Archives for March 2024

Profil Arbëresh- Të shkruajmë arbërisht

March 6, 2024 by s p

Ornela Radovicka

Qëndra albanologjike mbi gjuhën dhe kulturën arbëreshe, themeluar nga A Bellusci më 1980/

Duke lexuar vëllimin poetik të poetes arbëreshe Margherita Scilippa\ Margarita Shilipa.

C:\Users\iljas\Downloads\IMG-20240122-WA0017 (1).jpg

Keni rastisur ndonjëherë të prekni borën e sapo rënë në natyrë, perceptoni atë ndjesi të shkrifët, të butë, të lagësht, dhe pasi ajo është shkrirë rrezet argjente të diellit lënë pikëza margaritare, të cilat si mornica të lehta të pushtojnë shpirtin në hapsirë dhe kohë. Një ndjesi të tillë mund të përjetoni ndërsa do të lexoni poeten arbëreshe Margarita Shilipa.

Margarita, lindi në Palermo\ Sicili nga prindër arbërshë, të Horës së Arbëreshëve\ Piana degli albanesi. Poetja Shilipa ka botuar vëllimin poetik “Trëndafilje Rërje\ rëre”, “Ëndërra si re”, “Re me rreze dielli”. Margarita ka përshtaur në varjantin arbërisht të Horës Arbërshe përrallën“Kësulkuqja”

Ajo ka vënë në skenë për shkollën fillore të Horës disa vepra teatrale, si dhe njohuri për mësimin e strukturës së gjuhës.

Ndërsa lexon poezitë e saj,vozit si në pikturat surrealistike. Janë të thjeshta vargjet e saj. Ato përmbajnë nota egistencializmi, lirike, por edhe nota dramatike.

Me stilin e saj “puplore”, mbëthen me kontraste të forta, dhe arrinë të japë sa thjeshtësinë, aq edhe forcën e fjalës. Vargjet depërtojnë midis artit dhe psikes dhe janë një iconografi të botës interiore.

Në qetësinë e natës melodia e përmallshme e së së bukurës More, vjen në pllajën e Horës nën shushërimën e erës, si një serenatë ku tretet romantiçizmi dhe krenaria arbëreshe. Autorja lundron pranë pejsazheve liqenor si një Penolope, nuse e dlirë, besnike, dhe me petalet e një Margarite luan me ritin e dashurisë, e cila “Të dua” –thotë- Dua botën çë më lindi, dua gurët çë kam shkelur. Ndër retë puplore, dëshiron të ishte një balon\ akuilonë në kaltërsi ku sodit nën magjinë e natës, yjet që nën një shilars gjigand, përkunden në djep si në valsin e Strausit.

Nga sytë e natës, dritare të dhezura. Në këtë galaktikë humane kontepla natyrën; një pëllumb, një laraskë, një dallëndyshe pjesë e kaltrësisë së pa përlyer. Një varkë e vogël karte e kujtimemeve lundron në oqeane të pashkelura. Autorja vesh dhe zhvesh natyrën që lidhen me një hapsirë intime. Këronjë te gjumi harrimin- thotë ajo- Si në mjergull shtëpia e vjetër e gjyshit. Kalldrëmi badhëlor, myshqe të moçme, të thyera nga nyjëzime të thata si duart e tij, dhe loti i mallit që dridhej si një flakërim dielli bluan. Njeriu dhe bota, liria dhe nevoja.

Vitet rrjedhin,“kur të sosem nuk do të lëmë njeri çë derdh lot për ne. Apokalis i shpirtit, vështirë për tu shëruar”. Autorja në poesinë e saj krijon atë puzzle kontrasti;njeriun dhe botën, Njeriun dhe njerëzimin,Njerëzimin dhe përjetësinë, Lumturia dhe mjerimi, Dashuria dhe vdekja, të cilat si mentesha të mbledhin në dualitetin e tij.

Me vështrimin e hapsirës së paanë autorja hyn në zgavrat e errta e vizaton labirinte mendime të fshehura, e trishtimi sulmon papritur. Ajo në penën e saj ështé sensibile ndaj probleme të shoqërise, dhe nxjerrë në pah indinjatën e saj ndaj padrejtësive dhe krimeve human të një shoqërie që ende sot mban ematoma dhe emorragjinë që më lindjen e njerëzimit. Njeriu bombardon qytetin. Në Lampeduza vdesin me dhjetra e dhjetra afrikanë në det. Në këmbët e Napolit është “Toka e përvëluar”.

