Archives for December 2021

LIGESIA as çrrënjoset, as çedukohet

December 20, 2021 by s p

Prof. Dr. Ylli Pango

…Ligësia eshte me të dhënë. Dhunti e zezë. Por edhe formësohet e rrënjoset fort. Në familje, në shoqërinë e ligë ku ngjizet, në rrethana të errta që e harlisin si barishte te keqe…Për rrjedhojë: Njihe Ligêsinë. E njohe? Rriji larg, përbuze nga larg. Shkëput çdo kontakt me të. Përfundimisht injoroje.Po munde harroje.Gabimi me i madh, të kërkosh, ta ndreqësh, riparosh qoftë edhe pak. Kinse për tu treguar i mirë, duke besuar në mirê, a nuk di per ç’dreq……Do grryesh lëkurën, shpirtin, zemrën sa ta prekësh. Është acide, helmuese, ngjitëse… . Le pastaj t’i afrohesh më shumë…Të pervelonJemi jo pak, ne që e kemi provuar gabimisht ta prekim. Dhe kesisoj e kemi mbajtur dhe gjallë. Ndryshe nuk do kish me ç’të ushqehej e do hante veten.Megjithese edhe në këtê rast do mbijetonte. Se veç një pjesë e vogel e së Ligës, eshte e sojit te akrepit. Shumica e saj, edhe kur i afron ngordhja,tenton të helmojë të tjerët perpara vehtes…Interesant: eshte e pavdekshme e keqja.

E ardhmja nuk mund të jetë banaliteti

December 20, 2021 by s p

Agim Baçi

Ka pak nga ata që besojnë sot se mund të ndryshojnë diçka në përditshmërinë e tyre, e aq më pak në shoqërinë ku jetojnë. Pjesa më e madhe besojnë se janë të pafuqishëm të përballen me manipulimin që vjen nga televizioni, nga politika, nga frikërat prej të këqijve apo nga drogat dhe joshjet e ndryshme. Sipas filozofit spanjoll, Fernando Savater, pjesa më e madhe mendojnë sipas logjikës: “Meqenëse nuk jemi të lirë, nuk kemi faj për çka ndodh…”.Është pikërisht kjo filozofi që ka rritur numrin e kurrizulurve, kokëtundësve, e gjithë të tjerëve që presin diçka vetëm nga të tjerët, pa besuar se ndryshimi nis pikërisht nga vetë ata. Filozofja Hannah Arendt solli në vëmendje “banalitetin e së keqes” (1963), duke iu referuar rastit të gjeneralit të SS-së dhe Drejtorit të Zyrës për Çështjet e Hebrenjve, Adolf Eichmann, i cili gjatë procesit gjyqësor rrëfeu se ishte sjellë si një burokrat i bindur pa u thelluar në pasojat e veprimeve të tij që çuan miliona hebrenj drejt shfarosjes.Në analogji të njëjtë me Eichmann u sollën thuajse në këto tridhjetë vite gjithë bashkëpunëtorët e ish-sigurimit apo hetuesit e ish-regjimit të Enver Hoxhës, teksa kanë deklaruar rëndom se “ashtu ishte koha dhe se ata zbatuan vetëm ligjet e kohës”. Një gënjeshtër e rrëzuar nga shumë dëshmi të të mbijetuarve nga burgjet dhe internimet, të cilët kanë rrëfyer se si një pjesë jo e vogël e ish-hetuesve apo zyrtarëve të rangjeve të ndryshme i kanë kapërcyer ligjet e kohës, shpesh nga zelli për t’u treguar bindjen e tyre dhe gatishmërinë e tyre për të bërë gjithçka që do t’u kërkohej.“Banaliteti i së keqes” mbetet një nga çështjet më të diskutueshme edhe sot, thuajse në të gjithë botën, pasi shumë njerëz, ashtu si Eichmann, vijojnë të mbrojnë apo fshehin të keqen ndaj të tjerëve, duke u bërë shpesh shumë më të rrezikshëm sesa ata që e bëjnë një të keqe publikisht apo me dashje. “Republika e banalëve” është një republikë në rritje, që pengon vazhdueshëm njerëzit drejt lirisë, kuptimit, e sidomos drejt guximit për të rrëfyer atë që i shërben një shoqërie më të mirë, më dinjitoze. Këtij hutimi përpara kuptimit të Lirisë, si dhe të sjellurit banalë, i kanë shërbyer edhe dhjetëra botime lidhur me supozime konspiracionesh të ndryshme, duke synuar pikërisht të godasin një nga pasuritë më të mëdha të njeriut- Kurajën për të Ndryshuar! Duke tentuar t’i krijojnë idenë njeriut se gjithçka është paravendosur dhe se ai nuk ka asnjë mundësi të ndryshojë rrjedhën, ata mbjellin dekurajimin. Një problem ky që në Shqipëri, nëse do të kërkohej ndonjë sondazh verifikues, do të ishte besoj një nga problemet më të mëdha – dekurajim dhe ankth nga gënjeshtrat.Përballë këtij banaliteti të parët duhet të nisin betejën ata që jetojnë me fjalën, ata të cilët nuk shkruajnë vetëm për vetveten. Më së paku, duke rrëfyer atë çka humbim çdo ditë nga shmangia e përgjegjësisë dhe dorëzimi që iu ndodh gjithkujt që pranon të jetojë në banalitet…

