Archives for September 2019

Ambasadori rus dhuroi xhamadanin e tij të artë

September 4, 2019 by dgreca

(In Memoriam: Kisha e Madhe ose Kathedralja e shën Shtjefnit në Shkodër në 161-vjetorin e ndërtimit të saj)/

Nga Klajd Kapinova/

“Së këndejmi, shikuar nga aspekti politiko-juridik, Kisha e krishterë është bartëse e institucioneve dhe normave shtetërore romake, zbatimi i të cilave nënkuptohet në sintagmën – unitas et libertas, gjegjësisht uniteti dhe liria – në të cilën shprehet funksionimi i pragmatizmit politik të Perandorisë Romake ndaj popujve të nënshtruar dhe kulturave të ndryshme. Sepse ky unitet dhe liria në të, janë korelativ i fuqisë shpirtërore përmes së cilës ruhet identiteti dhe entiteti i bartësve të një kulture. Kjo është dëshmuar me plotëkuptimin e fjalës në krijimtarinë intelektuale, politike e kulturore, filozofike e shkencore, në art, letërsi, muzikë dhe veprimtaritë tjera shpirtërore të njeriut të botës së krishterë.” – Akademik Zef Mirdita, Kroaci

Dihet mirëfillti, se Krishtërimi depërtoi në vendin tonë, që në shekullin e parë të përhapjes së tij. Për këtë, historiani e albanologu i shquar i mesjetës së Ballkanit, kroati dr. Milan Shuflaj, shkruan: “Fillimi i krishterimit ndër këto vise (të Shqipërisë, shënim i K.K.) bën pjesë në historinë e shek. I të këtij besimi” (M. Sufflay, “Serbët dhe shqiptarët“, 1926, f.121).

Nga vetë përhapja e hershme e kësaj feje në Shqipëri, kuptohet, që kjo ka lënë gjurmët e veta të pashlyeshme në gjuhën dhe historinë e këtij vendi dhe populli stoic e martir. Midis të tjerave, kjo mund të vëhet edhe në rrafshin e terminologjisë kishtare, që rezulton mjaft i pasur dhe përbën një nga shtresat më të vjetra të leksikut të gjuhës shqipe, sidomos ajo pjesë e pasur e terminologjisë, që rrjedh prej greqishtes së vjetër e të latinishtës..

Shtatë prill 1858 dhe viti 2000…

Për qytetarët shkodranë dita e 7 prillit e vitit 1858, është një nga ditët, që ka mbetur e gdhendur thellë e ngulitur në kujtesën e Historisë së Lavdishme të Shkodrës Martire dhe për shumë besimtarë të rrethinave e krahinave të ndryshme të vendit tonë.

Brezat, kujtimet, dorëshkrimet dhe hulumtimet e herë pas hershme, shpesh kanë shprehur me mall mendimin sinjifikativ: “Eh sa ka parë e shikon kjo kisha jonë Kathedrale e shën Shtjefnit!?”.

Dhe ky realitet, është i njohur edhe sot mbas 14 dekadave, kur famulitarët pasardhës të katedralës së Shkodrës shtojnë me pasion mundin dhe djersën e tyre me përkushtimi të veçantë për realizimin me sukses të ruatjes së madhështisë dhe krenarisë së kësaj Kathedrale të mirënjohur në botën kristiane në Ballkan.

Rreziqet e mbarsura me ngjarje dramatike deri në ditët tona e kanë mbajtur krenarë e të papërkulur krenarinë e kishës së madhe të Shkodrës…

Po cila është historia e ndërtimit të kishës kathedrale të Shkodrës?

Historia e ndërtimit të kësaj kishe historike të rëndësishme për banorët e devotshëm shkodranë, ka një të veçantë të saj, mbasi kjo dëshirë e ekzistencës së këtij objekti të kultit në fillim me të njëjtin emër kishte qënë ngritur nga banorët e hershëm në brendësitë Kështjellës së njohur legjendare “Rozafa” e cila, më pas u kthye nga okupuesit islam turq me dhunë për dy javë ne xhami…

Vetë fjala aq e njohur në “Kisha e Madhe”, siç e thërrasin ende sot të gjithë, kishte si synim të rëndësishëm që në gjirin e saj të jenë të pranishëm sa më shumë besimtarë të përkushtuar me lutje të përshpirtme.

Këtu mendoj, se duhet shpjeguar edhe shkaku i vonesës së ndërtimit objektit të kultit kristian, mbasi thuhej se piketat e vendosura gjatë ditës prisheshin natën, mbasi popullit i dukej e vogël.

Prandaj mbasi zunë vend këto piketa, atëherë mund të themi se filloi ndërtimi i rregullt i saj. Nga arkitektët ndërtues ishte menduar që kisha të kishte mbi 7500 vende për besimtarët qytetarë etj.

Nga burimet arkivore të Arqipeshkëvisë së Shkodrës dhe nga studimi serioz i përpiluar me kujdes nga studiuesi i shquar shkodran, mësuesi Gjush Sheldija mësohet se Dita e vendosjes së gurit të parë u kthye në një ditë feste, veçanërisht për popullin e Shkodrës.

Kuadri ka qenë i vendosur tek lteri, shkruan studiuesi Lec Zadeja (“Kultura dhe Jeta”, Nr.1, 1993, Shkodër, f.20) i madh dhe që u ripunua me rastin e 100-vjetorit të Kishës së Madhe Kathedrale të shën Shtjefnit nga mjeshtërit e pikturës prof. Simon Rrota, pater Leon Kabashi, dom Injac Dema, dom Ndoc Nogaj, etj.

Ajo kishte këto dimensione 8 metër gjatësi dhe i lartë 3.5 m. Pas një lodhje të mundimshme bashkautorët mundën të realizojnë me sukses objeksionin e tyre kryesor të kultit kristian.

Sikurse mësohet nga burimet e kohës, del se leja për ndërtimin e kishës në fjalë, ishte kërkuar më parë prej Qeverisë turke, që daton kërkesën e bërë në vitin 1834, kur në Stamboll u dërgua një lutje për ndërtimin e nevojshëm të kishës për besimtarët e krishterë.

Gjithashtu, duke parë indiferentizmin dhe vonesën e qëllimshme të Qeverisë Islame të Turqisë, mësohet se kërkesat me shkrim u përsëritën edhe në vitet 1842 për të arritë në vitin 1849, kur më në fund u dha leja për fillimin e ndërtimit të saj.

Më të vjetrit e qytetit të lashtë të Shkodrës, kanë ruajtur në shenimet e tyre kujtime për këtë evenimet të qytetit.

Kështu, si u vendos kryqi (ku sot është ndërtuar Lteri nga dom Ndoc Nogaj mjeshtër duarartë shkodranë)dhe u ngulën piketat, Avdi Pasha, Valiu i Shkodrës, lexoi formanin (dekretin) e Sulltanit.

Më pas e bekua me një ceremoni fetare guri i parë dhe u hodhën themelet, që ngritën më pas objektin madhështor, më të rëndësishëm kristian.

