Archives for March 2022

Lule nëpër New York për mësuesit e “Alba Life”, Ambasador i Kombit

March 7, 2022 by s p

Nga Keze Kozeta Zylo/

Që ditën që është hapur Shkolla Shqipe “Alba Life” gati 15 vjet më parë e ka festuar me nderim dhe respekt Ditën e Shenjtë të Mësuesit, 7 Marsin.

Të gjithë nxënësit mësojnë historinë se: Më 7 mars të vitit 1887 në Korçë u hap Mësonjëtorja e Parë Shqipe. Mësues dhe drejtor i parë i saj ishte Pandeli Sotiri. Veç tjerash kjo ngjarje ishte një fitore e madhe për popullin shqiptar, pasi deri atëherë dhënia e mësimeve për shkak të pushtimit osman bëhej privatisht brenda shtëpive në mënyrë të fshehtë. Drejtues të saj ishin figura të njohura të Rilindjes Kombetare si: Pandeli Sotiri, Petro Nini Luarasi, Nuçi Naçi, Thoma Avrami, etj.

Të gjithë mësuesit i edukojnë me frymën e lartë të patriotizmit, të mësojnë Gjuhën Shqipe këta nxënës që dhe në Diasporë të jenë pasardhësit e Rilindasve dhe të jenë DRITA E KOMBIT SHQIPTAR. Naim Shqipëria na frymëzon:

O vëllezër shqiptarë

Gëzohi! që erth kjo ditë,

Kaq’ e mir’ e kaq’ e mbarë

Që sjell gjithë mirësitë.

Aspak nuk është befasuese se shumë prej nxënësve të lindur dhe rritur jashtë trojeve amtare e mësojnë për herë të parë historinë e hapjes të shkollës së parë shqipe. Ata mësojnë rreth terrorit osman, të vërtetën e hidhur se më 1887, në Shqipëri kishte tre mijë shkolla, prej të cilave një mijë e dyqind shkolla publike turke, po aq shkolla private greke, treqind shkolla bullgare, serbe dhe vllahe, Shkollë Shqipe vetëm një, me drejtor Pandeli Sotirin.

Shpesh ata pyesin të çuditur dhe pyetjet e tyre nuk kanë mbarim. Psh: Si është e mundur që në Shqipëri egzistonin shumë shkolla të huaja dhe për shekuj nuk kishte asnjë shkollë shqipe? Asimilimin ata nuk e gëlltisin dot, pushtimin e urrejnë. Historia e martirëve të arsimit kombëtar dhe e popullit shqiptar ata i frymëzon për të shkruajtur paragrafe, esse të shkurtëra, ose dikush prej tyre dhe i tregon në klasat publike amerikane ku ata janë nxënës të tyre.

Mësuesit ju tregojnë historitë e martirëve të arsimit kombëtar si: Pandeli Sotirin, Papa Kristo Negovani që u masakrua barbarisht në moshën 30 vjecare nga andartët greke. Ai ka thënë:

“Vramëni, por gjakun mblidhmani në një enë që të shkruajnë nipat tanë gjuhën shqipe”!…

Luftrat janë tmerri i popujve, janë shkatërrimi i çdo gjëje, por më së shumti tek fëmijët.

Në këtë 7 Mars pranë kishja një nxënëse me mama nga Ukraina dhe baba shqiptar të cilët e kanë regjistruar në Staten Island me plot dashuri për të mësuar Gjuhën Shqipe. Për shkak të moshës së saj nuk bisedova, por ndërkohë shikoja lulen e bukur që mbante në duar, që simbolizonte jetën në sytë e mi. Të pakten ishja e sigurtë nga prindërit me të cilët kishja biseduar se gjyshi i saj dhe dajat ishin gjallë. Ata jetojnë disa kilometra jashtë Kievit, kryeqyteti që është synimi i bombardimeve dhe marrjes nga pushtuesit rus.

Kur lashë Atdheun…me vehte mora një copëz shqipërie që shndrit nga veprat më të epërme të Kombit.

E përkujtoj jo thjesht me një shkrim, por me misionin për t’i njohur nxënësit e Shkolles Shqipe “Alba Life” në New York me figurat më të ndritura të kohës dhe për t’ju mësuar Gjuhën Shqipe.

Në shenjë mirënjohjeje dhe respekti të pakufishëm z.Qemal Zylo themeluesi dhe drejtor i Shkollës Shqipe “Alba Life” që operon në të gjitha lagjet e Nju Jorkut dhe në Online iu dhuron çdo vit nga një buqetë me lule.

Për shkak të numrit të madh të shkollave dhe klasave nëpër NY po i përmbledh në këtë shkrim me mirënjohjen tonë për të gjitha mësueset e nderuara, asistentet dhe koordinatoret të Alba Life si: Entela Muda, Elona Shkreta, Anxhela Alushaj, Ariana Topallaj, Arta Xhaferri, Blerim Gjocaj, Fatbardha Shiqerukaj, Mirvete Krasniqi Veselaj, Majlinda Tafaj, Alda Hoxhaj, Davida Hasanaj, Adelina Lacaj, Gela Bulku, Vjollca Skënderi, Eriola Shahaj, Sonilda Koçi (Online).

Këto mësuese e meritojnë mirënjohjen tonë dhe i inkurajojmë fort të bashkëpunojme deri në frymën e fundit për këtë mision kombëtar për të cilin jemi betuar.

6 Mars, 2022

New York

FLASIM SHQIP, ME GJUHËN E ZEMRËS…

March 6, 2022 by s p

Klarita Selmanaj dhe Jerida Kulla, mësuese në kursin e Mësimit Plotësues të Gjuhës Shqipe dhe të Kulturës Shqiptare, “Frang Bardhi”, në Iraklio të Kretës, Greqi, në një bashkëbisedim me Editorin e Diellit të Vatrës në New York Sokol Paja, rrëfejnë organizimin e mësimit shqip në Greqi, aktivitetet patriotike, kulturore dhe edukative në Iraklio, sfidat për ruajtjen e gjuhës, kulturës, traditës dhe identitetit kombëtar në mërgatën shqiptare të Greqisë.

