117)

Kur në zellin tim besoj/ Se gjithçka mund të bëj/ Në qetësi më kujton Zoti:/ Je vetëm Njeri!/ (fq.116)

d-) Shqetësimet e njeriut postmodern: Vetmia-Loneliness

Sometimes the millstone of loneliness/ Weighs me down/ I feel like a neglected flower/ Invisible…/ Unnoticed (pg.123)

Nganjëherë vetmia/ më rëndon/ si një gur mulliri/… si një lule lënë mënjanë/ E paparë…/ E pavërejtur/

Përshkallëzohet kjo ndjesi nga poezia në vijim: Without joy- Pa gëzim

Without joy/the days grow dark/ friendships wither/The cancer of loneliness/ Torments you mersilessly/ Until your spirit crumbles/ On death’s bed./ (pg.131)

Pa gëzim/ngrysen ditët/ thahen miqësitë/ të mundon pa mëshirë helmi i vetmisë/ Derisa/në shtratin e vdekjes/ Shpirti yt thërrmohet. (fq.130)

e-) Më pas heroi lirik bie në qetësi, prehje: Silence all around/ Every house sleeps…/ …the Sun has also gone…/ (pg.137)

Rreth e rrotull heshtje/ Shtëpitë flenë/…/ Dielli ka shkuar/ (fq.136)

f-) Jeta gradualisht merr rrjedhën e një përroi. Në poezinë: – To a stream-Për një përrua, shkëputur nga cikli i fundit: Nature’s concert- Koncerti i natyrës.

Stream, where are you going/ You journey us/ Not knowing/where you will end up/ Where life’s roads leads us/ In onforeseen directions/ Teach us not to be afraid! (pg.215)

Përrua, mor përrua/ ku po shkon?/ Udhëtimin tënd vazhdon/ Pa e ditur fundin e tij/ Përrua, mor përrua/ Kur rruga e jetës/ Na çon në drejtime të papritura/ Na mëso të mos druhemi! (fq.214)

Tek shqiptarët Carrie Hooper ka gjetur krijesat e vërteta humane, shpirtin e ndjeshëm, vlerat, sakrificat për mbijetesë në territorin e ashpër dhe të ngurtë të një toke premtuese. Kujtojmë këtu Poezi për Neka Dokon, xhaxhain e saj, artisten Mira Kruja, malësorin krenar, motrës në Zot, shoqes së zemrës, orëndreqësin, mësuesen e gjuhës shqipe, familjes shqiptare në Kanada, Njomzën, nderimi për gruan-nënën, pra portretizohet një galeri e gjerë imazhesh lirike.

_____________________________________

⁵ Jean – Pierre Vernant, Origjina e mendimit grek, Dituria, Tiranë, 1962, fq.88

⁶Immanuel Kant, Critique of Pure Reason, translated by J.D. Meiklejohn, Prometheus Books, New York, 1990, pg.104

⁷Critique of Pure Reason, Immanuel Kant, pg.223

Rreth dy shekuj më parë jashtëzakonisht i magjepsur Bajroni⁸ do t’i këndonte Shqipërisë dhe shqiptarëve me mallëngjim, nderim e himnizim të thellë: Shqipëri, lejomë të kthej syt’ e mi/ mbi ty, o Nënë e rreptë burrash t’egër” /…/: Ç’armiq për vdekje, po sa miq besnikë/…/ Armiku ua pa kurrizin ndonjëherë?/.

Po aq e magjepsur nga traditat dhe zakonet, madhështia dhe ashpërsia e natyrës, rreth një shekull më parë (edhe pse kishte marrë fund periudha e romantizmit bajronian), Edith Durham do t’i binte tejembanë territorit shqiptar; e çuditur dhe e mrekulluar nga bëmat, trimëria, virtytet dhe vlerat e shqiptarëve do të shprehej: Dhe nga të gjithë popujt e Ballkanit, vetëm shqiptari është artist. Me personalitetin e tij të pashtruar, ai del gjithnjë mbi të tjerët.⁴

Në ditët tona një stërmbesë e Bajronit dhe Edith Durham-it, poetesha amerikane Carrie Hooper, i këndon me po aq pasion, mallëngjim dhe dashuri një vendi ekzotik, por tejet të dashur për të, Shqipërisë dhe shqiptarëve.