Gurin e bekoi imzot Topich. Në ceremoninë fetare të rastit morën pjesë famullitari i qytetit, me ndihmësat e tij: të ftuar ishin dhe hafiz Daut Efendi Boriqi, Trupi Diplomatik i akredituar në Shqipëri, me përfaqësitë e konsullatave që kishte në qytetin e Shkodrës asokohe, ipeshkëvi të dioqezëve të ndryshme, klerikë, seminaritë, autoritete të tjera të vendit dhe shumë besimtarë e qytetarë jo të krishterë të pranishëm.

Si detaj i rëndësishëm është se arkëtari i financës së qarkut shprazi në themel 700 lira turke florini, të cilat ishin të vendosura në një pjesë të mbuluar me shami mëndafshi, dhuratë kjo e Sulltanit asokohe të Turqisë.

Nëpërmes ipeshkvit të vendit, papa Piu i IX, dërgoi për ndihmë me rastin e fillimit të punimeve për kishën e Shkodrës mbi 1000 skuda.

Ambasadori rus dhuroi xhamadanin e tij të artë

Duke njohur shumë mire historinë e mbijetesës martire të popullit shqiptar dhe rezistencën e tij antiosmane dhe për të ruajtur fenë e të parëve të krishterë, Ambasadori rus, duke shprehur dëshirën për praninë e tij, shprehu gatitshmërinë për ta marrë në mbrojtje nga ana e tij kishën kathedrale, si dhe në shenjë bujarie hodhi në themel xhamadanin e stolisur me ar.

Sipas zakonit të stërlashtë, në themel u bë prerja e dashit, ndërsa për punëtorë dhe gostinë e tyre u prenë 30 pendë qe.

Dhe menjëherë puna filloi me vrull dhe dashuri të veçantë. Falë bujarisë si gjest fisnik, nuk u kursye asgjë nga populli zemërgjërë i qytetit ashtu dhe nga rrethinat e tij.

Kështu, sipas mundësisë dhe zemrës bujare, kush me të holla apo stolina të ndryshme (kryesisht gratë), materiale ndërtimi falas, si gurë gëlqere, zhavor, etj., që nga Taraboshi e deri tek Zalli i Kirit, bënë që jovetëm punimet të mos ndërpriten, por ato të vijojnë më me intensitet.

Për ndekjen e punimeve ishte caktuar një komision miks të kryesuar nga specialistë të kohës dhe përfaqësues të banorëve të Shkodrës. Inxhinieri që i realizoi punimet ishte austriaku, po ashtu nga Austria erdhën të gjithë elementët e konstrukcionit metalik i kapriateve të tavanit.

Tregohet, gjatë punimeve se dy herë rresht ishte shembur trajta e formës së gungës. Edhe për ndërtimin e tavanit prej dërrase, sikurse shihet edhe sot është dora e mendja e mjeshtrit të njohur shqiptar shkodranit të njohur Kolë Idromeno.

Mirëpo fatkeqësitë natyrore, siç ishte termeti i 1 qershorit të vitit 1905, shkaktoi shumë dëmtime serioze.

Po të hysh brenda dhe të shikosh me kujdes do të përshkosh këto dimensione hapsinore të Kishës së Madhe që janë gjatësia 75.5 metra, gjërësia 40 m. dhe lartësia deri në tavan 23.3 metra.

Për të rujuar normalisht punimet janë derdhur shumë të ndryshme të hollash. Kështu kur këto të ardhura financiare po mbaronin, një komision i ngritur dhe i përbërë nga qytetarë të njohur të qytetit të Shkodrës (gjithsej 35 vetë) mundi të mbledhë prej popullit shumën prej 1750 napolona floriri.

Për më tepër përmes një kërkese, iu kërkue ndihmë edhe oborrit perandorrak austro – hungarez Franc Jozefit, për mbështetjen e punimeve të ndërtimit të obektit dhe si moment i përshtatshëm asokohe u gjet ceremonia e ditës së martesës së tij.

Dhe bujaria e gjestit të tij fisnik nuk mungoi, duke dhuruar në këtë ditë të rëndësishme të jetës së tij shumën prej 150 napolona floriri…

Kurse gjatë vitit 1998 atdhetari dhe bamirësi i njohur shqiptaro – amerikan Z. Kolë Preka Cacaj dhuroi për ndërtimin e kampanjilit të njohur të kishës kathedrale të shën Shtjefnit me lartësi 48 metra shumën me vlerë 110.000 dollarë amerikanë, duke qënë kësisoj kontributi më i madh i dhënë nga një individ me mallin e zhuritur për atdheun…

Shuma totale, që ka dhuruar ky bujar nga Triepshi i Malësisë është 160 mijë dollarë amerikanë, pa përfshirë këtu drekën në një restorant luksoz “Argenti”, në hyrje të Shkodrës më ditën e fillimit të punimeve të Simpoziumit Ndërkombëtar “Krishtërimi ndër shqiptarë” që u mbajt në Tiranë më 1999.

Duke u kthyer edhe një herë në momentet historike të kohës kur ndërtohej objekti i kultit kristijan për besimtarët katolik, është me rëndësi të evidentohet se punimet deri në përfundimin e saj zgjatën 9 vjet deri më 15 prill 1858 por pa kumbanare.

Për realizimin e saj u hap përsëri një fushatë financiare, duke trokitur tek zemra bujare shkodrane, ku edhe kësaj here popullsia i nda në tre kategori: ku secili mund të kontribonte sipas pasurisë që kishin.

Pjesa e sipërme e kishës e cila ishte e mbuluar me plumb, ishte sjellë prej Venedikut dhe paguar prej familjes Parruca dhe vëllezërit Mark e Pjetër Pema, të cilët shpenzuan 750 napolona floriri.

Edhe për ndërtimin e kumbanares punoi inxhinieri i talentuar e i palodhur Arsen Idromeno, që ishte I biri I piktorit te shquar shkodran Kolë Idromeno… Punimet inxhinierike të konstruksionit zgjatën 5 vjet.

Në vitin 1890, u vendosën tri kumbonet e para, kurse më vonë dy të tjerat.

Përurimi dhe riti i bekimit është bërë me ceremoni festive nga imzot Pjetër Gjura, që daton me 19 mars të vitit 1923.

Për herë të pare, tingëllimi kumbues i kumonëve u dëgjua me 19 mars, kurse tingëllimi i fundit i tyre po me datën 19 mars, por tashmë në një epokë të errët siç ishte e mbeti ajo e sistemit ateist antifetar të rregjimit komunisto – otoman të Enver Hoxhës.

Nipi i hoxhës, Dulla i Gjirokatrës: “Të djegim me zjarr kishat…

Kështu, në analet e errëta të histories, ka mbetur 19 marsi i vitit 1967…

Një muaj pas “fjalimit” të 6 shkurtit 1967, të diktatorit ateisto – komunist – otoman Enver Hoxha, u shpreh hapur dhe qartë: “Të djegim me zjarr kishat…”.

Dhe me të vërtetë, vetëm kështu mund të realizohej ai qëllim i diktatorit, që do të quhej “Revolucion kultural”, përmes së cilës do të kryente veprën më të shëmtuaren dhe më të ndyrën ndaj popullit të vet dhe kulturës shqiptare.

