Archives for December 2024

POROSIA E KULLËS…

December 20, 2024 by s p

Kastriot Fetahu/

Duhet guxim i madh për të ndryshuar jetën – një ide që më parakalonte mendimet teksa lexoja faqet e romanit Porosia e Kullës. Autori, Pashko Camaj, herë pas here në mendimin tim dukej sikur vishte identitetin e një figure të madhe shqiptare, si Pashko Vasa. Mes tyre ka mjaft të përbashkëta, dy Pashkot e shquar shqiptarë. Që në hyrje të romanit, tronditesh nga të vërtetat e një djaloshi që guxoi të ëndërronte mbërritjen në SHBA.

A ngjason kalvari i njëzetvjeçarit Camaj me atë të Amirit te Khaled Hosseini? Shkrimtari Khaled Hosseini, në romanin e famshëm Gjuetari i Balonave, përshkruan emigrantët afganë duke kaluar kufirin e Pakistanit në një betoniere të hapur nga sipër. Duke bërë krahasimin, e gjitha i ngjan një gare: kush ka udhëtuar në kushte më të tmerrshme – Pashko njëzetvjeçar apo Amiri i Hosseinit?

Gjithsesi, dukshëm jeta e njeriut është shumë më e rrezikuar në një automjet me vetëm tre emigrantë të paligjshëm, sesa në një grup më të madh si në Gjuetari i Balonave.

Kjo të ngelet në mendje dhe të befason me ngjyrat e ankthit. Ditët e fundit e kam pyetur veten shpesh: se pse fati duket sikur na lidh me qytetarët e botës së tretë, kur nuk i përkasim asaj as gjeografikisht?

Nuk i kam dhënë ende përgjigje kësaj pyetjeje, sepse trishtimi të mbyt kur kujton se Amiri ishte një banor i fiseve Pashtun në Afganistan në gjendje lufte dhe më pas nën pushtetin e talebanëve, ndërsa Pashko Camaj një pasardhës i ilirëve dhe i Skënderbeut, në zemër të Evropës.

Duket sikur historia na ka trajtuar me ashpërsi gjatë shekujve të mbijetesës kombëtare – na ka vendosur si subjekte të një eksperimenti sociologjik të pafund, duke na caktuar të jetojmë në një univers alternativ.

Ashtu si zoti Camaj nuk mund të ndryshojë lojën e bejsbollit apo rrjedhën e muzikës country në SHBA sot, po ashtu djaloshi Pashko ishte i pafuqishëm të ndryshonte fatin e tij dhe fluksin e dritës së munguar të lirisë në vendlindje. Ndaj zgjodhi alternativën ekzistenciale të prekjes së fundit për t’u ngritur mbi të – si Nautilusi i Zhyl Vernit, nga thellësia e detit në sipërfaqe.

Edhe sikur të mos ekzistonte një e ardhme më e mirë, dukej sikur djaloshi Pashko kishte vendosur ta shpikte atë.

Në atë makinë, në bagazhin me disa vrima ku hynte pak dritë dielli e racionuar, djaloshi Pashko Camaj nuk mendonte dot nëse ishte i çliruar nga urrejtja për shkaktarët e fatit të tij, sepse nuk ishte ende i çliruar nga frika e atij udhëtimi kalvari misterioz. Pritja është një vrasëse e ngadaltë e njeriut kur nuk mbaron kurrë. Siç shkruan autori, ai udhëtim zgjati sa një përjetësi.

Shoferi i asaj makine, që “i ngjante më shumë kryqit të Jezusit”, kumtoi se rruga kalvar përshkohej për 30 minuta. Sa shumë janë nëse i krahasojmë me 4 minutat e romanit të Tacuo Jasuda, “Një lodër në orarin e udhëtimeve”…

Djaloshi Camaj ndodhej midis ankthit të jetës dhe ankthit të lirisë – i pari kishte destinacion Hadin, ndërsa i dyti Tokën e Premtuar, duke përjetuar brenda qenies së tij dy ekstremet e ekzistencës.

A ishte Pashko Camaj një subjekt i pastër ekzistencialist në këtë rrugëtim që ngjante me atë të Kristofor Kolombit pesëqind vjet më parë?

Për ekzistencialistët, nuk ndodh asgjë derisa të prekësh fundin. Pashko Camaj e kishte “dorëzuar” veten tek Zhan Pol Sartri në këtë tridhjetëminutësh – eklipsi më i madh në jetën e tij, ku regjisor ishte rastësia.

A është mëkat i abstenueshëm vendimi për të lënë vendlindjen?

Çfarë është një stuhi ferri me përmasa epike, më shumë sesa ky udhëtim në errësirën më të madhe të jetës – i ngjashëm me udhëtimin e shumë shqiptarëve në shekullin XXI?

