Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Archives for November 2022

Kongresmeni amerikan Ritchie Torres është mik i madh i vendit dhe popullit tonë

by

Armend Mehaj/

Pas kthimit nga Kanadaja, pata kënaqësinë që të pres në takim mikun tim dhe gjithë Kosovës, kongresmenin amerikan Ritchie Torres.

Duke i dëshiruar mirëseardhje në vendin tonë, Kongresmenit Torres i shpreha edhe këtë radhë falënderimin dhe mirënjohjen e thellë për gjithë mbështetjen e dhënë nga ai në Kongresin Amerikan për ne, SHBA-së si vend aleat jetik dhe popullit amerikan si komb mik yni.

Sikur edhe në takimet e mia të mëhershme me Kongresmenin Torres, edhe këtë radhë e njoftova me situatën aktuale të sigurisë në vend pas krizës në Ukrainë, dhe ndikimit destabilizues rus përmes qasjes destruktive të Serbisë kundër Kosovës dhe në përgjithësi kundër paqes, sigurisë dhe stabilitetit të rajonit tonë.

Kongresmenin Torres, e njoftova edhe me të arriturat tona të përgjithshme, proceset aktuale zhvillimore si dhe synimet tona për të ardhmen, duke i rikujtuar kërkesën tonë për vendosjen e një baze të përhershme ushtarake amerikane në Kosovë që do të shërbente si garancë për sigurinë, paqen dhe stabilitetin e përgjithshëm të rajonit.

Ritheksova se vizioni ynë shtetëror është anëtarësimi në NATO, në aleancë të përhershme me SHBA-në, gjithmonë në mbrojtje të vlerave të lirisë, paqes dhe demokracisë.

70th Anniversary of Fan Noli’s Thanksgiving Prayer at the Massachusetts Senate

by

Rafaela Prifti/

The story of Thanksgiving in the United States goes back to a few lines written by English colonist Edward Winslow describing a harvest-time meal held in the fall of 1621 at Plymouth Colony in what is now Massachusetts. It was the 1621 harvest gathering that helped inspire the holiday that was nationally recognized in the 19th century. Last year to mark the 400th anniversary of Thanksgiving, a local Massachusetts museum dedicated to the English colony of Plymouth and local indigenous tribes opened a new exhibit “to better understand the events that led to the first Thanksgiving”, as announced in the press release. Although Plymouth is known as “America’s Hometown Thanksgiving Parade”, several other states claim to have held the first Thanksgiving. There are reports that organizers of the annual Virginia Thanksgiving Festival have long insisted that English settlers in their state were the true originators in 1619 — two years before the Pilgrims held their feast. Sources from Texas to Florida argue that sit-together meals going back to the end of 16th century are in fact evidence that the holiday originated in their states. Some historians in Texas contend that an earlier Thanksgiving was held in El Paso in 1598. The Jacksonville Historical Society in Florida argues the first feast involving Spanish settlers and Indigenous people occurred in 1565.

With respect to the Albanian community it is worth-noting that the first Albanian oldcomers to America were Arberesh who landed in Boston in the mid 1800s. They had fled to Southern Italy between 14th and 18th century to escape the Ottoman invasion.

“The second wave occurred later on when a small body of men from the Southern regions of Albania came directly to America, documented in our library as the second Albanian oldcomers of Boston in the late of 1800s. They were the first recorded Albanians from Albania to immigrate to Massachusetts at this time”, writes Neka Doko of Albanian Chancery at Fan Noli Library and Cultural Center (In Massachusetts, from Pilgrim Fathers to Noli’s Albanian Journey, Dielli Newspaper, November Issue, 2019)

In 1952 Bishop Fan Noli was invited to the Massachusetts Senate to deliver the Thanksgiving prayer:

“We thank Thee, O Lord, for the countless blessings Thou hast showered on us. We thank Thee for the privilege of living in this country of freedom and opportunity. We thank Thee for the privilege of living in this progressive State, where the noble spirit of the Pilgrim Fathers still prevails. We thank Thee for the privilege of living in this city of learning, with its famous schools and universities. We beseech Thee to make us worthy of all these blessings, and enable us to use for Thy glory the benefits we derive from our rich environment. Help us to work for the welfare of the Albanian people, for the salvation of humanity, and for the establishment of Thy Kingdom on hearth.” (Printed in the Senate Journal)

As Noli says in the 1952 prayer, today we are not less thankful for the “privilege of living in this country of freedom and opportunity”. On the 70th anniversary of delivering the Thanksgiving prayer, the preeminent scholar with the highest regard for learning would appreciate and advocate that along with giving thanks on this holiday, we give thoughts to exploring its history through well-informed examination and careful consideration.

Shqiptarët me plot entuziazëm e dinjitet parakaluan në Paradën e Ditës së Falënderimeve në Philadelphia

by

Dr. Sadik Elshani/

Veprimtaritë e shoqatës “Bijtë e Shqipes” për nder të 28 Nëntorit, Ditës së Pavarësisë së Shqipërisë kanë filluar të marrin hov. Për shoqatën tonë nëntori gjithmonë është në marshim, festa e jonë kombëtare gjithmonë festohet me shumë dashuri e madhështi. Ka gjashtë vite që shoqatës sonë i është shtuar edhe një veprimtari e rëndësishme që zhvillohet në Philadelphia dhe përkon bukur me festimet tona të Ditës së Flamurit: Është pjesëmarrja jonë në paradën “Holmsburg Mayfair Thanksgiving Parade”. Kjo paradë që nga viti 1976, viti i saj i themelimit, organizohet në Northeast Philadelphia (Filadelfia Verilindore) përghjatë Frankford Avenue. Në këtë paradë parakalojnë grupe të ndryshme: politikanë vendorë e në nivel të qytetit e shtetit, organizata, shoqata, biznese vendore, grupe artistike, banda muzikore shkollore, etj. Këtë vit parada u zhvillua ditën e diel, më 20 nentor, një ditë me diell, por shumë e ftohtë – vazhdimisht fryente nje erë e fortë. Por, as koha e ftohtë dhe as era e fortë nuk e penguan pjesëmarrjen tonë me plot entuziazëm e paraqitje dinjitoze. Numri i pjesëmarrësve tanë, nxënësve të shkollës shqipe, prindërve dhe anëtarëve të shoqatës ishte i lakmueshëm. Ne gjithmonë e presim me padurim e me shumë entuziazëm pjesëmarrjen tonë në këtë Paradë. Siç duket po në të njejtën mënyrë e presin edhe banorët e kësaj zone:të dyja anët e rrugës nëpër të cilën zhvillohej Parada ishin mbushur me plot qytetarë të hareshëm, të cilët me fytyra të qeshura i përshëndesnin të gjithë pjesëmarrësit, vallëzonin nën ritmin e këngëve dhe valleve të grupeve, bandave muzikore pjesëmarrëse. Sidomos i pëlqejnë ritmet dhe dinamizmin e këngëve e valleve tona nga të gjitha trojet shqiptare. Parakalimin tonë gjithmonë e shoqërojnë këngët dhe vallet tona, këngët patriotike që këndohen për nder të 28 Nëntorit.
Kjo paradë për ne është një rast i mirë për t’u paraqitur para qytetarëve të Philadelphias, veshjet (kostumet) tona kombëtare nga krahina të ndryshme të Shqipërisë, muzikën dhe vlerat tona kombëtare, për ta bërë të njohur shoqatën dhe bashkësinë (komunitetin) tonë që tani është bërë një pjesë e organizuar e jetës së qytetit të Philadelphias. Nxënësit e shkollës shqipe “Gjuha Jonë”, që drejtohet nga shoqata “Bijtë e Shqipes”, ishin veshur me veshjet e bukura kombëtare dhe së bashku me prindërit e bashkëkombasit e shumtë marshonin të shoqëruar nga këngët e vallet shqiptare, ku mbizotëronin ato me motive atdhetare, duke filluar nga Himni ynë Kombëtar që gjithmonë i prinë marshimit të grupit tonë. Gati të gjithë pjesëtarët e grupit tonë mbanin në duar dhe valvisnin flamujt Kuq e Zi dhe ata amerikanë. Kënga dhe vallja shqiptare jehonte në të katër anët e kësaj pjese të qytetit, përcjellësit e shumtë të kësaj parade i pëlqenin shumë kostumet tona me ngjyra vezëlluese e të stolisura e të dizejnuara me plot shije. Ndërsa shumë prej tyre me gjeste me duar e me trup u bashkoheshin ritmeve plot dinamizëm të muzikës sonë. Në pikën e fundit ku mbaronte parada të gjitha grupet shfaqnin një program treminutësh, ndërsa grupi yne vallëzonte nën ritmin e valleve tona popullore, mjaft dinamike e ritmike. Konferencierët (paraqitësit) bën edhe një paraqitje të shkurtër për shoqatën tonë, me këtë rast ata theksuan se shoqata jonë këtë vit e festoi 20 Vjetorin e Themelimit të saj.
Paraqitja jonë edhe këtë vit, si edhe viteve të tjera, ishte mjaft dinjitoze dhe e organizuar mirë dhe të gjithe mezi që po presim për paradën e ardhshme, sidomos fëmijët, për të cilët kjo duhet të jetë një përvojë e mirë jetësore dhe atdhedashuri, krenarie kombëtare. Për këtë organizim të mirë meritat i takojnë kryesisë së shoqatës “Bijtë e Shqipes” dhe mësuseve tona të përkushtuara: Rajmonda Bardhi, Irini Zenelaj, Rudina Bani, Afërdita Muzhaqi dhe Mimoza Sotiri. Këtu duhet vlerësuar edhe puna e gazetares, Eva Dori, e cila me plot profesionalizëm ka bërë shumë fotografi e inçizime gjatë tërë rrugëtimit të kësaj parade. Ditën e diel ne i zhvillojmë mësimet në shkollën tonë shqipe, por pjesëmarrja e nxënësve në këtë paradë ishte një mësim i mirë atdhedashurie, historie, krenarie kombëtare. Jo çdo gjë e vlerë mësohet vetëm nga librat, por edhe nga përvoja jetësore, shembulli i njerëzvë që punojnë, sakrifikojnë për të mirën e kombit e atdheut.
Philadelphia, më 20 nëntor, 2022
Sadik Elshani është anëtar i Këshillit Drejtues dhe ish kryetar i shoqatës “Bijtë e Shqipes”.

Fotot: Eva Dori – gazetare

PROMOVOHET NË BUKURESHT FJALORI AKADEMIK SHQIP-RUMANISHT I AUTORËVE: RENATA TOPÇIU, LUAN TOPÇIU, ANA MELONASHI

by


Nderim nga autoritetet e larta rumune.

Të martën, më 22 nëntor, në hotelin Marshal Garden në Bukuresht, Shoqata Lidhja e Shqiptarëve të Rumanisë (ALAR) organizoi promovimin e “Dictionar albanez-român / Fjalor Shqip-Rumanisht”, me autorë: Renata Topciu, Luan Topciu dhe Ana Melonashi. Promovimi u zhvillua në përvjetorin e Kongresit të Manastirit (22 nëntor 1908), një moment kyç në historinë e Shqipërisë dhe kulturës shqiptare. Ishte edhe një mundësi për të qenë bashkë me komunitetin në vigjilje të festës kombëtare shqiptare (28 nëntor).
Ndër dinjitarët e lartë të shtetit rumun, që nderuan ftesën e bërë nga shoqata ALAR dhe deputeti Bogdan-Alin Stoica, ishin deputetët: Ovidiu Ganț (sekretar i Dhomës së Deputetëve të Parlamentit Rumun dhe përfaqësues i Komunitetit gjerman të Rumanisë), Adrian Merka, Iulius Firczak, Giureci-Slobodan Ghera, Mihai Botez dhe George Paladi (anëtar i grupit parlamentar të miqësisë me Republikën e Shqipërisë). Merrnin pjesë gjithashtu znj. Irina-Dumitrița Solomon (Sekretare Shteti në Kancelarinë e Kryeministrit), z. Thomas Moldovan (Sekretar Shteti), z. Thomas Şindilariu (Nënsekretar Shteti në Departamentin për Marrëdhëniet Ndëretnike), z. Radu Antohi (Nënsekretar Shteti në Ministrinë e Sportit), Prof. At Ștefan Buchiu, me origjinë shqiptare, i biri i priftit të Kishës Shqiptare në Bukuresht (në cilësinë e përfaqësuesit të Patriarkut Daniel, Patriark i Kishës Ortodokse Rumune).
Nga Shqipëria na nderoi me pjesëmarrjen Dr. Erion Piciri, ish deputet në e Parlamentin Shqipërisë.
Të gjithë folësit e vlerësuan veprën monumentale si një nga realizimet më të rëndësishme shkencore në marrëdhëniet midis gjuhëve, popujve dhe kombeve tona. Fjalori u konsiderua si një një realizim historik dhe uruan autorët për këtë sukses të shenjuar të leksikografisë shqiptare dhe rumune.
Për të pranishmit u organizua një minikoncert i artistëve lirikë, Gjergji Mani dhe Ionela Mani, të cilët interpretuan mjeshtërisht pjesë të muzikës shqiptare.
Evenimenti u filmua nga Televizioni Kombëtar Rumun TVR1, i cili do të përgatisë një emision të posaçëm!