Kështu në Shqipërinë e Gjergj Kastriotit, apo të shenjtërve të Krishterimit, që nga Iliria, Kastriotit legjendar si mbrojtës i krishtërimit e popujve europianë, Atdheu i shën Nënë Terezës, do të shpallej me Kushtetutë (1974) si “Shtet pa Fe”…

Gjatë asaj kohe të zymtë në shtetin e madh burg, do të shkatërrohen njeri mbas tjetrit veprat e artit të shekullit XIII, ku mendohet se është kurorëzuar Heroi kombëtar Gjergj Kastrioti, në Vau të Dejës, kësaj kishe plot vlera iu vu dinamiti dhe së bashku me afreskët e saj u holl në erë, duke e kthyer në pluhur e gërmallë…

Dhe historia do të flasë, sepse është regjistruese e mirë…

Të gjitha kumbonat u punuan me kujdes të veçantë në Itali nga Francesco de Poli dhe kushtuan 28609 napolona floriri për të realizuar punimin dhe shkrirjen.

E para peshonte 608,300 kg., e dyta 436,500 kg., e treta 307 kg., e katërta 245 kg., dhe e pesta 175 kg.

Secila kumbonë kishte nga një emër të veçantë. Pas djegies së kumbanarës, që ndodhi aty rreth vitit 1912, me kujdesin e veçantë të imzot Pjetër Gjurës u bë e mundur që të vendosën përsëri kumbonat e reja (mbasi tre të parat pësuan dëmtim).

Dhe bujaria shkodrane u shpreh me madhështinë e saj karakteristike. Kështu për të parën kumbonë ndihmuan familja Kolë Kakarriqi me 1400 lira, për të dytën familja e Pashko Ashikut dhe Balto Çoba me kontribut prej 500 lira, për të tretën dhuruan Lazer Ristulli e Nush Topalli, për të katërten Dr. Gjon Saraçi dhe e Kel Palit, kurse për të pestën Lin Luka (i vogli) e Rrok Daberdaku, që dhuruan nga 5 napolona flori.

Po kështu – shkruan studiuesi i njohur Lec Zadeja, kanë kontribuar edhe Cina e Ejell Çobës dhuroi 37 napolona flori, ndërsa nga besimtarët të ndryshëm katolikë u grumbulluan mbi 1200 lireta e 750 korona.

Sahatet i dhuruan me fisnikëri familja Kaculini, duke i sjellur nga Austria.

Disa detaje të veçanta

Kështu mund të përmendim edhe faktin se deri në vitin 1922, Kisha ka qënë shtruar me dërrasa, ndërsa më vonë filloi shtrimi me pëllaka.

Bankat e para u sollën në vitin 1923 nga Italia prej z. Simon Kromiqi.

Siç dihet, vepra më e madhe e kultit kristian në qytetin më veriperëndimor të Shqipërisë, përveç Lterit të madh që ka mbetur i pandryshuar edhe (nga viti 1858) në vitin 1953, ka pasur edhe Lterë të tjera, ku, priftërinjtë celebronin meshen shenjte.

Kështu Lteri i Shejtes Trini, ka qënë paguar prej Nush Gjon Kovaçi, ai i Konakut të Shenjtë u dhurua nga Gaspër Markiçi, të shën Marisë Madalenë e dhuroi Ejëll Çoba, të shën Lorencit e fali si dhuratë Gjon Muzhani, të shna Ndout Kolë Çoba, të shën Kollit, Kolë Serreçi, ndërsa Lterin e Zemrës së Krishtit u ndërtua me ndihmat e mbledhura në popull si dhe me stolitë e ndryshme që dhanë gratë shkodrane.

Dy ujëbekoret, me material mermeri i dhuroi familja Pema.

Në të gjithë Lteret, ishin vendosur trupore të Shenjtorëve të ndryshëm, dhuratë këto të qytetarëve të familjeve fisnike bujare shkodrane…

Gjatë Luftës Ballkanike, në kishën kathedrale u strehuan shumë familje shkodrane, e asokohe për shumë kohë nuk u krye asnjë ceremoni fetare.

Ata u zhvilluan në Kappelë e në oborr të zyrës së famullisë. Qendra e Arqipeshkëvisë (Rezidenca Ipeshkvore e Arkidioqezit të Shkodrës, shenimi im K.K.) u vendos me 6 maj 1871 dhe është vepër e arkitektit Pjetër Marubi. Ajo më përpara ka funksionuar në rrugën Sakak-Nemce, pastaj në Shtëpinë e Misionit Shetitës (në afërsi të Gjukatës së rrethit të Shkodrës sot).

Kthimi i kishës kathedrale në pallat sporti…

Është e vështirë të përshkruash ato vite që si kam jetuar, por që më vonë deri më sot i kam mësuar nga të moshuarit e qytetit.

Sikurse flasin edhe burimet historike, kundër Klerit Katolik Shqiptar të shkolluar në universitetet më të famshme të Europës, nisi kalvari i anatemimeve dhe eleminimit fizik, burgje, litar, plumb, për të vetmin “faj”, se ishin të krishterë, që me stoicizëm kundërshtonin rregjimin ateist të komunistëve.

Dhe kështu filloi njëluftë e hapur dhe e ashpër ndaj çdo gjëje që kishte simbolin e Kryqit dhe kulturës Perëndimore…

Pas mbylljes së kishave, për më tepër mësohet se një pjesë e tyre iu nënshtruan dinamitit, tritolit, dhe kthimin në “vatra” kulture dhe “monomente” sporti.

Studiuesi Lec Zadeja shkruan: “Por pa shkue pak muej, gjoja me kërkesën e nji grupi sportistesh të rrethit, filluen punimet për kthimin e kishës në pallat sporti.

Kështu në vitin 1968, krahas rrëzimit të kumbanarës, filluen në stil të gjanë punimet brenda kishës.

E këto vazhduen me ritme të shpejta për të ardhë tek vitit 1969, kur do të bahej përutimi i pallatit të sportit, me sallë të lojnave me dorë, të ngritjes së peshave, të mundjes, tue u shfrytëzue edhe për koncerte, takime të zgjedhësve me deputetë gjatë fushave elektorale, etj.”

Një fat fatal të tillë do të kishin edhe kishat dhe kuvendet e tjera në Shkodër e në të gjithë Shqipërinë, ku ekzistonin qendrat e kultit kristian.

Ndërsa të gjithë materialet e tjera të kishave u grumbulluan në “Muzeun ateist”, për t’u parë në formë të detyruar nga nxënësit e shkollave dhe populli. Ajo qëndroi e hapur 5 vjet, shëtiti e bredhi në fshatra, malësi, zona industriale.

Të gjitë këto shërbyen për ngritjen e një muzeu lokal ateist (ku, sot është restorant Chicago, shënimi im K.K.), ku ishin të vendosur dokumenta, foto, materiale të ndryshme, të ekspozueme, kryesisht nga Shkodra, dhe u përurue me 9 qershor 1973.

Muzeu përmbante 6 sektorë dhe secili kishte pamje dhe pikësynimet e veçanta.

Në hyrje të tij kushdo të vizitonte këtë, lexonte citatin e gjermanit Karl Marks: “Feja është Opium për Popullin”.

Është me interes të theksohet, se “Muzeu Ateist” qëndroi i hapur, për aq kohë sa qëndruan të mbyllura kishat në Shqipëri.

