Archives for March 2024

IL PICCOLO DI TRIESTE (1912) / SHKAQET E KONFLIKTIT BALLKANIK SIPAS PATRIOTIT SHQIPTAR TERENC TOÇI (INTERVISTA)

March 4, 2024 by s p

Terenc Toçi (1880 – 1945) — Fotografi ilustruese e mëvonshme në raport me shkrimin në vijim : Shkëlqesia e Tij Terenc Toçi, ministër i Ekonomisë Kombëtare shqiptare në mikrofonin e radiostacionit të Barit — Radiocorriere, e shtunë, 26 shtator 1937, f.46

Nga Aurenc Bebja*, Francë – 3 Mars 2024

“Il Piccolo di Trieste” ka botuar, të enjten e 17 tetorit 1912, në faqen n°2, intervistën me patriotin shqiptar Terenc Toçi në lidhje me shkaqet e konfliktit ballkanik të kohës, të cilën, Aurenc Bebja, nëpërmjet blogut të tij “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :

Shkaqet e konfliktit ballkanik sipas një shqiptari

Burimi : Il Piccolo di Trieste, e enjte, 17 tetor 1912, faqe n°2

Milano, 16 tetor. Një bashkëpunëtor i “Avanti!” publikoi në organin socialist një intervistë për Shqipërinë dhe luftën ballkanike me Terenc Toçin. Patrioti shqiptar tha ndër të tjera :

“— Aleanca e katër monarkive ballkanike kundër turqve dhe lufta e nisur nga Mali i Zi kanë vetëm një objektiv : plaçkitjen dhe copëtimin e Shqipërisë. Reformat e famshme në Maqedoni, mbrojtja e qytetërimit dhe e të drejtave të popujve të shtypur janë “bllofet” e zakonshme, pretekste të zakonshme që “industrialistët” e luftës përdorin për të mashtruar opinionin publik. Sepse Serbia, si Mali i Zi, dëshiron të bëjë vjedhje : t’i plaçkisë Shqipërisë të gjithë territorin nga Plava në Babina Polana, nga Babina Polana në Shkup, nga Shkupi në Plaçinë; rreth një e pesta e Shqipërisë. Bullgaria dëshiron t’i gëlltisë një të tretën. Oreksi i saj shtrihet nga Shkupi në Manastir dhe Selanik; nga Selaniku deri në Babina Polana. Greqia dëshiron t’i gëlltisë një të pestën.

Sa i përket çështjes maqedonase, Toçi u shpreh kështu :

— Është një shpikje shpirtërore e koalicionit të Katër Kabineteve. Maqedonia është më pak se një shprehje gjeografike, ajo është një relike historiko-letrare. Nuk ekziston një popull maqedonas. Në atë pjesë të Shqipërisë lindore — vilajetin e Selanikut — ekziston një mozaik kombësish, në të cilin raca shqiptare mbizotëron në mesin e minoriteteve sllave dhe greke. Është e qartë se të nesërmen e ndarjes së plaçkës ballkanike, dallimet, mosbesimet, xhelozitë dhe lakmitë, përkohësisht të fjetura, do të rishfaqen. Dhe Evropa do të përballej me rrezikun e luftës për vite me radhë. Zgjidhja e vetme e drejtë për të ashtuquajturin problem maqedonas është themelimi i Federatës së Komunave të pavarura. Zgjidhja me “majë të shpatës” e aleancës katërpalëshe është një ndërlikim i problemit, është një akt brigandimi ndërkombëtar në dëm të një kombi fisnik dhe është një rrezik, njëqind herë më i madh se ky aktual, për paqen e Evropës.”

Darka vjetore e bashkimit e Fondit Humanitar Rrapsha në Miçigan

March 4, 2024 by s p

Nga Rafael Floqi

Ditën e shtunë ne sallën kryesore të Kishës së Shën Palit u mbajt aktiviteti përvjetor fondmbledhës i Fondit Humanitar Rrapsha dhe te shoqatës kulturore artistike “Rrapsha në mërgim” në të cilin u hap edhe viti i ri fondmbledhes dhe u fol për donacionet e dhëna në Malësi respektivist në Rrapshë nga ky Fond destinacionin e tyre.

Qysh nga viti 2010, Fondi ka organizuar darka vjetore ribashkimi, duke bashkuar anëtarët e komunitetit Rapsha në SHBA. Këto tubime shërbejnë si një platformë për t’u rilidhur me njëri-tjetrin, për të mbledhur fonde, për të ndarë histori dhe për të forcuar lidhjet brenda komunitetit.

Aktiviteti filloi me intonimet e dy hymneve kombetare, atij të SHBA dhe hymbin kombëtar. Ai u drejtua lirshëm dhe me profesionalizëm nga e reja Klaudia Smakaj. Ndërsa atmosfera ndizej nga kërcimet e grupit të fëmijëve Rrapsha, drejtuar nga i palodhuri, koreografi Anton Juncaj. Ky grup vitin e kaluar mori pjesë në festivalin ndërkombëtar të komuniteteve në Ëashington.

A ka diçka ma domethënese se si të ruhet tradita kombtare kur sheh në sytë e gëzimin e fëmijëve, e të rinjve e të rejave që interpretojnë dhe sheh në kostumet e tyre kombëtare e gëzimin e vajzave të reja që imitojnë fluturimin e shqiponjave aq dhe atmosferën familiare që përcjell mbrëmja

Më tej fjala iu dha kryetarit të Fondit Vasel Marku Juncaj i cili përshëndeti shkurt takimin.

Në një intervistë pas programit zyrtar ai i tha ALBTVUSA se “Fondi Humanitar Rapsha është themeluar në vitin 2008 me synimin për të ndihmuar familjet në nevojë në Rapsha e Hotit, Malësi e Madhe. Gjatë viteve, ata kanë mbledhur me sukses fonde për të mbështetur kauza të ndryshme dhe për të bërë një ndikim pozitiv në komunitetin shqiptar. Një nga fokuset kryesore ka qenë mbështetja e individëve me aftësi të kufizuara, jetimët, vështirësitë ekonomike, asistenca arsimore dhe promovimi i kulturës shqiptare. Ne e kuptojmë rëndësinë e arsimit dhe kemi ofruar ndihmë arsimore për t’i ndihmuar studentët të arrijnë qëllimet e tyre akademike. Për më tepër, ne kemi shtrirë dorën e ndihmës për ata që përballen me vështirësi ekonomike, duke u siguruar që ata të marrin mbështetjen e nevojshme për të kapërcyer sfidat e tyre. “

Më tej në emër të shoqatës foli arkëtari Nik Juncaj i cili theksoi se vitin e kaluar, fondi kishte mbledhur 16730 dollarë shumica kanë shkuar gjatë Pashkëve të kaluara për familjet në nevojë dhe një pjesë rreth 5000 dollarë kishin shkuar për rinovimin e kullës së Cun Mulajt dhe një sasi për rinovimin e Kishës në Brigje, Rraxë.

