Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Archives for December 2024

PËRKIMET GJUHËSORE SHQIPTARO-RUMUNE

by

Shkruar nga Avni ALCANI

C:\Users\Guest\Desktop\thumbnail.jpg

Ekzistojnë disa teori për origjinën e shqiptarëve dhe të gjuhës së tyre. Sipas njërës prej tyre, shqiptarët vijnë nga Kaukazi, për shkak se atje jeton ende një popull dhe një vënd që quhet Albani. Kjo teori nuk ka gjetur përkrahje pasi nuk ka asgjë shkencore dhe asnjë fakt historik apo linguistik që të dëshmojë se shqiptarët e Shqipërisë vijnë nga Albania e Kaukazit. Në një tjetër teori gjuha shqipe është e afërt me gjuhën armene, pasi të dyja janë gjuhë unike dhe se kanë disa fjalë të përbashkëta. As kjo teori nuk ka gjetur mbëtetjen e studiuesve. Një teori tjetër pretendon se gjuha shqipe vjen nga vendet balltike, pasi edhe në këto gjuhë ka disa fjalë të përbashkëta, që nuk i kanë gjuhët e tjera, por që nuk ka gjetur mbeshtetje, për shkak se fjalë e përbashkëta janë të papërfillshme për t’u analizuar nga ana shkencore. 

      Por teoria e cila ka mbështeje të gjërë nga gjuhëtarët albanologë është se gjuha shqipe ka afërsi dhe lidhje me gjuhën dako-rumune. Ithtari më i flaktë i teorisë se shqiptarët vijnë nga Trakia, apo Dakia antike (diku mes Rumanisë dhe Bugarisë së sotme), është albanologu gjerman Gottfried Schramm (1929-2017), i cili, në librin e tij “Anfänge des albanischen Christentums: die frühe Bekehrung der Bessen und ihre langen Folgen” (Origjinat e krishterimit shqiptar: Konvertimi i hershëm i Bessians, Freiburg im Breisgau 1994), ka shkruar se shqiptarët rrjedhin nga Besianët, që, sipas tij, ishin“një popull i hershëm trak që u shty drejt perëndimit në Shqipëri nga atdheu i tyre malor origjinal në bullgaro-serbët e sotëm”. Po sipas tij, ka qenë përdorimi i shqipes së hershme (d.m.th. i gjuhës Bessiane) si gjuhë liturgjike në një manastir të gadishullit të Sinait në shekullin e 6-të (pas Kr.), e cila përhapi krishterimin në gadishullin e Ballkanit,  që e bën këtë teori interesante për t’u studiuar. Libri i tij shkaktoi bujë kur u botua, sepse binte ndesh me teorinë mbizotëruese të origjinës ilire të popullit shqiptar. Teoria e Schramm-it është kundërshtuar dhe vijon ende të jetë e refuzuar në masë të madhe nga studiuesit. Në të njëjtin libër Schramm shkruan se nuk ka asnjë dokument historik dhe asnjë të dhënë shkencore që të ketë pasur një dyndje të madhe të shqiptarëve nga viset malore të Trakisë në brigjet e Adriatikut, në një kohë që, shumë më përpara shekullit të 6-të, dëshmitë historike flasin për dyndjet e sllavëve në vendet e Ballkanit.

      Ekzistojnë rreth 250 fjalë të përbashkëta të fondit themeltoar (jashtë atij indoevropian), si dhe shumë elemente gjuhësore të përbashkëta ndërmjet dy gjuhëve shqiptaro-dako-rumune. Mund të përmend dy prej tyre, si shtrung-u, gëlbazë-a etj. Kemi gjithashtu të përbashkët mbiemrat e nyjshëm, të cilat nuk ekzistojnë në gjuhët e tjera të familjes indoevropiane. Një ngjashmëri është Rotacízmi, dukuri në gjuhësi i kalimit të n-së në r midis dy zanoreve në fjalët e disa dialekteve, e cila është në të dy gjuhët, në shqip dhe në dako-rumanisht. 