Në te u zhvilluan me dhjetra sesione “shkencore”, ku shumë servillë dhe “ndihmës besnik të PPSH, (punonin me histerizëm), për edukimin komunist të punonjësve dhe nxënësve të cikleve të ndryshme të shkollave…”, derdhen me afsh të zjarrtë dhumin e madh të urrejtjes ndaj Krishtërimit dhe prelatëve martirë të saj, të cilët njëri pas tjetrit nisin burgosen me dhe pa gjyq, të varen, pushkatohen dhe kalben në burgjet e hatashme komuniste dhe antiklerikale në Shqipëri.

Asokohe barra më e rëndë e Gjenocidit Komunist 1944-1990, ra në veçanti mbi ajkën e ndritur të Klerit Katolik Shqiptar, që ishte më i konsoliduari në kulturë organizim hierarkik kishtar dhe më atdhetari në vepra konkrete qysh me agimin e Krishterimit në Shqipëri.

U shkruan libra, artikuj të ndryshëm perves, në gazetat antishqiptare si Ze(h)ri i Popullit, Bashkimi, Puna, revista Hosteni, Shqipëria e Re, etj., libra si: “Veprimtaria reaksionare e Klerit Katolik Shqiptar” 1944-1967, shkruar nga Ragip Beqaj në tre vëllimdhe shoqëruar me “vlerësime” fyese, përmes një parathënie që mban nënshkrimin e prof.dr. Jup Kastratit dhe të shumë komunistë dhe antikatolikë të tjerë të tërbuar manjak, ku, arritën që të mbrojnë “Doktoratura” dhe nivelin e lartë të “shkencës” titullin bastardh për ta “Profesor”, kundër vëllezërve të gjakut të tyre.

Për shumë dekada vazhdoi propaganda antikatolike, ku, u mbushën me qindra e mijëra fletë rrufe, u shkruan artikuj, libra dhe broshura pervese, të cilat sot janë si njolla me e zezë e turpit të paskrupullt të tyre.

Dhe nuk janë pak, por një mal i tërë me gënjeshtra dhe mashtrime mediatike, që për brezat që do të vijnë do të ketë shumë mund e punë për t’i dlirë dhe për të nxjerrë në pah dufin patetik të urrejtjes, që kishin e kanë edhe sot shumë syresh, që pa të drejtë morale mbajnë dhe mburren me titujt bastardh të tyre.

Mbas dimnit vjen pranvera Dielli mbas shiut agon

7 mars 1991. Mbi ndërtesën e pallatit të sportit rreth orës 10 paradreke, disa qytetarë shkodranë vendosën me dashuni kryqin.

Klerikët e qytetit të Shkodrës, kanë marrë në dorë çelësat e Kishës së Madhe, që pas 50 vjetëve tashmë shkëmoi gjumin e gjatë letargjik, ku e pllakosi ateizmi këtë tempull lutjesh të shenjtë për besimtarët katolikë.

Po në këtë ditë festive të rihapjes së kishës kathedrale, përmes një ceremonie të thjeshtë, kleriku i nderuar pader Aleks Baqli, në prani të një numëri të madh besimtarësh shkodranë dhe nga rrethinat bëri bekimin e kishës, të dhunuar egërsisht nga sistemi komunist, duke e kthyer se forcë në sallë sportive shumësportësh.

Dhe gëzime të tjera do të shoqërojnë kishës kathedrale, siç ishte dita e paharruar e 25 prillit të vitit 1993, kur Ati i Shenjtë polaku papa Gjon Pali II (sot Shën Papa Pali II – Carol Woytila), në prani të shumë përsonaliteteve shqiptare dhe nga bota shuguroi katër ipeshkëvinjë të rinjë shqiptarë: Imzot Frano Illinë (1918-1997), imzot Zef Simonin (1928-2009), Imzot Robert Ashtën (1918-1998) imzot Rrok Mirditën (1939-2015).

Ish i burgosuri politik në Shqipëri, për shumë kohë, Shkëlqësia e Tij imzot Zef Simoni, drejtuesi i revistës popullore shkodrane: “Kumbona e së Diellës” (themeluar nga Eminenca e Tij Kardinal Mikel Koliqi, 1942), ku, unë kam qenë redaktor i saj, në librin e tij autobiografik: “Ngjarje në Tokë” (1998), e përshkruan kështu këtë epizodë të rëndësishme të kishës martire katolike shqiptare, që po i buzëqeshte ringjallja pas serisë së madhe të kalvareve të përgjakshme: “Me këtë rast ishte lajmërue kleri, 31 persona, me asistue në meshën që do të celebrohej, në Kishën Kathedrale prej këtyne dy meshtarëve. Në homelinë Mons. Celli, tha fjalë shumë të bukura tue e lidhë ditën e parë të pranverës me pranverën e re të Ringjalljes së fesë.

Para e mbas bani një mbledhje me tanë klerin në një dhomë në Pallatin e Arqipeshkëvisë, që ende nuk kishte nisë rindërtimin e tij.” (Zef Simoni Ipeshkëv, “Ngjarje në Tokë:, Shkodër, 1998, f. 246).

Së fundi, Kurja Arqipeshkvnore Metropolitane e Shkodrës në përgjigjen e kërkesës së dy klerikëve të meshtarëve dom Ndoc Nogaj dhe dom Nikollë Mazreku njofton se miraton ndërtimin edhe një herë të Lterit të ri në kishën Kathedrale, kushtuar “Zojës së Shkodrës” (Nana e Këshillit t’Mirë), sipas idesë së arkitektit të ndjerit mjeshtër Kolë Idromeno.

Dhe punimet filluan dhe pas disa viteve përfunduan me sukses, duke dhuruar për Kishën Kathedrale këtë dhuratë të Nanes Hyjnore dhe të popullit të Shkodrës që gëzon sot të gjithë. E historia e Kishës Kathedrale është e hapur dhe do të pasurohet me ngjarjet që do ta pasojnë qytetin dëshmitare e së cilës do të jetë edhe ajo…

Një mesazh nga profesori shqiptaro amerikan Prifti

I ndruari zoti Klajd Kapinova! Ky është një shkrim/studim, që vë në dukje të vërteta të krishterimit, që duhet t’i dijë çdo shqiptar. Studimi deshmon për një punë kërkimore serioze, por që ia vleu mundimit, sepse dha fruta. Studimi shquan dhe për një sërë shprehjesh të goditura, si nga ana gjuhësore, ashtu dhe për të vërtetat shkencore, që pasqyrojnë.

Me pak fjalë, është një studim, që ka zgjeruar njohuritë e mia për historinë e krishterimit në botën shqiptare. Mendoj, se ai meriton përhapje të gjerë, në forumet e publicitetit të diasporës sonë, që të përfitojnë edhe të tjerë, ashtu siç përfitova unë.

