• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Archives for November 2022

ISH ZËVENDËS PRESIDENTI AMERIKAN MIKE PENCE NË CNN

November 18, 2022 by s p

Në  mbrëmjen e 16 Nëntorit 2022, nën “breshërinë” e pyetjeve  të moderatorit Jake Tapper, të shumë gazetarve, intelektualeve, e përfaqësuesve të fushave të ndryshme, foli për gati dy orë në TV CNN, ish Zëvendës Presidenti i SHBA-së Zoti Mike Pence.

Me një sjellje elegante prej intelektuali e xhentëllmeni të vërtetë amerikan, ndaj  të gjithë atyre që e morën fjalën. Me një gjuhë të drejtpërdrejtë e pa asnjë mëdyshje (ekuivoke) por të qartë si kristali. Me qetësi, maturi, fjali të shkurtëra e të mirmenduara, ai ju përgjigj  pyetjeve  të thjeshta e atyre me shumë “spec”, që të  për para  dy viteve  dhe të situarës aktuale. Disa nga pyetjet ishin edhe rreth librit që kishte publikuar Zoti Pence.

Ai pasi vuri në dukje besimin e tij të palëkundur  në vlerat  republikane për: fenë, familjen, shtetin,ekonominë, interesin publik dhe përgjegjësinë e shtetarit për mbrojtjen e interesave amerikane  në botë, për zhvillimin, progresin e të ardhmen, u ballafaqu me disa sekuenca filmike të 6 Janarit 2021.

Ish Zëvendës Presidenti mendueshëm e prerë tha: ”6 janari është një ditë tragjike për SHBA-në…Ajo është dita më e vështirë në jetën time publike”. Më vjen keq që presidencia në të cilën unë shërbeva (did not end well), nuk u mbyllë mirë.

 Pyetjes së Presidentit Trump pas kësaj ngjarje se : ”a u friksove?, unë ju përgjigja  tha Pence “ nuk u friksova por jam i inatosur” dhe shtoi: ”Miqësisht i ofrova Presidentit këshillat e mija për kundërshtimin antikushtetues për të bllokuar rezultatet e zgjedhjeve”. Për këtë  me pas Presidenti më kritikoi edhe publikisht, por gjërat janë të tilla që “Presidenti zgjodhi të bëhej pjesë e problemit, kurse unë  zgjodha të bëhem pjesë e zgjidhjes”.

Pyetjes se thirrjet e Presidentit Trump më 6 janar a e nxitën turmën për rrebelim kundër Godinës së Kongresit, Pence ju përgjigj se thirrje të tilla ka bërë Kryetarja e Kongresit  Nensi Pelosi shumë herë. Por pyetja shtrohet se Trump nuk i kërkoi turmës të ndalej? Pence tha ishte vonë. Por në gjykimin tim Presidenti ishte “resentful” e cila në shqip do të përkthehej si: i fyer lënduar, i zemruar, i inatosur.

Por Zoti Trump deklaroi se do të kandidojë për zgjedhjet e vitit 2024, ju si mendoni për këtë kandidim? Pence ekzaktësisht tha:”I think it’s time for new leadership in this country that will bring together around our highest ideals”.   Pyetjes se a do të kandidoni ju për zgjedhjet e ardhëshmë presidenciale? Ai e la derën e hapur duke thënë se: ”në tavolinën e fundvitit ku do të jenë prezent, bashkshortja, djali, vajza, dhëndërri  ku do ta diskutojmë edhe këtë temë”.

Pyetjes se pse nuk e dhatë dëshminë tuaj në Konges? Pence ju përgjigj:” në Kushtetutë tonë  është përcaktuar ndarja e pushteteve, ku Presidenti (edhe Zëvendësi) nuk mund ta thërrasin në raportë Kongresin. Por edhe Kongresi nuk mund ta thërras Presidentin (Zënendësin).

Vec sa më sipër Zoti Pence  ju përgjigj edhe shumë pyetjeve  që kishin objekt luftën në Ukrahinë, krizën energjitike, inflacionin, të ardhmen globale dhe lidershipin amerikan, mundësitë e bashkepunimit për udhëtimet në hapsirë (orbitën e tokës, Hanë, Mars etj).

