Archives for September 2023

Në 25 vjetorin e rënies, përkujtojmë heroin Fehmi Lladrovci, ideologun dhe strategun e UÇK-së

September 20, 2023 by s p

Shkruan: Dr. sc. Lulzim Nika/

Erdhi edhe një Përvjetor i heronjve të pavdekshëm Fehmi e Xhevë Lladrovci!

Flijimi i tyre dhe luftëtarëve tjerë u bënë gur themel i Shtetit të Kosovës.

Porosia e tyre dhe flijimi i tyre është përherë frymëzim për ne!

Sot, kujtojmë heroizmin e ideologut të UÇK-së, Fehmi Lladrovci, kur pakkush besonte në lirinë e Kosovës, por, fal idealistëve si Fehmiu, ideja e lirisë nuk u shua, përkundër brutalitetit të pushtuesit serb.

Fehmi Lladrovci pa dyshim është një nga figurat më të shquara në luftën për çlirimin e Kosovës e në funksion të këtij ideali, ai nuk kurseu angazhimin intelektual, mundin, pasurinë dhe as jetën.

Me nderim të thellë, kujtojmë të gjithë heronjtë, dëshmorët dhe martirët e lirisë tonë që ranë për të mos vdekur kurrë, gjatë shtatorit të përgjakshëm të vitit 1998 në komunën e Drenasit.

Roli dhe kontributi i jashtëzakonshëm i tij në organizimin e luftës se Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, konfirmohet qartë nga një mori dokumentesh dhe raportet e shërbimeve perëndimore, evropiane dhe amerikane të cilat dëshmojnë rolin e veçantë, në organizimin e luftës se armatosur që pati Fehmiu.

Nga viti 1980, në bisedimet me shokët e lëvizjeve kombëtare për lirinë e Kosovës, Fehmiu kishte proklamuar organizimin ushtarak, si të vetmen rrugë për të ardhur te liria e Kosovës.

Fehmi Lladrovci iu bashkua lëvizjes, duke përhapur idenë e luftës së armatosur për çlirimin e Kosovës dhe nga atëherë kishte gjetur përkrahje në mesin e shumë shokëve e idealistëve.

Nuk ishte zgjedhur rastësisht njeriu i parë i ngarkuar nga Lëvizja Popullore e Kosovës për organizimin e luftës së armatosur për çlirimin e Kosovës, qysh në pranverën e vitit 1984. Ëndrra e heroit do të bëhet realitet me luftën heroike të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, për organizimin e së cilës kishte punuar më shumë se një dekadë para shfaqjes së këtij organizimi të lavdishëm në historinë tonë. Pra, ai punoi edhe në përkrahjen e luftës për liri, duke dëshmuar se Kosova ishte marrë me forcë dhe vetëm me forcë, trojet etnike shqiptare, do të mund të çlirohen nga pushtuesi serb.

Fehmiu, me fillimin e luftës çlirimtare, u kthye në fshatin Gllanasellë, vendlindjen e tij, një kthim që rriti besimi në mobilizimin e Ushtrisë çlirimtare që beri krenar jo vetëm vendlindjen Drenicën por tërë Kosovën dhe kombin.

Nga ditari im, të cilin e kam mbajtur që nga fillimi deri në fund të luftës në Drenicë, po paraqes disa momente që e bëjnë të veçantë heroin Fehmi Lladrovci:

1. Ardhja e tij në Kosovë i dha frymë të re luftës për liri, ai ishte projektuesi i vijave të frontit, përkatësisht përcaktimit të pikave strategjike në terren dhe istikameve të para për ushtarët e UÇK-së, në mbrojtje te popullsisë civile që rrezikoheshin nga forcat kriminale serbe. Drenica dhe Kosova u ndien më të sigurt nga përvoja e tij që kishte në luftën kundër forcave serbe në Kroaci.

2. Në ditarin im kam shënuar edhe një pjesë të fjalës së tij para ushtarëve në Gllanasellë, në të cilën, Fehmiu thekson se duhet të lihen anash të gjitha dallimet dhe së bashku të jemi në shërbim të luftës sonë për liri, bashkimi na bën më të fortë në këto orë të historisë sonë për liri.

3. Ishte njeriu më vizionar që kisha takuar gjatë gjithë kohës së luftës. I kushtonte një rëndësi të veçantë mikpritjes së fotoreporterëve dhe gazetarëve të huaj, duke kuptuar mirë sa e rëndësishme është e vërteta për luftën tonë për liri. Këtë dëshmojnë gazetarët me të cilët ishte takuar gjatë luftës dhe kishin perkrahjen e veçantë të Fehmiut dhe shumë gazetarë të tjerë të huaj të mediave me ndikim ndërkombëtar.

4. Kur pak kush besonte se liria ishte shumë afër, ai me besim ju thoshte ushtarëve që lufta jonë do të triumfojë dhe ne duhet të jemi të kujdesshëm për veriun dhe mos të ndahet Kosova. Qëllim i Serbisë është ndarja e veriut. Atëbotë ky shqetësim nuk u kuptua sa duhet, është fjala për fjalimin e tij më 3 gusht 1998. Sot, ne jemi dëshmitarë të këtij paralajmërimi rreth veriut të Kosovës.

Roli i Fehmiut është i rëndësishëm edhe në shumë fusha të tjera për lirinë e Kosovës dhe do të na duhen shumë punë e studim për të dhënë të plotë portretin e tij historik. Këtu veçova vetëm disa aspekte të punës, të angazhimit dhe personalitetit të tij historik që së bashku me UÇK-në e ndryshuan rrjedhën e historisë sonë kombëtare.

Sot, porosia e Fehmiut do të ishte e njëjtë me ato që ia tha gazetarit dhe opinionit botëror: Më e shtrenjtë është liria se jeta!

Atje ku viti i ri që po vjen nuk do të jetë 2024

September 20, 2023 by s p

NDREK GJINI/

Shumica e shteteve në botë përdorin kalendarin Gregorian i cili u vendos në 1582 nga Papa Gregori XIII. Por disa shtete kanë kalendarët e tyre të rrënjosur në historinë e tyre fetare ose politike.

Ja disa shtete ku viti i ri që po vjen nuk do të jetë viti 2024.

Korea e Veriut

Kalendari Gregorian fillon në atë që besohet të jetë viti i lindjes së Jezu Krishtit, por koncepti i kohës në Korenë e Veriut fillon me vitin e lindjes së liderit të tyre shpirtëror dhe politik – Kim Il-Sung. Kalendari i tyre, i njohur si kalendari Juche, fillon në vitin 1912, duke e bërë vitin e ardhshëm 2024 të jetë për Korenë e Veriut viti 112. Kalendari është emëruar sipas ideologjisë Juche të Koresë së Veriut – një sistem kalendarik i krijuar nga vetë Kim Il-Sung – i cili ruan vetëvete rëndësinë e mbështetjes në forcat e veta dhe dashurinë e popullit për udhëheqësin shpirtëror dhe kombin. Miratimi i këtij kalendari unik është një nga mënyrat speciale që Koreja e Veriut pretendon se mbron pavarësinë e saj nga pjesa tjetër e botës.

Tajlandë

Kalendari i Tajlandës bazohet në ngjarjet e jetës së liderit të tyre shpirtëror. Ky kalendar bazohet në kalendarin e tyre hënor Budist, i cili fillon nga momenti kur Buda arriti Nirvanën. Pra viti ri 2024 në Tajlandë do të jetë 2567. Përcaktimi i datës së kalendarit Budist është shumë i lehtë për tu llogaritur; gjithçka që duhet të bëni është të shtoni 543 në vitin kalendarik perëndimor. Përveç Tajlandës, ky kalendar përdoret edhe nga Sri Lanka, Kamboxhia, Laosi dhe Mianmari.

Etiopia

Etiopia do të festojë vitin e Ri 2017 në këtë Vit të Ri të 2024-s. Kalendari i tyre është thjesht shtatë vjet pas atij Gregorian. Kjo është për shkak se viti i Etiopisë bazohet në kalendarin e lashtë koptik, i cili e llogarit lindjen e Krishtit të jetë shtatë vjet më vonë se kalendari Gregorian. Kalendari etiopian gjithashtu ka 13 muaj në një vit, dhe çdo ditë fillon në lindjen e diellit dhe jo në mesnatë.

Izraeli

Ndoshta nuk duhet t’ju habisë fakti që një nga qytetërimet më të lashta në botë ka gjithashtu kalendarin më të lashtë. Kalendari hebraik fillon nga hëna e re më 7 tetor 3761 para Krishtit, duke e bërë vitin e ri 2024 të jetë për to viti 5785. Megjithëse kalendari Gregorian përdoret gjithashtu në Izrael, të gjitha festat hebraike, ditëlindjet dhe ditët e festave festohen zyrtarisht sipas kalendarit hebraik, në çdo muaj që fillon me hënën e re.

Irani

Ndryshe nga shumë vende, ku kalendarët e të cilëve bazohen tërësisht në traditën fetare, kalendari i Iranit ka të bëjë më shumë me astronominë. Kalendari Persian, ose Kalendari Diellor Hixhri, është kalendari zyrtar i Iranit dhe është krijuar nga një grup astronomësh. Kalendari mat kohën bazuar në lëvizjen e Tokës rreth diellit, dhe ndryshe nga kalendari Gregorian, ai diktohet nga vëzhgimet astronomike. Për shkak se kalendari Diellor Hixhri është i lidhur me stinët astronomike, në fakt është më i saktë se kalendari Gregorian. Irani këtë vit të ri 2024 do të festoje vitin 1403. Kështu bën edhe Afganistani, i cili i përmbahet të njëjtit sistem.

Japonia

Nëse një shtet e fillon çdo vit të tij kalendarik në vitin zero sa herë ndërron krerët e shtetit, Japonia mund të quhet shteti më i ri në botë për momentin. Japonia i mat vitet e saj me gjatësinë e mbretërimit të perandorëve të saj, ku çdo periudhë në historinë japoneze është e përcaktuar nga një fjalë që përfaqëson kohën e atij perandori në pushtet. Epoka e mëparshme nën Perandorin Akihito u quajt epoka “Heisei”, që do të thotë “paqe kudo”. Ajo zgjati nga viti 1989 deri në vitin 2019, kur djali i tij Naruhito mori fronin. Tani Japonia është në epokën Reiwa, që përkthehet në “harmoni e bukur”. Kur perandori Naruhito u ngjit në pushtet, kalendari i Japonisë u rivendos prap. Pra në vitin e ri 2024, Japonia feston Vitin e Ri 6, (ose “Reiwa 6”).

