Archives for March 2022

RIPËRTËRIRJA SHPIRTËRORE RUSE

March 14, 2022 by s p

Shqiprim Pula

Njohës i së Drejtës dhe Marrëdhënieve Ndërkombëtare/

Pak kohë përpara vitit 2000 para se të zgjidhej President i federatës Ruse Vladimir Putin, kishte deklaruar, Rusinë nuk e sheh larg Europës dhe botës. Por, lindi një shqetësim i ri, edhe i rrezikshëm!. Po kush e shkaktoi? Ku është pikënisja? Në ditët e sotme, Rusia e pas 22 viteve, e drejtuar nga Vladimir Putin për shkak të agresionit ndaj Ukrainës, nga Europa e bota u izolua, me disa përjashtime. Përmbrenda Unionit Sovietik ishin 15 republika, po cilësuar për nga madhësia e rëndësia, Rusia, Ukraina dhe Bjellorusia ishin liderët e Unionit të atëhershëm. Të përbashkëtat e tyre tregonin ngjashmëritë si ndërmjet vëllezërve, por nga baballarë të ndryshëm. Përgjatë shekullit 20-të, kombi, religjioni dhe rregullimi shtetëror morrën kuptim dhe formë, për të gjitha vendet që vazhdonin të përmbushnin formësimin si të mëvetësishëm. E si rrjedhojë, përgjatë 1989-1991 kjo frymë morri rrjedh edhe brenda vendeve të Unionit Sovietik, prandaj dhe vendosën të ndaheshin. Por, drejtuesit e tanishëm të Kremlinit dhe mbështetësit e tyre, shpërbërjen e Unionit Sovietik e konsideruan si fatkeqësia më e madhe globale gjeopolitike.

Perandori Nikolai i Parë dhe Ivan Aleksandrovich Ilyin, dy personazhet shpirtëror të ripërtëritjes – ortodoksia dhe identiteti kombëtar si përkufizime ishin kultivuar nga perandori Rus Nikolai i Parë, sipas të cilit, Rusia duhet të mbetet e bazuar dhe e udhëhequr. Dhe po këto parime, u përvetësuan edhe nga Putin, kështu duke e krijuar kultin të një udhëheqësi të pagabueshëm politik të progresit social e ekonomik, përmes mediave që e mbeshtetnin Kremlinin. Kurse, filozofia e Ivan Aleksandrovich Ilyin shërbeu si ripërtëritje shpirtërore Ruse e preferuar për Putinin, ndërkaq, libri i tij “Detyrat Tona” si frymëzim për patriotizmin, ndjenjën e nderit për Rusinë, sakrificën për të mirën e atdheut dhe disiplinën politike si udhëzues, për rivendosjen dhe rilindjen e një Rusie në kërkim të pozicionimit botëror.

Lufta e ditëve të sotme në Ukrainë, pos tjerash, ka të bëjë edhe me Rusinë e Kievit. Federata Ruse e sotme e konsideron Kievin, shteti i parë sllavo-lindor i krijuar diku në shekullin e 9-të nga fiset vikinge, nga ku dolën rusët, ukrainasit bjellorusët e të tjerë, ndërsa ortodoksinë e kultivuan nga Bizanti. Filozofi Ivan Ilyin, të cilin Vladimir Putin e konsideron frymëzues shpirtëror, përveҁ identitetit kombëtar Rus i mohonte të tjerët si ukrainas, bjellorusë, estonezë, letonezë apo pakica të tjera. Rol të theksuar kishte edhe Kisha Ortodokse Ruse e cila ndihmonte Kremlinin politikë duke u kujdesur në edukimin e brezave mbi trashigiminë e vlerave Ruse, për ruajtjen e ‘botës ruse’, qoftë edhe duke ndërhyrë ushtarakisht. Në 2008-tën, ndërhyrja në dy territoret e Gjeorgjisë (Abkhazia dhe Osetia Jugore) si dhe në 2014-tën, ndërhyrja në dy territoret e Ukrainës (Donbasi dhe Krimea) ishte kundërvënje ndaj perëndimit, e për rrjedhojë, nga konflikti i ngrirë u krijua paqëndrueshmëri reale mbi perspektivën politike të tyre.

