(Në kuadër të 100-vjetorit të marrëdhënieve shqiptaro-amerikane)
Nga Frank Shkreli
Sot me 28 Korrik shënohet dita kur janë vendosur marrëdhëniet diplomatike (28 Korrik, 1922) midis Shteteve të Bashkuara dhe Shqipërisë. Gjatë gjithë vitit është kujtuar ky vit jubilar i marrëdhënieve midis dy popujve tanë. Edhe unë në atë mundësinë time, jam munduar që gjatë këtij viti por edhe më përpara, të kujtoj data dhe personalitete, sidomos të botës politike dhe diplomatike amerikane të cilët, gjatë shekullit të kaluar dhe më vonë, kanë luajtur role kryesore në promovimin e këtyre lidhjeve. Burra dhe gra që, vërtetë, kanë kontribuar gjatë 100-viteve të kaluara dhe që kanë merita të mëdha që këto marrëdhënie të ruheshin në mendjet dhe në zemrat e shqiptarëve dhe amerikanëve. Madje edhe gjatë periudhës së errët të komunizmit, të regjimit kriminal të Enver Hoxhës – kur nuk kishte asnjë kontakt midis dy kombeve tona. Jam përpjekur që përveç këtyre mbështetësve të këtyre marrëdhënieve, shpesh të përmendi edhe viktimat e komunizmit të atij regjimi, atij regjimi i cili vrau, burgosi, pushkatoi për pothuaj 50-vjet – me gjygj dhe pa gjygj – dërgoi në kampe pune dhe kampe përqëndrimi dhe ndëshkime të tjera çnjerzore, me dhjetëra mijëra shqiptarë anti-komunistë.
Shumë prej tyre janë dënuar, se besonin në vlerat amerikane të lirisë e të demokracisë, shpeshherë, vetëm e vetëm, se përmendin emrin: Amerikë. E pësonin keq, vetëm e vetëm — se po të ishin me fat që të kishin ndonjë tranzistor (radio) të vogël — do të ishin kapur nga Sigurimi i Shtetit duke dëgjuar Zërin e Amerikës. Zot na ruaj, për këta të mjerë që i kishin sytë nga Amerika, regjimi komunist i Enver Hoxhës rezervonte dënimet më të rënda. Këto viktima të pafajshme i priste dënimi me vdekje, për një fjalë goje: Amerikë ose Zëri i Amerikës. Vetëm e vetëm se ëndërronin një Shqipëri të lirë e demokratike të vlerave amerikane dhe perëndimore – duke kundërshtuar, me gjithë fuqinë e tyre fizike dhe shpirtërore diktaturën komuniste të Enver Hoxhës. Duke dhënë shpirt nga vuatjet dhe abuzimet shtazarake në duart e agjentëve kriminelë të Sigurimit të Shtetit enverist, shumë prej tyre kanë shkuar në atë jetë duke deklaruar fjalët e fundit: Rroftë Demokracia, rroftë Amerika, rroftë Shqipëria dhe populli shqiptar!
Jam i bindur se sot në Tiranë, në këtë ditë të 100-vjetorit të marrëdhënieve amerikano-shqiptare, disa tipa të politikës shqiptare që sundon sot atë vend, por edhe përfaqsues të diplomacisë perëndimore – do të përpiqen të tregojnë vetën si apostuj të këtyre marrëdhënieve të shënjta midis dy popujve tanë. E vërteta është se këta nuk kanë të bëjnë asgjë me këto marrëdhënie – përveç ndonjë përfitimi personal e partiak të rastit — dhe as me vlerat e vërteta amerikane të lirisë, demokracisë dhe të drejtësisë. Sepse po të kishte drejtësi të vërtetë në Shqipëri, viktimat e komunizmit, të gjallë e të vdekur, do të trajtoheshin ndryshe. Mos përballja e klasës politike të Tiranës për 30-vjet tani me të kaluarën e komunizimit në atë vend, si dhe mos-vullneti moral dhe politik i klasës politike shqiptare 30-e sa vjeçare tranzitore, për të dënuar krimet kundër njerëzimit dhe barbarizmat ndaj kundërshtarëve të regjimit komunist të Enver Hoxhës – shumë prej të cilëve ishin të njohur si pro-amerikanë – është, siç e kam thenë shpesh, diçka e pafalshme moralisht dhe politikisht, për një vend anëtar të NATO-s, në çerek shekullin e parë të shekullit XXI. Frank Shkreli: Dita Shqiptare e Lirisë në Uestçester të Nju Jorkut dhe krimet e komunizmit në Shqipëri | Gazeta Telegraf
Thirrjet e shumë prej viktimave të komunizmit që ende jetojnë, mbrenda dhe jashtë Shqipërisë, si dhe thirrjet nga organizata ndërkombëtare të drejtave të njeriut, që edhe Shqipëria t’i trajtojë viktimat e regjimit komunist enverist dhe periudhën komuniste sllavo-aziatike, ashtu siç kanë bërë vendet e tjera ish-komuniste të Evropës — kanë renë në veshë të shurdhër gjatë viteve e dekadave — jo vetëm të klasës politike “post-komuniste” shqiptare, por edhe përfaqsuesit diplomatikë perëndimorë kanë heshtur dhe vazhdojnë të heshtin për krimet e regjimit të Enver Hoxhës.
