Archives for September 2023

Rafael Floqi/

Një traditë gati 30 vjeçare e krijuar në kushte të tjera e në rrethana të tëjera, përsëritet e përsëritet tashmë në Southfield të Miçiganit, në periferi të qytetit Detroit, që nga koha kur i ndjeri Dom Prenk Ndrevashaj dhe një grup besimtarësh katolikë themeluan Kishën Zonja Pajtore e Shqiptarëve, e cila u shndërrua në vite jo thjesht në një objekt kulti, por në një institucion të rëndësishëm të ruajtjes së kulturës dhe traditave shqiptare.

Gjatë tre ditevë në prag të Ditës së Punes ne datat 2, 3 dhe 4 Shtator, Këshilli i Kishës mban festivalin tradicional tre ditor, i cili çdo vit lartëson si vlerat fetare dhe ato kombëtare. Në një mjedis të zbukuruar këndshëm, i përtëritur në mjediset e jashtme të Kishës i përshëndet në mënyrë mjaft serioze të gjithë të pranishmit. Duken ndryshimet janë shtuar tendat është zgjedhuar mjedisi, lodrat me fryrje për luajtur fëmijët, i përshëndesin vogëlushët e kudo në këtë mjedis që frymon kuq e zi. Krahas guzhinës me aroma shijesh gatimesh e pijesh kombëtare tendat e shitësve ambulantë të që gjejnë gjithnjë kohën dhe objektet për të na kujtuar atdheun, flamurin tonë kombëtar vendlindjen tonë.

A mjafton një shqiponjë apo një bluzë T-shirt a pëlqehet ajo nga ta rinjtë. Po janë mjaft të pëlqyeshme dhe blihen thotë një djalosh që ka krijuar një biznes të tillë në New York, dhe ka ardhur për të shitur këtu. Dy vajza të reja që kanë filluar një prodhim shtëpijak ëmbëlsirash, po e lançojmë punën e tyre pikërisht këtu. Ka dhe bisneze të tjera shqiptare që nga paketa TV over IP AlbTV apo piktori pasionant invalid Ndue Gjelaj u sjell blerësve piktura dhe riprodhime të tablove me heroin tonë kombëtar. Tabloja origjinale “frymëzimi” , paraqet Fishtën dhe Marash Ucin, frymëzimin dhe lajtmotivin e poemës Lahuta e Malcisë. Sa domethënie sa atmosferë ka në atë tablo. Ndoshta mund të pranohet një sugjerim se do të ishe më mirë që dhe bizneset sponsorizues të ishin të pranishëm më shumë në njerën nga këto ditë të festivalit që t’i kushtohej vetëm atyre atyre, dita e parë e vestivalit do të ishte domethënëse.

Kulmi i festivalit ishte ditën e dielë, kjo është dita e hapjes zyrtare të festivalit, të gjithë sidomos prindërit e fëmijeve të grupeve artistike mirëpresin parakalimin e grupeve artistike të fëmijëve. Një atmosferë pritje ndjehet në ajër tek organizatorët, të cilët si Ndrec Mirdita janë të kudondodhur në përgatitjet e fundit e sigurojnë që çdo gjë të jetë në vendin e dukur.

Kisha e Zonjës Pajtore të Shqiptarëve, me meshtar Dom Ndue Gjergji, i cili kohët e fundit plotësoi 50 vjetorin e Meshtarisë, është rritur së bashku me komunitetin dhe ka përjetuar ndryshimet që i ka kaluar ky komunitet. Ajo është e themeluar fillimisht me besimtarë kryesisht nga Mali i Zi dhe nga Kosova, sot, rreth 70 për qind e komunitetit të saj janë nga Shqipëria, të cilët tek kisha kanë gjetur një mbështetje të madhe për t’i ndihmuar në ambjentimin në Shtetet e Bashkuara.

Festa është kthyer tashmë dhe një banderolë gëzimi dhe të ruajtjes të vlerave kombëtare edhe nga grupet e ndryshme të fëmijëve që marring pjesë. Procesioni fillon që nga Qendra kulturore e kishës drejt tek Sheshi i Festivalit, duke shpalosur flamujt kombëtare shqiptarë dhe amerikanë.