E shkruajta këtë shkrim të shkurtër, jo qëllimkeq e si një kundërvënie ish Presidentit Trump, aspak. Por, vetëm për të vënë në dukje  disa aftësi e cilësi brilante lidershipi të ish Zëvëndës Presidentit Mike Pence  të cilat do të dëshiroja ti shihja tek klasa politike në dyshtetësin shqiptar. Do të dëshiroja të ju a rekomandoja vecanërisht politikanëve të rinj shqiptar se sa i rëndësishëm është artikulimi pa rrotulla i gjërave të rëndësishe në politikë, ekonomi, diplomaci e kudo tjetër.

              ASLLAN  BUSHATI

Filed Under: ESSE Tagged With: asllan Bushati

COMŒDIA (1932) / LÉON REY, DREJTOR I MISIONIT ARKEOLOGJIK FRANCEZ — GAZETARIT DHE SHKRIMTARIT PIERRE LAGARDE : “JA SI I ZBULOVA RRËNOJAT E APOLLONISË!” (INTERVISTA E PLOTË ZHVILLUAR NË SHQIPËRI)

November 18, 2022 by s p


Një pamje e rrënojave të Odeonit në Apolloni — Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
Një pamje e rrënojave të Odeonit në Apolloni — Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France

Nga Aurenc Bebja*, Francë – 18 Nëntor 2022

“Comœdia” ka botuar, të martën e 1 nëntorit 1932, në ballinë, intervistën ekskluzive të gazetarit dhe shkrimtarit Pierre Lagarde me Léon Rey, drejtor i misionit arkeologjik francez në Shqipëri, në lidhje me zbulimet asokohe në Apolloni, të cilën Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :

Si zbuloi një dhelpër shqiptare rrënojat e Apollonisë së lashtë

Zbulimet e bukura të një arkeologu energjik francez z. Léon Rey

Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France
Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France

Dielli përvëlon rrugën. Një re pluhuri, pas nesh, varet mbi ullinjtë, pastaj ngadalë shtrihet, si një vello dembele dhe ngjyrë gri, mbi tokën e thatë.

Këtu, dy zogj ndjekin njëri-tjetrin me një fluturim të pjerrët. Aty, shpërthen nga bardhësia një shtëpi e humbur, me peristilin e saj me kolona katrore.

Dhe befas, në cep të një hapësire të mbuluar nga hija e një lisi të mrekullueshëm, një tabelë e vogël në prag të një shtegu : Apollonia.

***

Apollonia! Qyteti i themeluar nga kolonët e Korkyrës (Korfuzit), gjashtë shekuj para erës sonë. Gurët janë aty. Gurë, kolona, shkallë, fragmente arkitekture që kazmat dhe lopatat zbulojnë çdo ditë e më shumë.

Dhe ja, zoti i vendit : z. Léon Rey.

Është një gjë mjaft prekëse, kur udhëton, kur sapo ke kaluar Italinë, Siçilinë, Maltën, Jugosllavinë, të takosh papritur atje, në Shqipëri, në anën tjetër të Adriatikut, këtë francez që ka vendosur çadrën dhe flamurin e tij në Pojan, afër Fierit.

Dy francezë — Heuzey dhe Daumet — ishin të parët, në 1861, që identifikuan me njëfarë saktësi vendodhjen e mundshme të Apolonisë. Ata kishin zbuluar në një manastir aty pranë, antikitete që ishin dëshmi. Por, nëse do të kishin ndonjë arsye për të pohuar: Apollonia është atje, toka, të paktën, e kishte mbajtur sekretin e saj, deri në ardhjen e një francezi tjetër që vazhdon punën e tyre : z. Léon Rey.

I gjatë, me një sy të gjallë, me mustaqe të shkurtra trekëndore, një gjest të shpejtë dhe të përzemërt, një helmetë koloniale që i bënte hije tipareve energjike të fytyrës së tij.

Para se të vinte këtu, Léon Rey kishte bërë gërmime në Maqedoni; Tani ai drejton gërmimet e Misionit Arkeologjik Francez në Apolloni. Dhe pikërisht me krenarinë e drejtuesit më bën të vizitoj rrënojat.