MËSIMI PLOTËSUES I GJUHËS SHQIPE DHE KULTURËS SHQIPTARE, “FRANG BARDHI” NË IRAKLIO-GREQI

Fillimi për mësimin e gjuhës shqipe, në Iraklio, është që para 5 vitesh, kur ne, mësueset Klarita Selmanaj, Jerida Kulla, më 21 tetor 2017, filluam mësimin vullnetar. Pas një viti mësimor në klasë dhe mbylljes së tij me sukses, si mësuese vullnetare dhe të detyruara nga lock doën na erdhi ideja për krijimin e kursit on-line “Frang Bardhi”, si një domosdoshmëri e kohës dhe e situatës, në të cilën u përballëm, jo vetëm ne si mësuese, por i gjithë globi. Fillimisht lajmëruam për hapjen e kursit, në rrjetet sociale. Interesimi ishte i madh. Më 4.09.2020, morëm miratimin e Lidhjes së Mësueseve Shqiptarë në Greqi, për hapjen e kursit të Mësimit Plotësues të Gjuhës Shqipe. Më 1 nëntor 2020, pas një pune këmbëngulëse dhe planifikimi të gjatë, duke studiuar situatën dhe kushtet në Iraklio, hapëm kursin e Mësimit Plotësues të Gjuhës Shqipe dhe të Kulturës Shqiptare, “Frang Bardhi”, në Iraklio të Kretës, Greqi. Nxënësit janë kryesisht nga Iraklio, banues të Iraklios që janë larguar drejt Gjermanisë, Rodos, Athinë, nxënës shqiptarë që jetojnë në Amerikë. Pikë referimi e prezantimit të kursit “Frang Bardhi”, para Lidhjes së Mësuesve Shqiptarë në Greqi, Ambasadës Shqiptare në Greqi dhe shumë organizatave të tjera, si në Greqi, ashtu edhe jashtë saj, ishte festimi i 28-29 Nëntorit. Ishte Nëntori ynë i parë, por jo i fundit. Pasi festa të tjera festuam dhe vazhdojmë të festojmë së bashku. Nxënësit mësojnë të shkruajnë, të lexojnë, gjuhën e bukur shqipe. Njëkohësisht, mësohet kultura dhe trashëgimia shqiptare, duke brumosur ndjenjën e dashurisë për dheun e atit. Mësimet që ne bëjmë, konsiderohen mësime plotësuese të gjuhës shqipe, për arsye se orët janë të pakta, punojmë vetëm ditën e shtunë dhe të diel me nxënësit.

ORGANIZIMI I MËSIMIT SHQIP, KURRIKULA, TË VEÇANTAT E SHKOLLËS SHQIPE

Mësimi i gjuhës shqipe dhe i kulturës shqiptare bëhet sipas kurrikulave të miratuara nga Ministria e Arsimit të Shqipërisë dhe Kosovës. Mësimi zhvillohet duke pasur parasysh nevojat e fëmijëve, për të komunikuar në gjuhën e mëmës. Tekstet e mësimit u siguruan nga Qendra e botimeve të Diasporës, ku gjejmë rastin dhe i falënderojmë për mundësinë që na kanë dhënë, duke na i dërguar librat në Ambasadën Shqiptare në Greqi dhe ne shkuam i tërhoqëm. Mësimi bëhet on-line, pasi nxënësit janë nga vende të ndryshme, ashtu siç e përmendëm edhe më lart. Kursi ynë është një familje, ku secili ka rolin e tij. Kursi i gjuhës shqipe “Frang Bardhi”, ka tri klasa. Klasa e parë është niveli fillestar i gjuhës. Në këtë klasë ka nxënës që kuptojnë gjuhën shqipe, po kanë vështirësi në të folur; e kuptojnë dhe e flasin gjuhën shqipe. Në këtë klasë bëhet lënda e Abetares dhe e Traditës dhe e Kulturës shqiptare. Nxënësit mësojnë të shkruajnë e të shqiptojnë pastër dhe qartë alfabetin, të ndërtojnë fjali të thjeshta, të ritregojnë histori të ndryshme nga jeta e tyre apo të ritregojnë ndonjë legjendë apo përrallë. Në klasën e dytë dhe të tretë, bëhet lënda e Gjuhës shqipe dhe e Traditës dhe e Kulturës shqiptare. Edhe në këto klasa nxënësit janë të niveleve të ndryshme. Duke u bazuar në synimet dhe specifikat e mësimit plotësues të gjuhës shqipe, mundohemi që orën e mësimit ta organizojmë duke pasur parasysh si kompetencat e fushës, ashtu edhe ato kyçe, duke bërë gërshetimin e tyre nëpërmjet metodave të ndryshme që përdorim gjatë orës së mësimit. Nxënësit dëgjojnë një përrallë, një histori, një këngë apo shikojnë një fragment filmi dhe diskutohet rreth saj, qoftë duke bërë pyetje nga mësueset, qoftë duke i bërë pyetje njëri-tjetrit. Më pas, u jepet detyrë shtëpie, që të shkruajnë rreth tematikës së dhënë në klasë, duke gjetur fjalë të urta, shprehje frazeologjike apo këngë të ndryshme popullore që këndohen në krahinën e tyre. Mbi të gjitha, pavarësisht se vijnë nga krahina të ndryshme, qëllimi kryesor është ta shkruajnë dhe ta flasin gjuhën letrare. Mundohemi që orën e mësimit ta bëjmë sa më tërheqëse, duke pasur parasysh edhe vështirësinë e dhënies së mësimit nëpërmjet internetit. Si rrjedhim, përdorim metoda interaktive, me në qendër nxënësin. Paraprakisht, nxënësit orientohen për materialet që do të punojnë në orën e ardhshme, duke u kërkuar të gjejnë informacione për tema të caktuara, qoftë nga interneti, qoftë duke pyetur prindërit e tyre.

