Archives for May 2020

PROTESTË 3 MAJI: GAZETA RILINDJA E DREJTË E SHKELUR

May 3, 2020 by dgreca

-Gazeta tradicionale Rilindja, protestë në Ditën Botërore të Lirisë së Shtypit: Në Kosovë nuk ka liri shtypi derisa ka gazetë të mbyllur e të dëbuar kundërligjshëm e padrejtësisht nga autoritetet/

Gazeta DIELLI nga korrespondenti në Kosovë Behlul Jashari/

PRISHTINË, 3 Maj 2020/ Në këtë 3 Maj të Ditës Botërore të Lirisë së Shtypit, protestohet duke shpërndarë te institucionet e mediat faqe të botimeve protestuese të gazetës tradicionale të Kosovës Rilindja, të dëbuar e mbyllur para 18 viteve, ku është shkruar:

Gazeta Rilindja e drejtë e shkelur (kryetitull në ballinën e para 15 viteve – 3 Maj 2005).

Rilindja në Ditën Ndërkombëtare të Lirisë së Shtypit ka këtë mesazh: Në Kosovë nuk ka liri shtypi derisa ka gazetë të mbyllur e të dëbuar padrejtësisht nga autoritetet.

A e shihni ku e kani ngujuar gazetën tradicionale të Kosovës Rilindja – Alarm nga bunkeri – Arkivi i Rilindjes pasuri kombëtare që po shkatërrohet.

Shpërdajmë edhe foto nga protestat e gazetarëve e punëtorëve të tjerë të Rilindjes, që në këtë 3 Maj nuk dalin në protestë në sheshe duke respektuar masat e ballafaqimit me pandeminë.

Me dëbimin dhe mbylljen detyrimisht të gazetës tradicionale e historike Rilindja është bërë shkelja më e rëndë dhe e pashembullt e të drejtës dhe lirisë së shtypit në gjithë botën e lirë e demokratike, dhe çuditërisht kjo ka ndodhur në Kosovën me administrim ndërkombëtar dhe me institucionet e veta.

Para 18 viteve, në 21 Shkurt 2002, gazeta tradicionale e Kosovës Rilindja, u dëbua dhunshëm nga shtepia e saj-Pallati me emrin e saj dhe detyrimisht u mbyll nga administrata e UNMIK-ut.

Gjithë çka kishte brenda kateve të Pallatit gazeta historike, përfshirë Arkivin – pasuri kombëtare e pazëvendësueshme dhe e pakompensueshme, e hodhën e ngujuan në bodrumin-bunker të errët, me lagështi e vërshima uji, e për këtë edhe për kulturocid është një nga tre paditë që ka bërë Rilindja në Gjykatë.

Para 15 viteve, pas komunikimeve me gazetën Rilindja, Qeveria e Kosovës në mbledhjen e 15 Shkurtit 2005 mori vendim për ndërprerjen e punimeve që po zhvilloheshin në pronën e uzurpuar – anulimin e kontratës për renovim të Pallatit të Rilindjes “për shkak të paqartësive juridike në lidhje me pronësinë dhe menaxhimin e objektit”, ndërsa për ta shndërruar në ndërtesë qeveritare i rifilloi para 12 viteve – në 7 Nëntor 2008 duke siguruar për zgjidhjen e ligjshme që do bëhet edhe për gazetën tradicionale të Kosovës edhe për punëtorët e saj, por që ende nuk u bë.

Gazeta tradicionale e Kosovës Rilindja ka nisë të dalë në Prizren para 75 vitesh, në 12 Shkurt 1945, në frymën e Konferencës së Bujanit e me angazhimin e intelektualëve më të shquar të asaj kohe, me shkronja plumbi që u sollën me arka nga Tirana.

Në monografinë “Rilindja 60 vjet” shkruan se “shkronja për Rilindjen dërgoi Tirana pasi në Shtypshkronjën e Rilindjes në Prizren nuk kishte shkronja të mjaftueshme të derdhura në plumb për shkrim në gjuhën shqipe”.

Duke mos u ndalur, duke dalë gazetë e rezistëncës edhe me emrin “Bujku”, edhe kur e ndaloi regjimi okupues i Beogradit në 7 Korrik 1990, duke dalë me numra të kohëpaskohëshëm edhe pasi e dëboi e mbylli UNMIK-u në 21 Shkurt 2002, gazeta tradicionale Rilindja u bë edhe histori e Kosovës deri në shpalljen e Pavarësisë në 17 Shkurtin historik 2008 e njohjet ndërkombëtare.

Gazeta Rilindja pas dëbimit doli me rreth 40 numra të jashtëzakonshëm protestues, të shtypur, të cilët i ka përmbyllur në 30 Dhjetor 2008 me paralajmërimin në ballinë: DUKE BESUAR NË SUNDIMIN E LIGJIT NË SHTETIN E KOSOVËS PRESIM QË NGA NUMRI I ARDHSHËM RILINDJA TË DALË PËRDITË.