Një portik i gjatë i ndarë në dy galeri paralele, me kollonat që stolisin kapitelet jonike, me një formë harmonike që nuk gjendet askund tjetër; një Odeon kurioz i pajisur, siç dëshmohet nga struktura e tij, për evolucionin e koreve; një Auditorium për lexime, me stolat e tij, mbi të cilët Augusti ka ardhur me siguri të ulet dhe të mësojë…

— Ne zbuluam gjithashtu, më tha z. Léon Rey, statuja shumë të bukura : një burrë me një togë, një grua si muzë dhe një tjetër si Ceros, të dyja pa kokë, por të mbështjella me veshje të bukura stofi, një kokë burri me flokë kaçurrela, një kokë e një gruaje të re e cila duket se është e krehur sipas modës së “Directoire”, vazo të çmuara…

Ju nuk do të shihni asnjë nga këto. Statujat, kokat dhe vazot ndodhen në Fier, në arka dhe presin përfundimin e ndërtimit të muzeut që do t’i strehojë.

Ah, sikur të dinit gjithçka që gjendet ende këtu poshtë.

Dhe Léon Rey godet thembrën e tij në tokë, tokë kjo e cila gradualisht ia zbulon misterin e saj.

— Por çfarë vështirësish. Shikoni këtë Auditorium të nxjerrë në dritë këtu. Ky mur është gjashtë metra i trashë. Dhe aty, këto zgavra (vendstrehime) të pambuluara, kanë një formë të rrumbullakët, ndërsa në Athinë, për shembull, kanë formë katrore. E gjithë kjo është për t’i rezistuar shtytjes së tokës! Kodra po rrëshqet! Çdo vit, gërmimet e mia mbulohen! Dhe, sikur nuk mjafton, guri është i sëmurë dhe po shkërmoqet në ajër!

Ne kalojmë mbi boshte kolonash, fragmente muresh.

— Çdo gjë që mund të qëndrojë atje poshtë, çdo gjë do të mbesë. Dhe mjetet në dispozicion të misionit tonë nuk do të më lejojnë të zbuloj gjithçka që ka.

Një lloj keqardhje ndihet nëpërmjet intonacionit. Një lloj hidhërimi kalon, si shigjetë, nëpërmjet shikimit.

Por Léon Rey nuk është nga ata që ankohen (dorëzohen). Njeri aksioni mbi të gjitha, ai vepron. Dhe tashmë, ai mendon për copën e tokës që do të gërmojnë nesër, atje, pranë atyre dy gurëve të qoshes që bashkojnë, pa çimento, disa lidhëse prej hekuri…

— Kërkimet e para, thotë përsëri, i kam bërë në vitin 1924. Në fillim nuk gjeta asgjë. Dhe a e dini se si arrita në zbulimin e rrënojave të para nëntokësore të Apollonisë? Duke ndjekur një dhelpër.

Po e ndiqja kur papritmas u zhduk. Strofulla e saj, pa dyshim. Por krejt papritur, e shoh përsëri dhelprën time njëzet metra më tutje, ndërsa unë ende po e vrojtoja në dalje të strofullës së saj!

Kështu, përkulem, shqyrtoj këtë strofull të çuditshme, i jap disa goditje me kazëm dhe zbuloj një fragment të kanalizimeve të lashta të Apollonisë, që dhelpra ime e njihte shumë përpara meje!…

Dhe Léon Rey përqafon me sytë e tij, jo pa një butësi plot krenari, këto rrënoja që zbuloi dhe nga të cilat vazhdimisht nxjerr në dritë gjurmë të reja: Odeonin, portikun, Auditoriumin e Apolonisë.

Si nuk mendoi qeveria — nuk mund të mos e mendoja kur u largova nga Léon Rey dhe nuk mund ta shmang ta them sot — të nderonte këtë njeri që nga ana tjetër e Adriatikut kontribuon, duke ringjallur Apoloninë, në prestigjin dhe shkëlqimin e Francës ?

Zogu I, mbreti i Shqipërisë, e bëri Komandant të Urdhrit të Skënderbeut.

