Archives for May 2021

THEMELIMI I ALEANCËS USHTARAKE SHQIPËRI-SHBA-NATO, NJË TRASHËGIMI E DEMOKRATËVE SHQIPTARË

May 18, 2021 by dgreca

Shkruan: Dr. Mujë Buçpapaj/

“Stërvitja “Defender Europe 21”, me angazhimin e mbi 30 mijë trupave ushtarake të gjithë llojeve, nga SHBA-të dhe 25 shteteve anëtare të NATO-s, u ka dhënë një përgjigje të qartë të gjithë kërcënuesve të paqës në rajon. Njëkohësisht stërvijtja gjigande, afirmon aspiratat e kombit shqiptar për të qënë një aleat besnik dhe i fortë i SHBA-ve dhe NATO-s, ndërkohë që kërcënimet janë shtuar dhe pasiguria po i afrohet rajonit dhe mesdheut. Stërvitja, e konsideruar më e madhja qysh prej Luftës së Dytë Botërore në rajon, po mbahet në një kohë kur spekulimet për ndryshime kufijsh në Ballkan janë bërë të shpeshta dhe aktorë të destabilitetetit të Ballkanit si Rusia dhe Serbia janë duke bërë presion për aneksimin e Republikës Serbcka, në shkembim të njohjes së Shtetit të Kosovës. Por ndërsa pamë shumë ceremoni legjitime për fillimin e Stërvitjes, nuk u degjua një gjysëm fjale mirënjohje për ata që themeluam këtë miqësi dhe aleancë jetike ushtarake të Shqipërisë më SHBA-të dhe NATO-n, që janë demokratët shqiptarë. Më poshtë do të jap shkurtimisht rrugën e Shqipërisë drejt NATO-s dhe përpjekjet e Partisë Demokratike dhe qeverive të saj për të forcuar këtë miqësi, deri tek anëtarësimi i plotë në NATO. 2. Historia e një vendi të dalë nga një dikaturë e gjatë dhe kërcënimeve të vazhdueshme të fqinjve, kishte ndikuar jo pak tek demokratët që në ato pak kërkesa që kishin bërë në dhjetor të vitit 1990 të ishte edhe anëtarësimi në NATO. Rënditja e kësaj pikë menjëherë pas pluralzimit politik deshmonte vizionin e demokratëve të rinj për të ardhmen e sigurisë rajonale, por edhe rëndësisë që ata i jepnin anëtarësimit të Shqipërisë në këtë organizëm. Sido që një kërkesë e kundërshtuar nga e majta tradicionale, e lidhur jo vetëm ideologjikisht me Rusinë dhe lindjen, ajo pati gjetur mirëkuptimin e menjëhershëm të shumicës së shqiptarëve në vend dhe në rajon. Tashmë ata kishin një ide se ku duhet kërkuar siguria, jo vetëm në planin rajonal, por edhe global, ndërkohë që Aleanca po formulonte strategjitë e reja të saj. Në nëntor 1991 Samiti i NATO-s në Romë themeloi atë që u quajt “bashkëpunimi me partnerët e rinj nga Europa qëndrore dhe lindore” duke e vlerësuar atë si “pjesë integrale e strategjisë së NATO-s.” Këto vende u ftuan të merrnin pjesë në forumet e duhura të NATO-s, ndërkohë që u tha se do t’u afrohej “përvoja dhe ekspertiza e Aleancës në procesin e reformave që do të kryenin këto vende.”Shqipëria zyrtare gjatë gjithë vitit 1991, gjendej në një fazë të veshtirë të pranimit të pluralizimit dhe të opozitës, të mësimit me erën e hapjes dhe aq më tepër të bashkëpunimit me “armiqtë e dikurshëm“, sic konsiderohej akoma nga ish-komunistët në fuqi NATO-ja.Dilemat e Shqipërisë rreth qëndrimeve ndaj NATO-s do të merrnin fund me 22 mars 1992 kur në fuqi vijnë forcat demokratike në drejtimin e Prof. Sali Berishës. Kjo datë shënon fundin e shtetit komunist, por edhe të rikthimit të besuseshmerisë së vendit si partner luajal në bashkëpunimin nderkombëtar.Procesit të bashkëpunimit të themeluar në Samitin e Romës, Shqipëria do t’i bashkohej në qershor 1992, vetëm dy muaj pas zgjedhjeve që sollën në pushtet Partinë Demokratike.Në vitet 1992-1996 Shqipëria itensifikoi maredhënjet ushtarake dhe politike me NATO-n. Sido që politika e re e hapjes dhe bashkëpunimit me Alenacën kaloi përmes moskuptimesh dhe kundërshtimesh të forta të opozitës socialiste, qeveria demokratike e drjetuar nga Aleksandër Meksi ishte e vendosur në forcimin e partneritetit me NATO-n. Filloi përshtatja e koncepteve që lidheshin me sigrurinë, si paqëruajtja, koncepteve demokratike të relacionve civile-ushtarake, shnderrimin e prodhimit të mbrojtjes për qellime civile, perhapja e informacionit rreth NATO-s, konsultimet e planifikimit të politikës, stervitjet e përbashkëta etj. Në janar 1994 në Samitin e NATO-s në Bruksel, Alenaca leshoi një nismë të re të rëndësishme, në trajtën e një fetse dërguar vendeve europiane për t’iu bashkuar në “një programi të ri dhe të gjërë bashkëpunimi”, të njohur si “Partneriteti për Paqë.”Shqipëria është e para nga vendet ish-komuniste që ju bashkua anëtarësimit në këtë partneritet. Presidenti Sali Berisha nënshruan vetë në Bruksel këtë partaneritet të ri i cili do t’i lejonte NATO-s, përdorimin e kapaciteteve ushtrake të vendit gjatë luftës në Bosnje dhe ish Jugosllavi, ndërsa vendit përfitime të forta kredibiliteti në NATO. Aeroporti ushtarak i Gjadrit vihet në dispozicion të disa avionve të quajtur “spihunë” të cilët vjelin informcion nga lufta në Bosnje. Ky veprim do të tërbonte krerët socialistë në opozitë të cilët arrijnë deri sa ta etiketojnë si “tradhëti kombëtare” këtë bashkëpunim, cili vetëm katër vjet më vonë në rastin e luftës së Kosovës do të rezultontë të kishte qënë jo vetëm i drejtë por edhe i vlerësuar nga të gjitha palët politike në vend. Maredhënjet me NATO-n, ecnin përpara. Në fillim si projekte, por pastaj do të merrnin trajtën e aleancave dhe bashkëpunimve, sido që për Shqipërinë gjërat nuk do të ecinin sipas parashikimeve. Rrebelimi komunist i marsit 1997 rrezon një qeveri të zgjedhur në mënyrë demokratike, duke i hapur rrugë kaosit total në vend. Goditija e strukturave të mbrojtjes dhe të sigurisë do të kishte një cmim edhe për avancimin e statusit të vendit në strukturat eurotalantike. Ndërsa Shqipëria ishte bërë gati të nënshkruante marrëveshjen e asocimit me Bashkimin Europian tani zhvillimet po ecnin kundër interesave të Shqipërisë, biles edhe të shqiptarëve në rajon, duke patur parasysh zhvillimet tragjike dhe spastrimin etnik që Serbia do të kryente gjatë viteve 1998-1999 kundër shqiptarëve në Kosovë. E konsideruar se një nga vendet e suskseshme të Europës ish-komuniste bashkë me Poloninë, Republikën Ceke dhe Hungarinë, krejt papritur Shqipërisë do t’i zgjatej edhe më tej rruga për në NATO dhe bashkë me të edhe një ankth mbijetese.3.Vizioni i hapjes së NATO-s, i themeluar më 1991 në Samitin e Aleancës në Romë, i fromuluar si “bashkëpunimi me partnerët e rinj nga Europa Qëndrore dhe Lindore” dhe strategjia e bashkëpunimit e inicuar në trajtën e ftesës për vendet ish komuniste në Samitin e NATO-s në Bruksel, në në janar 1994 e njohur si “Partneriteti për Paqë”, do të gjenin konkterzim në Samitin e NATO i cili u mbajt në Madrid, korrik 1997. Një samit që mori vendimin për transformimin e jashtëm dhe të brendshëm të NATO-s. Samiti vendosi “fillimin e bisedimeve të pranimit në Aleancë me