Në vigjilje të 32 vjetorit të themelimit të LDK-së (2)

December 20, 2021 by s p

“JUGOSLLAVIA PA TITON” DHE “HABIA” E BAKARIÇIT PËR KOSOVËN REPUBLIKË!

Nga Jusuf BUXHOVI

Rëndësia e “Lidhjes Demokratike të Kosovës” si partia e parë politike shqiptare në ish Jugosllavi në procesin e shtetndërtimit të Kosovës, nuk mund të shihet jashtë rrethanave që sollën krizën e Jugosllavisë pas vdekjes së Titos si dhe proceset e tranzicionit që përfshiu vendet ish komuniste pas rënies së Murit të Berlinit në nëntor të vitit 1989, bashkimit të Gjermanisë, shpërbërjes së Bashkimit Sovjetik dhe rënies së detantit ku Jugosllavia për dyzet vjet qëndroi në zonën midis Perëndimit dhe Lindjes. Në këtë proces të kthesave të mëdha historike, duhet kuptuar drejt evolucionin e kërkesave politike të “Lidhjes Demokratike të Kosovës” për barazi të plotë në kuadër të federatës jugosllave, siç kërkohej në fillim me programin e aprovuar në Kuvendin Themelues më 23 dhjetor 1989 deri te kërkesa për shtet të pavarur, pas vendimit të Konferencës së Hagës të 20 gushtit 1991 kur Jugosllavia, në përputhje me Komisionin e Badinterit, u shpall në shpërbërje.Por, evolucioni i kërkesave politike të LDK-së nga ato për barazi deri te shteti i pavarur, pikënisjen e ka të kërkesa për Republikën e Kosovës, që për herë të parë u manifestua në diskutimet për ndryshimet kushtetuese të vitit 1968 të organizuara nga kalasa e atëhershme politike dhe në demonstratat e studentëve që shpërthyen gjatë nëntorit të atij viti në shumë qytete të Kosovës për t’u përmbyllur më ato madhështore të 27 nëntorit në Prishtinë mbi të cilat pastaj do të ngriten thuajse të gjitha shqetësimet nga ato politike e deri te ato gjeostrategjike rreth fatit të Jugosllavisë pas Titos, si një barometër të raporteve të reja edhe në kuadër të sferave të interesit të përmasave botërore. Në Gjermaninë kjo çështje zinte vend të rëndësishëm në debatet politike dhe ato mediale, meqë dyshohej se pas Titos do të kishte Jugosllavi të Titos, gjë që kjo mund të ndikonte që fryma e ndryshimeve që kishte filluar me Perestrojkën dhe Solidarnoscin në Lindje, në Jugosllavi, mund të merrte kah të kundërt, pra të një konflikti midis forcave reformuese dhe atyre unitariste të drejtuara nga serbët, të cilët jo vetëm që nuk do ta lejojnë avancimin e pozitës kushtetuese të Kosovës në federatë, në nivel të republikës, por do ta rrënojnë atë, siç edhe ndodhi në marsin e vitit 1989.Kështu, nga fillimi i vitit 1979 e deri në maj të vitit vijues, sëmundja e Titos do të bëhej çështje publike dhe, me të, në opinion legjitimitet do të fitojë edhe shqetësimi se çfarë do të bëhet me trashëgiminë e tij. Televizioni, radioja dhe mbi të gjitha gazetat qendrore dhe revistat me autoritet si “Frankfurter Allgemeine Zeitung”, “Die Zeit”, “Die Welt” dhe magazina “Der Spiegel”, secila rrihte telin në mënyrën e vet. E përbashkët e të gjithave megjithatë ishte se me vdekjen e Titos Jugosllavia nuk do të ishte më ajo që kishte qenë deri atëherë. E përditshmja konzervative “Die Welt”, shihte të vetmen mundësi që Kosova të ngrihej në shkallën e republikës së barabartë me të tjerat dhe kjo të ndodhte para se Tito të vdiste. Nga faktori ndërkombëtar kërkohej që në këtë drejtim të ushtrojë ndikim ndaj Beogradit para se të bëhet vonë. Gazeta “Frankfurter Allgemeine”, me ndikim të madh te elita intelektuale e vendit, por edhe në hapësirën tjetër gjermanofolëse, përkrahte kursin e Kosovës republikë të barabartë me njësitë e tjera të federatës, por këtë e shihte të realizueshme jo më nga Tito, që ishte në shtratin e vdekjes, po nga faktori ndërkombëtar, i cili elitës jugosllave do t’ia shtronte dy kushte: ruajtjen e kursit të vetëqeverisjes socialiste dhe të