Çështja i egsistencializmit, aksioma më fuqishme dhe më eger e njerëzimit. “Më i forti kundër më të dobtit”, çpon si hosten, e na shpie te Purtelja- Atë ditë ish edhe tata im. Ku plumbat qëlluan e currila gjaku kulluan mbi tokë”. Në trajektoren e saj poetike si Lampedusa, Purtelën, Udhëtim kategorik, Krahasime. Kjo Mega pianetë, “Një sisë e madhe” në fole, dhe dëshira e madhe për të marrë arratinë në një univers që rrotullohet, për tu ndjerë i gjallë.

Jemi imazhe të kondensuar,dhe si të tillë kemi ëndrra. Ëndërra të bardha të trëndafilta shkumëzuese qiellore, të besës,e këshu autorja “humbet në dejtin e jetës së gjallë”, i kundërvë yllit të mëngjesit dhe mesnatës peizazhin e trigonometrisë, hyn në ekuilibër të çastit me harresën, e mbi liqen hënza besëplotë buzëqesh. Avuj togje reshë si një kurorë, ngrihen si ëndërra të papërlyera në kaltërsi.

Poezitë e Margaritës janë dy gjuhë në italisht dhe shqip. Në varjantin arbërisht, gjejmë në vargjet e saj format antike të gjuhës si: kloftë, klenë\kanë qenë,glishtrat, por edhe leksiku i saj i pasur në varjantin arbërisht si; prorën, thomse,skamandili etje, të cilat shtojnë bukurinë artistike të vargut.

Vargu i saj është elegant, lakonik, i ngrohtë dhe në karakterin e saj metafizik,tematika në poezitë e Shilapës, është e larmishme. Ajo është një soditëse ngazëlluese e natyrës(retë, djelli, hëna, yjet); Shpendet( korbi, dallëndyshe, laraskat, bukanvilet;Stinët(dimri, vera, pranvera, vjeshta) si dhe elemente të posicionit gjoegrafik të Horës si; liqeni, mali.

Në vargjet e saj nuk mungon tema historike si; Hora, Arbëria, Shqipja, ku gjenden ato nuanca patriotike identiteti të një karakteri të kamufluar, e jo të një pathosi.

Mitologjia është pjesë e krijmarisë së autores Margherita Scilippa. Përmendim këtu titujt e disa poezive të saj; Meduza, Efesti, Teti, Kronos, Odiseo, etje.

Poezitë e saj Haiku “përfshin atë çka ajo sheh, dëgjon, të apostrofuar në një horizont minimal fjalësh e të transporton në një botë të pezulluar midis asaj që stronkohet dhe intensitetit.

Vargjet e saj janë një fuqi të jashtëzakonshme evokuese ku arrin të kapë dhe të komunikojë ritmet sugjestive, harmoninë e thellë me natyrën dhe me momentet e jetës së përditshme, duke u zhytur në një udhëtim ndijor që jep e trasmeton emocione intensive.

Poesia e saj është kërkimi i harmonisë dhe bukurisë. Ato janë vargje sugjestive,të gjalla, joshëse ku gjuha është e pasur me imazhe dhe e ngarkuar me kuptime simbolike.

Ato vargje të bëjnë të penetrosh në mbrëmje,midis yjeve. Njeriu, ku çdo njeri, është vetëm, i humbur në kufijtë e natyrës së tij e komunikon një ndjenjë të lidhjes universale. Vargjet pasi kanë përfunduar një udhëtim në errësirë, autorja i ngarkon me dritë dhe shpresë, për veten dhe për një botë më të mirë.

I urojmë kësaj Poeteje suksese në krijimtarinë e saj dhe e falenderojmë për këtë vëllim poetik sa interesant aq edhe krenar për botën arbëreshe, të cilët vozhdojnë të ruajnë në gjirin e tyre gjuhën 600 vjeçare.

Ornela Radovicka

Qëndra albanologjike mbi gjuhën dhe kulturën arbëreshe, themeluar nga A Bellusci më 1980.

1920 / KONGRESI SHQIPTAR I SHKUPIT, I KRYESUAR NGA NEXHIP BEJ DRAGA, BËRI KËTO KËRKESA NDAJ QEVERISË SË MBRETËRISË JUGOSLLAVE

March 6, 2024 by s p

Nga Aurenc Bebja*, Francë – 2 Mars 2024

“L’Information financière, économique et politique” ka botuar, të hënën e 28 qershorit 1920, në faqen n°3, kërkesat e formuluara asokohe nga Kongresi shqiptar i Shkupit ndaj qeverisë së mbretërisë jugosllave, të cilat, Aurenc Bebja, nëpërmjet blogut të tij “Dars (Klos), Mat – Albania”, i ka sjellë për publikun shqiptar :

Një kongres shqiptar

Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France

“Në ditët e para të këtij muaji u mbajt një kongres shqiptar në Shkup, ku mori pjesë zyrtarisht edhe komisari i policisë së qytetit.

