Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Archives for April 2022

Kosova dhe Izraeli do t’i thellojnë raportet ndërshtetërore

by

Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani-Sadriu, sot ka pranuar letrat kredenciale nga ambasadorja e parë e shtetit të Izraelit në Republikën e Kosovës, Tamar Ziv.

Presidentja Osmani ka rikutjuar raportet miqësore me popullin izraelit edhe përpara vendosjes së marrëdhënieve diplomatike.

“Populli i Kosovës ka hapur dyert dhe zemrat për popullin hebre në ditët më të vështira, e sot, qëndrojmë të gatshëm të thellojmë bashkëpunimin në të gjitha fushat, përfshirë ekonominë, sigurinë, inteligjencën, shëndetin dhe arsimin. Bashkëpunimi ndërshtetëror do të thellohet tutje”, tha Presidentja Osmani.

Memorializimin e viktimave të Holokaustit, Presidentja Osmani e ka cilësuar si një mësim, të cilin mund ta marrë Kosova nga Izraeli për t’i kujtuar viktimat e luftës dhe për t’i shqyrtuar mundësinë e mbështetjes dhe bashkëpunimit në këtë drejtim. Këtë iniciativë, Presidentja e kishte filluar në bashkëpunim me kryetarin e Kuvendit të Izraelit (Knesset) gjatë periudhës si Kryetare e Kuvendit të Kosovës.

Ndërkaq ambasadorja Ziv e falënderoi Presidenten Osmani dhe popullin e Kosovës për mbështetjen ndaj popullit hebre në ditët më të errëta e deri më sot, si dhe përkushtimin për forcimin e marrëdhënieve ndërshtetërore, duke shprehur gatishmërinë për thellim të raporteve në të gjitha fushat. Ambasadorja përmendi hapat e ndërmarra deri më tani, duke përfshirë thellimin e bashkëpunimit në energjetikë, kulturë, turizëm, rritjen e këmbimeve tregtare, shtimin e bashkëpunimit ndërparlamentar dhe memorializimin e luftës.

Presidentja Osmani kërkoi mbështetjen e Izraelit edhe në fushën diplomatike, gjegjësisht në fitimin e njohjeve të reja dhe anëtarësimin në organizata dhe iniciativa ndërkombëtare. Në këtë drejtim, Presidentja gjithashtu kërkoi që Izraeli t’i heqë përfundimisht vizat për shtetasit e Kosovës, gjë që do ta mundësonte rritjen e turizmit nga të dy vendet.

U PROMOVUA “NEVER FORGET” NË VATËR

by

Mrsc. Leonora Laçi (studiuese)/

Aktiviteti i zhvilluar me datë 5 prill 2022 në ambientet e Federatës Panshqiptare Vatra Bronx, Nju York, filloi me shfaqja e filmit 5 minutesh “Kush i vret fëmijet” ku përmes filmeve e fotove shfaqen vuajtjet e femijëve të Kosovës nën pushtimin serb, lotët e tyre dhe përhumbja që ato kanë dëshmon tronditjen që populli kishte, fytyrat e pafajshme u bënë dëshmitar të masakrave dhe vrasjeve të pamëshirshme nga regjimi jugosllave.Ky promovim u pasua nga fjalët pershendetese të Kryetarit të Federates Panshqiptare Vatra z.Elmi Berisha dhe të Presidentit të Nderit të Vatres z.Agim Rexhaj.Unë pata mbi supe përgjegjësinë e moderimit të aktivitetit, pasi i urova mirëseardhjen u ndala tek promovim i suksesshem i disa ditçve më parë e që pati mjaft jehonë në Prishtinë realizuar në Biblioteken Kombëtare të Prishtinës.Nuk mund të rrija pa ndarë që për mua ishte hera parë që ndodhesha në Vater dhe hera parë e ardhjes në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Ceka se e kuptoja fort mirë jetën këtu që edhe pse endemi në përditshmërinë e këtij oqeani të pafund prap gjetën kohen te vijnë dhe të ndanim së bashku shqetësimet tona për vendlindjen. Fal mbështetjes se diaspores shumë familje shqiptare janë në gjendje të mbijetojnë apo të krijojnë mirëqenie ekonomike. Ky libërth i botua nën përkujdesen e prof.dr.Nusret Pllana ne bashkautorësi magjistër shkencash z.Agim Alickaj, këtu na sillen ndërmend ngjarje të së kaluarës jo shumë të largët që populli shqiptar i Kosovës perjetoi në token e vet pra gjenocidin serb. Një libër që dëshmon me fakte me anë të fotove gjenocidin serb ndaj shqiptarëve 1844-1999 e ndarë mjaft mirë në pesë etapa. Etapa parë 1844-1912, etapa dytë 1912-1914, etapa tretë 1918-1941, etapa katërt 1945-1966, etapa e pestë 1989-1999.Fjalën e mori profesori i ardhur nga Prishtina posaçërisht për këtë aktivitet.Dr.sc. Nusret Pllana eshte shkrimtar, studiues, publicist e gazetar. Botimet e tij jane promovuar ne vende te ndryshme te botes per hire te tematikes qe permbajne duke u perkthyer dhe ne shume gjuhe te huaja.Eshte folesi i pare i radios Kosova e Lire, eshte ligjerues ne Universitetin e Prishtines “Hasan Prishtina”, autor i qindra veprave publicistike dhe dokumentareve.Pasi falenderoj organizatorët e promovimit u ndal në dy pika kyqe: Vrasja e fëmijëve dhe harresa. Ne jemi një popull harrimqar – tha ai. Dhe foli në vija të përmbledhura se sa vite i është dashur për të punuar librat e tij për terrorin serb ndaj shqiptarve dhe sa e vështirë ka qenë kjo nismë. Pas tij e mori fjalën mrsc z.Agim Aliçkaj veprimtar i pandalshëm për çështjen shqiptare. Kur është Kosova keq dhe ai është keq – do thosha unë. Z.Alickaj mbështet çdo shqiptar të mirë që mundohet të punojë për Kombin, pa dallime politike. Z.Aliçkaj nuk është kursyer financiarisht, fizikisht e mentalisht që çdo nismë ta realizojne si duhet qoftë në kontributin si anëtar bordit të Keshillit Ekzekutiv të Ligës Qytetaro -Shqiptaro Amerikane qoftë si anëtari i këshillit të Vatrës. Veprimtaria e tij mund të ngjaj me atë filmin që ne shohim aktoret teksa e realizojnë skenarin por puna e tyre nuk mund të kishte sukses pa prapaskenën e një ekip njerezish që e çojne drejt sukseseve pa marrë merita dhe pa pritur merita.Z.Aliçkaj është dhe një publicist i thukt që e mpreh lapsin për çdo padrejtësi që i bëhet Kosovës qoftë nga politikançt e vet por dhe nga ndërkombetarët. Ai nuk frikësohet nga reagimet kundër sepse Amerika i ka ofruar gjithësecilit të shprehë mendim e tij në mënyrë të lirë dhe të pavarur.Ai na tregoi se i lindi ideja për këtë libër dhe pse është i rëndësishëm ky libër të njihet nga mbarë bota.Teksa falenderova autorët për fjalët e mbajtura theksuam njëzëri se njohja e opinionit ndërkombtar me krimet serbe ndaj popullit shqiptar është detyrë e gjithesecilit prej nesh, shume nga ne mund ta bëjmë në forma te ndryshme dhe ky promovim i sotëm i këtij libërthi i sherben kauzës se mos harresës.Por ne s’duhet asnjëherë të harrojmë shembujt e ngjashëm nga e kaluara dhe duhet të kishim marr mësim nga ajo e kaluar jo shumë e largët si gjenocidi në Kosovë e Bosnje.Ky libër “Never forget”! -Mos harro kurrë! – The serbian genocide on albanians 1844-1999 i shërben atyre që harrojnë, i duhet diplomacisë ndërkombëtare që të parandalojnë një gjenocid të mundshëm në Ukrainë. I shërben historiografisë si fakt historik. I shërben fëmijëve tanë, i shërben brezave të ardhshëm që ajo çfarë ka ndodhur nuk duhet të harrohet .Nga salla një zotëri propozoi idenë që librat e profesor Pllanës duhet të jenë pjesë e kurrikulave shkollore sepse fëmiëjt tanë nuk po e njohin të kaluarën, nuk po e mësojnë në shkollë të kaluarën.Aktivitetit i erdh fundi nën duartrokitjet e pjesëmarrësve, cilësova se çdo kontribut që jepet për këtë libër do të shkoj për profesor Nusret Pllanen dhe Federatën Panshqiptare Vatra. Në fund të promovimit z.Agim Aliçkaj i dhuroi Vatrës 150 usd në shenjë mirënjohje dhe falënderimi për organizimin e shkëlqyer dhe mikpritjen vëllazërore.Bëra falenderimet për të pranishmit, falenderova mediat që përcjellin në kohe reale çdo aktivitet te komunitetit tonë, falenderova në mënyrë të posaçme editorin e gazetës Dielli z.Sokol Paja.Aktiviteti u mbyll me një koktej ofruar nga z.Toni Musaj dhe foton e përbashkët në ambientet e Vatrës.

EVOLUCIONI I NJI ENIGME

by

Rreth rrëshqitjes 22 vjeçare të Putin-it nga Burrështeti në Diktator të Terbuem

                                                                                           Roger COHEN *

Përkthimi shqip ashtë nga  Sami Repishti, Ph.D.

PARIS.-Tue folë me gjuhen që ai quejti “gjuha e Goethe-s, Schiller-it dhe Kant-it” që ai mësoi gjatë qendrimit tij si oficer I K.G.B.së në Dresden (Gjermani), Presidenti Vladimir V.Putin iu drejtue Parlamentit gjerman, me 23 shtator 2001:

“…Rusia ashtë nji komb europian miqësor” deklaroi ai.”Nji paqë e qendrueshme në kontinent ashtë synimi kryesor i kombit tonë”.

   Udhheqsi rus, zgjedhun nji vit ma parënë moshen 47 vjeçare, mbas nji ngritje meteorike nga obskuriteti, vazhdoi me përshkrimin e ‘të drejtave  demokratike dhe lirive” si “qellimi kyçi Rusisë në politiken e mbrendëshme.

Anëtarët e Parlamentit (Bundestag) u ngriten në kambë dhe duertrokiten, të prekun nga fryma e ripajtimit që Z. Putin dukej se përfaqsonte në njiqytet si Berlini, që vite të gjata kishte simbolizue ndamjen në mes tëPerëndimit dhe botës totalitare sovjetike.

   Norbert Roettgen, nji deputet iqendrës së djathtë që kryesonte Komitetin për politiken e jashtëme të Parlamentit për shumë vjet   ishte nji nga ata që u ngriten në kambë. “Putin na bani për vete” tha ai. “Zani ishte krejt iqetë, në gjermanisht, njiza q përpiqet me bindë për ate që thotë. Na kemi arsye me mendue se  aty kishte perspektivë për nji bashkëjetesë”.

   Sot, çdo bashkëjetesë ashtë coptue! Ukraina digjet, e gjakosun nga nji armatë invaduese. Z. Putin dergoi ushtrinë me konfirmue bindjen e tij se kombësia Ukraine ashtë nji mit. Ma shumë se 3.7 miljonë Ukrainas janë refugjatë dhe numri i të vdekunëve rritet gjatë nji muej luftimesh; zani vicioz I Z. Putin ashtë transformuenë zemrim të nji personi të përçudun që cilëson çdo qytetar rus “fundërrinë e tradhëtar” çdo rus që reziston dhunën e shtërngimit tij diktatorial.

    Kundërshtarët e tij, “nji kolonë  e pestë” qëdenohet si e manipulueme nga Perëndimi do të përjetojë nji fat të keq”. Z.Putin u betuekëte muejtue  shikue planin e tij blitzkrieg nëUkrainëqëdështoi“Nji rus i vertetë, tha ai, duhet të pështyj kundërshtarët si nji mizë që hynë në gojë aksidentalisht dhekështu kryennji purifikim tënevojshëm të shoqënis….”

   Kështunuk fliste Kant-I por nji ekzaltuemfashist nacionalist i perziem me nji gjuhë pakuptim të mësueme në rrugt e St. Petersburgut.

   Në mes t ketynenjerezve të arsyes dhe t nxitjes, në mes të kësaj dyshe në dukje dy persona tëndryshëm, qendrojnë 22 vjet pushtet dhe pes presidentë amerikanë.         

Ndersa Kina ngrihet, dhe Amerika luftoi dhe humbi për gjithmonë luften në Irak dhe Åfganistan, ndersateknologjia lidhisë bashku të gjithë botën, nji enigmë ruse u vendosnëKremlin.

A ka mundësi që amerikanët dhe aleatët e tyne, me eksese, oportunizëm ose naivite thjesht  gjykuen gabimisht Z. Putin qysh në fillim? Å por  Z.Putin u trasnformue gjatëkësajkohe në nji luftënxitës revanshist ashtu si shohim nasot ose për arsye të provokimeve Perëndimore të imagjinueme, ankesa nërritje, oseintoksikimin mendjemarrës të nji periudhe të gjatë siai ‘covid19’ e qëprodhoi rregulla ‘të izolueme’?

   Z. Putin ashtë nji enigmë, por ai asht gjithashtu figura ma publike. I pamë nga kjo perspektivë e ‘lodrës’ së tij pa princip në Ukrainë, nji figur e madhe ecila       bashkon nji person që përfiton nga çdo mundsi e Botës së Perëndimit si njI sulm kundr Rusisë,  dhe ndoshta kundëratij vetë. Me rritjen e ankimeve hap mbas hapi, vit mbas viti, dallimet u avulluen. Në fakt, ai u ba  shteti vet, ai u ba vetë Rusia, fatet e të cilëveu shkrinë neë nji vizion Messianik për restaurimin e lavdisëimperatoriale.

   Nga hini I Perandorisë.

   “Per Putinin tentacioni qëushtron Perëndimi ka qenë, mendoj unë, kryesisht prirja që ai tëshihte në ate nji instrument për ndertimin e nji imperatorie te madhe” deklaronte Condoleeza Rice,ish Sekretare e Shtetit e cila takoi atedisa herë gjatë fazës së parë të sundimit tij. Ai ishte gjithëherëi preokupuem me 25 miljonë rusë që mbeteshin jashtëkufinjve të NanësRusi për arsye të shkatërrimit të Bashkimit Sovjetik.Përsëri vazhdimisht ai ngrente këte problem. Kjo spjegon përse për ate “…fundi I Bashkimit Sovietik ka qenë katastrofa ma e madhe e shekullit 20”.

Por,në se arsyet irredentiste duken qarte se bashku me dyshimet e  spiunazihit të Amerikës, Z. Putin kishte edhe tjera prioritete . Ai ishtenji sherbyes patriotiki shtetit. Rusia postkomuniste e viteve 1990 nen drejtimin e BorisN.Yeltsin,i pari udhëheqës izgjedhun lirisht, kishte deshtue.

   In 1993, . Yeltsin  urdhnoi sulmin ushtarak kundër Parlamentit me nënshtrue nji kryengritje. 147 persona u vranë.  Perëndimi u detyrue me ndihmue Rusinë me ndihmahumanitare aq shumëishte damtue ekonomia e Rusisë, aq e hapun ishte vorfënia e madhe sa që pjesëtë mëdha industriale u shiten vetm për njI kang. Oilgarkt linden si klasë. E gjithe kjo për Z. Putinishte njiferri vertetë. Ishte poshtënimi!

   “Ai urrente çdogja që ngjantenë Rusi, e ruente idenë se Perëndimi u  desh të ndihmonte” tregon ChristophHusgen, këshilltari kryedlplomati ish kancelares Angela Merkel të Gjermanisë në vitet 2005-2017.  Manifesti ipare i Z. Putin pr fushatën presidenciale tëvitit 2000 kaqenëi gjithë mbi nevojen me kundërshtue  përpjekjet e Perndimit përtransferimine pushtetit nga duert e  shtetit në duert e tregut “. “PërRusët”,shkruente ai,“nji shtet I fortë nuk ashte nji anomali meluftue kundër”. Krejt ekundërta!. “Asht burimi dhe garancia e  rendit publik, fiilestari dhe forca kryesore për çdo ndryshim”.

    Por, Z. Putin nukashtë Marksist, megjithëse ai ktheu himnin Stalinist kombëtar. Ai kishte deshmue shkatërrimin e nji ekonomie të planifikueme, në Rusi dhe Gjermani lindore, ku shërbeu si agjent i K.G .B.s në vitet 1985-1990.

Presidenti I ri Putin do te bashkpunonteme oligarkët të krijuem nga kaosi, tregu I lirë, kapitalizmi e kronizmi- përsa kohë që ata tregonin nenshtrim absolut.   Në rast mosbindje, oligarkët zevendsoheshin. Në se kjo ishte demokraci, ajo ishte “demokraci sovrane” nji frazë e përdorun nga strategët e Putinit me theks në “sovran”.

    I formuem ne nji shkallë të madhe nga jeta në St. Petersburg, qytet i ndertuem nga Pjetri i Madh në filim të shekullit 18 si “nji dritore kah Europa” dhe nga eksperienca fillestare politike në ate qytet qënga viti 1991 si nëpunës në zyrën e Krytarit të Bashkisë për tërheqje kapitali të huej për investim, duket se Z.Putin ka qenëi hapun, me kujdes, kah Perëndimi në fillim të sundimit  tij.

   Åi  zinte me gojë mundësinë e anëtarsimit në NATO të Rusisë në takimin me Presdentin Clinton në vitin 2.000 njiide që nuku zhvillue asnji herë. Ai përkrahu nji marrëveshje për anëtarsim në Bashkimin Europian, në 1994. Nji Këshillë NATO-Rusi u krijue në 2002. St. Petersburgu rivalizonte me Njeriun Sovjetik.   

Këtu kishte nji balancim delikat, për te cilin Z. Putin, i disiplinuem, ishte ipergatitun. “Ju nuk duhet te humbni kontrollin!” i tha ai drejtorit tëflmave Oliver Stone në “Intervista me Putinin” nji dokumentar I vitit 2017. Nji her ai përshkroi veten si nji “ekspert i relacioneve njerëzore”. Deputetët gjermanë                                                                                  nuk ishin tëvetmit që u gënjyen nga ky njeri me  cilesi të palëkundshme dhe qellime të pamshirëshme të prpunueme nga operativët e spiunazhit. 

“Duhet të mosharroni. Ai vjen nga rradhëte KGB-së dhe gnjeshtra ashtë profseioni I tij.  Nuk ashtefaj” thoteSylvia Bermann, ish ambasadore franceze në Moskë që nga 2017 deri 2020.  “Ai ishte si nji pasqyrë, tue iu adaptue figurës që sheh në pasqyrë, dhe në mënyren që ashtë instruktue”.

    Pak muej para fjalimit të mbajtun në Bundestag, Z. Putin në mënyrë të hapunfitoi besimin e ish Presidentit Bush.Mbas takimit tyne të parë, qershor 2001  Bush tha se shikoi në sytë e tij dhe fitoi nji sens të shpirtit tij dhe gjeti “nji njeri të sinqertë dhe që meritonte mirëbesim”. Z.Yelsinnjikohësisht                                                                              e portretizoi Z. Putin si nji ndjekës I besueshëm  vetëm trivjetmbas ardhjes në Moskë në 1996.

      “Putin orientohet pikërisht si nji personë para tjetrit”, Michael Khodorskovski pasaniku ma I madh  rus para se të shërbej nji  dekade në burg siberian dhe mbasi humbi shoqenine tregetare te tyne me dhune. Ne nji interviste ne 2010neËashington Mr. Khodorskovski më tha. “Në se  kerkoni që ai të ju dojë,ju do ta doni ate.”

    Ma parë unë kisha pa Z. Khodorkovskin në Moskë në tetor 2003, ka qenë pikërisht diten para arrestimit në apartmentine tij ngaagjentë tëarmatosun për shpërdorim fondesh. Ai kishte fole me mue në ate  kohë  rreth ambicieve të  tia politike- nji faj i pafalëshem dhe I pa pranueshem nga Z. Putin.

   Ngritja e nji autoritari.

   Ndertesa  prej druni e presidentit jaahtë Moskës ishtee rehatëshme                                                          por jo e  sbukurueme  në vtin 2003.   Gusti personal i Z,Putin nuk ishte rrite akoma  në  shkallën e madhënishme.  Rojet e sigurimit siileshin për rreth, shikojshin në TV-ne herë mbas hererrobet modele në Milan dhe Paris.

   Z. Putin, më bani të pres për nji kohë të gjatë, si e ka zakonpër disa orë. Duket si njI demonstrim i vogël I të mëdhejve, nji e metë e vogël panjerëzilleku që ai do tëtregonte edhe me Condoleeza Rice,tëngjashme me                                                                            prumjen e qenit nëtakimin me kancelaren Angela Merkel, kur e dinte se Zonja Merkel kishte frikë nga qentë. “Unë e kuptoj pse aiverpon kështu; ai don të provojë se ashtë burrë” spjegoj  Merkel.

Kur intervista me tre korrespondentë të The Neë York Times  ma ne fund filloi Z Putin ishte i përzemërt,i përqendruem dhe irehatshemnë detajet e bisedës. “Na qendrojmë fortësishtnë rrugën e zhvillimit të demokracisë dhe të ekonomisë s tregut” tha ai, e shtoi:” Nga pikëpamja e mentalitetit dhekulturës populli I Rusisë ashtë europian”.        

   Ai foli per “marrdhanjet e ngushta  dhe të mira tëAdmnistratës Bush me gj ithë  fushatën në Irakdhe tha:” parimet kryesore t humanizmit”- te drejtat e njeriut, liria e fjalës- mbeten bazike  për të gjithë  kombet; “mësimi ma I madh I arsimit, tha ai,“ka qenërespekti për ligjin”.

    Në ate koh, Z.Putin kishte dermue median e pavarun. Kishte ba nji luftë                barbare në shkatërrimin e Grozny-t, kryqytet I Çeçnia-s, dhe emnoi   zyrtarë të Sigurimit- të njohun si siloviti (njerëz të fortë)- front dhe qendër e qeverisë tij.Shpesh  herë ata ishinmiq tëvjetër nga St. Petersburgu, si Nikolai Petrushev, sotsekretar i këshillit të sigurimit të Z. Putin.Pika e parë e  njioficeri tëSigurimit asht dyshimi.

    Kur u pyet për metodat e tia, presidenti u shqetsue, dhe sugjeroi se Amerika nuk mund tëreklamojë nji nivel moral të naltë. “Na kemi nji proverb në Rusi”  tha ai. “Nuk duhet kritikue pasqyra në se ju keni nji hundë të shtrembët”.

    Pershtypja ma e fortë ka qen ajo e nji njeriu tëdyzuem  mbrapa nji shikimi të patundun. Michael Eltchaninoff, autori  francez I iibrit “Mbrenda mendjes së Vladimir Putin-it” thote se ishte “nji siperfaqe e zbukurueme me liberalizem në fjalimet e tia në vitet e para të 2.000” por apeli që kishte ideja e rivendosjes së nji Rusie me pushtet imperial dhe kështu me u hakmarrë kundër idesë së nji Rusie të perceptueme si meturinë që Presidenti Obama mund të quente”nji fuqi regjonale”, ka qenë gjithmonë nji nevojë urgjente për Z. Putin.

   I lindun në vitin 1952 në nji qytet që quhej Leningrad, Z. Putin u rrit nen  hijen e nji lufte të Sovjetëve kundër  Gjermanisë naziste,  e njohun si Lufta e Madhe Patriotike për Rusët. Babaji tij u plagos randë, nji tjetër vëlla ma I rritun vdiq gjatë 872 ditëve të rrethimit nazist të qytetit, dhe nji gjysh i tij kishte punue si kuzhinier për Stalinin.  Sakrificat e shumëta të Ushtrise së Kuqe nëdisfatën e Nazismit nuk ishin abstrakte,porkonkrete mbrenda familjes tij modeste; ashtu si për shumë Rusë te breznisë tij, Z. Putin mësoi që në moshëtë re se, ashtu si ethonte ai : “I dobti rrahet!”.

   Perëndimi nuk e vlerësoi si duhet forcen e mitit Sovietik, sakrificat ushtarake dhe revanshizmin tek  ai”.” Z. Eltchaninoff , gjyshët e të cilin ishin të gjithë rusë, tregon:” Ai beson thellësisht se njeriu Rus ash i pergatitun me sakrifikue vehten për nji ide, ndersa Perëndimort preferojnë suksesin dhe konfortin”.  Z. Putin pruni në nji farëmase ndjenjen e atij konforti në Rusi në tetë vjetët e para të presidencës. Ekonomia  eci përpara, investimët e huaja u rritën. “Ka qenë ndoshta periudha ma e lumtun në historinë e atij  vendi, me nji masë prosperiteti dhe nivel lirie të pa pamë ndonjI herë në historinë e Rusis.”  thotëZ. Gabuev, bashkpuntor I vjetr I Carnegie Moscoë Center.

   Z.Gabuev, ashtu si mijra të tjer liberalë të Rusisë ka ikë n Istanbul që kur filloi lufta me Ukrainn, dhe shtoi se“ka shumë korrupsion  dhe përqendrim pasunie, por gjithashtu mjaft anije që po dalin në sipërfaqe. Dhe mos harroni, ne 1990 -at çdo njeni ka qene I vorfen si miu në kishe…. Tashti, klasa e mesme ka mundësi me shkue në Vietrnam ose në Turqi për vakanca.

   Problemi për Z. Putin ka qenë se tue diversifikue ekonominë, sundimi I ligjit ndihmon. Åi ka studjue drejtësineë në Universitetin e St. Petersburg dhepërsëriste  se respekton ligjin. Në fakt, mbajtja e pushtetitu tregue se ishte magneti i tij. AI kishteneveri për sjelljet  legaliste. “Përse duhej që ai të bashkëndante pushtetin kur ai kishtemundësi me jetue me vajgurin,gazin, dhe pasuni tjera natyrore, dhe mjaft shpërndamje me plotsue nevojët e mbajtjes popullin të lumtun?” Z. Gabuev deklaron.

*Shenim: Versioni origjinal I këtij shhrimi në anglisht ashtë  puna e Z. Roger Cohen, me qendër ne Paris, autor, dhe nji nga analistëtma tënjohuntë botësgazetareske. Përkthimi shqip ashtë nga  Sami Repishti, Ph.D.- dhe mirënjohja e tij për autorin.

Artikulli u botue në gazetën prestigjoze The New York Times të datës 27 mars 2022,  ff.1e16, të cilën e falënderojmë.

                                   ====================

Gjeopolitika e shqiptarëve në Ballkan

by

Prof.Asc.Dr.Gëzim MUSTAFAJ

Fundi i Luftës së Ftohtë, zhvillimi teknologjik, çrregullimet e mëdha demografike dhe ekonomike si dhe shtimi i numrit të aktorëve që veprojnë në skenën ndërkombëtare ka ndryshuar thellësisht sistemin e mëparshem botëror. Globalizmi dhe ndërvartësia e shumë sektorëve (financiarë, teknologjikë e informativë) dhe shfaqja e qëndrave të forta të fuqive transnacionale, jo të kontrollueshme nga shtetet, detyrojnë marrjen e vendimeve qofshin edhe të brëndshme. Kështu bëhet e domosdoshme që çdo subjekt të mendojë për vetveten në raport me botën, të ndikojë në ndryshimet e saj dhe të përcaktojë interesat dhe rolet e veta ndërkombëtare, natyrisht në atë masë që e lejon fuqia që ka. 

Gjeopolitika është e domosdoshme për analizën e kapaciteteve të një shteti dhe të interesave të tij kombëtare. Me fjalë të tjera ajo shërben për studimin e teorive e të hipotezave funksionale, qoftë për analizat e politikës së jashtme, qoftë për vlerësimin e përcaktimin e interesave dhe të politikave të brendshme, duke vlerësuar prej tyre pasojat që mund të rrjedhin nga konfliktet e interesave të përhershëm apo të rastit, me aktorët e tjerë që veprojnë në të njëjtën hapësirë gjeopolitike. 

Mendohet që gjeopolitika e Ballkanit përfundoi rikonfigurimin me shtetin e Kosovës dhe Malit Zi.  Ka një prirje të gabuar për ta quajtur zgjidhjen e problemit të Kosovës si aktin e fundit përmbyllës të shpërbërjes së ish-Federatës së Jugosllavisë. Por ka ende probleme të pazgjidhura në Bosnje, në Serbi dhe në Maqedoni, që mund të shpërthejnë. Udhëheqësit e parë shqiptar e kanë paralajmëruar Europën në vitin 1879 se, për sa kohë që nuk do të gjejë zgjidhje çështja kombëtare shqiptare nuk mund të vendoset stabiliteti i vërtetë në Ballkan. 

Sot më tepër se kurrë po bëhet më e dukshme lidhjen dhe ndërvarësinë që ekziston ndërmjet aspektit demografik dhe atij gjeopolitik. Më qartazi u dukë në vendet e ish BS dhe në ish Jugosllavi dhe kulmojë tani në Ukrainë. Për vetë specifikën, vendin që zë, shtrirjen dhe, veçanërisht, statusin aktual të popullit shqiptar, në Ballkanin Perëndimor, lidhja e ndërvarësia e mësipërme është, jo vetëm evidente, por mjaft e rëndësishme për zhvillimet në rajon dhe stabilitetin e paqen e tij. Zgjidhja përfundimtare e statusit të Kosovës sjell një situatë, cilësisht të re në faktorizimin e çështjes shqiptare në veçanti, por edhe jep garanci dhe siguri për stabilitetin e të gjithë rajonit, në përgjithësi. Në këtë kuptim, çështja kombëtare e shqiptarëve përfiton një “standard” të ri dhe mendoj se duhet parë e analizuar në një këndvështrim tjetër e në një optikë të re. 

Akti i fundit përmbyllës i procesit të rënies dhe fragmentarizmit të ish-Jugosllavisë, fundi i luftës, në “vijën e ndarjes” midis serbëve dhe shqiptarëve, që u shtri deri në spastrim etnik, në dëm të këtyre të fundit (karakteristikë për luftëra të tilla) shënoi një etapë të re historike, e cila çoi, në mënyrë të pashmangshme, drejt pavarësisë së Kosovës, duke hapur të vetmen mundësi logjike: bashkëjetesën e barabartë të shqiptarëve dhe serbëve në një Kosovë multietnike, demokratike e europiane. Kështu i jepet fund situatës paradoksale të shumicës absolute shqiptare, të shtypur dhe të shfrytëzuar nga pakica serbe, në Kosovë, duke e shndërruar maxhorancën shqiptare të përgjegjshme, për të respektuar, maksimalisht, të drejtat dhe liritë e pakicës serbe, në një bashkëjetesë demokratike. 

Shqiptarët jetojnë të ndarë në disa shtete të Ballkanit Perëndimor. Ata janë një popullsi që e ka tejkaluar shifrën prej 7.5 milionë banorësh, duke u renditur ndër tre popujt më të mëdhenj të këtij rajoni. Rritja e popullsisë shqiptare vazhdon të jetë ndër më të lartat në Europën e sotme.Me keqardhje duhet të themi se, në vëndin amë kjo dukuri vitet e fundit ka një rënje, pasi shumë shqiptarë po largohen nga vëndi, sidomos moshat e reja. Ky fakt reflektohet, ndjeshëm, në dinamikën e lëvizjes dhe të emigracionit të kësaj popullsie. Vetëm nga shteti shqiptar kanë emigruar, aktualisht, mbi 1.5 milion njerëz, duke e renditur Shqipërinë nder vendet e parë në botë për numrin e emigrantëve, si popullsi. Megjithatë mosha mesatare e popullsisë shqiptare është më e reja në kontinent. Rreth 60% e popullsisë është nën moshën 27.5 vjeç. Statistika demografike-ekonomike e mësipërme është akoma më atraktive po t’i referohemi popullsisë shqiptare në Kosovë, në Maqedoni, në Mal të Zi e në Luginën e Preshevës. Nga këto territore, të banuara, historikisht nga shqiptarë etnikë autoktonë, emigracioni, për arsye politike historike, të shtypjes dhe represionit sistematik, ka qenë shumë më i lartë. Madje, gati gjysma e shqiptarëve të këtyre trevave jetojnë e punojnë në emigracion, kryesisht në Europën Perëndimore, në SHBA dhe Turqi. Duke analizuar me kujdes këto procese demografike dinamike mund të konkludohet se aktualisht në botë janë aktive rreth 18 milionë shqiptarë. Përballë kësaj situate, faktorët demografikë të shqiptareve janë dhe mbeten, objektivisht, tepër ndikues në planin gjeopolitik, për të ardhmen e tyre dhe të popujve të tjerë në rajon. Natyrisht, këta faktorë mund dhe duhet të adresohen me pozitivizëm, si në dobi të shqiptarëve, ashtu dhe në dobi të rajonit, të konsiderohen me kujdes, të pranohen me realizëm dhe t’i hapet rrugë akomodimit e integrimit të tyre mbi bazën e ideve dhe vlerave europiane.

Mendoj se ndikimi i kriterit demografik të shqiptarëve në gjeopolitikën ballkanike është evident për disa arsye; Shtrirja e shqiptarëve në 6 shtete kryesore të Ballkanit; (Shqipëri, Kosovë, Maqedoni, Greqi, Mal të Zi, Serbi-Lugina e Preshevës). Rritja e lartë e popullsisë shqiptare, krahasuar me rënien e numrit të popullsive të tjera ballkanike, në rajon; (numri i barabartë i popullsisë shqiptare me grekët, bullgarët, serbët aktualisht, plus dinamika në rritje e shqiptarëve). Mobiliteti i popullsisë shqiptare, brenda dhe jashtë rajonit; (frekuenca e lëvizjes së shqiptarëve si një nga popujt mobil, lëvizjet për në Ballkan, Europë, SHBA). Përmirësimi i statusit të shqiptarëve në emigracion; (shndërrimi i emigrantëve shqiptarë, në qytetarë të vendeve ku jetojnë e punojnë).

Çfarë e favorizon ndikimin demografik shqiptar në gjeopolitikën ballkanike? Paqja është ndër faktorët parësorë për ndikimin e kriterit demografik në gjeopolitikë. Ballkani dhe përvojat e tij konfliktuale, (tre luftëra në një shekull), mund t’i qetësojë vetëm një paqe e qëndrueshme. Në ish-Jugosllavi, thuajse çdo dekadë, ndeshim kriza destabilizuese në trevat shqiptare (1958, 1968, 1974, 1981, 1989-1999), kjo për fajin e politikave të ndjekura nga Beogradi.  Zgjidhja e statuseve të shqiptarëve, në shkallë e në nivele të ndryshme, në vartësi nga shteti dhe nga pozita etnike, ka ndikuar pozitivisht për ndërvarësinë demografike-gjeopolitike në Ballkan. Asgjë më shumë se demokracia nuk i ka ndihmuar shqiptarët në faktorizimin e tyre në rajon. Në aspektin demografik-gjeopolitik, shqiptarët, duke qenë përgjithësisht popullsi mobile, përfituan më shumë se kushdo në rajon nga katër lëvizjet europiane: lëvizja e njerëzve, ideve, mallrave e kapitaleve.  Europianizmi, si filozofi e hapjes, kooperimit, integrimit në kontinent, si antipod i nacional-shovinizmit e ksenofobisë i ka konvenuar shumë dimensionimit të faktorit shqiptar, i cili, pa pasur doktrina nacionaliste, shpesh është viktimizuar e është sforcuar nga nacionalizmat e fqinjëve të vet. 

Globalizmi, si “trendi” i mileniumit të ri, i përshtatet natyrës së popullit shqiptar, më shumë se çdo populli tjetër, në Ballkan, pasi për nga identiteti i tyre, shqiptaret janë popull multikonfesional, pranojnë fenë, civilizimet dhe diversitetin kulturor, si dukuri të brendshme dhe si ndërkombëtare njëherësh. Kjo i bën shqiptarët të jenë tolerantë, jo fanatike, aspak fondamentalë, në raportet fetaro-kulturor. Shqiptarët dhe globalizmi përkojnë në sistemin filozofik e shpirtëror, më mirë se çdo popull tjetër në rajon, ku ndikimet e nacionalizmave, fanatizmave fetare, të ksenofobive visone, janë prezentë, në forma të hapura apo të kamufluara.

Tranzicioni i zgjatur dhe problematik krijon shqetësime për aspektet demografike e gjeopolitike të shqiptarëve. Shkalla e ulët e demokracisë pluraliste, difektet në drejtim të zbatimit të të drejtave dhe lirive të njeriut, mosfunksionimi i shtetit ligjor, problemet në ekonominë e tregut të lirë dhe të hapur etj, shkojnë kundër interesave të shqiptarëve dhe të vlerave të tyre në rajon. Përfundimi i tranzicionit do të jetë, në fakt, një erë e re për të ardhmen dhe rolin e tyre, ku interesat kombëtare të shqiptarëve janë të lidhura me interesat e popujve të tjerë, në dobi të demokratizimit të Ballkanit Perëndimor dhe të integrimit të tij në strukturat euroatlantike. 

Mungesa e infrastrukturës mbarëshqiptare (vetëm rruga e kombit), pengon seriozisht faktorin shqiptar si në funksionalizimin e rolit specifik të tij dhe në dobi të mbarëvajtjes së rajonit. Të dy korridoret, 8 dhe 10, kalojnë përmes territoreve me popullsi shqiptare. Është e kuptueshme se, çdo investim, në këtë drejtim, nuk është investim etnik, as kombëtar, por rajonal e mbar europian.
Mungesa e kapaciteteve njerëzore e shtetformuese është një arsye tjetër që pengon seriozisht zhvillimin ekonomik e kulturor të rajonit dhe të proceseve demokratizuese të tij. Kërkohet një bashkëpunim e koordinim më i mirë i punëve, si në drejtim të përzgjedhjes, të ngritjes së nivelit administrativ e kulturor të elementëve të faktorit shqiptar në administratën publike, në proporcion me përfaqësimin politik, ashtu dhe të faktorëve rajonalë për të mbështetur ngritjen e administratave publike, sipas standardeve e parimeve europiane të pushtetit. Pa frikë duhet të kërkohet një unifikim i zërit Shqiptarë për çeshtjet kombëtare. Pozita gjeografike, dinamika etnografike dhe gjeopolitika e shndërrojnë faktorin shqiptar në një nyje qendrore drejt Europës, së bashku dhe si pjesë dinjitoze e Gadishullit Ballkanik. I takon Shqipërisë ta udhëheq këtë proces, që për hirë të së vërtetës nuk po e bën mirë.

Kuptohet se stabiliteti, prosperiteti, demokratizimi, integrimi, përfshirë dhe akomodimin e faktorit demografik shqiptar në Ballkan, rritja dhe dimensionimi i tij, përbejnë sfida për politikën e jashtme dhe diplomacinë shqiptare, kosovare dhe rajonale e ndërkombëtare. 

Pavarësia e Kosovës përfaqëson jo vetëm një akt historik, të papërsëritshëm, kombëtar dhe ndërkombëtar, por edhe një realitet konkret e sfidant. Sfida e saj nuk është shpallja e pavarësisë (ajo ishte “rezultante historike” e objektive), por bërja e Kosovës një shtet demokratik, multietnik dhe europian, që do të thotë, para së gjithash, krijimi i kushteve, i rrethanave dhe garancive që edhe Kosova të jetë sa më shpejtë pjesë e NATO-s dhe së bashku me vëndet e tjera drejtë BE.

Sfida më e madhe është bashkëpunimi dhe integrimi i gjithanshëm ekonomik, kulturor, shkencor, financiar, në fushat prioritare energjetike arsimore lëvizjes së lirë, tregut të lirë e të hapur të përbashkët etj., mbi bazën e marrëdhënieve midis dy shteteve shqiptare, sovrane, të barabartë e në dobi të të gjithë shqiptarëve kudo në rajon, në frymën e parimeve ndërkombëtare e europiane dhe të prosperitetit kombëtar të shqiptarëve, në Ballkan, drejt të njëjtit objektiv; të integrimit në strukturat euroatlantike. 

New York Prill 2012

SKANDALI I RADHËS NË “SISTEMIN E RI TË DREJTËSISË” NË SHQIPËRI – SPASTRIM “MALOKËSH”

by

Nga Frank Shkreli

A person in a suit and tie Description automatically generated with medium confidence

Nuk mjaftonte spastrimi i ish-të përndjekurve, vktimave të komunizmit dhe familjarëve të tyre nga reforma e re e drejtësisë.  Në Shqipëri, Komisioneri për Mbrojtjen nga Diskriminimi (KMD) është institucion i pavarur, që për mision të punës së tij pretendon se siguron mbrojtjen efektive nga diskriminimi dhe sjelljet që e nxisin atë. Ky ent bëri një deklaratë — KMD udhëzon shmangien e paragjykimeve dhe përkatësive në vlerësimin profesional – ATSH – (ata.gov.al) — botuar të djelën me 3 prill, në portalin e vet në lidhje me një incident të rëndë diskriminimi në procesin e vetingut. Megjithëse me një të lexuar është vështirë të thuhet se për çfarë rast diskriminimi e ka fjalën KMD-ja.  Por pas një deshifrimi nga disa media të pavarura në Tiranë — se mediat e mëdha të oborrit të qeverisë nuk e kanë përmendur ende këtë skandal — mësohet se kemi të bëjmë me një rast konkret të ditëve të fundit në Tiranë, e që ka të bëjë me spastrimet dhe diskriminimet në sistemin e drejtësisë, si dikur në ish-regjimin e qoftëlargut. 

Ndryshimi është se kësaj radhe e quajnë (veting) – gjoja spastrimi i drejtësisë nga të korruptuarit — dhe sponsorizohet dhe mbështetet nga asgjë më pak se Ambasada Amerikane dhe Bashkimi Evropian, me disa suksese deri tani.  Dihet se të ashtuquajturat “reforma” në sistemin e drejtësisë në Shqipëri, me qëllim, po përjashtonte kandidatët nga radhët e ish të përndjekurve të kohës së komunizmit dhe familjeve të tyre. Por kjo nuk i prishte kujt punë, as autoriteteve vendase as sponsorizuesve ndërkombëtarë. Falë kësaj heshtjeje, duket se vetingu i “sistemit të ri të drejtësisë” e paska zgjëruar aktrivitetin e tij të spastrimit — jo vetëm të atyre që mund të jenë pinjollë të familjeve të vuajtura anti-komuniste – por tani sipas disa mediave në Shqipëri, “Mësohet se Vettingu po heq nga sistemi i drejtësisë, kryesisht, ata që janë nga Mirdita, Tropoja, Kukësi, Puka dhe Burreli”. Për mua, ky subjekt është tepër i pakëndëshëm për ta trajtuar, por provokimi është i papranueshëm.

Sidoqoftë, mund lexojeni më sipër deklaratën në linkun KMD-së, “institucionit të pavarur, që siguron mbrojtjen efektive nga diskriminimi” në Shqipëri dhe nëqoftse nuk e kuptoni se për ke dhe për çfarë flet institucioni, do përpiqem ta shpjegoj, bazuar në disa të dhëna të botuara deri tani në median shqiptare.  Duket se kemi të bëjmë me një spastrim të qëllimshëm të kandidatëv të padëshiruar, bazuar në origjinën ose përkatësinë krahinore të tyre, që të jenë pjesë e sistemit të ri juridik në Shqipëri, si prokurorë e gjykatës.  Unë kam venë dukje, në të kaluarën, faktin se sipas disa burimeve, vetingu, padrejtësisht, ka spastruar nga drejtësia, sidomos kandidatët nga radhët e të përndjekurve të komunizmit, ose familjeve të tyre. Por tani problemi duket se është edhe më i madh se vetingu përfshinë edhe një kategori tjetër të shqiptarëve: origjinën ose përkatësinë krahinore duke spastruar nga sistemi i drejtësisë ata që janë me origjinë nga pjesa veriore e Shqipërisë.  Kam qenë edhe kritik i asaj reforme pasi kam kundërshtuar vazhdimisht përfshirjen pothuaj, ekskluzivisht, si mbikqyrës të kësaj reforme të prokurorëve dhe gjykatësve të edukuar dhe të punësuar në ish-regjimin komunist, ndërkohë që janë përjashtuar ose nuk janë konsideruar për detyra të larta përfaqsues të shtresave të tjera të shoqërisë shqiptare, siç janë ish-të përndjekurit ose pasardhësit e tyre, viktima të regjimit komunist kriminal të Enver Hoxhës.  Tani shohim se rrethi i të përjashtuarve shkon përtej ish-të përndjekurve.  Rasti i fundit i diskriminimit nga vetingu është ai i Prokurores Elisabeta Imeraj, e cila paragjykohet bazuar në origjinën e saj, se ajo është nga Veriu, një “maloke nga Tropoja”, siç e quan Genta Bungo dhe si e tillë duhet të shkarkohet për shkak të origjinës, sipas rekomandimit të anëtares së Kolegjit të Posaçëm të Apelimit, (KPA) Genta Bungo.

Megjithëse kjo është një shkelje e rëndë ligjore, deri tani as Kryeministri as ndonjë ent tjetër qeveritar nuk ka reaguar në lidhje me këtë shkelje flagrante të ligjit. Madje as deklarata e KMD-së nuk i refereohet drejtë për drejtë – me emër dhe mbiemër — këtij rasti. Ku janë të mençurit e Kombit që nuk flasin për të dënuar dukuri të tilla urrejtjesh krahinore?  Për më tepër, ajo që më shqetëson mua edhe më shumë është fakti se as Ambasada Amerikane as të dërguarit e Bashkimit Evropian në Tiranë — që financojnë reformën në drejtësi në Shqipëri– nuk kanë bërë asnjë koment për abuzimet në veting, as më heret, as për rastin e fundit. Për mua kanë qenë tepër problematike emërimet dhe dekorimet e prokurorëve dhe gjyqtarëve të ish-regjimit komunist në detyra kyçe të drejtësisë në procesin e vetingut. 

Gjëndja është shumë më keq se ç’mendoja unë. Sipas disa burimeve në media dhe të tjera, KPK ka larguar me shumicë prokurorë dhe gjyqtarë që kanë prejardhjen nga Veriu i Shqipërisë – një “reformë” kjo reformë që financohet kryesisht nga taksapaguesit amerikanë.  “Mund t’u përmend plot emra “malokësh” që i ka këputur vettingu pa asnjë shkak, provë apo llogjikë ligjore”, tha ditët e fundit analisti dhe ish-Ministri i Drejtësisë, Ylli Manjani në një program televiziv.

Ky është një problem i madh në fakt dhe në përceptim për qeverinë shqiptare dhe për mbështetsit ndërkombëtarë të “reformës së re të drejtësisë”, në Tiranë, të cilët janë duke themeluar një sistem drejtësie me “dvorana” të ish-regjimit komunist dhe me “bungot” e post-komunizmit – duke krijuar një sistem drejtësie shumë diskriminues dhe urrejtës deri në palc ndaj një pjese të madhe të shqiptarëve duke përdorur metodat përçarëse enveriste shqiptari kundër shqiptarit – duke përdorur ish-ideologjinë komuniste dhe krahinat si pretekst.   

Përball heshtjes ndaj këtij fenomeni — nga entet përkatëse shqiptare në Tiranë si dhe ndërkombëtarët, përfshir Ambasadën Amerikane në Shqipëri — dhe kësaj situate të shëmtuar në vetingun e drejtësisë shqiptare,  taksapaguesit shqiptaro-amerikanë si dhe organizatat e ndryshme në Amerikë kanë edhe ata përgjegjësinë e tyre që të reagojnë ndaj dukurive të tilla përçarëse në sistemin e drejtësisë. Shqiptaro-amerikanët duhet të jenë më të interesuar se çka po ndodhë në Atdhe në përgjithësi dhe, veçanërisht, si shpenzohen taksat e tyre në Shqipëri, në emër të reformës në drejtësi, ndërkohë që, ditën për diell, merren vendime diskriminuese për shkak përkatësie dhe jo aftësie, pa asnjë ndëshkim për shkelsit e ligjit. Diçka që është e kundërligjshme në Shtetet e Bashkuara por edhe në Shqipëri. 

Ndërkaq, heshtja e Ambasadës amerikane në Tiranë në lidhje me këtë çeshtje dhe me abuzimet që bëhen në procesin e vetingut, siç është rasti i prokurores Imeraj, është imorale dhe e pajustifikueshme. Këtu në Amerikë, praktika të tilla i quajmë linçime — në këtë rast të shqiptarëve me origjinë nga Veriu i Shqipërisë – linçim i financuar me fonde nepërmjet ambasadës amerikane në Tiranë.  Ky mund të jetë një akt kriminal dhe si i tillë nevojitë hetime të menjëhershme nga autoritetet e besueshme shqiptare, nëqoftse ka të tilla, por sidomos nga entet që financojnë vetingun, si USAID dhe vet Ambasada Amerikane.  Në mungesë të kësaj i mbetet Inspektorit të Përgjithshëm të Departamentit të Shtetit ose Kongresit të Shteteve të Bashkuara të bejnë hetimet e nevojshme për të zbuluar të vërtetën se për çka dreqin po përdoren fondet amerikane në Shqipëri.  Kjo është shpresa ime! Por, sidoqoftë, kur abuzime të tilla lejohen në një program që financohet dhe ka vulën aprovuese të Shteteve të Bashkuara, kjo është shumë shqetësuese. Në minimum dhe për hir të kredibilitetit të vet  dhe Shteteve të Bashkuara, Ambasada Amerikane në Tiranë nuk mund të qendrojë indiferente ndaj një fenomeni të tillë trazues dhe abuzues me reformën në drejtësi, të cilën e ka marrë përsipër si një projekt të saj me rëndësi.

PS — Sa për dijeni, Zonja Bungo dhe të tjerë që mendojnë si ti, unë nuk njoh “malokë” as “maloke”, por malësorë e malësore, njoh shumë, në të vërtetë. Jam vet një prej tyre.  Në Amerikë jemi, shumë, shumë. Këtu kemi gjetur liri e drejtësi dhe askush nuk na ofendon me epitetin “malok” as “maloke”.  Madje këta “malokët” dhe “maloket” që jetojnë në Amerikë kanë bërë shumë gjëra të mira për Shqipërinë e për Kosovën, gjatë dekadave, pa pyetur as për krahinë as për ideologji, por për interesat kombëtare në përgjithësi dhe për të gjithë shqipotarët pa asnjë dallim.  

Megjithëse jetoj mbi 50-vjet në Amerikë, identiteti im mbetet ai i malësorit, gjë për të cilën jam krenar. Për mbi 50-vjetë në Amerikë kam konkuruar për disa detyra gjatë viteve, por asnjëherë nuk më pyeti njeri për origjinën time, as për krahinën nga vijë.  Ky identitet prej malësori, që ti do e quaje “malok”, nuk më ka penguar mua as të tjerë si unë me origjinë nga ato treva që të arrijmë nivelet më të larta që na kanë mundësuar aftësitë tona, Amerika jonë e dashur dhe drejtësia amerikane. Këtë drejtësi që gëzojmë ne “malokët” dhe “maloket” në Amerikë, do të dëshironim të gëzonin edhe bashkëvëllezërit dhe bashkmotrat tona në Atdhe – pasi “drejtësia re” nepërmjet vetingut, në Shqipëri po zbatohet, kryesisht, falë mbështetjes financiare nga Shtetet e Bashkuara – pra me taksat tona.

Për mbi 50-vjetë në Amerikë kam konkuruar për disa detyra të nivelit të ultë dhe të lartë, por asnjëherë nuk më pyeti njeri për origjinën time.  Shqiptarët si unë i cilësoni si malokë e maloke (njerëz të pagdhendur dhe të trashë), sigurisht, me një përulje dhe urrejtje të theksuar, trashëgimi e Enver Hoxhës kjo.  Por të huajt që kanë pasur rastin të njohin këta “malokë” e “maloke” të Shqipërisë së Veriut, siç ka qenë historianja angleze Edith Durham në vitin 1908 i ka cilësuar ata si “besnikë dhe “kurajoz”:  “Çdo sukses që mund të kem arritur, ia kushtoj vetëm ndihmës bujare dhe dashamirëse që gjeta gjatë gjithë udhëtimit, nga të gjithë, pa përjashtim, por në mënyrë të veçantë nga françeskanët dhe priftërinjtë misionarë të Malësisë dhe udhërrëfyesi im Mark; por po ashtu, mikpritësve dhe udhërrëfyesve nga të gjitha racat dhe fetë që unë kam takuar.  Njerëz besnikë, kurajozë, e mikpritës, të cilët ndoshta është e shkruar në Librin e Fatit të mos i shoh më, por, kur njeriu tregohet i njerëzishëm e i mëshirshëm me të huajin, kjo dëshmon se është Qytetar i Botës; e se Zemra e tij s’është një ishull i ndarë nga Tokat e tjera, por një Kontinent që me to bashkohet.”  Edith Durham, High Albania

Frank Shkreli

                              A picture containing person, wall, indoor, person Description automatically generated Prokurorja Elisabeta Imeraj, “malokja nga Tropoja” që për shkak të origjinës duhet të shkarkohet nga detyra e saj, sipas Genta Bungos

                                    See the source imageSipas Edith Durham, malësori është: “Qytetar i Botës; e se Zemra e tij s’është një ishull i ndarë nga Tokat e tjera, por një Kontinent që me to bashkohet”.  Kot mundoheni se nuk e ndani dot malësorin nga “Tokat e tjera”, jo – kudo që të gjëndet ai sot, madje edhe në Amerikë!