marrjes së obligimit që menjëherë të iniciojë ndryshimet kushtetuese me anën e të cilave Kosovës duhet t’i jepet statusi i republikës së barabartë me të tjerët. Kërkohej po ashtu që konsensusi i udhëheqjes në federatë të precizohej ashtu që të përjashtojë çfarëdo përpjekjesh unitariste apo hegjemoniste. Në këtë përvijim, megjithatë, Kosova dhe roli i saj i paraprogramuar për krizën jugosllave tashmë shihej qartë. Këtë, madje, do ta pranojë edhe bashkëpunëtori i vetëm besnik i Titos nga ditët e hershme të luftës për Jugosllavinë e tretë, Vladimir Bakariçi, anëtar i Kryesisë së Komitetit Qendror të Lidhjes së Komunistëve nga Kroacia, ende me ndikim të madh, që po mos të ishte i moshuar dhe i sëmurë prej kohësh, sigurisht do të merrej si i vetmi që do të mund të merrte frerët e drejtimit të vendit për të ecur binarëve të Titos.Shkas, që të flasë me një gjuhë fare të drejtpërdrejtë rreth kësaj çështjeje, do të paraqesë botimi i librit të analistit të njohur gjerman Karl Gustav Shtrëm “Jugosllawien one Tito” (Jugosllavia pa Titon), që doli nga shtypi nga mesi i vitit 1979, pra kur edhe botërisht nga ana e kreut politik dhe shtetëror të Jugosllavisë u pranua se Tito ishte i sëmurë dhe ishte çështje se kur do të shkonte. Shtrëm, publicist, i cili gjatë gjithë karrierës së tij si gazetar ishte marrë me Ballkanin dhe në fokus kishte pasur Jugosllavinë e pasluftës si dhe zhvillimet në të, kishte bërë një studim të gjatë, ndryshe nga ato të shumtat që ishin botuar për Titon dhe Jugosllavinë për vite të tëra në Gjermani, ku rëndom ishte përkrahur kursi i tij, duke u parë si një mundësi që socializmi megjithatë të mos jetë vetëm koncept ideologjik, por edhe zhvillimor i një modeli të ekonomisë liberale. Meqë libri kishte zgjuar shumë kërshëri në Gjermani dhe përreth, po edhe në Jugosllavi prej nga reagimet gjermane përcilleshin me vëmendje, e majta gjermane në pushtet, e vetëdijshme se gjithnjë e më shumë po i zbeheshin atutë për vetëqeverisjen jugosllave si model të socializmit demokratik në botë dhe të ngjashme, sigurisht se kishte qenë e interesuar që librin e Shtrëmit ta çojë në nivelin e një debati të gjerë, ku do të përfshihej edhe ana jugosllave, veçmas ndonjëri nga bashkëpunëtorët më të afërt të Titos, që mund të thoshte diçka me peshë. Andaj, ishte shfrytëzuar rasti që promovimi të bëhej pikërisht kur njeriu më i besueshëm i Titos të gjendej mysafir i Fondacionit “Fridrih Erbert” në Bon, që paraqiste qendrën ideologjike të të majtës gjermane. Se kjo ishte bërë me qëllim, nuk do mend. Por, që edhe Vladimir Bakariçi aty nuk do të ishte rastësisht, e dhe kjo nuk duhej hequr nga mendja.Por, çfarë do të thoshte Bakariçi?…Kjo tashmë preokuponte mediat. Preokuponte edhe elitën nga spektrit i gjerë politik gjerman. Spekulohej se ishte aty për të sjellë një mesazh të Titos Perëndimit?… Dhe, çfarë do të ishte mesazhi?… Qetësues?… Shqetësues?… Ose pak nga të gjitha?…Fakti që në promovim nuk do të merrnin pjesë dy nga personalitet kryesore të të majtës gjermane Vil Brant dhe Helmut Shmit, të cilët një ditë më parë kishin pritur Bakariçin dhe sipas një kumtese thuhej se “kishin pasur shkëmbim të dobishëm mendimesh”, ishte përcjellë me thashethemet se porosia e Bakariçit mund të mos ishte sipas shijes së të majtës gjermane?…Vetë rrjedha e promovimit të librit dhe ato që do të thuhen në të do ta vërtetojnë këtë dyshim.Por, çfarë ishte thënë në të vërtet në atë promovim, që ai të cilësohej si rrënim i iluzionit për Jugosllavinë e qëndrueshme edhe pas Titos, edhe pse nga Beogradi tashmë vinin “betime” se edhe pas Titos mbetej Tito?