Duket sikur rëndësia e kohës së zgjedhur vërteton thënien persiane: “Një gur i hedhur në kohën e duhur është më i vlefshëm se ari i dhënë në kohën e gabuar”.

Pashko Camaj provon në këtë roman, përmes një kohe më të shkurtër se francezi Henri Charrière, luajtur nga Steve McQueen në filmin Papillon, se rruga drejt lirisë dhe prosperitetit kalon gjithmonë në ngushticën midis Shilës dhe Karibdës. Në këtë rrugë, Odiseu arriti Itakën, ndërsa Camaj – Amerikën.

Thuhet se letërsia ushqen iluzionet, por autori i romanit Porosia e Kullës, Pashko Camaj, provon se doli nga kështjella e Ifit pa ndihmën e Abatit Faria – vetëm përmes vendosmërisë së tij të pathyeshme shqiptare, në kërkim të lirisë, duke krijuar një “Edmond Dantes” të ri nën firmën e tij.

Pashko Camaj, Porosia e Kullës u kry!

HARVARD CAMBRIDGE 12/14/2024

Hipokrizia e Greqisë dhe heshtja ndaj çështjes Çame në procesin e integrimit të Shqipërisë në BE

December 20, 2024 by s p

Hisen Berisha/

Greqia vazhdon të kushtëzojë mbështetjen e saj për anëtarësimin e Shqipërisë në Bashkimin Evropian, duke kërkuar respektimin e të drejtave të minoritetit grek në Shqipëri. Kryeministri grek Kyriakos Mitsotakis deklaroi qartë se ky është një ndër kushtet kryesore për përparimin e Shqipërisë në rrugën drejt integrimit. Por kjo sjellje hipokrite ngre një pyetje thelbësore: Çfarë po ndodh me të drejtat dhe liritë e komunitetit shqiptar çam në Çamëri?

Që nga gjenocidi dhe krimet kundër njerëzimit të kryera nga shteti grek ndaj popullsisë çame gjatë Luftës së Dytë Botërore, shqiptarët çamë u dëbuan me dhunë nga trojet e tyre historike. Nga viti 1945 deri në vitin 1951, për çamët e shpërngulur u kujdes Mbretëria e Bashkuar, duke u mundësuar mbijetesën në kushte të vështira. Pas vitit 1951, me ndikimin e Partisë Komuniste Greke, si parti homologe e Partisë Komuniste të Shqipërisë (PKSH), e cila ishte pjesë e Internacionales Socialiste, çamëve të dëbuar u dha shtetësia shqiptare. Ky akt, megjithëse me synime humanitare, çoi në humbjen e çdo të drejte të çamëve në trojet, pronat, varret dhe trashëgiminë e tyre historike në Çamëri.

Kjo është një padrejtësi historike që bie ndesh me detyrimin kushtetues të Shqipërisë për të mbrojtur të drejtat e shqiptarëve jashtë kufijve shtetërorë, siç përcaktohet në Nenin 8 të Kushtetutës së Shqipërisë. Megjithatë, kjo çështje është lënë në harresë, ndërsa sot Greqia jo vetëm që nuk pranon të diskutojë çështjen çame, por kushtëzon dhe pengon procesin e integrimit të Shqipërisë në BE.

Pavarësisht shpalljes së pavarësisë së Çamërisë më 30 tetor 2016 në Hagë, në përputhje me Konventën e Gjenevës dhe ligjet ndërkombëtare për vetëvendosje, nga Çamët e mbledhur në një Kuvend të Çamëve nga tërë Bota, dhe Deklaratës së Pavarësisë që miratuan, as Greqia dhe as Shqipëria nuk kanë marrë hapa të qarta për të adresuar këtë çështje të hapur. Në anën tjetër, Bashkimi Evropian, që pretendon të jetë një bastion i të drejtave të njeriut dhe lirive themelore, hesht ndaj shkeljeve flagrante të të drejtave të çamëve nga një shtet anëtar i saj, siç është Greqia.

Pyetja që shtrohet është: Si mund të pranohet një standard i dyfishtë në politikën evropiane? A mund të flitet për seriozitet dhe koherencë nga BE-ja kur një shtet anëtar diskriminon çamët dhe refuzon të njohë të drejtat e tyre njerëzore, historike, pronësore dhe politike?

Qeveria shqiptare ka detyrimin moral, ligjor dhe kushtetues që të ngrejë çështjen çame si një kusht në çdo dialog dypalësh dhe në forume ndërkombëtare. Përballë hipokrizisë greke dhe indiferencës evropiane, çështja çame mbetet një provë e madhe për shtetin shqiptar dhe për vetë Bashkimin Evropian, që duhet të dëshmojë nëse mbetet e përkushtuar ndaj lirive dhe të drejtave të njeriut, apo nëse do të tolerojë përjetësisht sjellje diskriminuese ndaj një komuniteti të zhdukur me dhunë nga trojet e tij stërgjyshore.