Mbledhja, e cila u kryesua nga Nexhip bej Draga, një fisnik shqiptar, vendosi t’i adresojë një kërkesë qeverisë së mbretërisë jugosllave për t’i kërkuar asaj — në përputhje me ligjet e reja liberale — të zbatojë lirinë komunale në rajonet e banuara me shumicë shqiptare, duke u lejuar të kenë shkolla në gjuhën e tyre dhe përdorimin e saj në gjykata. Ata kërkuan, ndër të tjera, që xhandarmëria, oficerët e policisë, kryepleqtë dhe kryetarët e këtyre komunave të emëroheshin nga radhët e banorëve të zonës.”

K A L I (Equus Caballus)

March 6, 2024 by s p

Dr. Agim Z. Dobruna/

Kali është simbol i fuqisë, shpejtësisë, qëndrueshmërisë, e dominimit. Njeriu fillimisht e (keq)përdori kalin duke i ngrënë mishin e marrë lëkurën. Më vonë ai arriti që ta zbusë atë dhe ta përdorë për kalërim e bartje të barrës. Katërmijë e pesëqind vjet para erës sonë ndodhi një nga shpikjet më të mëdha të njerëzimit. Ishte rrota ajo që ndryshoi shumë gjëra në jetën e njeriut dhe rrjedhimisht kali u përdor edhe për tërheqje.
Kali është luftëtari më jetëgjatë dhe numerikisht më pjesëmarrës, si në ndërtimin, ashtu edhe në shkatërrimin e civilizimeve të shumta gjatë historisë njerëzore. Mjafton të kujtojmë Konkuistadorët e Spanjës dhe pushtimin e aztekëve me vetëm rreth gjashtëdhjetë e dy kuaj dhe të inkasve me jo më shumë se njëqind sosh, duke mashtruar prijësit e tyre Montezuma dhe Atahualpa. Kaq pak kalorës e pushtuan e më vonë e shkatërruan një civilizim të tërë! Përdorimi i kalit në luftë ishte aq esencial sa që edhe në Luftën e Dytë Botërore, deri në shtatëdhjetë për qind e ushtrisë gjermane (Wehrmachtit) ishte e tërhequr jo me makina, por me kuaj. Përgjatë kësaj lufte vetëm Bashkimi Sovjetik dhe Gjermania përdorën më shumë se gjashtë milion kuaj.
Kali është bërë pjesë e pandarë edhe e shkencës. Skocezi Xhejms Uat e futi në shkencën e fizikës njësinë matëse kalë-fuqi për ta krahasuar rendimentin e motorëve me avull me fuqinë e kuajve tërheqës. Një kali, për shembull, mund të zhvendoste një peshë prej 75 kg në metër për një sekondë.
Kuaj të famshëm
Kali më i njohur e më i përmendur këtu e mbi tremijë vjet, i cili për paradoks nuk ishte kali i vërtetë, është ai i Trojës. Troja i bëri qëndresë pushtimit nga grekët duke qëndruar e rrethuar për dhjetë vite. Ndërkohë, grekët erdhën në ide që të ndërtojnë një kali nga druri ku do të fshiheshin disa luftëtarë dhe ua dhanë trojanëve si dhuratë. Luftëtarët e fshehur pastaj gjatë natës dolën nga kali, hapën dyert e kështjellës dhe Troja u pushtua. Në aspektin ushtarak kjo cilësohet si një nga strategjitë më të mira të kohës. Termi “Kali i Trojës”, rrjedhimisht, mori konotacionin alegorik të mashtrimit, tradhtisë, apo kolonës së pestë. U bë e famshme thënia “mos u beso grekëve edhe kur sjellin dhurata”. Në rastin aktual të rrethanave në Kosovë, fqinji ynë verior imponoi një të ashtuquajtur “Asociacion”, që s’është gjë tjetër pos një Kalë Troje (kolonë e pestë)! Sot madje emërtimi “Kalë Troje” ka zënë vend edhe në teknologjinë informative. “Trojan” quhen ato viruse kompjuteri të cilat e infektojnë një sistem kompjuterik, pasi përdoruesi t’i ketë pranuar gabimisht si softuerë apo skedarë legjitim.