…Asgjë më shumë seç sillte libri. Pra, që e nesërmja e Jugosllavisë ishte e paqartë dhe e pasigurt. Do të thuhej se ajo do t’u nënshtrohej sfidave të ndryshme, që do të jenë të mëdha, ndër të cilat më shqetësuesja shfaqej Kosova për të vetmen arsye pse nuk ishte ngritur në nivelin e republikës së barabartë me të tjerat, dhe se me statusin gjysmak, ofronte mundësi të mira që të gjithë kundërshtarëve dhe armiqve të Jugosllavisë të viheshin në veprim secili për hesapet e veta, kjo tashmë dihej. Por, po ashtu nga ana tjetër, nuk dihej se betimi i asaj “pas Titos mbetej Tito”, ishte përnjëmend farsë, apo diçka që kishte përmbajtje, po që ajo duhej të dëshmohej në përputhje me sfidat me të cilat do të ballafaqohej?Gjatë gjithë kohës sa ishin paraqitur referuesit kryesorë, pa marrë parasysh ato që thuheshin prej tyre, ku librit i bëheshin edhe vërejtje dhe quhej tendencioz madje pse shihte vetëm zi dhe jo edhe bardh dhe të ngjashme, vëmendja e të pranishmëve ishte drejtuar kah Vladimir Bakariçi dhe ato që do të thoshte në fund. Dhe më në fund, fjala do t’i jepej edhe Bakariçit. I rrudhur nga vitet por edhe sëmundja, i bërë kruspull, nuk do të thotë tjetër pos që autorin e përshëndeti me atë që tha: “kundrimet interesante”.Salla ngriu. Ishte vallë e mundur që ai të sillej aq me mospërfillje me audotiriumin tejet reprezentativ që e ishte aty për të pritur “kundërpërgjigjen” ndaj një libri që Jugosllavinë e shihte me dioptri tejet pesimiste?…Mëdyshjet ishin ndër më të ndryshme. Dhe, do të shtoheshin edhe më tej po mos të ishte një gazetar, i cili Bakariçit ia drejtoi pyetjen “pse Kosova nuk mund të bëhej republikë”, me çka pyetja e shtruar më shumë ishte një si kundërpërgjigje rreth asaj që para tij ishte kundërshtuar ashpër nga zëvendës ambasadori jugosllav në Bon, Predrag Kostiq, i cili kishte derdhur shumë mllef ndaj autorit pse të ardhmen e Jugosllavisë e kishte lidhur me një problem që ishte i shpifur, kur si tha, kombësitë nuk mund të kenë shtet në shtet, meqë shqiptarët shtet amë kishin Shqipërinë!Pa një pa dy, Bakariçi, me një buzëqeshje ironike tha se “ nuk e dinte as vetë pse Kosova nuk ishte republikë…”Ironia e Bakariçit kishte qenë e mjaftueshme të kuptohej sa të drejta kishin qenë vlerësimet e autorit dhe njëherësh sa i madh shfaqej dëshpërimi i atyre që tek Jugosllavia dhe rruga e socializmit vetëqeverisës ishin munduar t’ i varnin shpresat si për një model të ardhmërisë.Megjithatë, fjalët e Bakariçit, siç i kishin dhënë të drejtë shqetësimit për të ardhmen e pasigurt të Jugosllavisë, njëherësh kishin hapur dilemën si dhe sa ato mund të ishin përnjëmend pjesë e mesazhit që Tito ia jepte botës në atë mënyrë?…Po atë mbrëmje Ambasada e Jugosllavisë në Bon, për nder të Bakariçit do të organizojë një pritje në kështjellën e Bad Godesbegut, vend i dashur i kancelarit të parë gjerman Bizmakut, por edhe i një takimi pak të njohur të Çemberlenit me Hitlerin në prag të nënshkrimit të marrëveshjes së njohur të Munihut, të vitit 1939 kur Europa do të nënshkruajë kapitullimin para Hitlerit. Në pritje ishte i pranishëm thuajse i gjithë kori diplomatik. Nga kreu i elitës politike gjermane merrte pjesë Vili Brant, Franc Jozef Shtraus, Hans Ditrih Gensher dhe personalitete të tjera të rëndësishme kulturore të vendit, përfshirë këtu edhe shkrimtarin e njohur Hanjrih Bëll, regjisorin Reiner Fasbinder dhe të tjerë. Bakariçi, me shikimin e lëshuar, rrinte i ulur midis Brantit dhe Shtrausit. Dukej i lodhur. Dhe kjo bëri që të mos rrijë deri në fund në pritje. Bashkë me të do të largohen edhe Branti dhe Shtrausi, por do të mbetej Gensheri dhe të tjerët. Të pranishmit i përshëndeti vetëm me ngritjen e gotës së shampanjës, që e preku vetëm me buzë.(Shkëputje nga libri “Kthesa historike 1 – Vitet e Gjermanisë dhe epoka e LKD-së”, botues “Faik Konica”, Prishtinë, 2008.)