Koha është që qeveria shqiptare të marrë një qëndrim të qartë dhe të mos heshtë përballë padrejtësisë historike. Ashtu si Greqia kushtëzon Shqipërinë, edhe Shqipëria duhet të kushtëzojë çështjen e minoritetit grek me njohjen dhe garantimin e të drejtave të çamëve, duke e vendosur këtë temë në tavolinën ndërkombëtare si një çështje të drejtësisë dhe të drejtave të njeriut.

ATJONI DHE ‘DIELLI”…

December 20, 2024 by s p

http://www.standard.al/wp-content/uploads/2015/03/Atjon-Zhiti.jpg

Lidhjet e tij me gazetën “Dielli” kanë qenë që kur Atjoni nxori esenë e parë dhe vazhdimisht kemi botuar shkrime të tij

Që kur ishte fëmijë, Atjonit i pëlqente të vizatonte diellin, një pllangë të artë dhe kur u rrit ca, nuk vizatonte një diell, por dy-tre në një peizazh, sikur nuk i mjaftonte njëri dhe po i bënte dhe në formën e zemrës…

Atjoni studionte për filozofi në Itali, në Universitetin “Sacro Cuore” të Milanos. Ndërkaq ishte dhe anëtari më i ri i PEN Clubit italian, po kështu dhe anëtar i Parlamentit Rinor Europian, përfaqësonte të rinjtë shqiptarë..

Atjon Zhiti është autor i librit, “Për atë që dua(m)”, (bot. 2015) një përmbledhje me ese, recensa, poezi, intervista e përkthime të një 19 vjeçari, i pritur me dashuri nga lexuesi, sidomos të rinjtë dhe kritika, ku guximi në ide gërshetohet me ëndrrën dhe përkushtimin, që bëjnë të besosh se brezi i ri di të dojë, të kërkojë dhe të presë nga vetja, ku vizioni lidhet me kritikën konstruktive, për të ecur përpara si vend.

Po kështu në Prishtinë enti botues “Bogdani” ka nxjerë librin “Jam Atjoni”, përmbledhje skicash dhe shkrimesh të ndryshme.

Para se të dilte albumi i madh “Opera Atjon” (në shqip dhe italisht, bot. 2017), ku janë riprodhuar të gjithë vizatimet dhe pikturat e tij të fëminisë dhe adoleshencës, me vlerësime nga studiues e kritikë arti nga vendi, më pas dhe nga të huaj, ishin hapur dhe ekspozita me punime të Atonit në mjedise universitare.

Artikuj të Atjonit kanë dalë në shumë media në Shqipëri e Kosovë dhe në diasporë, në Itali, Zvicër, Mbretëria e Bashkuar, SHBA. Pjesë të tyre janë përkthyer dhe në gjuhë të tjera si italisht e rumanisht. Po kështu ka dhe botime të tjera, libra të ndryshëm brenda dhe jashtë vendit me kopertina dhe ilustime nga Atjon Zhiti. Për “Studentin e përhershëm” siç e quan gjenerata e tij, kanë folur dhe shkruar personalitete të njohur të kulturës shqiptare, por dhe asaj të huaj.

Në Romë, në një nga kishat pranë Piazza “Navona” është dhënë koncerti për violinë dhe piano, kushtuar Atjonit.

Festivali Ndërkombëtar i Filmit për Fëmijë “Giffoni” ka dhënë çmimin me emrin “Atjon Zhiti” për anëtarin më të mirë të jurisë, ku ai bënte pjesë dhe ishte dalluar në takimet në Shqipëri dhe Itali.

Dhe në letërsi jepet çmimi ndërkombëtar “Atjon Zhiti” nga Shoqata e Shkrimtarëve “Bogdani”, me qendrat në Prishtinë dhe Bruksel. Ky çmim së pari shkoi në Argjentinë, më pas në Itali dhe së fundmi në Japoni.

Emri i Atjonit është bërë më i njohur dhe më i dashur për të gjithë që e kanë njohur apo lexuar. Ai çeli një rrugë dashurie e dritë për të rinjtë dhe vërtet në Tiranë është emërtuar dhe “Rruga e Atjonit”, ajo në hyrje të Parkut të Madh, që bashkohet me Rrugën “Faik Konica”, të cilin ai e adhuronte.

Në nderim të Atjonit tonë, si ideal dhe frymëzim në këto 10 vjet për gjenratën e tij, po risjellim pjesë nga shkrimet e tij.