Kjo traditë lindi me rastin e 100 vjetorit të Pavarësisë, ku u shoqërua me 100 flamuj, dhe qysh aso kohe vazhdon edhe sot. Turma shoqërohet nga kamerat e televizioneve dhe disa dhjetëra prindër “kamaramanë amatorë “ që shaqërojnë gjithë adhurim femijet e tyre të veshur, me rroba kombëtare. Një mjedis i mbushur me ngjyrat më të bukura të kostumeve kombëtare, një lutje dhe nderim e për shpirtje tek shtatorja e Shenjtes “Nëna Terezë” është gjithmonë fillimi.

Po ditën e diel famulia nderoi me një meshë figurën e shquar të kombit shqiptar shenjten e katolike nënën e botës e bijën e shtëpisë Nënë Terezën. Lavdia e saj i kalon kufitë e një meshe. Do të lypset që në vitet në vazhdim për t’i dhënë larmi kësaj feste të organizohej ndonjë një simpozium i veçantë për Nënë Terezën, figura e së cilës sa më shumë kalon koha aq më e madhe po dhe aq më e mistershme në pasionin e saj për Krishtin mbetet. Dhe me bamirësinë e saj ajo mbëthen në vetvete një nga cilësitë thelbësore të kombit shqiptar.

Ne valvitjen e atyre flamujve ne ndiejme se shpirti i shqiptarit vlon. Duket pak se amaneti i themeluesit te kishës “Pajtorja e Shqiptarëve” Dom Prenk Ndrevashaj, prift dhe poet, duket sikur flasin dhe për virtytet dhe shërbesat e tij dhe të dishepullit të tij të denjë, Dom Ndue Gjergjit nga Kosova, një njeri përkushtuar dhe zemërmadh, i buzëqeshur si vëlla i Shenjtes Nënë Tereza.

Mes të tjerash Kisha “Pajtorja e shqiptarëve” në Detroit, përmbledh në vetevete dhe kalvarin e kishës shqiptare, martirizimin e saj deri në mrekullinë e kësaj dite feste sot. Festivalet dhe grupet folklorike që organizon, etj, dhe portretizuan si ikona të gjalla në fytyrat e këtyre femijëve që gezojnë. Pastaj si një festival fëmijësh duket se një dorë e çuditshme i bashkon bashkë dhe ato buzeqeshje prindësh që me celularët e tyre marrin mbresat nga interpretimi i femijëve.

Programi Artistik Folklorik filloi me intonimin e hymneve kombëtare e vazhdoi me programmin me pjesëmarrjen e grupeve të valleve “Illyrianet” i Kishës Zoja Pajtore ,-Grupi “Gjergj Kastrioti” i Kishes Shen Palit, -Grupi i valles “Shqiponjat e Vogla” nga Toronto -Grupi i valles “Rapsha në Mërgim”me tre valle të reja si valltarja profesioniste Elvana Dedvukaj dhe grupi i saj.

Grypi i Valleve Ilyrianet soli motive me valle të veriut është një grup relativisht pranë kësaj kishte fëmijë të të gjithë moshave, por qe mjaft mbresëlënës për profesionizmin e treguar ishte Grupi Shqiponjat e vogla” që solli para shikuesve dhe fansve të tyre ( Prindërve të ardhur nga Toronto), motive arbëreshe sikur të ishin në Jugun e Italisë. Vajza si Yje dhe djem mjaft të shkathët krijuan nja tablo mjaft interesante me veshjet e tyre. Qysh në fillim më ranë në sy veshjet e tyre dhe veçova një vajzë me veshje tiranase me dimiq. A ky është “fuston Tirone” i thashë Ramazanit , i cili ma pohoi gabimin duke e quajtur fustan.

Ta dini se nuk ka grupe artistike të fëmijëve pa përkushtimin entusiazmin e pasionin e nënave të tyre. Ka në sytë e nënave të tyre shumë gëzim, ka dhe një si farë shpagim pendese që vjen pikërisht nga interpretimi i shpenguar dhe i arrirë i atyre vogëlushëve, një si farë pendese të prindërve që janë larguar nga Atdheu që vallet e fëmijëve e shpagojnë atdhedashurinë e tyre. Ishte interesant fakti se nënat e Grupit Shqiponjat e vogla, që kish ardhur tok me bijtë e bijat e tyre nga Toronto ishin fanset me të zjarrta të festivalit jo vetëm për fëmijët e tyre, por për të gjithë grupet e fëmijët që vallëzonin.