Arabia Saudite

Ashtu si shumë vende të tjera islamike, Arabia Saudite ka një sistem kalendarik të dyfishtë, duke përdorur kalendarin standard Gregorian si dhe kalendarin Islamik, dhe duke ofruar dy data për shumë ngjarje. Kalendari islamik përdoret kryesisht për të shënuar datat e ngjarjeve të rëndësishme fetare, dhe gjithashtu përcakton edhe ardhjen e vitit të ri. Ky vit i ri 2024 do të jetë viti 1446, por nuk do të fillojë më 1 janar. Një nga gjërat më unike për Vitin e Ri të Arabisë Saudite është se ai bie në një ditë të ndryshme çdo vit. Viti i ri 2023 erdhi më 19 korrik 2023, ndërsa Viti i Ri 2024 nuk do të vijë deri më 7 korrik 2024. Dhe siç mund të pritet nga një komb rreptësisht fetar, festimet e Vitit të Ri nuk marrin formën e festave të mbushura me alkool, por me ceremony ku njerzit falën në rite që janë të fokusuara te feja dhe vetja përmes reflektimit.

SHËNIME NGA LUFTA E KOPLIKUT 1920

September 20, 2023 by s p

Nga : Ndue BACAJ

HYRJE

Lufta e Koplikut “zyrtarisht” ka si datë fillimi, ditën e 27 korrikut të vitit 1920 dhe si datë perfundimi 14 shkurtin e vitit 1921. 1. Kjo luftë do të kishte “bekimin” dhe ndihmën e Qeverisë Shqiptare të dalur nga Kongresi historik i Lushnjës , gjë që e bënë këtë luftë mbrojtëse të parën të drejtuar nga një Qeveri Kombetare, pas 441 viteve (nga viti 1479)… Lufta e Koplikut është vijim i luftrave mbrojtëse të trojeve shqiptare nga lakmitë e fqinjëve shoven serbo-malazezë, si dhe vijim i disa provokacioneve dhe intervenimeve ushtarake të ushtrive shovene serbo-malazeze , në trojet shqiptare (të Malësisë së Madhe, Shkodrës etjerë…). Vlenë të cilësohet se përpara fillimit të luftës, ushtria serbo-malazez duke “shfrytëzuar” edhe ditën e festës të Krishtlindjes me “armën” e tyre “diplomatike”, pabesinë, mashtrimin e tradhtinë arriti që me daten 25 dhjetor 1919 të hynte në Hot, dhe nga familjet hotjane që i konsideronin si pengesat kryesore në arritjen e qellimeve të tyre shovene, të marrin peng qindra hotjanë. Dhjetra nga këta do ti ekzekutonin me 26 dhjetor 1919 në Qytezen e Hotit (në Drume të Borës), ndërsa qindra të tjerët, të lidhur duarsh do t’i dergonte në hapsanën e Podgoricës, ku shkjau u kishte “menduar” një vdekje më të ngadaltë, por më të mundimshme. Gjithashtu serbo-malazezët për të realizuar qellimet e tyre shovene ndaj trojeve shqiptare të Malësisë, Shkodres e më gjërë do të shfrytezonin edhe pazardhëqet dhe mjegullen që kishte shpërndarë Konferenca e Paqës në Paris…