Prof. Peter Prifti

San Diego, California

..botë rreth

September 4, 2019 by dgreca

Nga Astrit Lulushi/

Çdo gjë është e mundshme, nëse ecet drejt. Por njeriu shkon në të kundërtën e rrugës. Kështu, shumë gjëra bëhen më të largëta, gjithnjë e më të pa-arritshne. Dhe Zoti a Natyra qëndrojnë si të ishin komedianë përpara një publiku që ka frikë qeshë.
Botë e hutuar. Çdo gjë sikur është krijuar që njeriu të humbasë mendjen dhe të tërhiqet deri në fundin e tij. Nëse Toka është e rrumbullakët, çka është, atëherë edhe jeta në ‘të duhet të jetë e tillë, rreth, cikël, dhe jo një vijë me fillim e mbarim. Kjo çështje mbetet mister, siç ka qenë dikur forma e Tokës.
Shumë kultura antike besonin se Toka ishte e sheshtë. Ideja për një Tokë sferike u shfaq nga Pitagora (shek. VI p.e.r.). Megjithëse shumica e periudhës para-sokratike (shek. 5 p.e.s) ruajti modelin e Tokës së sheshtë.
Në fillim të shekullit të katërt p.e.s. Platoni shkroi për një Tokë sferike, ndërsa më 330 pes, nxënësi i tij, Aristoteli dha prova për formën sferike të Tokës, duke u mbështetur mbi baza empirike.
Në shekullin, Claudio Ptolemeu (100-168) botoi Gjeografinë e botës, ku toka paraqitej në formë rrethi. Më parë ai kishte botuar Megisten, në greqishten e vjetër (koine) “megiste”, “më e madhja””, emër që qëndron prapa latinishtes Almagest, përkthyer nga arabishtja “al-majisti” në shekullin XI.
Ptolemeu në shkrimet e tij përmend (për herë të parë në histori) edhe emrin e fisit ilir, Albanoi, diku në Shqipërinë e mesme. Disa thonë se pikërisht kjo faqe e librit, sot mungon.
Një përkthim në frëngjisht në dy vëllime i Gjeografisë u botua në vitin 1813 dhe 1816 nga Nicholas Halma, me komente të hollësishme historike në një parathënie prej 69-faqesh. Librat janë në dispozicion të plotë në bibliotekën kombëtare franceze Gallica.

NDERROI JETE MIKEL VESELI

September 4, 2019 by dgreca

LAJMERIM MORTOR- MIKEL VESELI-6 Prill 1940- 3 Shtator 2019/

Me hidhërim lajmërojmë komunitetin Shqiptar, se me 3 Shtator 2019, ndërroi jetë në moshën 79 vjeçare MIKEL VESELI.

Trupi i të ndjerit do të pushojë në shtëpinë mortore “Ferenga Brothers Funeral Home “
Allerton Avenu Bronx NY
të Ejten me 5 Shtator 2019; prej orës 2pm- 9pm.

Mesha e Dritës dhe salikimet e fundit do ti kremtohen të Premten me 6 Shtator 2019; në orën 11am, në Kishën Katolike “Zoja e Shkodrës”, prej ku mbas meshës trupi i të ndjerit do të përcjellet në varrezat “Gate of Heaven Cemetery” 10 W Stevens Ave, Hawthorne, NY.

Shqiptarët në Uashington DC Shpallin Muajin e Shënjtores Nënë Tereza

September 4, 2019 by dgreca

– Bisedë me organizatorët e kësaj nisme. Ata janë banues në Uashington DC dhe i përkasin feve të ndryshme por i bashkon Shën Nënë Tereza e shqiptarizmi.

Dielli iu bëri disa pyetje dhe ja përgjigjet e tyre.

1. Përshëndetje miq* Leida, Bona, Denis dhe Merita …

Siç është njoftuar në rrjetet sociale , Ju keni ftuar gjithë shqiptarët në zonën e Uashington DC të jenë të përfshirë në veprimtari të ndryshme kushtuar Shënjtëreshës Nënë Tereza. Kemi lexuar se ju aty keni shpallur Muajin e Nënë Terezës duke filluar nga 5- shtatori deri në 12 tetor 2019. Kjo iniciative është përkrahur nga shumë persona.

A mund të përcillni për lexuesit e Diellit më shumë detaje rreth këtyre veprimtarive ?

Përgjigje : Përshëndetje për të gjithë lexuesit e Diellit dhe miqtë e Diellit. Sic dihet Nënë Tereza është figurë me përmasa botërore, një nga shenjtoret moderne që njihet në cdo vend me motra anembanë globit dhe me reputacion të pakrahasueshëm për nga frytet e punës për të ndihmuar ata që kanë më shumë nevojë. Një grup shqiptarësh këtu në zonën tonë, morën iniciativën për t’i bërë thirrje komunitetit për të nderuar jetën e veprën, figurën e shenjtores shqiptare Nënë Tereza. Vendosëm që meqë festa e saj është 5 Shtatori dhe në Shqipëri festa zyrtare është 19 tetori, ne menduam që gjatë këtyre ditëve të bëjmë dicka , sado të vogël, pro me dashuri për nderimin e jetës e veprës së saj. Prandaj e kemi shpallur si Muajin e nënë Terezës.

2- Mund të ndani me lexuesit tanë kalendarin e veprimtarive?

Përgjigje:Veprimtaritë e planifikuara janë kryesisht takime për të mbledhur ndihma për njerëzit në nevojë.

Duke marrë parasysh shtrirjen gjeografike, menduam që pikëtakimet për mbledhjen e ndihmave, të jenë afër zonave të banuara nga shqiptarët, vende publike lehtësisht të aksesueshme në zonën e Merilendit, Virginas dhe DC. Menduam po ashtu të bëjmë disa aktivitete në disa data të ndryshme që tu japim mundësi të gjithëve që duan të kontribuojnë, të përfshihen.

Kemi zgjedhur për të ndihmuar disa organizata bamirëse që ndihmojnë ata që kanë nevojë më shumë. Këto janë:

Organizata SHARE që ndihmon si me ushqime me veshmbathje, mjete higjenike dhe me mobilje.

Po ashtu është edhe organizata “Loudoun Hunger” që ndihmon ata që nuk kanë mjaftueshëm për të ngrënë. Po ashtu edhe një organizatë që ndihmon me fëmijët e bebet e porsalindur në zonën e Virxhinias Veriore ” Birthright”. Kjo organizatë shpërndan ndihma kryesisht për fëmijët . Listat e nevojave të këtyre organizatave janë vendosur në njoftim dhe janë detajuar nevojat në emailed dhe ngjarjet në rrjetet sociale.

Komuniteti ynë, sipas dëshirave dhe mundësive planifikon të marrë pjesë në aktivitetet e Misionareve të Bamirësisë në Uashington DC. Meshat dhe shërbimet ndaj të varfërve që këto murgesha bëjnë janë të përditshme por me rastin e Ditës së Nënë Terezës ato e kanë ndarë në tri pjesë aktivitetin duke filluar më datën 4 Shtator me meshë në orën 10 e shërbim ndaj nevojtarëve më pas, Meshë me Ipeshkvin me datën 5 , dhe Meshë e festë me datën 7 Shtator .

Me datën 12 Tetor ne do të bëjmë një peligrinazh shpirtëror nga ora 10-12 paradite në Bazilikën e Shenjtores Kombëtare të Shën Marisë në Uashington DC, ku ka prezencë të theksuar të imazheve e statujave të Nënë Terezës dhe të Zojës së Shkodrës. Për besimtarët aty do të mbahet edhe Meshë . Të gjithë Janë të mirëpritur.

3- Çfarë ofrohet për komunitetin dhe besimtarët në këto veprimtari?