Një meteor që ndriçoi bukur…

December 20, 2021 by s p

Ymer Çiraku

Këto ditë, sapo ka dalë nga shtëpia botuese Toena libri me titull: “Aroma e një kohe që po ikën”, i cili i kushtohet aktivitetit të trupës së njohur profesioniste të estradës së Sarandës. Libri është përgatitur nga regjizori, Vangel Agora, ku kanë bashkëpunuar me shkrime e kujtime mjaft emra të njohur si: Josif Papagjoni, Limoz Dizdari, Pëllumb Kulla, Niko Kacalidha, Filip Çakuli, Viktor Zhusti, Miho Gjini, Luftar Paja, Enver Isufi, Osman Mula, Alqi Lepuri e mjaft të tjerë. Botime të tilla, marrin vlerë sepse mbajnë gjallë kujtesën dhe vlerësimin e nderimin për punët e vyera nëpër vite. Që te ne për fat të keq, ndodh që të treten lehtësisht në terrin e harresës. Prandaj është për t`u çmuar edhe nisma e Bashkisë së qytetit për ta mbështetur botimin e këtij libri.Për dikë të interesuar më shumë, kam vendosur më poshtë, shkrimin tim të përfshirë në këtë botim.Kur nga miku im i kahershëm dhe i çmuar, Josif Papagjoni, mora vesh për projektin e përgatitjes së një historishkrimi mbi aktivitetin e trupës së teatrit të estradës së Sarandës, vetëtimthi m`u ngjallën edhe mua kujtimet e bukura rreth kësaj trupe artistike, që përcillte aq shumë buzëqeshje, humor të mençur dhe melodi të ngrohta joniane, atyre viteve të hershme. Pikërisht të asaj kohe të mesviteve `70-të, kur edhe unë, pata rastin dhe kënaqësinë e madhe, që ta njihja e ta shijoja emocionalisht nga afër repertorin e kësaj trupe. Mbresat janë të shumta për ata njerëz që punuan si regjizorë, aktorë, instrumentistë e libretistë. Ata kishin talentin e lindur, por kishin edhe shpirtin qytetar për të t`iu krijuar e dëshmuar spektatorëve – atë jetën e magjishme paralele të artit. Duke ua larguar kështu për ca çaste atë grinë e realitetit të përditshëm. Kjo trupë besoj se e arriti majën e lartë të saj, sidomos me vënien në skenë të disa komedive të plota muzikore, me librete të shkrimtarit të talentuar Enver Isufi, me muzikë të kompozitorit të shquar Agim Prodani. Përballimi i pjesëve të këtij formati, ishte vërtet një guxim i madh artistik, me të cilat nuk ishin përballur dot edhe trupa qëndrore profesioniste. Por këto pjesë të plota skenike u realizua pikërisht në Sarandë, ku do të shpaloste fantazinë e tij krijuese regjizori i njohur Thoma Milaj, si dhe skenografi Lefter Çeko. Kompozitori A. Prodani, sëbashku dhe me bashkëshorten e tij, këngëtaren e mirënjohur Anita Take, ndihej si në shtëpinë e tij për disa muaj qëndrimi pranë kësaj trupe. Këngëtarja A. Take, pas shumë vitesh tërheqjeje nga skena, pikërisht këtu, ajo dha një nga koncertet e saj të mrekullueshme, që do t`i krijonte pasionin dhe besimin e rifillimit të karrierës së saj shkëlqimtare por të ndërprerë, karrierë që pastaj nuk do të ndalej më viteve më pas. Saranda falte mikpritje, falte dashuri, frymëzim dhe energji të pandalur për krijimtari artistike. Shkrimtarët korifej të satirës dhe