Te pranishmit ndoqen e pjesen e dyte të koncertit të Grupit të Valleve, ndërsa pas saj për shendeti në anglisht studentja, Samanta Junçaj.

Jemi krenarë na thanë drejtuesit e Fondit, që kemi kontribuar në restaurimin e Kishës Katolike Shqiptare në Malësi – Rraxë. Duke ofruar mbështetje financiare, ne kemi ndihmuar që kisha të mbetet një vend adhurimi dhe rëndësie kulturore për komunitetin.

Më tej u kalua në një program të bukur artistik të këngëtarëve lokalë, Albina Ndreaj, Albert Abedini dhe Fran Lucaj, me këngë të krahinës dhe patriotike, por numur i bukur për t’u vecuar ishte kënga e këngetare Albina Ndreaj në duet tok me vajzën e saj 7-vjecare.

Gjatë mbrëmjes prof. Anton Lajcaj përshëndeti dhe shoqatat e pranishme dhe mediat dhe veçoi dhe bashkëvendasit e ardhur nga Neë Yorku, Lulash Juncaj dhe bashkatdhetarë të tjerë nga Kanaja. Në fund të aktivitetit u zhvillua edhe një llotari ku fituesve iu shpërndanë bileta për një udhëtim udhëtim në vendlinje, një cifteli kapica dhe bluza me simbole kombëtare.

Dua të veçoj se shoqata dhe fondi Rrapsha janë mjaft aktiv në jetën kulturore dhe patriotike në Michigan Një tjetër projekt i rëndësishëm është Pikniku vjetor i rrapshianëve dhe Festivali Mbarëkombëtar Rapsha në Vitojë, Malësi e Madhe, një festival folklorik që është bërë traditë dhe feston trashëgiminë shqiptare.

Fondi Humanitar Rapsha njeh rëndësinë e ruajtjes dhe promovimit të trashëgimisë kulturore. Ai është i përkushtuar për të mbështetur dhe festuar kulturën dhe festivalet shqiptare si në Malësi të Madhe, Shqipëri dhe në Shtetet e Bashkuara të Amerikës duke besouar se traditat kulturore luajnë një rol jetik në nxitjen e kohezionit të komunitetit, ruajtjen e identitetit dhe përcjelljen e vlerave nga një brez në tjetrin.

Themelimi

March 4, 2024 by s p

Astrit Lulushi/

Roma është një nga qytetet më të vjetra në botë, me një të kaluar të gjatë dhe magjepsëse. Historitë e themelimit të saj përziejnë faktin dhe trillimin në një. Qyteti i plotfuqishëm i Romës ka një histori të gjerë dhe komplekse që përfshin mijëvjeçarë. Për më shumë se 500 vjet Roma ishte qytetërimi i lashtë më i fuqishëm në botë, dhe trashëgimia e saj jeton. Sot ajo mbetet një qendër kulturore e zhytur në historitë e së kaluarës sonë. Por kur u themelua në të vërtetë qyteti i pabesueshëm i Romës? Origjina e tij e saktë është e mbështjellë me mister dhe intriga, me tregime të pjesë-fakteve, pjesë-fiction të thurura fort së bashku. Pra, për të provuar dhe kuptuar përgjigjen e kësaj pyetjeje, duhet të shohim mitet dhe faktet rreth themelimit të Romës së Lashtë.
Bijtë e Zotit Mars dhe priftëreshës Rhea, Romulus dhe Remus ishin dy djem binjakë jetimë në foshnjëri dhe u lanë të mbyten në lumin Tiber. Të shpëtuar nga Perëndia Tibernus i lumit, ata u vendosën të sigurt në Kodrën Palatine. Një ulkonjë e quajtur Lupa u dha gji foshnjave dhe një qukapik u dha ushqim, duke i mbajtur gjallë për disa ditë të tjera derisa një bari vendas i shpëtoi dhe i rriti si djemtë e tij.
Si të rritur, Romulus dhe Remus ishin thellësisht konkurrues me njëri-tjetrin, por ishte Romulus ai që u dallua, duke vrarë përfundimisht vëllanë e tij Remus në një përpjekje për pushtet. Romulus ndërtoi një mur të fortë rreth Kodrës Palatine dhe ngriti një qeveri të fuqishme, duke vendosur kështu themelet e Romës së Lashtë më 21 prill 753 pes. Romulus madje e quajti qytetin pas vetes, si babai dhe mbreti i tij natyror themelues.
Sipas Virgjilit, Enea themeloi Mbretërinë Romake
Teksti i lashtë mitik Eneida, i shkruar nga Virgjili në vitin 19 pes, zgjerohet në historinë e themelimit të Romës së Lashtë me një histori të trilluar, pjesë-fakt të luftës, shkatërrimit dhe fuqisë. Ai tregon historinë e princit trojan Eneas, i cili erdhi në Itali dhe vendosi linjën e gjakut mbretëror që do të çonte në lindjen e Romulus dhe Remus. Sipas Virgjilit, djali i Eneas, Ascanius, themeloi qytetin e lashtë latin të Alba Longa, afër vendit ku Roma u themelua përfundimisht nga Romulus. Roma përfundimisht mori përsipër dhe zëvendësoi Alba Longa si qyteti dominues i zonës.
Megjithëse historia e Romulus dhe Remus bazohet kryesisht në mite, arkeologët kanë gjetur prova se një vendbanim i hershëm ekzistonte në të vërtetë në kodrat Palatine të Romës rreth vitit 750 pes. Ata zbuluan një sërë kasollesh të epokës së gurit dhe qeramikë që sugjerojnë shenja të qytetërimit të hershëm. Çuditërisht, datat e vendbanimit përputhen me ato në legjendën e Romulus dhe Remus, duke sugjeruar se mund të ketë disa të vërteta në përrallë (por pjesa për ujkun dhe qukapikun nuk ka gjasa të jetë e vërtetë). Një nga ndërtesat më të famshme nga ky vend është Casa Romuli (Kasollja e Romulusit), ku mbreti Romulus mund të ketë jetuar dikur.
Me kalimin e kohës, banorët e Kodrës Palatine u zhvendosën jashtë në zonat përreth, ku lulëzoi qyteti më i madh i Romës. Këtu ata gjetën se ishte i përshtatshëm për një vendbanim, me një klimë të ngrohtë, një lumë që të çon në det dhe tregti, dhe një varg të gjerë malor që mund ta ruante atë nga ndërhyrje dhe sulme. Në vitin 616 pes mbretërit etruskë morën Romën e hershme, por ata u rrëzuan në vitin 509 pes, që është koha kur filloi Republika Romake. Republika Romake u bë e plotfuqishme dhe e fuqishme gjatë shekujve, e udhëhequr nga një seri egomaniakësh të etur për pushtet, të cilët luftuan gjatë dhe fort për të zgjeruar madhësinë e kufijve të saj – Jul Cezari është ndoshta më i famshmi. Ishte pasardhësi i Cezarit, Augusti, ai që e transformoi Romën nga një republikë në një perandori të pamasë, e cila vazhdoi të rritet dhe të rritet, dhe pjesa tjetër, siç thonë, është histori. Augusti, gjithashtu, mbajti me pagesë Virgjilin për të shkruar Eneidë. Pas 10 vjetësh, duke shkruar mesatarisht nga 3 vargje në ditë, më 19 pes, në prag të vdekjes,Virgjili la amanet që Eneida, e papërfunduar, të digjej. Augusti nuk e pranoi këtë dëshirë
rë fundit dhe poema u botua po atë vit.