Njohuritë, aftësitë dhe shkathtësitë e nxënësve në një gjuhë i ndihmojnë ata të mësojnë dhe të kuptojnë një gjuhë tjetër. Duke qenë nxënës dy apo trigjuhësh, njëkohësisht, gjatë orës së mësimit, bëhen krahasime me gjuhën e vendit ku jetojnë, p.sh, për mësimin e fjalëve të ndryshme, u thuhet t’i përkthejnë në gjuhën greke apo gjermane. Duke mësuar gjuhën shqipe dhe duke e krahasuar atë me gjuhët e tjera, ata fillojnë ta çmojnë dhe ta vlerësojnë më shumë gjuhën dhe kulturën shqiptare. Ata vihen në situata që u mundësojnë të kuptojnë se çfarë kanë të përbashkët gjuhët dhe çfarë i bën ato të veçanta. Njohuritë gjuhësore jepen duke i gërshetuar me njohuritë për letërsinë, historinë, traditën dhe zakonet e popullit shqiptar. Në çdo orë mësimi ata kanë dëgjuar këngë, kanë lexuar poezi për (në) gjuhën shqipe, për atdheun, Shqipërinë, Kosovën, flamurin.

GJUHA SHQIPE SI TRASHËGIMI SHPIRTËRORE DHE IDENTITARE KOMBËTARE

Mënyra se si shtroni pyetjen, nuk bën dallim ndërmjet kushteve normale dhe kushteve detyrimisht mbizotëruese mbi mësimin e gjuhës shqipe nga mësues që punojnë vullnetarisht dhe akoma më shumë në një shtet, i cili nuk e konsideron të domosdoshme dhe të drejtë njerëzore ruajtjen e integritetit kombëtar të shqiptarëve. Për ne, mësueset që dhurojmë mësime të gjuhës shqipe, në kushtet që përmendëm më sipër, ruajtja e kësaj trashëgimie është bërë qëllim jete. Për ne, qasja e integruar në trashëgiminë kulturore, përfshirja e trashëgimisë kulturore në planin mësimor, promovimi i trashëgimisë kulturore te fëmijët, edukimi, aftësimi dhe pjesëmarrja aktive në njohjen dhe përgatitja e tyre për mbrojtjen e trashëgimisë kulturore janë temë identifikimi dhe krenarie kombëtare. Për çastin, ndihma shtetërore është shumë e paktë, nga të dy shtetet, pra, ne mësuesit vullnetarë në Greqi mbajmë kryekëput peshën e detyrimit moral dhe material të kalimit të trashëgimisë sonë identifikuese. Kënaqësi e lumturi, kur nxënësit përshëndeten me njëri-tjetrin, me përshëndetjet e bukura: “Mirë se erdhe!”, “Mirë se ju gjeta!” “Gëzuar!”, “Mirupafshim!”, të mësuara në klasën e parë. Mbushesh plot kur dëgjon të tingëllojë gjuha shqipe në gojën e këtyre fëmijëve, te këta fëmijë, që flasin gjuhën greke, gjuhën gjermane. Të jetosh me këta fëmijë është kënaqësi, t’u mësosh këtyre fëmijëve gjuhën shqipe, nuk është thjesht detyrë, por mision për ruajtjen e identitetit kombëtar, që të mos brohoritet vetëm në stadium: “O sa mirë me qenë shqiptar!” Për ne, gjuha shqipe, është gërma e parë dhe e fundit e alfabetit identifikues të qenies sonë.

BASHKËPUNIMI PRINDËR NXËNËS DHE E ARDHMJA E SHKOLLËS SHQIPE

Po çfarë mund të bëjmë ne të vetëm, pa ndihmën dhe përkrahjen e prindërve? Asgjë. Gjatë punës sonë gjithmonë i kemi pasur në krah prindërit, pasi pa ta nuk mund të ecet përpara. Prindërit, nëna, babi, janë mësuesit e parë të fëmijës për gjuhën shqipe. Nëna, bashkë me qumështin e gjirit e ushqen me dashurinë për vendin e saj. Edhe pse mësimi jepet on-line, takimi me prindërit realizohet nëpërmjet internetit, duke diskutuar problematikat e ndryshme që dalin gjatë mësimdhënies. Prindërit kanë shprehur gatishmërinë e tyre për të na ndihmuar, duke i zgjidhur së bashku problemet që dalin. Pavarësisht dëshirës së madhe që kemi ne si mësuese, fatkeqësisht, sot vihet re një rënie e numrit të nxënësve. E kemi ngritur disa herë zërin për mbështetje nga shteti ynë, që mësimi i gjuhës shqipe të mos mbetet më në kuadër të vullnetarizmit, por të organizohet në mënyrë të tillë, që prindërit dhe fëmijët ta gjejnë vetë derën e shkollës. Pasi deri më sot, është mësuesi ai që ragvon derë më derë për të siguruar klasën ku do të japë mësim.

SFIDAT E MËSIMIT SHQIP MES TEKNOLOGJISË, PANDEMISË DHE VËSHTIRËSIA E FËMIJËVE ME DY GJUHË

Për periudhën që jetojmë, mendojmë se është mënyra më e mirë e komunikimit, pa ndërprerje me nxënësit dhe prindërit. Koha e përdorimit të platformës dhe ndërprerja e herëpashershme të rrjedhës normale të jetës dhe veprimtarive fizike, kudo në glob, na kanë treguar se mundemi të funksionojmë pothuajse njësoj, edhe kur jemi përpara ekranit. Koha në vazhdim na mësoi se cila është metoda më e saktë për realizimin e mësimit on_line, por edhe mundësinë të kemi komunikim të vazhdueshëm dhe të plotë me nxënësit tanë dhe prindërit e tyre në çdo çast që ndihet i domosdoshëm komunikimi. Sa për fëmijët dy gjuhësh, deri tani kemi vetëm librat që na ka siguruar Qendra e Botimeve të Diasporës. Në bazë të këtyre librave, planin, programin e krijojmë vetë, pasi këta libra janë hartuar për shkolla të cilat gjuhën shqipe e kanë pjesë të programit mësimor shkollor të vendit pritës. Herë pas here marrim pjesë në seminaret dhe trajnimet që organizon si Lidhja e Mësuesve Shqiptarë në Greqi, ashtu edhe Ministria e Arsimit të Shqipërisë dhe të Kosovës.

