Archives for May 2023

Himara, Edi Rama dhe “martirizimi” i Fred Bejlerit

May 22, 2023 by s p

Analizë nga Rafael Floqi/

Me një diferencë të vogël votash, vetëm 19 më shumë se rivali, kandidati i koalicionit “Bashkë Fitojmë” Fredi Beleri ka fituar Bashkinë e Himarës. Posti që nuk do e gëzojë dot pasi ndodhet në qeli për akuzën e “shitblerjes së votave Në rastin e Belerit situate nuk është e njëjtë, pasi pavarësisht zgjedhjes si kryetar i Bashkisë Himarë, me vetëm 19 vota më shumë se rivali do i duhet të presë gjatë deri në vendimin përfundimtar të gjykatës. Nëse shpallet fajtor nuk do e gëzojë postin e kryebashkiakut, por nëse shpallet i pafajshëm do ulet menjëherë në atë karrige të rëndë të mbushur tashmë me shumë reagime. Me 18 maj 2023 Sekretari i Përgjithshëm i Ministrisë së Jashtme greke, Haris Lalakos, ka vizituar në burgjet e Vlorës Fredi Belerin për të parë nga afër kushtet e paraburgimit dhe gjendjen shëndetësore të tij. Zhvillimet e ardhshme në këtë çështje do të varen nga vendimi i së hënës, i cili ka të bëjë kryesisht me marrjen zyrtare të detyrës së kryetarit të bashkisë nga Fredi Beleri. E gjithë çështja, e cila ka shkaktuar reagime të forta, përtej pakicës kombëtare greke në Shqipëri dhe në Greqi, tashmë trajtohet nga Prokuroria e Luftës kundër korrupsionit (SPAK).

Dendias: “Pritet vendimi i Gjykatës. Nëse nëse s’ ka prova të forta, e gjithë afera është skandaloze”

Të hënën e ardhshme (22 maj), në mesditë, Gjykata Speciale e Tiranës do të vendosë nëse kryebashkiaku i sapozgjedhur i Himarës Fred Beleri dhe bashkëpunëtori i tij Pandeli Kokaveshi do të lirohen apo do të vazhdojnë paraburgimin. Duke arrestuar Fredi Belerin qeveria Rama rrezikon një keqësim të marrëdhënieve dypalëshe. Dje sipas Prothema Ministri i Jashtëm Nikos Dendias foli për një rast skandaloz, përderisa nuk dalin prova të pakundërshtueshme, që përbën një rrezik të madh për marrëdhëniet greko-shqiptare “Jemi 2-3 ditë përpara një procedure ku do të vendoset nga ajo që na informojnë këshilltarët tanë ligjorë në Tiranë nëse do t’i zgjatet paraburgimi kryebashkiakut Beleris. Që në fillim e kam përsëritur qëndrimin e kryeministrit Rama. Se nëse nuk ka prova të forta, e gjithë afera është skandaloze. Por përtej kësaj, është edhe çështja e rezervimit. Në shtetin e së drejtës, një kryetar i zgjedhur, për një vepër si ajo për të cilën pretendohet se akuzohet, nuk ndalohet. Sigurisht që do të gjykohet, nuk kemi arsye të ndërhyjmë në drejtësinë e pavarur të një vendi mik, por mendoj se ndalimi i tij i kalon kufijtë e logjikës”, thotë Nikos Dendias për Euronews dhe përmend se imazhi i marrëdhënieve me Shqipërinë ishte një. imazhi i një situate në përmirësim.

“Kam besuar dhe besoj se jemi shumë afër një marrëveshjeje për t’ia referuar mosmarrëveshjes në Hagë. Ka pasur një përzemërsi personale mes kryeministrit Qiriakos Mitsotakis dhe kryeministrit Rama dhe mes meje dhe kryeministrit Rama, arrestimi i kryebashkiakut Beleris duhet të them është një rrezik i madh për marrëdhëniet greko-shqiptare. Shpresoj që mençuria dhe arsyeja dhe shteti ligjor të mbizotërojë dhe ky rrezik të shmanget. Por nuk mund ta nënvlerësoj problemin që lindi papritur”, thotë zoti Dendias.

Fredi Bejleri u arrestua vetëm tre ditë para se të shkonim në zgjedhjet vendore të 14 majit. Ata që gëzuan më shumë në këtë fitore, ishte politika qeverisëse në Greqi dhe sidomos pjesa e ekstremizmit atje që mban gjallë shpresën e “Vorio Epirit” dhe për ta Beleri duket si hero…

Hero i kujt ? Sot serbët e quajnë si hero të tyre Esad Pashë Toptanin, madje trupin e tij në Paris mbeti një kohë të gjatë në morg pa u varrosur dhe u varros me pagesë nga qeveria serbe. Interesant tradhtarët e Shqipërisë bëhen hero të fqinjëve .

Himara historikisht tokë shqiptare

Edhe pse Himara historikisht njihet tokë shqiptare, për një pjesë cilësohet se aty jeton komunitet grek. Por sa greke është Himara , për t’ua vërtetuar këtë po ju sjell një fragment nga libri “Travels in Northern Greece. nga William Martin Leake., v.1., 1777-1860. London,J. Rodwell,1835 ku ne faqet 79-92 flet për Himarën, dhe për të ilustruar qenien shqiptare të Himarës mjafton ky paragraf. “Gjuhën greke e flasin pothuajse të gjithë burrat dhe italishten ata që kanë jetuar jashtë vendit; por gratë në përgjithësi s’dinë gjuhë tjetër përveç shqipes”. Ai bëri një udhëtim në Himarë dy shekuj më parë që rrëfehet në faqen 79 deri 91. Atëherë s’kishte lindur Greqia as Megalidheja.

“Himara ka një realitet të pamohueshëm, se një pjesë e fshatrave flasin edhe shqip edhe greqisht. Qyteti, si çdo port, është i miksuar, shqiptarë kryesisht, por edhe grekë, venecianë. Por këto, as gjuha, as mikstura, nuk e bëjnë Himarën gjë tjetër, përveçse bastion i shqiptarizmës. Himara, e njohur në histori, së bashku me malësitë e Alpeve dhe Sulin, kanë pasur kodet dhe kanunet e tyre. Pra, në këtë kontekst, kryeministri i Greqisë mund të vizitojë çdo zonë, por Himara me të gjithë historinë dhe dokumentet e saj është shqiptare, përfshi edhe ato fshatra që janë bilingualë.

Qirie Qiriako, Qirie Bejleri dhe Qirie Rama. Gjeni tradhtarin ?

Por aso kohe në Derviçan. Bejleri ishte me qirie Qirjakon, kryeministrin e Greqisë kur u afrua për ta takuar kolegu i tij kryeministri Rama dhe me diplomaci Rama ju drejtua Bejlerit, që “këtu qënka dhe tradhtari Beleri”, duke shtuar që edhe mua si ty më kanë bërë tradhtar. Dhe qirie Micotaqisi e kuptoi nëntekstin e kësaj “shakaje”, një pohim që bënte njëlloj si qirie Fredin dhe qirie Edi Ramën dhe pa humbur kohë, Micotaqisi, bashkangjitur me Fredin, mbas kësaj “shakaje” diplomatike vrapuan drejt Himarës dhe pa as një ndroje dhe si zot i vendit, qirie Qirjako shpalli shqiptarët greqisht folës të Himarës si heronjtë e helenizimit duartrokitur me ovacione nga Fredi Bejleri dhe duartrokitur me heshtjen e tij për këtë deklaratë antishqiptare njëlloj si Fredi Bejleri i posa vetdeklaruar në Derviçan, qirie Edi Rama.

Në qoftë se kryeministri ynë, nuk do të deklaronte para Micotaqisit që unë jam tradhtar si Fred Bejleri, por do të qëndronte me dinjitet si shqiptar, aq më tepër me dinjitetin e një kryeministri, a do të guxonte vallë Micotaqisi t’i shpallte shqiptarët e Himarës heronj të helenizmit? Ndaj ndërsa Kryeministri i Greqisë Qiriakos Micotaqis në 22 dhjetor 2022 e ngulte zyrtarisht flamurin ilegal të “Vorio Epirit “ në Himarë dhe në Shqipërinë e Jugut. Në fjalimin e mbajtur në qytetin shqiptar të Himarës, Micotaqis shpalli kërkesën zyrtare greke që “Shqipëria është e detyruar të respektojë të drejtën tuaj për vetëvendosje”. Por është hera e parë që një kryeministër grek vjen dhe e shpall në tokën shqiptare, mu në surrat të politikës dhe të publikut shqiptar dhe konkretisht në Himarë. Pse nuk reagoi Rama atëherë? A është reagimi ndaj Belerit i tashëm reagim patriotik apo diçka tjetër?

Fredi Bejleri dhe platforma e helenizmit

Ka vite që kur flitet për Himarën nuk diskutohet më në bazë të një axhende, që i ndan banorët e kësaj bashkie në grekë dhe shqiptarë, por kandidati për bashkinë i koalicionit “Bashkë fitojmë”, Fredi Beleri e ka rikthyer këtë mënyrë të të bërit politikë, gjatë një interviste për median greke “Protothema”. I pyetur nga gazetari grek se sa të rëndësishme janë zgjedhjet e 14 Majit për “helenizmin” në Himarë, Fredi Beleri përgjigjet se “ne kemi jetuar si grekë prej mijëra vitesh dhe kjo nuk do të ndryshojë”.

“Por është jetike për helenizmin e Himarës që t’i tejkalojë pengesat që e ndalojnë të ketë mundësi, punë të mira, të gëzojë pasurinë që na është mohuar prej 60 vitesh, për të pasur arsimim në gjuhën e nënës për të gjithë dhe për të shkëlqyer, sepse e meriton, në përparimin e procesin e anëtarësimit të Shqipërisë. (në BE). Prandaj dhe zgjedhja ime do të lehtësojë rrugën e helenizimit me mbështetjen e të gjitha forcave politike të Greqisë, të cilat i falënderoj me gjithë zemër, do të ndihmojë në bashkëpunimin mes dy vendeve, një kusht i nevojshëm për përparimin tonë” ka thënë Beleri.

I ardhur nga radhët e PBDNJ-së në koalicionin “Bashkë Fitojmë”, Beleri e përsërit disa herë premtimin për “helenizimin” e Himarës gjatë intervistës, pa shpjeguar qartë se çfarë do të thotë konkretisht me këtë term. Fredi Beleri mban prej vitesh postin e kreut të OMONIAS. Në fund të dhjetorit të vitit të kaluar, ai ishte një nga shoqëruesit e afërt të kryeministrit grek Micotaqis në Himarë bashkë me Pirro Dhimën. Gjatë fjalës së tij, kryeministri grek zbuloi një kusht për mbështetjen e anëtarësimit të Shqipërisë në Bashkimin Evropian: që Shqipëria të sigurojë drejtat e komunitetit grek në vendin tonë.

Armiku i armikut tim është -miku im

Kandidati i “BF” për Himarën aktualisht mban postin e kreut të OMONIA-s. Ai është akuzuar më parë për terrorizëm në lidhje me masakrën e Peshkëpisë, një ngjarje e vitit 1994. Kreu i OMONIA-s i mohoi akuzat dhe më pas u shpall i pafajshëm nga gjykata. Por si është e mundur që qe po ky, Sali Berisha që më 1914 dërgoi ushtrinë në kufi me Greqinë dhe u vuri viza qytetarëve grek, për shkak se Fred Bejleri dhe një grup militantësh nacionalistë grek morën përsipër sulmin mbi një repart ushtarak në Peshkëpi në Gjirokastër, ku u vranë tre ushtarakë shqiptarë. Tani pas 30 vjetësh Sali Berisha e kish Fred Belerin kandidat të PD për Bashkinë e Himarës .Kjo është e pagëlltitshme nga të gjitha palët. Fillimisht e pagëlltitshme nga Fred Beleri, të cilit kërkon t’i heqë dhe të vetmin heroizëm që ka bërë si nacionalist grek. E pagëlltitshme edhe nga pala greke që armiqësinë e fundit me Shqipërinë e ka për shkak të Sali Berishës. Por mbi të gjitha e pagëlltitshme dhe nga vet “demokratët” që Edi Ramën kur e shajnë, me zemër i thonë “grek muti”, pasi këtë kanë sharjen më të egër që njohin. Aq më tepër që del dhe nga një fis me Dendiasin nga Vunoi, dhe aq më tepër që Berisha e akuzon Ramën për “Spiro Milon “bis”

Kjo tregon se në politikë nuk ka parime, patriotizëm vetëm etje për pushtet nga të gjitha palët, shpjegohet me thënien latine Inimicus Inimicus meus est amicus meus.