– Redaksia –

DO TA RREGULLOJMË BOTËN ME BUZËQESHJE… – kështu na thoshte Atjoni, dëshmon studenti nga Kosova –

Në përurimin e librit “Për atë që dua(m)” të Atjonit në Universitetin Europian të Tiranës, në Aula Magna, të mbushur si kurrë ndonjëherë, me të rinj, intelektualë, shkrimtarë, deputetë, ish të burgosur, të panjohur, vinin të tjerë, s’kishte më vende, rrinin dhe në këmbë, etj, pasi folën emra të njohur për vlerat e librit, mesazhet që përcjell e befasitë, u ngrit në fund dhe një djalë nga salla, vij nga Prishtina, tha, posaçërisht për këtë takim, jam student në Zyrih, Ylli Haziri quhem. “Jam më shumë sesa shok i Atjonit, – vazhdoi ai – jam vëlla i tij. E kam njohur në mbledhjet e Parlamentit Rinor Europian, ai si shqiptar nga Shqipëria dhe unë si shqiptar nga Kosova. Kemi qenë bashkë në Riga e Barcelonë, në Paris e Pragë, në Beograd, Preshevë dhe Prishtinë, në shtëpitë e mia…kam mbresa të pashlyeshme. Atjoni ishte aq sa i mirë, po aq dhe dinjitoz, të përqafonte fuqishëm dhe kishte mendime të fuqishme; i gjithi i çiltër dhe gjithë dashuri. Atjoni kishte dy dashuri të mëdha, – tregoi ndër të tjera, teksa dridhej mes emocionesh të dukshme për shokun e tij, – dashuri për dashurinë, për vajzat si të thuash, dhe dashurinë për atdhe, ku brenda kishte dhe Kosovë. Dhe prekej shpejt…”. Atjoni dinte të bashkonte. Në një nga takimet e Parlamentit Europian të të Rinjve, ai është mes shokëve shqiptarë dhe serbë, ku me njërën dorë po mban të shpalosur flamurin e Republikës së Kosovë dhe me tjetrën atë të Serbisë. Me çiltërsinë e tyre, ata 19 vjeçarë, bënë atë që politika e dy vendeve, por dhe ajo ndërkombëtare, nuk po e realizon dot. Pranuan tjetrin. Fotoja e këtij çasti është vërtet emblematike… Do ta rregullojmë botën me anë të buzëqeshjeve”, na thoshte Atjoni – e përfundoi fjalën e tij studenti nga Kosova… Buzëqeshja e Atjonit mbetet vepër arti, ajo të bënte për vete, që jo vetëm ta doje, por dhe ta besoje Atjonin menjëherë. Ishte ai që këmbëngulte ndër shokë se duhej të studionin, në universitet jashtë sa më shumë, në Europë e Amerikë e të ktheheshin patjetër, se “Atdheun do ta bëjmë ne”, besonte, “më të bukur dhe më të fortë.”

(Nga libri “Jam Atjoni”)

THËNIE PËR ATJONIN TONË

– nga botime të ndryshme –

“…Leximi i shkrimit të Atjonit ka qenë nji eksperiencë që përjetohet rrallë, shumë rrallë, në ditët tona. Dukej sikur zani vjen nga diku larg, shumë larg, dhe na tregon si mendon nji i ri me aftësi të rralla mendimi dhe shprehje, dhe si ndjehet zemra bujare e të rinjëve të pakomprometuem nga ndeshtrashat e jetës “moderne”.

Unë e përjetova edhe si nji “lajmërim” për ne të gjithë që jemi të zanun me problemet (shpesh artificiale) të jetës së vështirë që jetojmë… Sa mendim i thellë, sa gjykim i mprehtë, dhe sa bujari zemre lexohet në atë shkrim.

Përdorimi i dialektit geg ashtE manifestim i deshirës së autorit me qenë sa ma afër viktimës e me përdorue, si shenjë respekti gjuhen e “fshatit” tij.

Sa fisnikëri natyrale; sa ndjenjë miqësore!”

Sami Repishti

Shkrimtar dhe eseist

Lauruar në Sorbonë, jeton në SHBA

“…Nxorra pasazhe nga shkrimi i Atjonit dhe i shkrova me dorë në fletoren time, që t’i kem gjithnjë afër fjalët e Tij të pjekura, idetë e thella e largpamëse, shprehjet plot rrezatim të një intelekti të rrallë e shpirti subtil. Thashë me vete: Kur ikin njerëz si Atjoni, varfërohet planeti e pasurohet Qielli!…”

Ferhat Ymeraga

Kent, Washington State, SHBA

“ …me shkrue gegnisht asht sprovë e njeriut të kulturuem, e njeriut pa paragjykime. Merre me mend, Atjoni djalosh shpalos dijen e tij për gegnishten dhe asht i hapun për pasurimin e gjuhës sonë të shkrueme me visaret e gegnishtes të lana mbas dore prej druvarëve që i prenë nji krah Gjuhës sonë amtare. Kurse, përkundrazi, do gjoja profesorë të paguem mot e jetë prej shtetit, u duket se bahet kiameti me studiue gjuhën e Camajt, të Fishtës, të Koliqit e të tjerëve.