humorit si Qamil Buxheli e Pëllumb Kulla, ishin për disa vite të ftuarit e nderit për realizimin e materialeve të repertorit të trupës profesioniste. Ato ishin vërtet shfaqje të mëdha – për nga niveli profesionist i repertorit, i aktrimit, i muzikës. Dua të vë në dukje se ato ishin përgjithësisht pjesë të atilla skenike, aq të mirëpritura nga spektatori vendas dhe ai i gjithë vendit, gjatë pushimeve të verës, ku ndihej hareja dhe gëzimi i bukur njerëzor, ashtu si i derdhte këto me farfuritje të mrekullueshme edhe vet ai qytet dhe ato anë kudo, nga deti, fusha e mali, që nga Konispoli e Leshnica, e deri bregut të detit. Sepse përcilleshin me art e përkushtim dhe pa ngarkesa të rënda e të rëndomta ideologjike. Veçanërisht bisedat mes mjeshtrave të ftuar, ishin akademi të vërteta arti, ku shkëmbeheshin përvoja, pikëpamje dhe informacion mbi letërsinë dhe artin në përgjithësi. Të gjithë përfitonin prej njeri tjetrit dhe të gjithë shijonin batutat në harenë e pushimeve buzë detit, ulur në lokale, ku të çante hundët jodi i Jonit dhe aroma e peshkut të pjekur. Dhe ku nuk mund të mungonin e ishin përherë të pranishme sigurisht sirenat tërheqëse e të magjishme, që vinin prej mrekullive të mozaikëve të shumtë të tempujve të Onhezmit antik (Saranda e sotme), prej statujave të Butrintit e prej jehonave të largëta të këmbanave të kishës së njohur të dyzet shënjtorëve, atje sipër në kalanë e Lëkursit.Kjo trupë, pati një shkëlqim të vërtetë mbresëlënës për kohën e vet. U shfaq me rrezatimin e një meteori, që trupëzoi bukur dritën e artit, të cilën, e shijuam dhe e kujtojmë me përmallim të gjithë ne, që patëm rastin dhe fatin t`i ndjekim shfaqjet e saj. Nuk i heq nga mendja kupletet e bukura të Theofil Haxhijanit, këtij zë ëmbli, bashkë me të shoqen, Violetën. Edhe sot kur i kujtoj, më zë hareja me rolet e bukur të Lekë Mosit, Mufit Brajës, Jorgo Nanos, Illo Martikos, lëre pastaj zhdërvjelltësinë e Haki Spahos, karakteret e Gaztere Shkurtit, natyrshmërinë e Karafil Shenës, hirin skenik të Vangjel Agorës; dhe më tej muzikën e Thoma Gjonit, që na mbushte shpirtërat, tingujt virtuozë të kitarës së Adem Dacit, violinistin e talentuar Tomi Stefanidhi, zërin e ngrohtë të Telemak Papapanos, interpretimet solide të Lefter Agorës, timbrin vokal të Gani Dokos,, Pëllumb Zotos, Fane Kombulit etj. Do t`i quaja pa droje: Artistë të vërtetë. Po sot? A mund të ringrihet, a mund ta shohim sërish një trupë të tillë?Sigurisht, që kjo do të ishte një dëshirë e bukur, por sot për sot, me sa duket, mbetet në kufijtë e të pamundurës. Por fundja, mbetet Kujtimi i Bukur për institucionin e atij teatri të varietesë, e bashkë me atë kujtim, ngjizet edhe një Shpresë. Shpresa se ai teatër, mund të ringrihet një ditë. Doemos, me një profil strukturor e filozofi funksionimi të rinovuar. Por përherë me misionin e panegociushëm të rrezatimit të artit të bukur, që fal pa kushte buzëqeshjen dhe dashurinë njerëzore.