Përgjigje:Përveç shërbesave fetare për besimtarët, do të ketë takime mes miqsh, pjesëmarrje në përgatitje e shërbime ushqimi e biseda me ata që kanë nevojë. Gjithashtu në çdo takim do kemi edhe biseda që bëjnë më të njohur jetën e veprën e Shënjtores Nënë Tereza dhe njohje me nevojat lokale të komuniteteve të ndryshme që kanë nevojë për ndihmë. Do flasim për këto organizata që shërbejnë në rrethinat tona dhe do të bisedojmë për të ardhmen se si ta mbajmë gjallë komunikimin dhe veprimtarinë e kësaj natyre.

4-Sa krenarë dhe sa të motivuar ndjehen shqiptarët për Shënjtëreshën Nënë Tereza?

Përgjigje:Shqiptarët janë të gjithë të motivuar! Sa kanë dëgjuar kanë shprehur dëshirën të marrin pjesë. Po ashtu ndjehen edhe krenarë. Kur dikush flet për Nënë Terezën ndjenja e shqiptarisë bie shumë në sy! Ne kemi një model e thesar të rrallë tek Shën Nënë Tereza!

Motoja e saj: “Bëje një gjë të vogël me dashuri të madhe” le tê na frymëzojë edhe ne.

5- Përveç nderimit të Shënjtëreshës Terezë ç’mision tjetër do të kenë këto veprimtari: Nderuse, përkujtimore, bamirësie ?

Përgjigje: Të gjitha bashkë, të nderojmë e kujtojmë Nënë Terezën, të edukojmë për rrënjët e saj shqiptare, të mësojmë prej saj dhe me sa kemi mundësi të ndihmojmë ata që kanë nevojë . Që të marrësh duhet të japësh më parë dhe ne duam të japim sadopak. Amerika na ka dhënë kaq shumë dhe duam të japim sadopakëz , aq sa mundemi këtu ku jemi.

6- Cili është mesazhi që Ju i përcillni përmes Diellit komunitetit shqiptar në Washington e rrethina?

Përgjigje:Diellit i themi faleminderit që egziston dhe që pasqyron veprimtaritë e shqiptarëve prej 110 vitesh. Si gazeta më e vjetër shqiptare i urojmë shekuj jetëgjatësie. Komunitetit tonë i përcjellim mesazhin e paqes dhe dashurisë, urime për festën e shenjtores shqiptare dhe bashkohuni nismës sonë për të nderuar sadopak Shenjtoren tonë, Nënë Terezën, motrën e gjakut tonë.Për më shumë informacione shihni në faqet e komunitetit shqiptar në D.C. në facebook ngajrjen: “ The Month of Mother Teresa”….(DIELLI

Të sjellësh shënjten Nënë Tereza nga Qielli mes shqiptarësh sërish…

September 3, 2019 by dgreca

NGA VISAR ZHITI*/

Librat për shenjten tonë Nënë Tereza janë të shumtë dhe të vazhdueshëm dhe të llojllojshëm, lutje, albume, monografi, thënie, kalendarë, etj, letërsi artisitike, poezi e romane, etj, që së pari dalin në Vatikan, atje ku është Selia e Shenjtë e në Itali, por dhe në Francë dhe Angli, në Gjermani, etj, në Ballkan e në të gjithë Europën, por dhe përtej oqeanit, në kontinente të tjerë, në SHBA, në Indi, në Japoni, në Australi, etj, në Afrikë, kudo në të gjithë botën.

Nënë Tereza ishte bërë gruaja më e njohur e planetit më përpara se të shpallej Shenjte në shekullin XXI. Ajo i përket botës mbarë ashtu siç i përket universit të mrekullueshëm katolik, misionare e të cilit mbetet, Nënë e të gjithëve në shërbim të më të varfërve të të varfërve, të jetës së tyre dhe prandaj dhe u shpërblye me shumë çmime, duke marrë edhe më të lartin, Nobelin për Paqe, por mbi të gjitha ajo ka shpërblimin e Bekimit nga Zotit dhe atë të dashurisë së pakufishme të të gjithë njerëzimit.

Shkrimtari Visari Zhiti me korrespondentin e Gazetes “Dielli” ne Kosove/

Librat më familjarë e më të gëzueshëm për shenjten tonë Nënë Tereza natyrisht që për ne janë ato që dalin në gjuhën shqipe, në Tiranë, por, sipas meje, veçanërisht ato në Kosovë, nga ku ajo ka prindërit e saj, babain nga Prizreni e nënën nga Gjakova, por dhe sepse Kosova është e lirë siç e ëndërruan prindërit, dhe dëshiroj të them se pikërisht botimet e Don Lush Gjergjit, të ndryshëm e të njëpasnjëshëm janë kulmi që përbëjnë një pasuri të vërtetë e të vyer, sepse dalin nga pena e vëllait të Shenjtes tonë të gjakut e të shpirtit, bashkëmisionarit, të atij që e ka njohur dhe e ka ndjekur, që ka folur me të dhe na ka treguar aq shumë e mbi të gjitha na ka treguar aq bukur, me urtësi dhe dinjitet dhe përunjësi, me përmallim si në një meshë të madhe…

Për ne është fat Don Lush Gjergji për ato që ka kumtuar në botimet e tij si homeli të vyera për Nënën tonë, Shenjten Tereza të Kalkutës, të Kosovës, më pëlqen ta them me të drejtë, duke na e sjellë ikonën e saj plot dritë, imazhet me buzëqeshjen qiellore, punën dhe sakrificat në shërbim të Birit të Zotit dhe të njeriut si grua e kryqit.

Dhe ja, tani, sonte në 26 gusht, në ditën kur ajo lindi 109 vjet më parë jo larg prej këtej, matanë Grykës së Kaçanikut, në Shkupin plot me shqiptarë, po kështu dhe në jubileun e 40 vjetorit të marrjes së Çmimit Nobel përurojmë një vepër të re, nxjerrë nga enti i mirënjohur botues “Drita”, të Don Lush Gjergjit për Shenjten Nënë Tereza dhe ku, në Katedralen madhështore në zemër të Prishtinës që është pagëzuar me Emrin e saj.

Vërtet një mrekulli.

LIBRI I RI

E KAM NË ZEMËR POPULLIN TEM SHQIPTAR është jo vetëm titulli, por dhe mesazhi kryesor i tij, me hirin e Zotit..

Autori bën një qasje ndryshe ende më të afërt për ne duke përzgjedhur biseda të tij me Shenjten Nënë Terezë në kohë dhe vende të ndryshme, por gjuha është e njëjtë, ajo e Nënës, me porosi përherë të vlefshme, sa herë që i lexojmë.

Bisedat janë nga më të larmishmet, tokësore, flitet për fmiljen dhe realitetet, për varfërinë dhe dashurinë dhe motrat e misionit të dashurisë, për Kishën tone dhe Krishtin dhe shkojnë lart në Qiell, te Zoti.

Pra, skena e kësaj drame janë toka dhe qielli dhe personazhet janë Shenjtja dhe meshtari i përunjur.

Don Lush Gjergji na sjell ndërkaq të përtërirë Institucionin e Bisedës, nderimin për të ashtu siç e kishin kult shqiptrët e hershëm dhe që duhet rikthyer me dinjitet.

Papa Françesku na mëson që të zhvillojmë Kulturën e Takimit, se kështu do të njihemi më shumë, do të duam më shumë dhe do të bëjmë më të mirës së bashku.

Dhe ky libër, me popullin shqiptar në zemër, është vepër takimesh, e përsëris, e meshtarit të përunjur dhe e Shenjtes së Shekullit XXI, ku mes gëlimeve të ndjesive hyjnore përthuket dhe meraku ndaj bashkatdhetarëve dhe atdheut dhe vendlindjes duke marrë kështu një vlerë të fuqishme aktuale, duke u shndërruar në porosi: duajeni vendin, njëri tjetrin dhe bëni vepra dashurie.

Dhe Nënë Tereza na shfaqet njësoj kudo, misionare e përkushtuar deri në shenjtëri, si në kuvende dhe në rrugë, si mes të varfërve në Indi e gjithkund edhe para personaliteteve më të larta të botës, si në vendlindje dhe në ceremoninë e madhe të Çmimit Nobel në emër të të varf:erve dhe vetëm për ta.

E tregojnë dhe intervistat këtu gjatë vizitave në Kosovë dhe përreth, ndërkaq libri merr dhe kumbim universal ashtu siç janë kumbimet e kambanave dhe si një tjetër kulm gjejmë dhe intervistën në ditën e dhënies së çmimit Nobel në Oslo, në Norvegji, 40 vjet më parë.

Libri është shoqëruar me ilustrime, fotografi e faksimile letrash të Nënë Terezës, të shkruara shqip, që kanë forcën e dokumentit.

Njëra nga pyetjet më të zakonshme dhe nga më të thjeshtat, por që permbledh brenda hapësira ndjesish, që Don Lushi i bën Nënë Terezës është:

– Si e ndieni veten në mesin e popullit tuaj…?

Përgjigja: “Jam shumë e lumtur… Mendoj në veçanti për familjen time, për babain tim të ndjerë, Kolën, dhe nënën time, Drane, që tani jeton me motrën time Age, në Tiranë, si dhe për vëllain tim, Lazrin, i cili jeton në Palermo…Nuk e kam parë nënën dhe motrën time që nga vitit 1928, që nga nisja ime…

Këtu fytyra e saj, – tregon Don Lushi si një kronikan, – u bë hijerëndë, madje edhe paksa e pikëlluar, nga që, siç më tha, ajo ishte përpjekur sa e sa herë përmes autoriteteve politike të merrte leje për të hyrë në Shqipëri dhe për ta marrë nënën dhe motrën, por më kot. Autoritetet shqiptare nuk i dhanë kurrë leje për ta takuar të ëmën dhe motrën…

Unë shtoj këtu se Tirana politike vazhdon të lajë duart si Pons Pilati për persekutimet e shumta sidomos atij të klerit katolik, burgosje, internime, deri edhe pushkatime, shëmbja e tempujve të fese, ndalimi i besimit duke u shpallur Shqipëria kështu si vendi i parë dhe i vetëm ateist në botë.

Por lutej Nënë Tereza dhe për Shqipërinë ashtu si dhe për Kosovën e saj, ku do të vinte dhe 5 herë të tjera, siç na dëshmon Don Lushi, në Prizren, Shkup, Letnicë, Ferizaj, Gjakovë.

.Më mbeten sytë te Fjala e Nënës Tereze për motra në Binçë: Ne jemi të fejuarat e Krishtit….Asgjë s’mund të na ndajë prej dashurisë së Tij.

SHFLETOJMË LIBRIN

Ja, një tjetër episod, sa domethënës! Një ditë para ceremonies së madhe, teksa nëpër rrugët e Oslos endeshin mijëra e mijëra njerëz me pishtarë drite në duar, përflakeshin xhamat, dyndeshin te hoteli ku kishte bujtur Nënë Tereza, kudo ku mund të ishte ajo, donin që ta shikonin, ndërkaq ja, ç’do t’i thoshte asaj Mbretit të Norvegjisë, Ollavi V:

– … po sikur të mos vij nesër në ceremoni?

– E pse? – ia ktheu Nënë Tereza shkujdesshëm.

– Që të mos jem unë në qendër të vëmendjes, – kishte buzëqeshur Mbreti.

– E ke gabim, në qendër s’jemi as ti, as unë, – e ndërpreu Nënë Tereza, – por Zoti…

Mbretërve, presidentëve, sundimtarëve, kujdo Nënë Tereza guxonte, duke mos e ndjerë si guxim, t’u drejtohej secilit me “ti”. Ajo beson te natyrshmëria, te vlera dhe barazia, që Zoti i ka dhënë gjithsecilit, vetvetja është e mjaftë.

Kur po i jepej çmimi Nobel e pritej fjala e Nënë Terezës, të gjithë të pranishmit e shquar në ceremoni ajo i ftoi të bënin një lutje së bashku.

Fjala e saj dhe intervistat që u dha gazetarëve të shumtë, ku pohoi se nga gjaku dhe gjuha jam shqiptare dhe i përkas zemrës së Krishtit, u përhapën në të gjithë botën, përveçse në Shqipërinë e saj të mbyllur si një burg. Por dhe aty, në burg, u fut lajmi.

Ç’ka ndodhur ndonjë gjë jashtë, pyetën nja dy të burgosur të vjetër një të porsaardhur në Spaç. Dëgjova para se të më arrestonin në televizorin Italian fshehurazi se çmimi Nobel për Paqe iu dha një murgeshe shqiptare. Vërtet? Po, e dëgjova vetë. Të burgosurit përreth u mahnitëm, por nuk po guxonin ta besonim të gjithë.

Mes tyre isha dhe unë, “në ferr” e dëgjova për herë të parë emrin e Nënë Terezës.

Dhe natyrisht s’kishim si ta dinim se në Oslo, pranë Nënë Terezës ishte dhe ai, meshtari i ri, bashkatdhetari i saj, i ardhur nga Kosova, si vëlla, si bashkëmisionar, që shkruante, mbante shënime, projektonte librin e ardhshëm.

Ishte Don Lush Gjergji.

Dhe jemi së bashku nën mrekullinë e Shenjtes tonë, të gjithë.

Ndiej zërin e Don Lush Gjegjit që pyet prapë: Çfarë do të thotë për ju dhe motrat tuaja Çmimi Nobel për paqe? Zëri qiellor i Nënë Terezës: …asgjë nuk ndryshon te ne… çmimi është vetëm për të varfërit tanë, mendoj se ka qenë dhuratë prej Zotit, ndihmë e madhe që të mund të bëjmë diçka…

Pyetje tjetër e Don Lushit: Cili është mesazhi i paqes për botën… tani kur jeni bërë zyrtarisht “Nëna e Paqes?”

Përgjigjia tjetër si e ruajtur në Qiell: “Duajeni njëri-tjetrin siç u do Zoti. Ne do të qëndrojmë të bashkuar nëse lutemi, nga që të luturit ushqen besimin dhe feja ushqen dashurinë. Nëse ne besojmë dhe dashurojmë, atëherë do të mund të bëjmë diçka të bukur për Zotin dhe për të tjerët” –Kështu foli Nënë Tereza.

Don Lush Gjergji e dinte më mirë se kushdo se cila ishte Nënë Tereza, nga vinte, ç’kishte qenë ajo, i dinte dramat e familjes së saj dhe të popullit të saj, por ai e ndjente dhe dukej se e dinte që në atë ditë se kush do të ishte Nënë Tereza, sikur ia pa aureolën, breroren mbi krye. Dhe pati frymëzimin, s’dihet nga ç’tallaze parandjenjash për të ardhmen dhe bëri pyetjen ende më të thjeshtë, por sa të çuditëshme për atëhere dhe sa e vlevshme për më pas: Kush jeni Ju?