———————————————————————————————————————————————————–

⁸ Xhorxh Gordon Bajron, Çajld Haroldi { Childe Harold’s Pilgrimage}, Shqipëroi: Skënder Luarasi, Tiranë, Onufri, 2004

⁹ Edith Durham, Brenga e Ballkanit dhe Vepra të Tjera, 8 Nëntori, Tiranë, fq.46

Vallja e paqes, reinkarnimi shpirtëror përmes dashurisë hyjnore

… pastaj më tha: Bir njeriu prano në zemrën tënde tërë fjalët qw do të të them dhe dëgjoi me veshët e tu. Ezekiel, 3:10

Membrana semantike brenda strukturës së veprës përforcohet sidomos në dy ciklet kushtuar dashurisë hyjnore, Hyut të pavdekshëm : The dance of peace – Vallja e paqes dhe “Life : A divine poem -Jeta: një poezi hyjnore” Nëpër rruzujt e përjetimeve që përcjell un-i lirik drejt receptuesit të veprës fluturon si mbi një tercinë aligeriane nën verbin fiorentinas mesjetar, duke krijuar efektin rimodelimit universal të kiptomenzisë shpirtërore për ta perceptuar botën nëpërmjet ndijimit të pavetëdijshëm në 3-etapa:

a-) Dashuria për Hyun. b-) Dashuria për njeriun. c-) Lartësimi i shpirtit.

Në orbitat e lira të këtij triptiku shumëdimensional vërtitet un-i i trazuar poetik, i cili intonon gjendje të njëpasnjëshme përjetimesh të ndera emocionale.

Come to the dance of peace/…/…

For we are all brothers and sisters/ created by the same Lord/

With the same dignity/…/ Don’t wait/ Join hands/ Dance the dance of peace!/

…/ And the earth will filled/ With the spirit of peace/ (The Dance of Peace, pg.135)

Ejani në vallen e paqes!…Sepse vëllezër dhe motra jemi

/Nga i njëjti Zot krijuar/ Me të njëjtin dinjitet/…/

…/ Dhe me shpirtin e paqes / Do të mbushet toka/ (Vallja e paqes, fq.134).

Kush është kjo krijesë e bekuar që ka ndërmarrë përsipër rolin dhe detyrën e shenjtë hyjnore për të çliruar nga brengat, njeriun e thjeshtë, njeriun e sakrificës, njeriun e vërtetë? Si endacak i verbër në botën e vrazhdë e të skërmitur, shpirti poetik shtrin duart dhe shndërrohet në lypsar të dashurisë së përjetshme. Prek oazet e paqes nëpërmjet vibrimit të energjisë që përcjell, pasi e ka lenë zemrën peng në flirtet me Hyun, në tempujt e lumturisë drejt transhendencës verbale, pastrimit suprem.

You are the beginning, you are the end/ Our life’s only purpose/ You feed our spirit with your bread (You are, pg.15ë)

Ti je fillimi/ Je mbarimi/ I vetmi qëllim i jetës/ Ti je buka për shpirtin… (Ti je, fq. 152)

You are Lord, yes, you are Lord/ To whom our songs we raise/ You are Lord/ Yes, you are Lord/ (Hymn of Praise, pg.155)

Ti Zot, po, ti je Zot/ Të cilit ne i këndojmë/ Ti je zot, po, ti je Zot (Himn lavdërimi, fq.156)

Brenda kësaj shtjelle kundërvihen dy rryma: 1. Vërbëria shpirtërore e njeriut të vdekshëm (The Evil-Djalli) 2. Përndritja hyjnore e poetit misionar për të ndriçuar mëkatarët tokësorë në botën e territ (dashuria) prej nga lind kjo forcë e mbinatyrshme:

I know how strong and powerful/ The world seems/ I knew that/ When I knit you/ In mother’s womb/ But my love is stronger/ Than the evil of this world (Welcome, pg.161)

Sa të pushtetshëm e të fortë/ Duken djajtë e botës/ Këtë e dija/ Kur në barkun e nënës të thura/ Mirëpo më e madhe se e keqja është dashuria ime (Mirëpritur, fq.160)

My heart is like a fallow field/ Where you have planted my longing for you/ (Lord, my heart is open to you, pg.165)

Zemra ime është një fushë/ Ku mallin tim për ty ke mbjellë (Zemra ime është e hapur, fq.164)

Në këto dy cikle të bie në sy përgjërimi asketik me të cilin heroi lirik përcjell mesazhin e përbotshëm, sipas të cilit Bijtë e Njeriut nuk janë gjë tjetër, veçse brumi i gatuar në magjën hyjnore dhe si të tilla vetëm nëpërmjet besimit dhe dashurisë mund të arrijnë pastrimin, paqen shpirtërore, çlirimin nga terri dhe ankthi:

Në qoftë se Zoti nuk do të më kishte shpëtuar, do të kisha përfunduar shpejt në vendin e heshtjes. Psalmi, 94:7

I am a child of the King/ Who created me/ From dark and anxious thoughts/ He has set me free. /…/ I am the child of the father/… nothing else matter to me/ (I am a child of the King, pg.167)

Jam një fëmijë i mbretit /Që më ka krijuar / Nga terri dhe ankthi/ Ai më ka çliruar/…/ Jam një fëmijë i Atit/ Asgjë tjetër nuk ka rëndësi/( Jam një fëmijë i mbretit fq.167)

The lord kneads us/ Into one bread/ The fabric of divine humanity/ Is woven with the threads/ Of our diversity (We need each other, fq. 149)

Në një bukë të përbashkët / Na brumos Zoti/ Në vegjën e bashkëjetesës/ Prej fijeve/ Të shumëllojshmërisë sonë/ Thuret stofi/ I njerëzimit hyjnor/ (Për njeri-tjetrin kemi nevojë, fq.148)

Përpjekjet për të shpërbërë shtjellën misticistike të jetës tokësore e detyrojnë heroin lirik të arratiset herë pas here drejt lirive qiellore, në mbretërinë e paqes, për të riardhur sërish në Tokë me mesazhe të fuqishme. Përmes shqisave imagjinative Hooper ngërthen shpresën si pjesë e ekzistencës milionavjeçare, rimbushje e trungut emocional. Energjia krijuese vërtitet e lëviz e lirë sipas stinëve të jetës. Lexim i tejdukshëm imagjinativ i heroit lirik shfaqet përmes shqisave të tjera.

In the bread and the wine/ Our life/ And our faith a In the bread and the wine re nourished/ And our spirits are cleansed/ In the bread and the wine/ We eat and drink/ The Kingdom of God, /(pg.187)

Në bukë dhe verë / Ushqen besimi ynë dhe jeta jonë/ Fshihen njollat e shpirtrave tanë/ Në bukë dhe verë/ Hamë dhe pimë mbretërinë e qiellit (Në bukë dhe verë, pg.186)

Orbitat e gjendjeve të trazuara meditative të heroit lirik, thellë në subkoshiencën më të dendur, sjellin imazhin e ëmbël të frymës hyjnore. Autorja deklaron me nota të forta se është bijëz e Zotit, se do t’i këndojë vazhdimisht atij këngët më të bukura, e të gjithë krijesat humane janë njerëz të Zotit, vëllezërit dhe motrat e saj në Zot.

For we are all brothers and sisters/ created by the same Lord/ (pg.134) Sepse vëllezër dhe motra jemi / Nga i njëjti Zot krijuar/

Rasti e ka paraqitur që të takojë shumë syresh në Amerikë dhe çdonjëri prej tyre është frymëzim i diktuar nga Zoti.

