Archives for September 2022

KUVENDI I KAÇANIKUT – GURTHEMEL I SHTETIT TË KOSOVËS

September 8, 2022 by s p

Jusuf Buxhovi/

Kuvendi i e Kaçanikut vuri në binarët historik shtetndërtimin e Kosovës, si proces të natyrshëm dhe të pandalshëm pas shpalljes së Deklaratës Kushtetuese të 2 korrikut 1990. Kështu, Kushtetua e Kaçanikut legjitimoi një realitet politik në përputhje me vullnetin demokratik të qytetarëve të Kosovës të shprehur në referendumin për pavarësi në shtator të vitit 1991, i pasuar nga zgjedhjet e para parlamentare dhe presidenciale në maj të vitit 1992 prej nga do të dalë Parlamenti i parë plural si dhe Qeveria e Republikës së Kosovës, e cila organizoi pushtetin paralel si formë e rezistencës institucionale për tetë vite, në kuadër të së cilës, krahas arsimit, kulturës, shëndetësisë dhe ekonomisë, u përfshi edhe mbrojtja dhe vetëmbrojtja si formë e rezistencës së armatosur kundër okupimit, prej nga ka shtratin edhe “Ushtria Çlirimtare e Kosovës”, që do të funksianaliozet në rrethanat kur lufta diplomatike duhej t’ia lëshonte vendin diplomacisë së luftës.

Ky zhvillim historik, mbi të cilin u ndërtua shtetësia e Kosovës, do të konfirmohet ndërkombëtarisht, më 17 shkurt 2008, me shpalljen e pavarësisë së Kosovës.

Me këtë rast duhet theksuar se neni 1 i kushtetutës së Kaçanikut, Kosovën e definoi „ shtet demokratik i Kombit shqiptar dhe i pjesëtarëve të kombeve të tjera dhe i pakicave kombëtare, të shtetasve të vetë; serbëve, muslimanëve, malazezëve, kroatëve, turqve, romëve e të tjerëve që jetojnë në Kosovë”.

EVROPA E RE DHE VËSHTRIMI NË LINDJE I BERLINIT

September 8, 2022 by s p

Nga DANILO TAINO/

Ishte e qartë që nga 24 shkurti i shkuar: mësyemja ruse e Ukrainës ka hapur një stinë krejtësisht të re n’Evropë. Ndërmjet gjërave të tjera ka zhvendosur befas qëndrën politike të rëndesës drejt Lindjes. Qeveritë perëndimore e kanë të vështirë të pranojnë këtë rrëshqitje, të prirur të ruanin një përçapje mjaftueshmërie, shpesh të paracaktuar, kundrejt Vëndeve që deri në gjithë vitet Tetëdhjetë të Nëntëqindit ishin të shtrënguar në orbitën e Bashkimit Sovjetik. E vërteta megjithatë është m’e fuqishme se sa zakonet e këqia.

Më 9 gusht kançelari gjerman Olaf Scholz ka mbajtur një bisedë që mban parasysh shtjellimet e muajve të shkuar dhe nxjerr ndonjë pasojë. Një bisedë, në Universitetin Karlova të Pragës, të rëndësishme për nga përmbajtja dhe për faktin se vjen nga Vëndi më i shquar i Evropës, ajo Gjermani që sot duhet të braktisë shumë nga politikat (që janë zbuluar të verbëra) të çuara përpara nga Anxhela Merkel për gjashtëmbëdhjetë vite e për shtatë të tjerë më parë nga Gerhard Schröder.

Edhe se e mbajtur në një ton të njëtrajtshëm, fjala prageze e Scholzit është një hop cilësor në qëndrimin gjerman mbi Evropën, i shtyrë nga ngutshmëria e kohëve dhe domosdoshmëria për të përcaktuar “vijën kufindarëse ndërmjet kësaj Evrope të lirë dhe një autokracie imperialiste”. Dhe tani – ka pohuar – vendimet duhet të merren dhe në rastin ka kujtuar fjalinë e kthyer në simbol të Revolucionit të Kadifenjtë të Çekosllovakisë , të filluar nga të rinjtë e Pragës natën e 17 nëndorit 1989: “Kush veç nesh? Kur nëse jo tani?”. Ideja e kançelarit gjerman është të shkuarit tani, shpejt drejt një “Evrope gjeopolitike”, duke filluar nga të kuptuarit e zhvendosjes së barazpeshave në kontinent: “Nuk ka nevojë të thuhet – ka pohuar – qëndra e Evropës po zhvendoset drejt Lindjes”.