KUSH JANË MËSUESET JERIDA KULLA DHE KLARITA SELMANAJ?

Jetëshkrim i shkurtër, Jerida Kulla:

Linda në Gramsh. Arsimin fillor dhe të mesëm e kreva në vendlindje. Studimet e larta i mbarova për Gjuhë shqipe dhe Letërsi në universitetin “Aleksandër Xhuvani”, në Elbasan. Mësuesia është profesioni dhe pasioni im. Kam punuar 11 vjet në arsim, ku kam dhënë mësim, si në shkollë publike, ashtu edhe private. Gjithashtu, u kam mësuar gjuhën shqipe, shtetasve të huaj që jetonin dhe punonin në Tiranë. Në vitin 2016 fitoj shkallën e II të kualifikimit për mësimdhënie, Mësues Specialist; Vlerësimi “Shumë mirë”. Dëshira për pastërtinë e gjuhës shqipe, më ka shtyrë të punoj si redaktore, prej 18 vjetësh, duke redaktuar libra dhe materiale të ndryshme, me karakter artistik, social, shkencor, kulturor e fetar, nga disa shtëpi botuese, si “Orfeu”, “Altera”, “Rumi”, shoqata kulturore “Gruaja”. Për dy vjet kam punuar redaktore gjuhësore te gazeta “Shqip”. Gjithashtu, kampunuar si gazetare dhe redaktore në revistën “Familja”. Në vitin 2008 botoj librin me poezi e prozë poetike, “Rrugëtim”. Vëllimi me poezi “Mite dhe Rite” botohet në vitin 2011, në mënyrë elektronike.

Jam duke përgatitur librin e tretë me poezi e prozë poetike. Shkrimet dhe poezitë e mia, janë botuar në antologji dhe organe të ndryshme të shtypit të shkruar, si brenda Shqipërisë, ashtu edhe jashtë saj. Në vitin 2020, fitoj Çmimin e Botuesit në konkursin poetik të organizuar nga revista “Kuvendi”. Në vitin 2016 emigroj në Iraklio të Kretës, Greqi. Nga viti 2017 punoj si mësuese vullnetare e gjuhës shqipe dhe e kulturës shqiptare. Jam një ndër 2 mësueset, që në vitin 2017 hapëm për herë të parë në Iraklio klasën e gjuhës shqipe. Aktualisht, punoj mësuese vullnetare pranë kursit të gjuhës shqipe “Frang Bardhi”, në Iraklio. Kam marrë pjesë në seminare dhe konferenca të ndryshme me karakter pedagogjik, artistik, psikologjiko – filozofik, të organizuara nga Ministria e Arsimit dhe Shkencës, Ministria e Diasporës dhe institucione të ndryshme. Nga viti 2017 jam anëtare e Lidhjes së Mësuesve Shqiptarë në Greqi. Jam pjesë e Regjistrit të Mësuesve të Diasporës.

Jetëshkrim i shkurtër, Klarita Selmanaj:

Kam lindur e rritur në Tiranë. Nga shkolla tetëvjeçare e në vazhdim, kam qenë anëtare e klubit sportiv “Dinamo”. Si shkolla e mesme, ashtu edhe studimet, erdhën si vazhdimësi e këtij aktiviteti. Gjatë kësaj periudhe kam qenë atlete e hedhjes së diskut, duke u nderuar me një sërë vlerësimesh në nivel kombëtar. Kam studiuar pranë Institutit të Kulturës Fizike “Vojo Kushi” në vitet 1982-1985. Pas mbarimit të studimeve dhe deri në 30 prill 1991, punova si përgjegjëse e sektorit të fizkulturës pranë Shtëpisë së Pionierit nr 8, në Tiranë, si edhe trajnere pranë klubit “17 Nëntori”. Më 1 maj të viti 1991 u largova drejt Greqisë. Fillimisht në Thiva të Viotias dhe nga viti 1997 në kryeqytetin e ishullit më të madh të Greqisë, Iraklio të Kretës. Aktiviteti shoqëror-atdhetar, ka filluar diku në vitet 2004-2005. Përkatësisht me grupe fëmijësh të brezit të dytë në Greqi, me pjesëmarrje në festivale me tema emigracionin, kulturën kombëtare të sjellë nga vendlindjet, dhunën dhe luftën etj. Paralelisht, jam anëtare e Federatës së Gruas Greke dhe anëtare e Sindikatës së Punëtorëve të Hotelerisë për zonën e Iraklios. Për një periudhë tetëvjeçare, anëtare e Këshillit të Integrimit të Emigrantëve në shoqërinë vendase. Në shkurt të vitit 2013, mora pjesë në punimet e konferencës “Relais”, me temë “Duke bërë të mirën më të mundur për emigrantin”, në Parlamentin Evropian në Bruksel, anëtare e delegacionit grek, me titullin e Përfaqësuesit të Emigracionit në Greqi.

Kam marrë pjesë në shumë konferenca, seminare dhe aktivitete me qendër referimi dhe diskutimi të drejtat njerëzore, emigracioni, dhuna ndaj gruas dhe në familje, lufta, fëmijët dhe të drejtat e tyre etj. Jam poete, vlerësuar me çmim në Shqipëri dhe në Greqi; pjesëmarrëse në antologji të ndryshme. Përfaqësuese e lëvizjes ndërkombëtare “100 mijë Poetë dhe Artistë për Planetin” në Iraklio. Pjesëmarrëse në festivalin ndërkombëtar poetik, organizuar në Iraklio të Kretës 2019. Anëtare e klubit të shkrimtarëve “Petro Marko” Vlorë; anëtare e klubit të shkrimtarëve “Petropolis”, Athinë. Titullare e shoqatës së shkrimtarëve dhe poetëve “Atunis”, përkatësisht me titullimin e organizatës “Atunis” dhe titullimin “Frang Bardhi”.

