Përktheu: Eugjen Merlika / Nga ERNESTO GALLI DELLA LOGGIA /
A do të gjindet shpejt a vonë n’Itali ndonjëri, i gatshëm për të harxhuar emrin e tij, duke quajtur disa gjëra me emrin e tyre? A do të gjindet gjithashtu, shpejt e vonë, ndonjë intelektual mendimtar, ndonjë aktor I njohur apo akademik, ndonjë kishtar i lartë, i njohur nga kronikat ose së paku ndonjë drejtues i bisedave televizive, i gatshëm për të folur qartë e për të thënë se ajo që autoritetet ruse janë duke kryer në Ukrainë, është diçka që para së sotmes vetëm Hitleri e Stalini kishin guxuar t’a bënin. Nuk flas për luftën që Putini ka shpërthyer më 24 shkurt. Lufta, dihet, është një punë e ndyrë në të cilën nuk shkohet për së holli. Janë të shenjta orvajtjet për t’I dhënë ndonjë rregull, natyrisht, por duhet t’I përulemi faktit se, më të shumtën e herëve, këta rregulla lënë kohën që gjejnë. Asgjë dhe askush, përshëmbull, nuk do të jenë në gjëndje t’I ndalojnë një ndërluftuesi përdorimin e një arme t’ashtuquajtur “të ndaluar” (si bombat bistak rrushi që rusët në fakt I hedhin me lehtësinë më të madhe) përveç frikës se edhe kundërshtari mund të përdorë të njëjtën armë kundër atij.
Por këtu bëhet fjalë për gjëra të ndryshme, që me luftën, me ndeshjet ndërmjet luftëtarëve, nuk kanë të bëjnë fare. Këtu bëhet fjalë për dhjetra e dhjetra rastesh të vrasjeve për hakmarrje të civilëve ukrainas të paarmatosur, jashtë çdo lloj ndeshjeje ushtarake në veprim. Të zhdukjeve n’asgjë (pra të vrasjeve të hamendësuara) të autoriteteve vendore të qyteteve ukrainase, të pushtuara me forcë nga Moska. Për një orvajtje të egër e rrënjësore shkombëtarizimi të gjithë territoreve të pushtuara, në bazë të librave në gjuhën ukrainase të ndaluar e të shkatërruar, për ndalimin e arsimimit në shkolla simbas programeve të zbatuara deri tani, të heqjes së të gjitha mjeteve të komunikimit (radio, Tv, telefoni) e lidhje interneti që nuk janë ato ruse. E së fundi bëhet fjalë – për një mizori të papërfytyrueshme, të neveritëshme për çdo shpirt njerëzir – shpërnguljen në Rusi, nuk kuptohet se me çfarë qëllimi (thjesht për t’i hequr armikut fuqitë e s’ardhmes? Për t’i “riedukuar” Për t’i birësuar?) të mijra e mijra (dikush thotë se janë treqind mijë) fëmijëve ukrainas. Mbani parasysh: për secilin prej këtyre veprimeve të kryer nga autoritetet ruse ka shumë lajme të vërtetuar me hollësi, shumë prova të mbledhura në terren, shumë dëshmi të drejtpërdrejta, për të mundur të lindëte ndonjë dyshim i arsyeshëm mbi atë që është e dhëna qëndrore: në territoret e Ukrainës që pushton, Moska po vë në veprim një politikë të llojit gjenocidar që synon të fshijë në të vërtetë identitetin kombëtar t’atij populli. Një politikë krejtësisht e ngjajshme me atë që Gjermania zbatoi, për shëmbull, gjatë Luftës së Dytë botërore, në pjesën e Polonisë së pushtuar që ajo dëshëronte t’a bashkëngjiste. A nuk ka edhe sot Putini të njëjtin qëllim?
Mirë, por nëse kjo është e vërtetë, duhet thënë haptas, me zë të lartë e të fuqishëm se është e kotë, madje qesharake, që një Vënd të shpalosë në të gjithë rastet kujtesën e saj kundërfashiste, të kremtojë çdo vit “ditën e kujtesës” dhe “ditën e kujtimit”, të mos pushojë së kujtuari në çdo rast fajet e atij që kundër poshtërsive të totalitarizmit, tetëdhjetë vite më parë, “duhej të fliste por nuk foli”, për të vërejtur ndërkaq një heshtje thelbësore mbi atë që po ndodh në anët e Donbasit e rreth tyre.
Po, siç e keni kuptuar,ai Vënd është Italia. Jemi ne: Si është e mundur që biseda jonë publike, por edhe ajo kulturore e fetare (sigurisht, edhe ajo kulturore e fetare), e mësuar të frekuentojë të drejtat njerëzore, solidaritetin, drejtësinë, parapëlqen të flasë për “paqen”, por në fakt prej javësh vazhdon të mos thotë asgjë rreth krimeve që në shkallë të gjërë Rusia po kryen në Ukrainë? E vetmja shpresë për t’i ndaluar ata është ndërkaq që të flitet, që të flitet shumë (në mënyrë që, ndërmjet të tjerash, Shkëlqesia e Tij ambasadori Razov të njoftojë mjaftueshëm qeverinë e tij) e ndoshta të mos mjaftohet vetëm në të folur. Por madje edhe për t’uruar që organet e drejtësisë ndërkombëtare të punojnë më shumë për të mbledhur prova dhe emra të kriminelëve të dyshuar rusë, të përgjegjësve rusë, për t’i zvarrisur nesër në gjykim, siç ndodhi tetëdhjetë vite më parë në një qytet gjerman që të gjithë e dijmë si quhej.
“Corriere della Sera”, 25 qershor 2022 Përktheu: Eugjen Merlika