Nuk bëhet fjalë për një të kuptuar teorik. Scholz ka qënë shumë konkret në një terren që jo domosdoshmërisht do të marrë duartrokitje në të gjithë kryeqytetet, Parisi në krye. “Duhet të shtoj qartësisht se fakti i vazhdimit të rritjes së BE nga Lindja është një dobi për të gjithë”, ka shtuar. Zgjerimi i Bashkimit evropian duhet “të përfshijë Vëndet e Ballkanit Perëndimor dhe Ukrainën, Moldavinë e më pas edhe Gjeorgjinë”. Një BE “me 30 ose 36 Shtete antarë”, pashmanshmërisht i ndryshëm nga i sotmi duhet t’i përshtatet kohëve dhe përmasave të tij. “Rregullat evropiane – ka shtuar – mund të ndryshohen me nxitim, nëse është e nevojshme. Edhe Traktatet nuk janë të ngallmuara në gur”. Edhe kjo nuk është e pakët. Madje Scholzi, më së fundi, i është përgjigjur propozimit të Emmanuel Macronit për të krijuar një Bashkësi politike evropiane, në fakt një rreth të jashtëm përqark BE, në të cilën do të mund të marrin pjesë Vëndet e interesuara, veçanërisht ata që kanë kërkuar hyrjen në bashkësi.

Scholzi ka përvijuar atë që ai e ka përcaktuar “ndërpretimi im i propozimit të Macronit”: një forum në të cilin kryetarët e Shteteve e të qeverive të BE të takohen një apo dy herë në vit me partnerët e jashtëm të Bashkimit për të biseduar për çështje të rëndësishme. Por, ka sqaruar, një “grupim i tillë nuk është një alternativë e proçesit të ngutshëm të zgjerimit të BE. Më së fundi, i kemi dhënë fjalën tonë kandidatëve për hyrje” të Ballkanit perëndimor njëzet vite më parë. Pra, nëse Macroni përfytyronte që Bashkësia politike evropiane mund të ishte një parkim i qëndrimit të gjatë për atë që dëshëron të hyjë në BE, tashmë ai e din se Berlini ka një opinion të ndryshëm. E dijnë edhe ata që kundërshtojnë një zgjerim të mëtejshëm të BE me frikën e hollimit të tij me ujë: është gjeopolitika që detyron shtrirjen nga Lindja, në leximin e Scholzit.

Që qëndra e rëndesës evropiane do t’ishte zhvendosur drejt Lindjes, qe e qartë së paku nga mësyemja ruse n’Ukrainë. Vëndet më në dukje të agresivitetit të Moskës, janë ish satelitët e saj, të liruar nga Pakti i Varshavës mbas shëmbjes së Bashkimit Sovjetik. Veç asaj Polonia, Estonia, Letonia, Lituania, Rumania dhe vetë Republika Çeke janë ledhi i parë për të ndaluar trysninë e Kremlinit, sot politik e ndoshta nesër ushtarak. Jo vetëm aq. Këta Vënde, së bashku me Ukrainën, kishin të drejtë kur lajmëronin në vazhdimësi për rrezikshmërinë e Vladimir Putinit; ndërsa Berlini, Parisi, Roma e të tjerë gaboheshin duke e mohuar. Pasja arsye në përimtimet gjeopolitike nuk është e pakët për qeveritë, sidomos përballë një fuqie agresive.

Duket se Berlini po lëviz duke vënë mbi tavolinë idenë e tij mbi Evropën e ardhëshme, së fundi jo të dalë nga asgjëja. Në të Shkuarën një nga etërit fisnikë të Gjermanisë së mbas Luftës së Ftohtë, Wolfgang Schäuble, ka pohuar shumë herë që Vëndi i tij ka një përgjegjësi e një lidhje me Vëndet e Lindjes evropiane më të mëdha se ato të Francës. Dhe atij që vërente se bashkimi politik do t’ishte i pamundur përballë një teprije zgjerimi, i përgjigjej se Vëndet që duan mund t’a bëjnë, “por duhet të kemi kujdes, që të mos jenë vetëm Shtetet e mëdhenj që vendosin, e kam mësuar nga Kohli” (Helmut Kohl, kançelari i ribashkimit gjerman). Sot e mësojmë nga qeveritë e Lindjes.