HISTORI NGA LUFTA…

Me 27 korrik, rreth tre batalione të ushtrisë jugosllave të ndjekur edhe nga mercenarët shqiptarë iu drejtuan Kastratit. Pas luftimesh të ashpra në kufi, ata mundën ta pushtojnë Kastratin, të ndihmuar edhe nga formacionet serbe dhe të artilerisë të vendosur prej kohësh në Tarabosh. Këto luftime mbrenda tre katër orësh, kanë lënë ndërkaq sinjalet e kushtrimit në Shkodër e rrethina. Qytetin e ka pushtuar gjallëria e zakonshme dhe qindra vullnetarë u janë drejtuar postave të xhandarmërisë, duke u armatosur.”Vullnetarët shqiptarë nga Shkodra e rrethinat nga rendin drejt fushës së Shtojit të gatshëm për t’u nisur sa më shpejt në front”. 1. Për hirë të vertetes duhet thënë se konflikti i armatosur në mes shovenëve fqinjë dhe mbrojtësve shqiptar kishte filluar (jo në front të gjërë), që një ditë më parë (me 26 korrik), konflikt që u karakterizua nga sulme e terheqja të një pasnjëshme nga të dyja palët, 2. për të rifilluar lufta frontale me 27 korrik (1920). Ushtria serbo-malazeze ishte e pajisur me armë modern të kohës , kryesisht franceze , si topa e mitroloza. Sulmi tjetër i ushtrisë Jugosllave shënon datën 29 korrik , kur goditen me artileri në Qafë të Malthit, sulm që u përsërit më me forcë me 30 korrik në Qafë të Malthit e në Bratosh (Katund të Kastratit). 3. Megjithë numrin më të vogël të xhandarmerisë dhe vullnetarëve që ndodheshin në Kastrat , ata bënë një qendresë heroike për disa orë. Por duke dashur që të zgjidhin konfliktin në rrugë paqësore , sipas porosisë qeveritare , forcat mbrojtëse shqiptare pushuan luftimet dhe nisen një komision të perbërë nga tre shkodranë: Xhemal Bushati , Maliq Sokoli dhe Shuk Gurakuqi të cilët shkuan me urgjencë te komandanti i forcave jugosllave , duke e njoftuar për ndalimin e luftimeve nga ana shqiptare dhe zotimin për të dënuar ata që do të guxonin ta prishnin.4. Megjithë angazhimin e shqiptarëve per armëpushim , forcat serbo-malazeze vijuan luftën kunder forcave shqiptare, duke shtuar intensitetin e sulmit, nga ku arritën të pushtonin (përrsëri N.B.) Kastratin 5. , duke u riorganizuar për të mësyrë në drejtim të Shkodres. 6. Me këtë “rast” menduam të cilësojmë disa nga emrat e atyre kastratasve që u shquan në këtë fillim lufte, dhe më vonë gjatë betejave do të jepnin jetën: Nderkë Kaçeli, Gjeto Dedë Marku, Lekë Pjetri, Mark Hys Kalaj, Prelë Mark Vuksanaj, Vocë Keqi, Zef Nikë Lumaj, Nikollë Dedë Lulashi e tjerë. Për këto sulme shoviniste të ushtrisë jugosllave, Princi regjent i mbretërisë Serbo-Kroate-Sllovene (ku bënte pjesë Mali i Zi pa emër) , do t’i konfirmonte atasheut ushtarak anglez në Beograd , se forcat e tyre ushtarake kishin pushtuar vijën e lartësive në veri të liqeniit të Shkodrës rreth 15 km , në lindje të kufirit të 1913-ës. 7. Ky konfirmim tregonte qartë qellimet pushtuese e aneksioniste të Jugosllavisë. Ky pushtim i trojeve shqiptare do të mobilizonte vullnetarisht , malësorë e shkodranë. Zyra e krahinarit të Shkrelit në kufi me Kastratin, do të kërkonte sa më shpejt fishekë e ushtarë. 8. Vlenë të shenohet se me 29 korrik në Shkodër ishte organizuar një takim i madh… takim i drejtuar nga Ahmet Zogu, me qellim shmangien e rrezikut që i vinte krahinës e qytetit të Shkodres nga avancimi i pushtimit të trojeve shqiptare të Malësisë nga ushtria shovene jugosllave… Mbledhja u bë nën “moton” e kushtrimit “Serbët ia bëhën në Koplik”. Revista “Agimi” do ta pershkruente kushtrimin si vijon: “ Serbët ia behën në Koplik” , ishte fjala e mbrame , qi si nji rrfe kumbuese në vesh të Shkodranit ditën e parë të gushtit. Lajmi shungulloi e mori dhenë e kushtrimi u dha and e kand ndër fusha e male. Burra të pjekun, djelm të ri , musliman e të krishtenë , si të bijët e thjeshtë të një race , vllazën të nji gjaku , të nji fisi, të nji votre e të nji zjermi , shqyptarët kurdoherë , ma tepër se shyptarë përpara të shejtit Atdhe , me vrap me guxim mbyllen dugajë e zyra , lane ç’do punë e sherbim e menjëherë rrokën armët , tue pasë zjermin në gji e uzdajën në zemër. Burra e djelmë , sot o kurr… Shka asht mashkull nuk shifet ma në shtëpi, po grumbullohej jashtë në potologun e trimnisë , në fushë të nderit…” 9. I pranishëm në këtë organizim ka qenë perfaqesues i Qeverisë Shqiptare Ahmet Zogu (Ministër I Brendshëm) , i cili kishte ardhur në Shkodër për të organizuar e drejtuar mbrojtjen , në emrin e Qeverisë me kryeministër Sulejman Delvinën. Me 30 korrik në qytet u dha kushtrimi. Vetë Sylço Begu doli lagje më lagje me rekrutua vullnetarë “Nji pushkë për shtëpi”. U mbyllë pazari. Si në qytet dhe në fshat filloi organizimi i formacioneve vullnetare , gatishmeria e popullit qe e plotë dhe e menjëhershme. Agjentura serbe , bani ç’bani për me përhapë panik e mosbesim në masen qytetare, por zanet e elementëve të gënjyem u mbytën nga vendosmeria e përgjithshme. Vet Sylço Begu iu kërcënua me masa ekstreme një kushrini të tij , që shfaqi shenja hezitimesh e perpjekje justifikimi. Kështu me 01 gusht (1920) , paradreke u nis formacioni i parë me 500 vullnetarë nga qyteti. Me ta u bashkuen edhe malësorët e Mbishkodrës si dhe emigrantët podgoriçanë. Ushtria zuri vend perkatësisht në Vrakë. Edhe shtabi zuri vend në Vrakë. Perveç Sylço Begut e Rexhep Shalës në shtab ishin të pranishëm edhe Maliq Bushati , Muharrem Kazazi , Shuk Gurakuqi , Oso b. Kopliku , Can Mema. Kur shtabi u vendos , më vonë , në një han në Çesme të Koplikut qe i pranishëm edhe majori i xhandarmërisë Malo b. Bushati (Melgusha). Shtabi do të ndihmohej vazhdimisht në punën e tij nga prania e Ahmet Zogut , Bajram Currit , Mustafa Krujës dhe korrierve. 10. Interesant më duket edhe pershkrimi i një autor tjetër Shkodran, i cili perveçse jep shifra më të mëdhaja të vullnetarëve, shkruan edhe për një perpjekje me armë në Vrakë në mes forcave vullnetare shqiptare dhe pararojës së ushtrisë serbo-malazeze. Nga ky autor citoj: “Sipas planit , fuqitë vullnetare të qytetit numronin rreth 800 veta , që marshuan nga fusha e Shtojit në drejtim të Vrakës. Kësaj forcë vullnetare do ti bashkoheshin edhe 700-800 malësorë , numri i të cilëve rritej gjithnjë… Komandant i pergjithshëm i ushtrisë vullnetare u zgjodh Sylçe Bushati… Në Vrakë u ndeshën me pararojen e ushtrisë armike, të cilët kishin arritur deri këtu “tue djegë e tue grabitë”. Kjo ndodhi me 01 gusht. Mbas përpjekjeve në Vrakë , armiku u terhoq në Koplik. Vraka ka qenë pika më e perparuar në drejtim të Shkodrës , ku mund të arrinin forcat invaduese”. 11. Ndersa një autor malësor (Gjon Zeka) që e ka perjetuar këtë luftë , ndonse fëmij siç thotë ai, e pershkruan marshimin dhe ndeshjen e vullnetarëve shqiptarë me forcat serbo-malazeze në Vrakë (në një ”libërth” të tij në vitin 1932) , kështu : “Rrugës çetat shqiptare ndeshën së parit në tre malazez pak përtej Vrakës , të cilët u vunë me qindrue , por pushka e shqiptarit i shtrini për tokë , tue lanë trupin e tyne pa vorrue për tri ditë si shembull për tjerë , që ushqejshin ndjesi sllave , e këto ndjesi u mundojshin me i zblue nepërmjet sa “kryengritjesh” e gjaqesh që banë. Vraka (e ka fjalën për malazezët-sllavë me banim në Vrakë N.B.), që ishin me shpirt kah ana e anmikut , me të shpejtë çojnë njerzë me u diftue serbëve , planet e luftës dhe sasinë e ushtrive shqiptarëve. Për këtë punë u kujtuan shpejt shqiptarët dhe mblodhen Vrakën tue i marrë ka pesë rob për lagje , si nji peng deri mbas luftës , e se vrakaçorët nuk kishin për t’i u ndihmua anmiqëve të vendit tonë”.12. Forcat vullnetare shqiptare luftëtare, sipas disa kronikave të kohës (në fillim) përbëheshin nga rreth 2200 veta, të ndarë në tre kolona. Kolona e parë përbëhej nga forcat e ardhura nga Gruda, Hoti, Postriba e tjerë, me në krye Deli Metën e Adem Haxhinë, Luc Nishin e Vat Marashin e cila kishte për detyrë të marshonte nga fshatrat Gruemirë-Grizhë e në vazhdim rrëzë maleve. Kolona e dytë, krahu i majtë ishte ajo që veprimet luftarake do t’i kryente nën rrugën kryesore Shkodër-Hani i Hotit, afër bregut të Liqenit të Shkodrës, e këto forca përbëheshin nga vullnetarë kosovarë e malësorë prej Kastratit (ata që kishin mundur të largoheshin para se të pushtohej Kastrati) shkoi buzë liqenit. Keto forca komandoheshin prej Hamit Gjylbegut e Hasan Ferrit. Fuqia kryesore me vullnetarë prej qytetit e një grupi xhandarësh , vazhdoi si kolona e qëndrës duke ndjekur rrugën automobilistike Shkodër -Hani i Hotit.13. Ndersa një autor që e sipërcitova (Gj.Zeka) “shton” në librin e tij kur shkruan: Djelt e Shkodrës , Kosovës e Kastratit nisen për buzë Ujit nën kryesimin e Zef Serreqit , Hamit Gjylbegut të Qerim beg Pejës e të Mirash Gjeloshit… Ishmi, Shijaku e sa shkodranë nën kryesi të Ramadan Jellës e të Muharrem Kazazit…14. Forcat e qendrës i drejtonte oficeri Taip Shkodra. Në krye të qendrës ishte batalioni shtitës nën komandën e Hasan Bushatit dhe një kompani xhandarësh nën komandën e Ibrahim Mandiqit. Një detshment rezervë mbahej pranë shtabit. Në krahun e djathtë luajtën rol të ndjeshëm vullnetarët nga Rrjolli e Gruemira me Bajram Hysenin dhe ata të Postribës me Adem Haxhinë….Forcat e kolonës së qendres ngadalsuan manovren dhe në Koplik Sipërm arritën me vonesë , sepse në Demiraj-Grizhe u ndaluan afër urës së Rrjollit tue dyshua në ndonjë pusi tjetër të anmikut. Pararoja e kolonës (së qendrës) posa e pat pësue nga një llogaritje e gabueme e raportit të forcave, rrjellim i informatave jo të sakta dhe të vetbesimit të tepruem; ajo ndërmori një aksion sulmi të shpejtë tue shpresue tek elementi i befasimit, por rezultati qe krejt negativ. Në ketë rast sulmuesit tonë mbeten të rrethuem dhe krahas humbjeve në njerzë e matriale , lanë robë në duart e anmikut një togë gjashtë vetash me oficerin , Ibrahim Mandiqin në krye (të vetmit robë gjatë krejt luftimeve). 15. Në ora 21.00 të mbëmjes kolona e qëndres arriti në afërsi të fshatit Çesme-Koplik (15 km larg nga Shkodra), ku ndeshen në ushtrinë Jugosllave … Ndërkaq kolonat e krahëve shkuan përpara, krahu i djathtë nga Ktoshi-Grizhe, po u afrohej kodrave të Koplikut, gjithnjë nga e djathta. Kaluan shenat e Banushit e kapërcyen mbi sukat e Koplikut, të cilat u çliruan nga hotjanët me në krye Deli Meten e Lucë Nishin (kjo ngjau në mesnatë). Këtu forcat vullnetare patën dëme nga mitrolozat e armikut, që qendronin në pozitat mbizotruese të kodrave të Koplikut. Krahët po rrethonin ushtrinë invaduese , mirpo “hezitimi” e ndali perkohësisht marshimin e mëtejshëm të tyre. Në këto kushte dy krahët u lidhën njëri me tjetrin. Kështu u sigurua lidhja duke plotësuar boshllëkun, që krijoi ngurimi i qendrës. 16. Vlenë të shenohet se në këtë betejë, hotjanët të primun nga flamurtari Deli Meta, treguan trimërinë e tyre të palëkundur , perballë ushtrisë serbo-malazeze, Disa nga këta trima të shquar ishin: Lukë Nikë Pllumi , Kolë Marash Luku , Milan Mustafa, Pjetër Kolë Ujka , Lucë Lekë Gjeloshi , Nikë Pretashi e tjerë që ndër betejat e luftës Koplikut , nuk do të kursenin as jetën. Manovrimi i shpejtë e i guximshëm (i hotjanëve e tjerë) i dha mundësi kolonës mesme që të nesermen me 2 gusht , të arrinte në fshatin Koplik i Sipërm , me që forcat jugosllave ishin tërhequr. Gabimi e ngurimi i qendrës dëmtoi suksesin e plotë të planit. Kjo i dha mundësi komandës armike të largohej, se përndryshe do të zihej ashtu si u zu kampi i saj. Vullnetarët shkodranë qendruan në fshatin Koplik i Sipërm rreth një jave. Qeveria shqiptare ngulmonte për ta zgjidhur problemin në fushën diplomatike e ndërkohë , për tu pergatitur për sulmin vendimtar , me të cilin do të dëboheshin përfundimisht jugosllavët përtej kufirit. 17. Ahmet Zogu me 3 gusht 1920 kryeson mbledhjen e ushtrive (kupto shtabit N.B.), mbas vedit kishte marrë Musa Juken-kryetar i Bashkisë Shkodër , Sylço Begun e Shuk Serreqin, dhe të tjerë pari Shkodre. Nisin m’u mbledhë ushtritë, mbas zanit të burijavet ushton toka për në kambë të tyne , nji zhurmë e madhe mbretnon n’atë fushë deri sa fëtyra e Ahmet Zogut , “armatosun” ma së mirit qetson luftëtarët e merr e u flet: “Sot , vllazen të dashtun , asht koha me i lanë m’njanë të gjitha kujdeset e çka do të keni ma të pëzemert. Mendjet e fuqitë tuaja tash do të perpiqen për lirinë e Kombit tonë : qe se koha po avitet në logun e luftës , edhe pak çaste kemi për të dalë e vetë ma i pari kam m’u turr n’anmik”. 18. Ky citim i më sipërm më solli në kujtesë një thenie të babës tim, të fillimit të viteve shtatëdhjetë te shekullit njëzetë , që sa herë sillej biseda rreth kësaj lufte , ai thoshte se në frontin e luftës në Koplik (Çesme) kishte ardhur me një veturë Ahmet Zogu (së bashku me Bajram beg Currin ) , dhe me vrull kishte dalë nga vetura , duke hequr xhaketën e thënë: “Se kush është shqiptar i vertet mbas mejet për shkuar në front të luftës”. Ndersa ata burra që kishin ndodhur aty e kishin ndaluar duke i thënë , se jo ju nuk duhet të shkoni si ushtarë në frontin e luftës , se ju na duheni si drejtues e udhëheqës , por atje po shkojmë ne… Me siguri ky moment ka qenë simbolik e nxitës per të prekur në sedër ata shqiptarë që hezitonin disi të luftonin… (Babai im Llesh Nikollë Baci-Curraj në kohen e luftës Koplikut, ka qenë femijë, por siç thonë, fëmija mban mend shumë). M 3 gusht , në mbrëmje jugosllavët bënë perpjekje për të sulmuar , po sulmi i tyre u thye, vullnetarët shqiptarë kalun me kundërsulm Prroin e Thatë… në anën e djathtë të tij duke i marrë dy mitroloza. 19. Çetat vullnetare tashma i ishin afruar Shkrelit. Në tri ditë e para të luftimeve (1, 2 dhe 3 gusht), kishin rënë duke luftuar kundër ushtrisë serbo-malazeze 10 vullnetarë, ndërsa raportohej se kishin mbetur të plagosur 21 të tjerë. Të rënët shqiptarë në luftë shenohet se kishin qenë nga qyteti i Shkodres dhe malësorë: Mustafa Alivoda-mullis nga Shkodra , Ali Rexhep Spahija -dyqanxhi nga qyteti , Can Osmani e Zeqir Beqja nga Ura e Shtrenjtë (Postribë), Oso Meta nga Rrjolli , Lukë Nika , Zef Prela , Kolë Nika , Prekë Dashi e Kolë Dushi nga Hoti. 20. Vullnetarë shqiptarë humbjet më të mëdha i kishin pasur kur muarën kodrat e Koplikut.. Jugosllavët në dhjetëditëshin e parë të luftës , shënohet se kanë pasur 300 të vrarë e të plagosur. 21.