Të mos e zgjas, Atjoni e ka shikimin ma të kthjelltë se gjojaprofesorët dhe e ka gjuhen ma të rrjedhshme se gjuha e drunjtë e disave prej tyne.”

Sami Milloshi

Gazetar, poet, SHBA

“Libri i Atjonit – testament i Tij… si Ungjilli për bashkëmoshatarët e tij, fari ndriçues i brezit të tij.”

Eugjen Merlika

studiues, kritik letrar, Itali.

“Bota është më e varfër pa Atjonin… Një engjëll i bukur që na fali gjithmonë dashuri, ngrohtësi e miqësi…”

Luan Topçiu

kritik arti, studiues, përkthyes,

Bukuresht, Rumani

“Kjo fytyrë e bukur engjëllore… ajo krijesë e mrekullueshme pra, ishte bërë për qiellin, jo për këtë botë…”

Helena dhe Ismail Kadare

shkrimtarë

TË HUAJT PËR ATJONIN:

Nuk kam takuar një të ri kaq të mirë, kaq fisnik dhe kaq të dashur në Shqipëri sa Atjoni…

Robert Elsie

albanalog kanadez,

Berlin, Gjermani

Atjoni është djali që çdo prind do të donte ta kishte të tijin…

Sebastiano Grasso

Poet, President i PEN Clubit, Itali

…një xhevahir krijimtarie… Libri i Atjonit do të vendoset në sektorin e artit në bibliotekën e dikasterit e do të mbetet si dëshmi e një figure që bëri shumë për kulturën në një hark të shkurtër kohe, që na dha shenjën e gjenialitetit të tij.

Kardinal Gianranco Ravasi

Biblist, kritik arti.

Ministër i Kulturës Vatikan

..Atjoni shkëlqente prej poezisë. Dhe vetë është një poezi e magjishme.

Adonis Poet, Paris, Francë

Diej të Atjoni

Rrezet q;e bashkojnë duart

“Vorbull diellore”

Statement from Albanian-American Community Organizations Regarding Injustice at the Specialist Chamber in The Hague

December 19, 2024 by s p

As Albanian Americans, we are deeply committed to the ideals of liberty and justice—principles that serve as the cornerstone of any properly functioning democratic society. These ideals provide every citizen with security, dignity, and predictability in their daily lives, ensuring just interactions with fellow citizens and governmental authorities.

It is the responsibility of every citizen to uphold and defend these principles. When liberty is arbitrarily taken, and justice is manipulated as a political weapon, it becomes the duty of citizens to resist, expose such injustices, and restore the integrity of these ideals through lawful means.

Nearly a decade ago, under immense international pressure stemming from the so-called Dick Marty Report—a report alleging organ trafficking by some members of the KLA (allegations of Russian origin, now eerily echoed against the Ukrainian resistance)—Kosovo’s Parliament voted to establish the Specialist Chamber, entrusting it to the international community. After a decade of investigation, no charges related to organ trafficking have been brought forward. It is now evident that these allegations were entirely fabricated for political purposes.

However, instead of focusing on its original mandate, the Specialist Chamber has engaged in actions that undermine justice and peace. Four years ago, without an indictment, the President of Kosovo was detained while en route to the White House to sign a historic peace agreement with Serbia. This arrest clearly aimed to sabotage the American-led effort to secure peace in the region. Since then, nine other prominent Albanian officials, including the current and former Speakers of Parliament, have been arrested—yet not a single Serb has been brought to justice by this Chamber.

This glaring imbalance is even more troubling when considering Serbia’s role in Kosovo’s tragic past. During the war, the Serbian Army and paramilitary groups committed atrocities, including massacres, summary executions (including the murder of three Americans), and the brutal slaughter of women and children. These crimes resulted in over 13,000 deaths, 25,000 rapes, and the destruction of entire villages. Despite these facts, between the ICTY and the Specialist Chamber, only 6 Serbs have faced prosecution, while nearly 20 members of the Albanian freedom movement have been arrested.