Edhe Italia, kur të ketë një qeveri, ndoshta do të matet me idetë për Evropën e ardhëshme e gjeopolitikën.

“Corriere della Sera”, shtator 2022 E përktheu Eugjen Merlika

VATRA PROMOVON MË 21 SHTATOR LIBRIN HISTORIK TË FAMILJES QAFA “IN THEIR FOOTSTEPS”

September 7, 2022 by s p

Federata Panshqiptare e Amerikës Vatra do të promovojë ditën e Mërkurë më 21 Shtator 2022 ora 7 PM në Selinë Qëndrore të Vatrës në New York, librin historik mbi familjen patriotike dhe antikomuniste Qafa. Në librin e sapo dalë nga botimi “IN THEIR FOOTSTEPS” përshkruhet historia e Familjes Qafa, rrugëtimi nga Kosova në Amerikë, lufta antikomuniste në vitet 1949-1958 e patriotit Pjetër Çup Qafa në malet e Shqipërisë si rezistencë kundër komunizmit në Shqipëri. Në këtë libër përfshihet edhe historia e jetës së Simon Qafës, nga Kosova, Vatikani dhe në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Autori i librit Luis Romano është një autor i mirënjohur italo-amerikan, autor i 17 librave.

SHBA dënon sulmin kibernetik të Iranit kundër Shqipërisë

September 7, 2022 by s p

ZERI I AMERIKES

Shtetet e Bashkuara dënuan sot sulmin kibernetik të Iranit kundër Shqipërisë.

Zëdhënësja e Këshillit të Sigurimit Kombëtar, Adrienne Watson, shprehet në një deklaratë se “Shtetet e Bashkuara mbështesin thirrjen e Kryeministrit të Shqipërisë Edi Rama, që Irani të mbahet përgjegjës për sulmin e paprecedentë kibernetik”.

Shtetet e Bashkuara, thuhet më tej në deklaratë, do të marrin masa të tjera ndaj Iranit për sulmin që kërcënon sigurinë e një aleati të Shteteve e të Bashkaura, si dhe për precedentin e rrezikshëm që krijon për sulmet kibernetike.

Për javë të tëra, thuhet në njoftimin e Shtëpisë së Bardhë, Shtetet e Bashkuara kanë bashkëpunuar me partnerë të sektorit privat për të mbështetur Shqipërinë të zbusë, kapërcejë dhe hetojë sulmin kibernetik të 15 korrikut, që dëmtoi të dhënat e qeverisë dhe nxorri jashtë funksionimit shërbimet qeveritare për publikun.

Shtetet e Bashkuara, thotë deklarata, kanë arritur në përfundimin se ishte qeveria e Iranit ajo që ndërmorri këtë sulm të papërgjegjshëm.

Irani, thotë Shtëpia e Bardhë, ka shkeluar normat që duhet të ndjekë një shtet i përgjegjshëm paqësor përsa i përket sigurisë kibernetike, siç është mos-dëmtimi i infrastrukturës kritike, që ofron shërbime për publikun.

“Aktivitetet keqdashëse kibernetike që dëmtojnë qëllimisht infrastrukturën mund të kenë pasoja zinxhir për vendin, rajonin dhe më gjerë dhe mund të çojnë në përshkallëzime ose konflikte”, thotë Shtëpia e Bardhë.

PING-PONGU I POLITIKËS AKTUALE HAPEN APO NUK HAPEN DOSJET E SIGURIMIT

September 7, 2022 by s p

A close up of “Top Secret” stamped on a file folder.

Besim NDREGJONI/

Çështja e hapjes së dosjeve është një problem madhor, e cila më shumë se si një mjet për vendosjen në vend të një të drejte legjitime atë të “ dënimit” të autorëve të ushtrimit të genocidit, shërben si mjet për presion politik nga forca të ndryshme politike. Odiseja e dosjeve është mjaft e gjatë, një hap konkret u bë vetëm në 1996 me “Komisionin MEZINI”, vazhdoi me komisioni BEZHANI por që dështoi për faj të politikës e cila për të mbuluar njërën apo tjetrën figurë të politikës, e la në heshtje këtë problem. Duke e parë nga ana morale ky problem është penguar për shkak të të ashtuquajturit reagim negativ social që do të sillte hapja e tyre, e vërteta u përdor më shumë për interesa të klasës politike postkomuniste e cila ka përdorur interesat e saja të pushtetit se sa ballafaqimin me të vërtetat tragjike të një diktature që nuk kishte asgjë të përbashkët me pushtetet komuniste në Europën juglindore, por vazhdonte genocidin mbi kudërshtarët e saj siq ishim ne të përndjekurit politikë shqiptare, që kaluam një kalvar vuatjesh, traumash, përcmimesh, fyrjesh, degradimi sot e pabesushme për shoqërinë apo dhe për miqtë e vendit tonë.