KINA 283 HERË “DEMOKRACI E VËRTETË”

December 20, 2021 by s p

Nga DANILO TAINO – “Corriere della Sera”, 15 dhjetor 2021. Përktheu: Eugjen Merlika

Ka një numër të dobishëm për të kuptuar si do të jetë viti 2022 për Kinën dhe kryetarin e saj, Xi Jinping. Janë herët që termat “demokraci” dhe “demokratike” janë përsëritur në një document të botuar në 4 dhjetorin e shkuar nga Zyra për informimin e Këshillit të Shtetit, pra të qeverisë qëndrore. Nën titullin “Kina: Demokraci që funksionon” pohohet se në Vënd arrihet ushtrimi i demokracisë zgjedhore më të madhe në botë, zgjedhjet vendore në të cilat marrin pjesë 900 milionë kinezë. Në të vërtetë bëhet fjalë për votime që venë vetëm vulën vendimeve e emërimeve të para-urdhëruara, por nuk ka rëndësi: udhëheqjes kineze i interesonte të kundërshtonte Mbledhjen e nivelit të Lartë të Demokracive, t’organizuar në ditët e shkuara nga Joe Biden.

Sipërmarrja kërshëruese për të përcaktuar demokratik një sistem qeverie kineze, ka vazhduar në mjetet e informimit të kontrolluara nga Partia Komuniste për të mbështetur tezën se çdo Vend nuk duhet të marrë për model demokracinë e Shteteve të Bashkuara por të zhvillojë atë të tijën. Siç ka bërë Kina, ku “udhëheqja e Partisë Komuniste është siguria themelore” për atë që dokumenti përcakton si “proçesi i tërë i demokracisë së popullit”. Pastaj pika e fortë: “Mënyra m’e mirë për të vlerësuar nëse një sistem politik i një Vendi është demokratik dhe veprues është të vërejturit nëse pasardhja e udhëheqësve të tij është e rregullt dhe në përputhje me ligjin”.

Një pohim që shumë vëzhgues e kanë lexuar si referim për Kongresin e Partisë të gjysmës së dytë të vitit 2022, ku Xi do të zgjidhet për një mandat të tretë, fakt që nuk ndodhte prej 30 vitesh (ishte caku i dy mandateve të shfuqizuar nga vetë Xi më 2018). Për kryetarin kinez, 2022 do të jetë një vit vendimtar, në të cilin do të ketë nevojë për qëndrueshmëri, për të çuar në fund projektet e tij të trashëgimisë. Por ekonomia është në ngadalësim: rritja e saj është vetëm 4,9 % në tremujorin e tretë të vitit 2021. Problemet e borxheve shtohen: ata të sektorit të ndërtimeve, që vlerësohen për 29 % të PPI, kanë dalë në dritë me paaftësinë paguese të gjigandit Evergrand dhe tani zbulohet se autoritetet vendore kanë grumbulluar borxhe (të paregjistruara) të pamasa, simbas bankës së Goldman Saks, të barabarta me 8300 miliardë dollarë, më shumë se 50 % të PPI kinez. “ 2022 do të jetë një kalim i brishtë për udhëheqjen e Pekinit dhe për Xi: brënda duhet të shmangin kriza e jashtë duhet të vazhdojnë të tregohen agresivë, tani edhe si kampionë të demokracisë së vërtetë. Kaosi global rritet.

“Corriere della Sera”, 15 dhjetor 2021 Përktheu Eugjen Merlika