Si mund ta justifikojë sot Berisha atë që me të drejtë shkruante për deklaratën e Micotaqisit në Himarë , kur shkruante “Kryeministri i Greqisë, i një vendi partner, mik, mund të vizitojë çdo zonë të Shqipërisë, qoftë si zyrtar, qoftë si qytetar privat. Këtu duhet të jemi të çliruar nga çdo kompleks. Mund të vizitojë Himarën dhe çdo zonë tjetër. Por, zhurma se Himara është minoritet është absurditeti më i madh historik. Askush më shumë se himarjotët nuk janë larë në gjak për identitetin e tyre kombëtar shqiptar.”

Media Greke: Fitorja e Belerit, disfatë politike për kryeministrin Rama

Kjo fitore nuk ka kaluar pa u komentuar nga mediat greke edhe nga vetë drejtuesit e qeverisë atje. “Fitorja e Belerit, është një disfatë politike për kryeministrin Edi Rama”, kështu shkruan media greke Kathimerini, në një analizë të publikuar në faqen e parë, lidhur me çështjen që ka rikthyer përplasjet diplomatike mes Tiranës dhe Athinës. Teksa komenton triumfin pas hekurave të pjesëtarit të minoritetit grek, kandidat i koalicionit “Bashkë fitojmë”, “Kathimerini” thotë se sytë janë kthyer tani nga Tirana, në pritje të reagimit të kryeministrit Rama, që siç shkruan, e kishte kthyer në personale, betejën për Himarën. Sipas medias, Rama do të përdorë sistemin gjyqësor të marrë peng, për të mbajtur kandidatin e arrestuar për blerje votash, jashtë dyerve të bashkisë.

“Ekziston frika se mund të jemi në fillim të një tjetër hakmarrje, të Ramës ndaj helenizimit të Himarës”, shkruan Stavros Tzimas i Kathimerinit, që e vë theksin tek nevoja e reagimit ndërkombëtar nëse do të ketë përpjekje për të përmbysur vullnetin e votuesve..

Martirizimi i panevojshëm i Belerit

Nuk kam dyshim se policia politike ka arritur të sigurojë ndonjë kleçkë kundër Fred Belerit, për të përligjur burgosjen e paimagjinueshme të një kandidati vetëm dy ditë para zgjedhjeve. Duke i ngritur çark ose ndofta duke e përgjuar në mënyrë selektive, ata do i kenë plotësuar një dosje për t’u justifikuar para publikut dhe ndërkombëtarëve, se shteti ligjor ka funksionuar normalisht. Por përpara se të shtrojmë pyetjen a ka i paguar votat e disa minoritarëve të vet kandidati i Omonias, ne duhet të hedhim në tryezë disa të tjera. Si ndodh gjithmonë që në këtë vend votat i blekërka opozita, por fitoret i korr pushteti? Pra të gjitha këto pikëpyetje e çojnë në skajet e pabesueshmërisë fabulën e arrestimit të rastësishëm të kandidatit minoritar.

Thënë këtë, nuk dua të bëj asnjë apologji të Fred Belerit. Në mendësinë dhe botkuptimin tim, kurrë nuk do ta kisha përkrahur një kandidat të tillë, që i kërkon votat mbi motivet e një nacionalizmi që mëton të ndezë pasionet më të errëta të shtetit fqinjë, që predikon helenizimin e Himarës dhe rrugën e arritjes së këtij qëllimi. Këtu kemi të bëjmë me një vendim politik të drejtësisë. Rasti i greko -shqiptarit Beleri është njësoj si ai i patriotit tonë me gjak të kulluar, Arben Ahmetaj. Sapo i sulmoi publikisht kryeministri, ia behën prokurorët” shkruan Lapsi.al .

Prandaj ajo që ndodhi buzë shëtitores së transformuar nga Rilindja urbane, në Himarë, nuk përbën një rast krimi të thjeshtë elektoral. Ajo natyrisht ka të bëjë me eliminimin e një kandidati të fortë zgjedhor (nuk i mbyllën kufijtë si Vangjel Tavos që do importonte në Shqipëri virusin, por e mbyllën vetë brenda). Ajo ka lidhje me llogaritë e autobusëve me minoritarë që do të vijnë nga Greqia. Ajo nuk mund të shkëputet nga grabitja e pronave të një prej zonave më të bukura të bregdetit, pronarët e të cilave ndryshe nga të ngjashmit e vet në mbarë Shqipërinë, kanë pasur një mbrojtje relative në Athinë.

E megjithatë, pavarësisht nga të tëra këto, ajo që ka ndodhur në Himarë, është një rast tipik për të ilustruar fytyrën e regjimit që na sundon. E një autokracie ku po s’i pëlqeve shefit, gjithmonë me ligj, mund të të mbyllët televizioni, mund të të hidhet në erë hoteli, ose mund të zihesh duke blerë vota. Fred Beleri nuk u bë viktimë, as sepse nuk fliste mirë shqip, as sepse ushqente një nacionalizëm të verbër. Ai nuk e hëngri si grek, po si qytetar që donte të konkurronte brenda mundësive që të jep ky vend. Por, në hapësira autokratike një gjë e tillë është e pamundur.

Greqia fiton, Shqipëria humbet BE-në

Fakti është se si Micotakis ka diçka për të fituar nga kjo ndodhi. Për kryeministrin grek, ishte shumë simbolike dhe do të kishte përcjellë interesin e qeverisë së tij për të ardhmen e komunitetit, ndërsa mund të ketë qenë gjithashtu një mundësi – në dritën e zgjedhjeve Greqi – për të shpallur disa ndihmë praktike dhe masa mbështetëse. Arrestimi i Belerit çoi kryeministrin Kiriakos Mitsotakisë të kërcënojë me pengim të procesit të anëtarësimit në BE të Shqipërisë. Por me Micotaqisin junior në qeverisje, Shqipëria nuk ka pasur asnjëherë probleme e tensione, ç’ka kanë qenë “normale” në të shkuarën. Sa për ilustrim, qeveria e Tsiprasit, ishte ajo që i hoqi kryebashkiakut të Himarës shtetësinë greke, duke e bërë nga Jorgo në Gjergji Goro, thjesht se këtë e kërkuan qarqet ekstremiste me Fred Belerin, të mbështetur fort edhe nga Ilir Meta, i cili u dekorua me pompozitet nga mazhoranca e drejtuar nga Syriza. Beleri, realisht është një person problematik, por fuqia e tij potenciale politike është për tu kthyer në një mollë sherri Tiranë-Athinë

Çështja Bejleri në Senatin Amerikan

Por te shtunën Ministri i Jashtëm Nikos Dendias foli për një rast skandaloz, përderisa nuk dalin prova të pakundërshtueshme, që përbën një rrezik të madh për marrëdhëniet greko-shqiptare, në lidhje me çështjen Fredi Beleri njoftonte Proto Thema. Por kjo nuk ka mbetur vetëm mes dy palëve. Në deklaratën e tij, kryetari i Komisionit të Punëve të Jashtme të Senatit Amerikan, Bob Menendez, e cilësoi problematik arrestimin e Fredi Belerit. “Unë e kuptoj që zgjedhjet e lira dhe të ndershme, përfshirë gjykatat e pavarura, janë elementë themelorë të një demokracie, por jam i shqetësuar për arrestimin e shtetasit me kombësi greke nga Policia shqiptare, Dionisis Freddy Beleris, dy ditë para zgjedhjeve. Ndërkohë që presim të dalin provat, qeveria greke e ka bërë të qartë se kjo do të kishte një zhvillim negativ për perspektivën evropiane të Shqipërisë. Çfarë po bëjmë për të konfirmuar se autoritetet shqiptare po shkelin shtetin e së drejtës dhe cila është lëvizja jonë e radhës?” tha dje gjatë seancës dëgjimore në Komisionin e Punëve të Jashtme të Senatit, senatori amerikan. Lobi grek e bëri punën. Kështu Rama për shkak të pangopësisë së vet për prona në bregdet po rrezikon anëtarësimin e Shqipërisë në BE.

Por, megjithatë, martirizimi patriotik grek i Fred Belerit të kujton atë të Spiro Milos, që u bë deputet i Parlamentit Grek, i Vorio Epirit, ndaj në emër të shqiptarëve u bëj thirrje institucioneve: Dënojeni Fredin! Jo për blerje votash se tregoheni të padrejtë. Për këtë duhet të dënoni pothuajse gjithë politikën shqiptare. Dënojeni për tradhti kombëtare dhe mësojini se Himara është Shqipëri. Pasi dhe këtë Fredin si dhe mikun tim të mirë himarjot Ilia, në Shqipëri, rastis që ta shajnë “Greku i Mutit”, por në Greqi prapë se prapë. ve bast që e quajnë “Shqiptari i mutit. Apo s’është kështu?

Nis ushtrimi Defender Europe 23 – ngjarja më e madhe stërvitore ushtarake në Kosovë

May 22, 2023 by s p

-Presidentja Osmani: Kam nderin që jam sot me ju në ceremoninë e fillimit të stërvitjes së përbashkët shumëkombëshe Defender Europe ‘23 të drejtuar nga Komanda e Ushtrisë së SHBA-së për Evropë dhe Afrikë/

-Kryeministri Kurti: Sot, këtu, në sheshin që mban emrin e kryeheroit tonë dhe njërit prej strategëve më të njohur ushtarakë që ka njohur njerëzimi – Skënderbeut, po shënojmë fillimin e ushtrimit të madh të drejtuar nga aleati ynë strategjik, Shtetet e Bashkuara të Amerikës/

-Mbi 1,300 ushtarakë të forcave të Kosovës do të ekzekutojnë detyra stërvitore ushtarake në krahë të 24 mijë ushtarakëve të forcave të armatosura të 25 vendeve të NATO-s dhe vendeve partnere të Shteteve të Bashkuara të Amerikës/

Gazeta DIELLI nga korrespondenti në Kosovë Behlul Jashari

PRISHTINË, 21 Maj 2023/ Në Kryeqytetin e Kosovës, Prishtinë – në Sheshin Gjergj Kastroti -Skënderbeu sot u mbajt ceremonia e fillimit të ushtrimit më të madh ndërkombëtar ushtarak në rajonin e Ballkanit “Defender Europe ’23”, me ç’rast Ushtria e Kosovës – FSK do të tregojë kapacitetet e saja luftarake, e po ashtu shkallën e ndërveprimit ushtarak.

Në ceremoni morën pjesë personalitetet më të larta shtetërore, Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani, Kryeministri Albin Kurti, Ministri i Mbrojtjes, Armend Mehaj, Komandanti i FSK-së, Gjenerallejtënant Bashkim Jashari, Zëvendësministrat e Mbrojtjes, Shemsi Syla dhe Adnan Rexheplar, Ambasadori Amerikan në Kosovë, Jeff Hovenier, Gjenerali Amerikan – Gjeneral Brigade Derek Adams, Ministri i Punëve të Brendshme Xhelal Sveçla, Kryetari i Prishtinës Përparim Rama, gjeneralë të FSK-së, deputetë të Kuvendit të Kosovës, ambasadorë, atashe ushtarakë, si dhe oficerë të lartë të shteteve partnere.

Ceremonia nisi me intonimin e Himnit të Republikës së Kosovës dhe Himnit të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, nga Orkestra Frymore e Forcës së Sigurisë së Kosovës.

Në ceremoni Presidentja Osmani theksoi se objektivi kryesor i kësaj stërvitjeje është shfaqja e fuqisë ushtarake, për të siguruar paqen dhe se ky ushtrim është kujtesë se forca nuk qëndron vetëm në armë, qëndron në lidhjet tona dhe aleancën e përbashkët.

“Kam nderin që jam sot me ju në ceremoninë e fillimit të stërvitjes së përbashkët shumëkombëshe ‘Defender Europe ‘23’ të drejtuar nga Komanda e Ushtrisë së SHBA-së për Evropë dhe Afrikë”, theksoi Presidentja e Kosovës.

Kryeministri Kurti tha se “Defender Europe 2023” është ngjarja më e madhe ushtarake që ka ndodhur ndonjëherë në Kosovë dhe se FSK në këtë ushtrim, radhitet e katërta në mesin e 25 ushtrive pjesëmarrëse, sa i përket numrit të personelit të angazhuar.