Fjalori një punë mbi 30 vjeçare



Fjalori akademik “Dicționar Albanez-Român (Fjalor Shqip-Rumanisht)”, botim i dytë, është pasuruar dhe përmirësuar pas 19 vitesh që nga botimi i parë në Shtëpinë Botuese “Polirom” në vitin 2003. Është kurorëzim i një pune mbi 30 vjeçare i autorëve të saj: Dr. Renata Topçiu, Dr. Luan Topçiu dhe nismëtarja e këtij projekti, Ana Melonashi. Fjalori bën pjesë në “Koleksionin Albanica”, botuar në kuadrin e ALAR, së bashku me vepra të rëndësishme të albanologjisë. Fjalori përmban rreth 41.000 fjalë – tituj dhe disa mijëra shprehje frazeologjike dhe është pasuruar me neologjizma dhe terma që kanë fituar qytetarinë në gjuhën letrare shqipe të sotme. Autorët kanë synuar përkthimin gjithëpërfshirës të leksikut të shqipes, të gjithë spektrit semantik të termave, në nivel parësor dhe figurativ, paraqitjen e pasurisë frazeologjike të shqipes, përfshirë edhe proverbat, përcaktimin gramatikor dhe trajtat bazë të fjalëve-tituj. Duke qenë një fjalor i tipit akademik, i hartuar me rigorozitet shkencor, ky fjalor u drejtohet, jo vetëm të interesuarve që duan të njohin apo të mësojnë gjuhën shqipe, komunitetit shqiptar të Rumanisë, por, posaçërisht, studentëve të filologjisë, gjuhëtarëve, historianëve dhe specialistëve të fushave humaniste. Fjalori mbetet një mjet themelor për studimin e thelluar të shqipes, për studime krahasimtare në fushën e ballkanologjisë e më gjerë. Marrëdhëniet e ngushta gjuhësore midis shqipes e rumanishtes, dy gjuhë të folura nga dy popujt më të vjetër të Gadishullit Ballkanik dhe Europës, kanë tërhequr vëmendjen e figurave më të shquara të gjuhësisë rumune, shqiptare dhe asaj europiane, prej gati dy shekujsh, ndërkohë që rezultatet e kërkimeve evidentuan një fond të përbashkët gjuhësor, në të gjitha nivelet e gjuhës, ngjashmëri antropologjike, të kulturës popullore, folklorit etj.
Takimi në të njëjtën familje i tre filologëve, të lidhur me Rumaninë dhe gjuhën rumune, ishte vendimtar për realizimin e kësaj vepre leksikografike. Zonja Ana Melonashi ndërmori këtë nismë, punoi disa vite me radhë, me sakrifica, këmbëngulje dhe vetëmohim për ngjizjen e këtij fjalori, duke qenë e bindur për nevojën e tij. Kjo vepër u vazhdua, u disiplinua shkencërisht dhe u pasurua më tej nga autorja kryesore e saj Dr. Renata Topçiu dhe Dr. Luan Topciu, të cilët e përgatitën për botim.
Kjo vepër leksikografike reflekton gjuhën shqipe në zhvillimin dhe diversitetin e saj stilistik: fjalët u takojnë historisë dhe etnografisë, fesë dhe mitologjisë, shkencës dhe administratës, politikës, por më së shumti gurës popullore e stilit bisedimor popullor, me fjalë të tjera, gjithë evolucionit të qytetërimit dhe kulturës shqiptare.
Botimi i fjalorit është realizuar me ndihmën financiare të shtetit rumun, nën kujdesin e deputit Bogdan-Alin Stoica dhe Presidentit të ALAR-it, albanologut Dr. Radu-Cosmin Săvulescu, të cilët ofruan përkrahjen dhe ndihmën e tyre të pakushtëzuar për botimin e kësaj vepre bazale në fushën e albanologjisë si dhe të Fjalorit Rumanisht – Shqip, i cili pritet të dalë vitin që vjen.

Zyra e Shtypit ALAR