Rep Ceke, Hungrainë, dhe Poloninë”, ndërsa themeloi një politikë me “dyer të hapura” për pranimet e ardhshme edhe nga Ballkani. Shqipëria kishte prezentuar një deshirë të fortë për t’u bërë anëtare ne NATO-n , e cila me vendimin e Madridit po deshmonte se ”ishte e aftë të merrte përispër sfida të reja.” Sido që harta e luftës së ftohtë ishte lënë prapa, deshirës së fshehtë të Rusisë për t’iu rikthyer kontinentit do t’i ngriheshin disa diga. Ish-vendet komuniste të cilat e kishin ende të freskët në kujtesën e tyre Tiraninë sovjetike, i ishin drejtuar me shpresë një alenace si NATO, e sprovuar në mbrojtjen dhe përhapjen e lirisë.Kjo Aleancë u kishte dhënë shpresë miliona popujve të ish-perandorisë sovjetike nga kaukazet deri në Adriatik, si dhe të gjithë atyre popujve që kërkonin të shkëpusin nga vargonjtë e izolimit, frikës dhe shtypjes. Nga kjo sketerrë komuniste kishin dalë edhe shqiptarët të cilët ishin pranuar me veshtirësi si identitet kombëtar, sido që parktikonin rregullat me strikte të komunizmit si dhe shtypjen më brutale ndaj kundërshtarëve ideologjikë gjatë gjithë gjysmës së dytë të shekullit të njezetë. Ndaj shqiptarëve menjeherë pas Luftës së Dytë ishin dizenjuar të tjera projekete për coptime dhe ricoptime, hartuar në tavolinat e Titos dhe Stalinit. Në fillim të viteve 1990, NATO dhe SHBA-të do të kishin të tjera plane dhe vizion për të ardhmen dhe rolin e e tyre në arkitekturen e re europiane të pas të luftës së ftohtë.Këto mesazhe do t’i kuptinin mirë shqiptarët të cilët i ishin drjetuar të parët NATO-s, me një kërkesë për anëtarësim. Pergjigja nuk do të vononte të vinte. Për herë të parë që nga themelimi i saj, Aleanca e Atlantikut të Veriut do të luftonte për krah një kombi, gjatë një bejete të egër kundër ushtrisë pushtuese serbe në Kosovë. Aleanca e shqiptarëve me NATO-n kishte fituar një kuptim të ri. Lufta e Kosovës kishte themeluar miqësinë e tyre të përjetshme. Më 23-25 prill 1999 në 50 vjetorin e NATO-s mbahet Samiti 15-të në historinë 50 vjecare të Aleancës. Takimi mbahet në kulmin e fushatës ajrore të NATO-s mbi Serbinë, për të vendosur paqën dhe lirinë në Kosovë. Në Samit Rep Ceke, Hungaria dhe Polonia bëhen anëtare me të drejta plota në NATO. Samiti diskutoi për një koncet strategjik për sfidat e sigurisë si dhe mundësitë e NATO-s, në shekullin e 21-të. Në Uashington u theksua se “dera mbetej e hapur” dhe Shqipëria përseri shpresonte, më shumë për shkak të bashkëpunimit që po tregonte me Aleancën, se sa të kushteve që mund të plotësonte në atë periudhë trazirash të bredshme dhe pasigurie totale. Më 11 nëntor 2002 gjatë një takimi në kryeqytetin Bullgar, Sofje Rezoluta e Asamblesë Parlamentare të NATO-s rekomandon që shtatë vende kandidate si Bullgaria, Rumania, Sllovakia, Sllovenia, Estonia, Letonia dhe Lituania, ftohen për t’iu bashkuar Aleancës së Atlantikut të Veriut në Samitin e NATO-s, që do të mbahej në Pragë.” ***Kur 29 mars 2004 Aleanca e NATO-s, u zgjerua me 7 anëtarë të rinj, nga Evropa Lindore dhe Veriore, duke u shtrirë deri pranë kufijve të Rusisë, shumica e Shqiptarëve të cilët kishin paguar një çmim të tmerrshëm për lirinë, thanë se nuk kishin marrë atë që prisnin. Në fakt deshirës së tyre për të parë vetën anëtarë të Aleancës, duke qënë edhe kombi me pro NATO në Europë, nuk i kishin koresponduar reformat e kërkuara nga Uashingtoni dhe Brukseli për sa i përket standartit të zgjedhjeve, stabilitetit politik dhe ceshtjeve të tjera që lidheshin me sigurinë, krimin e organziuar, trafiqet dhe korrupsionin.Ndërsa Bullgaria, Rumania, Sllovakia, Sllovenia, Estonia, Letonia dhe Lituania kishin dorëzuar dokumentet zyrtare të anëtarësimit në arkivat e NATO-s në Uashingtoin, ku ato ruhen prej vitit 1949, kur dhe është themeluar Aleanca, Shqipërisë do t’i duhej të priste zgjedhjet e 3 korrikut 2005 për t’iu rikthyer me zell reformave të pritshme.Pas shpërbërjes së Bashkimit Sovjetik roli i NATO-s kishte marrë një kuptim të ri.Duke patur parasysh se 19 flamujve të aleancës në prill 1999 u ishin shtuar edhe ata të Hungarisë, Polonisë dhe Republikës Ceke, tani aleanca ishte bërë një vend me 26 anëtarë. Një ndryshim i madh kishte ndodhur në hartën e lirisë, por edhe në kuptimin e saj. Tani 40 përqind e vendeve të Aleancës ishin nga ish vendet që dikur kishin qënë nën ndikimin sovjetik.Armiqtë e dikurshëm do të bëheshin pjesë e një plani paqeje dhe zgjerimi lire në Kosovë, Afganistan dhe Irak. Edhe Shqipëria do të duhej të luante rolin e saj në kërkimin e sigurisë rajonale dhe globale, duke qënë vendi i parë që kishte braktisur lobin ushtarak të vendeve antinato, të njohur si Traktati i Vrashavës në fillim të viteve ’60 të shekullit të kaluar. Vetëm dy ditë pas ceremonisë historike të Marsit 2004, Dhoma e Përfaqësuesve e Kongresit amerikan miratoi një rezolutë ku përshëndeste vendet e reja që u anëtarësuan në aleancën e NATO-s, ndërkohë « shprehte mbështetje për synimet e Shqipërisë, Kroacisë dhe Maqedonisë për t’u pranuar në NATO. »Ndërsa sponsor per grupin e shtatë vendeve ish-komuniste kishin qënë Gjermania dhe Italia nëpërmjet një rezolute paraqitur Asamblesë Parlamentare të NATO-s, gjatë një takimi në kryeqytetin Bullgar, Sofje, më 11 nëntor 2002, sponsor i Shqipërisë në mars 2004 do të ishtë vetë SHBA-ja, e cila cmonte posacërisht pjesëmarrjen e Shqipërisë në luftën globale kundër tërrorizmit ndërkombëtar. Rezoluta e Kongresit Amerikan rekomandonte që aleanca e NATO-s, « të rishikojë kërkesën e Shqipërisë, Kroacisë dhe Maqedonisë kur kryetarët e shteteve të vendeve anëtare të NATO-s, të mblidhen në Stamboll këtë vit. » ***Zgjerimi i Aleancës së Atlantikut të Veriut me shtatë anëtarë të rinj nga Europa ish-komuniste, ishte një akt i kryer. Këto vende do të kryenin formalitetin e fundit të hënen më 29 mars 2004 në Shtëpinë e Bardhë në Uashington, gjatë një ceremonie të drejtuar nga Presidenti i SHBA-ve, George Ë. Bush.Presidenti Bush tha se sfida e parë për NATO-n, pas shpërbërjes së Bashkimit Sovjetik ishte Ballkani, ndërsa sfida e dytë tha ai, erdhi menjëherë pas sulmeve terroriste të 11 shtatorit. “Evropa dhe Amerika, theksoi presidenti amerikan, janë të afta ta përhapion lirinë dhe t’u japin shpresë atyre që kërkojnë të shkëpusin vargonjtë e izolimit, frikës dhe shtypjes. Ky është misioni që historia i ka caktuar NATO-s, kësaj aleance të madhe prej 26 anëtarësh.” Në ceremoni ishin ftuar edhe tre vendet ballkanike, Shqipëria, Maqedonia dhe Kroacia, të cilat kishin nënshkruar me 1 maj 2002 një konatratë treshe bashkëpunimi me SHBA-të gjatë një vizite në Tiranë të sekretarit amerikan të shtetit Kollin Pauell, të