Më tej, Kryeministri Kurti potencoi se kjo është dëshmi e vullnetit për ndërtim të kapaciteteve të mbrojtjes dhe përkushtimit të palëkundur për të qenë pjesë e sistemit të përbashkët të mbrojtjes së vendeve që përqafojnë e përfaqësojnë vlerat demokratike.

Duke iu drejtuar të pranishmëve në këtë ceremoni, Ministri i Mbrojtjes, Armend Mehaj, theksoi se përgatitjet për realizimin e suksesshëm të “Defender Europe ‘23” kanë filluar qe një vit e gjysmë dhe se trajnimet e vazhdueshme, investimi në blerje të pajisjeve dhe sistemeve të armatimit, shkollimet dhe stërvitjet kanë qenë intensive dhe i kanë paraprirë këtij ushtrimi.

“Për ne është shumë e rëndësishme që ngritjen e kapaciteteve tona ta bëjmë gjithmonë sipas standardeve të NATO-s, sepse rrugëtimi ynë është i qartë, destinacioni ynë është një dhe i vetëm, anëtarësimi në NATO. Prandaj ne do të përmbushim çdo detyrë e obligim që të jemi pjesë e kësaj familje të madhe”, tha Ministri Mehaj.

Ambasadori Amerikan në Kosovë, Hovenier, në fjalën e tij, theksoi se kjo ngjarje është arritje e madhe e Kosovës dhe paraqet përforcim të marrëdhënieve mes SHBA-së dhe Kosovës dhe se ky ushtrim është përpjekja më ambicioze që FSK-ja ka ndërmarrë deri më sot.

Ushtrimi ndërkombëtar ushtarak “Defender Europe ’23” do të mbahet nga data 21 Maj deri me 2 Qershor, ku do të jenë pjesëmarrës 25 shtete me mbi 22 mijë ushtarë. Republika e Kosovës si vend pritës do të ketë mbi 1300 ushtarë.

PRESIDENTJA OSMANI NË “DEFENDER EUROPE ‘23”: KJO STËRVITJE NDËRKOMBËTARE DËSHMI E FUQISË SË BASHKËPUNIMIT DHE TREGUES SE SA E FUQISHME ËSHTË ALEANCA JONË ME SHBA-të

Fjalimi i plotë i Presidentes Osmani:

I nderuar Kryeministër Kurti,

I nderuar ambasador Hovenier,

I nderuar Ministër Mehaj,

Ministër Sveçla,

I nderuar Komandant i FSK-së, Gjenerallejtënant Jashari,

I nderuar zëvendëskomandant i divizionit të 34-tët të Këmbësorisë, Gjeneral brigade, Erens,

Gjeneral brigade Bozicevic,

Të nderuar partner të Republikës së Kosovës, partner të Forcës së Sigurisë së Kosovës,

Ushtarakë të forcave partnere dhe të Forcës së Sigurisë së Kosovës,

Të gjithë ju pjesëmarrës në këtë stërvitje historike,

Të dashur qytetarë të Republikës sonë,

Kam nderin që jam sot me ju në ceremoninë e fillimit të stërvitjes së përbashkët shumëkombëshe “Defender Europe ‘23” të drejtuar nga Komanda e Ushtrisë së SHBA-së për Evropë dhe Afrikë.

Sot, qëndroj para jush për të nderuar guximin, përkushtimin dhe angazhimin tuaj të palëkundur në këtë stërvitje ndërkombëtare.

Ju jeni mishërim i trimërisë dhe përfaqësimit të idealeve më fisnike të shërbimit, sakrificës dhe solidaritetit.

Ju jeni gardianë të paqes dhe sigurisë në një botë gjithnjë e më komplekse dhe në zhvillime gjithnjë e më sfiduese.

Në këtë stërvitje ndërkombëtare, ju jeni krahas ushtrive nga kombe të ndryshme dhe shtete të ndryshme.

Megjithatë, ju qëndroni të bashkuar nën një kauzë të vetme, kauzës së përbashkët—për ta forcuar bashkëpunimin, për ta ndërtuar besimin dhe për ta rritur ndërveprimin midis forcave aleate.

Ju jeni mishërimi i punës në grup, duke kapërcyer kufijtë dhe duke punuar së bashku drejt një qëllimi të përbashkët- sigurisë dhe mbrojtjes së vlerave tona.

Ky ushtrim ndërkombëtar është një simbol i vendosmërisë sonë kolektive për ta ruajtur paqen dhe stabilitetin në një botë që po sfidohet vazhdimisht. Është një kujtesë se forca jonë nuk qëndron vetëm në fuqinë e armëve tona, por në lidhjet që krijojmë, në aleancat që ne ndërtojmë dhe në vlerat e përbashkëta, të cilat çdo ditë po i kultivojmë.

Së bashku ne jemi më të fortë kundrejt forcave që kërkojnë të na ndajnë, duke dëshmuar se uniteti dhe bashkëpunimi ynë janë çelës për një të ardhme më të sigurt e më paqësore.

Objektivi kryesor i Defender 23 është ta shfaqë aftësinë ushtarake dhe luftarake të ShBA-ve dhe forcave aleate, kundër agresorëve të mundshëm dhe për t`i siguruar aleatët dhe partnerët evropianë se kontinenti është i sigurt nga sulmet e mundshme.

Ky ushtrim është historik në shumë aspekte, veçanërisht për ushtrinë më të re në kontinentin evropian, për Forcën tonë të Sigurisë.

Pikërisht para dy viteve me sukses shumë të lartë realizuam së bashku Stërvitjen “Defender-Europe’21”, dhe vazhduam pa u ndalur në përgatitjet për stërvitjen e radhës, e cila po fillon sot me ceremoninë në sheshin Gjergj Kastrioti- Skënderbeu, një ndër emrat më domethënës në historinë tonë.

Skënderbeu është hero jo vetëm për Kosovën, por edhe për Evropën. Njihet si strategu dhe udhëheqësi ushtarak ndër më të mëdhenjtë në historinë e luftërave për mbrojtjen e atdheut dhe mbrojtjen e vlerave civilizuese që ndikuan fuqishëm edhe në mbrojtjen e Evropës kontinentit tonë në përgjithësi.

Nga ana tjetër, ndodhet shtatorja e liderit historik, udhëheqësit tonë të lëvizjes për pavarësi, njëherit arkitektit të Republikës sonë, Presidentit Historik, Dr. Ibrahim Rugova, vizioni dhe ideali i të cilit, gjatë gjithë rrugëtimit të vështirë, ishte i mishëruar në vlerat properëndimore dhe euroatlantike.

Defender 2023 përkon edhe me 24-vjetorin e çlirimit tonë, e cila është ditë po aq e freskët sa kujtesa e ndërhyrjes ushtarake të SHBA-së me forcat e vendeve tjera aleate të NATO-s, kundër gjenocidit të Millosheviqit ndaj popullit të Kosovës. Ne ishim viktima, kurse regjimi i Millosheviqit ishte agresori. E, lufta jonë ishte luftë për liri! Kjo është e vërteta e vetme, të cilën do ta mbrojmë çdo herë e kudo!

Prandaj, sot teksa i shohim ushtarët e FSK-së të radhitur në këtë shesh, dua të sjellë në vëmendjen e secilit edhe sakrificën e paraardhësve të tyre, vajzave e djemve të UÇK-së, të cilët e bën të mundshme lirinë tonë, mbrojtën dhe rikthyen dinjitetin tonë. Ata janë mishërimi i vetëmohimit, sakrificës dhe guximit. Të prirë nga komandanti legjendar, Adem Jashari, ata dhe mbi 3 mijë dëshmorë të UÇK-së janë personifikim i lirisë dhe i shtetit tonë.

Prandaj, falënderim dhe mirënjohje e përjetshme për vajzat dhe djemtë e UÇK-së!

Faleminderit edhe për burrat e gratë e popujve të aleancës së lirisë, aleancës së NATO-s dhe gjithë ushtarëve të ShBA-ve për sakrificën në përkrahje të përpjekjeve tona për liri dhe pavarësi!

Përgjatë, 24 vjetëve të pasluftës na qëndruat pranë me mbështetjen tuaj, duke mbështetur edhe Ushtrinë e Republikës së Kosovës, të cilën e ngritëm dhe zhvilluam së bashku me ju, e tani në këtë stërvitje do të demonstrojnë praktikisht se ata janë të gatshëm për të realizuar detyrat në kuadër të operacioneve shumëkombëshe të paqes dhe stabilitetit kudo që ka nevojë.

Të nderuar të pranishëm,

Pjesëmarrja e Republikës së Kosovës, me statusin e vendit pritës në mesin e 25 vendeve në këtë stërvitje me gatishmërinë dhe ndërveprueshmërinë e rreth 1400 trupave të FSK-së përkrah edhe shumë trupave ushtarake amerikane dhe trupave të tjera shumëkombëshe të vendeve aleate dhe partnere e shteteve tjera të NATO-s, konfirmon më së miri edhe besimin e fuqishëm të partnerit tonë strategjik, SHBA-së ndaj Republikës së Kosovës dhe ndaj Ushtrisë sonë.

Rruga jonë përpara është e pandalshme e ne jemi të vendosur fuqishëm në konsolidimin dhe forcimin e institucioneve demokratike të shtetit të së drejtës dhe sundimit të ligjit si faktorë jetik në fuqizimin e sistemit të sigurisë dhe të mbrojtjes në vendin tonë.

Në një mjedis shumë të ndjeshëm të sigurisë, kur sfidat dhe kërcënimet sa vijnë e bëhen gjithnjë e më komplekse, rëndësia e bashkëpunimit me aleatët në fushën e mbrojtjes, krahas të gjitha fushave tjera, është e domosdoshme dhe ekzistenciale.

Këtë e konfirmon fuqishëm edhe niveli i lartë i ndërveprueshmërisë gjatë fazës planifikuese të stërvitjes, e cila besojmë se do të kurorëzohet me sukses maksimal edhe në fazën e ekzekutimit me integrimin në operacion të përbashkët stërvitor të forcave tona me vendet e rajonit të Ballkanit Perëndimor.

Krahas stërvitjes “Defender-Europe’23”, kjo shtron edhe nevojën e krijimit të përbashkët të frontit politik, sikurse edhe atij të sigurisë e të mbrojtjes, duke filluar me Kartën e Adriatikut, SHBA- A5, ku është e domosdoshme të ecet përpara me anëtarësimin e Kosovës, pastaj me hyrjen e Republikës sonë në Programin e Partneritetit për Paqe, e deri tek anëtarësimi në NATO.

Ky fakt, duhet të jetë tregues i fuqishëm për të gjithë shkaktarët e sfidave, të gjithë shkaktarët e destruktiviteteve dhe tendencave për destabilizim se ata do të dështojnë çdoherë, në përpjekjet e tyre për minimin e paqes dhe sigurisë në vendin tonë dhe të rajonit në përgjithësi.

Vendet tona kanë dëshmuar dhe po dëshmojnë, sikurse edhe me këtë stërvitje, qëndrueshmëri të plotë falë orientimit të qartë euroatlantik dhe partneritetit të ngushtë me SHBA-të, me vendet e BE-së dhe me vendet tjera anëtare të NATO-s si dhe bashkëpunimit të rregullt e të koordinuar të bazuar mbi vlera dhe objektiva të përbashkëta.

Ushtarë të forcave mike dhe të Forcës së Sigurisë së Kosovës,

Sot do ta kurorëzoni angazhimin tuaj maksimal dhe vetëmohues gjatë fazës së gjatë përgatitore.

Kam besimin e plotë në aftësitë dhe kapacitetet tuaja profesionale dhe nivelin e forcës, qëndrueshmërisë dhe përgatitjeve tuaja intensive.

Le të shërbejë kjo stërvitje ndërkombëtare si një dëshmi e fuqisë së bashkëpunimit, si triumf i shpirtit njerëzor dhe i vullnetit të paepur të ushtarëve si ju. Le të jetë kjo edhe një tregues se sa e fuqishme është aleanca jonë me SHBA-të.

Qëndroni të palëkundur në qëllimin tuaj, mbajuni fort pas vlerave tuaja dhe kthehuni nga ky ushtrim me krenari, përvojë dhe shkathtësi të reja!

Së bashku jemi gjithmonë më të fortë me forcat aleate!

Suksese dhe ju priftë e mbara!

Zoti e bekoftë aleancën tonë me Shtetet e Bashkuara të Amerikës!

Ju faleminderit!

