Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Archives for July 2020

NDARJE PA LAMTUMIRË

by

–VATRA E NDEROI AMBASADOREN TEUTA SAHTÇIJA ME MIRËNJOHJEN E LARTË”FAIK KONICA” – ISH MINISTËR I MBRETËRISË SHQIPTARE PËR 12 VJET NË WASHINGTON, DEKAN I TRUPIT DIPLOMATIK-

          Ka qenë me shumë emocione takimi i së hënës, 27 Korrik 2020, ai ku Vatra priti Ambasadoren Teuta Sahatçija së bashku me personelin e Konsullatës së Përgjithshme të Republikës së Kosovës në New York.

          Fillimisht kryetari i Vatrës z. Elmi Berisha i uroi mirëseardhjen zonjës Sahaçtija së bashku me personelin e Konsullatës. Ai shprehu vlerësimet më të larta për marrdhëniet, sjellet, komunikimin e saj me komunitetin shqiptar, veçanërisht me Vatrën. Ambasadorja Sahtaçija ka qenë korrekte dhe tepër vlerësuese për Vatrën dhe për të gjitha organizatat e komunitetit.

       Kryetari I Vatrës e uroi zonjën Sahatçija edhe për detyrën e re në kabinetin e Kryeministrit Avdulla Hoti, ku ajo është e ngarkuar me detyrën e zëvendës/Ministres së Jashtme. Ai i tha se dera e Vatrës përherë do të jetë e hapur.

          Zonja Sahatçija ishte shumë e emocionuar në fjalën e saj përshëndetse. Vizitën e parë në komunitet para katër vitesh e kam bërë këtu në Vatër, dhe ju më pritët me plot respekt e dashuri, kujtoi ajo. Dhe që nga ajo kohë nuk jemi dnarë. E ndjeva për detyrën që edhe në largim të vija dhe të ndahesha me vatranët. Faleminderit që më pritët! Vatra është një institucion Kombëtar, ajo ka prezantuar Kombin në moment të vështira. Unë do të jetoj përherë me kujtimet dhe mbresat që kam amrrë këtu në Vatër. Historia e Vatrës është frymëzuse për brezat. Ne krenohemi me këtë Tempull të Kombit tonë në SHBA. Ju jam mirënjohëse për gjithçka keni bërë. E ndjej veten të afërt me Ju, prandaj nuk po e quaj këtë takim lamtumire, por një ndarje pa lamtumirë. Thjesht do t’ju them Mirë u pafshim!

            Konsiderata të larta për ambasadoren Teuta Sahatçija ka shprehur edhe Presidenti i Nderit i Vatrës z. Agim Rexhaj. Më kujtohet si sot, takimi i parë me Ju para katër vitesh. Ndodhi këtu në Vatër. Dhe që nga ajo kohë përgjatë katër viteve ju keni qenë përherë në kontakt me Vatrën, keni ardhur, na keni vizituar, keni sjellë personalitete të Kosovës në Vatër dhe e keni respektuar dhe nderuar Vatrën dhe Diellin, jo vetëm me fjalë por edhe me Mirënjohje. Ndjehemi mirë që ju sërish keni një detyrë të rëndësishme për të ardhmen e Kosovës. Ne besojmë fort se ju ashtu siç e kryet me profesioanlizëm detyrën e këtushme kështu do ta kryeni edhe atë të Zv/Ministres.

           Kryetari i Vatrës, në emër të Kryesisë dhe Këshillit, e nderoi zonjën Teuta Sahatçija me Mirënjohjen e lartë “FAIK KONICA”. Vatra, tha z. Berisha, zgjodhi këtë mirënjohje për të vlerësuar maksimalisht ambasadoren Sahtaçija, jo pa qëllim. Konica ishte ambasador i një vendi të vogël, por arriti të siguroi një përfaqësim dinjitoz diplomatik në Washington, sa arriti të ishte edhe Dekan i Trupës Diplomatike, jo vetëm për moshën, por edhe për fisnikërinë, kulturën, gjuhët e shumta që fliste, sportivitetin,dijet, dhe koleksionoi disa tituj.

                     Vlerësimi që i bëri Vatra ish Kryediplomates të Kosovës në New York, është plotësisht i meritushëm për ambasadoren Sahatçija, sepse ajo tregoi profesionalizëm, klas diplomatik, dhe aftësi për të tërhequr vëmendjen dhe përkrahjen ndaj Kosovës. Ajo e ktheu Konsullatën e Përgjithshme të Kosovës, nga një Konsullatë e zakonshme , në një  Misionit Përfaqësues të Kosovës,(Pa qenë anëtare e OKB) sa tërhoqi vëmendjen e diplomatëve serbë dhe miqëve të tyre rusë, që shpesh dërguan nota proteste në OKB.(dg)

DIALOGU ME SERBINË, PËR NJOHJEN E PAVARËSISË SË KOSOVËS

by

Presidenti Thaçi dhe Kryeministri Hoti, takime me Koordinatorin Shtetëror për Dialogun ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, Skënder Hyseni: Në Bruksel do të dialogohet vetëm për njohjen ndërshtetërore/

 -Hyseni për takimin me Reeker në Bruksel: Mirëprita përkushtimin e palëkundur amerikan në përkrahje të dialogut dhe se Shtetet e Bashkuara të Amerikës do të jenë me ne përgjatë gjithë këtij procesi, në përkrahje të fuqishme për një marrëveshje të drejtë, të qëndrueshme dhe gjithpërfshirëse/

PRISHTINË, 27 Korrik 2020-Gazeta DIELLI/ Presidenti i Republikës së Kosovës, Hashim Thaçi, sot e ka pritur Koordinatorin Shtetëror për Dialogun ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, Skënder Hysenin.

Presidenti Thaçi e ka uruar edhe një herë për emërimin e tij në këtë detyrë, duke shprehur besimin se me përvojën dhe angazhimin e tij z. Hyseni do e koordinojë këtë proces në mënyrën më të mirë të mundshme.

“E kam mirëpritur emërimin tuaj si koordinator për dialogun, sepse besoj fuqishëm në eksperiencën dhe qasjen tuaj gjithëpërfshirëse e përafruese mes gjithë spektrit politik në vend”, u shpreh presidenti Thaçi.

Kreu i shtetit ritheksoi se në Bruksel duhet të dialogohet vetëm për marrëveshjen përfundimtare që sjellë njohjen reciproke ndërshtetërore.

Presidenti i vendit, Hashim Thaçi dhe koordinatori për dialog, Skënder Hyseni, kanë biseduar edhe për nevojën e mbështetjes së këtij procesi nga deputetët e Kuvendit të Kosovës.

Presidenti Thaçi dhe koordinatori Hyseni kanë ritheksuar se krijimi i unitetit politik është përcaktues për suksesin në procesin e dialogut.

Edhe Kryeministri i Qeverisë së Republikës së Kosovës, Avdullah Hoti është njoftuar sot nga Koordinatori shtetëror për dialogun, Skënderi Hyseni, për takimet e delegacionit të Kosovës me atë të Serbisë, në Bruksel.

Po ashtu, z. Hyseni e njoftoi kryeministrin Hoti edhe për takimet e tij të tjera të rëndësishme, ndër të cilat edhe me Asistent Sekretarin kryesor për Evropë dhe Euroazi në Departamentin Amerikan të Shtetit, Philip Reeker.

Koordinatori shtetëror për dialogun, Skënderi Hyseni, në 24 korrik 2020 nga Brukseli deklaronte:

Pata knaqësinë të takoja sot në Bruksel Asistent Sekretarin Kryesor për Evropë dhe Euroazi në Departamentin Amerikan të Shtetit, mikun tim të kahmotshëm, Philip Reeker. Gjatë këtij takimi shumë të përzemërt, me ambasadorin Reeker bëmë një bisedë të hapur rreth zhvillimeve në Kosovë dhe rajon, me theks të veçantë në dialogun e rinisur midis Republikës së Kosovës dhe Serbisë në Bruksel. Krahas BE-së, theksova se roli i SHBA-ve në këtë proces është i pazëvendsueshëm. Mirëprita përkushtimin e palëkundur amerikan në përkrahje të dialogut dhe se Shtetet e Bashkuara të Amerikës do të jenë me ne përgjatë gjithë këtij procesi, në përkrahje të fuqishme për një marrëveshje të drejtë, të qëndrueshme dhe gjithpërfshirëse.

HYSENI: NUK DO TË KETË MARRËVESHJE TË VEÇANTA PËRDERISA S’KA MARRËVESHJE GJITHËPËRFSHIRËSE

Hyseni me te derguarin e BE Mirosllav Lajçak.

Radio Evropa e Lirë në 23 korrik 2020 njoftonte:

Delegacionet e Kosovës dhe Serbisë, në nivel ekspertësh, janë takuar të enjten në Bruksel në kuadër të dialogut të ndërmjetësuar nga Bashkimi Evropian.

Koordinatori shtetëror për dialog, Skender Hyseni, pas takimit me palën serbe në Bruksel, deklaroi se “duket se ka një dozë konstruktiviteti dhe vetëdije që duhet të ecet tutje”.

Lajcak-Gjuric…

Ai, megjithatë, nuk dha detaje lidhur me temat konkrete nga takimi i së enjtes, por theksoi që ka “pajtim rreth elementëve të caktuar dhe se biseda ka qenë konstruktive”.

“Nuk ka marrëveshje për kapituj të veçantë përderisa nuk do të ketë marrëveshje gjithëpërfshirëse”, tha ai.

Sipas tij, çdo e arritur në këtë proces që mund të zbatohet dhe ka zbatueshmëri, do të ndodhë.

“Mirëpo, ky është një moment i ri. Po flasim për një përmbyllje, prandaj ky proces është skajshmërisht politik”, theksoi Hyseni.

“Nuk ka më asgjë teknike, është skajshmërisht politik. Dhe, një ditë kur elementet e marrëveshjes gjithëpërfshirëse të dakordohen në tërësi, do të shihen që janë elementë të një marrëveshjeje, së cilës i subordinohet çdo gjë tjetër. Prandaj, nuk mund ta zvarritin procesin, tash e tutje, duke trajtuar tema të ndara, të cilat mund të zbatohen dhe mund të mos zbatohen dhe që varen nga vullneti i mirë dhe i lirë i cilësdo palë. Tash po flasim për një marrëveshje ndërkombëtare ligjërisht të obligueshme, të cilën do të detyrohen të dyja palët që ta zbatojnë në terren, sepse do ta ketë vulën ndërkombëtare”.

I dërguari i posaçëm i BE-së për dialogun Kosovë-Serbi, Mirosllav Lajçak, më herët gjatë ditës, ka konfirmuar se ka zhvilluar takime të ndara me dy negociatorët, Skender Hysenin nga Kosova dhe Marko Gjuriqin nga Serbia.

Lajçak është shprehur i kënaqur që është takuar me Hysenin dhe Gjuriqin dhe ka thënë se “kanë vazhduar diskutimet politike në nivel ekspertësh”. Duket se Lajçak i ka zgjedhur mirë fjalët, pasi pala kosovare thotë se këto bisedime nuk janë teknike, por janë politike.

PRISHTINË, 21 KORRIK 2020: SKENDER HYSENI U EMËRUA KOORDINATOR SHTETËROR PËR DIALOG

Në 21 korrik 2020 Zyra për Komunikim Publik-Zyra e Kryeministrit të Kosovës njoftonte:

Duke u bazuar në platformën e Qeverisë së Republikës së Kosovës për dialogun me Serbinë, në mbështetje të vendimit të Qeverisë së Republikës së Kosovës të datës 1 korrik 2020, me qëllim të organizimit dhe të bashkërendimit institucional dhe ndërkombëtar të këtij procesi, kryeministri Avdullah Hoti sot ka emëruar z. Skender Hysenin Koordinator Shtetëror për Dialog.

EVROPA NË VULËN E ANGELA MERKEL

by

Nga Maurizio Ferrera-Përktheu Eugjen Merlika -“Corriere della Sera”*

Në demokracitë drejtuesit më t’aftë bëhen “shtetarë” me plot kuptimin e fjalës vetëm kur dalin nga skena. Ndoshta , mbas marrëveshjes mbi Recovery Fund, Angela Merkel meriton një përjashtim, së paku sa i përket rolit të saj evropian. Në kornizën BE – duke ndjekur Habermas-in – një shtetar njihet sepse din të “bëjë historinë”, pra vepron me vetëdijen se në disa çaste duhet të merren vendime që do të ndikojnë fatet e gjithë kontinentit e të shumë brezave t’ardhshëm.Mund të jemi pak a shumë të kënaqur për përmbajtjet e tij të veçanta, por është e vështirë të mohohet që plani “Next Generation Eu” përfaqëson një pikë kthese të madhe në këtë vështrim. Së bashku me monedhën, bashkëndarja e rreziqeve ekonomikë e shoqërorë është një nga tiparet që përcaktojnë bashkësitë politike dhe zotimin e tyre për të qëndruar në kohë.

Vetëm dhjetë vite më parë ishin shumë ata që mendonin se Merkel nuk kishte stofën e shtetares, aq më pak në skenën evropiane. Gjatë krizës së borxhit sovran Kançelaria ishte qortuar fuqimisht – jo pa ndonjë arsye – për karakterin e saj të ndrojtur, e prirjen për të shtyrë vendimet. Mbiemri i saj u kthye në një folje (merkeln) që nga ajo kohë do të thotë “hiq e mos këput”. Joschka Fisher,ish ministër i Jashtëm dhe një nga figurat më ndikuese në opinionin publik e paditi se kishte thyer boshtin mbajtës të politikës gjermane: evropianizimin e problemeve dhe zgjidhjeve, bërjen e Gjermanisë gjithënjë e më shumë evropiane. Me mbylljet e saj kundrejt solidaritetit financiar me Vendet e Jugut, Merkel kishte ndjekur rrugën e kundërt: të paloste Evropën nën parapëlqimin dhe interesat gjermane.

Gjatë dhjetëvjeçarit Bashkimi është detyruar të përballohet me një “shumë-kriza” dramatike: rënia e madhe e ekonomisë, cunami i ardhjes së të shpërngulurve, Brexit. E në fillim të 2020 belegu më i tmerrshëm: koronavirusi. Një spikamë e vërtetë në profilin shëndetësor, ekonomik, politik, që do të kishte mundur t’a hidhte BE në darën e shteteve kombëtarë: mbyllje e kufijve dhe shkëmbimeve tregëtare (madje deri tek mbulesat e gojës), secili Vënd përsëri për llogari  të vet.

Bisedimet mbi planin Next Generation Eu (750 miliardë borxh të përbashkët për kredi dhe ndihma Vëndeve më të goditura si dhurata në tre vjet) u mbyllën në shenjën e bashkësisë së mendimit gjithë-evropian, madje me një akt altruizmi: Gjermania nuk ka pranuar të përfitojë nga ajo zbritje në ndihmesën që u mëtua nga Vendet kursimtarë, Hollanda në krye. Angela e ndreqi “boshtin mbajtës” të thyer një dhjetëvjeçar më parë dhe ka përhejruar një rol të ri për Gjermaninë, atë të Vendit mbisundues por të përgjegjshëm, të vëmëndëshëm ndaj interesit të përbashkët. Disa sigurisht do të vazhdojnë të shtrembërojnë turirin: a nuk jemi të gjithë të barabartë n’Evropë?

Formalisht po, por në fakt nuk mund të kemi të gjithë të njëjtën peshë vendim-marrëse, Gjermania ka përmasa ekonomike dhe popullsie të tilla që e bëjnë objektivisht më të barabartë se të tjerët. Një Gjermani që të dijë të veprojë duke mbajtur parasysh interesin evropian është shumë më e mirë se sa një Evropë e gjermanizuar. Në një deklaratë që, me gjasë, do të kujtohet në librat e historisë, më 23 prillin e shkuar, pak orë para një Këshilli në video-konferencë, Merkel i tha antarëve të Bundestagut se “zotimi kundrejt Evropës së Bashkuar është pjesë e arsyes së qënies të shtetit gjerman… Për neve Evropa është një bashkësi fatesh”. Dhe ka shtuar: nuk është një fjali për bujë, nga ato që lexohen në shtesat e të djelave në të përditëshmet. Bëhet fjalë për “diçka shumë praktike”, përfshirë edhe derdhjen e ndihmesave më të larta në bilancin e përbashkët.

Faktorë të ndryshëm i kanë lejuar Angela Merkel-it të veprojë si shtetare. Në shkurtin e shkuar, në prag të pandemisë, Kançelaria kishte njoftuar zyrtarisht se nuk do rë kandidohej përsëri në votimet e ardhëshme. Së paku pjesërisht, kjo e ka shliruar nga njëra prej rregullave më të “papëlqyeshme” të demokracisë: nëse kërkon flijime të tashme për fitime t’ardhëshme zgjedhësit të kthejnë krahët. Në sajë të mbarështimit të efektëshëm të spikamës shëndetësore, pëlqimi i Kançelares u ngjit në vlerën më të lartë, atë të 70 % dhe nuk zbriti kur u fillua të bisedohej për solidaritet “kundrejt miqve italianë e spanjollë” dhe u thye madje edhe tabuja e euro-bondëve. Nga fillimi i marsit Angela disa herë kishte përsëritur para njerëzve se mirëqënia e Gjermanisë është e lidhur në mënyrë të pazgjidhëshme me tregun e brëndshëm, pra me mbarëvajtjen e Bashkimit “në çdo pjesë të tij e në çdo Vend”.

Në këtë mënyrë Merkel ka krijuar kushtet më të volitëshme për ushtrimin e një udhëheqjejë të dyfishtë: të brëndëshme e të jashtëme. Një lëvizje e vështirë dhe guximtare në një sistem politik shumë-krerësh, “me shumë koka”, si BE ku drejtuesit shtyhen të mbrojnë burrërisht interesat e zgjedhësve të tyre. Siç u pa, bisedimet e sapo përfunduara nuk kanë bërë përjashtim, madje disa drejtues kanë luajtur lojëra paturpësisht t’egra. Sigurisht edhe Franca ka luajtur një rol të rëndësishëm. Por pa peshën e Angelas Makroni nuk do të kishte bërë shumë udhë: nuk zotëron një ligjëshmëri të mjaftueshme brënda për të investuar diçka n’Evropë. Kështu që Kançelaria që bëri investimin dhe shndërroi një stuhi të pritëshme të përsosur në të kundërtën e saj të plotë: përfundimin e një traktative që rrezikonte të dështonte duke krijuar çarje rrënimtare për tërësinë dhe mbarështimin e Bashkimit.

Atyre që do të vijnë pas u takon gjykimi i mundimshëm. Por nëse mbajmë një vështrim të gjatë, Angela Merkel-it pak lavdi mund t’i a japim që tani. Si mirënjohje së parës grua udhëheqëse të Gjermanisë e të BE dhe shtetare në zemër, mbi hullinë e një historie qindravjeçare, në të cilën luftërat ndërmjet Shteteve evropiane kanë mbizotëruar mbi bashkëndarjet e ndërsjellta.

“Corriere della Sera”, 24 korrik 2020     Përktheu Eugjen Merlika 

Vizitor në atdhe?!

by

Shkruan: Astrit Lulushi-
Vendos të kthehet, si vizitor, në vendin tij të lindjes që kishte menduar se nuk do t’a shihte më kurrë. Krijon ndjenjë optimiste, apo jo? Por ushqen pesimizmin. Kur iku 35 vjet më parë, sy me shikime të frikshme e shoqëruan pa ditur pse. Vështronin sy ulur dhe prisnin prej tij t’u thoshte se çfarë kishte vendosur do të bënte (do të merrte detin). Disa donin ta dinin për ta kallzuar, të tjerë për të thënë ‘oh sa mirë!’ Dhe vetëm kaq. Askush nuk i dinte – as ai vetë – peripecitë e ikjes.Dhimbjet e diktaturës ishin bërë të padurueshme, shumë vetë ishin thyer dorëzuar dhe jetonin në mjerim pashpresë. Sot këta njerëz i sheh përsëri; njësoj të moshuar si ai; mund të jenë të ngarkuar me halle të jetës së përditëshme; ndonjë edhe pa shtëpi; por të gjithë mendojnë se diçka kanë fituar; kanë hedhur tej atë ndjenjë të dikurshme të frikës – që i detyronte të tregonin fytyrën e ujkut shqyes të pamëshirëshëm për të fituar një vështrim dashamirës nga regjimi – liria i ka bërë disi njerëz.Të jetosh pa liri është shkalla më e ulët e të qenit. Ata sot jetojnë një shkallë më lartë, jo më shumë. Për të vazhduar ngjitjen duhet ndershmëria a integriteti që shumë vetë e kanë të vështirë ta gjejnë në këtë kaos e hutim 30 vjeçar. Gjendja jo shumë ka ndryshuar, thonë. Më parë rrugët ishin plot me njerēz; sot duket se ka më shumë rrugë të gjera e sheshe, por jo shumë njerëz. Afërsisht 50% e popullsisë ka emigruar, ligjshëm a duke lënë ligjin pas. Nuk është kjo gjendje që Shqipëria ka meritiuar. Ata të rinj që kanë shkuar jashtë për të studiuar nuk kthehen dot kur shohin perspektivën e mbyllur; qeveria nuk i do për nëpunësa, pasi sjellin me vete frymën perëndimore të kryerjes së punës (prakticitetin, dhe kundërshtimin e padrejtësisë që drejtuesi autokrat nuk e pranon). Janë pastaj edhe ata që kishin emigruar për më shumë liri dhe tani duan një fillim – për ‘ta ky kthim është emigracion i ri, këtë herë në vendlindjen e tyre – ata u ngjajnë jetimëve – një shtet jo i mirë, nuk njeh as të drejtën; dhe pa njohjen e saj s’ka si të njohë gjë tjetër.

Maskat dhe mbulesat për fytyrë-Si na mbrojnë?

by

shkruan: Dr. Pashko R. Camaj, Doktor i Shkencave të Shëndetit Publik **–

Derisa koronavirusi vazhdon të përhapet në të gjithë globin, njëra nga pyetjet kryesore, në luftën për ta ngadalësuar atë mbetet: a na mbrojnë maskat? Përgjigja e thjeshtë është, po, maskat në fytyrë në kombinim me masa të tjera parandaluese, siç është larja e shpeshtë e duarve dhe distanca fizike, ndihmojnë në ngadalësimin e përhapjes së virusit dhe të na mbajnë të shëndetshëm. Shpesh mund të dëgjojmë se maskat, ose mbulesat e fytyrës, nuk ju mbrojnë, dhe se ato mbrojnë njerëzit e tjerë nga mikrobet tuaja. Kjo është e vërtetë, por ne gjithashtu e dimë se maskat mund t’ju mbrojnë nga viruset që përndryshe mund të jenë në ajrin rreth nesh. Pra, këtu janë disa informacione, shpresoj të dobishme, për mbrojtjen që ju bëjnë maskat dhe mbulesat.

Një pyetje e qartë është, pse nuk u rekomanduan maskat në fytyrë nga zyrtarët e shëndetit publik në fillm in e pandemisë? Ekzistojnë disa faktorë që u përfshinë në këtë vendim: së pari, shqetësimi mbi furnizimin e kufizuar të maskave kirurgjikale dhe respiratorëve N95, që duhej të ruhen për punonjësit e kujdesit shëndetësor. Një faktor tjetër ishte që nga ana kulturore, nga se ne Shtetet e Bashkuara (Sh.B.A.) nuk ishin me të vërtetë e përgatitur për të përdorur maska, ndryshe nga disa vende në Azi, ku praktika është më e zakonshme. Por faktori më i rëndësishëm ishte se në atë kohë, ekspertët e shëndetit publik nuk e dinin plotësisht se në çfarë mase njerëzit me Covid-19 mund të përhapnin virusin, përpara se të shfaqeshin simptomat e infeksionit. Infeksionet virale, si gripi sezonal, përhapen nga njerëzit simptomatikë. Në ndryshim nga kjo, në rastin e Covid-19, virusi mund të përhapet nga njerëzit në fazat e hershme të infeksionit, kur nuk kanë simptoma. Këto zbulime i shtynë grupet e shëndetit publik që të bënin një maskë për fytyrën. Organizata Botërore e Shëndetit dhe Qendrat për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve te Sh.B.A-së (CDC) tani, në rekomandimet e veta, përfshin përdorimin e maskave të fytyrës, për ngadalësimin e përhapjes së virusit.

Pra, maskat dhe mbulesat e fytyrës janë bërë një pjesë e jetës sonë të përditshme. Ato janë thelbësore dhe njerëzit duhet t’i perdorin kur të dalin në vënde publike, si në pazar, ose kur të shkojnë në aktivitete shoqërore. Maskat i shohim në forma dhe ngjyra të ndryshme. Por në përgjithësi, ekzistojnë dy lloje mbulesash mbrojtëse: maska të nivelit mjekësor dhe mbulesa jo-fromale apo ‘shtëpiake’ të fytyrës. Maska të nivelit mjekësor përfshijnë maska kirurgjike dhe respiratorë N95. Ato kirurgjike, për fytyrën përdoren për të bllokuar grimcat e mëdha dhe pikat qe qitën gjatë frymëmarrjes (në ajër kur dikush kollitet ose teshtit). Maska prej rrobash nuk janë të njëjta me maskat kirurgjikale ose maskat e frymëmarrjes N95, të cilat përdoren nga punonjësit e mjekësisë në rrezik të lartë për t’u ekspozuar në koronavirus. Ata mund të mos ju pengojnë të thithni të gjitha grimcat që mbajnë koronavirusin. Por kjo nuk do të thotë se nuk ia vlen të veshësh një.

Si na mbrojnë maskat: Si e dime, koronavirusi është përhapur kryesisht përmes pikave që dalin nga goja, ose hunda e njerëzve kur kolliten, teshtijnë ose flasin. Maskat e thjeshta prej rrobave veprojnë si një pengesë fizike për të mbajtur pika të mëdha nga spërkatja në ajër, ku dikush tjetër mund t’i marrë frymë brenda dhe të infektohet. Maska e fytyrës zvogëlon sasinë e virusit të cilit i ekspozoheni. Nëse jeni mjaft i pafat për të hasur një person infektiv, perdorimi i çdo lloj mbulese të fytyrës do të zvogëlojë sasinë e virusit që mund të thithni. Në toksikologji, ne kemi një thënjë, që “sasisja dhe koha” përcaktojnë toksicitetin. Kjo do të thotë, sa prej sa, dhe për sa kohë jemi të ekspozuar ndaj një agjenti të dëmshëm. Siç rezulton, kjo është shumë e rëndësishme. Pra, marrja e një sasie të vogël të virusit, dhe per nje kohe te shkurtër, mund dhe të mos shkaktojë sëmundje ose infeksion, por dhe nese shkaktohen, efektet mund të janë shumë më të lehta. Ndoshta, kjo është arsye kyçe që disa të infektuar pësojnë simptoma të buta, ose dhe aspak simptome. Por thithja e një vëllimi të madh të grimcave qe permbajne viruse, mund të rezultojë në sëmundje serioze ose dhe vdekje. Ne, po ashtu e dimë se edhe mosha e përgjithshme dhe gjendja shëndetësore e personit të ekspozuar ndaj virusit, janë faktorë përcaktues në rezultatin e sëmundjes. Të moshuarit dhe ata në gjëndje të dobësuar shëndetësore janë goditur më rëndë nga ky infeksion.

Në mbyllje, në kombinim me metoda të tjera të parandalimit të virusit, si higjiena e mirë dhe distanca fizike, mbulesat për fytyrën si maskat kirurgjikale të fytyrës, respiratorët N95 dhe madje edhe mbulesat e fytyrës të bëra në shtëpi, mund të ndihmojnë në uljen e rrezikut të përhapjes së virusit, ose infektimit, dhe mbajtjen tuaj të shëndetshme. Prandaj, ju lutem, vazhdoni t’i praktikoni këto!

** Nënkryetari i Federatës Pan-Shqiptare të Amerikës -VATRA