Bucefali kishte një shenjë në kofshë në formë të kokës së demit. Ai ishte kali i Aleksandërit të Madh. Filipi II, babai i Aleksandërit nuk ishte i kënaqur me fuqinë, zotësinë, zhdërvjelltësinë e djalit të tij dhe vazhdimisht e bullizonte. Një ditë në tregun e kuajve Filipit iu ofrua një kalë nga tregtarët me një çmim shumë të lartë. Kali ishte aq i padëgjueshëm sa që edhe kalorësit zbutës nuk arritën ta shalojnë. Aty ishte edhe Aleksandëri, fëmijë vetëm trembëdhjetë vjeç. Ai e kishte pikasur se kali po frikësohej nga hija e vet. I mori leje babait që ta provonte ta shalojë. Pasi u lejua, ai butësisht iu ofrua kalit dhe e ktheu në drejtim të diellit që të mos e shihte hijen e vet dhe arriti që ta shalojë me sukses. Ky mund të konsiderohet si një moment i “vrasjes së babait” dhe një katapultim i pakthyeshëm i Aleksandërit drejt strategut, gjeneralit, ushtarakut më të famshëm në historinë e njerëzimit!
Incitatus (i shpejtë) ishte kali i perandorit Kaligula. Ai e emëroi kalin e tij për Senator me qëllim që më vonë ta bënte konsull. Marengo ishte kali i Napoleonit, i emërtuar sipas Betejës së Marengos më Itali. Llamri ishte kali i mbretit Artur, Magnolia i Xhorxh Uashingtonit, kurse Rosinante i Don Kishotit.
Për kalin e Skënderbeut nuk dihet dhe nuk shkruhet, as në veprat e Marin Barletit, Mojkom Zeqos e Aurel Plasarit, mirëpo Barleti vetëm shkruan se pas vdekjes së Gjergjit, kali i tij ishte ende gjallë dhe nuk lejoi ta kalëronte më askush.
Gjithandej janë të zakonshme përmendoret me kuaj të luftëtarëve, pushtuesve, ushtarakëve, e mbretërve të famshëm anekënd botës. Pos nderit dhe respektit për ta, thuhet se ka edhe një simbolikë në ato përmendore: nëse kali i përmendores i ka të dyja këmbët në ajër, kalorësi ka vdekur në betejë; nëse e ka njërën këmbë në tokë e tjetrën në ajër, kalorësi ka vdekur nga plagët e marra në betejë; kurse nëse i ka të dyja këmbët në tokë, ai ka vdekur jashtë betejës. Mikelanxhelo, njëri nga skulptorët më të mirë në historinë e njerëzimit ka thënë se “në çdo gur të mermerit është e burgosur një skulpturë të cilën unë vetëm duhet ta nxjerr nga burgu”.
Kali në traditën shqiptare
Kali është bashkudhëtar në jetën dhe traditën shqiptare. Madje, liria e popullit shqiptar ka kaluar mbi kurrizin e kalit (N. Çoçaj)! Gjatë luftës së fundit, thotë ai, në periudhën 1998-99 rreth 60-70 kuaj bartën armë dhe asnjëri nga ta nuk ra në mina.
Kali i UÇK-s është pjesë e lirisë së Kosovës. Në rrethana të një tereni shumë të vështirë, të motit me shi, borë, stuhi, e acar, ai shërbeu për të bartur pesha të rënda armësh, municionesh, ushqimesh, e barërash. Ai barti të plagosurit, të vrarët, të sëmurët, me pak ose aspak ujë e ushqim. Po bëhen gati tridhjetë vjet që Kali i UÇK -së nuk i mori meritat që i takojnë. Ai mbetet i burgosur në një bllok mermeri duke e pritur dorën e një Mikelanxheloje dhe vullnetin e politikës, që të lirohet dhe të marrë të gjithë vlerësimin e merituar!