Nga një dokument i kohes mesohet lista e ushtrisë vullnetare të organizuar , Malësi e Madhe -Shkodër, si vijon: Rapsha e Hotit 120, Traboini 103, Gruda 32, Kastrati 307, Shkreli 148, Rrjolli 113, Buza e Ujit 34, Reçi e Lohja 132, Drishti 76, Boksi 76, Suma 32, Kosova 160, Grizha 76, Kopliku 30, Sheldia 24, Shllak e Temal 90, Jubani 15, Xhandarë të HB (Hasan Bushatit)130, Parruca 36, Perashi i Vogël 22, Dudasi 10, Rus i Vogël HM 29, Rus i Madh 18 , Rush i Vogël (S) 58, Rus i Vogël (N) 63, Qafa 10, Tophana 35, Ndocej 23, Rus i Madh (përsëri) 52, Bahçallek 10, Katolikët e Shkodrës 72, Hylli i kuq 6, Xhibali 1568 vullnetarë. Veç këtyre marrin bukë edhe të tjerë , që janë në sherbim të Intendancës. 22. Ndersa Kelmendi me në krye Prekë Calin ishte pozicionua në mbrojtje të trojeve të veta nga sulmet (më shumë tinzare) të çetave kryesisht malazeze që prej kohës kërkonin të pakten të bënin të tyre Vermoshin… Në këtë kohë të rinjët Shkodran (muslimanë e katolikë)…. krijuan grupin e Çiklisteve –Korierëve. Ku u dalluan Simon Rranxi ,Muhamet Haxhia , Loro Nika , Qazim Mesi , Kolë Çuni e tjer. Ndihmë të madhe dha mbrapavija . Musa Juka si kryetar bashkie u dallua për organizimin e mirë e serioz të furnizimit të frontit me ushqime e ujë (me karroca)… Doktor Sadetini themeloi shoqaten “Hylli i Kuq” , për të ndihmuar të plagosurit. Ahmet Zogu, së bashku me patriotin e njohur Bajram Currin, që ditet e para të muajit gusht do të vinte pranë shtabit të mbrojtjes të vendosur në Çesme të Koplikut , në shtëpi (diku shenohet han) te Zef Lucë Mullisit… Me Ahmet Zogun, kur kishte ardhur pranë shtabit , në Çesme të Koplikut u bënë edhe fotografi. 23. Që me 01 gusht me porosi të Ahmet Zogut, pranë bashkisë Shkodër ishte krijua komisioni Përkujdestar i Ushtrive Vullnetare , i cili do të lunate rol të rëndësishëm në furnizimin e frontit të luftës. Komisioni përbëhej prej 7 vetash : Musa Juka – kryetar i bashkisë , Ndrekë Vogli- nënkryetar i bashkisë , Jonus Repishti , Elez Sokoli , Kolë Çoba , Lec Boriçi e Loro Pistulli. 24. Me shtimin e numrit të vullnetarëve komisioni do të zmadhohej e të kthehej në një intendencë me përbërje: Musa Juka , Pjetër Kola , Elez Sokoli , Jonus Repsishti , Patuk Saraçi , Het Gjyrezi , Zenel Mandiqi , Kolë Gjinaj e Halit Rroji. 25. Komisioni Përkujdestar i ushtrive vullnetare pati pranë tij një grup me qytetarë shkodranë e nga fshatrat e Bregut të Bunës , të cilët , fshehurazi permes ushtarëve jugosllav kalonin kufirin në bregdetin jugosllav e blinin fishekë austriakë. Në punën e tyre ndihmoheshin nga popullata shqiptare e Ulqinit , Tivarit, Krajës. Me trastet e ngarkuara me fishekë, përmes zonave të armikut ktheheshin në Shkodër. 26. (Në dokumentin e mësipërm të vullnetarëve nuk janë të shënuara forcat vullnetare nga Kopliku i Siperm , Bogiq , Palvar e Dobre , të cilat sipas trashigimisë gojore përbëheshin nga 98 vullnetarë , dhe mendoj se bëjnë pjesë te “shënimi” i dokumentëve të tjerë, ndërsa nga Kopliku Qëndër shënohen 30 vullnetar). Siç shihet nga lista e më sipërme , shumica e forcave vullnetare në vijen e parë të frontit kundër ushtrisë pushtuese Jugosllave (në fakt serbo-malazeze) ishin nga Malësia , madje edhe nga ato troje që nga viti 1913 i kishte aneksuar Mali i Zi. Duke pasur parasyshë se shumica e forcave vullnetare të Malësisë, ishin rrjeshtuar në formacionet e ushtrisë mbrojtëse shqiptare me rrobat e tyre civile , do të kerkohej që keto forca të veshen me rrobat e ushtrisë shqiptare. Këtë e tregon një dokument i asaj kohe nga i cili kërkonte: “Për nevoja t’ushtarëve (kupto vullnetarëve N.B.) , të Hotit , të Grudës , të Kastratit , të cilë gjenden në front e janë pa veshë, lypen 280 palë pantollona , 280 palë këmisha e të paana, 60 tabare e disa copa batanije.” 27. Forcave mbrojtese të Malesisë u prinin : Deli Meta , Luc Nishi, Zef Prel Martini, Palok Traboini, Tom Nikollë Hasanaj , Kolë Maçi–Hot , Gjokë Dodë Preçi , Gjelosh Gjoka , Gjeto Daka , Dedush Marashi –Kastrat , Prekë Cali-Kelmend, Zef Martin Ivezaj dhe Prekë Dedë Gjolaj-Grud , Pretash Zeku Ulaj-Kojë, Vatë Marashi (Vrith) e Kanto Marashi (Zagore)–Shkrel , Nuz Sokol Bajraktari , Tomë Kolnikaj , Keq Sadik Balaj – Reç , Zekë Ujka (Dodç), Bajram Hyseni (Linaj) , Bisho Abdyl Sulaj – Gruemire, Islam Hajdari (Leporosh), Oso Met Beqiraj (Egç-Rrjoll) , Sylo Kurt Selmani (Burgaj-Rrjoll) Selman Bajram Ramcaj (Gruemirë-Çesme) , Smajl Delia e Tomë Dedë Sina –Lohe Siperme, Tafil Bejtja e Qerim Zymeri Kopliki Siperm , Mustaf Bishi -Lohe e Poshtme, ndërsa Kelmendit i printe “piramida” e gjallë me ne krye Prek Calin me shokët e tij të atdhetarisë Gjon Ucë Bajraktarin , Ucë Turkun, Lucë Mark Gjeloshin, Mark Tomë Pllumajn, Fran Bracaj , Tomë Bikaj, Mirash Gjoken , e tjerë , që qendronin në mbrojtje të trojeve te veta nga sulmet e herë-pas-hershme të serbo-malazezeve. Ndersa Shkodres me rrethina u prinin : Sylço beg Bushati, Zef Serreqi , Hamit Gjylbegu , Adem Haxhia e Can Osmani (Postribe) ,Vat Sokoli (Shalë) , Shuk Gurakuqi , Shan Deda, Muharrem Kazazi, Zef Serreqi , Qamil Kadri Boksi , Dyl Grizha , Maliq Bushati , Maliq Sokoli , Nokë Gjeloshi , Rasim Gjyrezi , Taip Shkodra , Rexhep Shala , Man Hoti , Dom Loro Caka , Xhemal Bushati , Pater Ciril Cani , Oso B. Kopliku , 28. e tjer… Ndersa gatishmerinë e malësorve , shkodranëve e më gjërë në mbrojtje të trojeve tona e shprehin mrekullisht vargjet lapidare të poezisë “Nëna Shqyptare” te shkruar me 01 gusht (1920) ,ku nder te tjera citoj :

“E po ngas ,po si vetima / Ku rreh topi e rreh martina .

Ku luftojne vllaznit e mi / Per liri t’bukres Shqypni ….

Edhe thirri me fuqi:/ Lamtumirë , shpi e bagëti ,

Lamtumirë , o male t’mia , Se me vdekë sot m’thërret Shqipnia”. 29.

Betejat mbrojtëse të shqiptarëve, në luftën mbrojtëse kundër ushtrisë shovene serbo-malazeze vazhduan deri me 14 shkurt 1921, kur ushtria shovene serbo-malazeze u detyrua të tërhiqet në kufirin e vittit 1913.. Nga këto beteja, në këtë kujtesë mendova të “veçoj” betejen luftarake të dates 20 shtator 1920, ku trimi hotjan Zef Prelë Martini, i plagosur gjatë luftimeve detyrohet të “ngujohet” në Llazan në shtepinë e Lush Pepë Smakajt (me origjinë nga fisi Ivezaj të Grudës), i cili pa hezitim , siç e kanë pasur traditë malësorët ja lënë Zefit shtepinë e tij për ta kthyer në një kullë baroti që do ti ngjante asaj të Oso Kukës në Vraninë të shek.XIX. Nga kjo shtepi-kullë, Zef Prelë Martini i rrethuar, do të luftonte trimërisht e heroikisht për orë të tëra kundër ushtrisë serbo-malazeze , duke vrarë katër ushtarë e një oficer armiqë e plagosur të tjerë. Për të kapur të gjallë Zef Prelë Martinin e plagosur, serbo-malazezët përdorin dredhinë e një majori shqiptar , shrbëtor në ushtrinë serbo-malazeze, ku pas dorzimit në besë të pabesëve, ata e vrasin në Badër të Mehajve-Kopli, aty ku edhe sot ka një memorial në formen e një lapidarit të vogël. Prej kohësh data 20 shtator është miratuar nga pushteti Lokal e më gjërë, për të përkujtuar e nderuar luftën e Koplikut….

Në keto shënime- kujtese për Luftën e Koplikut 1920, unë nuk po mund të lë pa cilësuar se barren kryesore të kësaj lufte e mbajti Malësia e Madhe , jo vetëm se fronti kryesor i luftës kundër shovenëve serbo-malazez ishte në trojet e Malësisë, por edhe si vijim i traditës shekullore në mbrojtje të trojeve shqiptare. Në frontin më të vështirë të kësaj lufte qëndronte Hoti , Kastrati dhe e gjithë Malësia e më gjërë. Në këtë luftë dhanë jetën 77 dëshmorë (të evidentuar nga unë, mundet të jenë edhe më shumë) nga të cilët 62 nga Malësia e Madhe me Rranxat e saja , 14 nga Shkodra e Postriba dhe 1 nga Dukagjini, si dhe u plagosen dhjetra malësorë , shkodranë e tjerë… 40 të rënëve të kësaj lufte u është dhënë titulli dëshmorë i Atdheut gjatë viteve 1989-1990 , ndersa 37 të rënëve të tjerë pritet tu jepet …

V00: Me rastin e 100 vjetorit të kësaj lufte mbrojtëse, unë kam botuar Librin me titill “Lufta e Koplikt 1920 dhe ngjarjet që i paraprijnë”, një libër me rreth 200 faqe të bazuar në 344 referenca… Në liber janë “memorizua”, dhjetra beteja luftarake dhe diplomatike, si dhe emrat e shumë trimave luftëtar e veçanarisht të atyre që dhanë jeten në këtë luftë.