CILËS NGJARJE I KUSHTOHET “KËNGA E GJORG GOLEMIT”?

March 4, 2024 by s p

– A e përkujton “Kënga e Gjorg Golemit” ngjarjen historike të rënies së Sfetigradit? –

Shkruar nga AVNI ALCANI

Hyrje

Çdo ngjarje e madhe historike, duke filluar nga lufta legjendare të Trojës, e cila u përjetësia në këngët e “Iliadës” së Homerit, kanë pasur jehonën e tyre ndër vite. Edhe ngarjet e ndodhura rreth vitit 1467 në trevat ku sundonte princi Gjergj Araniti, si rënia e kështjellës së tij në Sopot nga osmanët, u përjetësuan në disa legjenda dhe në një këngë epike (“Epika Historike”, Tiranë 1983, f. 151-159).

Në vitin 1938 z. Shahin Zharri, nxënës i shkollës Normale të Elbasanit, kishte mbledhur dhe botuar këngën historike: “Kanga e Gjorq Golemit, Princi i Sopotit”, me 60 vargje (Sh. Zharri: Revista “Shkolla Komtare”, Nr. 16-17, 1938, f. 22). Qysh pas botimit të saj, rreth 85 vite më parë, kënga ka marrë një famë të jashtëzakonshme. Ajo është bërë shumë e njohur, si në rrethet akademike, por dhe në aditoret e shkollave të mesme dhe të larta. Kënga e Gj. Golemit dhe figura e Gjergj Aranitit kanë qenë objekt studimi nga autorë të ndryshëm, si dhe burim frymëzimi për krijimin e disa veprave letrare dhe artstike (A. Alcani: “Sh. Zharri dhe kënga e Gj. Golemit”. Çështje të folklorit shqiptar, 2010, f. 236-240). Ngjarja e këngës së Gjorg Golemit, thonë studiuesit, është e mbështetur mbi një legjendë. “Kjo këngë, që rron edhe sot e kësaj dite në Bërzeshtë, Sopot e Polis, shkruan Q. Haxhihasani, është trajtuar sipas një legjende shumë të përhapur në këto vise” (Q. Haxhihasani: Hyrje. Këngë popullore historike, Tiranë 1956, f. 10). Kurse prof. Dhimitër Shuteriqi, shkruan: “Me sa duket kënga është krijuar në mesin e shek. XIX e këtej dhe është krijuar në bazë të legjendës së vjetër” (Dh. Shuteriqi: “Kënga e Gjorg Golemit midis legjendës dhe historisë”, “Gazeta shqiptare”, 10 qershor 2007).

Kënga e Gjorg Golemit është futur në tekstin e “Historisë së popullit shqiptar” (2002), duke i kushtuar asaj disa rrjeshta, gjë që dëshmon për rëndësinë e saj historike, e cila ka shërbyer si dokument për të pasqyruar një ngjarje të rëndësishme në historinë e popullit shqiptar, atë të qëndresës kundërosmane gjatë shek. të 15-të.

Por, nga ana tjetër, duhet të themi se këngës së Gjorg Golemit i është bërë një inrerpretim i gabuar në libër, pasi ajo trajtohet sikur ngjarja historike, toponimastika, antroponimia që pasqyrohet në këtë këngë dhe legjendat për Gjorg Golemin (Gjergj Aranitin) lidhen me luftën e Sopotnicës (Sfetigradit) të vitit 1448. Aty shkruhet: “Lufta për mbrojtjen e Sopotnicës la gjurmë të pashlyeshme në vetëdijen historike të shqiptarëve që banonin në zotërimet e Arianitëve. Toponimia dhe antroponimia e këngës “Gjorgj Golemi” (Gjergj Arianiti) dhe e tregimeve popullore për këtë personazh të lavdishëm të shek. XV dëshmojnë se sfondi i përgjithshëm historik i tyre përkujton luftën e Sopotnicës” (“Historia e Popullit Shqiptar”, Tiranë 2002, f. 412).

Në vijim do të shohim me detaje në se janë elementët e këngës së Gjorg Golemit, si toponimia, antroponimia dhe tregimet popullore, për të nxjerrë përfundimin se a e përkujton vërtetë kënga e Gj. Golemin ngjarjen historike të vitit 1448, luftën për mbrojtjen e kështjellës së Sopotnicës (Sfetigradit)?