Dallimet thelbësore që dallojnë shoqëritë njerëzore dhe qeniet njerëzore nuk janë biologjike, por kulturore

March 6, 2024 by s p

Artan Nati/

Ndikimi kryesor në zhvillimin e jetës politike të vendeve perëndimore ishte Revolucioni Francez, i cili parashtroi idetë e lirisë, barazisë dhe vëllazërisë. Ai sfidoi dominimin e “rendit të vjetër” në vendet e Evropës kontinentale, i cili bazohej në absolutizëm dhe forma të ndryshme të varësisë së subjekteve nga shteti. Gradualisht, në vendet perëndimore, themelet e shtetit ligjor bazohen në parimet e lirive politike dhe lirisë së sipërmarrjes. Formimi i themeleve të demokracisë u bë me zgjedhjen e organeve qeveritare, votimin e përgjithshëm dhe ndarjen e pushtetit në legjislativ, ekzekutiv dhe gjyqësor. Kjo u pasua me ndryshimin e kulturës e cila nuk ndryshon sepse ne dëshirojmë ta ndryshojmë atë. Kultura ndryshon kur forma e organizimit të shtetit dhe institucionet transformohen. Ajo pasqyron realitetet e njerëzve që punojnë së bashku çdo ditë. Përse vallë në Shqipëri nuk kemi ndryshim të dukshëm të kulturës në marrëdhëniet midis njerëzve dhe midis institucioneve dhe njerëzve? Përse partitë politike operojnë sipas modelit komunist ku Partia është kryetari dhe kryetari është Partia? Përse institucionet nuk janë të pavarura dhe nuk sundon ligji, por sundon kryetarokracia dhe oligarkia. Në fakt Shqipëria nuk pati përmbysje të elitave, por emërim të tyre. Në krye të partive politike erdhën ish komunistët dhe klasat e përmbysura si edhe të persekutuarit politikë ishin të raskapitur dhe të paaftë për tu organizuar dhe si të tillë shpresuan se mund të merrnin drejtimin e vendit, por në fakt u shfrytëzuan dhe e shfrytëzuan situatën e krijuar. Në fakt nuk kishte si të ndodhte ndryshe në Shqipërinë e dalë nga otomanizmi në fillim të shekullit të 20-të dhe direkt pas luftës së dytë botërore ra në kthetrat e komunizmit më të ashpër në Europë. Elitat e reja apo të emëruara të ardhura në pushtet nuk kishin vullnetin dhe vizionin, por as presionin e popullit të thjeshtë, si pasojë edhe të kulturës postkomuniste në vend, për të krijuar institucione të reja dhe të pavarura. Né fakt ata që kontrollojnë pushtetin politik përfundimisht do ta kenë më të dobishme të përdorin fuqinë e tyre për të kufizuar konkurrencën, për të rritur pjesën e tyre të byrekut, apo edhe për të vjedhur dhe plaçkitur nga të tjerët në vend që të mbështesin përparimin ekonomik.
Ndërsa institucionet ekonomike janë kritike për të përcaktuar nëse një vend është i varfër apo i begatë, është politika dhe institucionet politike ato që përcaktojnë se çfarë institucionesh ekonomike ka një vend. Prandaj në vend sundon ligji i hekurt i oligarkisë, aspekt i veçantë i të cilit është se liderët e rinj që përmbysin të vjetrit me premtime për ndryshime rrënjësore nuk sjellin asgjë tjetër veçse të njëjtën gjë, pra krijohet një rreth vicioz.
Shpesh fatet e kombeve janë vendosur nga vendet të cilat i kanë pushtuar ato, siç është rasti i SH.B.A , Australisë, Kanadasë e shumë vendeve të tjera që bëri të mundur transmetimin e kulturës demokratike britanike dhe si e tillë vendosi të ardhmen e lirisë dhe prosperitetit për këto vende, ndërsa e kundërta ndodhi në ballkan ku pushtimi otoman e më vonë influenca sllavo-komuniste solli vetëm diktaturë, mjerim dhe pasojat e kësaj kulture i vuajmë edhe sot. Në ditët e sotme Shqipëria ka fatin e madh të jetë aleat i fuqishëm i Amerikës dhe për herë të parë në historinë tonë ky aleat nuk na pushton, por pëkundrazi ishte faktori kryesor që i dha lirinë Kosovës dhe të drejat e lirinë e shqiptarëve në Maqedoninë e Veriut si dhe më gjerë ka rritur prezencën e saj në Ballkan si faktor stabiliteti dhe prosperiteti demokratik. Reforma institucionale si domosdoshmëri varet nga kultura dhe trashëgimia institucionale e një vendi. Vendi ynë fatkeqësisht trashëgon kulturë dhe institucione të kundërta me vlerat perëndimore dhe si e tillë faktori kryesor që pengon implementimin e institucioneve të reja është elita aktuale. Në këto kushte reforma në drejtësi garanton sundimin e ligjit, duke ndaluar paratë e pista si dhe paratë e korrupsionit që të financojë politikanët dhe elitën e korruptuar si përfaqësuese e kulturës bizantino komuniste dhe që pengon hapjen e dyerve për idetë perëndimore dhe riciklimin e elitave. Amerika ndërton institucione të luftoj terrorizmin promovon demokracinë si garanci për progres dhe ndërtimin e aleancave kundër Rusisë dhe organizatave të tjera terroriste. Si e tillë për të përshpejtuar proçeset demokratike në vend sistemi i ri i financuar dhe drejtuar kryesisht nga Amerika u dha një mundësi gjykatësve dhe politikanëve të korruptuar që ishin bërë pengesë serioze për implementimin e reformave në vend të largoheshin nga funksionet shtetërore apo publike. Shumë politikanë shqiptarë menduan se mund të qëndrojnë në pushtet me retorikë proamerikane, por duke vazhduar të minojnë institucionin e pavarur të drejtësisë dhe këtë e tregojnë qartë aferat korruptive të inceneratorëve, sterilizimit si dhe presionet e vazhdueshme ndaj SPAK-ut. Institucioni i pavarur i drejtësë po imponon një kulturë të re në vend dhe po imponon kulturë të re të komunikimit të njerëzve me njëri tjetrin si edhe në raport me shtetin. Ne nuk mund të kontrollojmë ose detyrojmë sistemin e ri të drejtësisë të ndryshojë . Ne mund të krijojmë vetëm hapësirë dhe burime për transformim. Në fund të fundit, sistemi dhe palët e tij të interesuara do të përcaktojnë nëse ai përshtatet ose refuzohet nga shoqëria jonë. Përvoja europiane ka treguar se në shoqëri të ngjashme me tonën ky sistem ka funksionuar dhe ka nisur një ortek ndryshimesh drejt perëndimit. Sundimi i ligjit është një faktor kyç për një rritje ekonomike të qëndrueshme dhe me bazë të gjerë. Ai inkurajon investimet, vendase dhe të huaja, së bashku me sipërmarrjen dhe zhvillimin e biznesit. Vjen një moment në jetën e çdo kombi kur ai qëndron në udhëkryqin e historisë dhe duhet të zgjedhë se cilën rrugë të shkojë. Por për ne nuk duhet të ketë vështirësi apo hezitim, asnjë shikim djathtas apo majtas. Rruga jonë është e drejtë dhe e qartë, rruga që kemi aspiruar në shekuj, por historia na e ka mohuar. Rruga e sundimit të ligjit dhe jo të elitave apo idhujve, sepse i vetmi idhull është sundimi i ligjit dhe institucioneve si rruga e vetme për tu bërë pjesë e kulturës perëndimore.