Por z. Léon Rey nuk është ende Kalorës i Legjionit të Nderit…

***

Dhe pikërisht në momentin kur i shkruaj këto rreshta, ndoshta atje, afër Fierit, nën diellin që praron ullinjtë dhe që shpërfytyron selvitë, Léon Rey, drejtor i misionit arkeologjik francez, zbulon atje, në tokën shqiptare, një monument të ri apo një statujë të re…

Pierre LAGARDE

Filed Under: Reportazh Tagged With: Aurenc Bebja

Komiteti Paralimpik i Kosovës për herë të parë në Asamblenë e Përgjithshme të Komitetit Paralimpik Ndërkombëtar, në Berlin

November 18, 2022 by s p

Për herë të parë në historinë e Lëvizjes Paralimpike të Kosovës, përfaqësuesit e Komitetit Paralimpik të Kosovës po marrin pjesë në Asamblenë e Përgjithshme, të jashtzakonshme, të Komitetit Paralimpik Ndërkombëtar, që po mbahet në Berlin të Gjermanisë nga 16-18 Nëntor 2022. Në këtë takim të nivelit të lartë parasportiv, Republika e Kosovës, përfaqësohet nga Presidentja e Komitetit Paralimpik të Kosovës, Znj. Njomza Emini dhe Zv. Presidenti z.Daut Tishuki. Asambleja gjenerale e jashtzakonshme e Komitetit Paralimpik Ndërkombëtar, ndër të tjera, do të shqyrtojë: Statusin e Komiteteve Paralimpike të Rusisë dhe Bjellorusisë; draftin e Planit Strategjik të Komitetit Paralimpik Ndërkombëtar 2023-2026 si dhe prezantimin e ndryshimeve në Bordin Drejtues të këtij Komiteti.

Të enjten dhe të premten (17 dhe 18 nëntor), Presidenti i IPC-së Andrew Parsons, KSHE Mike Peters dhe Shefja për Anëtarësim dhe Ndikim Kristina Molloy, para të pranishmëve, do të paraqesin raportin e përditësuar rreth përparimit të arritur për këtë vit. Pas shumë angazhimeve dhe fazës së riorganizimit të Lëvizjes Paralimpike të Kosovës, Bordi Ekzekutiv i IPC këtë vit, pranojë në rradhët e tij Komitetin Paralimpik të Kosovës me status të përkohshëm, qe nënkupton se gëzojmë të gjitha të drejtat sikurse Komitetet tjera Paralimpike kombëtare përveç të drejtës në votim. Vitin e ardhshëm, me të drejtë presim të bëhemi anëtar me të drejta të plota që nënkupton edhe pjesëmarrjen e parasportistëve të Kosovës në Lojërat Paralimpike Parisi 2024, me çka do të realizohet ëndrra sublime e sportistëve me aftësi të kufizuara.

Presidentja Emini dhe Zv. Presidenti Tishuki, do të shfrytëzojnë prezencën e tyre në këtë Asamble për takime me krerët më të lartë të Lëvizjes Parallimpike ndërkombëtare por edhe për takime me komitetet homologe për të promovuar edhe më tepër Lëvizjen Paralimpike të Kosovës dhe që të krijojnë ura bashkëpunimi me Komitete tjera Paralimpike në funksion të avancimit të përgjithshëm dhe të gjithanshëm të Komitetit Paralimpik të Kosovës dhe bashkimin e tij në familjen Paralimpike Ndërkombëtare për të maksimalizuar benefitet nga të qenurit anëtar i barabartë i IPC.

Filed Under: Sport

“BABA” I FLAMURIT

November 18, 2022 by s p

Orest Çipa/

Në këtë anë të botës, këtu në lagjen Pelham Parkway, për më shumë se 35-vitesh, shqiponja e shqipeve të Bronx-it, lartësohet bindshëm me një krenari llaftaritëse, seriozitet imponues e fisnikëri të kulluar.

Kjo shenjë e shenjtë e kombit tonë, është dëshmitare e ç’do fryme shqiptari që i ka rënë udha apo jeta e ka përplasur në këtë rrugicë “ëndrash” amerikane.

Ky flamur, flamuri shqiptar, ndoshta, nuk është flamuri më i vjetër që është “qëndisur” me kaq shumë atdhedashuri por me siguri është ndër më jetgjatët në shtetin e New York-ut.

Me shikim nga lindja i derdhur në një fushë të kuqe gjaku me shqiponjën e zezë dykrenare në mes, me krahë të hapur anash, secili krah i shqiponjës ka 9 pendë e bishti ka të grumbulluara në tufë shtatë pendë, këtë ditë të ngrohtë nëntori, flamuri të jep ndjesinë e të qënit në dheun tonë.

Ka gjasa se këtu, mëhalla më e madhe e shqiptarëve të këtij shteti, është krijuar nën “mburojën” dhe “bekimin” e këtij simboli mistik i cili ka një peshë të veçantë në ndërgjegjen tonë patriotike.