2. Ngjarja sipas tekstit të historisë dhe sipas këngës së Gjorg Golemit

Në tekstin e librit “Historia e Popullit Shqiptar-1” (Tiranë 2002) shkruhet se në qershor të vitit 1448 ushtritë osmane të Rumelisë dhe të Anadollit, të komanduara nga sulltan Murati II, i përqendruan forcat e tyre për ripushtimin e kështjellës së Sopotnicës (Stefigradit), e cila ishte pikë e shumë e rëndësishme strategjike, si për ushtrinë Osmane ashtu dhe për ushtrinë e Skënderbeut. Sopotnica, e njohur në historiografinë shqiptare me emrin “Sfetigrad”, në fund të shek. të 14-të u pushtua nga Osmanët, por, pas kthimit të Skënderbeut në Arbëri, ajo u ripushtua nga Moisi Golemi (Araniti), i cili komandonte ushtrinë e këtij të fundit (M. Barleti. “Histria e Skënderbeut”, Tiranë 1983, f. 103-104). Sulltan Murati II u kërkoi mbrojtësve dorëzimin e kështjellës, por garnizoni i drejtuar nga Pjetër Perlati, e hodhi poshtë kërkesën e tij dhe e mbrojti kështjellën me heroizëm, duke i thyer disa herë sulmet e trupave osmane (Historia e popullit shqiptar, f. 411). Detyrën luftarake të mbrojtësve të kështjellës, shkruhet në libër, e lehtësoi shumë ushtria shqiptare, e cila ishte nën komandën e Skënderbeut e të Gjergj Arianitit, që vepronte në rrethinat e saj, duke organizuar sulme të befasishme e të vazhdueshme kundër rrethuesve të kështjellës. Luftëtarët shqiptarë depërtuan në kampin e ushtrisë osmane, duke i shkaktuar asaj humbje të ndjeshme (Po aty). Por osmanët arritën ta zbulojnë kanalin e furnizimit me ujë të pijshëm të kështjellës dhe e shkatërruan atë. Ajo e përkeqësoi gjendjen e të rrethuarve dhe etja i detyroi mbrojtësit e kështjellës të hynin në bisedime me sulltanin dhe të pranonin ofertën e tij për t’u larguar me gjithë armët, por me kusht që të dorëzonin kështjellën. Dhe kështu ndodhi. Në gusht të vitit 1448, pas gati tre muaj rrethimi, Sopotnica kaloi në duart e osmanëve. Rënia e saj në duart e armiqve ishte një humbje e madhe për Skënderbeun, pasi i hapi rrugën ushtrisë osmane për pushtimin e mëtejshëm të trojeve arbërore, si dhe dobësonte sistemin e fortifikimeve mbrojtëse të viseve të lira.

T’i kthehemi ngjarjes që pasqyrohet në këngën e Sopotit (Gjorg Golemit), e cila është ndërtuar sipas rrëfimeve të Marës, bijës së Gjorgut.

Ngjarja shkurtimisht është kjo: Në viset e Sopotit sundonte Gjorg Golemi (Në mal Plak, më nji brek/ Gjorq Golemi thotë jam mbret…), i cili kishte 20 vjet që luftonte kundër turqve. Sulltani i kërkoi një regati me emrin “Kostivaras”, që të shkonte në Sopot, të flinte një natë atje dhe t’i sillte informacione për Sopotin, Gjorgun dhe ushtrinë e tij. Kostivarasi e informoi sulltanin: “Unë fjeta dhjetë vjet/ Po Gjorq Golemi trim me fletë/ N’Galigat shkon dy net/ N’Galigat për Shën-Mëri/ Do të shkojë me gjithë ushtri”. Para nisjes së Gjorgut, e bija, Mara, i lutet të mos shkonte në Galigat, pasi kishte parë një ëndërr sikur Sopoti ishte djegur (Pash nji andërr këtë natë/ Sopoti na mori flakë…). Gjorgu nuk ndalet, por niset me gjithë ushtrinë e tij për në Galigat. Pas ikjes së tij Sopotin e sulmoi ushtria turke. Mara shikon e tmerruar numrin e madh të ushtrisë osmane: “Shtiva sytë në Shkall-Kurorë/ Po vjen turku si floqe bore”. Njëri nga trimat e Gjorgut, Mark Milloshi, lufton me heroizëm kundër turqve (Mark Milloshi n’liqe/ Luen shpatën porsi dre/ Luen shpatën si dragoi/ Edhe turqit i coptoi…). Një tjetër luftëtëtar, me emrin Bos, i hap portat e kështjellës ushtrisë turke. Mara e mallkon: “Ti o Bos, o kambë hollë/ Lëshove turkun në Shkall-Kurorë/ Farë e bimë ty mos të mbetë/ Shove Sopotin përjetë!” Në mbrojtje të Sopotit ngrihen gratë sopotare, të cilave Mara u bën thirrje: “Sopotare, moj të ngrata/ Rrokni thiuka, rrokni shpata./ A do ikim të shpëtojmë?/ A po rrimë të lëftojmë? Na do rrimë e të lëftojmë/ Gjorq Golemin s’e turpërojmë…” Kënga mbyllet me mallkimin e Marës: “O Pasha, kordhëgjatë/ S’lëfton burri me gratë/ O Pasha qënke pa shpirt/ S’lëfton burri me fëmit!”

3. “Antroponimet në këngën e Gjorg Golemit”

Në këngën e Gj. Golemit ndeshim gjithsej 12 emra njerëzish (antroponime), të cilët i kemi grupuar në: 1. emra individësh, si: Gjorg Golemi, Sulltani, Kostivarasi (banor i Gostivarit). Maria (e bija e Gj. Golemit), Gjel Çeliku (djali i Gj. Golemit), Mark Milloshi (luftëtar), Bosi (luftëtar) dhe Pashai (sulltani i Turqisë); 2. emra grupe personazhesh: Asqeri (ushtria turke) dhe Sopotaret (gratë lutëtare të Sopotit); dhe 3. emra shenjtorësh: Shën Mëria (shenjti) dhe Zoti Krisht (shenjti).

Një pjesë e personazheve të këngës janë figura të njohura historike, si 1. Gjorg Golemi (Gjergj Araniti), 2. sulltani (Mehmeti II), 3. Maria, 4. Gjel Çeliku (Kostandin Araniti) dhe 5. Bosi, ndërsa emrat e tjerë, si 6. Mark Milloshi dhe 7. Kostivarasi mendojmë se janë personazhe të krijuara nga legjenda.

1. “Gjorg Golemi”. Sipas studiuesve, kënga i kushtohej figurës historike të shekullit të 15-të, princit shqiptar Gjergj Aranit Komneni (Dh. Shuteriqi: Këngë popullore mbi Skënderbeun, Literatura Jonë, nr. 3, 1949; Q. Haxhihasani: Këngë popullore historike, 1956, f. 81). Ka dhe studiues, si Agron Xhagolli, i cili është shprehur mosbesues ndaj kësaj figure: “Gjorg Golemi, shkruan ai, është një figurë e paqartë historikisht” (A. Xhagolli: Kënga historike dhe legjenda për Gjorq Golemin, Çermenika-1, 2004, f. 84). Ku ndodheshin pronat apo zotërimet e Gjergj Aranitit? Po t’i referohemi librit “Historia e Skënderbeut” (botim i vitit 1983) e Marin Barletit, i cili shkruan se zotërimet e Gjergj Araniti ndodheshin: “…pranë lumit Shkumbin, ku ishte zot princi Arianit Komneni, i vjehrri i Skënderbeut… pranë popullsive që quhen jatë, brateskozanë, kërrabas, buzersekë dhe sopotanë…” (faqe 645). Kurse Gjon Muzaka, një nga njohësit më të mirë të familjeve aristokrate shqiptare të shek. të 15-të, shkruan: “Zot Aranit Komneni, ishte Zot i Çermenikës (Cermenica) dhe i Mokrës (Mochino) dhe i Shpatit (Spatenia) deri në lumin Devoll, që e ndan vendin e tij me tonin dhe e ka kufi” (Gj. Muzaka: “Memorie”, 1996, f.19). Të dy autorët kanë qenë bashkëkohës dhe njohës të Gj. Aranitit. Ata nuk e kanë përmendur kurrë Gj. Aranitin si zot të kështjellës së Sopotnicës dhe rrethinave të saj.