BAZA AJRORE E NATO-S NË KUÇOVË DUHET TË JETË DIÇKA MË SHUMË SE THJESHT NJË BAZË USHTARAKE –TË PAKËN SIMBOLIKISHT!

March 6, 2024 by s p

Nga Frank Shkreli

A person standing at a podium with a flag

Description automatically generated

Të hënën, Aleanca Euroatlantike, NATO – anëtare e të cilës është edhe Shqipëria që nga viti 2009 – inaugoroi bazën ajrore të saj në Kuçovë, e para e tillë në Shqipëri dhe në Ballkanin Perëndimor. Në ceremoninë e inaugurimit morën pjesë përfaqsuesit më të lartë të shtetit dhe të qeverisë shqiptare si dhe përfaqsues të aleancës NATO dhe të vendeve anëtare të aleancës perëndimore.

Baza e ajrore e Kuçovës është projekti më i madh deri më tani i NATO-s në Shqipëri, ndërkohë që punimet për modernizimin e saj – financuar nga Programi i Investimeve për Sigurimin e NATO-s (NSIP), kanë filluar që në vitin 2019. Frank Shkreli: Baza ajrore e NATO-s në Kuçovë, një lajm shumë i mirë për Shqipërinë | Gazeta Telegraf

Në ceremoninë e inaugurimit të bazës ajrore të NATO-s në Kuçovë të hënën që kaloi, zyrtarët e Aleancës Perëndimore theksuan rolin dhe rëndësinë e Shqipërisë si anëtare e NATO-s, ndërkohë që Presidenti i Republikës së Shqipërisë, Z. Bajram Begaj theksoi gjithashtu rëndësinë strategjike të Shqipërisë në kuadër të Aleancës Euro-Atlantike, duke thënë se organizata “Nato, nëpërmjet këtij investimi në Kuçovë, tregon se Shqipëria ka një rëndësi strategjike për Aleancën Perëndimore. Është një investim për të forcuar kapacitetet, planet, burimet dhe infrastrukturën e aleancës. Ky investim merr një rëndësi të veçant sidomos më kushtet kur siguria në hapësirën euroatlantike është e rrezikuar”, tha ndër të tjera kryetari i shtetit shqiptar, Z. Bajram Begaj. Kryeministri i Shqipërisë, Z. Edi Rama në fjalën e tij përshëndetse nënvijoi rëndësinë që baza ajrore në Kuçovë ka për rajonin dhe sigurinë në Ballkanin Perëndimor. Ndërkohë që Ministri Shqiptar i Mbrojtjes, Z. Niko Peleshi theksoi se baza e NATO-s në Kuçovë mund të përdoret, në rast nevoje, edhe për t’u përballur me “fatëkeqësitë natyrore”, për të gjithë rajonin.