Pak hapa më tutje, ndodhet Mother Teresa Way (rruga “Nënë Tereza”), në veri-lindje jo shumë largë nga shqiponja, është Fan Noli Way ( rruga “Fan Noli”), në këtë hapsirë fizike, në një kohë shumë të shkurtër janë hapur disa shkolla në gjuhën shqipe, dyqane me artikuj të ndryshëm ushqimore nga vendi ynë, zyra biznesi e restorante me ushqim tradicional shqiptar, kafene dhe organizata kulturore nga treva të ndryshme të atij guri matanë oqeanit.

Në këtë lagje, vite më parë nisi botimi i gazetës “Illyria” e sot vazhdon të botohet gazeta më e vjetër shqiptare në ekzistencë të pandërprerë, gazeta “Dielli”.

E më në fund, amaneti shkoi në vend!

Uratës së flamurit ju thurr edhe një “jetë” tjetër, Gjergj Kastrioti Skenderbeu Way ( rruga “Gjergj Kastriot Skënderbeu”).

Ishte ora 9-të e mëngjesit, unë u afrova tek kryqëzimi i rrugëve “Lydig Ave” dhe “Barnes Ave”, aty ku pikërisht kisha lënë vendtakimin me “Baba”-Xhemën dhe Isën për të mësuar më shumë rreth historisë së shqiponjës së shqipeve të Bronx-it!

Xhema është flamurtari i vetëm shqipar (zanat i rrallë që do ndjenjë e shpirt të fortë burri) që njoh sot për sot këtu në Amerikë por edhe në Shqipëri.

-“Tungjatjeta shqipe” ! – Bertiti Xhema me një zë kumbues e pas tij, me një zë më të embël plotë mirësjellje, Isa më tha “mirëmëngjes”!

Ndërsa unë për t’ju bërë qejfin të dyve jua ktheva: “ Tungjatjeta “Baba i flamurit”, “Ku je or Isë Boletini”!

Xhema qeshi me të madhe, saqë për një çast më ngjau se do ti shpërthente zemra nga gëzimi për këtë vlerësim që i bëra lidhur me detyrën e shenjtë që ai mbart mbi supe prej vitesh.

Për ti ngacmuar pak, ju drejtova të dyve dhe u thashë: -“Ore ju të dy jeni nga Kosova ç’lidhje keni me flamurin tonë, ju keni tuajin”?!

Xhema nuk foli, ndoshta nuk më dëgjoi mirë, ndërsa Isa e kishte përgjigjen në majë të gjuhës.

-“Shqiponja është e juve prej poshti, ndërsa gjaku ã i joni”- tha dhe më përqafoj.

Me Babën (“baba” i thërasin të gjithë fëmijët e lagjes, shqiptar dhe amerikanë) isha takuar disa herë dhe kishim kuvenduar pak fjalë informuese, ndërsa Isa ishte mik i një mikut tim i cili më mahniti me shqipen e tij, ai zotëronte batutat dhe thënie tipike të baltës sonë, ndonëse në SHBA kishte ardhur 2-vjeç.

Pasi shkëmbyem disa mirësi zakoni me shtrëngime të shpeshta duarsh, Isa nisi të më tregojë historinë e flamurit të parë në këtë lagje i cili kishte qënë në murrin e pallatit që shfaqej përballë.

“Te ky pallati që sheh para nesh, kanë jetuar disa familje shqiptarësh nga Mali i Zi, dhe dy familje të ardhura nga Kosova. Flamuri i parë është bërë pikërisht aty tek ai këndi (ma tregoj me gisht), diku nga vitet 70-të, nga dy djem me orgjinë nga Gjakova. Kishin probleme me të zotin e pallatit sepse ai j’ua fshinte shpesh. Pronari e fshinte ditën ndërsa djemtë tanë e bënin sërish natën. Kjo histori vazhdoi për disa vite, derisa u bë këtu që është tani”-tha Isa.