Pas 10 vitesh, gazeta tradicionale e Kosovës Rilindja në ndërrim motesh – në mbrëmjen e 31 Dhjetorit 2018 të pritjes së 2019-tës, ridoli simbolikisht (botim digjital) për protestë dhe me kërkesën e përsëritur për t’u rikthyer e përditshme – për privatizim, sipas shembullit të gazetave në rajon e në botë që kishin status të njëjtë ndërmarrje shoqërore e që janë pzivatizuar e vazhdojnë të dalin.

Kërkesa për privatizim-ridalje të gazetës tradicionale të Kosovës Rilindja i është bërë edhe Agjencisë Kosovare të Privatizimit. Në arsyetimin e kërkesës theksohet se emri dhe tradita e gazetës Rilindja është një vlerë shumë e madhe, e krijuar gjatë mëse shtatë dekadave, është pasuri me vlerë më të madhe se e çdo pallati, dhe kjo duhet të vlerësohet edhe në procesin e privatizimit.

“Dhe, ai që do ta blejë gazetën Rilindja dhe natyrisht do e nxjerrë këtë të përditshme historike dhe tradicionale të Kosovës do jetë pronar i një pasurie të madhe mediale kombëtare, do të jetë trashëgimtar i ligjshëm i firmës-emrit, traditës. Rilindja ishte, është dhe mbetet edhe si një shenjë identiteti”, theksohet në kërkesën drejtuar Agjencisë Kosovare të Privatizimit në 12 Shkurt 2014.

Edhe në këtë Ditë Botërore të Lirisë së Shtypit e ritheksojmë sqarimin për opinionin: Ndonjë portal që ka “huazuar” emrin, apo edhe logon, nuk është as nuk mund të jetë gazeta tradicionale e Kosovës Rilindja, e cila mund të ridalë dhe do ridalë vetëm në një proces të ligjshëm privatizimi, ku të gjithë punëtorët e saj realizojnë të drejtat e tyre, duke qenë edhe pjesë e këtij procesi.( Autori Behlul Jashari – Kryeradaktor i gazetës Rilindja deri në numrin e fundit dhe në kohën e dëbimit nga Pallati i Rilindjes (Ndërmarrja Shoqërore Gazeta Rilindja sipas Statutit nuk ka drejtor, por vetëm kryeredaktor i cili e menaxhon dhe përfaqëson). Kryetar i Këshillit Drejtues nga zgjedhjet me votim të fshehtë-referendum të 7 Shkurtit 2002, që i mbajtëm për të krijuar legjitimitet përfaqësimi në luftën për të drejtën derisa kishim presionet e ultimatumet e UNMIK-ut për të na dëbuar nga puna dhe Pallati, që ndodhi dy javë më vonë në 21 Shkurt 2002 dhunëshëm

SUKSESI I GJERMANISË NË LUFTËN NDAJ COVID-19. ROLI I MJEKËVE SHQIPTARË

May 3, 2020 by dgreca

Intervistë ekskluzive për gazetën Dielli e bashkëshortëve mjekë Dr. Learta Pervizaj-Oruqaj dhe Dr. Gani Oruqaj, të cilët punojnë në Giessen Gjermani, dhënë gazetarit Sokol Paja./

Gjermania është shteti evropian më i suksesshëm në luftën ndaj covid-19. Masa e menjëhershme të qeverisë gjermane dhanë sukses në ngadalësimin e përhapjes së COVID-19, në mbrojtjen e popullatës së rrezikuar, rritjes së kapaciteteve mjekësore dhe uljen e numrit të vdekjeve në përgjithësi. Masat e ndërmarra në fillim ishin strikte, mirëpo më të lehta se në vendet tjera. Shoqërimi maksimal me jo më shumë se 2 persona, përveç nëse janë të së njëjtës familje, mbajtja e distancës prej 1,5m, mbajtja e higjienës personale, dezinfektimi në supermarkete, mbajtja e maskave në institucione shëndetësore, ndalimi i vizitave për të moshuarit, ndalimi i vizitave familjare tek të sëmurët në klinika përveç përjashtimeve të caktuara te fëmijët ose personat me nevoja të veçanta sipas bashkëshortëve mjekë Dr. Learta Pervizaj-Oruqaj dhe Dr. Gani Oruqaj dha një sukses të madh. Shoqata e mjekëve shqiptarë në Gjermani ka marrë një nismë që nga fillimi i pandemisë, si dhe ka mbledhur gjithë mjekët shqiptarë në Gjermani nën një kulm për t´u vënë në shërbim të pacientëve shqiptarë përmes fushatës sonë në Facebook, krijimit të grupeve të punës dhe mjekëve në dispozicion për landet në Gjermani për konsultime rreth COVID-19. Personat të cilët kanë shqetësime rreth simptomave, mund të kontaktojnë mjekët në dispozicion të paraqitur në linkun e shoqatës në Facebook.

SITUATA NË GJERMANI

Aktualisht në Gjermani gjendja është në përmirësim e sipër. Numri i përgjithshëm i të infektuarve është 164478, numri i të sëmurve kritik është 2105, ndërsa i të shëruarve 129000, dmth. mbi 78% janë shëruar nga COVID-19, ndërkaq vdekshmëria ka një trend të vogël të rritjes rreth 4 %, ashtu edhe si pritej nga ekspertët e Institutit Robert Koch, por është shumë më e ultë në krahasim me vendet tjera të prekura. Numri i personave të shëndoshë që infektohen nga një person i infektuar është nën 1, i cili ishte edhe qëllimi i Institutit Robert Koch, pasi që dihet se një person i infektuar mund të infektojë 2-3 persona të tjerë.

SUKSESI I MODELIT GJERMAN

Testimi i popullatës është shumë me rëndësi. Gjermania ka testuar deri tani mbi 2,5 milion, mbi 30000/1 milion banor, pacientë me simptoma apo persona të kontaktit. Ekzistojnë disa faktorë për suksesin e Gjermanisë, numër 1, mendoj që masat parandaluese ishin në kohë dhe vetëdijësimi i qytetarëve për të respektuar këto masa ishte në nivelin e duhur. Arsyeja numer 2, numri i testimeve është bërë tek njerëzit e grupmoshave më të reja, mosha mesatare rreth 49 vjeç, dhe kështu është shkëputur zinxhiri i përhapjes së infeksionit tek grupmoshat e rrezikut, si psh. personat me sëmundje kronike, sëmundje kardiovaskulare apo respiratore, sëmundje me imunitet të dobësuar, diabet, adipizitet apo me kimioterapi tek pacientet me tumore. Dhe numër 3, faktori kyç gjithashtu është përgatitja e sistemit shëndetësor duke rritur kapacitetet e veta, angazhimi i mjekësisë primare dmth. mjekësisë familjare përmes testimit të pacientëve me simptoma dhe karantimit të tyre pastaj, si dhe rritjes së kapaciteteve në kujdesin intenziv duke anuluar operacionet elektive, dhe duke ofruar personel shëndetësor shtesë dhe material shpenzues gjatë pandemisë.

MASAT QË NDËRMORI SHTETI GJERMAN

Masat preventive të ndërmarra nga shteti gjerman kanë dhënë sukses në ngadalësimin e përhapjes së COVID-19, në mbrojtjen e popullatës së rrezikuar, rritjes së kapaciteteve mjekësore dhe uljen e numrit të vdekjeve në përgjithësi. Masat e ndërmarra në fillim ishin strikte, mirëpo më të lehta se në vendet tjera. Shoqërimi maksimal me jo më shumë se 2 persona, përveç nëse janë të së njëjtës familje, mbajtja e distancës prej 1,5m, mbajtja e higjienës personale, dezinfektimi në supermarkete, mbajtja e maskave në institucione shëndetësore, ndalimi i vizitave për të moshuarit, ndalimi i vizitave familjare tek të sëmurët në klinika përveç përjashtimeve të caktuara te fëmijët ose personat me nevoja të veçanta.

SHQIPTARËT NË GJERMANI

Shoqata e mjekëve shqiptarë në Gjermani ka marrë një nismë që nga fillimi i pandemisë, si dhe ka mbledhur gjithë mjekët shqiptarë në Gjermani nën një kulm për t´u vënë në shërbim të pacientëve shqiptarë përmes fushatës sonë në Facebook, krijimit të grupeve të punës dhe mjekëve në dispozicion për landet në Gjermani për konsultime rreth COVID-19. Personat të cilët kanë shqetësime rreth simptomave, mund të kontaktojnë mjekët në dispozicion të paraqitur në linkun e shoqatës në Facebook. Unë kam pasur disa pacientë në konsultim, të cilët i kemi ndihmuar për diagnostifikim apo udhëzime të mëtejshme, në lidhje me masat që duhet marrur për pacientet në fjalë.

KTHIMI I GJERMANISË NË NORMALITET

Masat parandaluese kanë filluar për momentin tani të zbuten, mirëpo mbeten akoma në fuqi masat, si shoqërimi maksimal me 2 persona, përveç nëse janë të së njëjtës familje, mbajta e distancës prej 1,5 m, si dhe tani nga java e kaluar mbajtja e maskës së thjeshtë në vendet publike. Dyqanet deri në 800 m2 janë të hapura, përpos hoteleve dhe restauranteve të cilat do të mbeten të mbyllura edhe për një kohë të pacaktuar. Rreth hapjes së shkollave ekziston një diskutim akoma se te cilat grupmosha duhet filluar mësimi, grupi i parë mendon që higjiena të nxënësit e shkollës së mesme do të ishte më e mirë dhe të fillohet me ato klasa njëherë, mirëpo nuk ka pajtueshmëri për momentin në mes të landeve dhe do të vendoset ashtu që secili land të marrë vendimin ndaras. Pushimet dhe udhëtimet jashtë shtetit me gjasë janë të ndaluara deri në qershor ose korrik. Ndërsa, organizimet me numër të madh të pjesëmarrësve do të mbeten të ndaluara deri në verë. Nëse të gjithë bashkëpunojmë, mund të jetojmë të lirë, të vazhdojmë punën pa masa të rrepta dhe orë policore, dhe gjithashtu do të mund t´i themi Good bye COVID-19.

E ARDHMJA E GJERMANISË

Kurba e të infektuarve tani është në rënie, ka gjithnjë e më pak raste të reja me COVID-19, shkaqet e vdekjes janë sigurisht pneumonia virale me shok septik, koinfeksion bakterial apo dhe distres akut respirator (ARDS), zakonisht te pacientët me sëmundje kronike të zemrës, mushkërive apo imunitare. Fundi i pandemisë është i panjohur edhe për ekspertët në Gjermani, do të shpresohet në zbulimin e shpejtë të vaksinës, apo imunizim të personave përmes kalimit të sëmundjes. Trendi i paraqitjes së rasteve parashikohet të vazhdojë dhe për një kohë, apo në rastin më të keq do të ketë një valë tjetër të pandemisë, gjatë sezonës së dimrit. Vaksina përveç që duhet të jetë efikase dhe e sigurtë, duhet testuar gjithashtu që të kalojë dhe testin e imunigjenitetit dhe të krijimit të antitrupave te personat e vaksinuar. Dhe këto tre faza testuese të vaksinës mund të marrin kohë 6-12 muaj. Përderisa, terapi specifike për virusin nuk ka ende, por vetëm medikamente në testim për të ndaluar futjen e virusit në qelizat alveolare, apo terapi antivirale dhe antiinflamatore, duke bllokuar interleukine të caktuara, si dhe studimi me Imunoglobuline nga personat të cilat kaluar sëmundjen. Remdesivir, nje bër i inhibimit të RNA virale ka treguar sukses në prognozën e sëmundjes. Suksesi i disa tjerave medikamente në shumë studime është kundërthënës. Prandaj mbetet të shihet në grupe më të medha të studimeve për suksesin e tyre.

MESAZHI PËR LEXUESIT E DIELLIT DHE BASHKATDHETARËT NË USA

Mesazhi jone për lexuesit është, që të kenë durim në kalimin e pandemisë. Kujdes duhet shtuar distancimit fizik, prevenimit, higjienës personale, të shmangim kontaktet me personat e grupit të rrezikut, dhe vetëm kështu do të pengojme eskalimin e situatës dhe vetëizolimit tonë, pasi që institucionet e shtetit do të jenë të detyruara të marrin masa më të rënda, në rast të rritjes së numrit të të infektuarve, të cilat do të kishin vështirësuar edhe mëtej jetën e qytetarëve. Rregullat strikte preventive duhet të mbeten nëpër institucione shëndetësore si psh. klinika, shtëpi për përkujdesje të të moshuarve, si dhe duhet bërë rivlerësim i gjëndjes në mënyrë permanente. Institucionet tjera si shkollat, kopshtet e femijëve duhet t´i kthehen në mënyrë graduale normalitetit duke bërë rivlerësime të situatës kohë pas kohe.

KUSH JANË ÇIFTI I BASHKËSHORTËVE MJEKË ORUQAJ

Dr.sc. Learta Pervizaj-Oruqaj, Ka mbaruar doktoraturën në Justus Liebig Universität, Gießen në 2016. Masterin në Analiza bio-farmaceutike në Universitetin e shkencave të aplikueshme në Idstein Gjermani, dhe studimet bazë në Farmaci në Universitetin e Marmaras në Stamboll. Punon aktualisht si Postdoc në kërkime shkencore të distresit akut respirator-ARDS, të shkaktuar nga virusi Influenza. Instituti i kërkimeve shkencore për semundje infektive pulmonale, Universiteti Justus Liebig, Giessen. Dr. Gani Oruqaj, MD, PhD është doktor i shkencave mjekësore, i cili ka mbaruar doktoraturën – PhD për sëmundjet e mushkërive përkatësisht fibrozën pulmonale në Justus Liebig Universität Gießen më 2016, është i specializuar në Biologji Molekulare dhe Mjekësi e Mushkërive (Molecular Biology and Medicine of the Lung Graduate Program), specialist i mjekësisë interne dhe urgjente, punon në Klinikën Universitare të Giessen, në pneumologji dhe kujdesin intenziv internistik te pacientët me Covid-19.

KORONAVIRUS, MBRAPAKTHIMET E SHUMTË TË OBSH: NGA TAMPONET TEK MBULESAT E GOJËS (DERI TEK MODELI – SUEDI)

May 3, 2020 by dgreca

Nga IRENE SOAVE/

Përktheu Eugjen Merlika/

Kundërshtia e fundit ka qënë mbi “rastin Suedi”. “Një shembëllim për t’u ndjekur në rrugën e një normaliteti të ri”: kështu e ka përcaktuar në një konferencë shtypi të 30 prillit Mike Ryan, shefi i programit të emergjencave shëndetësore të Organizatës botërore të shëndetësisë. Por që nga fillimi i emergjencës agjensia ka mbështetur efektshmërinë e të kundërtit “shëmbëllim kinez”, pra të një kundërveprimi ndaj epidemisë, të përqëndruar veçanërisht mbi masa mbylljeje tepër t’ashpra. Këto javë presidenti amerikan Donald Trump e ka sulmuar Organizatën botërore të Shëndetësisë, duke e quajtur “filokineze” e duke ndërprerë derdhjen e kuotave të përkatësisë.

Por n’adresë të agjensisë – mandati i së cilës përmban edhe mbikqyrjen dhe parandalimin e emergjencave shëndetësore botërore – janë ngritur kritika nga shumë anë. Mbulesat e gojës: në fillim të përcaktuara “të kota”, pastaj mbas shumë kohe të këshilluara; porosia për të përdorur tamponët vetëm për ata që kishin shënja të dukëshme , në fillim, për të bërë një prapakthim të papandehur duke këshilluar që të përdoren sa më shumë; ngadalësia e përgjithëshme e OBSH për të shpallur njërën pas tjetrës gjëndjet e gatishmërisë së përgjithëshme që çuan në një pandemi ”që është larg të qënit e mundur” (kështu tha drejtori i agjensisë Tedros Adhanom Ghebreysesus). OBSH a mund të kishte qënë më e efektëshmenë luftën kundër koronavirusit?

Një agjensi shumë “filokineze”

Padia më politike është ajo e paraqitjes shumë “filiokineze”. Presidenti i Shteteve të Bashkuara, Donald Trump ka pezulluar financimet amerikane të OBSH (janë 17-18 përqind të bilancit) që e përcakton “qole” të Kinës”; por edhe nënkryeministri japonez Taro Aso ka këshilluar polemikisht t’a ripagëzojnë “Organizata Kineze e Shëndetësisë”. Çështja e Taivanit, ende e papranuar mes Shteteve antare të OBSH (sepse republikë de facto jo e njohur nga Kina, megjithë një përballim shëmbullor me epideminë, që ka patur në këto kohë një jehonë të gjërë ndërkombëtare, dhe një kryeartikulli t’ashpër të Wall Street Journal që e ka përcaktuar OBSH “Lost in Beijing”, e humbur në Pekin.

Vonesat në temën e përcjelljes “nga njeriu te njeriu”

Virusi u rendit për të parën herë në një laborator të Wuhanit më 27 dhjetor. Kina i përcolli të dhënën OKB dy javë më vonë, më 10 janar. Por drejtori i përgjithshëm Ghebreysesus tuitoi edhe një herë: “Shpejtësia dhe tejpamja e Kinës në këtë dallgë është tronditëse”. N’ato ditë Taivani lajmëroi (më kot) organizatën për rrezikun e përcjelljes njerëzore të virusit, po ashtu sikurse mjeku -hero kinez Li-Wenliang (pastaj i vdekur me Covid-19): nuk bëhet asgjë. Më 14 janar Ghebreysesus tuiton përsëri. “Nuk ka prova që virusi përcillet nga njeriu tek njeriu”Sapo ka takuar Xi Jingping në Pekin, duke i lëvduar tejpamjen. Më tutje, ndërsa bota e tërë nuk i besonte të dhënat zyrtare të njoftuara nga Republika Popullore (vetë autoritetet e së cilës, në prill i ripanë në ngritje të përmbajtur), Organizata Botërore e Shëndetësisë vazhdonte t’i mbante për të sakta: përfshirë edhe vërejtjet e ardhura nga Wuhani mbi përcjelljen e virusit ndërmjet njerëzve. “OBSH nuk kishte mjete për t’i vërtetuar në vend” ka thënë Larry Gostin, funksionar i OBSH, tek New York Times.” Ose, nëse duam të jemi më pak të mëshirshëm, nuk ka bërë asgjë për t’a vërtetuar, i besoi Kinës”.

Pacientët asintomatikë

Në fazat e para të pandemisë, një hulumtim i Hong Kongut kundërshtoi të dhënat kineze: nuk peshojnë pacientët asintomatikë. Por një raport i OBSH: “Pacientët asintomatikë janë të rrallë, e vështirë se përcjellin mikrobin” Në mars një studim i botuar në revistën Science i vesh asintomatikëve përgjegjësinë e 80 % të infektimeve. Që aty e mbrapa OBSH pushon së zvogëluari rolin, dhe më një prill epidemiologia e saj Maria van Kerkhove porosit në leksionin e Gjenevës,“rëndësinë e gjurmimit të asintomatikëve që shpejt a vonë do të arrijnë të zhvillojnë shenjat”.

Vonesa për të thënë: “Është pandemi” dhe parashikimi (bosh) i shtatorit

Vetë përcaktimi i “pandemisë”, që vetëm OBSH është e ngarkuar zyrtarisht t’a thotë, ka ardhur kur prej kohësh të gjitha zonat e planetit ishin të prekura nga urgjenca: më 11 mars. Më parë kishin qënë një sërë raportesh qetësuese: vetëm më 28 janar kërcënimi i epidemisë kineze ishte bërë “i lartë”, nga “i përmbajtur” për pjesën tjetër të botës. E megjithatë që në shtator, në një raport të titulluar “A World at Risk”, Organizata Botërore e Shëndetësisë paratha edhe një kërcënim “shumë real” të “një pandemie shumë vdekjeprurëse të shkaktuar nga një mikrob patogjen i rrugëve të frymëmarrjes, që do të mund të vriste deri në 50 – 80 milionë njerëz e do të fshinte 5 % të ekonomisë botërore”. Arsyet e hamendësuara: kryesisht përhapja aksidentale ose me qëllim e një virusi të frymëmarrjes të renduar në laborator. “Bota nuk është gati për këtë” përmbyllej raporti. Alarmi ra në zbrazësirë i tejkaluar nga realiteti: pandemia globale nga koronavirus që u vërtetua më vonë erdhi shumë shpejt, vetëm pak javë më mbrapa.

Mbrapakthimi mbi tamponët

Së fundi ka kritika edhe në pështjellimin e direktivave të OBSH përsa i përket testimeve sierologjike, tamponëve dhe mbulesave te gojës. Mbi tamponët: direktivat e para të OBSH, që ndoshta kanë ndikuar edhe në mungesën dramatike të testeve e tamponëve në shumë Vënde, ashtu si edhe n’Itali, kanë qënë që të përdoren “vetëm në rastet e dyshuara”. Pra vetëm tek njerëzit me shenja frymëmarrje të mprehta apo kontakte të sigurta me pozitivët, ose me të dyja rastet. Vetëm më 16 mars drejtori Ghebreyesus tuiton: “Ka vetëm një mesazh për të gjithë shtetet antarë: testime, testime, testime”. Andrea Crisanti, mikrobiolog i Universitetit të Padovës që ka bashkërenduar përgjigjen e Venetos ndaj epidemisë, ka kritikuar OBSH sepse nuk ka këshilluar me njëherë tamponët për asintomatikët.

Mbrapakthimi mbi mbulesat e gojës

Edhe mbi nevojën për të vënë mbulesat e gojës, njoftimet e OBSH dhe direktivat e saj Vëndeve, kanë qënë shpesh në kundërshti me njëra tjetrën. Në fazat fillestare të pandemisë agjensia u shpreh qartë: janë të kota për t’u mbrojtur, t’u lihen mjekëve dhe infermierëve. Përsëri më 6 prill Ghebreyesus porosiste: “Këshillojmë përdorimin e mbulesave mjekësore të gojës atij që është i sëmurë apo duhet të kujdeset për një njeri të sëmurë, ose Vëndeve në të cilët larja e duarve dhe qëndrimi në distancë janë të vështirë të zbatohen. Na shqetëson fakti që përdorimi në masë i këtyre mbulesave nga ana e njerëzve mund të rëndojë mungesat”. Pastaj mbrapakthimi. Dy ditë më pas eksperti OBSH Mike Ryan shpiegon: “Mund të jenë të dobishme në luftën e përgjithëshme ndaj pandemisë”. Më 13 prill zëdhënësi i OBSH David Navarro thotë se “Mbajtja e tyre duhet të bëhet normë”.

Të shëruarit “nuk janë imunë”

Së fundi polemika e mbrapme mbi imunitetin e fituar nga të shëruarit: nuk ka asnjë provë, ka deklaruar OBSH pak ditë më parë, që njerëzit e shëruar nga Covid-19 kanë kundërtrupa në gjëndje që t’i mbrojnë nga një infeksion i dytë. Në këtë pikë të pandemisë ”nuk ka mjaft dukuri që venë në dukje efektshmërinë e imunitetit të dhënë nga kundërtrupat për të siguruar “një pashaportë imuniteti” apo një “certifikatë lirie nga rreziku”. Por është një maturi e drejtë vetëm në teori, simbas shumë imunologëve: deri sot nuk ka siguri të njerëzve të sëmurur dy herë nga Covidi. Një studim i fundit në revistën Nature Medicine zbulon se “në të gjithë të sëmurët hasen kundërtrupa brënda 19 ditësh nga shfaqja e Covidit”.