Furthermore, the Specialist Chamber has violated fundamental due process, presenting fabricated evidence and relying on false, scripted witnesses. This court, through its actions, seeks to rewrite history by equalizing victims and aggressors—an outrageous attempt to relativize the noble results of NATO’s American-led intervention against Milosevic’s war machine. As Albanian-American community organizations, we vehemently oppose this shameful distortion of historical truth.

We are further dismayed that the Chief Justice and Prosecutor of this court engage with foreign diplomats while refusing to extend the same courtesy to Kosovo’s officials or the Parliament that established the court. This body does not even recognize the flag of the country that created it. Such actions undermine Kosovo’s sovereignty and its hard-won independence, which was recognized by the International Court of Justice and over 100 nations worldwide.

Now, with the prosecution’s weak case contradicted by its own witnesses and despite the detainees being subjected to 24-hour surveillance, including translators monitoring every meeting, the prosecution has resorted to witness tampering charges. This is unacceptable. Enough is enough.

We, the undersigned, make the following calls to action:

To President Osmani and Prime Minister Kurti:
We urge you to use your influence to bring international attention to the gross miscarriage of justice taking place within this judicial body. Furthermore, we call on Prime Minister Kurti to lift the cap on defense funds available to detainees, ensuring they receive a fair defense.
To the Parliament of Kosovo:
We demand immediate hearings on this matter. The Justices and Prosecutors of the Specialist Chamber must be called to testify regarding the court’s mono-ethnic character and its repeated violations of due process.
To the United States Government:
We urge you to thoroughly investigate this matter and take all necessary steps to restore justice, fairness, and accountability to this one-sided process.

The ideals of liberty and justice must not be weaponized. History must not be rewritten. We will remain vigilant in defense of the truth, the dignity of our people, and the sacrifices made for Kosovo’s freedom.

Batalioni Atlantiku

Albdreams Albanian American Community of Illinois

Albanian American Council

Albanian American Cultural Center of Texas

Albanian American Relations Council

Albanians Assisting American Veterans of War

Ceka international foundation

DIBRA Association

Global Albanians Foundation – Boston

Jehona e Malsise of Michigan

Malesia e Madhe Association- New York

Malesia e Madhe-Michigan

Manhattan University Albanian Club

Pan-Albanian Federation VATRA

PEJA Association

Princeton University Albania Kosova Association

Rozafa Shkodra Association

Rutgers University Albanian Club

Seton Hall University Albanian Student Organization

St. Francis College Albanian Roots Club

St. John’s University Albanian Culture Club

The Albanian American Association of ULQIN Inc.

Valet e Liqenit, ChicagoTelevision

CC:

United States Department of State

Hon Bob Corker, Chairman Senate International Relations Committee

Members Senate International Relations Committee

Hon. Brian Mast, Incoming Chairman of House Foreign Relations Committee

Members House Foreign Relations Committee

Hon. Lindsey Graham, Incoming Chairman Senate Judiciary Committee

Members Senate Judiciary Committee

Hon. Jim Jordan, House Judiciary Committee

Members of House Judiciary Committee

“Porosia e Kullës”…

December 19, 2024 by s p

Dr. Gjeka Gjelaj/

Kushdo që do ta lexojnë librin e tij, do ta kuptojnë qartas sepse është e rëndësishme që të percaktosh qëllimet dhe mënyrat se si të ia arrish suksesit. Duke filluar si bari dhe punëtor bujqësor në fshatin Spij dhe Sukrugj, duke udhëtuar ilegalisht nëpër Meksikë, dhe duke arritur së bashkut me motrën Dritën, në token e premtume, brenda bagazhit të një makine të vjetër amerikane, Dr. Camaj bëhet bojaxhi i punësuar nga Zeka, përndryshe Zek Martin Smajli Ivezaj dhe më pas plotëson dëshirën e flaktë dhe vazhdon studimet universitare duke u bërë studius shkencor në hulumtimet e veçanta në hapësirat e dy kontinenteve. Autori jonë, i dashuri Dr. Camaj, tregon një talent të rafinumë dhe një shije të veçantë, kisha me thënë pasion ndaj përshkrimit të detajuar. Ky përshkrim me finesë dhe saktësi përfshin çdo aspekt të jetës dhe familjes së Pjetër Zekut dhe të tijën personale. Nëpër faqet e këtij libri,autori tregon një shkathtësi dhe kujdes të veçantë edhe në gjërat më të imta të jetës së tij.

Kushdo që ka lexuar veprat e autorëve edhe me renome botërore e kuptojnë se ata shpesh akuzohen, fshehurazi apo haptazi, nga të tjerë për rrethanat e dështimit apo mossuksesit të arritjeve të tyre.