KRYEMINISTRI KURTI NË DEFENDER EUROPE 23: FSK RADHITET E KATËRTA PËR NGA PERSONELI I ANGAZHUAR NË MESIN E 25 USHTRIVE PJESËMARRËSE, DËSHMI E VULLNETIT DHE PËRKUSHTIMIT TONË PËR ZHVILLUAR SISTEM TË MBROJTJES

Fjala e plotë e Kryeministrit Kurti:

Shkëlqesia juaj, Vjosa Osmani Sadriu, Presidente e Republikës së Kosovës,

Shkëlqesia juaj, Jeffrey Hovenier, Ambasador i Shteteve të Bashkuara të Amerikës në Kosovë,

I nderuari ministër i Mbrojtjes, Armend Mehaj,

I nderuari ministër i Punëve të Brendshme, Xhelal Sveçla,

I nderuari Komandant i Forcës së Sigurisë së Kosovës, Gjenerallejtënant Bashkim Jashari,

I nderuari Gjeneral Adams,

I nderuari Shef i Stafit të KFOR, John Bozicevic,

Të nderuar shkëlqesi ambasadorë të akredituar në Republikën e Kosovës,

Të nderuar deputetë të Komisionit Parlamentar për Çështje të Sigurisë dhe Mbrojtjes,

Kryetarë të Grupeve Parlamentare,

Të nderuar Kryetarë të Komunave,

Të nderuar Gjeneralë të FSK-së, oficerë dhe ushtarakë,

Të nderuar të pranishëm,

Të dashur qytetarë,

Sot, këtu, në sheshin që mban emrin e kryeheroit tonë dhe njërit prej strategëve më të njohur ushtarakë që ka njohur njerëzimi – Skënderbeut, po shënojmë fillimin e ushtrimit të madh të drejtuar nga aleati ynë strategjik, Shtetet e Bashkuara të Amerikës.

Padyshim, ushtrimi Defender Europe 23 – Mbrojtësi i Evropës 23, është ngjarja më e madhe stërvitore ushtarake që ka ndodhur ndonjëherë në Kosovë. Republika jonë sot është e nderuar që për herë të dytë është vend nikoqir i ushtrimit që shtrihet prej zonës së Mesdheut e deri në kufijtë lindorë të kontinentit tonë. Mbi 1,300 ushtarakë të forcave tona do të ekzekutojnë detyra stërvitore ushtarake në krahë të 24 mijë ushtarakëve të forcave të armatosura të 25 vendeve të NATO-s dhe vendeve partnere të Shteteve të Bashkuara të Amerikës.

Forca e Sigurisë së Kosovës në këtë ushtrim radhitet e katërta në mesin e 25 ushtrive pjesëmarrëse sa i përket numrit të personelit të angazhuar në këtë ushtrim. Kjo dëshmon për vullnetin që kemi për të zhvilluar sistemin tonë të mbrojtjes, por edhe përkushtimin tonë të palëkundur për të qenë pjesë e sistemit të përbashkët të mbrojtjes së vendeve që përqafojnë e përfaqësojnë vlerat demokratike.

Siguria e kontinentit Evropian është interes jetik i yni, si shtet që beson në atë që e don: të drejtat e njeriut dhe sundimin e ligjit, paqen dhe demokracinë. Defender Europe 21 ishte më pak se një vit para se Rusia të shpërfaq në mënyrën më agresive e brutale synimet e saj të kahmotshme për t’u shtrirë dhunshëm në thellësi të Evropës. Defender Europe 23 po zhvillohet në një realitet të tensionuar, 15 muaj pas invazionit rus në Ukrainë, dhe që si i tillë ka të bëjë drejtpërdrejt jo vetëm me të ardhmen e Evropës, por edhe mbarë botës.

Prandaj, përgatitja për t’u përballur me kërcënimet e njohura si dhe ato të paparashikueshme është e domosdoshme, ashtu siç është e domosdoshme rritja e ndërveprimit dhe ngritja e gatishmërisë luftarake e që janë objektivat kryesore të ushtrimit Mbrojtësi i Evropës 23.

I nderuari Gjenerallejtënant Bashkim Jashari, të nderuar ushtarë, nënoficerë dhe oficerë të ushtrisë sonë dhe të vendeve tona mike që jeni sot të pranishëm këtu, para monumentit të Gjergj Kastriotit – Skënderbeut, jeta dhe vepra e të cilit na e mësoi se sa të rëndësishme janë aleancat dhe gatishmëria luftarake për të mbrojtur rendin e organizimit dhe të ndërtimit. Madje edhe ky togfjalëshi “Stronger Together” (Bashkë më të fortë), është veçse variacion dhe jehonë e thënies së famshme të kryeheroit tonë Skënderbeut “Bashkimi bën fuqinë”.

Ju uroj suksese në përmbushjen e objektivave të ushtrimit dhe njëherit ju siguroj që do të vazhdoni të keni mbështetjen e Qeverisë së Republikës dhe institucioneve të shtetit në ngritje dhe zhvillim profesional.

Demokracia, shoqëria dhe vlerat njerëzore kanë nevojë për ushtrinë më shumë se kurrë, sepse demokracia është sistemi më i brishtë pikërisht sepse është sistemi më i hapur.

Duke mos harruar mësimet nga historia jonë kombëtare dhe ajo e mbarë njerëzimit, le të jemi të bashkuar, me vullnet dhe me disiplinën më të lartë në zhvillimin dhe përmbylljen me sukses të këtij ushtrimi kaq të rëndësishëm për të gjithë ne.

Suksese dhe ju faleminderit!

Kontributi i Kostandin Kristoforidhit në gjuhësinë shqiptare

May 22, 2023 by s p

Në kujtim të ditëlindjes së Kristoforidhit

Bledi Filipi

Kostandin Kristoforidhi është një nga përfaqësuesit më të rëndësishëm të Lëvizjes Kombëtare të shek. XIX. Ai luajti rolin më të rëndësishëm gjatë asaj periudhe atë të lëvrimit të gjuhës shqipe. Bëri një punë të madhe për mbledhjen e leksikut, për pastrimin e gjuhës shqipe nga fjalët e huaja të panevojshme dhe pasurimin me fjalë të reja të bazuara në dialektet e shqipes. Me të drejtë prof. M. Çeliku thekson: ”Ai është themeluesi i gjuhësisë shqiptare. Emri i K. Kristoforidhit zë vend të parë dhe vend nderi gati në të gjitha fushat e gjuhësisë. (Çeliku, Mehmet. “ Çështje të shqipes standarde” Sh.B.L.SH, 2001 f.51.)

Kostandin KRISTOFORIDHI (Elbasan, 22 maj 1827 ose 1830 – 7 mars 1895)

Lëvrues dhe studiues i gjuhës shqipe, veprimtar i Rilindjes Kombëtare në fushën e arsimit dhe të kulturës. Lindi në Elbasan. Nga viti 1847 ndoqi gjimnazin Zosimea të Janinës, ku ndihmoi J. G. Hanin për të studiuar shqipen e për të hartuar një fjalor shqip-gjermanisht. Më 1857 shkoi në Stamboll dhe hartoi një Memorandum për gjuhën shqipe për të treguar nevojën e një pune të re me përkthimet shqip. Qëndroi në Maltë deri më 1860 në një seminar protestant, ku ndërkohë përfundoi përkthi-min e Dhiatës së Re toskërisht e gegërisht. Në punimin Shënime mbi Shqipërinë, gjuha dhe përkthimi i shkrimeve të shenjta (1860) paraqiti disa nga idetë e rilindësve për njësinë e Shqipërisë autonome, për lashtësinë e virtytet e Shqiptarëve, si edhe për gjendjen e arsimit e të dialekteve të shqipes. Më 1861 deri më 1865 u vendos si mësues në Tunis, ku hyri në marrëdhënie me përfaqësuesin e Shoqërisë Biblike të Londrës në Stamboll. Më 1866 botoi përkthimin e parë gegërisht “Katër Ungjijtë dhe punët e Apostujve” dhe vijoi për shumë vjet përkthimet nga Shkrimi i Shenjtë, duke botuar: “Psallmet” (toskërisht 1868, gegërisht 1869), “Dhiata e Re” (gegërisht, 1869; toskërisht 1879), “Të bërët dhe të dalët “(toskërisht 1880), “Nomi i dytë” (toskërisht, 1882), “Fjalët e urta të Solomonit dhe Vivla e Isaisë” (toskërisht 1884). Ka lënë dorëshkrim “Krijesa dhe të dalët” (gegërisht), si edhe disa shkrime të tjera që nuk janë gjetur. Që nga viti 1870 udhëtoi disa herë nëpër Shqipëri për të mbledhur fjalë e shprehje nga goja e popullit, për të përhapur librat e vet dhe për tu mësuar bashkatdhetarëve shqipen e shkruar. Shoqëria Biblike i ndërpreu marrëdhëniet me të më 1874. U detyrua të bënte punë të ndryshme, por vijoi të jepte fshehurazi mësime të shqipes në Tiranë dhe më pas, që nga viti 1884, në Elbasan, ku qëndroi derisa vdiq. ( FESh II, 2009)

Veprimtaria e Kristoforidhit u përqendrua në dy fusha të lidhura ngushtë: në fushën e gjuhës dhe të arsimit shqip. Më 1867 botoi “Abetaren” gegërisht, më 1868 toskërisht dhe libra të vegjël për nxënësit. Bashkë me atdhetarë të tjerë mori pjesë në Komisionin për alfabetin e për arsimin në Stamboll (1867) dhe i vazhdoi më pas përpjekjet e përbashkëta për alfabetin. U përpoq bashkë me H. Tahsinin e të tjerë të ngrinte shkollën shqipe.

Idetë më të rëndësishme i ka shprehur në një letër N. Naços, më 1888. Vepra themelore e Kristoforidhit është “Fjalori i gjuhës shqipe” . Më 1882 botoi “Grammatiki tis alvanikis apo tin toskikon dialekton” (Gramatikë e gjuhës shqipe sipas dialektit toskë); ka lënë edhe disa dorëshkrime me shënime gjuhësore. Përkrahte teorinë për prejardhjen pellazge të shqipes. Nxori në dritë vlera të visareve të gjuhës së popullit, dha ndihmesë për pastërtinë e gjuhës dhe dëshmoi se dialektet e shqipes nuk kishin dallime të mëdha. Me lëvrimin që u bëri të dy varianteve letrare të gjuhës shqipe në përkthimet e në veprat origjinale ndihmoi për themelimin e gjuhës letrare kombëtare. Provoi prozën me tregimin e shkurtër “Gjahu i malësorëve” (1902). Punoi për një sistem arsimor kombëtar, të mbështetur në një pedagogji e didaktikë përparimtare. Në pikëpamjet politiko-shoqërore Kristoforidhi ishte iluminist demokrat. Shpresën për lirinë e Shqipërisë e mbështeste te vegjëlia, si rrugë kryesore shihte zgjimin kombëtar nëpërmjet shkollës e kulturës dhe gjuhën amtare e shihte si mjetin më të rëndësishëm për përparimin kombëtar. Ishte ndër të parët shprehës ideorë të lëvizjes kombëtare dhe bëri përpjekje për të vënë në jetë programin e rilindësve në fushën e kulturës e të arsimit. Trashëgimia e tij ka nisur të botohet me vëllimin K. Kristoforidhi. Vepra, I 2002, nga Universiteti A. Xhuvani i Elbasanit.

Vepra e Kristoforidhit mund të ndahet në tri kategori: përkthime fetare, shkrime për shkollat, vepra shkencore.

Përkthime : Kristoforidhi qe një shqipërues i zoti, i cili përktheu në të dy dialektet e shqipes “Dhiatën e re“ (1866-1879). Po kështu ai përktheu edhe “Psalterin” (1868-1872). Disa pjesë të “Dhiatës së Vjetër” i përktheu vetëm në dialektin toskë. Këto përkthime përçojnë vlera gjuhësore.

Shkrimet shkollore: “Abetarja” (1872) u botua në të dy dialektet. Shërbeu për leximin e librave të tij por edhe për përhapjen e arsimit në masë.