“Corriere della Sera”, 2 maj 2020 Përktheu Eugjen Merlika

RREGULLAT DHE URTIA

May 3, 2020 by dgreca

NGA EUGJEN MERLIKA/

“Sa i përket institucioneve dhe ligjeve, jam në mëdyshje se cili I vë më shumë në rrezik më të madh, ai që i sheh tepër format, apo ai që nuk i sheh mjaft.”/

Arturo Graf (1848 – 1913), poet, shkrimtar e kritik italian/

Kaloi një muaj që nga dita kur grupi mjekësor shqiptar shkoi n’Italinë e goditur ashpër nga pandemia, për të ndihmuar mjekësinë italiane, të zotuar në një nga frontet më të vështira të asaj dukurie, n’atë të Lombardisë. Ata djem e vajza, vullnetarë në një sipërmarrje që nuk përjashtonte aspak rrezikun e përditshëm të infektimit, me të gjitha pasojat e tij, u bënë zëdhënës të vlerave tradicionale shqiptare, duke i sjellë popullit mik italian solidaritetin e banorëve të bregut lindor t’Adriatikut, në një kohë të pazakontë të fatkeqësisë së tyre .

Qe një muaj pune të heshtur e vetmohuese, së bashku me kolegët e koleget vëndase në spitalin e Breshias, që u kurorëzua me sukses, sepse korona-virusi u vu në rrugën e thyerjes. Gjatë atij muaji u shpëtuan qindra e mijra jetë njerëzore. Grupi i shqiptarëve dha ndihmesën e tij bujare e të ndërgjegjëshme, n’atë vepër tejet humanitare, duke e shoqëruar punën e tij edhe me dhimbjen e përditëshme të humbjeve njerëzore. Mbasi e mbaroi misionin e tij u bë gati të kthehej në atdhe, duke marrë me vehte përvojën e fituar, së bashku me mirënjohjen e pacientëve dhe të kolegëve.

Mbasi i u nënshtruan kontrolleve mjekësore që vërtetuan, fatmirësisht, gjëndjen e tyre të mirë shëndetësore, një lajm ky tepër i gëzueshëm për shumë arsye, vetvetiu u lindi ideja t’a shfaqnin këtë gëzim me njëri tjetrin atje, para se të merrnin aeroplanin për në Tiranë. Në hotelin që i kishte mirëpritur për një muaj të tërë, ata “harruan “ se ishin në një gjëndje karantine që, me rregullat e saj “të pathyeshme” ndalonte zhurmat dhe grumbullimin e njerëzve. Bisedat, gëzimi, madje edhe ndonjë këngë shqiptare ishin shprehje spontane të gjëndjes shpirtërore të përbashkët të një grupi njerëzish, që kishin kryer një vepër fisnike, për të cilën ndjenin kënaqësinë e merituar.

Por rregullat ishin thyer. Një “ushtar” i bindur i respektimit të tyre, pronari i hotelit, pa u thelluar aspak në domethënien e dukurisë lajmëroi organet e rendit. Megjithëse shqiptarët nuk po i jepnin askujt bezdi me këngët e Vendit të tyre, ruajtësit e rendit vërejtën shkeljen dhe morën masa me gjobitjen e tyre. Kjo qe, me pak fjalë, kronika e ngjarjes, lajmi i së cilës u përhap me shpejtësi nga mediat vëndase. Ky lajm për këdo, aq më tepër për bashkatdhetarët e tyre n’Itali, qe një motiv shqetësimi e, në një farë mënyre nxit përsiatjen për vetë përmbajtjen e tij.

A e meritonin, nga ana njerëzore, ata shërbyes e shërbyese të mjekësisë shqiptare një masë të tillë ndëshkimi, sepse shkelën rregullin, duke kënduar këngë të Vëndit të tyre, me rastin e fundit të bukur të një detyre njerëzore e atdhetare, që shkonte në dobi të popullit italian, mik e dashamir i tyre, për të cilin nuk u kursyen, qoftë edhe me rrezikun e mundshëm mbi krye? Objektivisht si qytetar italo – shqiptar mendoj se jo. Me këtë nuk dua të them se jam kundër rregullave dhe zbatimit të tyre, larg meje ideja e një shoqërie e e një shteti pa rregulla të zbatuara e të detyrueshme për të gjithë. “Jemi skllevër të ligjeve për të mundur të jemi të lirë.”, shprehej më shumë se dymijë vite të shkuara letrari e gojtari i shkëlqyer romak, Ciceroni. Por si në çdo gjykim vështrimi i dukurisë duhet të shtrihet sa më gjërë e të mbajë parasysh rrethanat e prejardhjes së saj e pasojat që mund të shkaktojë në dëm të njerëzve të tjerë.

Sikur ata italianë, që nuk qenë në gjëndje të kuptonin gjëndjen shpirtërore të atyre njerëzve që kishin “thyer” rregullat, të ishin thelluar pak më shumë, duke e shqyrtuar me më shumë mirëkuptim arsyen e dukurisë, pa plotësuar tekat e një pronari hoteli që në vënd të padisë duhej t’i kishte falënderuar ata njerëz se, në sajë të tyre ai u shpërblye në një kohë kur të gjithë hotelet e Italisë ishin të mbyllura, ndoshta nuk do të kishin marrë atë vendim gjobitjeje.