REFERENCAT:

1.http://www.lajmishqip.com/?p=15859, Eugen Shehu, po aty, Arkivi Qendror i Shtetit-Tiranë.Fondi Komiteti i Kosovës, dosja 14 , dokumenti 707.

2.Mentor Quku , Lufta e Koplikut 1920, kumtesa e referate, fq.40 , Botime Camaj-Pipa , Shkodër 2010.

3.AQSH, F.nr. 252, viti 1920, dosja 115, njoftim i zyrës së krahinarit të Shkrelit në Katund të Kastratit, dt.30.7.1920.

4.AQSH,F.nr.646 , dosja 22 , viti 1920 , letër për kryeministrin nga Shkodra.

5.AQSH,F.nr.260,, dosja nr.18 , viti 1920….

6.Revista “Agimi” , nr.5,fq.76, shtator 1920.

7.Xhevat Repishti , Lufta për mbrojtjen e Shkodrës në vitet 1919-1920 , fq.197 , sh.b “Camaj Pipa” , 1998. dokument i cituar.

8.AQSH, F.nr. 252, viti 1920, dosja 115, letër e zyrës së krahinarisë së Shkrelit…dt.30.7.1920.

9.Rev. “Agimi” , nr.5, fq.75-76 , viti 1920.

10.Hamdi Bushati , Shkodra dhe Motet ,vll.I. fq.472, Shkodër 1998.

11.Xhevat Repishti , po aty, fq.205-206.

12.Gjon Zeka , Nëpër Lufta në Liri ; Kopliku në vitin 1920-1921, fq.28 , Shtypshkronja “Nikaj”, Tiranë 1932.

13.Xhevat Repishti , po aty fq.206-208 , dokument i cituar, Gjon Zeka , po aty , fq.29.

14.Gjon Zeka , po aty, fq.29.

15.Hamdi Bushati , po aty , fq.473-474.

16.Xhevat Repishti , po aty ,fq.209 , shenime mbi luftën e Koplikut , të mbledhura nga autori Xh.R. prej pjesmarrësve në luftë , fleta 2-3 të dhëna nga Hamit Gjylbegu , mars 1970.

17.Xhevat Repishti , po aty ,fq.209-210.

18.Gjon Zeka , po aty, fq.29.

19.AQSH f.n. 252 , viti 1920, dosja nr.115, , dok.nr.38, fq.34, tel. nga Shkodra , date 04 gusht 1920.

20.AQSH,F.n.260, viti 1920, dosja nr.18 , dok. Nr.800100, date 05.08.1920, Revista “Agimi”, nr.5, fq.80 , viti 1920.

21.Gazeta “Populli”, nr.73 , date 14 gusht 1920.

22.AQSH f.n.260,viti 1920,dosje nr.26 dt.13.8.1920, leter e intendancës Koplik , komandës të trupave vullnetare ,Çesme-Koplik.

23.Hamdi Bushati , Shkodra dhe Motet vll.I , traditë , ngjarje njerëz, fq.472-473, Shkodër 1998.

24.AQSH,F.n.646, viti 1920 ,dosja nr.120, shkresë e Përlimitares (bashkisë) Shkodrës , nr.7607 /1 , dt.01.08.1920.

25.AQSH,F.n.646, viti 1920…., shkresë nr.7607/2 , derguar Musa Juka Ahmet Zogut me dt.06.08.1920.

26.Xhevat Repishti , po aty, fq.224 , shenime mbi luftën e Koplikut , të dhëna të mbledhura nga ne,fleta 20, kujtime të Ibrahim Krajës, pjesmarrës në luftë.

27.AQSH, F,nr.646 , dosja nr.32, viti 1920, shkresë e komisionit përkujdestar, derguar intendancës.

28.Revista “Nëna Shqyptare”, nr.2 ,viti 1920.

29.Revista “Nëna Shqyptare”, nr.2 ,viti 1920.

Narcisi i shekullit të 21-të

September 20, 2023 by s p

Rafael Floqi */

“…Narcisi nuk është njësoj si arroganti. Një person i kotë i shikon të tjerët me përçmim. Ai i nënçmon ata. Nga ana tjetër, narcisistët mbivlerësojnë të tjerët; Sepse ai sheh imazhin e tij në sytë e të gjithëve dhe dëshiron ta zbukurojë atë imazh.” – Milan Kundera

“Në përrallën e lashtë greke të Narcisit, një gjuetar i ri, i admiruar për bukurinë e tij të pashoqe, përbuzste shumë njerëz që e duan dhe e ndjekin. Midis tyre është Echo, një nimfë fatkeqe – e cila, pasi ka bërë një mashtrim me një nga perënditë, ka humbur aftësinë e saj për të folur, përveç fjalëve të thëna tashmë nga një tjetër. Ndonëse fillimisht i mahnitur nga një zë që pasqyronte zërin e tij, Narcisi në fund e refuzon përqafimin e Ekos.

Zoti Nemesis më pas mallkon Narcisin, duke e bërë atë të dashurohet me reflektimin e tij në një pellg uji. Narcisi bëhet i pashpresë i magjepsur me imazhin e tij, të cilin ai beson se është një tjetër qenie e bukur, dhe shqetësohet, kur sheh se nuk mund t’i kthejë dashurinë e tij Ekon. Në disa versione të legjendës, ai humbet i bllokuar para ngjashmërisë së tij, duke vdekur nga etja dhe uria.”

Në vitet 1960 dhe 1970, psikanalistët Heinz Kohut dhe Otto Kernberg skicuan atë që tani njihet si “modeli i maskës” i narcisizmit. Ai supozon se tiparet madhështore, si arroganca dhe vetëbesimi fshehin ndjenjat e pasigurisë dhe vetëvlerësimit të ulët.

Edicioni i vitit 1980 i Manualit Diagnostik dhe Statistikor të Çrregullimeve Mendore (DSM), referenca kryesore e përdorur nga klinicistët sot në SHBA, pasqyron po atë pasqyrë, duke përfshirë veçori të cenueshme në përkufizimin e tyre, megjithëse theksoi veçoritë madhështore. Prandaj, në versionet e mëvonshme të DSM-së iu kushtuan më shumë rëndësi karakteristikave madhështore: – të tilla si një ndjenjë e ekzagjeruar e rëndësisë së vetvetes, një preokupim me fantazitë e suksesit dhe fuqisë së pakufizuar, një nevojë e tepruar për admirim dhe mungesë ndjeshmërie.

Ç’ka mund të mendoni për një narcisist?

Disa njerëz mund të paraqesin Donald Trump, ndoshta, ose Elon Musk, të cilët të dy shpesh etiketohen si të tillë në mediat sociale. Ose ndoshta kryeministrin e Indisë, Narendra Modi, i cili dikur kishte veshur një kostum me shirita, me emrin e tij të thurur me shkronja të vogla ari në çdo prej shiritave pa pushim.

Por shanset janë, që të keni hasur në një narcisist janë më të mëdha, ata ndodhen pranë nesh, në shoqërinë tonë në familjet tona në punën tonë, edhe ata nuk dukeshin aspak si Trump, Musk apo Edi Rama. Deri në 6 për qind e popullsisë së SHBA-së, kryesisht meshkuj, vlerësohet të kenë pasur çrregullime të personalitetit narcisist, gjatë një periudhe të caktuar të jetës së tyre. Dhe gjendja e tyre manifestohet në mënyra konfuze të ndryshme. Njerëzit me narcizëm “mund të jenë madhështorë ose të neveritshëm ndaj vetvetes, të ekstravertuar ose të izoluar nga shoqëria, drejtues të industrisë si Musk ose të paaftë për të mbajtur një punë të qëndrueshme, qytetarë model ose të prirur për aktivitete antisociale”, kjo sipas një dokumenti rishikues për diagnostikimin e këtij çrregullimi të sjelljes.

Psikologët klinikë vërejnë disa dimensione në të cilat narcisistët ndryshojnë. Ata mund të funksionojnë jashtëzakonisht mirë, me karriera të suksesshme dhe jetë sociale të gjallë, ose shumë të dobët. Ata mund të kenë (ose jo) çrregullime të tjera, duke filluar nga depresioni në sociopatia. Dhe megjithëse shumica e njerëzve janë të njohur me versionin “madhështor” të narcisizmit – siç shfaqet nga një person arrogant dhe pompoz që kërkon vëmendje – çrregullim i cili vjen gjithashtu me një formë “të cenueshme” ose “të fshehtë”, kur individët vuajnë nga shqetësime të brendshme dhe kanë luhatje në vetëvlerësimin e tyre. E përbashkëta e këtyre të kundërtave në dukje, është se ata kanë një preokupim ekstrem për veten e tyre.

Ndjenja e madhështisë ose e rëndësisë së vetvetes

Madhështia është karakteristika përcaktuese e narcisizmit. Më shumë se vetëm arrogancë apo kotësia, madhështia është një ndjenjë joreale e epërsisë. Narcisët besojnë se janë unikë ose “të veçantë” dhe mund të kuptohen vetëm nga njerëz të tjerë të veçantë. Për më tepër, ata janë shumë të mirë për çdo gjë mesatare apo të zakonshme. Ata kërkojnë të shoqërohen dhe të shoqërohen vetëm me njerëz, vende dhe gjëra të tjera me status të lartë.

Narcisët gjithashtu besojnë se ata janë më të mirë se të gjithë të tjerët dhe presin njohje si të tillë – edhe kur nuk kanë bërë asgjë për ta fituar atë. Ata shpesh do të ekzagjerojnë ose gënjejnë plotësisht për arritjet dhe talentet e tyre. Një person narcis i tillë që nuk ka bërë asgjë serioze për t’u vlerësuar në një organizmi shoqëror të komunitetit, vetëm se kishte mbajtur flamurin në një parakalim, kërkonte t’i përmendej emrin, sikur kishte zbuluar rrotën.