Eshtë e vështirë të gjurmosh brenda gëzimit të këtyre fëmijëve dhe shqetësimin e përkushtimit të koreografëve si Joli Paparisto, Anton Juncaj dhe Ramazan Këllezin i cili si mik përshëndeti të pranishmit për mundësinë e krijuar në këtë aktivitet, gjë që nuk e kanë arrirur në këtë formë në Kanada.

Pastaj qershia mbi tortë në fund zërat piskame të femijëve malësore -Albana Gojçaj 8 vjeç , -Valon Gjolaj 10 vjec , -Misi Gojçaj 6- vjeçare deshmon se tradita nuk vdes. Nëna e Misit, nënë si nënat, më kërkoi një video profesionale të këngës së vajzës së saj të veshur me xhubletën e bukur e të lashtë. “Kush i ka bërë rricat kështu i thashë , dhe ajo më përmendi emrin e një gruaje malësore.” Nuk ka kostum kombtar “pa lukun” përkatës jo jo nuk ka.

Duhet ta kuptojmë se nuk është anakronizëm interpretimi folklorik, por ashtu si Gjuha Shqipe është hallkë lidhje me trojet shqiptare dhe për fëmijët të lindur në mërgim. Raporti me dëshirës dhe mundësive që krijojen në një vend të huaj ndihen ne aksenti apo në mungesat e intonacionit të moderatorëve Viktoria Dedivanaj, dhe Steve Lucaj, ku herë shqipja ja kalonte anglishtes dhe herë anglishtja ja kalonte shqipes por duhen vleresuar për punën plot dëshirë e pasion. Të mos harrojmë që jemi në Amerikë dhe këta të rinj kanë lindur këtu, Muzikanti Albert Abedini bëri një shoqërim dinjitoz të të gjithë koncertit natyrisht dhe daullexhiu.

Festivali Shqiptar pranë Kishës Katolike Zoja Pajtore e Shqiptarëve në Michigan organizohet prej 30 vitesh. “Mirënjohje fëmijëve, prindërve, organizatorëve për punën e palodhur, mbështetësve tanë e falënderime të madhit Zot që bënë të kishim një Festival spektakolar këtë vit. Çdo vit e më mirë, çdo vit e më bukur. Lavdi Zotit për njerëzit e shkëlqyer të komunitetit tonë në Michigan” tha në fjalën e tij përshëndëtëse Dom Ndue Gjergji.

Ky festival tre ditor është kthyer tashmë në një traditë të padiskutueshme promovimi vlerash kombëtare e komunitare, qysh nga koncerti i fëmijëve, tek ushqimet karakteristike shqiptare, tek muzika e grupeve shqiptare bashkoi me qindra shqiptarë në Michigan në tre ditë të shpalosjes të vlerave kombtare. Natyrisht në këtë mes një përshëndetje e ngrohtë është edhe për të gjithë ata që mundësuan një aktivitet të tillë drejtuesit e festivalit dhe të Këshillit të Kishës.

E ndësa gëzimi vazhdon me këngetarët i mbledhin gjithë të rinjtë shqiptarë në valle. Duket si “një valle e madhe pa nuse” më thoshte një mik, megjithatë nga kjo valle na vijnë nuset, se të rinjtë njihet e takohen me njeri- tjetrin, dhe kështui mund të ruhet identiteti i ynë në këtë dhe të bekuar. në fakt dashuria shqiptare s’ka si është digjitale.

Diku një një fushë pas festivalit një grup fëmijësh 12 -13 vjecarë luajnë futboll amerikan. Festa e Punës është dhe fillimi i kambpionatit të Futbollit, kjo tregon se këta fëmijë për jetëojnë një realitet të dyzuar shqiptar dhe amerikan. Na duhet t’i kenë të dyja por kurrë të mos harrojnë të parin.

Fotot: Rafael Floqi