Jam i bindur se 90 % e italianëve nuk janë në një mëndje me gjobvënësit e se e ndjejnë veten të fyer nga veprimi i tyre. Italianët të gjithë, që nga drejtuesit politikë, tek mediat e deri tek qytetarët e thjeshtë, shprehën mirënjohje e falënderim për qeverinë shqiptare, madje e quajtën atë dhuratë vullnetare të popullit tonë si një shënjë miqësie e mirkuptimi për Vendin e tyre. Sigurisht ajo gjobë nuk hyn në mendësinë e tyre, duke përfshirë këtu edhe respektimin e rregullave, por krijon një shqetësim të vogël në fundin e një vepre të bukur që shkruajtën vajzat e djemtë tanë, në muajin e fundit në Italinë mike.

Ata dhe ne të gjithë duhet të jemi krenarë për punën e tyre, për qëndrimin, për lartësimin e vlerave tona, për gjithshka që përfaqësoi përvoja e tyre në këto tridhjetë ditë. Nuk ka asnjë veprim që të mund të cungojë vlerën e simbolikës t’asaj pune, për të cilën ata vajza e djem meritojnë gjithë mirënjohjen tonë.

Por edhe kthimi n’atdhe, përsëri në sajë të rregullave, për një paradoks që nuk mban parasysh asnjë element të logjikës më fillestare, rrezikon të shkaktojë tek ata një tjetër zhgënjim, këtë herë nga Vendi i tyre. Ata duhet “të qëndrojnë në karantinë” edhe mbas një muaji që kanë luftuar fyt për fyti me koronavirusin e me vdekjen e mbasi testimi i kryer në Itali i ka nxjerrë krejtësisht të shëndoshë. Ky vendim që i mban larg jetës familjare e shoqërore, edhe për dy javë të tjera, më duket një tjetër shfaqje e ndërpretimit të ngurtë e shabllon të rregullave. Ata besoj se e kanë dhënë provën e tyre e janë shumë më të vetëdijshëm për detyrën e tyre profesionale se sa të gjithë autoritetet politike e shëndetësore që i venë në karantinë.

Ata e kolegët e tyre në Shqipëri, së bashku me shumë shqiptarë të tjerë, të shpërndarë nëpër botë, të cilët punojnë në institucionet shëndetësore të Vëndeve më të përparuara, që japin përvojën e dijet e tyre në ekranet e kanaleve shqiptare të televizionit sot, në këtë kohë të vështirë pandemie botërore, janë përfaqësues të një populli të suksesëshëm, që ecën me hapin e të tjerëve, e duhet të shërbejnë si shembuj imitimi për ata që njëjtësohen me drejtimin politik të kombit e që, fatkeqësisht, çdo ditë e më tepër shfaqin mungesë të theksuar karakteri, aftësish, personaliteti, ndërgjegjeje kombëtare.

Maj 2020

Punë të shkuara

May 3, 2020 by dgreca

Shkruan: Astrit Lulushi/Jeta është imazh i ndarë në sekonda dhe ne përpiqemi t’a kapim. Ku e gjejmë veten? Zgjohemi dhe e gjejmë veten e shumë të tjera pa pamje. Gjumi zgjon gjithë jetën për sytë tanë, ndërsa natën rri pezull nëpër degët e ëndrrës. Të gjitha gjërat notojnë dhe shkëlqejnë, jeta nuk duket aq e mërzitshme. Ngjashëm si fantazmë, rrëshqasim nëpër natyrë dhe nuk e njohim më vendin kur kalojmë përsëri. Megjithëse kemi shëndet dhe arsye, prapë nuk kemi një shpirtit të tepërt për të krijuar një gjë të re ndryshe. Kemi mjaft për të jetuar, por jo një qindarkë për të dhënë ose për të shtuar. Jemi si mulli me ujë të shterur. Ndonjëri prej nesh e dinte se çfarë po bënte, ose ku po shkonte, atëherë kur mendonte se dinte më mirë. Ne nuk e dimë sot nëse jemi të zënë apo të papunë, nëse dimë më shumë a më pak. Në kohërat kur na thonin se nuk punonim, më pas zbuluam se shumë kemi arritur, shumë gjëra sot, me ne filluan. Të gjitha ditët duken kaq të padobishme sepse ato kalojnë, dhe kjo është mrekullia. Ku ose kur kemi marrë ndonjë gjë nga ato që quhen mençuri e virtyt? Kurrë nuk përfituam prej tyre, duhet të kenë qenë ngatërruar në ndonjë rrjetë diku tjetër.
Atëherë, cili është lajmi? Sikur të mos kishim qenë, sa individë do të kishte sot shoqëria? Sa veprime? Sa mendime?