“Gjahu i malësorëvet” , shkruar më 1884, i cili u botua pas vdekjes së tij, më shumë se një tregim këtu kemi të bëjmë me përshkrimin e gjahut. “Gjahu i malësorëve” shquhet për gjuhën e tij të thjeshtë, konkrete, të pasur dhe të pastër. Ai mundohet të përdorë sa më shumë shprehje e lokucione që të mund të pasurojë leksikun e të vegjëlve. Ja një shembull: “Pa dëgjoni, o gjahtarë, qerthulloni atë pyllë që keni përpara, qarkonte dendurë, mos na shpëtonjë gjë e gjallë pa vrarë: zini pritatë (pusitë) gjithë se cili prej jush dhe qëndroni njëzet e pesë çapa (hapa) këmbësh lark njëri prej tjetrit, mos shtini m’bije se vritni shoku shoqinë, po shtini drejtë: lëshoni qent’ e langonjtë ndë pyll të bien pas erësë e të çojn’ egërsiratë nga shtrofqetë edhe kur të dëgjoni zën’ e trumbetësë madhe prej bririt kaut që do bie unë, atëherë zbrasni pushkëtë të gjithë për një herë e ndërseni qentë e klëthitni që të tremben’ egërsirat’ e pyllit e të dalnë jashtë, edhe mbë ç’anë të ia mbajmë epuni zë shoku shoqit, duke i rënë trumbetësë. Shkoni pra, i zini pritatë e mos luani vendit fare, qendroni si burra të fortë, gjuhani si gjahtarë të mirë, armëtë mos i nxini.” (.Kristoforidhi, K. “ Gjahu i malësorëve” Sh.Bot. “ Naim Frashëri” , 2002 f. 16)

Shkrime shkencore: Ndër këto shkrime vetëm dy u botuan, gramatika dhe fjalori.

Gramatika e cila u botua në vitin 1882, është një gramatikë me dialekt toskë, e shkruar në greqisht. Vepra dëshmon se Kristoforidhi kishte njohuri të shëndosha për shqipen.

Fjalori është vepra më madhore e Kristoforidhit, dhe një ndër më të rëndësishmet të gjuhësisë shqiptare . Punën për këtë vepër Kristoforidhi e nisi herët, që kur shëtiti shqipërinë me Hanin. Fjalori është dygjuhësh: greqisht-shqip dhe bazohet në të dy dialektet e shqipes. Fjalori ka rreth 12000 fjalë.

Kristoforidhi dhe gjuha

Gjuha e Kristoforidhit nuk ndryshon nga ajo e rilindësve, ndaj dhe me të drejtë ai u cilësua si “babai” i gjuhës shqipe. Ai, si të gjithë rilindësit e tjerë, mendonte se gjuha ishte një mjet bashkimi për shqiptarët e çarë dhe të përçarë në atë kohë dhe se fakti se ekzistonin dy dialekte me të folmet e tyre si degëzime të një trungu, nuk përbënte ndonjë ndarje, por bashkim të shqiptarëve. Kristoforidhi e vërtetoi këtë me përkthimet dhe me veprat e tij origjinale.(Shuteriqi , Dh.“Histori e letërsisë shqiptare”, Tiranë 1958 f.112.)

Duke shkruar në dy dialekte, Kristoforidhi jo vetëm tregoi se këto janë variante shumë të afërta të një gjuhe unike, por edhe se nga këto dy variante mund të kalohet e duhet të kalohet në një normë unike.

Përpjekjet e tij u përqendruan në këto drejtime:

Të shkruajë një gjuhë të përbashkët për të gjithë shqiptarët, duke u munduar t’i afrojë dialektet e shqipes.

Ta pasurojë gjuhën shqipe nga fjalët e huaja, duke e pasuruar atë me fjalë të reja të burimit shqip.

Një punë të madhe Kristoforidhi bëri për afrimin e dy dialekteve. Po të bëjmë një krahasim mes dy dialekteve te “Gjahu i malësorëve” vërehen këto tipare:

a) Në fonetikë: ashtu si në dialektin toskë, edhe në atë gegë ruhen diftongjet: ue, ie, ye. Kjo përbën një pikë takimi mes dy dialekteve p.sh.: “Ay është i vëjyerë.” toskërisht , dhe gegërisht : “ Ai asht’ vëjyem’’

b) Grupet e bashkëtingëlloreve mb, ng, nd, nuk asimilohen, pra ruhen të plota në të dy dialektet p.sh.: “e mbani vesh o shërbëtorë … të ngritni nesër herëtë…biemë në ndonjë tufë të madhe…. (toskërisht ); edhe mbani vesh o shërbëtorë…lëshoni qentë e langonjtë biem mbi ndonji tufë të madhe…(5.Kristoforidhi, K. “ Gjahu i malësorëve” Sh.Bot. “ Naim Frashëri” , 2002 f. 36)

c) (gegërisht)

d) Në dialektin gegë, në përgjithësi, në fund të fjalëve dhe para bashkëtingëlloreve t, m, faringalja l labializohet duke kaluar në f p.sh: shoh-shof, njoh-njof, ngroh-ngrof etj. “Ky ndërrim nuk shtrihet në mbarë gegërishten se në të folmen e Nikaj – Mërturit h dëgjohet në të gjitha pozitat e fjalës.“ Në veprën e Kristoforidhit alternimi i h-së në f nuk ndodh, ai parapëlqeu formën e përbashkët të dy dialekteve.

Në morfologji

Edhe në këtë fushë të gjuhësisë ai gjeti shfaqje të përbashkëta midis dy dialekteve.

a) Përdor rasën e ashtuquajtur vendore, që është karakteristike për shumë të folme të dy dialekteve p.sh.: mbi dhet nde malt, nde rrazet etj.

b) Në të dyja dialektet takohet përemri pronor tem, për vetën e parë numri njëjës, që siç dihet është karakteristikë për gegërishten.

c) Një dallim mes dy dialekteve të shqipes është sajimi i paskajores me forma të veçanta midis dy dialekteve. Në gegërishte kemi: me punue, ndërsa në toskërishte kemi formën e paskajores të tipit për të punuar.

Në vepër, krahas paskajores gege haset dhe afrimi mes dy dialekteve qëbën Kristoforidhi, forma: për të punue.(

Karapinjalli, M. “ Kërkime dhe Studime…2001” f. 120 )

Në sintaksë

Vihet re se në të dyja dialektet përdoren po ato parafjalë dhe me po ato funksione. Ndryshime vërehen në ndërtimin e rrethanorit të vendit me parafjalën prej, në dialektin e gegërishtes dhe me parafjalën nga, në dialektin e toskërishtes.

P.sh.:

Gegërisht

“Edhe ata e shkëputnë lepurin prej dhambësh qent.”

Toskërisht

“Edhe ata e shkëpusinë lepurinë nga dhëmbët e qenet”

Në leksik dallohen këto fjalë mes dialekteve:

Gegërisht Toskërisht

të ngartëtë të mjerëtë

ka cofune ka ngordhunë

përnjiherë sa kaq herë

katund fshat

trembet friket

uturinte ulurinte

Fjalët e gegërishtes nuk janë për gjithë veriun, por për disa të folme.

Nga sa shihet, Kristoforidhi është një njohës i mirë i dialekteve të shqipes. Ai është munduar të përdorë në të gjitha variantet format më të përgjithshme. Duke pasqyruar me besnikëri gjendjen reale të gjuhës, për Kristoforidhin dialektet e shqipes janë shumë afër njëri-tjetrit.

Për sa vërehet, mund të themi se Kristoforidhi hapi një etapë të re në gjuhësinë shqiptare: kontribuoi në hedhjen e themeleve për një gjuhë standarde që të afronte dy dialektet. Ndaj edhe sot pas kaq vitesh vepra e tij është pikë referimi për çdo gjuhëtar.

NE U NGRITËM…E TREGOJNË DHE RRUGËT E FERRIT TË ÇARË…

May 22, 2023 by s p

– dy revoltat në dy burgjet politike:

Spaç dhe Qafë-Bari –

Nga Visar Zhiti

(Në burgjet e diktaturës komuniste, në atë të Spaçit dhe më pas të Qafë-Barit ka patur dy revolta të burgosurish, rebelime kundër kushteve çnjerëzore në burg, por me thirrje të hapura kundër diktaturës dhe komunizmit. Të dy revoltat, të vetmet në të gjitha burgjet politike të perandorisë komuniste, ndodhën në të njëjtin muaj, në data të njëjta, 21 deri në 23 maj, e Spaçit në vitin 1973 dhe 11 vjet më vonë ajo e Qafë-Barit. U shtypën me gjak e hekur, me burgime e pushkatime.

Në nderim të tyre, të vuajtjes dhe të qëndresës, të ngritjes krye dhe të martirizimit janë bërë shpesh perkujtimore dhe takime në përvjetore, intervista televizive dhe tubime e fjalime, etj. Dhe janë botuar pjesë nga libri i Visar Zhitit, “Ferri i çarë”, burgologjia e Qafë-Barit, ku përshkruhen me dramacitet dy revoltat, të shkrira në një, siç i ka ndjerë vetë autori, që i ka përjetuar të dy burgjet e tmerrshëm. – Sipas medias – )

REVOLTA

…edhe durimi s’durohej më…

…filloi paraditen e një dite pa emër, pse pa emër, ishte 22 maj dhe quhet dita e revoltës së të burgosurve të Qafë-Barit, po ja, nga që ditët në burg janë tepër njëlloj, si uniformat e burgut, me vija, ditët kështu, netët si uniformat e zeza të policëve. Brenda telave me gjemba dukej sikur kishte shenjtorë të sfilitur dhe djaj të marrosur.

Brigadat e natës, ndërresa e tretë e të burgosurve, qenë kthyer nga puna, kishin 2-3 orë që prisnin më këmbë dhe s’jepej urdhri të shkonin në fjetore. Gjysma flinte më këmbë. Mbështetur te muri, te shoku, te shkallët, tek telat me gjemba. Vurrata të zeza nëpër fytyra, o nga të palarët, o prej tmerrit, që shihnin në atë copëz ëndërr.

Urdhër i komandës. Prapë turni i parë!” “S’kemi pse kthehemi, – këmbëngulnin të burgosurit. – Jemi të lodhur, duam të flemë, të vdesim”. “S’ju lëmë të vdisni pa bërë normën”. “Në darkë prapë”. “Jo, tani!” “S’ka material, mor zotni, s’ishte faji ynë”.

Po i kujt, yni? – bërtisnin policët.

Po i kujt, juaji” – ia kthenin të burgosurit.

Fytyrë më fytyrë. Kthetër më kthetër. U avitën dy Sokolat, ai me mbiemrin Sokoli prapë dhe Progri. Çfarë doni? Ju çfarë doni? Normën! S’ka.

Po plas më duket. Erdhën Tom Ndoja, Martin Leka, Kostandin Gjordeni, Lush Bushgjoka. Të tjerë pas tyre. Po aty ishim. Ikni. Ikni ju. Shtrëngim dhëmbësh, nofullash. Uli duart…

Bamb një hekur – kumboi kafka? – me një hekur nisi revolta e Spaçit, e rrëmbeu një i burgosur dhe doli nga birucat. Po i binin çangës për t’u mbledhur të gjithë në mensë. Shqeva sytë mbi çangën sikur të mos e kisha parë kurrë, një predhë topi e varur. Bosh është apo ka eksploziv brenda, mund të shpërthejë, kur, kur? Pse po na mbyllin? Mos duan të rrahin në praninë e të gjithëve ata që kundërshtuan? “Po vunë dorë, do t’u përgjigjemi, – mërmëriti dikush pranë meje. – Gati jemi. Atë që do ta bënim më vonë, ta bëjmë tani…” U drodha i tëri. Të jetë themeluar vërtet parti në burg? Si…gur…isht… Çfarë do të bënim më vonë, kryengritje? Vdekjen, vdekjen. Po shtoheshin policët. Dyndjet e tyre të zeza si shpesh po i shihnim këto kohët e fundit. Vazhdonte futja jonë një nga një në mensë. Një si kënetë e ngritur lart në qiell. Ajo e ferrit, e tharë, plot me skelete të burgosurish. Si shi do të bjerë mbi ne pluhur kockash, do të bien eshtra nga lart, vetëtima të plakura, kafka…

U futën nja 10-15 policë. U përhapën në krye. Pastaj u futën policë të tjerë me të burgosur të tjerë me pranga në duar ose të lidhur me tel, veshur me leckat e punës, me fytyra të nxira aq sa s’njiheshin. Ata…

Ra heshtje barbare, e cila u ça kur hyri brenda oficeri i rojës. Si zakonisht nuk përshëndeti, s’kishte pse.

“Ce s’e betë normën (j)uve, të denuar? Ë, ce? Ce na hapni punë pa punë… Këtu ju mbajmë për punë dhe jo për istorira. Në galeri, marrsh, kush të dëgjojë emrin. Maskarenj, pisa”.