2. “Sulltani”. Studiuesit mendojnë se bëhet fjalë për Sulltan Mehmetin e Dytë, i cili, në vitet 1466-67, bashkë me ushtrinë e tij bëri masakra të mëdha dhe shkatërroi të gjitha viset e aranitëve në luginën e Shkumbinit (Dh. Shuteriqi: “Aranitët-Zotërimet”, Rev. St. Historike-1, 1967, f. 67).

3. “Mara apo Maria”. Prof. Dhimitëe Shuteriqi, në një artikull të shkruar prej tij, merr në analizë disa nga emrat e këngës së Gj. Golemit, duke i përarfruar ata me figurat historike të kohës (shek. 15). “Tjetër pikë krahasimi midis legjendës dhe historisë, shkruan ai, është emri i gruas së Gjergj Aranitit. Gruaja e parë e Gjergj Aranitit quhej Maria. Ajo ishte nga dera e Muzakajve të Myzeqesë… Legjenda i ngatërron, nënën-Marë me bijën-Marë”. (Dh. Shuteriqi: “Kënga e Gjorg Golemit midis legjendës dhe historisë”, “Gazeta shqiptare”, 10 qershor 2007).

4. “Gjel Çeliku”. “Takim tjetër i historisë me legjendën, shkruan Shuteriqi, është përmendja e një djali të Aranitit, të cilin legjenda e quan Gjel Çeliku. I ati, këtë Gjel Çeliku, e dërgoi në Itali “foshnjë të ri” (“Gazeta shqiptare”, 10 qershor 2007). Shuteriqi mendon se bëhet fjalë për Kostandin Aranitin, djalin e Gjergjit nga martesa e tij e dytë me Despinën, i cili kishte vajtur në itali në moshën 12 vjeç. “Historikisht kjo është e vërtetë”, shkruan ai, duke iu referuar historianit gjerman F. Babinger (F. Babinger: “Fundi i arianitëve”, Tiranë 2004, f. 24).

5. “Bos/i”. Emri Bos përmendet në disa dokumente të kohës. Një Ilia Bosi ishte paraqitur në vitin 1467 pranë Senatit të Venedikut, i cili, në emër të princeshës së tij, Despina Araniti, u kishte kërkuar venedikasve ndihmë për të luftuar osmanët. Ata kishin mbi 12 mijë luftëtarë të armatosur që ishin të gatshëm të luftonin për vendin e tyre (Dh. S. Shuteriqi: Dy dokumente të kohës së Skënderbeut, Gazeta “Drita”, datë 24 janar 1966). Në regjistrin Osman të vitit 1467 gjejmë disa banorë me mbiemrin “Bosi”, si Gjon Bosi nga fshati Babjani (f. 135), Nikolla Bosi në Mirakë (f. 136), Gavril Bosi në Prapungjin (f. 144) etj. (Defteri i Hollësishëm për zonat e Dibrës i vitit 1467, Tiranë 2019). Mbiemrat Bosi dhe Boçi ekzistojnë ende edhe sot në disa fshatra të Çermenikës dhe të luginës së Shkumbinit.

(Vijon)

4. Toponimet në këngën e Gjorg Golemit

Në këngën e Gjorg Golemit ndeshen dhe emra (toponimet) gjeografikë. Ato janë 7 (shtatë) gjithsej, si: 1. Sopoti, 2. Mal-Plaku, 3. Galigati, 4. Shën-Mëria (kisha), 5. Shkallë-Kurorë, 6. Italia dhe 7. Vneshtë (Bërzeshtë).

1. “Sopoti”. Emri “sopotanë”, siç e pamë më sipër, ishte përmendur nga Barletit në librin “Historia e Skënderbeut” (faqe 645) për banorë të Sopotit. Sopotin e ka përmendur dhe një tjetër autor i rëndësishëm, si Naim Frashëri, i cili, në librin e tij “Histori e Skënderbeut”, shkruan kështu për Sopotin: “…Trimërinë e ati Zoti/ me të madhe oshëtimë/ e rrëfen dhe sot Sopoti,/ që nxjerr zë e vetëtimë…” (N. Frashëri: “Histori e Skënderbeut”, Tiranë 1967, f. 113).

2. “Mal-Plak”. Emrin Mali-Plak e ka përmendur Naim Frashëri në poemën e mirënjohur “Bagëti e Bujqësi”, në vargjet: “Dhe ti Mali Plak që ke parë/ luftra të shumta që kanë ngjarë …” (N. Frashëri: Bagëti e Bujqësi, Vepra të zgjedhura, Tiranë 1980, f. 76). “Ky mal, shkruan Dhimitër Shuteriqi, është pikërisht Mali-Plak mbi Sopotin e Bërzeshtën në Librazhd, për të cilin, kënga popullore “Kanga e Gjorq Golemit, Princit të Sopotit”, thotë: “Në Mal-Plak e mbi Sopot/ Gjorq Golemi kryezot!”. A nuk ishte Sopoti, sipas legjendës dhe historisë, kryeqendra e anëve të Librazhdit të sotëm, që ra i fundit në duart e osmanëve? Sipas historisë kjo ngjau pikërisht në vitin 1467. Një mot më parë (1466) turqit kishin bërë gjëmën në krahinat tona, porse nuk kishin arritur t’i thyenin plotësisht ato anë”. (Botuar në “Gazeta Shqiptare”, datë 10 qershor 2007).

3. “Galigat”. Shahin Zharri shkruan në shënimet në fund të këngës së botuar prej tij; “Galigati nji katund në Shpat” (Rev. “Shkolla Komtare”, Nr. 16-17, 1938, f. 22). Galigati sot ndodhet në rrethin e Gramshit, shumë pranë Sopotit. Sipas këngës dhe legjendave Gjorg Golemi shkoi për të festuar me ushtrinë e tij në kishën e Shën-Mërisë, duke e lënë Sopotin në duart e ushtrisë turke, që e pushtoi Sopotin me anë të tradhtisë.

4. “Shën-Mëri”. Është emri i kishës së Galigatit, ku shkoi Gjorgu me ushtrinë.

5. “Shkallë -Kurorë”. Ai është emri i një vendi, i cili ndodhet në malin e Sopotit. Ende dhe sot ai vend njihet me këtë emër.

6. “Itali”. Italia përmendet në këngë si vëndi ku Gjorgu kishte çuar djalin “foshnjë të ri”.