Dhe kur flasin për punën ose marrëdhëniet, gjithçka që do të dëgjoni është se sa shumë kontribuojnë, sa të shkëlqyer janë dhe sa me fat janë njerëzit në jetën e tyre që i kanë, dhe kjo i bën ata qesharakë. Ai është ylli i padiskutueshëm dhe të gjithë të tjerët në rastin më të mirë janë ca si lojtarë. Vetëm mos përmendja e emrit, i shkaktoi njërit syresh, një diarre fjalësh kundër personave, që nuk kishin lidhje fare me të vetëm se s’i kishin përmendur emrin në një shkrim. Ti mund të shndërrohesh në armikun e tij papritur vetëm pse nuk i përmend emrin. Këtyre njerëzve u lë këtë këshillë “”Duaje veten si narcisi, por mos harro, ka një botë të tërë përtej reflektimit tënd.”

Narcisi jeton në një botë fantazie që mbështet iluzionet e tij të madhështisë

Meqenëse realiteti nuk e mbështet pikëpamjen e tyre madhështore për veten e tyre, narcisistët jetojnë në një botë fantazie të mbështetur nga shtrembërimi, vetë-mashtrimi dhe të menduarit magjik. Ata rrotullojnë fantazitë e tyre vetë-lavdëruese të suksesit të pakufizuar, fuqisë, shkëlqimit, atraktivitetit dhe dashurisë ideale , që i bëjnë ata të ndihen të veçantë dhe nën kontroll. Këto fantazi i mbrojnë ata nga ndjenjat e zbrazëtisë së brendshme dhe të turpit, kështu që faktet dhe mendimet që i kundërshtojnë, ata i shpërfillin ose i racionalizojnë. Çdo gjë që kërcënon të shpërthejë flluskën e fantazisë së tyre përballet me mbrojtje ekstreme dhe madje me tërbim, kështu që ata mësojnë të ecin me kujdes rreth mohimit të realitetit, ata hartojnë zinxhirë letrash dhe postimesh si libra me “dacibao” në mediat sociale me sulme keqdashëse pa fund, edhe pse pak kush u kushton rëndësi, ose nuk i vlerëson fare, mjaft që ata të ndjehen të realizuar në qëllimin e tyre. Ata e quajnë veten Heminguej të fletërrufeve, për çështje që ata mendojnë se kanë të drejtë, për organizime shoqërore e shoqata për të cilat ata mendojnë se janë të paracaktuar nga fuqi të mbinatyrshme t’i drejtojnë.

Dhe kur për njërën apo tjetrën arsye, të drejtë apo të gabuar, kur gjenden para një presioni juridik apo social, përpiqen të gjejnë “tabela të tjera “ shënimi, që mund të lidhen ose jo me pikësynimin kryesor vetëm për t’i paragjykuar. Pak ka rëndësi nëse është diskutim për një shkrim me temë patriotike, politike, artistike apo një artikull për modën, apo për një film si Barbie. “Nuk është rastësi që narcisistët dhe altruistët shpesh kanë një tërheqje magnetike ndaj njëri-tjetrit. E shihni sa përfekte është përshtatja? Altruisti e ndjen nevojën për t’u shërbyer me vetëmohim të tjerëve dhe kjo është pikërisht ajo që dëshiron narcisi. Narcisët duan të adhurohen dhe të kënaqen në çdo mënyrë të mundshme, dhe kjo është pikërisht ajo që ofrojnë altruistët, duke menduar se kjo tregon virtytin e tyre moral.” Ndaj altruistët bien viktima të tyre.

Narcisi ka nevojë për lavdërim dhe admirim të vazhdueshëm

Ndjenja e epërsisë së një narcisi është si një tullumbace që humbet gradualisht ajrin pa një rrymë të qëndrueshme duartrokitjesh dhe njohjesh për ta mbajtur atë të fryrë. Komplimentet e herëpashershme nuk mjaftojnë. Narcisët kanë nevojë për ushqim të vazhdueshëm për egon e tyre, kështu që ata e rrethojnë veten me njerëz që janë të gatshëm të kujdesen për dëshirën e tyre obsesive për afirmim. Këto marrëdhënie janë shumë të njëanshme. Ata kërkojnë takime në Zoom me miqtë potencialë apo krerë bishtat apo për aleatë për motive të tjera kundër kundërshtarëve të tyre, madje, edhe kur mbeten në Zoom pa ndonjë boom – organizator a moderator pa ndjekës. Gjithçka ka të bëjë me atë që admiruesi apo fansi mund të bëjë për narcisin, dhe asnjëherë anasjelltas. Dhe nëse ndonjëherë ka ndonjë ndërprerje ose pakësim në vëmendjes dhe lavdërimin e admiruesit, narcisi e trajton atë si një tradhti. Mjaft të shihni lojërat me Big Brother me ndjekësit me fansat. Në një event, p.sh. në Michigan një personazh “kallp” i realitetit TV idilik, fals të mediave shqiptare “ Luisi” bënte foto me fansat për 50 dollarë, gjë që nuk e bëjnë as yjet e Hollivood-it dhe as një artist shqiptar.

Narcisi dhe ndjenja e së drejtës

Për shkak se ata e konsiderojnë veten të veçantë, narcisistët presin një trajtim të favorshëm, si të drejtë e tyre. Ata vërtet, besojnë se çfarëdo që ata duan, duhet të marrin. Ata gjithashtu presin që njerëzit përreth tyre të përmbushin automatikisht çdo dëshirë dhe tekat e tyre. Kjo është vlera e tyre e vetme. Nëse nuk parashikoni dhe përmbushni çdo nevojë të tyre, atëherë jeni të padobishëm. Dhe nëse keni nerva të sfidoni vullnetin e tyre ose “me egoizëm” të kërkoni diçka në këmbim, përgatituni për agresion, zemërim ose një shpatull të ftohtë.

“Narcisistët konsumohen duke mbajtur një vetvete të rreme të cekët ndaj të tjerëve. Ata janë shpirtra të gjymtuar emocionalisht që janë të varur nga vëmendja. Për shkak të kësaj ata përdorin një mori lojërash, për të marrë adhurim. Mjerisht, ata janë krijesat më të paperëndishme të Zotit, sepse nuk tregojnë pendim për veprimet e tyre, nuk ndërmarrin hapa për t’u korrigjuar, ose nuk kanë ndjeshmëri për të tjerët. Ata janë moralisht të falimentuar. Narcisistët nuk do t’ju thonë kurrë të vërtetën. Ata jetojnë me frikën e braktisjes dhe nuk mund të përballen me turpin e tyre. Prandaj, ata do të shtrembërojnë të vërtetën, do ta minimizojnë sjelljen e tyre, do të fajësojnë të tjerët dhe do të thonë gjithçka që duhet për të mbetur viktimë. Ata janë mjeshtër manipulues dhe artistë, që nuk besojnë se ju jeni mjaft të zgjuar për të kuptuar thellësinë e pabesisë së tyre. Nevojat e tyre do të jenë gjithmonë më të rëndësishme sesa t’ju thonë ndonjë të vërtetë që nuk është në favorin e tyre.

Shpesh narcisi beson se njerëzit e tjerë po e “mashtrojnë atë”, duke shfrytëzuar shfaqjet emocionale për të arritur një qëllim. Ai është i bindur se “ndjenjat” e tyre të gjoja janë të bazuara në motive të fshehta, jo emocionale. Përballë emocioneve të vërteta të njerëzve të tjerë, narcisi bëhet dyshues dhe i turpëruar. Ai ndihet i detyruar të shmangë situata të mbushura me emocione, ose më keq, përjeton rritje të agresionit pothuajse të pakontrollueshëm në prani të ndjenjave të shprehura. Ata i kujtojnë se sa i papërsosur është dhe sa keq i pajisur. Një narciz i tillë sikur ai fëmija që humbet qëllimin apo lojën e tij të preferuar, mundet që në një mbledhje organizate në një tre orë mbledhje e diskutime mund të arrijë të zërë më shumë se gjysmën e kohës. Ata edhe pse mund të kenë të drejtë në ndonjë aspekt që asaj që parashtrojnë mënyra se i paraqesin dhe shtrojnë faktet dhe ato të drejta dhe imagjinata e tyre përtej konspiracionit i bën ata dhe tezat e tyre të pabesueshme. Kjo pasi sipas Sam Vaknin, “Vetë-dashuria malinje: Narcizmi i rishikuar”: “Ju kurrë nuk do ta merrni të vërtetën nga një narcisist. Gjëja më e afërt që do t’i afroheni është një histori që ose i bën ata viktima ose heronj, por kurrë zuzarë.”

Narcizët i shfrytëzojnë të tjerët pa ndjerë faj apo turp

Narcisët nuk e zhvillojnë kurrë aftësinë për t’u identifikuar me ndjenjat e të tjerëve – për ta vënë veten në vendin e njerëzve të tjerë. Me fjalë të tjera, atyre u mungon empatia. Në shumë mënyra, ata i shohin njerëzit në jetën e tyre si objekte që janë aty për t’u shërbyer nevojave të tyre. Dhe si pasojë, ata nuk mendojnë dy herë për të përfituar nga të tjerët, për të arritur qëllimet e tyre. Ndonjëherë ky shfrytëzim ndërpersonal është aq keqdashës, por shpesh është thjesht i pavëmendshëm. Narcisët thjesht nuk mendojnë se si sjellja e tyre ndikon tek të tjerët. Dhe nëse ua vini në dukje, ata ende nuk do ta kuptojnë me të vërtetë. E vetmja gjë që ata kuptojnë janë nevojat e tyre për dukje. Një herë një mik i tha një narcisi , se “Boll më nuk u lodhe, se ti e di se nuk do të arrish gjë më këtë lojë që ke nisur.” Dhe ky i fundit iu përgjigj, “E di por veç dua me nxjerrë kunj.”

Narcisi shpesh poshtëron, frikëson, ngacmon ose i nënçmon të tjerët

Narcisët ndihen të kërcënuar sa herë që takojnë dikë që duket se ka diçka që u mungon, veçanërisht ata që janë të sigurt dhe të njohur. Ata janë gjithashtu të kërcënuar nga njerëz që nuk i përkulen ose që i sfidojnë në çfarëdo mënyre. Mekanizmi i tyre mbrojtës është përbuzja. Mënyra e vetme për të neutralizuar kërcënimin dhe për të mbështetur egon e tyre të rënduar është t’i ulin njerëzit edhe pse deri dje i kishin konsideruar miq, apo madje familjarë. Ata mund ta bëjnë këtë në një mënyrë si një padron ose me shpërfillje, si për të treguar se sa pak, ka rëndësi personi tjetër për ta. Ose ata mund të shkojnë nga një sulm me fyerje, sharje, ngacmime dhe kërcënime për ta detyruar personin tjetër t’u kundërvihet.