Policët lëvizën. Filloi rrahja. Përballë nesh. Të burgosurit e lidhur mundoheshin t’u shmangeshin goditjeve, mënjanoheshin, por shqelmi me çizme, sa të mëdha, staliniste, u dërrmonte kërcinjtë e zhveshur, uleshin pak sa për vetëmbrojtje, por grushti s’kuptohej nga vinte, rënkime, gjak. Paloseshin më dysh për të pakësuar vetveten, por grushte të shumta, shkopinj gome binin mbi ta, derisa binin edhe vetë mbi dysheme.

U-u-u-u-u-u-u-u-u, u ngrit një ulurimë e kudoshme. U kreshpërua. Hera e parë që e ngrinim zërin së bashku. Qenkësh i fortë.

Po na jepte kurajë britma jonë, po i besonim asaj. Mjaaaft, s’keni tuuuurp, thirrën zërat më të guximshëm. Kri-mi-ne-lë! Hapu, dëgjova një gulç pranë, çohuni! Stoli i gjatë u shkul, u ngrit lart, u shty dorë më dorë dhe hop u hodh drejt e mbi kokët e policëve duke dërrmuar ç’gjeti përpara, kapela me yll, qafa e shpatulla, tabela, xhama. Grupi ushtarak s’pati kohë ta mblidhte veten. Oficeri i rojës u pataks i pari dhe tregoi me gisht nga salla që po dallgëzonte. Policë u vërsulën mbi rreshtat e parë, që të goditnin, por u goditën ata nga stola të tjerë e fshesa e pjata. Kjo po ndodhte në krye. Të burgosurit nga fundi hipën mbi tryeza për të parë ç’bëhej. Pluhur dhe britma dhe shqyerje dërrasash, pastaj krahësh. Të guximshëm të tjerë, më të krisurit, po çanin përpara, duke hipur mbi kurrize e kokë, drejt betejës. Një tryezë u ngrit lart dhe u hodh me rrapëllimë andej ku policët dhe oficeri i rojës nuk po iknin dot.

Po fluturonin stola si zhgaba druri, rrapëllima, thyerje xhamash.

Të dalim jashtë dhe të na shohin kush jemi! Dera u përmbys e, duke shkelur mbi të, u turrën jashtë policë e të burgosur. Një patericë vringëllinte anë e kënd. Shih, shih, Haxhi Baxhinovski, Bajram Vuthi me leva, ku i gjetën? Po thikat? Janë të mencës. Ia nguli në bark? Kujt? Of-icerit… Lazër Shkambi rrokulliste parvazin e një dritareje. “Eviva! – thirri Vllas Koçi, – Poshtë Partia e këtyre!” Nëpër këmbë kapela ushtarake me yll të kuq e oficerit të rojës. Rrekej ta merrte, desh ra edhe vetë dhe se kush e nxori nga këmbët e të burgosurve për të mos e shkelur, Petriti m’u duk, e ka nga fshati maskaranë, se kush klithi. Oficeri i rojës, i çoroditur, s’po kuptonte se pse urdhrat e tij s’kishin më vlerë, nuk zbatoheshin, përkundrazi. Si është e mundur? Ç’po ndodh?! Mosni, kuisi, ka pasoja të rënda kjoooo-oh!

Po ç’të bëj? Të rri iki po nga? Ku? Dolën në oborr kacafytje të tjera, të filluara që brenda, vazhdonin me kollotumba e rrapëllimë.

Nuk e kupton, kryengritje? S’dihet ku do të dalë. Ikë, të thashë… Një urdhër priste, nga kushdo qoftë që ta zbatonte menjëherë. Oficeri i rojës nxitoi nëpër shtegun e thurur me tela me gjemba, më i madh iu duk vetja, u ngut drejt portës, që të nxirrte te dalja në ballë të komandës. Ndjeu të thirrura, poshtë komunizmi, iu bë se dëgjoi fare afër, s’e paskan me mua, iu duk se mendoi, bo-bo, mori thellë kjo punë, iu duk sikur mendoi prapë mbi mendimin e mëparshëm dhe gurë, shumë gurë mbas shpine, ku u gjetën gurët, ç’pastrim i keq kështu, iu bë se po e ndiqnin hapa të tjerë, ndoshta policët e tij, mos ishin të burgosurit, mos po donin ta kapnin rob, ta mbanin peng, ta linçonin… dhe ia dha vrapit me ulërima për t’i dhënë kurajë vetes. Do të përgjigjej që e la kapelën me yll të kuq në dorë të armikut. Por s’kthehej dot më. Vërtet po e ndiqnin armiqtë, por ushtari te kulla sipër portës zbrazi automatikun. Ku, ku? Në ajër, pse? Por nga dritarja poshtë e komandës një tjetër oficer qëlloi me revolver në drejtim të të burgosurve. Njëri prej tyre ndali, u ul më gjunjë dhe vuri dorën mbi shpatull afër qafës. Aty ku i përvëloi. Pa gjakun e vet mes gishtave, s’ndiej ndonjë dhembje të madhe, tha, s’është gjë vdekja, oh. Plumbi për fat nuk i qe futur thellë në mish. S’duhet të ketë rrezik jete, jo, po thoshin ata që e rrethuan. Rrezik jete apo vdekjeje? Lërmë, shtyu, të sulmojmë. Kush është plagosur, kush? Ai djali i ri nga Durrësi, Kosta Gjordeni. Një tjetër pranë hoqi këmishën e vet dhe ia vuri mbi të çarën e përgjakur. Të dhemb? Jo, më djeg pak. Ta lyejmë me duhan, e ndal gjakun, tha një malësor dhe shkoqi 4-5 cigare që i kishte dredhur më pare. Mos e lini gjakun të shkojë dëm, ta bëjmë flamur si në kryengritjen e Spaçit. Pije më mirë, ndonjë i dobët që s’ka gjak. Mjaft, s’është ambulancë këtu, jemi në betejë. Kush do detyra, le të vijë… “Rroftë Flamuri pa yll! – kishte brritur Hysen Xhani në Spaç, – Poshtë qeveria e Tiranës!” “Ja vdekje, ja liri!”, – dëgjuan thirrje të tjera. “Nuk punojmë në galeri…”. “Rroftë Bashkimi Europian!” – u ngrit mbi të tjerët zëri i Bedri Çokut. E padëgjuar kjo thirrje, si, po bashkohet Europa, po ne?

Ka organizim? Tmerr? P…arti ilegale…

Përtej rrethimit, te ndërtesa fshatare e komandës së burgut, shiheshin lëvizje të shqetësuara e dyfishim rojash.

Në tarracën e vogël sipër portës u vu edhe një tjetër mitraloz. Tytat e ngrehura për këtej shoqëronin daljen e policëve të fundit. Vërtet, s’ka më fare? Çfarë? Policë. Jo, jo… Të li-rë!?… Na kapi një ndjenjë e flatërt, mund të fluturonim tani, pa policë, sa bukur, të lirë brenda robërisë sonë, qielli epohej, gati të binte. Shikoi retë.

Ndodhi ajo që s’do të besohej kurrë. Të burgosurit zbythën një dyndje policësh, donin të hynin në kamp, të paarmatosur ishin; por u plogështuan menjëherë, ndërsa binin mbi ta gurë, pjata, sharje, libra të trashë të Enverit. Policët morën urdhër të prapseshin. Gjendja diku lehtësohej dhe menjëherë rëndohej diku si për baraspeshë.

Të çajmë rrethimin, të sulemi tek telat me gjemba. Të gjithëve nuk na vrasin dot… Ja vdekje, ja liri! Nga erdhi kjo britmë prapë, ç’kryengritës e sollën? E dija të mbetur nëpër libra, në teatër, në histori e tani buçiti para meje, përbetim i gjallë! Ku jemi në Spaç, në revoltë. Si atje… Do ta ngremë prapë flamurin? U gjend dikush që dha një urdhër: ti, ti, ti, shkoni me vrap në lavanteri e mensë dhe mbushini me ujë gjithë bidonët, kazanët dhe tenxheret. T’i kemi gjatë kohës së rrethimit. Do shkoj dhe unë, tha Skënder, më i riu, por fare i dobët, sa as dhe në galeri nuk e futnin, ende s’i kishte kaluar të 50 kilet. Mezi e kam pritur këtë ditë, prandaj jam dënuar, tha, grupi ynë donte të armatoste të burgosurit dhe të sulmonim… Ata do të presin ujin siç bënë në revoltën e Spaçit, dëgjoheshin zëra. Na lanë pa ujë pesë ditë… Ti shko merr nën kujdes thikat dhe hanxharët e mensës dhe te berberi, të mos keqpërdoren. Edhe lugët me garuzhdet. Dhe dërrasat e shqyera. Grumbulloni gurë sa të jetë e mundur. Por dhe kurajë. Ia vlen të vdesim si kryengritës, jo si të burgosur…

Në Spaç kryengritësit hapën birucat përmes breshërisë së plumbave. Hulusi Pashollari dhe Dashnor Kazazi s’pyetën fare për mitralozin e truprojës përballë, po i liruan bashkëvuajtësit nga biruca. Dhe aksioni i dytë e di cili ishte? Shqyerja e derës së bibliotekës së burgut, u mblodhën gjithë librat e Enver Hoxhës dhe të klasikëve të marksizmit dhe iu vu zjarri. Anash flakëve vallëzonin të burgosurit dhe këndonin këngë patriotike.

Në revoltën e Spaçit hipi mbi supet tona një djalë i ri, Skënder Daja, dhe u foli ushtarëve, eeeeejjj, vëllezër, edhe unë sa ju jam, 21 vjeç, ulini armët, mos qëlloni mbi ne, jemi në burg se duam lirinë, atdheun, juve, u rebeluam për lirinë dhe atdheun. Mos gaboni… Menjëherë hoqën ushtarët e rinj nga rrethimi dhe vendosën policë, skuadra të zeza si ato të pushkatimit. Të vazhdojmë kryengritjen e Spaçit, u dëgjua një thirrje nga fundi i shkallëve! Pse, ku jemi, s’është Spaçi ky? Qafa e Barit, or mixhë, por njëlloj janë. Po dridhem. Ta ngremë flamurin e kuq me zhgabë, mezi po pres, turfullonte plaku.

Ta ngremë flamurin kombëtar mbi tarracën e burgut, thamë, me solemnitetet. Kërkuam muzikantët tanë, t’u binin veglave, ku t’i gjejmë, Himnin e Flamurit. Kush ka frikë? Me të drejtë. S’u vumë faj. U grumbulluam ne, u mbajtën fjalime para Flamurit. Ku ishin tërë ata oratorë të shkëlqyer! Kurse përtej telave me gjemba, mes rrethimit të ushtarëve dhe policëve të armatosur deri në dhëmbë, oficerët shihnin këtej me dylbi, bënin fotografi, xhironin me kamera. E kënduam vetë Himnin me zërat tanë të ngjirur, u mblodhën aty vëllezërit Çoku, Luan Burimi, Dervish Bejko, Pavllo Popa, Jorgo Papa, Gëzim Medolli, Ylber Merdani, Naim Pashaj, Murat Gjonzeneli… dhe përmes lotësh e ngritëm Flamurin përmbi burgun. U alarmua qeveria, ulni flamurin, dërgonte mesazhe komanda. Dolën vullnetarë tërë ata të burgosur për të bërë rojë nderi pranë Flamurit, natë e ditë, duke u ndërruar me njëri-tjetrin. Tregomë, jemi në Spaç, apo jo? A s’janë njëlloj Qafë-Bari, Aushvici, Buhenvaldi, Prishtina? Po, po, ika, s’e kam punë. Këtu jemi. Priftërinjtë, ushtarakët? Ç’ushtarakë? Tanët pra, të burgosurit. Ç’do të bëjmë, djema? Si, do të presim të qetë të na hanë? Të sulmojmë. Të shihen mundësitë strategjike. Le të vritemi. Sa t’u marrim ushtarëve automatikun e parë. Di unë pastaj se ç’bëj me një automatik në dorë.

Të gjithë ushtarët e rrethimit zbraznin automatikët njëherësh, me breshëri, vetëtima të shkurtra, të drejta si thika të shpejta, frushullimat e tyre të njëpasnjëshme vezullonin me krisma shurdhuese kudo, tym në grykat e armëve, qëllohej pa ndërprerje nga të gjitha kullat e vendrojave. Një dorë ushtarake te porta e madhe, e pamë sërish, jepte sinjal, tundej për çdo batare të re dhe tytat e armëve po uleshin gjithnjë e më shumë, nga në ajër, në drejtim të kampit, mbi kokët e të burgosurve. Ngrimë në vend. Pati nga ata që u shtrinë rrafsh me tokën. Do të ketë ardhur urdhri për të na vrarë të gjithëve. Binin copa të shqyera mbi ne, të rënda, të errëta, zhvoshje muresh, qielli. Dora dha sinjalin ndal. Heshtja si një gropë shurdhuese u hap në ajër. Erdhi erë e djegur, qe përzhitur gjithësia.