A clockmaker lived/ His faith in God/… /The clockmaker preached/ The meaning of faith/ For the true believers/ Are not the ones who…/ Sing sacred songs/ Or read prayers with winged words (The clockmaker, fq.89)

Një orëndreqës/ Besimin e vërtetë/ në Zotin jetonte./…/ Domethënien e besimit/ Orëndreqësi predikonte/ Se besimtarët e vërtetë nuk janë ata që këngë fetare këndojnë/ Ose lutje krahëshkruara lexojnë/ (Orëndreqësi, fq.88)

Dritën e Zotit pa një herë të vetme në jetë kur Njeriu i Zotit lutej që ajo të shikonte. Sytë e saj panë dritën hyjnore të Zotit: I am still blind/ But i know without a doubt/ That on that day long ago/ I saw/ The divine light/ Of God (The day I saw light, pg.143) Në kuptimin trupor/ Jam ende e verbër/ Por e di/ Se në atë moment shumë kohë më parë./ Sytë e mi panë dritën e Zotit. (Dita kur pashë dritë, fq.142)

Zoti është dashuri, çdo shenjë, çdo fjalë, çdo imazh është një sinjal i dërguar nga Hyji. Poetja nuk i anashkalon shenjat, ndalet, mediton dhe kur shpirti i nxjerr shkëndija, përndrit vargje. Rend pas ëndrrës, edhe pse e verbër, duke e konsideruar jetën një poezi hyjnore. Zoti është është buka e shpirtit, drita e së vërtetës, ndaj poetja këndon pandalshëm simfoninë e lavdis së Hyut!

Silence all around/ Every house sleeps/…/ Only God is awake/ His eyes shine (In the evening, pg.137)

Rreth e rrotull heshtje/ Shtëpitë flenë/…/ Vetëm Zoti rri zgjuar/ Shkëlqejnë sytë e tij/ (Në mbrëmje, fq.136)

… Meqënëse mesazhi i saj duket se rrjedh drejtpërdrejtë prej Perëndisë, ai jo vetëm i cakton poetit një rang të pacënueshëm, ndonëse relativ midis popullit të vet, por edhe thjesht një epërsi plotësisht problematike si njeri dhe me këtë edhe jetës së tij para Perëndisë, të cilit tashmë ai i duket me përmasat e mbinjeriut.¹⁰

Kjo dashuri e thurur që në barkun e nënës e ka bërë poeten të fuqishme për të mposhtur të keqen, për të lehtësuar nga barrët e rënda njeriun. Zemra është një fushë, ku mallin për Zotin, Zoti vetë ka mbjellë. Ajo ndjehet një fëmijë i Zotit, çliruar nga terri dhe ankthi. Në botën e bërë pluhur e hi, e pastër mbetet vetëm madhështia e tij:

Lord here I am/ You are the artist/ You are the clay/mold me as you wish/ Your will be done/ ( Filled with your love, pg.171)

Zot ja ku jam: /Je artisti, jam argjila/ Formomë si të duash/ U bëftë vullneti yt (Mbushur me dashurinë tënde, fq.170)

Çdo ditë Zoti i jep forcë të mbijetojë, ta dojë Njeriun e gjithë Njerëzimin mbarë si një larmi lulesh dhe bimësh nga kopshti i Hyut, të mbjella me shumë dashuri. Edhe përtej luginës së vdekjes, në qiellin e ri pa lot e brengë, duke ngjitur malin qiellor, ndodh transformimi në krijesa të reja nën dritën hyjnore, të papërlyera dhe të bardha në shpirt. Në dëshpërimin më të thellë të njerëzimit të uritur për dashuri, Zoti vjen si një fëmijë i butë për t’i çliruar nga vdekja: Christs came to us in life’s winter/ We lived in utter despair/…/ Came as a gentle child/ In whom life would be our reward/ (Christmas song, pg.183)