Në fillim të viteve 2000, Aaron Pincus, një psikolog klinik në Universitetin Shtetëror të Pensilvanisë, vuri re se ky fokus mbi madhështinë nuk përfaqësonte saktësisht atë që ai po shihte te pacientët narcisistë. Që atëherë, studiuesit kanë zbuluar se të dy dimensionet e narcisizmit janë të lidhura me atë që psikologët e quajnë “antagonizëm”, i cili përfshin egoizmin, mashtrimin dhe pashpirtësinë. Por madhështia lidhet me të qenit këmbëngulës dhe kërkimin e vëmendjes, ndërsa cenueshmëria tenton të përfshijë neuroticizëm dhe vuajtje nga ankthi, depresioni dhe vetëdija. Narcizmi i cenueshëm gjithashtu shkon më shpesh së bashku me vetëdëmtimin (i cili mund të përfshijë tërheqjen e flokëve, prerjen, djegien dhe sjelljet e lidhura me to, të cilat gjenden gjithashtu te njerëzit me BPD dhe rrezikun e vetëvrasjes sesa formën madhështore.

Dy manifestimet e narcisizmit lidhen gjithashtu me lloje të ndryshme problemesh në marrëdhënie. Në gjendjen madhështore, njerëzit me NPD mund të jenë më hakmarrës dhe dominues ndaj të tjerëve, ndërsa në fazat e cenueshme ata mund të jenë më të tërhequr dhe më të shfrytëzueshëm.

Eliziri i vetëvlerësimit

Jacob Skidmore, një 23-vjeçar me këtë sindromë që drejton portalin “The Nameless Narcissist” në disa platforma të mediave sociale, thotë se ai shpesh kthehet nga ndjenja madhështore në vulnerabël, ndonjëherë disa herë në ditë. Nëse ai po merr vëmendje pozitive nga të tjerët ose i arrin qëllimet e tij, ai përjeton “marrëveshje” madhështore kur ndihet i sigurt dhe i sigurt. “Është pothuajse një ndjenjë euforike,” thotë ai. Por kur këto burime të egos rriten – diçka që ai i referohet si “eliksiri i vetëvlerësimit” – thahen, ai e gjen veten duke rrëshqitur në nivele të ulëta kur një ndjenjë dërrmuese turpi mund ta ndalojë atë edhe që të dalë nga shtëpia e tij. “Kam frikë të dal jashtë sepse ndihem sikur bota do të më gjykojë mua apo diçka tjetër, dhe është e dhimbshme,” thotë Skidmore. “Më duket sikur po më godasin me thikë në gjoks.”

Dëshira për të mbushur vetëvlerësimin ka nxitur shumë nga sjelljet më madhështore “S”, pavarësisht nëse ishte duke e bërë veten lider de facto të grupeve të shumta shoqërore ku ai e quajti veten “Perandori” dhe ndëshkonte ata që e zemëruan atë ose krijonte marrëdhënie thjesht për hir të rritjes së vetëvlerësimit të tij. Skidmore nuk është paraqitur gjithmonë në mënyra madhështore: kur ishte më i ri, ai ishte shumë më i ndjeshëm dhe i pasigurt nga jashtë. “Më kujtohet që shikoja veten në pasqyrë dhe mendoja se sa i neveritshëm isha, dhe sa shumë e urreja veten,” më thotë ai. Ndaj për të kuptuar narcizin duhet të shikojmë nëse ai është bullizuar në fëmijëri.

Çfarë do të thotë termi narcisist madhështor?

Narcizmi madhështor është një model i karakterizuar nga ndjenja të ekzagjeruara të epërsisë, të drejtës, vetëvlerësimit, një nevojë obsesive për admirim dhe mungesë ndjeshmërie ndaj të tjerëve. Narcizizmi madhështor njihet edhe si “narcisizëm i hapur”. Megjithëse nuk pasqyrohet në diagnozën zyrtare të çrregullimit të personalitetit narcisist (NPD) në Manualin Diagnostik dhe Statistikor të Çrregullimeve Mendore (DSM-5-TR), përgjithësisht konsiderohet se narcisizmi patologjik mund të shfaqet me nëntipe të ndryshme – narcisizmi madhështor është një prej tyre. llojet. Një narcisist madhështor është dikush që shfaq një ndjenjë të tepruar të rëndësisë për veten në një mënyrë shumë të dukshme dhe të dukshme. Ndjenja e tyre e fryrë e vetëvlerësimit shpesh vjen në kurriz të marrëdhënieve ose aktiviteteve që do t’u sjellin dobi në mënyra të tjera. Ata mbështeten shumë tek të tjerët për të vërtetuar rëndësinë e tyre – madje shkojnë aq larg, sa të mashtrojnë të tjerët në mënyrë që të fitojnë admirim dhe njohje prej tyre.

Narcisët madhështorë priren të jenë manipulues, shfrytëzues dhe nuk kanë ndjeshmëri për ata që i rrethojnë. Sipas Alena Scigliano, M.S.Ed., LPC, psikoterapiste e licencuar, autore, folëse dhe eksperte klinike në abuzimin narcisist, “Narcisistët madhështorë janë zakonisht llojet e narcisistëve që janë ata që largues, më të mëdhenj se jeta normale, karizmatikë dhe tërheqin të tjerët në orbitën e tyre. Janë ata që dëshironi të jeni pranë dhe që ju bëjnë të ndiheni të privilegjuar kur duan të jenë pranë jush. Ata shpesh janë shumë të suksesshëm profesionalisht ose e portretizojnë veten si të tillë.” Ata duan të jenë personi më simpatik që mund të imagjinoni për sa kohë që ka diçka që ata duan të fitojnë nga ju.

Cilat janë shenjat e një narcisisti madhështor?

Shenjat e narcisizmit madhështor përfshijnë një ndjenjë të fryrë të rëndësisë për veten, një nevojë për admirim dhe njohje nga të tjerët dhe mungesë ndjeshmërie.2 Narcisët madhështorë mund të shfaqin gjithashtu sjelljet e mëposhtme:

Sjellje të ashpër ose arrogante; Histori ose arritje të ekzagjeruara; Një tendencë për të mbizotëruar bisedat ose për të nënçmuar opinionet e njerëzve të tjerë. Mos i ftoni njerëz të tillë në një debat televiziv se do të përfundoj në grushta. Ata kanë një obsesion pas parasë, pushtetit dhe prestigjit: Zemërim kur përballen me sjellje negative; Nevojë për vëmendje ose lavdërim të tepruar; Mungesë pendimi ose e fajit kur lëndojnë dikë ; Paaftësi për të pranuar kritikat, dhe Një ndjenjë të fryrë të së drejtës.

Narcisët madhështorë mund të jenë shumë të suksesshëm në jetë – për sa kohë që nevoja e tyre për vërtetim të jashtëm tejkalon çdo pasojë negative të sjelljes së tyre. Megjithatë, në planin afatgjatë, madhështia e tyre shpesh krijon më shumë probleme sesa zgjidh.

Çfarë duan narcisistët madhështorë?

Në thelbin e tyre, narcisistët madhështorë dëshirojnë dhe lulëzojnë për admirimin, njohjen dhe vërtetimin nga njerëzit e tjerë. Ata shpesh ndjejnë një nevojë të thellë për t’u parë si superiorë ose të veçantë në një farë mënyre, edhe nëse kjo nënkupton shfrytëzimin ose manipulimin e të tjerëve për të arritur njohjen që ata kërkojnë.

Sipas Scigliano, “Narcisistët madhështorë duan të ndihen të veçantë, të rëndësishëm dhe të admiruar. Ata duan të respektohen, të nderohen, të njihen si superiorë dhe të kujtohen”. Sidoqoftë, narcisistët madhështorë nuk kanë njohuri për sjelljen e tyre dhe verbojnë veten ndaj dëmit që shkaktojnë. Si të tillë, ata kurrë nuk mund të kuptojnë me të vërtetë se çfarë i shtyn ose të kuptojnë se si veprimet e tyre ndikojnë tek ata që i rrethojnë.

Narcizmi madhështor vs. Narcizmit të pambrojtur

Narcizismi madhështor është i ndryshëm nga një lloj narcisizmi i pambrojtur, i njohur, shpesh si narcisizëm i fshehtë. Miller JD, Lynam DR, Vize C, et al. Narcizmi i pambrojtur është (kryesisht) një çrregullim i neurotizmit. J Pers. 2018; 86 (2): 186-199.

Narcisët e pambrojtur kanë vetëbesim të ulët, shpesh ndihen të pasigurt dhe të papërshtatshëm. Ata mund të jenë tepër të ndjeshëm ndaj kritikave dhe të shfaqin sjellje pasive ose destruktive : si shmangia, manipulimi ose agresioni, kur ndihen të kërcënuar. Ky lloj narcizmi karakterizohet nga ndjenja e turpit, zilisë, pakënaqësisë, inferioritetit dhe vetë-dyshimit. Hulumtimet tregojnë se narcisistët e pambrojtur janë më realistë për aftësitë e tyre në krahasim me narcisistët madhështorë.

Nga ana tjetër, narcisistët madhështorë nuk vuajnë nga një ndjenjë kaq e thellë pasigurie dhe përkundrazi ndihen më të fuqishëm se ata që i rrethojnë. Në fakt, hulumtimet tregojnë se narcisistët e mëdhenj mund të injorojnë këshillat e ekspertëve dhe në të njëjtën kohë të fajësojnë të tjerët për vendimet e tyre të këqija. Ata gjithashtu kanë më pak gjasa të shqetësohen nga kritikat.

Shenjat e narcizmit madhështor dhe si ta trajtojmë atë

Një narcisist madhështor është dikush që shfaq një ndjenjë të tepruar të rëndësisë për veten në një mënyrë shumë të dukshme dhe të dukshme. Ndjenja e tyre e fryrë e vetëvlerësimit shpesh vjen në kurriz të marrëdhënieve ose aktiviteteve që do t’u sjellin dobi në mënyra të tjera. Ata mbështeten shumë te të tjerët për të vërtetuar rëndësinë e tyre – madje shkojnë aq larg sa të mashtrojnë të tjerët në mënyrë që të fitojnë admirim dhe njohje prej tyre. Narcisët madhështorë priren të jenë manipulues, shfrytëzues dhe nuk kanë ndjeshmëri për ata që i rrethojnë.

Narcisët madhështorë shpesh janë të vështirë për t’u përballuar dhe mund të shkaktojnë shumë probleme në marrëdhëniet shoqërore për vete dhe për organizime shoqërore, si Vatra për shembull.