7. “Vneshtë”. Sipas Sh. Zharrit Vneshtë është emri i vjetër i fshatit të tij: Vneshtë-Bërzeshtë (A. Alcani: “Sh. Zharri”. Monografi, 2006, f. 5).

Pra, shihet fare qartë se e gjithë toponimia dhe antroponimia e këngës së “Gjorgj Golemit” (Gjergj Arianiti) flet për vende që dikur kanë qenë nën zotërimin e princit Gjargj Araniti dhe sot ndodhen trojet e Librazhdit, Gramshit dhe Elbasanit.

5. Legjendat që i kushtohen figurës së Gjorg Golemit dhe ngjarjeve të pasqyruara në këngën e Gj. Golemit

Figura e Gjorg Golemit, dmth, e Gjergj Aranitit, ka lënë gjurmë të thella në kujtesën e popullsisë ku shtrihej shteti i tij i Aranitisë. Edhe sot, pas 600 vitesh, në fshatrat Qukës, Bërzeshtë, Polis etj. (që i përkasin rrethit të Librazhdit), Shpatit në Elbasan, Mokrës në Pogradec, Vërçës (Gramsh) etj., këndohen këngët dhe rrëfehen legjendat që i kushtohen bëmave të Zotit të tyre (Gjorg Golemit), Gjithashtu ka një numër të madh toponimesh që lidhen me Gjergj Aranitin dhe bashkëkohësit e tij.

Në librin “Epika Historike” (1983), botim i Akademisë së Shkencave të RPSSH (Instituti i Kulturës Popullore), janë botuar disa nga legjendat që i kushtohen figurës së Gjorg Golemit, si dhe ngjarjeve të pasqyruara në këngën e Gj. Golemit. Në libër ndodhet një kapitull i veçantë, me titull: “Kujtime dhe gojëdhëna për Gjergj Golemin” (f. 155-159). Që në hyrje të tij shkruhet: “Kujtime dhe gojëdhëna që ruhen nga tradita popullore për Sopotin dhe Gjergj Golemin në fshatrat e rrethit të Librazhdit dhe të Elbasanit” (f. 155). Kemi përzgjedhur (me disa shkurtime) legjendat që i kushtohen figurës së Gjorg Golemit dhe Sopotit të Librazhdit, si:

1. “…Gjork Golemi ditën e Shëmrisë shkon n’Galigat e s’le shumë njerëz në pajtaht; ato ditve mun merret. Ky sulltani ruan ditn e shëmrisë e i futet Sopotit. E shoqj-e krajlit kur pa se hypi forca, rrmeu djalin dhe shkoi për Galigat. Rrugës i plasi djali prej shpejtsisë e ai ven u quajt te Qaf’e Markut’ ma tutje plasi edhe kali e atij i thonë Qaf’e kalit; te brijti ajo shoqj’e krajlit “u muar Sopoti” plasi dhe vetë e ai ven quhet sot Çuk’e Zarës” (f. 155).

2. “Gjork Golemi e ka pas pajtahtin n’Sopot mas t’ngjumes. Ate e pishi Turqia. Lufta u ba n’Qafëfurkë. Pasha i Turkies pat ba jemin: “Pa e çu gjhakun mje mshalë t’kalit, s’do ta la pushkën”. Polis – Librazhd 1954

3. “… Fanja kanë qanë vreshtat e Sopotit. Në fushë të Domosdovës Sopoti mbante derrat. Në Karkavec, në Rrashtan edhe në Përrenjas kishte arat. Sopotaret vinjin prej Sopoti me fmitë në krah, punonjin gjith ditën dhe shkonjin në mramt në Sopot. Ishin njaq të mdheja sa ja vinte nana cicën në sup të krahit e ngojë të fmisë tuj shku rrugës. I qante fmiri, i fuste cicën në gojë edhe ikte. (f. 156).

4. “Sopoti ka qanë dukë; ka qnë Gjorq Golemi krajl aty; ka qanë qytet Sopoti atëherë… Gjorq Golemi qe për pashkë në kishët t’Galigatit…”

5. “Vilani ka qenë katuni math… N’Grykë t’ Tarushit, ke Guri i Qorrit ka qenë kisha e madhe… Gjysmën e Polisit e ka pas Turqija, gjysma mahesh me Sopot… Eprami u thye veni dhe u prish ene Sopoti”. Polis-Librazhd, 1954 (f. 157).

6. Kur u mur Sopoti, vajtën e i thanë krajlit t’Sopotit qi “na e murën venin”. Krajli po piqte peshq me ‘i tavë dhe i thotë: “Sopoti merret kur të njallen kto peshq prej tavës. Kur peshqit hovën na tava! Ah, tha, na e paskan marrë vërtetë Sopotin”. Shushicë-Elbasan, 1954.

7. “Ni prej Polisit, qi kishte qanë me Gjork Golemin, e murën turqit e e çuan nga Turqia, Kur e pyetjin nji herë në vit (se e kishin mbyllur n’burg) “si e ke hallin”, ai u thonte: Pa pirë ujë në Sheremet,/ pa pi ujë në Gurrëshpatë,/ pa vanë sahatin n’vith të gjatë/ mua shpitrti mos më daltë! Ai s’e hiqte shpresën qi t’kthehej prap në Polis, dhe kujtonte kto vene me shejë t’katunit” (f. 158).

10, “Galigati sot asht nji katund i rrethit të Gramshit. Ktu ka qenë kisha e Shëmrisë, ku meshonte për shëmri Gjork Golemi me njerëzit e tij. Vendi i kishës sot asht mbushë me pyll. Në kët vënd ka shkuar deri vonë populli i Shpatit ditën e Shëmrisë për të ndezur qiri etj. Galigati asht 7 a 8 orë lark Sopotit”. Gjinar-Elbasan, 1954 (f. 159).

6. A e përkujton “Kënga e Gjorg Golemit” ngjarjen historike të rënies së Sfetigradit?

Së pari, nëse do ta pranonim se kënga i kushtohet rënies së Sopotnicës (Sfetigradit), atëhere do të pranonim se ajo është e mbështetur mbi një ngjarje historike, kurse ngjarja e këngës së Gjorg Golemit, siç e pamë, ishte e mbështetur mbi një legjendë. Së dyti, a janë elementët e këngës së Gjorg Golemit, si toponimia, antroponimia dhe tregimet popullore, që e përkujtojnë luftën e Sopotnicës? Përkundrazi. Mendojmë jo, pasi të gjitha elementet që u përmendën, si personazhet e këngës, emrat e vendeve që përshkruhen në këngë, legjendat dhe tregimet popullore për Gjorg Golemin, siç e pamë, ndodhen në Sopotin e Librazhdit, në kryeqendrën e dikurshme të Gjergj Aranitit, i cili gjeografisht ndodhet disa qindra kilometra larg Sfetigradit të sotëm.