Por Aleanca e NATO-s është më shumë se një organizatë ushtarako-strategjike. Më ra në sy se me këtë rast se, me përjashtim të përfitimeve dhe përgjegjësive të përbashkëta në mbrojtje të anëtarve të NATO-s, në atë ceremoni askush (nga ato që dëgjova e lexova në media) nuk përmendi fare vlerat dhe parimet themelore të Traktatit të NATO-s, përfshir objektivat dhe angazhimet ndaj parimeve të Kartës së Organizatës të Kombeve të Bashkuara. Veçanërisht, në mbrojtje të lirisë dhe demokracisë, Traktati i Themelimit të NATO-s me 4 prill, 1949 (prej 14-artikujve) deklaron se, vendet “Anëtare të NATO-s formojnë një komunitet unik vlerash dhe angazhimesh në mbrojtje të parimeve të lirisë individuale, demokracisë, të drejtave të njeriut dhe shtetit ligjor.”

Nuk ka dyshim se inaugurimi, më në fund, i bazës ajore të NATO-s në Kuçovë, të hënën që kaloi, është një moment historik dhe krenar për të gjithë shqiptarët kudo që janë. Kjo ditë, për të cilën fara është mbjellur para tre dekadave. Frank Shkreli: Shqipëri-SHBA-NATO, një lidhje dashurie ushtarake | Gazeta Telegraf – Një “lidhje dashurie ushtarake”, (a military love affair), e kishte cilësuar në atë kohë gazeta e madhe e kryeqytetit amerikan, Washington Post. Por, për fat të keq, kjo “dashuri ushtarake” pësoi dështime dhe nga koha në kohë edhe çarje të përkohëshme, gjatë dekadave të fundit, kryesisht, për arsye të akrobacive politike të liderve politikë shqiptarë. Inaugurimi i bazës ajrore ushtarake të NATO-S në Shqipëri më sjell në kujtimet e mia fillimet e marrëdhënieve ushtarake shqiptaro-amerikane dhe antarësimin e Shqipërisë në NATO në vitin 2009, një “lidhje dashurie ushtarake”. Frank Shkreli:Shqipëria, vendi i parë ish-komunist që ka nënshkruar marrëveshje ushtarake me Shtetet e Bashkuara | Gazeta Telegraf

Unë gjithnjë vazhdoj të besoj se megjithë konfliktet e brendshme politike të kësaj klase politike neokomuniste, gjatë këtij tranzicioni të tejzgjatur në Shqipëri prej mëp shumë se tre dekadash, për fat të mirë të Kombit shqiptar — kanë qenë dhe janë lidhjet ushtarake me Shtetet e Bashkuara dhe anëtarësimi i Shqipërisë në NATO, ato që të paktën, simbolikisht, e kanë mbajtur Shqipërinë të ankoruar në Perëndim. Shpesh, edhe përballë kërcënimeve nga udhëheqësit politikë shqiptarë, të cilët gjaë viteve të kaluara kanë deklaruar se, ‘Shqipëria ka alternativa të tjera’, duke lenë të nënkuptohet dhe duke aluduar për marrëdhëniet “historike” të Shqipërisë komuniste enveriste me Rusinë, Kinën dhe shtete të tjera autoritare, me të cilat vende e perandori, kombi shqiptar nuk ka asgjë të përbashkët, historikisht, me vlerat që mbron NATO-ja, siç janë liria dhe demokracia, anëtare e të cilës është sot Shqipëria, ku këtë javë u inaugurua baza e parë ajrore e NATO-s, në Kuçovë.

Për këtë vepër, merita u shkon burrave dhe grave në uniformën ushtarake, këtyre patritotëve dhe punës së tyre të shkëlqyeshme në Shqipëri dhe në rajon, qofshin ata shqiptarë, amerikanë apo të vendeve të tjera aleate dhe jo politikanëve aktualë, sidomos ata shqiptarë, të cilët edhe në raste të tilla u servirin shqiptarëve shumë pupla e pak ose aspak mish, fjalë shumë e punë aspak, veçanërisht kur është fjala për mbrojtjen e vlerave të NATO-s në Shqipëri, siç janë liria, demokracia dhe shteti ligjor. Megjithëkëtë, inaugurimi i bazës ajrore të NATO-s në Kuçovë, ma shton shpresën (hope against hope) se Shqipëria do të bëhet edhe pa këtë klasë politike zhgënjyese për shqiptarët e cila edhe më shumë se tre dekada pas shembjes së Murit të Berlinit, ka refuzuar dhe refuzon me ngulm dhe arrogancë të dënojë krimet e komunizmit kundër shqiptarëve dhe as të distancohen njëherë e mirë nga komunizmi – armik – përbetuar i vlerave të NATO-s për më shumë se një gjysëm shekulli – duke i përshtyrë në fëtyrë vlerat parimore të Traktatit të NATO-s, të këtij, “komuniteti unik vlerash dhe angazhimesh në mbrojtje të parimeve të lirisë individuale, demokracisë, të drejtave të njeriut dhe shtetit ligjor.”