Ishte për të mbajtur frymën dhe të dëgjoje ç’do të thoshte botërisht Nëna Tereze: “Origjina ime është shqiptare. Shtetësia ime është indiane. Unë jam katolike, murgeshë e kushtuar. Për nga thirrja ime, unë i takoj tërë botës. Por zemra ime i takon tërësisht Zemrës së Jezusit”.

JAM SHQIPTARE

Mrekullia Nënë Terezë me dashurinë e saj po pushtonte botën, së cilës i përkiste. Të gjithë do të donin të kishin sa më shumë prej saj, çdo popull do të donte ta kishte të veten, që si dhuratë të Zotit ia falte njerëzimit.

Ballkani ynë, fqinjët tanë shquhen për konflikte kësisoj, për përvetësime të historisë dhe heronjve të saj.

Don Lush Gjergji i dha fletën e bardhë Nënës dhe ajo shkruajti me atë shkrimin e saj të bukur e të rregullt si rilindasit, ku kuptohet se kemi të bëjmë me një person të kultivuar që shkruan, fjalëpak, por rreptësisht saktë, me ato shkronjat harmonike si kokrrat e rruzares dhe ja, ç’na la:

“Unë gjithmonë e kam në zemër popullin tem shqiptar. Shumë luti Zotin që Paqja e Tij të vijn në zemrat tona, në gjitha familjet tona, në gjithë botën. Lutem shumë për fukarat e mij – dhe për mua dhe motrat e mija. Unë lutem për juve. M. Teresa Bojaxhiu”

E mrekullueshme! E noterizuar për përherë. Pikërisht kjo letër e thjeshtë, gati si e rastësishme, ku do të vinte dhe mbiemrin e saj të familjes, i njohur ndër shqiptarë, duket se do të ndihmonte biografët dhe akademitë, do të hidhte dritë mbi hulumtimet e një të vërtete, do t’u mbyllte gojën debateve të më vonëshme për përkatësinë, rrëmbimeve të mundëshme, etj. Ishte Don Lushi që bëri kështu avokatin shpirtëror duke e ruajtur si pjesë të një testamenti, duke e botuar herë pas here me shumëçka që kishte grumbulluar ndër vite për Nënën, duke e mbrojtur dhe nga keqkuptimet, duke u bërë ndërkohë biografi më i mirë shqiptar i Shenjtes tonë.

Natyrisht fakte të tilla më shumë se sa Shenjtes, do të na duheshin ne, se atdheu i Nënë Terezës është plaga e njeriut dhe ajo vetë është universale dhe s’kishte shqetësime të tilla bjerrakohëse, por ne, mes këtij universi të shqetësuar, ku shpesh të vegjëlit harrohen, nëpërkëmben apo humbin, mund t’i themi kujdo, duke përftuar edhe më dinjitet dhe njohje ekzistenciale, se jemi një popull që dhuron shenjtër,

Zoti na e dha Shenjten Nënë Tereza 500 vjet pas kryeheroit, Gjergj Gjergj Kastrioti- Skënderbeu që me shpatë mbrojti atdheun, Europën, kulturën Perëndimore dhe krishtërimin dhe u bë kryekomandant i përbashkimit dhe i identitet tonë. Siç duket Zoti donte të na thoshte neve dhe të gjithëve se mjaft më me shpatë dhe me armë, por me lutje dhe dashuri.

Dy emblemat më rrezëllitëse që populli shqiptar ia dha botës, Kryekomandanti dhe Shenjtja janë.

Ajo i lutej Zotit: mësomë të dua!…

Dhe Don Lush Gjergji ka kaq kohë që përpiqet t’i mësojë shqiptarët se si ta duan Shenjten Nënë Tereza dhe duket sikur e ka marrë prej dore sërish që të ecin së bashku rrugëve të vendlindjes, në Ballkan e më tej, për të përhapur dritën e Saj qiellore.

Po le t’i rikthehemi dhe një kumti tjetër, atij për fjalën e librave. Don Lush Gjergji tregon se me rastin e një datëlindjeje të Nënë Terezës kishte përgatitur një botim monografik, me punime të 185 autorë shqiptarë nga vende të ndryshme të botës, “Lule për Nënën” dhe ia dah asaj. “…e shfletoi me vëmendje të veçantë, e habitur nga reprodukimet e bukura me ngjyera të pikturave, skulpturave dhe pastaj më tha:

“Oh, ky është një libër shumë i bukur, i pasur, i jashtëzakonshëm, një vepër monumentale. Të falënderoj nga thellësia e zemrës, falënderoj gjithashtu edhe popullin tim shqiptar… Ky libër, pa dyshim do të më ndihmojë në promovimin e dashurisë dhe të paqes. Në këtë mënyrë ne së bashku mund të ndërtojmë kulturën, qytetërimin e dashurisë dhe të paqes…”

Ky ishte një lëshim që bënte Nënë Tereza për “priftin e saj”, siç e quante ajo Don Lushin, se zakonisht, kam gjetur në hulumtimet e mia, ajo nuk kishte lexuar asnjë libër që i kushtohej. Kur shkrimtarë a gazetarë të ndryshëm të huaj i jepnin librat e shkruara për të a që po shkruanin dhe i lexonin pjesë, Nënë Tereza i ndëpriste dhe u thoshte: Bëni mirë që t’i sensibilizoni të tjerët, që të bëjnë mirë për të tjerët…

Pikërisht këtyre fjalëve që Nënë Tereza ia kishte thënë dikur Don Lush Gjergjit për librin, s’kemi ç’t’u shtojmë dhe për këtë libër të ri. E paskësh thënë ajo më parë me atë zërin e ngrohtë, amësor që sikur rrjedh nga yjet e pikon ar në çdo zemër.

E ka thënë dhe Papa Françesku në Selinë e Shenjtë, por dhe në Tiranë, e cila ishte dhe vizita e parë apostolike në Europë dhe së fundmi e tha dhe në Shkup që duhet të jemi krenarë për këtë grua, të cilën Ati i Shenjtë e kanonozoi para 120 mijë vetëve, të ardhur nga e gjitha bota, në shehsin “San Pietro”, ku atë ditë mes shumë e shumë flamujve valëviteshin dhe ata të Shqipërisë dhe të Kosovës.

Në atë shesh ka shumë pëllumba të bardhë, që u afrohen njerëzve dhe u ulen dhe mbi supe.

Mos vallë njëri nga ata pëllumba fluturoi dhe erdhi sonte këtu në Katedralen tonë dhe është ky libër që po përurojmë për Shenjten tonë e të botës mbarë, Nënë Tereza? Apo ky libër është një pëllumb paqeje që do të niset për kudo e do të ndalë mes pëllumbave atje në Vatikan?

Gjithsesi, ky libër më duket si një Ungjill për Shenjten Nënë Tereza, sipas Don Lush Gjergjit. Aleluja!

* Fjala e mbajtur në përurimin e librit “E kam në zemër popullin tem shqitpar” të Don Lush Gjergjit në Prishtinë – Qendra “Bogdanipolis”, më 26 gusht 2019.