Nuk i dimë arsyet e vërteta dhe qëllimin që kanë pasur autori (apo autorët), kur patën shkruar në libër se toponimia dhe antroponimia e këngës Gjorgj Golemit dhe tregimet popullore për Gjergj Aranitin dëshmojnë se sfondi i përgjithshëm historik i tyre përkujton luftën e Sopotnicës, kur, siç e pamë, si toponimet dhe antroponimet e përmendura në këngën e Gj. Golemit, si dhe tregimet popullore (legjendat) për Gjorg Golemin, nuk kanë asnjë lidhje me Sopotnicën, e cila ndodhet në viset e sotme të Maqedonisë së Veriut.

Jemi në dijeni se në Akademin e Shkencave të RSH është ngritur një grupi ri pune, për të rishkruar tekstin e ri të “Historisë së Popullit Shqiptar”. Shpresojmë shumë grupi i punës do të korigjohjë pasazhin e mësipërm të teksit të vjetër të “Historisë së Popullit Shqiptar”, Vol. 1, që e përmend këngën e Gjorg Golemit sikur përkujton rënien e Sfetigradit, kur e vërteta është ndryshe, që “Kanga e Gjorq Golemit” përkujton ngjarjen historike të rënies së Sopotit të Librazhdit.

“NATO, mesazhe gjeostrategjike nga Baza Ajrore e Kuçovës”

March 4, 2024 by s p

Gjeneral ® Piro AHMETAJ/

Siç është bërë gjerësisht e njohur, sot, “datë 4 Mars 2024”, nëpërmjet një ceremonie të shtetit shqiptar, Aleancës Euroatlantike, SHBA-së, etj do të inagurohet përfundimi i projektit të NATO-s për: “ndërtimin e Bazës Mbështetëse Ajrore të Kuçovës”.

Në pamundësi për t’ju përgjigjur fizikisht ftesës “gjithëpërfshirëse” të Ministrit Peleshi, në “kapacitetin e Ekspertit të Sigurisë Kombëtare, Rajonit dhe NATO-s”, po adresoj disa këndvështrime rreth mesazheve gjeopolitike, strategjike, operacionale dhe ndoshta ekonomike të këtij projekti, ose mbi prezencën, për herë të parë me instalime ushtarake në kohë paqe (Peace Establishment) të NATO-s në territorin e RSh:

Pikësëpari, për (a) peshën gjeopolitike të këtij projekti mjafton të sjellim në memorjen kombëtare, që jo rastësisht, përfundimi i këtij projekt u konfirmua nga Sekretari i Shtetit të ShBA, z. Blinken, gjatë vizitës në Tiranë: “muajin e ardhshëm do të përurohet baza ajrore NATO-s në Kuçovë”!

Kjo pasi, si për çdo vënd tjetër anëtar, prezenca (footprint) ushtarake në kohë paqe e NATO-s në territorin e Republikës së Shqipërisë, mbart jo vetëm mesazh strategjik për sigurinë kolektive (artikulli 5) por edhe për mbrojtjen e interesave gjeopolitike të Aleancës Euroatlantike (USA/NATO) në Rajon dhe Mesdhe. Për rrjedhojë, besoj se vendi i parë mes 31 vendeve anëtare të Aleancës që ka përfitime gjeopolitike është RSh!

Për më tepër, përzgjedhja e kësaj e baze nga NATO, sigurisht lidhet edhe me (b) pozicionin gjeostrategjike të bazës së Kuçovës, e cila “prej 1955 deri 1992 ka shërbyer si bazë me peshë strategjike, kryesisht për shkak të Mig-ve, që edhe pse përtej mundësive të një vendi mjerisht të izoluar, për prapagandën e regjimit konsideroheshin si “legjione kamikaze” të fuqisë Ajrore të RPSSh, pra kundër kampeve të imperializmit (USA/NATO) si dhe revizionistëve Sovjetik (Varshav), ose edhe të dyja së bashku” !!

Por në situatën aktuale, ndërtimi kësaj baze, ose prezenca në kohë paqe e NATO-s në territorin e RSh, sigurisht mbart edhe një “mesazh force” ndaj Rusisë – Putiniste dhe çdo vendi tjetër që vijon të shpërdorohet nga Kremlini: “kush guxon të sulmojë ushtarakisht jo vetëm integritetin territorial të Republikës së Shqipërisë, por tashmë edhe prezencën e NATO-s (siç është Baza Ajrore e Kuçovës), do të përballet dhe do të ndëshkohet në mënyrë shëmbullore nga fuqia e pakonkurueshme Ajrore e Aleancës së Atlantikut të Veriut”, që u konfirmua si e tillë në 1999, kundër makinerisë kriminale të Millosheviçit, apo Jo ?

Nga ana tjetër, ndërtimi kësaj baze në territorin e RSh (edhe pse gjithësesi modeste), i jep (c) peshë shtesë aftësive operacionale të NATO-s por edhe garanci besimit publik te fuqia dhe vlerat e Aleancës për mbrojtjen e tërësisë teritoriale në kuadër të artikullit-5, por edhe në kuadër të mbështetjes së stërvitjeve dhe manovrave operacionale të NATO-s dhe Forcave Ajrore të RSh.

Përsa (d) përfitimet ekonomike nga ndërtimi i kësaj baze (gjithësesi modeste në kapacitete), nuk janë as pjesë e ekspertizës, as qëllimi i këtij opinioni. Megjithatë mund të përmend: “projekti ka nisur në 2018 me reciprokisht 50 milion € nga nga fondi përbashkët i Aleancës (NATO Common Funds) si dhe 5 milion € nga pala Shqiptare”, që ka edhe përgjegjësitë e vendit pritës (RSh) për: “shpronësimet, ndërtimin e perimetrisë së sigurisë dhe rrugëve lidhëse, standartet e mirëmbajtjes së hangarëve, depositave të karburantit, ndriçimit, kamerave të sigurisë si dhe të sensorëve të zbulimit përreth bazës”.

Ndërsa përtej konfuzionit që e ushqehet jo vetëm nga ushtria e “sekserëve mëndjendryshkur”, shtoj se, mundet edhe të ketë efekte ekonomike modeste, për komunitetin e biznesit në zonën e Kuçovës, përfitime që gjithësesi do të ndërvaren nga personeli aktiv ushtarak për sigurinë e bazës, operatorët, mirëmbajtjen si dhe kryesisht nga dinamika e aktiviteteve ushtarake, siç janë stërvitjet e NATO/USA (p.sh Steadfast 2024), apo të FARSh, etj që mund të organizohen në këtë bazë. Sigurisht do doja dhe uroj të jem i gabuar, por nuk besoj kurrësesi se komunitetit të rrethinave të Kuçovës: “bashkë me këtë bazë do t’i vijë ndonjë parajsë ekonomike, as do shpërthejnë puse elektorale punësimesh, etj”.