Ndryshe nga propaganda e regjimit në Tiranë dhe ndryshe nga prononcimet dhe festimet e diplomatëve aktualë përendimorë sot, të cilët jam i sigurt do të marrin kredi – drejt për drejt ose tërthorazi — për të gjitha të mirat që vijnë nga marrëdhëniet shqiptaro-amerikane, unë do të kujtoj sot në këtë përvjetor jubilar të 10-vjetorit të marrëdhënieve shqiptaro-amerikane, dhjetëra mijëra viktima të komunizmit, shqiptarë e shqiptare. Jo më me fjalë, se kemi parë gjatë viteve se fjalët bien në veshë të shurdhër të këtyre tipave që kanë gjetur jo vetëm një gjuhë të përbashkët ndaj kësaj çështjeje, por me heshtjen e tyre ndaj krimeve të regjimit enverist, mund të thuhet se edhe të huajt kanë adaptuar të njëjtin qëndrim moral ndaj viktimave të tij të pafajshme të regjimit komunist në Shqipëri.
Kështuqë, kur njerëzit me pushtet të kësaj bote — politikanë e diplomatë – i kanë harruar viktimat e komunizmit të regjimit të Enver Hoxhës, shumë prej të cilëve janë dënuar dhe kanë dhenë jetën për hir të besimit të tyre në Zotin, në vlerat amerikane, të drejtat e njeriut dhe në rëndësinë e marrëdhënieve shqiptaro-amerikane. Për këto viktima të krimeve ç’njerzore të regjimit komunist, të cilat me qëndrimet e tyre në mbështetje të lirisë e demokracisë, besimit në Zotin dhe në vlerat amerikane – me besimin se të gjithë njerzit janë krijuar të barabartë nga Perëndia – në këtë ditë të 100-vjetorit jubilar të marrëdhënieve shqiptaro-amerikane, të lutemi. Të lutemi, në mungesë të kujtimit të tyre nga pushtetarët e kësaj bote në këtë ditë – t’i lutemi të Madhit Zot – me një uratë që Papa Françesku ka shpërndarë sot gjatë vizitës së tij në Kanada për të kërkuar falje dhe “hetime serioze” por edhe për të shpehur “dhimbje, indinjatë dhe turp” për veprimet e shumë anëtarëve të Kishës Katolike në Kanada, të cilët kanë drejtuar shumicën e shkollave rezidenciale indigjene në Kanada, Papa është në Kanada për të kërkuar falje për rolin e kishës në shkollat që synonin asimilimin e fëmijëve indigjenë. Vizita e Papës konsiderohet si hap i parë për një hetim serioz të shkeljeve dhe abuzimeve dhe si një përpjekje për të nxitur shërimin shoqëror në atë vend.
Ja lutja e tij për rastin e dhimbshëm të viktimave indigjene në Kanada, por që i përshtatet edhe thirrjes për kujtimin e viktimave të harruara të komunizmit në Shqipëri – në këtë 100-vjetor të marrëdhënieve shqiptaro-amerikane – viktima të cilat u dënuan dhe vdiqën pikërisht sepse besonin dhe promovonin këto marrëdhënie, përvjetorin e të cilave festojmë sot:
E Mërkurë, 27 Korrik, 2022
“Unë jam sot këtu me ju për të kujtuar të kaluarën, për të vajtuar me ju, për të ulur kokat tona së bashku në heshtje dhe për t’u lutur përpara varreve. Le t’i lejojmë këto momente heshtjeje të na ndihmojnë të përjetojmë dhimbjen. Në heshtje dhe me lutje.
Duke u përballur me të keqen, ne i lutemi Zotit të së mirës, përballë vdekjes, i lutemi Zotit të jetës… Përpjekjet tona nuk mjaftojnë për të arritur shërimin dhe pajtimin: kemi nevojë për hirin e Perëndisë. Na duhet mençuria e qetë dhe e fuqishme e Shpirtit, dashuria e butë e Ngushëlluesit. Ai le të plotësojë shpresat më të thella të zemrës sonë! Le të na marrë për dore dhe të na japë mundësi të përparojmë së bashku në udhëtimin tonë.” (Papa Françesku)
Pa kujtimin, në këtë 100-vjetor të marrëdhënieve amerikano-shqiptare — të viktimave të komunizmit — heronjve të vërtetë të lirisë, të demokracisë dhe të vlerave amerikano-perëndimore — është sikur të festosh çlirimin e vendit, pa përmendur të renët në luftë. Qoftë me lutje, qoftë me ndonjë shkrim modest, përpjekjet kundër komunizmit dhe nostalgjikëve të tij modernë në Shqipëri dhe kudo tjetër, do të vazhdojnë të jenë, siç është shprehur shkrimtari çek, Milan Kundera, “Një luftë e kujtesës kundër harresës”, megjithëse kanë kaluar 30-vjet nga shembja e Murit të Berlinit. Kjo, për derisa nostalgjikët e atij regjimi barbar dhe mbështetsit e tyre perëndimorë në Tiranë dhe gjetiu, të mos ndjejnë dhimbje, “në heshtje dhe në lutje”, siç u shpreh Papa Françesku në Kanada dhe për derisa nuk ka një përballim të drejt për drejt me të keqen e komunizmit sllavo-aziatik në Shqipëri, seriozisht dhe zyrtarisht! Më mirë vonë se kurrë!
Pa një dënim zyrtar të krimeve të komunizmit enverist, ajo shoqëri nuk do të ketë as paqë as pajtim dhe as marrëdhëniet shqiptaro-amerikane nuk do të jenë në nivelin moral e politik të vlerave amerikano-perëndimore që pretendohet sot — as në këtë përvjetor jubilar, as 100-vjet si sot.
Frank Shkreli