Jo, Dr. Camaj nuk e bën këtë gabim por si shkencëtar dhe shkrimtar i talentuar ballafaqohet me sfidat apo pengesat e lloj llojshme që jeta dhe rrethanat ia paraqesin. Ai i kupton pengesat, ballafaqohet me to, dhe në mënyrë reale kërkon përgjigjet ose psehjet më të përshtatshme. Duke ju falenderuar bagazhit shkencor dhe karakterit të tij dhe të familjes së tij stoike, ai tejkalon çdo errësirë të pesimizmit dhe shpërthen porsi drita e diellit në mëngjes, në oqeanin e pafund të optimizmit.

Edhe pse gjakatarët dhe të pa shpirtërit serbo-malazez me në krye kriminelin Bajo Stankoviçin ja pushkatojnë gjyshin Pjetër Zekun, të pafajshëm sepse i vetmi faj i gjyshit Pjetër, ishte se ai ishte shqiptar, patriot dhe katolik i bindur, Dr. Camaj, në mirësinë e karakterit të tij dhe të familjes së tij Camaj nuk kërkon as nuk propagon hakmarrje as urrejtje. Autori me vëllezërit e vet, e sidomos me këtë vepër, kanë kërkuar dhe kërkojnë, shpirtërisht në heshtje, që aktet kriminele dhe zullumet e papërshkrueshme që malsorët përjetuan nga serbo-malazezët mos të harrohen dhe dashtë Zoti kurrë ma mos të përsëriten!

Ka ndryshuar dhe gjithnjë ndryshon Malsia e Pjetër Zekut, ndryshon ajo e Dr. Pashkut dhe është duke aguar një shpresë e re në Malsinë tone kreshnike: e lirë, demokratike dhe e thashtë Zoti e bashkuar përgjithmonë me trungun shekullore dhe të pandarë nënën Shqipëri.

Një vështrim kritik i shkurtër lidhur me librin Porosia e Kullës

Dëshiroj të ju tërheqi vëmendjen, juve këtu prezent miq të librit, si dhe atyre që do e vijojnë këtë promovim përmes mediave të ndryshme, mbi rëndësinë thelbësore që unë mendoj e ka përshkrimi i detajeve dhe të rrethanave jetesore që Dr. Camaj i ka përjetuar dhe i paraqet lexuesit në një mënyre kuptimplote dhe shpeshherë emocionale

Detajet edhe më të voglat, dhe ndodhjet më elementare në këtë jetëshkrim të një malësorit burimor, janë të rëndësishme, në mendimin tim, sepse ia bëjnë të mundshme lexuesit (në këtë rast mue dhe juve) që thellësisht të lëshohemi apo të depërtojmë në labirintin apo brendësinë shumedimenzionale, shpesh mbresëdhënëse të jetës së autorit duke bërë të mundshme edhe të këndshme të kuptuarit dhe psehjen në kontekstin e ndodhjeve dhe rrethanave që autori Camaj, në mënyrë të gjallë dhe bindëse ia parashtron lexuesit.

Në këtë mënyrë, unë mendoj se autori ka lehtësuar procesin dhe vështirësinat e përjetimit personal të ndodhjeve, të ambjentit, të kohës, dhe të personave që janë pjesë e pandarë, integrale e shtegtimit të tij në jetë. Këtë autori e ka arritur duke u fokusuar dhe duke parashtruar në mënyrë bindëse dhe kisha me thënë me një krenari të përvujtshme shpirtërore, këndvështrimin dhe prospektivën e tij jetësore.

Ishte e vështirë dhe e komplikuar ne ate kohe jeta e një studentit shqiptare i përbuzur dhe i mohuar nga sistemi dhe politika sllavo komuniste. Vetëm ata të cilët e kanë përjetuar këtë kalvar mund ta kuptojnë dhe ta vlerësojnë në tersi! Të tjerët munden vetëm ta përshkruajnë dhe të shprehin mendime. Në këtë mënyrë, dhe i armatosur më këto pasuri shpirtërore dhe intelektuale, autori e ndihmon lexuesin që të shmanget nga rreziku që ai të mbetet ”i shkëputur” nga realiteti duke patur në disponim vetëm një rreshtim faktesh shpeshherë të ftohta dhe jo personale.