Erdhi krishti në dimrin e jetës/ në dëshpërimin e thellë jetonim/…/ Ishte një fëmijë i butë/ Nga vdekja do të na çlironte/ (Këngë për ditën e Krishtlindjes, fq,182)

Janë shumë të rralla momentet, kur Carrie Hooper, lëkund besimin në Perëndi. Kjo është e v etmja poezi ku shfaqet thyerja: With so much suffering and misery/ How can I believe in God (How can I believe, pg.175)

_______________________________________

¹⁰Walter Benjamin, Iluminacione, Korbi, Tiranë, 1955, fq.95

Si mund të bësoj se ka një Zot/ Kur vuajnë njerëz dhe jetojnë në mjerim?/ (Si mund të besoj, fq.174)

Mirëpo prapëseprapë, aq i fortë është tundimi, saqë Besimi ngre krye mbi lëkundjen (fq.174) Every day he strengthens me/ And provides for all my needs (fq, 175)

Kurrë nuk kanë për të vdekur ëndrrat e poetes. Hooper përcjell ndjesinë e të qenurit e bekuar nga Dora e shenjtë e Zotit Nevertheless God’s hand has touched us/ and the dream for a better world still guides us/ (One creation, pg.193)

Prapëseprapë ëndrra nuk ka vdekur/ Dora e Zotit na ka prekur./ (Një krijesë, fq.192)

Tek kjo dashuri, tek kjo mirënjohje e thellë përulësisht poetja gjen njerëzimin e humbur, bashkëudhëtarë të brengës dhe gëzimit, zbulon identitetin e saj. Ndaj zemra e poetes, nuk mund të mos këndojë, Lavdi Zotit! Në rrjedhën e jetës që i ngjan përroit, në drejtime të papritura, gurgullon besimi fëmijënor, se këto kokrriza në gjithësinë e madhe rrjedhin drejtuar nga Hyu.

Hooper i këndon me adhurim e përgjërim Zotit të kudogjendur: How beautiful is your face, o Lord!/ How sweet are the words/ That you speak to me!/…/ May my life reflect your glory/ And when i reach the end of my earthly journey/ May i taste/ The beauty of God! (The beauty of God, pg.169)

Sa e bukur është fytyra jote, Zot/ Sa të ëmbla fjalët që më flet,/…/ Pasqyroftë lavdia jote në jetën time / Dhe në fund të udhëtimit tim tokësor/ Shijofsha bukurinë tënde! (Bukuria e Zotit, fq. 168)

We are the garden of God/ A collage of flowers and plants/ Sewn with love and plants/ We are the garden of God, (pg.177)

Ne jemi, kopshti i Zotit, një larmi lulesh edhe bimësh/ Të mbjella me paqe dhe dashuri/ (Ne jemi, kopshti i Zotit,, fq.176)

Show us the stables of Betlehem/ That are found/ In the midst of the most undesirable people/ The dead is spirit/ And those who hunger for love/ (Star from the east, pg.185)

Na trego kasollet e Betlehemit/ Mes njerëzve të padëshiruar/ Të vdekur në shpirt/ Dhe të uritur për dashurinë/ (Ylli nga lindja, fq,184)

Metafora e fuqishme: The Sun of hope-Dielli i Shpresës është bërthama e strukturës poetike në të dy ciklet ku më së shumti un-i lirik ia ka kushtuar frymëzimit hyjnor, Hyut, Zotit.

This is a day which is new/ That god has created…/ Behold now the sun of hope!…/ Which shines…/… in everyone! (This is a day, pg. 198)

Kjo është një ditë e re/që Zoti ka krijuar…/ Shikojmë diellin e shpresës/…./ që shkëlqen…/… në çdonjërin!/ (Kjo është një ditë, fq.198)

…that just as the Lord directs your flow,/ so too/ he will guide us/ On life’s journey (To a streem, pg 215)

…se rrjedhën tonë/ashtu si rrjedhën tënde, Zoti vetë drejton (Për një përrua, fq.214)