Shqipëria është vendi i vetëm ish-komunist Stalinist e cila nuk ka marrë masa serioze për të pastruar jetën e politikës nga “mbeturinat” e ish Sigurimit të Shtetit, një institucjonal kriminal në funksion të pushtetit diktatorial, të cilat më shumë se kurrë, sot janë në funksion të politikës e pushtetit. Do të ishte më mirë që hapja e dosjeve të kalonte fillimisht në një rrugë vetdeklarimi për një periudhë të caktuar kohore e pasuar kjo me një dorëheqje nga politika ose institucjonet qeverise e kushtetuese nëse është pjesë e saj, duke sqaruar kushtet që e detyruan për tu bërë pjesë e makinës së genocidit, rolin përkatës dhe më pas të bëhej deklarimi publik i atyre që e dyfishojnë fajin ndaj popullit shqiptar me anë të heshtjes. Pra problemi kryesor në Shqipëri nuk qëndron tek mungesa e dëshirës për ti hapur, por tek fakti se për çfarë funksioni shërben kjo hapje.

Politika i mëshon me forcë hapjes së dosjeve për bashkëpunërorët, por asnjëherë në këto 31 vjet nuk është marrë në shqyrtim seriozisht fakti se: Kush i krijoj dosjet!

Kush ishin përgjegjësit kryesor të zbatimit të skemës enveriste-staliniste e ngritjes të një pushteti diktatorial komunist, që vendet e lindjes europiane e kishin denuar që në vitin 1956.

Kush ishin ata që me zellin e madh e praktikuan këtë skemë të veçantë në llojin e vet.

Kush ishin ata që injorancën e tyre e vunë në zbatim të eleminimit të klasës së intelektualëve, duke patur si postulat shprehjen “ Armik i Popullit dhe i Partisë”.

Përpara se të kërkohet hapja mekanike e dosjeve të bashkëpunëtorëve duhen hapur njëherë dosja e asaj ideologjie që u injektua tek këta bashkëpunëtorë, të bëhet një analizë e të gjithë përmbajtjes së saj për të arritur në një përfundim produktiv të shkakut dhe pasojës. Vetëm duke bërë një analizë të lidhjes shkak-pasojë në rrugë profesionale dhe nga njerëz që do e realizojnë atë me objektivitet larg pasioneve dhe subjektivitetit do arrihet që të krijohet një tablo e qartë se çfarë do të kërkohet të arrihet nga hapja e dosjeve të bashkëpunëtorëve. Fillimi duhet të jetë hapja e dosjeve të puntorëve të “sigurimit”.