Së dyti, pikërisht për këto vlera dhe asnjë mëdyshje, 4 Marsi 2024 meriton të skalitet si “një datë që i bën nder historisë së marrëdhënieve të RSh me NATO-n”. Por përtej vullnetit konstant politik në 1994, 2008, 2013, apo 2018, nuk janë kurrësesi vitet që e “veshin me dekorata të ekzagjeruara Partinë në pushtet”, ndërsa 2018 është inventarizuar si viti që NAC/NATO ka miratuar projektin e propozuar nga SHAPE për ndërtimit e Bazës Ajrore Mbeshtetese të Kuçovës.

Kështu përtej kakofonisë së jo vetëm opinionistëve të gjithëditur dhe për shkak të së vërtetës duhet qartësuar se: “parimi i pa negociueshëm” për miratimin e projekteve që ndërtohen nga fondi i përbashkët i Aleancës, nuk janë kursësesi kërkesat/ambiciet e Qeverisë së radhës/rastit, por vetëm pesha gjeostrategjike dhe operacionale që ofrojnë projekti konkret në dobi të misionit të NATO-s për mbrojtjen e sovranitetit të 31 vendeve anëtare.

Si ndër dëshmitarët teknik të reformës së mbrojtjes, më tej si Përfaqësues Kombëtar Ushtarak në Komandën Supreme të NATO-s (SHAPE), më duhet ta konfirmoj me përgjegjësi se “lista me të gjitha infrastrukturat strategjike” (bazat tokësore, detare dhe ajrore të RSh, përfshi Bazën Ajrore Kuçovës etj,) janë vënë vullnetarisht në dispozicion të Aleancës që mbas aplikimit të RSh për në programin e Partneritetin për Paqe në 1994 (PfP/NATO). Ndërsa për më tej, këtë listë e kam/kemi dorëzuar zyrtarisht (në emër të RSh) në SHAPE sipas një formulari standart (të detyruar) për secilën (çdo infrastrukturë të listës) mbas marrjes së ftesës së anëtarësimit në Samitin e Bukuresht, në Prill 2008.

Pra miratimi i projekteve që investohen nga Fondi i Përbashkët i Aleancës (NCF) nuk bazohet kurrësesi në orekset dhe axhendat elektorale të 31 vendeve anëtare apo nga Emri, gjatësia apo Partia e KM, apo MM në detyrë, por vetëm nga nevojat dhe impaktet operacionale që prodhohen për mbështetjen e policimit ajror si dhe përmbushjen e misionit bazë (artikulli 5) apo/dhe rast pas rasti në angazhimet paqebërëse të Aleancës.

Konkretisht, miratimi për financimin e 50 Milion € për ndërtimin e Bazës Ajrore të Kuçovës është bërë nga NAC në 2018 (pa asnjë kërkesë specifike të Qeverisë RSh), por vetëm pasi u peshua (nga një listë me qindra baza ajrore të ofruara nga vendet e tjera) si dhe u rekomandua nga Komanda Supreme e NATO-s (SHAPE) si një “bazë ndihmuese eficiente për mbështetjen e operacioneve të Aleancës”.

Në përmbledhje të sa më sipër, ndërtimin e kësaj baze të NATO/RSh e çmoj me interesa të larta gjeopolitike, strategjike, operacionale, ekonomike si dhe për besimin publik te fuqia dhe vlerat e Aleancës Euroatlantike. Ndërsa përtej përfitimeve, Tirana Zyrtare duhet të demostrojë mirënjohje kombëtare dhe përgjëgjesi shtetërore shtesë duke përmbushur të gjitha detyrimet dhe standartet e Aleancët të përcaktuara në marrëveshjen e SOFA-s për personelin aktiv të angazhuar në sigurinë fizike, elektronike si dhe përmirësimin e kulturës së bashkëpunimit me Forcat Ajrore të USA/NATO (Ramstein, Gjermani).

Nga ana tjetër, ky projekt jo vetëm zyrtarizon prezencën (footprint) e parë në kohë paqe të NATO-s në teritorin e RSh por edhe që demostron peshën gjeostrategjike si dhe konsistencën 15 vjeçare të RSh (prej anëtarësinit, 4 Prill 2009) si anëtare serioze ndaj kërcënimeve dhe përgjegjësive të përbashkëta, pasi edhe në këtë rast: “Tirana Zyrtare demostron mbështetje të pa kushtëzuar ndaj projekteve për modernizimin e fuqisë ushtarake të Aleancës në interes të sigurisë kolektive (artikulli-5) të 31 vendeve të NATO-s, mbrojtjen e vlerave dhe interesave Euroatlantike (USANATO); si dhe deri në fitoren “ jo vetëm për Ukrainën”!

Duke e vlerësuar me interesa të larta/afatgjata kombëtare ndërtimin nga NATO të Bazës Ajrore të Kuçovës, duhet edhe ta nënvizojmë se kësaj arritje nuk i vlejnë kurrësesi as ekzagjerimet dhe as privatizimi Partiak; as llogjet cinike me “opozitën me/pa brava dhe vulë”; as shpërdorimi i Institucioneve Kushtetuese si infermeri (pa) shërimi nga “sëmundja bolshevike e të gjithaPushteteve”, POR: “vetëm dashuria, nderimi dhe përulësia për vendin, përgjegjësia e lartë shtetërore ndaj interesave kombëtare, besimi si dhe “bekimi” nga/ndaj vlerave perëndimore dhe partneritetit strategjik me SHBA, NATO dhe BE”.

Së fundmi, duke j’u uruar suksese personelit të Fuqisë Ajrore të NATO-s si dhe kolegëve Shqiptarë, e meritojnë po ashtu t’ju shprehim mirënjohjen projektuesve, kontribuesve për ndërtimin e kësaj baze si dhe domosdoshmerinë e: “ppërditësit të mëtejshëm i Sistemit të Sigurisë dhe Mbrojtjes Kombëtare, duke modernizuar konceptin, strukturat, kapacitetet, balancat demokratike të pushteteve si dhe kulturën Euroatlantike të bashkëpunimit me NATO-n”.

* Autori, Gjeneral ® Piro Ahmetaj:

Ekspert për SK, Rajonin dhe NATO-n,

Zv/President i Këshillit Atlantikut; & ish:

Këshilltar i Presidentit, Zv/ShShPFA,

Përfaqësues Ushtarak në SHAPE/NATO.