Nga përvoja ime gjatë këtyre 30-e sa viteve neo-komunizëm në Shqipëri, e kam të vështirë të më bind njeri se nostalgjikë të vet-shpallur të komunizmit shqiptarë enverist prej gjysëm shekulli, mund të bejnë ndryshimin e madh historik për Kombin shqiptar. Mund të quhet hipokrizi e rastit apo aksident historik! Por çdo brez i qet udhëheqsit e vet. Shqipëria sot ka nevojë për një fillim të ri me hapjen e bazës së parë ushtarake të NATO-s në territorin e saj. Një ëndërrë e parealizueshme për një kohë tepër të gjatë, për shumë prej nesh që kemi ndjekur këto zhvillime gjatë dekadave, me një përkushtim, pothuaj fetar, që më në fund po realizohet – baza e parë ushtarake e NATO-s, duke shpresuar edhe për të tjera në Shqipërinë tonë të vuajtur ndër shekuj.

Prania e NATO-s me një bazë ushtarake në Shqipëri, siç kam thenë shpeshëherë më parë, jo vetëm që lidhjet ushtarake të Shqipërisë me SHBA dhe NATO-n, do të mbijetojnë por do të forcohen më tej dhe sidomos miqësia e veçant dhe historike midis popullit amerikan dhe shqiptarëve do të vazhdojë të rritet e të lulëzojë, megjithë dredhitë dhe akrobacitë politike të politikanëve shqiptarë gjatë tre dekadave të fundit!

Uroj që inaugurimi i bazës ajrore ushtrake të NATO-s në Kuçovë të jetë fillimi i diçkaje të madhe dhe të shënojë ndryshimin e madh tepër të nevojshëm, nga rruga e gabuar e klasës aktuale politike të Shqipërisë, ashtuqë Shqipëria të jetë e denjë e sigsurisë së NATO-s, por edhe e vlerave të NATO-s, duke i mbrojtur ato, me aleatët kudo që të jetë e nevojshme, por sidomos, duke i zbatuar ato brenda kufijve të Shqipërisë, në përputhje me vlerat dhe me parimet e Traktatit të NATO-s: të lirisë, demokracisë, drejtave të njeriut dhe shtetit ligjor. Prandaj për ata që kuptojnë diçka anga këto punë, inaugurimi i bazës ajrore ushtrake të NATO-s duhet të simbolizojë diçka më tepër se një rast për politikanët shqiptarë që të fryjnë puplat e tyre me oratori boshe fushatash politike, por të udhëheqin dhe të qeverisin në bazë të vlerave të NATO-s, në “mbrojtje të parimeve të lirisë individuale, demokracisë, të drejtave të njeriut dhe shtetit ligjor”, ashtuqë shqiptarët të mos braktisin atdheun e tyre në kërkim të këtyre vlerave jashtë Shqipërisë, në vendet e perëndimore të Aleancës NATO.

Frank Shkreli

Several flags in front of a building

Description automatically generated

A person in suit pointing at another person

Description automatically generated

A person in a suit giving a speech

Description automatically generated

Ish-Sekretari i Mbrojtjes në administratën e ish-Presidentit Bill Klinton, Z. Les Aspin ka nënshkruar marrëveshjen ushtarake me Shqipërinë, vendi i parë ish-komunist, me të cilin Shtetet e Bashkuara kanë nënshkruar një marrëveshje të tillë.

A person in a suit and tie with a flag around him

Description automatically generated

“Vetëm popujt e lirë mund të ruajnë dhe të mbrojnë objektivat e përbashkëta dhe nderin e tyre në vazhdimësi, duke preferuar interesat e njerëzimit mbi interesat e ngushta individuale.”

Ish-Kryetari i Shtatmadhorisë së Forcave të Armatosura të Shteteve të Bashkuara, Gjenerali Xhon Shalikashvili, i cili ka vizituar Tiranën në vitin 1995

Takim i delegacionit të Republikës të Shqipërisë në Shtëpinë e Bardhë, i kryesuar nga ish-Presidenti Sali Berisha, qershor 1992, me Presidentin Xhorxh H. Bush, (i vjetër) dhe me udhëheqësit më të lartë të sigurisë kombëtare të Shteteve të Bashkuara.