Të gjithëve na vrasin, s’e ka për gjë diktatura. Burgu gropë e përbashkët është. Na mbulojnë këtu e askush nuk e merr vesh.

Helikopteri erdhi edhe një herë rrotull, kërcënueshëm dhe trandshëm, u epua edhe më dhe u ul afër ndërtesës së komandës, mu në mes të rrugës. Kalë Troje fluturues, eeejjjj…. Kur shpejtësia e rrotullimit të helikave ra dhe vorbullat e tyre ajrore u tretën, u afruan oficerë dhe qëndruan para derës së helikopterit “gatitu” duke nderuar me grusht. Pas një oficeri, doli serioz një civil i shëndetshëm. Qenka zëvendësministri, e njohën disa nga të burgosurit dhe s’po lëviznin, veç vëzhgonin se ç’do të bëhej përtej, në vijim. Më keq ky, thanë dy-tre zëra. Është kriminel profesionist dhe merr pjesë vetë në tortura. Dhe në skuadrat e pushkatimit. Grupi ushtarako-civil nxitoi drejt komandës. Atje u mbyllën për ca kohë. U shtuan rojat te porta. Pastaj pamë që rrethimit të telave me gjemba iu bashkëngjit një rrethim tjetër ngjitur.

Mbi tarracën e komandës, te ndërtesa e parë në anë të portës së madhe, të hekurt, mes një lukunie civilësh dhe ushtarakësh të kthyer këtej nga burgu, një i trashë, me megafonin të ngulur në gojë, nisi të buçiste: Dëëgjoooni, dëgjoniiiii. Ministri i Brendshëm. Jo, jo, zëvendësi. Mos është sozia? – po zhurmëronin të burgosurit mes tyre sikur s’po merreshin vesh për llojin e kafshës. Buçima e megafonit sa vinte e bëhej më çarëse, e sertë deri në kërcënime… Dorëzohuni, se… forca e diktaturës së proletariatit… do ju shtypë… vrasë… dorëzooohuni!

Hutim. Habi. Po që guxuan të qeshnin? Edhe në Spaç zëvendësministri, Feçor Shehu, thërriste nga pas telave me gjemba për dorëzim. Të të vijë turp, more kriminel i fshatit tim, iu kthye atij me të thirrura i burgosuri Hajri Pashaj, vjen dhe na kërcënon. Të është fryrë barku dhe zverku me djersën dhe gjakun tonë. Harrove zotrote, kur të kapën gjermanët e Hitlerit dhe të futën në burg, kalama ishe si unë, kur më futët ju. Ata të dhanë bukë e qumësht e të kthyen në shtëpi. Ne po plakemi këtu e ju po na rripni të gjallë, sepse donim të iknim nga regjimi juaj i fëlliqur. Turp, na turpërove fshatin! – Dhe u qasej telave me gjëmba, ik andej e këndej, s’e mbante vendi. Vetë Feçor Shehu e pushkatoi atë mbas dy ditësh. – Por edhe ti kështu do të përfundosh, s’ke për t’u bërë ministër ndonjëherë, i kishte klithur sërisht bashkëfshatari i tij. Partia jote do të të vrasë…

Dorzooohuni! Feçor Shehu thërret ashtu? E kanë dërguar prapë? Jo, jo, atë e kanë pushkatuar me kohë, ky tjetri tani është Zylyftar Ramizi, ai tjetri është Agron Tafa, i njoh, por njëlloj janë, gjakpirës. Dooorzoohuuunii, të dënuar… Ç’të dorëzoheshim, ashtu ishim, të dorëzuar. Ta ndërprisnim kryengritjen. Përfaqësia e kryesisë drejtuese të vijë deri te Porta e Madhe për të paraqitur shkaqet dhe kërkesat… dhe lidhjet me armiqtë e jashtëm. Do të presim një orë e tridhjetë minuta. Kuptuat, të dënuuaaaar? Mbas dy orësh do të hyjmë në kamp pa marrë parasysh asgjë. Nëse do të ketë kundërshtime dhe rezistencë, do t’ju shtypim me dhunë, pa mëshirë, me të gjitha mjetet që disponon shteti. Partia me shokun Enver në krye është më e fortë se kurrë, ka shpartalluar dhe shpartallon dhe do të shpartallojë çdo armik, çdo koalicion të tyre dhe… nga çdo betejë ka dalë më e fortë. K-u-p-t-u-a-a-a-t….?

Hinka e megafonit nga këtej ngjante me një shqyerje të jashtëzakonshme goje, britmë sqollash. Ndërsa po zbriste nga tarraca tufa e tyre, ultimatumi i shtetit vazhdonte të bënte jehonë në gropën e burgut. Na u duk sikur pamë rrokullimat e aaaa-ve, ooooo-ve, shponin iiiii-të, gjyle të përflakura ranë midis nesh. Fauna e shtetit kaloi në anë të përbindëshit-helikopter, i cili bënte sikur flinte. Po tani? Askush nuk pyeti, por shihej te balli i të gjithëve, te rrudhat.

S’u mor vesh në u bë ndonjë përfaqësi jona. Thanë se u bënë tok pesë veta, jo gjashtë, për te Porta e Madhe. Ja, ja shikoi… Po shkojnë apo po kthehen? Doli dhe një përmatanë nga komanda dhe mori mesazhin e të burgosurve. Me shkrim apo me gojë? Njëlloj është. Jo. Shpjegohej rebelimi ynë, si shkak i dhunës së pandërprerë, gjithnjë e më të madhe, i padrejtësive dhe kërkohej ndryshim i gjendjes. Të trajtoheshim si njerëz, edhe pse kundërshtarë… S’pati kërkesa politike? Mesazhi vetë është qëndrim politik. Pa akuzuar dhe pa pranuar faje.

Qetësi, të mbajmë njëri-tjetrin. Bashkë… Ne s’kemi faj. Krimi është matanë telave me gjëmba…

Qetësi. Qetësia u gris befas me kërkëllima të forta metalike. Shule armësh? Porta e madhe po hapej, zinxhirët e saj, çelësat dhanë kërcënimet e para. Në tarracën e vogël të komandës, në anën e së cilës mbërrinin helikat e pezullta të helikopterit, u shfaq një grup ushtarakësh. Njëri me megafon urdhëroi: “Ne po hyjmë, në qoftë se dikush nga të dënuarit do të ngrejë dorë mbi ne, do të na provokojë, do të bëjë lëvizjen më të vogël të dyshimtë, do të qëllojmë me armë nga kudo për kudo, në turmë… Morët vesh? Asnjë lëvizje… Jeni të rrethuar… Dorëzohuni!”

U futën sampistë ushtarakë, shihnin si të tërbuar, mezi prisnin të shqyenin këdo, mes tyre oficerë të shumtë, të komandës dhe të Ministrisë, civilë që s’i njihnim, me kostume të jeshilta, në ngjyrë helmi, të ushqyer mirë, jo si ne, të (u)shqyer keq, se kush mërmëriti kështu pranë meje, e pashë se po zbehej, ç’ke, edhe ti po zbehesh, ja dhe komandanti, komisari, shefi i policisë së burgut, mbahet dhe krenar, pederi, skorta e rojave, policë, policë prapë, me egërsi të ngrirë si maska, kapterë, s’u dukërkan mjeranë, pa-pa-pa… Ndërsa kreu mbërriti tek oborri i parë, bishti gjarpëronte ende te porta.

Njëri nga nënoficerët nxori disa fletë dhe ia dha shefit të policisë. Po, tha, fillojmë. Fillojmë dhe hodhi vështrimin e pistë mbi të burgosurit e gjunjëzuar, gurë varresh, mes të cilëve kudo lartësoheshin policët, tabela qiparisash të zinj si në lojërat ushtarake. Gjithçka iu duk në rregull, top fare, rregulloi kapelën, shkëlqeu djegshëm ylli i saj dhe me zë pretencëdhënës lexoi një emër. Sokol… cili, të dy… shkrofëti korbi. Çohu, ti, edhe ti… u çapëlyen disa gabzherrë njëherësh, kuturumshëm, sy të çakërdisur vigjëlonin nga të gjitha drejtimet mbi ne, çohuuuu-uh! Pa u ngritur mirë i pari, 7-8 policë iu vërsulën duke i zhvatur lecka dhe lëkurë bashkë, e tërhoqën osh deri pas murit të mensës, ku ne s’shihnim se ç’bëhej. Sokoli tjetër… Emër tjetër, u thirr: Tom Ndo… tjetër, Bushgjoka… dhe policë të tjerë, prapë të tjerë hidheshin, Haxhi… Vllasi, Kostandin… zvarritnin njeriun, i vinin prangat keq e keq dhe që andej, nga pas murit, vinin zhurma goditjesh, ulërima dhe mbytja e tyre. Emra të tjerë u thirrën gjëmshëm… Vuthi… Martin… Lazër… Tabaku… Pisha… përsëritej rituali barbar… dhe, sikur të gaboje, të lëvizje paksa nga mpirja dhe ankthi, policët vërsuleshin mbi ty për të të zvarritur duke mos pritur në je ose jo ai që u thirr. Njëlloj janë, armiq! Vazhdonte ngritja, gjithë habi dhe tromaksje. Ç’u bëjnë pas murit, mos i asgjësojnë? Dëgjon ti krismë arme? Të shurdhëta po.

Mos lëviz. Më shkeli dorën polici, m’u ngulën gozhdët në mish, gjak, mos lëviz. Pse s’po mbaron? Sa gjyq i gjatë. Do të ngrihemi dot ndonjëherë, ulokë do të mbetemi, do të zvarritemi, a do të ecim me këmbët tona, do të kemi emër, apo lëvozhga të ngjitura në ballë, lëkura të rrjepura? Komandanti dha urdhër të ngrihej mjeku, të gjithë mjekët, mos i prekni, u tha policëve. Shpejt pas murit, i urdhëroi. Mbase ka të vdekur. Kë do të pushkatojnë pastaj, të vdekurit? Na duan të gjallë. Pas murit. U shkulën me forcë dhe kryetari i burgosur i riedukimit, Zhabolli… mure ulëritëse, të përgjakura, dhe inxhinieri i ndërtimit, Fratari, Dinia, ah, pse… policët qëllonin ku të mundnin, mure të çmendura, mure qelish, të komandës, të Komitetit Qendror të Partisë, Muri i Berlinit, Muri i Madh Kinez, m-uri, ka-m-uri për një ulërimë…

… rënko(h)-i prapë: oh-h-h-h-ooo-ooh! Një rënkim tjetër, nata, i fundmi i kryengritjes, ngji-iih-ste shka-ah-llë-ëh-t. Rrëzohej, oh, ngrihej, ih, ngadalë, ah, shihte qiellin, plot me gozhdë yjesh, vrima plot, bien rënkime, toka e zezë, me ofshama gropash, lëkundej, ej, of, op, uh, uf. Rënkimet-et pikonin gjak-ak. Llavë… Ra prapë pezmi i rënkimeve, i gjatë, zuri brinjët me dorë, të thyera, dy, tre, yyyyeeeeehhh, shfryu, uh! U rrëzua…

E çuan pas murit… Zvarrë. Ah! Oh, oh… Hija e rënkimeve u rrëzua prapë. Oh. U shtri… po rënkonte toka, muzgu sipër saj, gulçonte mbi pellgun e gjakut të vet… “Çohu, i dënuar, – briti polici pas tij. – Ngjiti shkallët, drejt birucave.” Të burgosurit përreth s’po lëviznin si në një mallkim. S’lejohej me regullore t’i jepje ndihmë tjetrit. Ah, sikur ta merrja për krahu, brinjët e thyera i dhembnin tmerrësisht, ta mbartja deri te porta e vogël… e birucave të brendshme.