njohur si “Adriatik 3”. Presidenti Bush tha se Shtetet e Bashkuara i mbështesin përpjekjet e tyre. “Dyert e aleancës do të jenë të hapura derisa gjithë Evropa të jetë e bashkuar në liri dhe paqe.”Me 10 prill 2004, Presidenti Bush nënshkroi një ligj që ritheksonte mbështetjen e Shteteve të Bashkuara për zgjerimin e mëtejshëm të NATO-s me anëtarë të rinj. Ligji, përcaktonte Shqipërinë, Kroacinë, Gjeorgjinë, Maqedoninë dhe Ukrainën si vende që kualifikohen për ndihmë financiare ndërkohë që përpiqen për anëtarësim në NATO. Në Moskë, një zëdhënës i ministrisë së jashtme ruse kritikoi veprimin e presidentit Bush, duke thënë se “ai nuk do të kontribuonte në stabilizimin politik të Ukrainës.”Më 26-29 nëntor 2006 Samiti i Rigës anashkalon përseri Shqipërinë dhe dy vendet tjera anëtare të “Adriatik 3”, duke lënë pas një varg detyrash për t’u plotësuar, nga vendet e përfshira në “Planin e veprimit për anëtarësim”. Qeveria e koalicionit të djathtë, sido që kishte arritur të rivendoste autoritetin e shtetit ligjor dhe të permirësonte imazhin e vendit dhe qeverisjes së dalë nga një palë zgjedhje të njohura nga të gjitha palët, për efekt kohe nuk kishte mundur të conte në Rigë një dosje të kompletuar me të gjitha reformat e kërkuara. Pjesa kryesore e këtyre reformave, sic ishin drejtësia dhe sistemi zgjedhor, do të kërkonin bashkëpunimin e opozitës së majtë, e cila deri atëherë ishte shfaqur si refuzuese. 4. Shqipëria mori ftesën për anëtarësim në NATO në Samitin e Bukureshtit më 2-4 prill 2008. Vendi ynë shkoi në këtë Samit me një suport të fortë amerikan. Rezoluta e kongresit amerikan dhe ligji i posacshëm i Presidentit Bush e bëri atë të jetë këmbëngulëse në ëndrrën e saj. Përvec të tjerash Shqipëria ishte duke përshkruar atë që Berisha e quante kilometër të fundit me një shpejtësi të admirueshme edhe për sa i përket dy reformave të fundit. “Ligji për organizimin e drejtësisë ishte duke kaluar në parlament, ndërsa ishte në diskutim intensiv ligji tjetër për reformën zgjedhore.” Këto dy ligje kishin gjetur konsensusin dhe bashkëpunimn e opozitës, ndërkohë që parlamenti kishte miratuar në unison një rezolutë të rëndësishme. Ajo shprehte vullnetin e të gjithë shqiptarëve, pavarësisht bindjeve politike, për të parë vendin anëtar të Alenacës. Në këtë mënyrë Shqipëria paraqitej e bashkuar në kërkesën e saj për anëtarësim në NATO, e vendosur për të gjetur dhe kërkuar konsensusin e brendshëm politik për sa i përket reformave të rëndësishme, të përcaktuara nga të gjitha palët si prioritete kombëtare, sic konsiderohen përparimi dhe begatimi i vendit si dhe anëtarësimi në strukturat euroatlantike.Qeveria shqiptare gjatë tre vjetëve në pushtet kishte realizuar një listë reformash të suksesshme të cilat kishin cuar në rezultate konkrete kundër korrupsionit, krimit të organizuar, trafiqeve, kontrabandës dhe evazionit fiskal. Shqipëria konsiderohej në këtë kohë nga organizmat ndërkombëtar si një ndër vendet më lirinë ekonomike më të madhe në botë. Shndërrimi i Shqipërisë në një vend tërheqës për invetsimet e huaja, për sa i përket sigurisë, stabilitetit politik, sistemit liberal të taksave, licencave dhe regjistrimit, po e fuste Shqiëprinë me shpejtësi në hartën e vendeve të preferuara nga kompanitë e medha nderkombëtare. Invetsimet e para bashkë me marrëveshjet qenë domethënëse.Nëse kërkesa 18-vjecare e Shqipërisë do të gjente mirëkuptim në Samtin e NATO-s në Bukuresht, kjo do të ishte një sinjal i mirë për shqiptarët e Kosovës, por edhe për të tjerët në rajon. Zërat që kërkonin anëtarësimin e shpjetë në NATO të Shqipërisë, Kroacisë dhe Maqedonisë ishin shtuar edhe brenda vetë Aleancës. Anëtarsimi në NATO do t’i sherbente stabilitetit të Ballkanit perendimor, duke i cuar sinjale të qarta Serbisë për të hequr dorë nga platformat që e cojnë rajonin në luftra të reja dhe destablitet, sipas skemave të vjetra ruse.Qeveria e Tiranës e përkushtuar ndaj parimeve të lirisë kishte deklaraur në mënyrë të përseritur se ardhmja e shqiptarëve është vetëm në strukturat euroatlantike. Ky qëndrim kishte patur gjithnjë mbeshtetjen e perendimit. Shumë analistë ndërkombëtar i përmbledhnin deshirat e Uashingtonit përpara Samitit të Bukurishtit në 3+3+1. Do të thotë se ata deshironin anëtarësimin në NATO të Shqipërisë, Kroacisë dhe Maqedonisë në Samitin e prillit në Bukuresht, si dhe pavarësinë e shpejtë të Kosovës. Ndërkohë sipas tyre, Uashingtoni parshihte anëtarësimin në NATO edhe të Ukrainës, Gjeorgjisë dhe ndoshta më vonë edhe të Serbisë.Më 25 prill 2008 Shqipëria filloi zyrtarisht bisedimet për anëtarësimin, bisedime që përfshinin disa çështje politike, ushtarake, sigurie dhe ligjore, ndërsa më 9 korrik 2008, vendet anëtare të NATO-s nënshkruan në Bruksel protokollet e anëtarësimit me Shqipërinë dhe Kroacinë. Pas përfundimit të ratifikimit të protokollit të anëtarësimit nga të gjitha vendet anëtare dhe depozitimit të instrumentit të aderimit në NATO në Departamentin Amerikan të Shtetit, Shqipëria u anëtarësua zyrtarisht në NATO më 1 prill 2009.Maqedonia e Veriut u antarsua më 27.03.2020 në NATO, si vendi i 30-të anëtar i Aleancës.Maqedonia e Veriut arriti të anëtarësohej vetëm pasi ndërroi emrin e saj kushtetues, të konkluduar gjatë një marrëveshje me palën greke e njohur si “Marrëveshja e Prespës”.Shqipëria mori për herë të parë pjesë si anëtare me të drejta të plota e Organizatës së Traktatit të Atlantikut Verior në samitin që u mbajt në Strasbourg/Kehl më 4 prill 2009, ndërkohë që më 7 prill 2009, në selinë e Aleancës në Bruksel, u zhvillua ceremonia zyrtare e ngritjes së flamujve të Shqipërisë dhe Kroacisë në NATO.Para, por edhe pas anëtarësimit, Shqipëria ka ofruar kontributin e saj në operacionet ndërkombëtare të paqes të drejtuara nga NATO, por edhe nga Bashkimi Evropian (BE) dhe Organizata e Kombeve të Bashkuara (OKB).Sipas të dhënave zyrtare të Ministrisë së Mbrojtjes së Shqipërisë, nga viti 1994 kur filloi edhe angazhimi në misionet ndërkombëtare dhe deri sot, në misionet e drejtuara nga NATO, BE dhe OKB, kanë kontribuar një personel prej mijëra ushtarakësh të Forcave të Armatosura të Republikës së Shqipërisë.Shqipëria është bërë pjesë e dhjetëra operacioneve dhe misioneve ndërkombëtare në Kosovë, Bosnje dhe Hercegovinë, Mali, Detin Egje, Letoni, Irak dhe Afganistan, ndërsa gjatë këtyre viteve si pjesë e Aleancës, Ushtria e Shqipërisë është përfshirë në një proces transformimi dhe modernizimi, që nga personeli dhe deri te pajisjet dhe mjetet ushtarake. Stërvitja ‘’Defender Europë 2021” është pika më e lartë e maredhënjeve ushtarake të Shqipërisë me SHBA-të dhe NATO-n.

BOTIMET FRANCESKANE SJELLIN GJURMIME FILOLOGJIKE MBI LATINITETIN DHE SHKRIMET E VJETRA SHQIPE

May 18, 2021 by dgreca

Nga Sokol PAJA – DIELLI/

Prof.As.Dr Evalda Paci, studiuese pranë Akademisë së Studimeve Albanologjike në një rrëfim për Diellin e Vatrës New York dhënë gazetarit Sokol Paja, paraqet botimin e saj “Gjurmime filologjike mbi latinitetin dhe shkrimet e vjetra shqipe”, Botime Franceskane, Shkodër, 2020, duke sjellë për lexuesit dhe kërkuesit e fushës një kontribut shumë të rëndësishëm shkencor që u shërben katedrave të gjuhës shqipe në universitetet shqiptare dhe jashtë vendit, studiuesve dhe hulumtuesve të apasionuar mbi latinitetin dhe pasqyrimin e tij në shkollat shqiptare dhe qendrat e kërkimit shkencor shqiptar, katedrat e gjuhës shqipe në universitetet europiane e më gjerë. Sipas Prof.As.Dr Evalda Paci-t ky botim përmban në vetvete disa trajtesa mbi elementin latin dhe latino – roman në bashkëlidhje me të dhëna mbi historinë e gjuhës dhe letërsisë së shkruar shqipe. Në këtë vëllim përfshihen gjurmime mbi elemente tekstore me vlerë të madhe studimore në letërsinë e vjetër shqipe, duke marrë në shqyrtim të hollësishëm kontributin e etërve Françeskanë shqiptarë, të cilët e kanë përuruar dhe lëvruar mjeshtërisht këtë fushë studimesh specialistike. Qasja më e drejtpërdrejtë me gjuhën latine dhe latinishten e vonë është “Dictionarium latino-epiroticum” i Frang Bardhit (Romë, 1635). Një argument me rëndësi për t’u shqyrtuar janë edhe veprat e Marin Barletit, botime të 1500-s, që janë shkruar në gjuhën latine, por me një referencialitet të qartë ndaj arealit tonë, si kur flitet për “Rrethimin e Shkodës” (1504) dhe për “Historinë e Gjergj Kastriotit” (1508-1510) citon më tej studiuesja Paci. Një botim i kësaj natyre orienton ndaj pistash të reja hulumtimi në lidhje me latinitetin dhe ndikimin e tij në viset shqiptare dhe ato ballkanike. “Eneida” e Virgjilit është një vepër e rëndësishme e trajtuar në këtë botim dhe në vështrimin e shqipërimeve të realizuara në kohë nga klasicistët tanë më të mirë, ndër të cilët do të përmendnim Henrik Lacën, Frano Alkajn dhe Mark Demën. Sipas Prof.As.Dr Evalda Pacit, “Eneida” e Virgjilit është një kryevepër që angazhoi shqipëruesit tanë të botës klasike dhe përuroi regjistra të veçantë gjuhësorë që lidhen me romanitetin dhe periudhën e Augustit. është theksuar ndër të tjera dhe kontributi i Atë Justin Rrotës O.F.M. në lidhje me pjesë të veçanta të librit të Gjon Buzukut, sidomos me kolofonin, apo pasthënien, të cilit i kushtohet një trajtesë më vete në përbërje të këtij botimi. Në botimin “Gjurmime filologjike mbi latinitetin dhe shkrimet e vjetra shqipe” vjen i trajtuar mjeshtërisht historiku i përpilimit të gramatikave latine në gjuhën shqipe, ndër të cilat veçojmë gramatikat e etërve jezuitë, sintaksën latine të shqipëruar prej At Donat Kurtit O.F.M. dhe gramatikën e Schultz-it të shqipëruar prej Karl Gurakuqit. Pjesë shumë të rëndësishme të këtij botimi i kushtohet elementit latin në gjuhën shqipe, i cili është trajtuar në disa krerë të këtij studimi shkencor, së bashku me tipologjinë e tij përkatëse dhe praninë e tij në shfaqje që përafrojnë gjuhën shqipe me gjuhë të tjera në kontekstin ballkanik. “Meshari” i Gjon Buzukut nuk ka ndonjë largesë kohore të konsiderueshme nga Fjalori i Frang Bardhit, por përmban një terminologji që tregon qartë lidhjet me ritin latin. Latiniteti me tiparet e tij qenësore është i pranishëm gjerësisht në veprat e letërsisë së vjetër shqipe. Botimi me titull “Gjurmime filologjike mbi latinitetin dhe shkrimet e vjetra shqipe” përmbledh shkrime të botuara në revista shkencore të ndryshme brenda dhe jashtë vendit por një vend të veçantë zënë botimet e realizuara në revistën “Hylli i Dritës” dhe në Buletinin shkencor të Universitetit të Shkodrës “Luigj Gurakuqi”. Botimi “Gjurmime filologjike mbi latinitetin dhe shkrimet e vjetra shqipe” është një kontribut shumë i rëndësishëm shkencor që orienton ndaj studimesh të thelluara studiuesit e gjuhës e letërsisë, mësimdhënësit e gjuhës e të kulturës latine në universitetet shqiptare, në universitete në hapësirën shqipfolëse. Ky botim është i një rëndësie të veçantë për filologjinë si dije dhe si disiplinë që për vite me radhë u ka shërbyer studimeve historike krahasuese mbi shqipen dhe gjuhët e tjera. Ai i dedikohet në veçanti At Viktor Volajt O.F.M. si një filolog i shquar i cili njihte dhe përdorte mirë gjuhët dhe filologjinë klasike. Një figurë e rëndësishme e përkujtuar në këtë botim është edhe gjuhëtari Eqrem Çabej, studimet e të cilit shoqërojnë dhe orientojnë vazhdimisht dhe vëzhgimet në fushë të historisë së letërsisë së vjetër shqipe dhe gjuhësisë historike, përfundon për Diellin e Vatrës New York, Prof. As.Dr Evalda Paci.

Futboll- Edhe 180 minuta… Katër skuadra në kërkim të titullit

May 17, 2021 by dgreca

E premtja ndan shapin nga sheqeri. Kryesueset përplasen me njëra tjetrën. Partizani-Vllaznia, Laçi-Teuta.Përgatiti Albano KolonjariKur kanë mbetur edhe 180-të minuta nga përfundimi i kampionatit të futbollit në Shqipëri është vështirë të thuash se kush do të jetë skuadra kampione. Partizani dhe Teuta ndajnë vendin e parë dhe të dytë me pikë të barabarta 62. Laçi dhe Vllaznia vendin e tretë dhe të katërt me nga nga 60-të pikë. Kryendeshja e javës së 34-tërt ishte takimi që u luajt në stadiumin Niko Dovana të qytetit të Durrësit. Djemt e detit ishin në krye të renditjes me 62-pikë, tre më shumë se vendi i dytë në të cilën ndodhej Partizani. Tekniku Edi Martini e vendosi skuadrën e Teutës në fushën e lojës me skemën 4-2-3-1, ndërsa Ilir Daja Partizanin me 4-3-3. Teuta e nisi vrullshëm takimin duke e mbyllur Partizanin në mbrojtje gjatë 15 minutave të para. Në të 5-tën minutë kryesori Olsid Ferataj, akordon 11-m për Teutën. Lojtarët e Partizanit protestojnë fuqishëm. Në ndihmë të tyre vjen edhe gjyqtari ndihmës pas porte që pas konsultimit me kryesorin Ferataj me të drejtë kthen mbrapsht vendimi e tij, duke mos akorduar 11 m për Teutën. Pamjet filmike i japin të drejtë lojtarëve të Partizanit. Teuta kërkon të ngelet përpara, por harron që Partizani ka lojtarë të shpejtë sic është Jasir Asani që vendos në pozitë të vështirë mbrojtjen e Teutës. Në të 25-tën minutë pas një mosmarëveshje midis portierit të Teutës Frashëri dhe mbrojtjes, Çinari me kokë, me shpatulla pas porte, çon topin në rrjetë. 0-1 për Partizanin. Teuta goditet psikologjikisht. Në pjesën e dytë Teuta kërkon golin e barazimit, duke harruar mbrojtjen, ku lojtarët e Partizanit, Murataj, Bardhi, Asani, Çinari dhe Hasani, janë pranë golit të dytë dhe porta e Teutës “mbrohet” nga fati por edhe nga Frashi që tregon klasin e tij. Në përfundim të 90-të minutave Partizani realizon një fitore të madhe, duke barazuar Teutën me pikë dhe duke marë kreun e renditjes sepse në katër ndeshjet direkt me Teutën këtë sezon ka barazuar tre dhe fituar një. Ilir Daja Partizani: “Të luash një ndeshje për të mos humbur trenin e fundit, nuk është e lehtë. Sot kemi realizuar një objektiv, arritëm Europën. Teutën nuk e kishim mundur në 3 takimet e mëparshme. Na kënaqi fakti që fituam. Duhet të fokusohemi tek Vllaznia”. Edi Martini Teuta:”Bëmë një ndeshje shumë të mirë në pjesën e parë. Kishim mundësitë tona, për të kaluar në avantazh, por e pësuam nga një gabim. Frashëri na ka shpëtuar në shumë ndeshje, por sot bëri një gabim. Partizani mund të na godiste në pjesën e dytë sepse lamë hapësira. Më vjen shumë keq që e humbëm këtë ndeshje”.Në Air Albania Laçi suprizoi Tiranën duke fituar 0-1. Mentor Mazrekaj shënoi një super gol nga goditja këndit i ndihmuar edhe nga devijimi që i bëri topit mbrojtësi Najdovski. “Kampionët” në fuqi jo vetëm që dorrëzuan titullin, por i thanë “mirupafshim” edhe një vendi për kupat e Europës. Fitorja ndaj Tiranës i jep të drejtën skuadrës së drejtuar nga Shpëtim Duro të pretendojë fitimin e titullit kampion. Në Loro Boriqi Vllaznia fitoi minimalisht 1-0 përballë Kastriotit me gol të Dilaver. Me këtë fitore kuqeblutë e drejtuar nga Brdaric rikthehet plotësisht në garë për titullin kampion, ndërsa ditën e Premte luan në Tiranë përballë Partizanit. Kastrioti e shikon veten në pozicion të vështirë dhe takimin e rradhës e ka përballë Bylist dhe një fitore do ti shpëtonte ata nga rënia direkt në Kategorinë e Parë. Fitore me aromë “shpëtimi” për Skëndërbeun që në Korçë triumfoi 2-0 përballë Apolonisë që sezonin e ardhshëm do të luajë në Kategorinë e Parë.
Java e 34

Teuta-Partizani 0-1

Tirana-Laçi 0-1

Skëndërbeu-Apolonia 2-0

Vllaznia-Kastrioti 1-0

Kukësi-Bylis 2-1

Java e 35Partizani-Vllaznia

Laçi-Teuta

Apolonia-Tirana

Skëndërbeu-Kukësi

Kastrioti-Bylis

Java e 36

Bylis-Partizani

Teuta-Apolonia

Vllaznia-Laçi

Skëndërbeu-Tirana

Kukësi-Kastrioti

Renditja

Partizani 62

Teuta 62

Laçi 60

Vllaznia 60

Tirana 54

Kukësi 45

Skëndërbeu 34

Kastrioti 31

Bylis 30

Apolonia 20

NJË QENDRESTAR DHE LUFTËTAR I LIRISË SË KOSOVËS VIZITOI VATRËN

May 17, 2021 by dgreca

Sot, e Hënë 17 Maj 2021, së bashku me anëtarin e Kryesisë dhe arkëtarin e Vatrës Marjan Cubi dhe anëtarin e këshillit të Vatrës, poetin Ramiz Mujaj, pritëm në selinë e Vatrë një nga qendrestarët dhe luftëtarët e Lirisë së Kosovës, i dënuar në burgjet e represionit sllav, i mërguar më pas në Zvicër, një nga drejtuesit e Fondit Vendlindja Thërret për Zvicrën, zotin Gani Vlahna.