Shkruaj dhe përkthej në të dy gjuhët. Në fillim të vitit 2021, në Shqipëri u botua përkthimi im, nga greqishtja në shqip, e veprës së Grigor Parliçev Stavridhit “Epopeja e Skënderbeut”, që përfshin 3.798 vargje jambike, pesëmbëdhjetërrokëshe. Kam përkthyer nga shqipja në greqisht, filmin “Delegacioni”, të regjisorit të shumëvlerësuar shqiptar Bujar Alimani.

Nga greqishtja në shqip, filmin me tirazh të shkurtër “Holy Boom” të regjisores greke Maria Lafi. Jam përkthyese aktive pranë Gjykatës së qytetit të Iraklios. Jam pjesë e dokumentarit grek “Mos më thërrit “i Huaj’’. Krijuese e dokumentarit grek me tirazh të shkurtër “Shqiptarët në Kretë – Këtu dhe atje’’. Kam marrë pjesë në dy seminare të mësimdhënies së gjuhës shqipe në diasporë. Nga viti 2017 e deri më sot, jam mësuese vullnetare pranë kursit të gjuhës shqipe “Frang Bardhi”, në Iraklio dhe anëtare e Lidhjes së Mësuesve Shqiptarë në Greqi (LMSHG). Nga viti 2018 anëtare e Këshillit Drejtues të kësaj organizate. Në shtator të vitit 2021, u zgjodha nënkryetare e LMSHG-së, koordinatore për Kretën dhe ishujt e Greqisë.

IMZOT JAK SERREQI, ARQIPESHKV I SHKODRËS, KLERIK I LARTË DHE ATDHETAR I SHQUAR NË SHËRBIM TË ÇËSHTJES KOMBËTARE

March 6, 2022 by s p

Imzot Jak Serreqi. Foto e marrë nga: https://www.shkodradaily.com

Dr. Paulin Marku

Në këtë punim është paraqitur roli i klerikut katolik, Imzot Serreqi në drejtimin e Arqipeshkvisë së Shkodrës dhe bashkëpunimi i tij me banorët shkodranë dhe të zonave përreth, kryesisht me ata të Mbishkodrës, për shkak të origjinës së tij dhe të marrëdhënieve të krijuara gjatë misionit si meshtarë në ato zona. Marrëdhënie e tij me trupat diplomatik u forcuan pasi ai u vendos në krye të Arqipeshvisë së Shkodrës. Imzot Serreqi bashkëpunoi me malësorët duke iu gjendur pranë sa herë që ata patën nevojë për këshillime, hartim të kërkesave me shkrim si dhe ishte ndërmjetësues me kancelaritë evropiane.

Bashkëpunimi me malësoret, nuk u prit mirë nga autoritet lokale dhe shkaktoi pakënaqësi tek Porta e Lartë, e cila u vu në lëvizje për largimin e tij nga drejtimi i Arqipeshvisë së Shkodrës.

Imsot Jak Serreqi** ishte një personalitet i lartë në hierarkinë kishtare. Ai shërbeu në disa famulli të ndryshme dhe pati ndikim pozitiv në zonat ku shërbeu si meshtar. Gjatë misionit të tij, si një lajmëtar i fjalës së Zotit, u angazhua plotësisht në komunitetin katolik për të afruar sa më shumë njerëz të moshave të ndryshme, duke i motivuar të merrnin pjesë rregullisht në meshë, të ndiqnin të gjitha ritet fetare për ruajtjen e ritualeve dhe të sakramenteve të fesë katolike. Po ashtu, gjatë misionit të tij si prift, pati një ndikim të madh në komunitet për nxënien e gjuhës shqipe, historisë dhe kulturës tonë kombëtare, pasi, pjesa më e madhe e popullsisë ishte e paarsimuar. Interesi i popullatës shqiptare për t’u arsimuar në shkrim e këndim ishte i madh por vështirësitë ishin të mëdha. Kisha katolike ka luajtur një rol të rëndësishëm në ruajtjen dhe kultivimin e gjuhës shqipe. Krahas bashkëpunimit religjioz me besimtaret katolik, ai arriti të fitonte simpati edhe ndër shqiptarët e besimeve të ndryshme në Shkodër. Padrejtësitë dhe shkeljet e vazhdueshme të autoriteteve lokale dhe qendrore, të udhëzuara nga Porta e Lartë, i shtuan edhe më tepër ndjenjën e thellë të atdhedashurisë imzot Serreqit.