Këtu, janë disa këshilla për të menaxhuar ndërveprimet tuaja me dikë me narcisizëm madhështor:

Vendosni kufij: Lërini ata të dinë se çfarë do të pranoni dhe çfarë nuk do të pranoni, të tilla si sjellje të papërshtatshme ose agresive. Jini të fortë, por gjithashtu lejojini ata që të ruajnë fytyrën.

Mos i merrni kritikat e tyre personalisht: Narcisët madhështorë shpesh e përdorin kritikën si një mjet kontrolli, prandaj mos e merrni për zemër.

Shmangni përfshirjen në beteja për pushtet: Narcisët madhështorë lulëzojnë me konkurrencë dhe fitore. Nëse angazhoheni, ju vetëm do të përforconi nevojën e tyre për dominim.

Merrni kohë për veten tuaj: Kaloni pak kohë larg tyre për t’u rimbushur dhe për të ruajtur një ndjenjë ekuilibri në jetën tuaj.

Kërkoni ndihmë profesionale: Nëse sjellja e personit ka një ndikim negativ në jetën tuaj, mund të jetë e dobishme të kërkoni këshillim ose terapi profesionale.

“Urrejtja është plotësuese e frikës dhe narcisëve u pëlqen të frikësohen. Ajo i mbush me një ndjesi dehëse të plotfuqishmërisë.” ― Sam Vaknin, Vetë-dashuria malinje: Narcizmi i rishikuar

Në fund të fundit, mënyra më e mirë për t’u marrë me dikë që ka narcisizëm madhështor është të qëndroni të shkëputur emocionalisht, duke vendosur kufij dhe duke shmangur “luftërat për pushtet”. Duke vepruar kështu, do të jeni më të pajisur për të menaxhuar çdo sjellje toksike që ata shfaqin në shoqëri.

Ndaj është thelbësore të shmangni gjykimet për dikë bazuar vetëm në emrin e tyre dhe në vend të kësaj të përqendroheni në veprimet dhe sjelljet e tyre kur përpiqeni të kuptoni prirjet narcisiste tek individët.

*Shkëputur nga libri im në proces ‘Psikologjia e vetvetes”

Pjesa e Parë, vijon me pjesën e dytë “ Narcisi dhe mediat sociale

• American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.) text revision. Arlington, VA: American Psychiatric Association.

• Antonino R. (2022). Personal interview.

• Bipolar disorder. (2022).

https://www.nimh.nih.gov/health/topics/bipolar-disorder#part_2262

• Isham L, et al. (2021). Understanding, treating, and renaming grandiose delusions: A qualitative study.

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7984144/

• Joseph SM, et al. (2022). Delusional disorder.

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK539855/

• Saarinen A, et al. (2022). Magical thinking in individuals with high polygenic risk for schizophrenia but no non-affective psychoses—a general population study.

https://www.nature.com/articles/s41380-022-01581-z

• Stephen A, et al. (2022). Brief psychotic disorder.

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK539912/

What Is Narcissism? Science Confronts a Widely Misunderstood Phenomenon

Credit: Deena So’Oteh

IL PICCOLO DI TRIESTE (1913) / E VËRTETA E KËRKESAVA TË ESAD PASHËS NDAJ ISMAIL QEMALIT — INTERVISTA EKSKLUZIVE ME DERVISH HIMËN, TË BESUARIN E ESADIT

September 20, 2023 by s p

Nga Aurenc Bebja*, Francë – 20 Shtator 2023

“Il Piccolo di Trieste” ka botuar, të premten 3 tetorit 1913, në ballinë, intervistën e Dervish Himës në lidhje me marrëdhëniet e ndërlikuara asokohe ndërmjet Esad Pashës dhe Ismail Qemalit, të cilën, Aurenc Bebja, nëpërmjet blogut të tij “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :

Konflikti midis Esad Pashës dhe qeverisë së Vlorës vazhdon ende.

Akuza të rënda ndaj Ismailit në një telegram drejtuar Sir Grey

(Intervista jonë me Dervish Himën)

Burimi : Il Piccolo di Trieste, e premte, 3 tetor 1913, ballinë

Udhëheqësi i njohur shqiptar Dervish Hima, i cili është njeriu i besuar i Esad Pashës, mbërriti në Trieste mëngjesin e djeshëm nga Durrësi dhe u largua nga Shqipëria, siç njoftohet dje në telegramin tonë, me një mandat të veçantë : Dervish Hima vazhdoi udhëtimin e tij për në Vjenë mbrëmë, nga ku më pas do të udhëtojë për në Romë.

Një nga redaktorët tanë pati rastin ta intervistonte për ngjarjet më të fundit shqiptare, shumë prej të cilave sqarohen me marrëveshje të reja nga fjalët e figurës autoritare shqiptare.

Dervish Hima shprehu dëshirën për të ndriçuar sadopak opinionin publik mbi kushtet shqiptare dhe u vu në dispozicion tonë në çdo mënyrë. Lexuesit sigurisht që nuk do të humbasin rëndësinë e intervistës. Redaktori ynë, duke e pyetur për situatën në Durrës, Dervish Hima u përgjigj :

— Durrësi tani është një qytet i qetë dhe i gjithë distrikti është i qetë. Esad Pasha gëzon besimin e plotë të popullsisë dhe administron qytetin dhe krahinën në mënyrë të paqortueshme. Edhe në port ka një lëvizje më të madhe, e cila na jep shpresë për të ardhmen.

— Po konflikti me Ismail Qemal Beun, kreun e qeverisë së Vlorës ?

— Nuk është zbutur. Raportet e gazetave për këtë temë janë fantastike. Esad Pasha kërkon reforma serioze nga qeveria e Vlorës, pjesë e së cilës bën pjesë edhe si Ministër i Brendshëm, dhe kërkon që Ismail Qemal Beu të japë llogari për shpenzimet e deritanishme me taksat e paguara nga populli.

— Pra është një çështje administrative ?

— Është më keq. Qeveria e Vlorës ka dështuar në detyrën e saj. Këtu është një kopje e një telegrami që i dërguam dje, sapo mbërritëm në Raguzë, Sir Eduard Grey-t. Na u desh të përdornim një qytet dalmat sepse kablloja telegrafike e Vlorës është ekskluzivisht në shërbim të Ismail Qemal Beut. Ja teksti i telegramit :

“Ne të nënshkruarit e qarkut të Mallakastrës pranë Vlorës, duke parë sistemin administrativ oriental të Ismail Qemal Beut, së bashku me të gjitha qytetet e tjera shqiptare, kemi ngritur zërin, me distriktin tonë të Beratit, për të protestuar kundër këtij sistemi, duke propozuar një administratë perëndimore me zyrtarë kompetentë. Në vend që të pranonte propozimin e popullit, Ismail Qemal Beu mblodhi banditë si Salik Murad (Sali Murati), Husni Toska (Hysni Toska), Bajdo Pristina (Bajdo Prishtina) etj. Me këta njerëz të tmerrshëm u shkatërruan fshatrat tona, na u vranë gratë dhe fëmijët. Fëmijët tanë janë në duart e banditëve. Kërkojmë drejtësi. Ismail Qemal Beu pushton kabllogramin e Vlorës dhe na pengon të dërgojmë ankesat tona te Shkëlqesia Juaj dhe në mbarë Evropën. Erdhëm në Raguzë për të tërhequr vëmendjen tuaj. Paanshmëria angleze është e njohur në mesin tonë.”

Telegrami është firmosur nga Bektash bej Cakrani dhe 25 persona të tjerë fatkeq.

— Sigurisht që është një akuzë e rëndë.

— Fatkeqësisht, kjo është e vërteta. Ju jeni të parët që njihni përmbajtjen e kësaj dërgese, por ne duhet të hedhim pak dritë. Esad Pasha, me të gjithë armiqtë e tij në portat e Shqipërisë, do një administratë të paqortueshme në shtëpi. Për këtë arsye ai u rebelua.

— Dhe cilat janë qëllimet e Esad Pashës ?

— Para së gjithash, mbrojtësi heroik i Shkodrës kërkon të bëjë të ditur se ka braktisur gradën e tij të gjeneralit të divizionit në ushtrinë turke. Ai është shqiptar dhe synon vetëm mirëqenien e Shqipërisë.

— A është e vërtetë që ai donte të shpallej Princ i Shqipërisë ?

— Është një mashtrim. Sa të pavërteta janë thashethemet e gazetave se Esad Pasha kërkon të sjellë një princ turk apo egjiptian. Nuk është absolutisht e vërtetë që Esad Pasha mbështet kandidaturën e Fuad Pashës, princit egjiptian. Në të vërtetë, ai është mbështetësi më i zjarrtë i emërimit të një princi ekspert dhe të aftë evropian dhe beson se është thelbësore që ai të bëhet brenda një kohe sa më të shkurtër të mundshme. Ne do të duhet të arrijmë në këtë gjithsesi.

— Po konflikti me Serbinë ?

— Gjithashtu në këtë drejtim mund t’ju siguroj se Esad Pasha nuk ka nxitur ndonjë incident fatkeq që ka ndodhur në kufirin verior shqiptar. Nuk është as e vërtetë që ajo lëvizje revolucionare të drejtohej nga zyrtarë të huaj, vetëm mizoritë e kryera nga serbët në vendet kufitare që ia caktuan Serbisë nga Konferenca e Londrës shkaktuan britma alarmi tek ato fise që atëherë u ngritën. Dhe aty nuk luftojnë vetëm shqiptarë, ka edhe bullgarë. Serbët nuk i lejuan bullgarët që jetonin atje as të shkonin në shkolla apo të flisnin gjuhën e tyre. Sjellja e zotërinjve të rinj ishte e tillë që justifikonte rebelimin. Për më tepër, Esad Pasha bën gjithçka për të ndaluar gjakderdhjen. Ai i shkroi Qeverisë së Serbisë me keqardhje për konfliktet dhe duke deklaruar se dëshiron që të respektohen rezolutat e Konferencës së Ambasadorëve në Londër në lidhje me caktimin e kufijve veriorë.

— A mund të më thoni diçka tjetër për udhëtimin tuaj ?

Dervish Hima buzëqeshi në mënyrë diplomatike dhe tha se rrugëtimi i tij nuk ka shumë rëndësi. Në vend të kësaj, duket se ai duhet të ketë pak. Ndërkohë, dihet se shqiptarët po këmbëngulin për emërimin e princit të tyre, e vetmja mënyrë për të sjellë paqen e qëndrueshme në atë vend të trazuar.