Mysafiri tregoi për qëndresën gjatë kohës së represionit në kohën e Ish Jugosllavisë dhe organizimin e shqiptarëve të Zvicrës për clirimin e Kosovës.

Editori i Diellit e informoi z. Vlana për historinë e Diellit dhe të Vatrës, për veprimtaritë e djeshme dhe të sotme të Vatrës. Ai përshkroi rrugëtimin historik të Vatrës dhe Gazetës që i priu themelimit të Vatrës. Po ashtu mysafiri vizitoi arkivin dhe bibliotekën e Vatrës.

Ai shkroi mbresat në librin e vizitorëve:” Sot vizitova selinë e Federatës Panshqiptare të Amerikës “VATRA” dhe ndjehem i mbushur me emocione. Preka historinë më shumë se 100 vjecare të Shqiptarëve të Amerikës dhe u njoha me kontributet e mëdha të VATRËS dhe gazetës së saj DIELLI. Shumë gjëra i dëgjova për herë të parë, më mbeti në mendje Fushata e madhe e Vatrës me 3 Qershor 1917, takimi i Nolit me 4 korrik 1918 me presidentin Wilson, organizimi i shërbimit diplomatik në SHBA dhe Europë prej Vatrës në kohën mungesën e shtetit, Huaja Kombëtare, dërgimi në Shqipëri i Trupave Vullnetare të Vatrës dhe i bandës Muzikore VATRA, shtypja dhe dërgimi i mijëra librave në Shqipëri, lidhjet me arbëreshët dhe qëndresa e Vatërs nën presionet e shtetve komuniste të ish Jugosllavisë dhe të Tiranës, pushkatimet dhe denimet e vatraneve qe lane Ameriken per Shqiperine… etj. Faleminderit Vatër Kombëtare! Faleminderit z. Greca, z. Cubi dhe Muaj per pritjen e ngrohte!

Kosova në rifillimin e dialogut me Serbinë, palë e barabartë e jo temë

May 17, 2021 by dgreca

-Kryeministri Albin Kurti sot në seancën e jashtëzakonshme të Kuvendit ka prezantuar Programin e Qeverisë së Republikës së Kosovës për vitet 2021-2025: Kosova nuk pranon dhe nuk do të marrë pjesë në asnjë tryezë ku trajtohet si temë e dialogut dhe jo si palë/

-Në një takim në Bruksel të raportuar në 29 Prill 2021 Përfaqësuesi i Lartë për Politikë të Jashtme dhe Siguri i Bashkimit Evropian, Josep Borrell dhe Kryeministri i Kosovës Albin Kurti kanë konfirmuar se dialogu Kosovë-Serbi në Bruksel ndërmjetësuar nga BE do të rinisë para fundit të Qershorit 2021/

-Qeveria e Republikës së Kosovës në mbledhjen e 11-të të rregullt, në 7 Maj 2021, ka miratuar Programin e Qeverisë së Republikës së Kosovës për vitet 2021 – 2025, ku lidhur me raportin me Serbinë theksohet: Qeveria e Republikës së Kosovës është e gatshme ta njohë ndërkombëtarisht Republikën e Serbisë nëse kjo e fundit e njeh Republikën e Kosovës dhe në veprimet dhe deklarimet e saj distancohet nga kërcënimi i Republikës së Kosovës dhe i fqinjëve të tjerë në rajon me ndërhyrje politike dhe retorikë nacionaliste e shpesh edhe raciste/

-Fillimi në Bruksel para 10 vitesh i dialogut Kosovë-Serbi me ndërmjetësim të Bashkimit Evropian e me mbështetje të Shteteve të Bashkuara të Amerikës pasonte një zhvillim shumë të rëndësishëm dhe historik për Kosovën: Para 11 vitesh, në 22 Korrik 2010, Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë ka konkluduar se miratimi i Deklaratës së Pavrësisë së Kosovës në 17 Shkurt 2008 “nuk e ka shkelur të drejtën e përgjithshme ndërkombëtare, as rezolutën 1244 të Këshillit të Sigurimit e as Kornizën Kushtetuese”/

-Ftesë apo provokim? – Redaksional i 17 Majit 2005 i kryeredaktorit të gazetës tradicionale të Kosovës Rilindja, tash korrespondent i Gazetës DIELLI)/

Gazeta DIELLI nga korrespondenti në Kosovë Behlul JASHARI

PRISHTINË, 17 Maj 2021/ Kosova nuk pranon dhe nuk do të marrë pjesë në asnjë tryezë ku trajtohet si temë e dialogut dhe jo si palë, theksoi Kryeministri Albin Kurti sot në seancën e jashtëzakonshme të Kuvendit, ku ka prezantuar Programin e Qeverisë së Republikës së Kosovës për vitet 2021-2025.

“Zgjidhja e çështjeve të hapura me Serbinë duhet të bëhet përmes dialogut parimor. Kosova e pranon dialogun me Serbinë si palë e barabartë për të zgjidhur çështjet e pazgjidhura, sikurse zbardhja e fatit të personave të pagjetur (të zhdukur me dhunë), borxhet dhe dëmet e luftës, reparacionet dhe suksesioni”, tha Kryeministri Kurti.

Në një takim në Bruksel të raportuar në 29 Prill 2021 Përfaqësuesi i Lartë për Politikë të Jashtme dhe Siguri i Bashkimit Evropian, Josep Borrell dhe Kryeministri i Kosovës Albin Kurti kanë konfirmuar se dialogu Kosovë-Serbi në Bruksel ndërmjetësuar nga BE do të rinisë para fundit të Qershorit 2021.

E drejtuar nga Kryeministri Albin Kurti Qeveria e Republikës së Kosovës në mbledhjen e 11-të të rregullt, në 7 Maj 2021, ka miratuar Programin e Qeverisë së Republikës së Kosovës për vitet 2021 – 2025, ku lidhur me raportin me Serbinë theksohet:

“Qeveria e Republikës së Kosovës është e gatshme ta njohë ndërkombëtarisht Republikën e Serbisë nëse kjo e fundit e njeh Republikën e Kosovës dhe në veprimet dhe deklarimet e saj distancohet nga kërcënimi i Republikës së Kosovës dhe i fqinjëve të tjerë në rajon me ndërhyrje politike dhe retorikë nacionaliste e shpesh edhe raciste.

Me partnerët e saj amerikan dhe evropian, Republika e Kosovës do të bëjë të gjitha përpjekjet për të arritur njohjen e ndërsjelltë mes Republikës së Kosovës dhe Serbisë, të mirëmbajë raporte normale të bazuara në parimin e shëndoshë të reciprocitetit, dhe të jep një kontribut të rëndësishëm për paqen, sigurinë dhe stabilizimin afatgjatë të rajonit.

Qeveria e Kosovës angazhohet në dialogun me Serbinë me synim normalizimin përfundimtar të marrëdhënieve dypalëshe. Dialogu me Serbinë zhvillohet për adresimin e çështjeve ndërshtetërore dhe fqinjësisë së mirë, dhe ka orientim kryesor përfitimet e qytetarëve nga rezultatet e dialogut ndërshtetëror. Marrëveshja finale e synuar do të ketë brenda të gjitha çështjet e pazgjidhura që nga sukcesioni i ish Federatës Jugosllave në të cilën Kosova ishte element konstituiv.

Marrëveshjet e deritanishme do të trajtohen për të parë shkallën e përmbushjes dhe ndikimin e tyre. Me opozitën do të bashkëbisedojmë rregullisht për të ndërtuar konsensus nacional në përgjithësi sa i përket politikës së jashtme, e në veçanti për raportin me Serbinë.

Qeveria e Kosovës do të marr pjesë në dialogun me Serbinë me parime të qarta dhe me qëllimin që marrëveshja finale përveç çështjeve ndërshtetërore do të përfshijë edhe njohjen reciproke mes shteteve, njohjen nga pesë vendet e mbetura të BE-së si dhe anëtarësimin në OKB. Përveç rolit ndërmjetësues të Bashkimit Evropian, qeveria e Kosovës e sheh si shumë të rëndësishëm edhe koordinimin e ngushtë me Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Qeveria e Kosovës konsideron se pjesëmarrja në dialog duhet të bëhet duke u bazuar në përgatitje të mirëfilltë dhe dakordim të përbashkët për temat që duhet të bisedohen. Për këtë proces do të bashkëpunojmë me partnerët ndërkombëtar dhe do të ftojmë të gjitha partitë politike, si dhe do të angazhojmë ekspertë të njohur për të kontribuar në këtë drejtim.”

KOSOVË-SERBI, DIALOG 10 VJET

Kuvendi i Kosovës miraton Rezolutën për dialogun me Serbinë, raportoja para 10 viteve, në 10 Mars 2011 për Agjencinë Shtetërore-Zyrtare të Lajmeve të Shqipërisë, derisa në Bruksel në 8 Mars dialogu kishte filluar dhe ishte mbajtur takimi i parë dyditësh i bisedimeve Kosovë-Serbi për çështje praktike. Në raportimin që e botonte edhe Gazeta DIELLI e Federatës Pan-Shqiptare të Amerikës VATRA, theksoja se, “Raundi i parë i bisedimeve Kosovë-Serbi si dy shtete të pavarura, por të panjohura reciprokisht, për çështje praktike u zhvillua gjatë dy ditëve të kaluara në Bruksel”.

Fillimi në Bruksel i dialogut Kosovë-Serbi me ndërmjetësim të Bashkimit Evropian e me mbështetje të Shteteve të Bashkuara të Amerikës pasonte një zhvillim shumë të rëndësishëm dhe historik për Kosovën:

Para 11 vitesh, në 22 Korrik 2010, Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë ka konkluduar se miratimi i Deklaratës së Pavrësisë së Kosovës në 17 Shkurt 2008 “nuk e ka shkelur të drejtën e përgjithshme ndërkombëtare, as rezolutën 1244 të Këshillit të Sigurimit e as Kornizën Kushtetuese”.

“Prandaj, miratimi i kësaj deklarate nuk e ka shkelur asnjë rregull të aplikushme të së drejtës ndërkombëtare”, theksohej më tej.

Menjëherë pas këtij zhvillimi me rëndësi historike, në një deklaratë të anëtarëve të Grupit Drejtues Ndërkombëtar për mendimin këshillues të Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë rikonfirmohej mbështetja e palëkundur për pavarësinë e pakthyeshme të Kosovës dhe bëhej thirrje për njohje.

“Grupi Drejtues Ndërkombëtar rikonfirmon mbështetjen e palëkundur të tij për pavarësinë e pakthyeshme të Kosovës demokratike dhe shumetnike në kufijtë e saj të tanishëm dhe i bën thirrje shteteve tjera që të njohin Kosovën. Ai po ashtu përshëndet përkushtimin e vazhdueshëm të Kosovës dhe progresin e konsiderueshëm në zbatimin e Propozimit Gjithëpërfshirës për Statusin dhe do të vazhdojë të mbështesë Kosovën në punën për realizimin e perspektivës së saj evropiane”, theksohej në deklaratë.

Grupi Drejtues Ndërkombëtar (ISG) për Kosovën, i cili përbëhej nga vendet që e kanë njohur Pavarësinë, ishte formuar në 28 Shkurt të vitit 2008 dhe synonte të orientojë dhe mbikëqyrë zhvillimin demokratik të Kosovës, të nxisë qeverisjen e mirë dhe shumetnicitetin, bazuar në Propozimin Gjithëpërfshirës të emisarit të posaçëm të OKB-së, kryenegociatorit për statusin, Martti Ahtisaari.

Vendimi i Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë u dha pas një ankese që Serbia i kishte dërguar kundër shpalljes së pavarësisë së Kosovës.

Dialogu Kosovë-Serbi në Bruksel do rifillojë pas konstituimit të institucioneve të zgjedhjeve të 14 Shkurtit 2021 në Kosovë – fituesit e të cilave Lëvizja Vetëvendosje e udhëheqë Qeverinë me Kryeministër Albin Kurtin dhe më e votuara nga të gjithë kandidatët për deputetë Vjosa Osmani është Presidente e Kosovës.

Për 13 vjetorin e Pavarësisë së Kosovës – 17 Shkurin 2021 Presidenti i Shteteve të Bashkuara të Amerikës, Joe Biden, i ka dërguar letër urimi atëherë u.d. Presidentes Vjosa Osmani, ku theksohej edhe dialogu Kosovë-Serbi dhe njohja e ndërsjellë.

“Ne mëzi presim që të punojmë me Qeverinë e ardhshme për ta çuar Kosovën përpara në rrugën e saj evropiane. Ka shumë punë për të bërë, përfshirë marrëveshjen gjithëpërfshirëse të normalizimit të marrëdhënieve me Serbinë që në qendër e ka njohjen e ndërsjellë…”, theksohej, mes tjerash në letrën e Presidentit Amerikan Joe Biden dërguar atëherë ushtrueses së detyrës së Presidentes së Kosovës, Vjosa Osmani, me rastin e 17 Shkurtit – Ditës së Pavarësisë së Kosovës.

Pas takimit të parë e historik në 3 e 4 Shtator 2020 në Uashington-Shtëpinë e Bardhë dhe marrëveshjeve të nënshkruara me praninë e garancitë e atëherë Presidentit Amerikan Donald Trump, Kosova e Serbia u takuan në Bruksel në 7 Shtator 2020 poashtu në nivel të lartë – Kryeministri në atë kohë i Kosovës Avdullah Hoti, dhe Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiç, ndërmjetësuar nga Bashkimi Evropian.

Para rifillimit të takimeve në 16 Korrik 2020 të ish-Kryeministrit të Kosovës, Avdullah Hoti, dhe Presidentit të Serbisë, Aleksandar Vuçiç, takimi i fundit Prishtinë-Beograd në Bruksel, ishte zhvilluar në 8 Nëntor 2018, i cili, siç u deklarua atëherë ishte i treti presidencial i fazës finale në dialogun Kosovë- Serbi, i presidentëve Hashim Thaçi e Aleksandar Vuçiç, në procesin drejt normalizimit të marrëdhenieve, kryesuar nga Bashkimi Evropian – Shefja e Politikës së Jashtme të BE-së, Federica Mogherini.