Ndërsa Xhema shoti se midis viteve 1975-së dhe 1988-të (nuk ishe shumë i sigurtë) pati disa fatkeqësi, dhe për nder të këtyre shqiptarëve u bë ky flamur.-“Tek kjo vendndodhje që jemi tani, ka humbur jetën një djalosh, por në këtë rrugicë për çështje nderi kanë humbur jetën edhe disa shqiptarë të tjerë, kështu që vendosëm të bënim këtë flamur për kujtimin e tyre. Qysh kur bëmë këtë flamur, ka pasur ngjarje shumë të mira. Ka qenë ogur i mirë! Nuk e kishim menduar por u kthye në vendtakim për të gjithë që vinin nga vendlindja”-tha ia.

Po këtë flamur, a kanë dashur t’jua heqin ndonjëherë apo ta zhgaravisin?

-Po more, edhe këtu kemi pasur shpeshherë probleme, kanë dashur për ta fshirë por i kemi dalur për zot. E dinë të gjithë në Amerikë se neve shqipeve të Bronx-it më mirë të na marrësh jetën se të na marrësh flamurin tonë.

Sa herë në vit e rifreskoni me bojë flamurin?

-Dikur ne ziheshim kush ta bënte me të kuqe fushën apo më të bukur shkabën, ndërsa tani jam vetem unë. Vetëm kam mbetur ! Më ndihmon dhe djali por në përgjithësi jam vetëm unë. E lyej një hërë në dy vjet.

Po pse ke vendosur të merresh me këtë punë?

-“Nuk di të bëjë asgjë tjetër”- tha Isa dhe në të qeshur e sipër na shkiti me justifikimin se ishte von për trenin.

Ndërsa, Xhema mu kthye me një seriozitet të ashpër malësori dhe tha: “Po nuk u morra me flamurin me ca të merrem”?!

-Po kur nuk je ti këtu kush e ka për detyre të kujdeset?

-Unë jam këtu në të katërta anët e kësaj rruge nga mëngjesi në darkë. Para tre vjetësh e kam bërë flamurin dhe një herë më të madh se ishte. Po nuk isha unë është detyra e të gjithëve! Të gjithë e dinë ç’farë do baba kur nuk është këtu.

-Po kur të vdesësh ti?

-Unë do vdes një ditë po ky flamur s’ka për të vdekur kurr! Kur të iki unë, djali im do kujdeset për të e pas tij, djali i djalit e kështu me rradhë ,deri sa të kemi frymë në breza!

Filed Under: Opinion Tagged With: Orest Cipa

«PËR NJË DREJTSHKRIM SHQIP MODERN» – STUDIMI I RI I PROF. ARISTOTEL SPIRO

November 18, 2022 by s p

Në jubileun e 50-vjetorit të Kongresit të Drejtshkrimit të Gjuhës Shqipe, Aristotel Spiro vjen me studimin e tij të ri «Për një drejtshkrim shqip modern».

Në këtë studim ai vlerëson si një ngjarje madhore Kongresin e Drejtshkrimit të Gjuhës Shqipe, meqenëse realizoi unifikimin e kodit të komunikimit gjuhësor midis shqiptarëve brenda dhe jashtë Shqipërisë.

Autori vëren megjithatë se, pavarësisht arritjeve, në Kongresin e Drejtshkrimit kaluan disa pasaktësi shkencore, që lidhen kryesisht me parimet e drejtshkrimit, të cilat u formuluan gabim. Parimi themelor i drejtshkrimit shqip u formulua si parim fonetik, por në të vërtetë është parimi fonologjik.

Në bazë të drejtshkrimit të shqipes duhet vënë domosdoshmërisht koncepti i grafemës, që mungon nga Rezoluta e Kongresit, ndërsa parimi fonetik nuk është dhe nuk mund të jetë parimi themelor i drejtshkrimit të një gjuhe që përdor shkrimin alfabetik, sikundër është edhe gjuha shqipe.

Një gabim tjetër i Rezolutës së Kongresit është se bën fjalë për një «parim morfologjik» në drejtshkrimin shqip, i cili vërtet mund të ekzistojë në gjuhë të tjera me drejtshkrim të vjetër, por në shqip nuk ekziston. Sipas Aristotel Spiros, ka ardhur koha që këto gabime dhe pasaktësi të ndreqen.

Ai vëren se në praktikën drejtshkrimore shqipe kanë ndodhur disa ndryshime, të cilat është mirë të formulohen si rregulla drejtshkrimi. Kështu, ai propozon që të standardizohet shkrimi i toponimeve të huaja të përbëra prej dy fjalësh pa vizë në mes. Kështu, emrat e qyteteve Nju Jork, Tel Aviv etj. të shkruhen pa vizë në mes, dhe jo me vizë, siç përcaktojnë rregullat e «Drejtshkrimit të Gjuhës Shqipe».