Emërimi nga Vatikani, Argjipeshkëv-mitropolit i Shkodrës i Imzot Jak Serreqi më 13 prill 1910 u mirëprit nga komuniteti katolik dhe pozitat e tij u forcuan më shume me autoritetet diplomatike dhe qeverisjen lokale duke qenë një zë më i fortë në mbrojtje të kërkesave të malësorëve. Marrëdhëniet e vazhdueshme që kishte me Selinë e Shenjtë e ndihmonin që të forconte pozitat drejtuese religjioze dhe diplomatike duke qenë një zë i fuqishëm në mbrojtje të kauzës shqiptare. Popullsia e Shkodrës, si dhe krahinat përreth, kishin shprehur mbështetje që kur u emërua në krye të Arqipeshkvisë në Shkodër. Malësorët shprehen gatishmëri për bashkëpunim dhe i kërkuan ndërmjetësim pranë autoriteteve lokale në Shkodër dhe atyre diplomatike. Në telegramin[1] numër 35, të datës 13 shkurt 1912, diplomati italian njoftonte Ministrinë e Punëve të Jashtme të Italisë rreth situatës në veri të Shqipërisë. Ndër të tjera, në dokument referohet se “Izot Serreqi rezulton të ketë një ndikim të jashtëzakonshëm në të gjitha fiset edhe tek ato myslimanë”. Bashkëpunimi i Imzot Serreqit me krerë të ndryshëm të fiseve të Veriut të Shqipërisë ishte i vazhdueshëm. Ai konsultohej vazhdimisht me ta dhe disa herë ishte autori i hartimit të memorandumeve, në mbrojtje të interesave të shqiptareve. Imzot Serreqi ishte ndërmjetësues për t’iu bërë prezent shqetësimet e malësoreve diplomateve të huaj. Në këtë mënyrë iu bëri të njohur të gjitha problemet që shqetësonin shqiptarët. Mbledhja e 200 malësoreve në katedralen e Shkodrës shqetësoi autoritet lokale dhe u ndjek me interes edhe nga diplomati italian në Tivar, Panella. Në raport pohohet: “Më datë 9 shkurt, rreth 1000 malësorë shumica e tyre nga fiset e Shalës, Grudës, Dukagjinit, Kastratit, Kelmendit dhe disa fise të tjerë nga Puka, shkuan në Shkodër, të udhëhequr nga bajraktarët e tyre për t’i kërkuar gjeneral-guvernatorit (për momentin Shkodra nuk ka një titullar, vali) dëmshpërblimin e plotë të dëmeve të shkaktuara nga ushtria turke vitin e kaluar. Kështu ata i kërkuan guvernatorit, nëpërmjet argjipeshkvit Serreqi, që t’u japë një përgjigje brenda 24 orëve”[2]. Në përmbajtje të dokumentit thuhet se gjatë meshës së celebruar nga imzot Serreqi ata ishin betuar për ringritjen e Shqipërisë pasi situata nuk mund të duronte më dhe se duhej zgjidhur sa më parë problemet e tyre. Imzot Serreqi i nxiti të pranishmit që të shkruanin një memorandum dhe mori përsipër për t’ia paraqitur Fuqive të Mëdha. Po ashtu, në mbyllje të raportit thuhet se kur u zhvillua mbledhja me Imzot Serreqin morën pjesë disa mbështetës myslimanë.

Imzot Serreqi kishte komunikime të vazhdueshme dhe njoftonte eproret në Vatikan rreth situatës së krijuar në Shkodër dhe më gjërë në viset e tjera shqiptare. Atij i kërkohej që të ruante pozicionin e klerikut dhe të luante një rol pajtues midis popullsisë shqiptare dhe autoriteteve. Imzot Serreqi kishte influencë dhe i dëgjohej fjala, kryesisht në fiset e mbi Shkodrës. Kjo ndodhte për shkak të origjinës që kishte prejardhje prej Malësisë se Mbishkodrës si dhe për arsye se kishte shërbyer disa vite si meshtarë në zonat të ndryshme të malësisë. Në një tjetër dokument diplomatik për Ministrinë e Punëve të Jashtme të Italisë, i cili klasifikohet i rezervuar, rezulton se imzot Serreqi ishte ftuar në Selinë e Shenjtë në vijim të situatës në vend dhe për shkak të implimintimit të reformave të qeverisë turke, nëpërmjet të famshmit “komisioni i reformave”. Veprimtaria e tij në mbështetje të vazhdueshme të shqiptareve nuk kaloi nën hije dhe shihej i papërshtshëm me politikat e Stambollit. Referuar dokumenteve italiane evidentohet se Stambolli zyrtar bënte çdo tentativë të mundshme për të larguar imzot Serreqi nga drejtimi i Arqipeshkvisë së Shkodrës. Citoj:[3] “Besohet që qeveria osmane po bën një presion të madh për ta larguar nga Shkodra klerikun e lartpërmendur, i cili ka mbështetjen e qeverisë austriake, edhe pse nga ajo nuk shikohet me sy të mirë, pasi dyshohet se ka ndenja filoitaliane”. Imzot Serreqi, ka qenë ndihmuar shumë dhe vijon të ndihmohet nga Shoqata Kombëtare e Misionarëve.

Takime pati dhe me drejtues politik shqiptar. Imzot Serreqi konsiderohej nga politikanet shqiptar si njeri që mund të kishte influencë dhe në shtetin fqinj, Italia. Esat Pasha Toptani kishte shkuar në Shkodër për dy qëllime kryesore, së pari, për të biseduar me Princin Preng Bibë Doda dhe se dyti, për të takuar Imzot Serreqin, Ipeshkëv i Shkodrës. Me të parin nuk arriti të takohej, pasi nuk i shkoi në takim, ndërsa me Imzot Serreqin, pati një bisedë të gjatë duke iu ankuar për mungesën e ndihmës nga ana e Italisë. Në dokument[4] thuhet se takimi midis Esat Pashe Toptani dhe Imzot Serreqi u zhvillua në Shkodër, ku i kërkoi të ndërhynte tek shteti fqinj dhe të ndihmonte popullin shqiptar. Imzot Serreqi shërbeu si një klerik i lartë dhe një atdhetar i madh. Bashkëpunimi i tij me malësorët dhe kontaktet që krijoi me perëndimin ishte një ndihmesë e madhe në shërbim të çështjes shqiptare. Imzot Jak Serreqi ishte i frymëzuar nga ndjenjat të thella kombëtare.

* Imzot Jak Serreqi (1861-1922) fillimisht famullitar në zona të ndryshme të Shkodrës; ipeshkëv në dioqezën e Sapës 7 gusht 1905 – 13 prill 1910; Argjipeshkëv-mitropolit i Shkodrës 13 prill 1910 – 17 dhjetor 1921.

[1] AMAE në AIH, Fondi: Serie Politica “P” (viti 1912), Pacco 674, img 7746-7751 Telegram i zëvendëskonsullit italian në Korfuz, dërguar ministrit të Jashtëm San Giuliano ku informon gatishmërinë e fiseve veriore për luftë.

[2] AMAE në AIH, Fondi: Serie Politica “P” (viti 1912), Pacco 674, img 7273, 7274, 7275, 7276 , Telegram i zëvendëskonsullit italian në Tivar Panella* dërguar sekretarit të Parë të legatës italiane në Cetinë, Pignatti mbi mbledhjen e 200 malësorëve në katedralen e Shkodrës

[3] AMAE në AIH, Fondi: Serie Politica “P” (viti 1912), Pacco 672, P1010090, P1010091, P1010092, Njoftim i konsullit italian në Shkodër për Ministrinë e Jashtme mbi lëvizjet e Preng Bib Dodës dhe Imzot Serreqit

[4] AMAE në AIH, Fondi: Serie Politica “P” (viti 1912), Pacco 674, img 7869. 7870. 7871 , Informacion i konsullit italian në Shkodër për Ministrinë e Jashtme rreth gjendjes që mbizotëron në këtë vilajet

A ËSHTË I MUNDUR NJË GRUSHT SHTETI KUNDËR PUTINIT?

March 6, 2022 by s p

Nga PAOLO VALENTINO

Mësymja kundër Ukrainës do t’i ketë kushtuar deri tani Rusisë më shumë se dhjetëmijë të vdekur. “Kemi patur një numër humbjesh të llahtarëshme: në vetëm një javë kemi humbur të njëjtin numër të ushtarëve të misionit në Siri për tetë vite” vënë në dukje për Corrieren burime ushtarake ruse.

Po të vërtetohet, do të bëhej fjalë për një shifër të tmerrshme, që flet shumë për vështirësitë e hasura nga ushtria e Kremlinit, megjithë epërsinë mbytëse në mjete e në njerëz.

Por mbi të gjitha është një shifër që shumfishon problemet e Vladimir Putinit, në lidhje me bastet e jetës. Atë që mund t’a shuguronte si rimëkëmbësin e Rusisë së Shenjtë, Carin që ka bashkuar Botën Ruse, siç ëndërron. Ose mund t’i japë një goditje ganduese prestigjit dhe autoritetit të tij, deri n’atë pikë sa të bëjë t’i lëkundet pushteti.

Lajmet nga terreni thonë se komandat ruse kanë ndryshuar taktikë e që tani vija e sulmit po bëhet më mizore, më pak e kujdesëshme për çmimet qytetare të bombardimeve. “Putini don një fitore ushtarake dhe e don shpejt, përparësia është bërë pushtimi i Kievit”, thonë burimet, simbas të cilëve regime change, ndryshimi i regjimit me përzënien e Zhelenskit, i vënë si synim në fillim, nuk është më i dëshirueshëm nga Kremlini. Përkundrazi, “Një fitore ushtarake do të lejonte detyrimin e kushteve të një marrëveshjeje me qeverinë e sotme.”

A është i qëndrueshëm Vladimir Putini, mbi bazamentin deri tani të paprekshëm e të paprekur, mbi të cilin prej më shumë se dy dhjetëvjeçarësh “mbretëron” mbi Vëndin me njëmbëdhjetë orë të ndryshme. Apo edhe për të do të vlejë ligji i pashkruar nga autokratë e diktatorë, fati i të cilëve shpesh ndërthuret me aventurat ushtarake?

Përgjigja e parë e shumë analistëve dhe sipërmarrësve është që Putini është ende në kontroll të plotë të të gjitha levave të pushtetit, e veç asaj ka një bazë të fuqishme të opinionit publik që i miraton vendimet edhe në sajë të forcës e depërtimit të propagandës së tij. “Ka një pushtet të plotë – thotë një biznesmen italian prej shumë vitesh në Rusi – dhe edhe se gjëndja po i shtyn disa nga oligarkët të shprehin pakënaqësi, këta zëra nuk kanë asnjë mbështetje politike ose ushtarake”.

Sigurisht e bën të fortë edhe njëfarë mosbesimi i thellë që përshkon një pjesë të popullsisë ruse, sa i përket mundësisë së një ndryshimi: “Bombardimi i Kievit është një goditje për shumë rusë, që atje kanë t’afërmit e miqtë. Por shumica nuk proteston, ka një pandjesi të thellë sepse janë të bindur se nuk vlen gjë, se gjithshka është e vendosur nga Putini dhe nga pesë o gjashtë shumë të besuarit e tij që e përkrahin”

Por askush nuk mohon krikëllimat, fërgëllimat, shënjat që diçka po lëviz brënda një Vëndi që zbret dalngadalë drejt një faze pasigurie, ashpërsie ekonomike e veçimi nga bota. Janë 6000 arrestimet e forcave te sigurisë në pak ditë të manifestimeve të vetvetishme. Është dridhja e peticioneve e letrave të hapura, samizadt-et bashkëkohorë kundër luftës, që lulëzojnë nga një cep në tjetrin të Vëndit, për të gjitha ato ajo e kundërshtarit Lev Schlossberg, që ka mbledhur 700.000 firma. Janë qëndrimet paqësore dë disa oligarkëve. Si Fridman e Deripashka, të 300 të zgjedhurve vendorë që kërkojnë të bisedohet, të personazheve të sportit e të artit, të tre komunistëve të Dumës që kanë thënë se kanë votuar “po” për njohjen e dy Republikave të Donbasit “n’emër të paqes e jo të luftës”. Ose dhjetramijrat e postimeve mbi mediat sociale, që ftojnë të pushohet agresioni. Dhe janë lulet, mijra buqeta të depozituara në ambasadën e Ukrainës në Moskë.

“Un besoj se Putini mund të bjerë, por jo tashti, duhet kohë”, thotë Valerij Solovej, politolog e historian, që ka drejtuar Departamentin e Çështjeve Institucionale, të famshmin MGIMO, Institutin e Marrëdhënieve Ndërkombëtare të Universitetit të Moskës, më parë se të largohej nga puna për opinionet e tij të pavarura. Simbas studjuesit, “gjëndja është e paracaktuar të rëndohet, lufta n’Ukrainë godet ndërgjegjen tonë dhe nivelin tonë të jetesës e do të ketë pasoja shoqërore dhe ekonomike, që mund të shpërthejnë në kriza politike”. Solovej e quan pakënaqësinë e elitave, oligarkive, dhe sipërmarrësve, një faktor i rëndësishëm e vendimtar: “Në lëtë çast nuk janë të gatshëm të flasin me zë të lartë, por nëse shmangia vazhdon do të mundeshin të bashkoheshn, kanë lidhje me disa grupe politike dhe së bashku mund të ushtrojnë një trysni tepër të fuqishme mbi Putinin. Por kjo nuk mund të ndodhë para vjeshtës, regjimi është i fuqishëm dhe shtrëngon vidhat e shtypjes, ka treguar se nuk është i gatshëm të durojë asnjë kundërshti”

Është edhe çështje besnikërie e aparateve të sigurisë, mbi të cilët Putini mban një zotërim të plotë e të pakontrolluar: “Ai do t’ishte në rrezik nëse elitat do të përceptonin se nuk ka më mbështetjen e shërbimeve dhe në të njëjtën kohë të vërtetoheshin protesta masive të popullsisë së pakënaqur”, thotë Abbaz Galljanov, një analist që ka bërë speechwriter për Putinin e tani punon si këshilltar politik i pavarur. Dhe shton: “Nëse do t’a shihnin mjaft të dobësuar e po të bindeshin se mund t’a bëjnë pa rrezik, atëherë elitat do të mund të tradhëtonin Putinin. Por nuk është për nesër”.

Siç na mëson historia, kur Rusia hyn në një smutnoe vremja, në një periudhë të turbullt, janë bujarët ata që përfundojnë së hequri qafe Carin.

“Corriere della Sera”, 2 mars 2022 Përktheu Eugjen Merlika

FOLEJA, LUFTA DHE PLANETI

March 6, 2022 by s p

përsiatje –

Visar Zhiti

Ngjajnë planeti dhe foleja?Ndoshta. Po, po… Qiellin e kanë të përbashkët dhe s’ka rëndësi madhësia. Një fole zogsh plot me cicërimagëzimesh është më e madhe për mua se sa një planet, sado i stërmadh qoftë, por i shkretë, pa ujë, pa një gjethe. Një pëndë vlen sa një kometë. Bombave që hedhin avionët luftarakë nga lart, duhet t’u vijë shumë turp nga foletë e zogjve, po mendoj si një fëmijë dhe fjala është pêr ata që hedhin bomba e sidomos për ata që urdhërojnë që t’i hedhin. Nuk kanë turp prej fëmijëve të tyre? A nuk u del fantazma e një fëmije të vrarë nga lufta?Si fëmijë po shikoja kësaj pasditeje foletë në degët e pemëve ende të zhveshura nga dimri. Janë fole jete, po thosha me vete. Pavarësisht historisë, revolucioneve, pakënaqësive pa kuptim apo dhe me kuptim të jetës, djallëzive dhe mënçurive të popujve, urrejtjes gjenerale, luftës që nga tani dhe dikur, këto fole zogjsh që i merr era, metaforikisht janë më të forta se të gjitha dhe e sfidojnë llahtarin planetar. Zogjtë nuk njohin kufij dhe s’u duhen pasaporta, thashë me vete si një fëmijë. As presidentë. Foletë e njeriut, për çudi, qytete apo vende ndodh që për një çast të bëhen gërmadhë me urdhër të një presidenti, që sigurisht është çmendur. Një shtet, që para ca kohe ka qenë vetë i shkatërruar nga një luftë e madhe, që e quajnë patriotike, por që ishte thjeshtë e çmendur, tani shkon t’i bëjë një vendi tjetër po atë hata, me po atë delir dhe çmenduri.Zogjtë nuk çmenden dhe as kuptojnë kryq të thyer apo yll të kuq, madje as emblemat me zogj e shpendë me dy kokë e me tigra e gomerë, etj, gryka e tankut mund t’u duket si zgavër e përshtatêshme për të bërë një fole, sa tmerr që vjellin zjarr!Si fëmijë shikoj foletë lart, po që ngjajnë si zemra të errta a si planete të largët? Krahasime mund të gjenden plot. Po i fotografoja. Puna është të mësojmë nga kujtesa e folesë së zogjve ashtu si foletë e njerëzve. Janë si planete. Janë vetë planete të universit më të bukur dhe më me kuptim, të dashurisë njerëzore dhe kërshërisë së pafund të njeriut. Që dhe një i vetëm është një univers. Mallkim planetar kur ka që guxojnë të shkatërrojnë e të vrasin jetëndhe mjedisin. Ata kurrë nuk do të kenë parë një fole mes degëve nëpër erëra, nuk do të kenë dëgjuar ndonjë zë fëmije të kërkojë një zog për ta marrë ndër duart plot paqe, nuk kujtohen që ata që nisin luftrat, e pësojnë po prej tyre, ja, hitleri u dogj, musolinin e varën, dhe çausheskun e vranë, po stalinin me statujat e tij që u shkulën nga kudo, edhe enverin etj, millosheviçit i pushoi zemra në gjyqin e Hagë, kujtova nga më të fundit, që i njohëm vetë, por edhe putini, ndjekësi i tyre qorr, ka për të humbur një ditë, së shpejti. Tani edhe fëmijët e dinë që në hapësirën pafund plot me yje jemi së bashku në një planet që edhe mund ta shkatërrojmë, jo ne, por të tjerë si ne dhe kundër nesh. Porosinë më të vlefshme për luftën sot na i jep ai fëmija që në zinxhirët e një tanku po derdh ujët e hollë,zhurmëritës si cicërimë zogu. Të mos harrojmë, se fillon te foleja dhe aty mbaron…Visar Zhiti