I pari takim presidencial Thaçi-Vuçiç në Bruksel i fazës finale të dialogut është mbajtur në 24 Qershor 2018, ndërsa i dyti në 18 Korrik 2018. I treti takim ishte paralajmëruar për të premtën e 7 Shtatorit 2018, por sipas deklaratave nga delegacioni i Beogradit, Presidenti i Serbisë Vuçiç nuk ka pranuar të takojë Presidentin e Kosovës Thaçi. Përfaqësuesja e Lartë e BE-së Mogherini ka takuar ndaras presidentët, të cilët i kishte ftuar për të vijuar dialogun.

Në këtë proces të dialogut Kosovë-Serbi, që ka hyrë në fazën finale, Prishtina angazhohet për një marrëveshje përfundimtare që do përfshinte edhe njohjen nga vendi i vetëm fqinj që ende nuk e ka njohur pavarësinë e shpallur në 17 Shkurt 2008.

Takimi i 8 Nëntorit 2018 ishte i teti i presidentëve të Kosovës e Serbisë në Bruksel. Në dialogun në Bruksel Kosovë-Serbi për Presidentin Thaçi, të inauguruar në muajin Prill 2016, dhe Presidentin Vuçiç, të inauguruar në Qershor 2017, takimi i 8 Nëntorit 2018 ishte i gjashti, pas të pestit në 18 Korrik e të katërtit në 24 Qershor, të tretë të fazës finale, të vitit 2018.

Ndërsa takimi i 23 Marsit 2018 ishte i treti, pas të parit në 3 Korrik e të dytit në 31 Gusht 2017, ku në fokus ishte një fazë e re e dialogut dhe zbatimi i marrëveshjeve drejt normalizimit të marrëdhënieve.

Në 2017-tën kishte edhe dy takime të tjera në Bruksel në nivelin e lartë. Në 1 Shkurt Kosova dhe Serbia zhvilluan takimin e dytë brenda një jave, në vazhdimësi të takimit të 24 Janarit, me pjesëmarrje të presidentëve bashkë me krerët e qeverive pas 30 raundeve kryeministore të procesit drejt normalizimit të marrëdhënieve, të kryesuar nga BE e mbështetur nga SHBA.

Në këto dy raunde në atë kohë Presidenti i Kosovës Hashim Thaçi u takua me atëherë Presidentin e Serbisë Tomislav Nikoliç. Realizimi i marrëveshjeve dhe dhënja fund situatave tensionuese e retorikave ishte në fokus të ketyre dy takimeve që u zhvilluan ndërkohë që kishte kaluar një vit pa asnjë raund të nivelit të lartë, që nga takimi i 30-të kryeministor, por i vetmi në 2016-tën i zhvilluar në 27 Janar dhe i fundit që nga i pari në 19 Tetor 2012.

Para tetë vitesh, në 19 Prill 2013, në Bruksel, Kosova dhe Serbia – kryeministrat e atëhershëm Hashim Thaçi e Ivica Daçiç, në raundin e 10-të të dialogut, të ndërmjetësuesuar nga Përfaqësuesja e Lartë e BE-së në atë kohë, baronesha Catherine Ashton, kanë parafuar Marrëveshjen e Parë për Normalizimin e Marrëdhënieve, të vlerësuar historike.

Në 30 raundet kryeministrore, 23 takimet Thaçi-Daçiç janë pasuar me 7 raunde të tjera të kryeministrave atëherë Isa Mustafa e Aleksandar Vuçiç të qeverive të reja të zgjedhjeve 2014 në të dy vendet, që u mbajtën më parë në Serbi e pastaj në Kosovë.

Në dialogun në Bruksel Kosovë-Serbi takimi i parë i nivelit të lartë kryeminsitror është mbajtur në vitin 2012 në 19 Tetor, i cili pasonte dialogun teknik, të filluar në 8 Mars 2011.

PËRPJEKJET E SERBISË PËR TAKIME ME PËRFAQËSUES TË KOSOVËS PA NDËRMJETËSIM NDËRKOMBËTAR

Serbia, edhe pas vitit të lirisë së Kosovës 1999 është përpjekur vazhdimisht për takime me përfaqësues të Kosovës pa ndërmjetësim ndërkombëtar. Njëfarë ftese provokuese për takim e bënte edhe para 16 viteve, për të cilën në 17 Maj 2005 në gazetën tradicionale të Kosovës Rilindja në ballinë shkruaja redaksionalin:

ARKIV-RILINDJA, 17 MAJ 2005: FTESË APO PROVOKIM?

Behlul Jashari

Nuk dihet: Kush e ka ftuar dhe a e ka ftuar ndokush kryeministrin e Serbisë për të ardhë në Kosovë më 24 maj.

Nuk dihet: A do të vijë në Kosovë edhe i paftuar dhe pse?

Nuk dihet krejt edhe: Pse i bën ftesë me gazeta kryeministri i Sërbisë kryeministrit të Kosovës për takim në Prizren?

Krejt kjo duket e jashtëzakonshme, jonormale.

E duhet të dihet se nëse do të donte vërtetë të bënte ftesë për takim kryeministri serb do të duhej të propozonte takim në një vend të tretë apo ta ftonte kryeministrin e Kosovës për vizitë në Serbi.

Duhet të dihet se për takim të mundshëm në Prishtinë apo në ndonjë qytet tjetër të Kosovës kryeministri i Serbisë do të duhej ta kishte ftesën për vizitë në Kosovë.

Do të duhej të dihet se deri tash as kryeministri i Kosovës e as kush tjetër nga Prishtina zyrtare nuk e ka ftuar për vizitë në Kosovë kryeministrin e Serbisë.

Duket se me paralamërimin e ardhjes në Prizren i paftuar dhe me ftesën mediale për takim atje kryeministri serb më shumë bën një provokim duke dhënë mesazhin edhe prejudikues e të qenit të Prizrenit dhe Kosovës pjesë të Serbisë dhe Kryeministrit të Kosovës kryeministër të një krahine të Serbisë.

Derisa është kështu nuk mund të pritet se do të ndodhë takimi më 24 maj në Prizren, përkundër gatishmërisë së kryeministrit Kosumi, të shprehur disa herë, për takim me kryeministrin Koshtunica.

Derisa në Qeverinë e Kosovës thonë se nuk ka ardhur asnjë ftesë zyrtare nga Qeveria e Serbisë dhe se ftesat ndërqeveritare nuk bëhen përmes mediave, kyeministri i Kosovës dje paralajmëroi se do të ftojë zyrtarisht për takim kryeministrin e Serbisë.

Por, derisa kabineti i kryeministrit serb hodhi poshtë mundësinë se bisedimet Koshtunica-Kosumi, në vend të Prizrenit, do të mund të mbaheshin “në një territor të tretë”, në të vërtetë tregoi se Beogradi nuk është i interesuar për takime normale me udhëheqësit e Kosovës, të zgjedhurit e votës së lirë e vullnetit demokratik të popullit dhe të vendit që nuk do të jetë kurrë më nën Serbi.

(Redaksional i 17 Majit 2005 i kryeredaktorit të gazetës tradicionale të Kosovës Rilindja, tash korrespondent i Gazetës DIELLI)