Gjithashtu, ai argumenton se duhet konsideruar edhe parimi ndërsemiotik në drejtshkrimin e shqipes. Ky parim përfshin sidomos shkrimin e emrave të përveçëm të huaj sipas alfabetit origjinal, dhe zbatohet në mënyrë të veçantë në stilin shkencor dhe administrativ juridik.

Duke iu referuar inventarit të grafemave, ai jep argumente se alfabeti i shqipes përbëhet nga 27 shkronja dhe jo nga 36, sikundër mendohet, meqenëse dyshkronjëshat janë të zbërthyeshme në grafema të tjera, të cilat e kanë zënë vendin e tyre në alfabet. Ky numër nuk e ndryshon sistemin shkrimor të shqipes dhe as vlerën kombinatore dhe fonetike të dyshkronjëshave, të cilët vazhdojnë të përdoren njësoj si deri tani, por pa qenë pjesë e alfabetit shqip, meqenëse nuk mund të llogariten si shkronja të veçanta.

A. Spiro përfundon se «Drejtshkrimi i një gjuhe duhet të jetë aq konservativ, sa të mos e pengojë risinë dhe aq inovativ sa të mos e trazojë gjendjen konservuese. Drejtshkrimi duhet të jetë konservativ nga detyra dhe inovativ nga nevoja. Gjendja konservative duhet të zgjasë aq sa drejtshkrimi të mos duket i vjetruar, ndërsa veprimi rinovues duhet ndërmarrë atëherë kur rezultati ngjan i natyrshëm dhe nuk tingëllon si i huaj brenda sistemit gjuhësor».

Libri hapet me një parathënie nga Suela Mino, drejtoreshë e Shtëpisë Botuese «UET PRESS».

Ditën e shtunë, më 19 nëntor 2022 në stendën e Panairit të Librit, UET PRESS organizon promovimin e këtij studimi në prani të autorit.

Filed Under: LETERSI

  • « Previous Page
  • 1
  • …
  • 20
  • 21
  • 22
  • 23
  • 24
  • …
  • 51
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • Dashuria që e kemi dhe s’e kemi
  • “Jo ndërhyrje në punët e brendshme”, dorëheqja e Ismail Qemalit, gjest atdhetarie dhe fletë lavdie
  • Arti dhe kultura në Dardani
  • Gjon Gazulli 1400-1465, letërsia e hershme shqipe, gurthemeli mbi të cilin u ndërtua vetëdija gjuhesore dhe kulturore e shqiptarëve
  • “Albanian BookFest”, festivali i librit shqiptar në diasporë si dëshmi e kapitalit kulturor, shpirtëror dhe intelektual
  • VEPRIMTARI PËRKUJTIMORE SHKENCORE “PETER PRIFTI NË 100 – VJETORIN E LINDJES”
  • 18 dhjetori është Dita Ndërkombëtare e Emigrantëve
  • Kontributi shumëdimensional i Klerit Katolik dhe i Elitave Shqiptare në Pavarësinë e Shqipërisë 
  • Takimi i përvitshëm i Malësorëve të New Yorkut – Mbrëmje fondmbledhëse për Shoqatën “Malësia e Madhe”
  • Edi Rama, Belinda Balluku, SPAK, kur drejtësia troket, pushteti zbulohet!
  • “Strategjia Trump, ShBA më e fortë, Interesat Amerikane mbi gjithçka”
  • Pse leku shqiptar duket i fortë ndërsa ekonomia ndihet e dobët
  • IMAM ISA HOXHA (1918–2001), NJË JETË NË SHËRBIM TË FESË, DIJES, KULTURËS DHE ÇËSHTJES KOMBËTARE SHQIPTARE
  • UGSH ndan çmimet vjetore për gazetarët shqiptarë dhe për fituesit e konkursit “Vangjush Gambeta”
  • Fjala përshëndetëse e kryetarit të Federatës Vatra Dr. Elmi Berisha për Akademinë e Shkencave të Shqipërisë në Seancën Akademike kushtuar 100 vjetorit të lindjes së Peter Priftit

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT