Archives for April 2024

Iris Halili

Kryetare e degës “Vatra Miami”/

Mbrëmë ne, një grup nga komuniteti shqiptar i Floridës së Jugut patëm një emocion të veçantë. Sopranoja me famë ndërkombëtare dhe me origjinë nga Gjakova e Kosovës si dhe me një emër kaq shumë shqiptar, zonja Marigona Qerkezi, ishte ylli që shkëlqeu në Opera House të West Palm Beach. Ajo interpretoi Normën, protagonisten kryesore në operën me të njëjtin titull të Vincenzo Bellinit. Me një zë të rrjedhshëm si lumenjtë shqiptar dhe me kumbim të thellë si burimet e krrojeve tona, Marigoja ishte një surprizë e vërtetë për të gjithë spektatorët e “Normës” e cila konsiderohet si sfida më e lartë e çdo sopranoje, e ndërsa pjesa me e njohur e kësaj kryevepre “Casta Diva” konsiderohet si aria më e vështirë e të gjitha kohërave.

Karakteri i Normës është shumë kompleks, jeta e saj është tragjedia e dilemave të zemrës, detyrës ndaj Atdheut, brengat e shumëfishta të një gruaje që dashuron, tradhëtohet dhe zhgënjehet. E tërbuar nga xhelozia dhe braktisja, e mallëngjyer si nënë dhe e penduar për aktet e saj në kundërshtim me fenë të cilën i shërben, Norma kalon në shumë gjëndje psikologjike dhe traumatike. Në përçapje për të gjetur rrugëdaljen atje ku ajo shpesh mungon, Norma mundohet të hyjë në portat e zemrës me arsye, por del prej saj pa të, apo mundohet të dalë nga portat e zemrës me ndjenjë, por nuk është e lumtur edhe me këtë zgjidhje. Për vetë kompleksitetin e saj Norma mban pothuajse ¾ e të gjithë shfaqjes, duke bërë të duket se të gjithë protagonistët e tjerë janë vetëm në funksion të saj. Sipas ekspertëve, në këtë opera sopranoja që interpreton Normën duhet të mbajë C-në e lartë në më shumë se 12 herë, dhe gjatë gjithë orëve të gjata të shfaqjes, ajo ka shumë pak kohë për të kontrolluar frymën. Me një italishte shumë të kuptueshme, si dhe me një portret fizik të gjatë dhe të bukur, Marigona e sundoi plotësisht skenën duke performuar sa me zë aq edhe me mimikë dhe lëvizje sinkronike. Zëri i saj sa melodioz, aq edhe i ëmbël dhe shpërthyes jo vetëm na mbërtheu përgjatë gjithë shfaqjes, por ai ishte në harmoni të plotë me emocionet nëpër të cilat kalon Norma, që falë interpretimit të Margionës na mbeti gjatë në mëndje.

Duartrokitjet vazhduan pa ndërprerje edhe kur perdja u mbyll, pasi spektatorët sërisht nuk donin ta linin “Normën” të largohej prej tyre.

Marigona Qerkezi ka nje karierë të spikatur në boten e artit operistik. Talenti i saj është vlerësuar me shumë tituj dhe çmime të larta, ku ndër më të njohurat është tituli “Sopranoja e Rosinit”, dhënë sopranove të spikatura për interpretimin e veprave të Rosinit. E lindur dhe rritur në Zagreb ajo ka mbaruar studimet për Master në Fluit dhe Kanto në Universitetin e Prishtinës. 6 -vjec Marigona ka zbritur në skenë për herë të pare dhe prej atij çasti duket sikur nuk ju nda më skenave. Në muajt në vazhdim ajo do të performojë në Gala Concert London; Savonlinna Opera Festival në Finland në rolin “Abigalle” nga “Nabuko” e Xhusepe Verdit, më pas në Dubai Opera House dhe Varshavë Opera House me rolin e “Aida” sërisht nga Xhuzepe Verdi ; Në vazhdim në Kopenhagen Opera House tek “Toska” i Xhiakomo Pucinit, për t’u rikthyer sërisht tek “Norma” i Vincenco Bellinit në Operën e Frankfurtit.

Ftojmë të gjithë bashkëatdhetarët kudo ku jetojnë të ndjekin turin e Marigosë tonë në Instagram apo Facebook dhe nëse kanë mundësi të dëgjojnë zërin e saj të vecantë dhe të jenë të sigurt se pas shfaqjes do të ndjejnë krenarinë kombëtare që na dhuron kjo artiste shumë dimensionale, do të shijojnë një interpretim shumë të arrirë artistiskisht dhe ndosha do të kenë mundësinë të takojnë këtë soprano shqiptare me famë botërore që me thjeshtësinë e saj nuk kursen të takoj, apo përshëndes bashkëatdhetarët e saj në gjuhën e nënës, shqipen tonë të bukur.

Denion Ndrenika, Nju Xhersi/

Né Festivalin e 36 të kenges ne RTSH më kujtohet kenga “Lamtumir them i pari” me tekst Andi Bejtjen dhe muzik Florian Luari. Andi Bejtjen e kam pasur shok në 8-vjeçare që nga fillimi. Tek ish-“11 Janari” në Tiranë, atje ku shihnim përballë traun dhe gardistët e Bllokut të udhëheqjes diktatoriale.

Vitet ecën, mirëpo profesionalisht me Bejtjen jemi njësoj: gazetarë. Madje, në 1993 e zëvendësova si gazetar te “Sindikalisti”.

Bejtja ka penë, ka frymë, ka ndjenjë, poet që në ngjizje me siguri, ndonëse unë nuk jam shquar përveçse ndonjë teksti këngësh për “6”-en tonë që këndonim nga liqeni.

Në vitin 1997, tashmë që duket larg, çdokush që asokohe ishte diku, sot gjendet diku gjetkë.

Shoqëria si e tërë, sporti, kultura, arti skenik, kinematografia, letërsia, tekstet, veglat frymore, pianoja, pak përbëjnë kujtesë të domosdoshme për ndokënd që i le vitet të rrjedhin pa përfshirë në vetvete ngjarje, ndodhi…

1997 ishte tmerr që aty-këtu thyhej nga ndonjë kampionat futbolli të ndërprerë me fajësime anësie federate, te një veprimtari “Miss Albania” që u shënua si e vetmja pararendëse në 1996 dhe festivalet e këngës në radio-televizion.

Në atë vit në Festivalin e 36-të në RTVSH Bejtja kishte shkruar vargjet e kenges “Lamtumirë!”, them i Pari”, kompozuar nga Florian Luari.

E kënduan Josif Gjipali dhe Florian Luari. E “takova” Luarin në Francë, kohë më parë dhe Bejtjen në Tiranë.

Florian, beratas me kokë e këmbë nga të dy prindërit, trashëgoi prej tyre artin.

Formimin shkollor të nisur që në moshën 6-vjeçare me piano në shkollen e muzikes e vazhdoi në Liceun Artistik në për teori dhe fizarmonikë dhe gjate kesaj kohe krijonte, muzik orkestrale, kënge, valle, pjesë pianistike etj. Si shumë e shumë familje dhe individë, ai u transferua në vite 1991 në kryeqendrën e Greqisë, Athinë ku u njoh me rrethet muzikorë instrumentistë dhe këngëtarë vendas. Kjo i mundësoi të luante kater vjet në piano dhe fizarmonikë muzikë nga vendi dhe bota. Në 1995 u rikthye në Tiranë dhe hyri në Akademinë e Arteve të Bukura për Kompizicion. Kjo ishte periudhë që e përfshiu si krijues krijues ne festivale si dhe drejtues muzike në televizione. Florian përfundoi Akademinë, dhe pa u shkeputur nga aktivitetet artistike, filloi si drejtues muzike i orkestrës së televizionit “Top Channel” dhe më pas u zhvendos në Lyon të Francës ku jeton prej vitesh.

Jetën artistike e pasuroi në vazhdimësi me koncerte dhe si mësues pianoje në disa shkolla si dhe me aktivitete artistike ne Itali, Zvicër, Greqi, Gjermani, SHBA.

Pas Festivalit të 36-të, interesi për festivalet nisi të bjerë ndërkohe që filluan lokalet e Tiranës me muzikë live, gjë që e bëri të ndihej mirë duke luajtur muzikë në “Boom Boom Room”, Rozafa etj..

Në një bisedë, Flori më tregoi se shtytja dhe mbështetja e tij më e madhe e tij ishin prindërit, që të dy muzikantë.

“Më kujtohet kur isha i vogel prindërit më blenë një lodër piano, për të më integruar drejt muzikës dhe pianos. Dhe, kështu ndodhi. Fillova ta dua pianon, por dhe fizarmonikën. Përpara se të hyja në klasën e parë, fillova mësimet e para në piano dhe fizarmonikë me prindërit e mi dhe më pas në shkollën 8-vjeçare “22 tetori” në Berat, në degën e pianos me mësuesen Ermira Tusha”-thotë Florian.

“Florian, ku e gjen veten më mirë në piano?”, – e pyes.

“Varet. Kur është koncerti im luaj pjesët e mia dhe ndihem shumë mirë, sepse bej ate qe dua. Kur luaj me një grup, i përshtatem lojës së tyre, ne c’fare do rryme qe te jete, dhe kjo me pelqen shumë sepse exploroj ne stile të ndryshme, ne vende të ndryshme . Për shembull, kur luaj në Greqi luaj muzikë greke, në Amerikë muzikë amerikane, dhe kjo më pëlqen që nuk njoh kufi në muzikë”-, më përgjigjet.

Mua më kujtohet kënga “Lamtumirë!” them i pari” me tekstin e Andi Bejtjes në festivalin e 36-të dhe e pyeta për këtë:

“Për sa i përket pjesëmarrjes nëpër festivale, e shihja si një urë kalimi për t’u njohur me rrethin muzikor dhe fillova të marr pjesë në 1995 pas kthimit për katër vjet në Greqi. Përse nuk mora pjesë në festivale më tej… Në 1998 filloi të bjerë interesi për festivalet dhe nderkohe filluan lokalet e Tiranës me muzikë live, dhe ndihesha mirë duke luajtur në “Boom Boom Room”, “Rozafa” etj., dhe më pas filluan televizionet “Top Channel” e “Vizion Plus” me emisione sociale, humor, spektakle ku muzika luan një rol të rëndësishëm”.

Florian Luari, kompozitor, pianist, fizarmonicist, orkestrues vijon në Lyon atë që nisi në Pallati e Kulturës “Tekstilisti” në Berat, brenda një bote të madhe që njehsonet me shpirtin e krijimit në muzikë dhe mes njerëzve.