Gulçe gjaku të ngrohtë shpërthenin nga goja mes dhëmbëve të thyer… U-u-u-jë-ë-ëh! Kushështë… Nuredin Skrapari… Ujë… më digjnin plagët brenda trupit, elektro…oh…vo…zi…sti Agroon Ho…xha më njomte buzët me një leckë, s’e di ku e gjeti ujin, ndoshta binte shi, po ti… në birucë, unë pashë që policia të ra me dru në kokë… qetësohu, mos fol… Roola(h)nd Too(h)li më mbante kokën të mos më binte përdhe, e paskan arrestuar edhe atë, po ai është i gjatë, ka më shumë vende se unë për plagë… dhe s’po më linte të vdisja… edhe Çajuuu(j)iiii, ujëëëë…

DËNIMI I REVOLTËS DHE DËNIMI I BURGUT

Ra çanga, hekur mbi kokë. Na mblodhën në mensë prapë. Ai myzeqari aty, ku e kishim lënë, I palëvizur, kështu dukej. Mos duan të përsëritim rebelimin? Prapë erdhi ai oficeri nga Jugu, zv/komisari a ç’dreqin është, që iu rrokullis kapelja me yll e iu ngatërrua nëpër këmbë si mace, si ideologjia e vet, thuaj. Policët me shenjë plagësh. Gjysma kokësh të lidhura me fasho, copa krahësh të thyer. Komunikim. Zëri i komisarit donte të ngjante i fortë, i patundur dhe vetë po rrinte drejt si ato tabelat e qitjeve. Batare armësh. Diktatura e proletariatit e shtypi revoltën e armiqve… dhe… gjyqi i popullit… heshti. Uli sytë mbi letër, pa syze…

Kolegji Penal i Gjykatës së Lartë, pasi shqyrtoi dosjen në ngarkim të së pandehurve… na u mor fryma, emra, emra… vendosi këto dënime: Sokol Sokoli, me vdekje, pushkatim; Tom Ndoja, me vdekje, pushkatim… Sokol Progri, me 25 vjet burg, Vllasi Koçi, me 25 vjet burg, Martin Leka me 16 vjet burg, Haxhi Baxhonovski, me 21 vjet burg, Bajram Vuthi, me 15 vjet burg, Ndue Pisha me 25 vjet burg, Lush Bushgjoka, me 12 vjet burg, Kostandin Gjordeni, me 10 vjet burg, Lazër Shkëmbi, me 12 vjet burg dhe Hysen Tabaku me 11 vjet burg. Për të gjithë vuajtja e dënimit fillonte më 22 maj… po e të pushkatuarve? E Sandër Sokoli… me kokën që i varej supeve, e hodhën mbi të tjerët në makinë, kufomë, kockathyer dhe të lidhur… firmat e tre gjyqtarëve të Gjykatës së Lartë, Pukë, më 3.06…

Në Spaç ridënuan mbi 100 veta. Ditët e fitimit u hiqen. Nuk u quhen më. Po s’janë ditë, janë jetë… Koha s’është jona, por jashtë nesh si sendet… e grabitura. I vranë… Të gjithë të burgosurit i lidhën me zinxhirë dy e nga dy dhe i ulën përdhe. Dënuan me pushkatim dhe qenin e burgut, sepse mori hapur anën e të burgosurve, jo vetëm që u lehte policëve, por u hidhej te këmbët, i kafshonte…

Në revoltën e Spaçit pushkatuan katër: Pal Zefin, Skënder Dajën, Dervish Bejkon, Hajri Pashain. Duke konfiskuar pjesën e tyre nga pasuria në familje. Çfarë, karriket, lugët? Dhe me heqjen e të drejtës elektorale 5 vjet pas dënimit. Pas vdekjes? E tmerrshme, cinike. Nga që votuesit këtu janë të vdekur…

* * *

Pastaj u dha dënimi dhe për vetë vendin e vuajtjes së dënimit, burgun! Ashtu siç qe dënuar dhe Spaçi pas revoltës. E ç’do të bëjnë, do burgoset dhe burgu? Si? Çfarë, do shëmbin ngrehinat, shkallët, do përmbysin fjetoret? Nëse më thua se do të shtojnë dhunën, asaj s’ke ç’i shton më.

Burg i dënuar, çudi! Truallin e tij mos do e mbushin me tela me gjëmba e do të kalojmë çdo ditë mbi to, zbathur, kur të shkojmë në punë, që do të jetë bërë akoma më e rëndë? Të dënuar malet përreth, uji, ajri.

Gjithçka do të jetë më keq, edhe e keqja. Që nga ushqimi, do të pakësohen kaloritë, megjithëse pak ishin, por familjeve do u vënë regulla, për të mos sjellë gjë më dhe takimet sa më të rralla, dy herë në vit, mbase. Edhe letrat. Mund të heqin televizorin, – mirë do të bëjnë, – dhe leximin e librave të Enverit, jo atë do ta shtojnë.

I dënuar në një burg të dënuar.

* * *

Në dosjen e Ministrisë së Punëve të Brendëshme

Për revoltën e Qafë-Barit:

“Qëllimi i kryerjes së kësaj vepre ka qenë që me anë të hapjes së veprimeve, shpërthimit të galerive, të realizonin arratisjen në mënyrë më të organizuar. Veprat penale të kryera nga të pandehurit paraqesin rrezikshmëri të theksuar shoqërore kundër rendit shoqëror socialist dhe shtetit të diktaturës së proletariatit…” – Fjalia e fundit e nënvizuar. –

Akuza e Prokurorisë Pukë:

“Të dënuarit e kampit të Qafës së Barit Sokol Zef Sokoli, Sokol Zef Progri, Tom Kol Ndoja, Lush Prel Bushgjoka, Haxhi Shefqet Baxhinovski, Vllasi Llambi Koçi. Kostandin Sotir Gjordeni, Bajram Islam Vuthi, Martin Sokol Leka, Lazër Zef Shkëmbi, Hysen Halil Tabaku dhe Ndue Martin Pisha, në bashkëpunim me njëri-tjetrin kanë kryer veprën penale të terrorit kundër përfaqësuesit të shtetit, parashikuar nga neni 50/1 e 13 Kodit Penal…

PARA PUSHKATIMIT

…Procesverbali është nënshkruar nga gjashtë veta… përbërja e komisionit të caktuar për zbatimin e vendimit të Gjykatës së Lartë… me 60 karikatorë kallashnikovi… nën drejtimin e shefit të policisë së rrethit…. Skeda më dridhej në dorë:

Sokol Sokoli, i biri i Zefit, datëlindja 1952 nga fshati Gërni i rrethit Tropojë, i dënuar me vendim Nr.3 datë 3.6.1984 të Kolegjit Penal të Gjykatës së Lartë me vdekje (Pushkatim), mbasi Presidiumi i Kuvendit Popullor me shkresën Nr.888 datë 7.6.1984 nuk i fali jetën. Tom Ndoja, i biri i Kolës, i datëlindjes 1952, lindur e banues në Kllogjen të rrethit Shkodër, dënuar me vendim Nr.3 datë 3.6.1984 të Kolegjit Penal të Gjykatës së Lartë me vdekje (Pushkatim), mbasi Presidiumi i Kuvendit Popullor me shkresën Nr.888 datë 7.6.1984 nuk i fali jetën…

Mbi dokument janë shënuar me dorë rënkimet e fundit të të dy të dënuarve, pas mesnatës së 9 qershorit, para skuadrës së pushkatimit. Po kush i kanë shkruar, pushkatarët? Ja:

Para ekzekutimit të dënuarit Sokol Sokoli iu komunikua se nuk i falej jeta dhe në fjalën e fundit ai tha: “Mos më vrisni mbrapa. Gropën e hap vet. Presidiumi i Kuvendit Popullor mirë ka ba. Nuk i kemi ba gja kujt”

I dënuari Tomë Ndoja në fjalën e fundit tha: “Të rrojë drejtësia!”

Në fund firmat… 30 rreshta, një faqe gjithsej…

Ku i vratë? Flisni! Hapeni gojën që ta hapim gropën për të varrosur dy shokët tanë, dy njerëz. T’u hedhim nga një trëndafil, por dhe ata mua m’i dënuan…

DITË HISTORIKE PËR VATRËN, ATË THEOFAN KOJA DO UDHËHEQË DEGËN E BOSTONIT

May 22, 2023 by s p

Sokol Paja/

Boston, 21 Maj 2023- Ditë historike për Federatën Pan-Shqiptare të Amerikës VATRA. U riorganizua dega e parë e Vatrës që nga themelimi i saj më 1912, Dega e Bostonit. Atë Theofan Koja, rektor i Katedrales Ortodokse Shqiptare, Shën Gjergji do të udhëheqë degën e Vatrës në Boston. Z.Mentor Maksutaj do të jetë nënkryetar bashkë me z.Petrit Alibeaj dhe z.Flamur Vezaj do të jetë Sekretari i Degës së Vatrës në Boston. Kjo degë ka rëndësi të jashtëzakonshme për Federatën e cila përveç vlerave historike që mbart është edhe vendi ku u ngjiz ideja kombëtare e bashkimit të shoqërive shqiptare nën umbrellën e Federatës Pan-Shqiptare të Amerikës VATRA.

Në fjalën e mirëseardhjes Atë Theofan Koja deklaroi se riaktivizimi dhe riorganizimi i Degës së Vatrës nr.1 në Boston është ngjarje e madhe për mbarë komunitetin shqiptar. Fillim i vëllazërishëm, me mirësi, me dashuri, me respekt për njëri-tjetrin. Ky akt historik i riorganizimit dhe riaktivizimit që Vatra bën sot është me qëllim që të vazhdojë në rrugën e lavdishme të përpjekjeve për kombin shqiptar, deklaroi ndër të tjera Atë Koja.

Kryetari i Vatrës z.Elmi Berisha në fjalën e tij e cilësoi si ditë të një rëndësie shumë të veçantë këtë riorganizim të Vatrës në Boston. Katedralja e Shën Gjergjit është frymëzimi, historia, jeta, dashuria dhe shpresa e kombit shqiptar. Sot kanalizohet një energji e madhe edhe më e fuqishme shqiptare në shërbim të çështjes kombëtare. Vatra është një vlerë e çmuar materiale, shpirtërore dhe kombëtare, tha ndër të tjera z. Berisha. Nënkryetari i Vatrës z.Alfons Grishaj në fjalën e tij deklaroi se na ka munguar shumë Dega e Bostonit. Është një ditë e shënuar që nuk përsëritet shpesh. Vatra është pishtar lirie, pishtar kombëtarie, pishtar shqiptarie. Vatra i dha shpresë dhe mbrojtje kombit shqiptar. Sot fillon një rrugë e gjatë për ju në shërbim të kombit shqiptar, tha z.Grishaj.

Kryetari i Këshillit të Vatrës z.Kolec Ndoja deklaroi se Vatra nderon të gjithë shqiptarët në të gjithë botën. Është fat që gjendemi në Vatër, në shtëpinë e At Nolit, për të mishëruar idealin e tij, tha z.Ndoja. Ndër personalitetet dhe drejtuesit e Vatrës që morën fjalën ishin anëtarë të Kryesisë dhe Këshillit: Besim Malota, Tasim Ruko, Dr. Pashko Camaj, Mondi Rakaj, Gëzim Nika, Bashkim Musabelliu, Ylli Dosku, Endri Filipi, Drita Vushaj, Rafaela Prifti, Anton Raja, Paulin Mrnaçaj dhe gazetari Klevin Muka. Diskutimet u fokusuan në të mirën e punëve patriotike në shërbim të komunitetit dhe kombit. Z.Petrit Alibeaj diskutoi rreth procedurave e njoftimeve të riorganizimit të mëtejshëm të degës. Z.Fuat Memelli theksoi se kemi më shumë gjëra për të bashkuar dhe asgjë për të ndarë.

Z.Mentor Maksutaj u shpreh se “jam me fat që gjendemi mes jush. Është krenari me u bashku dhe me ofru njerëz në takime të ndryshme e bisedime të ndryshme për të mirën e komunitetit dhe kombit tonë. Po përpiqemi shumë për të krijuar një bazë të shëndoshë dhe të fuqishme të Vatrës në Boston. Ne jemi këtu për të bërë më të mirën për Vatrën. Do bëjmë gjithçka për Vatrën për të qenë atje ku e meriton Vatra e Bostonit. Do ta zgjerojmë Vatrën, do të bëhet madhështore, përtej çdo pritshmërie. Vatra do të bashkojë komunitetin dhe të gjitha organizatat shqiptare në Boston” tha z.Maksutaj. Z.Subi Cako u shpreh se jemi të nderuar që Urata – Atë Koja do të na bashkojë e do të na drejtojë e të na mbledhë këtu në Boston. Nga të gjithë të pranishmit u dhanë mesazhe

bashkëpunimi, vëllazërie, respekti e angazhimi si kontribut atdhetar në komunitetin shqiptar dhe përpjekje patriotike për çështjen kombëtare në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Federata Vatra dhe gazeta Dielli janë historia, lavdia, krenaria dhe identiteti kombëtar i shqiptarëve të Amerikës.