Asnjehere deri më sot nuk janë analizuar shkaqet që çuan në hartimin e skemës e stalinizmit diktatorial shqiptar si një lloji të veçantë. Analiza ka ngelur vetëm në stadin e hipotezave apo dyshimeve të shpërndara të cilat rrallëherë kanë një lidhje kronologjike dhe logjike të ngjarjeve gjë e cila ka ngritur një tymnajë mbi opinionin publik, i cili një ditë lexon një dokument ku X evidentohet si komunist, apo nacionalist i orëve të para, kurse të nesërmen shfaqet në kahun e kundërt. Kjo është një tymnajë ideologjike e demagogjike që përdoret me fortë se kurrë nga politika aktuale shqiptare e cila si pjellë e atij regjimi e përdor këtë ideologji për pushtet dhe jo për të i shërbyer të vërtetës dhe demokracisë për të cilën ka nevojë shoqëria jonë. Çfar kan dosjet e ish sigurimit? Studime jo të plota tregojnë; se çdo tre ditë një shqiptar ekzekutohej me ose pa gjyqe për motive politike. Çdo javë një i burgosur politik vdiste në burg nga torturat. Çdo dy ditë internoheshin tre persona për motive politike.Çdo 2 muaj një i burgosur politik pësonte gjymtime trupore për shkak të keqtrajtimit në hetuesi, burg ose kamp përqëndrimi. Ndërsa 3 milion shqiptar jetonin me frikën e përhershme të persekucionit pa ligje. Lista është e gjatë…Në diktaturë veprohej dhe mbahej në këmbë kjo skemë sundimi: Diktator – Institut Marksist&Leninist – Sigurim i Shtetit. Jo pa qëllim në krye të institutit diktatori kishte bashkëshorten e tij e cila përveç besnikërisë kishte të drejtën dhe të kontrollit të materialeve që prodhoheshin dhe shpërndaheshin nga ky institut. Mijëra leksione udhëzonin sesi të shtypej mendimi i lirë, ekonomia e tregut dhe si të përgatiteshin kuadro për të mbajtur politikisht diktaturën. Nga ky institut do të shpërndaheshin volume të tëra si brenda dhe jashtë vendit literaturë për sofistikimin e mekanizmit të funksionimit të diktaturës.

A u dënua ky institucion i krimit në pluralizmin politik? Jo, me keqardhje konstatojmë se lektorë të këtij instituti janë pjesë përbërëse themelore e politikës tridhjetvjeçare pluraliste dhe janë të shpërndarë me funksionet e tyre si në parti politike, në drejtim të shoqërisë civile, diplomaci apo institucione kushtetuese. Strategjia e këtij institucioni synoi dhe realizoi depersonalizimin e individit dhe shkatërrimin e familjeve fisnike që kishin dhënë gjithçka për kombin, por që ishin kundërshtarë të regjimit. Stacionimi i strukturës u përqëndrua në veprime psikologjike, fizike dhe ekonomike. Ambienti ku jetonin dhe punonin këta qytetarë, ushtrohej dhunë psikologjike ndaj intelektit dhe përçmohej personaliteti publikisht, qytetarët kundërshtarë të këtij regjimi pavarësisht nga dija, arsimimi apo qytetaria që kishin ata ishin te detyruar te provonin këto trauma përçmime psikologjike e fizike. Organizoheshin të ashtuquajturat mbledhje popullore në të cilat cdo qytetar kundërshtar, atakohej psikologjikisht, ose do të etiketohej me nofkën armik dhe bashkëpunëtor i imperializmit. Një pjese të mirë të popullësisë do t’i imponohi me ligj të gjunglës dhe votimi.

Në aspektin fizik individi dënohej me punët më të rënda, nuk lejohej që të punonte në bazë të aftësive, reklamohej me etiketën “dembel” pavarësisht nga aftësitë që kishte. Individët ishin të detyruar që të mos kundërshtonin asnjë dhunë fizike dhe t’i nënshtrohej asaj. Në planin ekonomik, sado aftësi të kishte për të përmirësuar gjendjen ekonomike, individit i konfiskohej pasuria dhe nuk lejohej të zhvillonte mirëqënien. Metoda e depersonalizimit do të ishte bashkëudhëtar i epokës diktatoriale dhe sa përmendëm më sipër këto trauma dhe tortura ishin të përgatitura po nga ai institut. Dhe zbatoheshin nga ish sigurimi i shtetit.

Së bashku me masat që përmendëm më sipër do të përgatiteshin edhe ligje diskriminuese të aprovuara kundër kundërshtarëve politikë. Si neni 55 e disa të tjerë.

Policia sekrete e quajtur ‘Sigurimi i Shtetit’ në fillimet e pluralizmit do të deklarohej publikisht sikur u dënua, por strukturat e tij ishin dhe janë ende të pacënuara. Çdo denim në sistemin demokratik bëhet me ligj. Shtojmë se dhe sot ata që kan mbaruar atë shkollë janë deputet në parlamentin aktual. Pra kjo strukturë kriminale ish sigurimi nuk u dënua me ligj.

Kërkesa e shoqërisë shqiptare insiston në hapjen e dosjeve për të zgjedhur politikanë të pastër moralisht dhe politikisht, apo qeveritar të pastër e të devotshëm për të qeverisur por kjo gjë tek ne nuk ndodh. Stalinizmi-enverist nuk e lejon, e anashkalon këtë problem madhor të pastërtisë së politikanëve. Dhe këtu në mënyrë të fshehtë apo të hapur, u përmenden dosjet atyre që kërkojnë dekomunistizimin e politikës aktuale, që të ndërtojmë shtet të së drejtës. Shteti i së drejtës dënon kriminelin që është punëtori i sigurimit e ka krijuar dosjen dhe bashkëpunëtorin që i ka shërbyer kësaj dosje. Por PS dhe PD kërkojnë dënimin e bashkëpunëtorit në krim duke mbrojtur kriminelin që organizoi dhe kreu krimin.

Pa u dënuar strukturat e ‘Sigurimit të Shtetit’ “Institutit marksist-leninist” Komiteti Qendror i Partisë dhe të rretheve” që kanë përgatitur dosjet, nuk mund të shkëputen politikanët nga stalinizmi i tyre, dhe të hapen dosjet.

Të drejtat dhe liritë e njeriut gjatë këtij 31 vjeçari nuk u zbatuan për ish të përndjekurit politikë, të cilët luftuan një gjysëm shekulli për to. Politika e komunistizuar luan rolin më negativ në këtë drejtim. Ajo dezinformon komunitetin ndërkombëtar për këtë shtresë që është 1/3 e popullësisë dhe i sjell asaj dëme të pallogaritshme në integrimin e shoqërisë. Kjo analizë nuk mund të realizohet me shkrime sporadike gazetash apo botime kujtimesh bruto nga “ kaviet e eksperimentit” komunist apo eksperimentuesit të cilët sot shfaqen në shtyp me “lëkurën e qengjit”, por me anë të asaj analize që u përmend më sipër.

Për tu theksuar është se duhet bërë një kategorizim dhe një vleresim real i pozicionit të gjithsecilit, pavaresisht se numri i bashkepuntorëve është i madh, por i puntorve është më i vogël, dhe kjo do të kërkojë një pune kolosale. Ky proçes do të shërbejë për të krijuar një tablo të plotë se kush u bë pjesë e mekanizmit totalitar, (“se antarët e partisë komuniste ishin pjesa e këtyre strukturave kriminale,”) dhe drejtojnë politikën aktuale dhe sot, sepse e ndiente si pjesë të jetës apo për të arritur një qëllim të caktuar dhe kush u bë pjesë e tij, sepse gjate kohës që ai vetë ndodhej nën trysninë e dhunës fizike dhe psikike, shihte që prindi, motra, vëllai, fëmija apo një i afërm tjetër ndodheshin në një pozitë më të rëndë se ai vetëm se këtij të fundit i kërkohej që të bëhej pjesë e mekanizmit të eksperimentit. “ spiunët në çdo moment janë të dëmshëm, por spiunët e burgut janë më të poshtrit” (Referenca e pregaditur nga krijuesit e dosjeve, nga Sigurimi i shtetit). Përsa i përket kësaj shprehje ekzistojnë rezerva sepse ka individë që e kanë bërë këtë poshtërsi sepse me të vërtetë kanë qënë të tillë, por ka patur edhe nga ata që e kanë nënshkruar “ kontratën e njëanshme të spiunit” me Sigurimin e Shtetit për të mos parë fëmijën apo çdo të afërm duke u torturuar nga xhelatët me veshje moderne, por me teknika mesjetare. Ka më shume se 16 vite që A.K. P. Europës ka aprovuar rezolutën për denimin e krimeve të komunizmit, dhe Shqipëria që vuajti ma shumë se çdo shtet tjeter në Europe hesht ndaj denimit të këtyre krimeve monsturoze dhe çnjerzore, ndaj genocidit të shkatrimit të 30-40% të popullsisë që u masakrua nga këto krime. Megjithse ka dhe një rezolutë të parlamentit shqiptarë të viti 2006 e plurosurn në syrtarët e këtij institucjoni që të denohej krimi komunist si vazhdimi i rezolutës europiane,. Dhe ky Kryeministër e kjo mazhorancë në at kohë opozitë nuk e votuan rezolutën e denimit të krimeve të komunizmit. Sot në pushtet pretendojn të hapin dosjet. Dosjet hapen kur diktatori, institucjonet e krijimit të dosjeve janë denuar moralisht dhe ligjërishtë, e kur të arrihet kjo nuk do të lejohet , ping-pongu i politikës aktuale, hapen apo nuk hapen dosjet.