Lufta e ditëve të sotme në Ukrainë, si pikënisje mbeti nga konflikti midis Viktor Janukovyç dhe rivalit të tij kryesor politik, Julia Timoshenko. Në Shkurt 2014 ‘Revolucioni i Dinjitetit’, ndërmjet rivalëve politikë krijoi trekëndëshin Ukrainë-Rusi-Perëndim; nëse Ukraina do mbetej me lindjen, nëse Ukraina do të rrugëtoj drejt Perëndimit apo të mbetej ura lidhëse midis tyre!

Historiografia politike e tyre tregon afërsinë që kishin thurrur ndër-shekujsh, shteti Rus i Kievit, besimi ortokos i përhapur nga Kievi, kuptimi i Ukrainës konsiderohej kuptimi i vet Rusisë; prandaj Ukraina e djeshme dhe e sotme, nuk do të konsiderohet asnjëherë një territor më afër perëndimit e larg Rusisë. Një nga kushtet për ndalimin e luftës u tha të jetë zëvendësimi i qeverisë që do nënkuptohej të jetë pro-Ruse, dhe se ҁfarë don Rusia nga Ukraina është atë që praktikisht e bën Bjellorusia. Ukraina, është fushëbeteja gjeopolitike e konfrontimit Lindje-Perëndim, e specifikisht Europës me Rusinë.

Prof. dr. Aleksandër Xhuvani- personalitet i shquar i arsimit, shkencës dhe çështjes kombëtare

March 14, 2022 by s p

Bledi Filipi

Me veprimtarinë studimore të gjatë e të begatshme dhe me arritjet e shumta të saj, prof.dr. Aleksandër Xhuvani ka zënë një vend të veçantë, qëndror në historinë e gjuhësisë shqiptare. Ai punoi tërë jetën, me dashuri dhe ngulm, për gjuhën shqipe, si lëvrues dorëmbarë e studiues io talentuar i saj, duke lënë gjurmë të pashlyera. (Domi, 1986:43). Aleksandër Xhuvani lindi më 14 mars 1880 në Elbasan. Ai është një nga figurat qëndrore të gjuhësisë dhe të kombit shqiptar. Mjaft i apasionuar rreth çështjes së gjuhës shqipe tërë jetën e tij. Ai mbetet shkencëtari, albanologu, gjuhëtari, metodisti i teksteve të gjuhës shqipe, të studimit të mësimdhënies së gjuhës saj në shkolla, pedagog, tekstolog, përshtatës, psikolog, ideolog etj. (Karapinjalli, 1998:123). Në fushën e mësidhmënies ka kontribut të shquar, po aq sa në fushën e shkencës për të përmirësuar dhe identifikuar problematika thelbësore të gjuhës. Punëtor metodik e i palodhur deri në fund të jetës së tij, ai më anë tjetër ka qenë gjithmonë i matur e i durueshëm në dëgjimin të mendimit të të tjerëve, gjë që e lejonte të arrinte në përfundime shkencore objektive, dhe që e bënte të lehtë bashkëpunimin. (Çabej, 1980:84). Nga studiuesit konsiderohet si nga pedagogët më të shquar të shekullit të XX, si ‘’mësuesi i mësuesve’’. Ai ka qenë edhe drejtuesi kryesor i shkollës Normale të Elbasanit që ka qenë e famshme për kohën e tij, ndryshe ajo ka qenë nga shkollat më të forta profesionale në rangun kombëtar nga ku dilnin intelektualët e kohës. Aleksandër Xhuvani ka qenë një aktivist i flaktë, jo vetëm i gjuhës, por i çështjeve patriotike në lidhje me emancipimin e shoqërisë shqiptare deri në metodat e tij të përparuara të mësimdhënies dhe të ofrimit të një kuadri arsimor ku spikaste edhe metoda bashkëkohore. Ai ka qenë një figurë qendrore me bashkëpunim me shumë figura patriotike të rilindjes kombëtare si me Lef Nosin, Mihal Turtullin, Filip Shirokën, Çajupin, Faik Konicës, Eqrem Çabejin, Luigj Gurakuqin etj. (Çeliku, 2000:127). Pedagogjia sipas tij është shkencë dhe art i edukatës me rëndësi shumë të madhe shoqërore dhe kombëtare.

Kontributi i studiuesit Aleksandër Xhuvani është i jashtzakonshëm.

Një jetë e tërë në veprimtarinë e gjuhës shqipe, në mbledhjen e veprave të studiuesive të tjerë që janë marrë me gjuhën shqipe, një metodist për përmirësimin sa më shumë të mësuesve në gjuhën shqipe. (Osmani, 1986:211). Në metodikat e tij ai ndërthuri gjithë profilet shkencore të kohës që shërbenin për mësimdhënien, që nga anët sociologjike e deri te ato filozifike, e sidomos një kontribut të madh në aspektin psikologjik në raportin e mësimdhënies midis mësuesit dhe nxënësit. Nga kjo hidhesh fare lehtë në disiplinat të veçanta të fushës shkencore pedagogjike. Një kontribut të madh ai ka dhënë edhe në fushën e historisë së pedagogjisë botërore që nga krijimi i shkollave në Greqinë e antikitetit, që me shkollat e Miletit, Akademinë e Athinës e deri tek vitet e fashizmit dhe metodikat pas Luftës së 2 Boterore, nga antikja deri te metodologjitë më të pwrparuara të Europës. Pedagogjikja e tij iu përshtat mjaft rrymave shkencore në Evropë dhe në Amerikë, duke përfshirë këtu veprën e Mojmanit, Ribosë, Klapareidit, Shternit, Xhemsit, si dhe psikologëve të kohës si Frojdit, Adlerit, Piazhesë etj. ai ishte një nga shtyllat kryesore të metodikës së gjuhës shqipe. Jeta e tij u bë e pandashme nga pedagogjia dhe gjuha shqipe. Ai është një nga figurat më të rëndësishme të gjuhësisë, një panteon që çdokush do të përulej me respekt te cilido qytetar e sidomos nga mësuesit kudo ndodhen. (Buda, 1980:17). Shkencën ai e dashuroi si pjesë të vetes dhe e kthehu atë në art. Artist që u dha me mish e me shpirt për ngritjen e profesionializmit shqiptar në gjuhësi. Ishte po aq shumë i ndjeshëm kur vinte puna për çështjet gjinore ku mbwshteste ato në profeisonalizëm.

Karriera e tij

Karriera e personalitetit Aleksandër Xhuvanit është shumë e pasur sidomos në lëmin e gjuhësisë. Ai e nis karrierën si mësues dhe e përfundon si shkencëtar, publicist dhe metodist i gjuhës shqipe për përmirësimin e teksteve shkollore në Shqipëri.(SF2, 1967:35). Në 1909 merr pjesë në Kongresin e Elbasanit dhe me hapjen e Normales së Elbasanit. Nga ky vit e deri në vitin 1929 ai është drejtues i Normales së Elbasanit. Më 1910 hap me Lef Nosit revistën “Tomorri”, redaktor i gazetës “Shkreptima”. Gazeta mbyllet në vitin 1911 është sekretar i shoqërisë “Vëllazëria”. Në vitin 1918 është iniciator i krijimit të shoqërisë kulturore-letrare “Qarku letrar i Elbasanit”. Në 1920 ishte kryetar i Kongresit Arsimor të Lushnjës. Drejtoi organin e Elbasanit “Kopshti letrar”; më pas botoi shumë studime mbi veprat e letërsisë së viteve ’30. Botoi artikullin e parë në revistën “Albania” të publicistit Faik Konicës. Nga 1938 deri më 1940 anëtar i komisionit teknik në Ministrinë e Arsimit ku deri në vitin 1953 punon si shef i Seksionit të Gjuhësisë dhe e të Letërsisë të Institutit të Shkencave. Deri në vitin 1957 ishte anëtar i Presidiumit të këtij instituti. Ka qenë disa herë deputet i zgjedhur nga populli në kuvendin popullor që nga viti 1945. Në vitin 1954 nën kujdesin e profesor Xhuvanit u realizua hartimi i “Fjalorit të Gjuhës Shqipe”. (Thomai, 1980:137). Më 1946 botoi biografi letrare, artikuj për vepra të autorëve arbëreshë si Rondinella, Gavril Dara i Riu. Dha ndihmesë për zhvillimin e arsimit (1946-1951), për organizimin e drejtimin e jetës shkencore si drejtues i seksionit të Gjuhës e të Letërsisë të Institutit të Studimeve të quajtur më vonë Instituti i Shkencave (janar 1947- shtator 1953). Punoi për njësimin e gjuhës letrare të folur e të shkruar, për një gjuhë letrare të përbashkët për gjithë popullin shqiptar. Drejtoi hartimin e udhëzuesve të njëpasnjëshëm drejtshkrimorë (1949-1956) (Kostallari, 1973:135). Më 1956 botoi posaçërisht librin “Për pastërtinë e gjuhës shqipe”. Qe ndër studiuesit e parë të fjalëformimit, të morfologjisë e të sintaksës. Më 1956 hartoi, në bashkëpunim me Eqrem Çabejin dy trajtesat “Parashtesat” dhe “Prapashtesat e gjuhës shqipe më 1962. Më 1961 bëri një botim të dytë të “Fjalorit të gjuhës shqipe” të K. Kristoforidhit. Një ndihmesë të madhe ka dhënë leksikologjisë shqipe nw shkrime e punime të ndryshme shkencore si “Kritikë mbi fjalorë të shqipes” 1934, “Çështja e fjalorit të gjuhës shqipe” më 1957. Vepra më e rëndësishme dhe nga literaturat më të vlefshme në 6 vëllime e tij të cilat u botuan më 1980 në botime të Akademinë së Shkencave në Shqipëri. Emrin e tij tashmë e mban Universiteti i Elbasanit. Ndëroi jetë më 22 nëntor 1961 dhe la një punë të jashtzakonshme për brezat pasardhës. Ai është nderi i mësuesve dhe i gjuhës shqipe.

Vjosa Osmani- model drejtësie, diplomacie e patriotizmi

March 14, 2022 by s p

Nga Skënder Sadri KAPITI

Unë Skënder KAPITI, me bindje,formësim dhe me trashëgimi patriotiko-kombëtare nuk mund të rri indiferent dhe të mos shpreh opinionin dhe qëndrimin tim pozitivist për të gjitha ato ngjarje dhe për ata që sakrifikojnë për të mirën e përgjithshme, si dhe për ato personalitete shtetërore që punojnë me përkushtim për të mirën publike e kombëtare.

Unë mundohem që kur shkruaj opinionin tim kritik apo gjykim vleresues, mundohen të nisem nga një këndvështrim logjik i paanshëm dhe mundësisht sa më i kthjellët ; mundohem që të nisem nga ajo cfarë kuptoj nga realiteti dhe si flet ai, në mënyrë dhe që të jem sa më pak i ndikuar nga interesi i ngushtë preferencial personal dhe subjektivist. Aq më tepër kur kjo ka të bëjë me personalitete të larta shtetërore, ku puna e tyre duhet të vleresohet apo kritikohet duke u nisur nga këndvështrimi i interesit të përgjithshëm , ai shoqëror,shtetëror dhe patriotiko-kombëtar.

Këto kohë që kur Vjosa Osmani është në krye të shtetit të Kosovës, puna përkushtimore dhe e përgjegjshme e drejtimit të institucionit të Presidentit drejtuar prej saj po konstaton dhe verteton arritjen dhe menaxhimin e duhur dhe të suksesshëm të këtij institucioni.

Për ditë e më shumë te Zonja Osmani po shkëlqen dhe spikat puna e saj përkushtimore dhe model për reformimin dhe transformimin politik, juridik, patriotik, demokratik, social, institucional e shtetëror, përmirësimi i vlerave dhe standarteve në funksion të ndërtimit dhe vënies në funksionim të shtetit demokratik e ligjor, të integrimit euroatlantik, në NATO dhe në funksion të rritjes së imazhit dhe të personalitetit të shtetit.

Si kryetare e shtetit ajo po ndërton shembullin dhe modelin se si duhet të funksionojnë institucionet e shtetit, jo si deri me sot si agjensi private, por si shërbesa ndaj shtetit dhe të kombit. Sot institucioni i Presidentit nuk është më agjensi për shërbesa politike, partiake, korruptive e familjare.

Ky është ndryshimi, përmirësimi dhe modeli që solli vota dhe verdikti popullor i 14 Shkurtit 2021, i cili ndëshkoi të shkuarën korruptive, të papërgjegjshmërive, të hajnive, tradhtive dhe të amoralitetit politik .

Vjosa sot , të kujton Thecerin dhe Merkelin.

Vjosa Osmani gjatë vizitës në Turqi i kërkoi Presidentit Erdogan mbështetje për antarësim të Kosovës në NATO , dhe pas disa ditësh në Forumin Diplomatik të Antalisë në Turqi , Presidentja Osmani u takua me sekretarin e Përgjithshëm të NATO-s, Jens Stoltenberg, me kryeministrin shqiptar Edi Rama si dhe me liderë të tjerë botëror, nga afro 80 shtete të botës, ka takuar dhe ka diskutuar edhe me disa nga liderët e shteteve që nuk e njohin Kosovën.

Pra këto janë agjenda të mirëfillta diplomatike ne shërbim te njohjeve te reja per Kosovën sikurse edhe në vizitat diplomatike shumë të suksesshme që Presidentja e Kosovës zhvillon në të gjitha organizmat dhe ne shtetet e fuqishme demokratike si me SHBA dhe me BE.

Nuk mund të krahasohet zonja Osmani as me paraardhësit e saj, dhe po të kishin qenë në krye të Kosovës Osmani e Kurti, nuk do kishte pasur Fusnotë dhe as Marrëveshje për Bashkësi komunash serbe , as Demakacioni që u bë me Malin e Zi dhe as projekt për coptimin e Kosovës.

ARTI SI NJË FUQI PËRBASHKUESE

March 14, 2022 by s p

Sokol Paja/

Piktori i shquar Nazmi Hoxha në një rrëfim për gazetën Dielli shprehet se arti shqiptar duhet të shihet si një fuqi reaguese, frymëzuese dhe përbashkuese e të gjithë shqiptarëve që jetojnë në mërgatë dhe në trojet tona. “Fuqia e mesazheve të artit, krijimit, forcës së transmetimit që mesazhet përcjellin tejkalojnë çdo kontinent, çdo popull, çdo shoqëri, çdo kohë” fillon rrëfimin e tij për Diellin piktori Nazmi Hoxha, dhënë editorit Sokol Paja. Piktori i portreteve historike kombëtare dhe peisazheve të panumërta frymëzuese që jeton e punon me familjen në New York ka një fond të pasur dhe voluminoz të veprave të tij te shfaqura në shumë ekspozita kombëtare e ndërkombëtare. Krijimtaria e jashtëzakonshme e Nazmi Hoxhës karakterizohet nga kompozimet, peizazhet, nudot dhe portretet e historisë së lavdisë së kombit tonë, ndër to edhe krijimet që ekspozoi në Konsullatën e Kosovës duke ngjallur shumë interes te të pranishmit që vizituan ekspozitën artistiko-patriotike. “Për ne si artistë është shumë emocionuese që politikanë e diplomatë e duan dhe vlerësojnë artin tonë. Ekspozita në Konsullatën e Kosovës ka qenë ndër ekspozitat më emocionuese në krijimtarinë time pasi punimet e paraqitura i takonin përvjetorit të martirizimin për lirinë e Kosovës të familjes heroike Jashari. Ekspozita ishte nderim, homazh, lavdi, përkujtim për këtë datë dhe ngjarje të madhe për lirinë e shqiptarëve të Kosovës. Në çdo kohë ne duhet të respektojmë kontributin e tyre pasi dhanë gjithçka për lirinë dhe kombin. U gëzova, u emocionova dhe u nderova shumë nga pjesëmarrësit në ekspozitë por mbi të gjitha tematika që përshkruante ekspozitën në tërësi. Ishte ëndërr për mua kjo ekspozitë e realizuar” shprehet për Diellin i emocionuar piktori i peisazheve e portreteve Nazmi Hoxha. “Këto personazhe të shfaqura si portrete janë të lidhura me ngjarjen e Epopesë së UÇK dhe krenarisë së kombit tonë si Shaban Polluzha, Isa Boletini, Adem Jashari, Edmon Hoxha, Vezir Ademaj, Cana, Bekim Berisha, Agim Ramadani e figura tjera të shquara të kombit shqiptar si Nënë Tereza, At Fishta, Poradeci, Migjeni etj” shton artisti Hoxha. Në ekspozitën e pikturave në Konsullatën e Kosovës ranë në sy shumë peisazhe të realizuara me mjeshtri dhe shumë emocion. Peisazhe që të përcjellim një formë optimiste e krenarie të pas luftës. Peisazhet e paraqitura janë stimuj për frymëzim. Piktura, ngulmon artisti Hoxha duhet të shihet si një mundësi për të takuar njëri-tjetrin, të na bashkojë arti e jo veç dasmat e mortet, citon Hoxha. Sipas tij kjo nismë duhet të vazhdohet edhe me ekspozita të tjera të artistëve shqiptarë si domosdoshmëri të promovimit të punës krijuese, por mbi të gjitha për t’u kënaqur me njëri-tjetrin e për të krijuar një traditë për të ardhmen ku arti të shihet si një mundësi për të gëzuar të tjerët, për të përcjellur mesazhe të forta. Origjina, vlerat tona duhet të jenë të pranishme në çdo krijim. Arti duhet të shprehë entuziazëm, pasurinë tonë, identitetin dhe ngjyra të bukura, porosit artisti Hoxha. Arti ka një fuqi krijuese, frymëzuese e reaguese të jashtëzakonshme. Arti sipas piktorit Hoxha është forcë lëvizëse, duhet që të bashkojë në një show më të madh të gjithë shqiptarët që janë rreth New Yorkut. Arti duhet parë në komunitete e shoqëri si një forcë reagimi dhe identifikimi, sqaron artisti Nazmi Hoxha. “Është ndër ekspozitat e para e të vetme që e kam ndjerë veten si vizitor. Kam ndjerë një kënaqësi të pa imagjinueshme mes njerëzve të mi” përfundoi prononcimin për gazetën Dielli të Vatrës, piktori i shquar Nazmi Hoxha.

Pushtimi kriminal i Ukrahinës nga Rusia

March 14, 2022 by s p

Dritan Demiraj, PhD. Ish Minister i Brendshem/

Nderkohe qe konflikti midis Rusise dhe Ukraines ka hyre ne diten e 19-te, forcat e armatosura te Ukraines kane shkaktuar deme te jashtezakonshme sa i perket pajisjeve luftarake te ushtrise Ruse, te cilat kalojne shumen 5.5 miliarde dollare deri me sot. Ky pushtimi kriminal, ka bere qe deri tani nga vendi te largohen me shume se 2 milione banore dhe te shperngulen nga qytetet e tyre rreth 1.3 milione te tjere. Sipas burimeve te sigurta, humbjet njerezore dhe materiale te ushtrise Ruse perfshijne sa me poshte vijon:Rreth 5500 ushtare te vrare, perfshire ketu kater gjenerale brigade, shtate kolonele dhe me shume se 13.000 ushtare dhe mercenare te plagosur.Me shume se 350 tanke, perfshire ketu edhe shume tanke te modelit te fundit Armada T-90 i cili kushton 5 milione dollare copa. Me shume se 1100 mjete te blinduara, perfshire ketu mjetet e fundit Taifun-PO, VPK-3927 Volk 01, 02, 03 dhe AMN-2 Atlet 4×4 me vlere nga 300.000-350.000 dollare. Sisteme te levizshme artilerie 155 m, 220 mm dhe 240 mm rreth 140 cope, perfshire 2S 19 Msta me vlere rreth 1.6- 2 milion dollare.MLRS duke perfshire modelet BM21 Grad, BM-30 Smerch dhe Tornado me vlere te larte financiare. 35 sisteme te mbrojtjes ajrore perfshire nje sistem S-400 me vlere 300 milion dollare, 9 K 37 BUK me vlere disa dhjetra milione dollare.48 avione luftarake, perfshire ketu avionet moderne SU-35 me kosto 85 milione dollare, SU-25 me vlere 11 milione dollare, SU-34 me vlere 40-50 milione dollare, SU-30 me kosto 35-50 milione dollare, SU-27 me kosto 30 milione dollare dhe MIG-29 te cilat kushtojne nga 15 milione dollare. Me shume se 70 helikoptere sulmi perfshire ketu MI-24, MI-25, MI-35 me vlere 36 milione dollare sejcili dhe KA-52 me vlere 15 milione dollare. Me shume se 600 automjete ushtarake logjistike dhe transporti.Tete mjete ajrore pa pilot dhe 3 anije luftarake sulmi te mesme. Nderkohe çdokush pyet se perse po deshton Putini, ministri Shoigu dhe gjenerali Gerasimov ne Ukraine? Ne gjykimin tim jane shume arsye qe duhen marre ne konsiderate, por me kryesoret jane: 1. Presidenti i vendit Zelenski dhe shtabi i pergjithshem ukrainas qendruan te vendosur per tu perballur me pushtuesit ruse, duke motivuar dhe bere thirrje popullit per tju bashkuar rezistences popullore qe te luftonin deri ne vdekje kunder pushtuesve ruse. 2. Planizimi taktik, operacional dhe strategjik i Shtabit te Pergjithshem Rus ishte i gabuar, duke nenvleftesuar krejtesisht aftesite dhe kapacitetet ushtarake te Ukraines dhe fillimin e rezistences. 3. Sasia e forcave, mjeteve dhe teknikes luftarake ishte e pamjaftueshme per arritjen e objektivave dhe sasine e madhe te territorit ne te cilin do te vepronin keto forca. Per te realizuar kete objektiv (me shume dyshim nese do ta realizonin) do te duheshin minimum 2- 2.5 here me shume trupa ushtarake, pra rreth 400.000-450.000 te tilla. 4. Edhe ne rast se mund te marrin kontrollin e ndonje qyteti te madh, trupat ruse nuk do te jene ne gjendje qe ta mbajne ate per kohe te gjate, per shkak te kostos se larte dhe mungeses se fuqise luftarake.5. Perberja e trupave ruse, niveli i tyre i dobet i stervitjes, pajisjet personale, armatimi, morali i dobet, koordinimi i keq midis konvojave, mungesa e mbeshtetjes logjistike, mjeksore, ushqimore, mungesa e komunikimit te fshehte dhe jo vetem treguan perpara botes se reformat e “medha” per modernizimin e ushtrise ruse gjate dy dekadave te fundit te Putinit ishin krejtesisht te deshtuara, kjo edhe midis te tjerave edhe per shkak te korrupsionit te larte ne ushtri. 6. Humbja e luftes informative dhe e keqinformimit nga ana e ushtrise ruse, u perdor me shume sukses nga ushtria e Ukraines duke i treguar botes mbare konvojat e shkaterruara, helikopteret e rrezuar, ushtaret ruse qe dorezoheshin pa bere aspak rezistence, etj.7. Mungesa e mbizoterimit te ajrit ne Ukraine nga mjetet ajrore ruse ruse, beri qe trupat ne terren te ishin te zbuluara dje pa mbeshtetje ndaj sulmeve guerrile me raketa moderne kundertanke dhe kunderajrore. Perdorimi i droneve Turke TB-2 demtoi shume mjete te blinduara ruse, sisteme raketash kunderajrore dhe qendra te komandim kontrollit. 8. Mungesa e mbeshtetjes dhe e koordimit te manovres me zjarr te mjeteve dhe njesive te mekanizuara/blinduara me mbeshtetjen ajrore, beri qe shume ofensiva te deshtonin me “sukses”. 9. Ushtria ruse eshte e pastervitur sa i perket taktikave dhe luftimit ne qendrat urbane, e cila eshte nje nga lufterat me te veshtira dhe komplekse. Edhe ne Afganistan dhe Çeçeni, ushtria ruse ka treguar paaftesi te madhe ne kete drejtim. 10. Fillimi i nje rezistence te armatosur dhe e luftes guerrile te sukseshme dhe mire koordinuar ne bashkepunim me ushtrine e Ukraines, forcat speciale, Legjionin e Huaj, forcat e rezistences, njesite e luftes guerrile dhe njesite e armatosura popullore. 11. Stervitja e ushtrise se Ukraines qe pas pushtimit te Gadishullit te Krimese ne vitin 2014 e deri me sot nga SHBA-te dhe ushtrite e NATOs ne luften jokonvencionale, krijimi dhe modernizimi i njesive speciale dhe komando, rriten ndjeshem aftesite e tyre luftarake per te organizuar me shpejtesi dhe efektivitet luften guerrile ne çdo rajon. 12. Mbeshtetja e ushtrise se Ukraines me mjete moderne luftarake te shumta, kane bere qe njesite pushtuese ruse te tmerrohen dhe ne asnje moment, rruge, lagje, qytet, rajon te mos jene te qeta dhe te sigurta. 13. Pushtimi i Ukraines sipas admiralit amerikan ne pension James Stavridis: “Ka qene gjeja me e mire qe ka ndodhur” ne aspektin e asaj qe nga ky moment vendet dhe ushtrite perendimore nuk do te nenvleftesojne me rritjen e kapaciteteve ushtarake dhe shtimin e buxheteve te mbrojtjes. Ne kete linje, sipas tij: “Per 48 ore Putin frymezoi gjermanet qe te dyfishoje shpenzimet e mbrojtjes”. 14. Nga frika e humbjes dhe e diskretitimit, ruset kane kercenuar se do te sulmojne vendet te cilet po japin asistence ushtarake per ushtrine e Ukraines. Pardje zv/ ministri i jashtem rus Sergey Ryabkov deklaroi se: ” Kemi terhequr vemendjen e SHBA-ve, se mbeshtetja me arme e organizuar nga shume vende, nuk eshte vetem nje levizje e rrezikshme por ne te njejten kohe edhe nje levizje qe i kthen keto konvoja ne objektiva legjitime nga ana jone”. Si perfundim, deri sot me shume se 20 vende kane mbeshtetur me arme dhe pajisje luftarake ushtrine dhe popullin e Ukraines ( jo te blera, te dhuruara pa pagese). Ne kete drejtim:Britania e Madhe ka dhene me shume se 2000 cope raketa kundertank NLAW (efektive 20-800 m), Gjermania me shume se 1500 raketa kundertanke dhe kunderajrore, 14 makina te blinduara dhe 10.000 ton karburant. SHBA ka derguar, dhuruar dhe shitur disa mijera raketa Stinger dhe Javelin ne nje shume qe kalon me shume se 1.3. miliarde dollare asistence ushtarake, 200 milione nga te cilat u miratuan dje. Kanada ka dhuruar 4500 raketa M-72 dhe 7500 granata dore. Belgjika 2000 mitraloze te rende dhe te lehte 7.62 mm dhe 5.56 mm, 500 arme sniper, 3000 arme automatike dhe 200 raketa KT. Hollanda 200 arme sniper kaliber i madh dhe minazbulues.Çekia 30.000 pistoleta, 7000 arme automatike, 3000 mitraloze.Danimarka 2700 raketa kundertanke supi. Norvegjia 2000 arme kundertanke M-72 dhe 300 antiplumba. Italia disa raketa Stinger, mortaja dhe sisteme kunder minave. Finlanda 2000 antiplumba dhe 2000 helmeta. Estonia 2400 pistoleta Ruse Makarov. Greqia 1000 arme Kallashnikov dhe raketa KT. Lituania raketa Stinger. Polonia mortaja, predha artileria dhe municion kunderajror. Sllovakia 11 milione Euro asistence ushtarake. Sllovenia arme kembesorie, municion dhe helmeta. Keto arme dhe jo vetem, do te bejne qe Putini dhe ushtria e tij te humbin nje nga lufterat qe e menduan me mendjemadhesi se do ta fitonin per 2-3 dite, nje lufte guerrile e cila shume shpejte do ti kujtoje Putinit dhe gjeneraleve te tij deshtimin e turpshem ne Afganistan (1979-1989) qe solli edhe shperberjen e BS dhe humbjen ne Çeçeni gjate viteve 1994-1996, lufte e cila e detyroi Boris Jelcinin te pranonte kushtet e tyre.
D.Demiraj, PhD. Ish Minister i Brendshem.