Unë jam i mendimit që autori i mirënjohur duke poseduar një bagazh të pasur shkencor dhe i paisur me një eksperiencë shpeshherë mahnitëse të jetës dhe me përjetime të veçanta të një malesorit tipik, në këtë rast malsor erudit, munt të ketë pasur këto qëllime:(ju rrëfej të vertetën se kurrë nuk e kam pyet)

Lexuesi përmes detajeve duhet të pasurohet dhe bindet me një kuptim kontekstual që e bën të mundshme dhe kuptimplote rëndësinë e ndodhjeve dhe të motiveve reale të autorit.
Detajet dhe autenciteti do e bëjnë të mundshme, le të shpresojmë, që lexuesi të fitojë simpati për autorin, dhe të bashkëndihet edhe në aspektin emocional me ndjenjat, mendimet, ëndërrat, mosmundësitë tragjedit, dilemat,dhe rreagimet e ndryshme te autorit.
Detajet edhe më të vogla në autobiografinë Porosia e Kulles ,të autorit Camaj, ku përshkruhet marrëdhëniet interpersonale dhe ato shoqërore, mendoj unë, ndihmojnë në zhvillimin dhe përforcimin e karakterit të veçantë të autorit Dr. Pashko Camaj.

Nga këto përshkrime, jam i bindur se rrezatojnë dhe paraqiten si të gjalla, vuatjet, shpresat, dyshimet, nostalgjitë, e sidomos pasiguria dhe mosbesimi në “realitet dhe në ndodhje” që në fund të odisesë personale kristalizohen.Dhe të gjitha sëbashkut përforcojnë një personalitet kompleks dhe të veçantë, të lindur dhe rritur në ambjentin shëndoshtë shekullor të fesë katolike dhe vlerave familjare tipike shqiptare. Pra, të guximit, të optimizmit dhe të patriotizmit që në këtë përjetim u paguan me sakrifikimin sublim te gjyshit Pjetër Zekut me shokë.

Një tjetër vlere thelbësore që une mendoj se këtë veper e bën edhe më të vlefshme, sikurse e kam theksuar më pare, është autenticiteti i tregimit të ngjarjeve. Shpalosi disa mendime:

Autenticiteti i autorit është shumë i vërtetë dhe i pa përpunuar. Unë kisha me thënë që eshtë i pa filtruar dhe i zhveshur nga çdo shtesë e pa nevojshme, faktike, bazuar në fakte dhe e përjetuar në jetën e autorit.

Unë gjithashtu mendoj se tregimet e ngjarjeve autentike dhe të vërteta të autorit Camaj, është çdo gjë që nevojitet për një pëshkrim të ndodjeve personale. Mbasi lexova librin me vëmendje, porsi kur një student që lexon tekstet para një provimit të rëndësishëm duke shënuar gjërat më të rëndësishme, unë jam bindur se Porosia e Kullës, është një prodhim i gatuar në një zjarr të ndezur dhe shpërthyes emocionesh, pritshmërish dhe ëndrrash të një jetë të vërtetë. Fatbadhësisht, mendoj unë, produkti apo rezultati i fundit është, asgjë tjetër përveç se tregimit i një jetë të dhimbshme por edhe trijumfuse e një studiuesit të përkushtuar dhe një shkrimtarit të shkathët dhe të merituar. Më fund unë mendoj se për pa autenticitet të librit nuk do të egzistonte mundësia e një lidhje reale mes librit, pra ngjarjeve dhe lexuesit, dhe nuk do të kishte një ndikim të thellë dhe domethënës për lexuesin.

Gjithnjë në temën e autenticitetit, shpresoj se nuk bëj gabim nëse theksoj se tregimet e jetës, pra memuarët dhe autobiografitë janë themelet dhe shtyllat e shëndoshta dhe të pazëvendësueshme të qytetërimit judeo-kristian perëndimorë, dhe në të njëjtën kohë themelet dhe pasuria kulturore dhe shpirtërore e trashigimisë së shoqërisë shqiptare.

Legjendat, mitet, tregimet e vjetra dhe ato më të rejat në letërsinë shqipe na informojnë dhe në një mënyrë na detyrojnë që të kthehemi në të kaluarën për ta shikuar dhe rishikuar, dhe mbi të gjitha për të mësuar nga ajo. Këtë autori Camaj e ka arritur pa asnjë dyshim! Historianët dhe studjuesit e letërsisë do të mund t’u referohen shkrimeve apo burimeve të tilla. Duke e përfunduar mendimin tim mbi Porosinë e Kullës, jam i bindur se Dr. Camaj na thërret apo kisha me thënë lëshon një kushtrim: “nëse doni të vërtetën, duhet te shikoni mbrapa, duhet të konsideroni dhe të shpalosni të kaluarën e vërtetë. Dhe më në fund duhet që nga ky shikim kritik të mësojmë.”

Mirëpo, unë kisha me shtuar që për ta shikuar të kaluarën dhe për ta përjetësuar atë në letër duhet kurajë dhe bindje, duhet besim dhe përkushtim, dhe mbi të gjitha duhet që neve mos ti frikësohemi të vërtetës dhe për këtë arsye unë mendoj se Porosia e Kullës është vepër e çmuar e letërsisë shqipe dhe sidomos historiko-didaktive.

Urime autorit!