      Kanë qenë të shumtë studiuesit dhe albanologët rumunë, të cilët i kanë studiuar përkimet gjuhësore shqiptaro-rumune. Njëri prej tyre, Nicolae Iorga (1871–1940), historian, kritik letrar, albanolog, poet dhe dramaturg rumun, që ka pohuar se shqiptarët janë “fis të një gjaku” me rumunët. Akademiku Grigore Brancus (1929-2022), gjuhëtar, filolog dhe albanolog i shquar, ka shkruar: “Po ju tregoj njërën nga ngjashmëritë më të dukshme: Rotacizmi i n-së ndërzanore, i panjohur në gegërisht, i cili është një element karakteristik i toskërishtes. Themi rum. arină (rërë) nga lat. arena, e cila përdoret në formën ariră, me rotacism në malet Apuseni, ku ende ruhet kjo formë e rotacizuar. Kurse në jug të Shqipërisë, te toskët, përdoret rërë. Në veri, te gegët, thuhet ranë, me një a hundore, së cilës i përgjigjet në jug zanorja ë. Ka dhe shumë shembuj të tjerë: toskërishtja ruan një paskajore të shprehur me një strukturë me pjesore e tipit për të shkruar, e cila i korrespondon me një strukturë të ngjashme në dako-rumanisht, i ashtuquajtur supin: de scris (are de scris=ka për të shkruar). Në veri të Shqipërisë nuk e kemi këtë strukturë, por një strukturë me parafjalë dhe me pjesore: me shkrue. Unë i kam studiuar me detaje të gjitha këto struktura, të cilat pasqyrohen edhe në hartat e atlasit që është botuar së fundmi. Por, është shkruar shumë mbi këto dukuri. Kam bërë edhe unë hulumtimet e mia dhe kam mbledhur një material të madh mbi veçoritë që mbështesin fisërimin që në origjinë të rumanishtes me shqipen, i parë nga perspektiva e nënshtresës së përbashkët gjuhësore” . “Elementi i përbashkët rumuno-shqiptar, shkruan Brancus, duhet të jetë ngjizur në këtë zonë të takimit trako-ilir. Thënë ndryshe, ekziston mbi themelin ilir një përbërës gjenetik trako-dak, qysh nga periudha e formimit të gjuhës. Kjo përbën pjesën e përbashkët rumuno-shqiptare, domethënë elementet trako-dakë në shqip. Ekzistojnë shumë fjalë rumanisht nga substrati i kësaj gjuhe që gjegjëset e tyre gjenden në shqip, me forma identike apo të ngjashme, me kuptime identike apo të ngjashme… Sipas mendimit tim, është dhe fakti që ngjashmëritë më të shumta me rumanishten i ka shqipja e jugut dhe afritë më të forta strukturore në lidhje me elementin rumun ballkanik, në përgjithësi, me dako-rumunët, i kanë arumunët e Shqipërisë”.

      Studiuesit rumunë, të tillë si Vatasheku dhe Mihaesku, duke përdorur analizat leksikore të gjuhës shqipe, kanë arritur në përfundimin se shqipja u ndikua shumë nga një gjuhë romanike e zhdukur, e cila ishte e dallueshme nga rumanishtja dhe gjuha dalmate. Për shkak se fjalët latine të përbashkëta vetëm me gjuhën rumune dhe shqipe janë dukshëm më të vogla se ato që janë të përbashkëta vetëm me romancën shqipe dhe perëndimore, Mihaesku argumenton se “gjuha shqipe ka evoluar në një rajon me kontakt shumë më të madh me rajonet e romancës perëndimore sesa me rajonet rumune, dhe e vendosi këtë rajon në Shqipërinë e tanishme, Kosovë dhe Maqedoninë Perëndimore, që përfshin në lindje deri në Manastir dhe Prishtinë”.

      Fatkeqsisht studiuesit shqiptarë, ndryshe nga ata rumunë, nuk i kanë marrë seriozisht përkimet gjuhësore shqiptaro-rumune. Njëri shkak duhet të ketë qenë se mos i largonte ata nga teoria e prejardhjes ilire të shqiptarëve, teori e cila ka mbizotëruar për gati 150 vjet në shkencën e albanologjisë. Akademiku dhe studiuesi i mirënjohur shqiptar, prof. dr. Ardian Vehbiu, gjatë një interviste të fundit që ka dhënë gjatë muajit nëntor 2024, është shprehur: “Ka një gjë interesante në ballkanologji që shqipja dhe rumanishtja janë shumë të afërta me njëra-tjerën. Aq të afërta sa një linguist, një nga themeluesit e balkanologjisë si disiplinë, ka thënë: “Këto dy gjuhë janë e njëjta gjuhë, por me leksik të ndryshëm, se gramatikën e kanë njëlloj”. Rumunët e kanë studiuar shumë marrëdhëniet e rumanishtes me shqipen, por ne, nga na e jonë, mund të bënim më tepër. Por është e çuditëshme se sa ngjashmëri që ka, ngjashmëri në fjalët e fondit autokton, ngjashmëri në trajtimin e huazimeve latine etj. D.m.th., po të futesh të studiosh pak rumanisht habitesh se si ka mundësi që e kemi kaq të afërt. Kur u organizuan kongreset albanologjike erdhën linguistë dhe historianë rumunë dhe i parashtruan tezat e tyre. Ata qenë të hapur dhe nuk kishte censurë, por, tezat thrake nuk u panë me shumë simpati. Edhe Arshi Pipa, që ka studiuar në librin e tij për standartin e gjuhës shqipe, thotë se teza trake iu pëlqente këtyre të jugut, por se kishin frikë ta thonin me zë të lartë”. (“Nga albanologjia në letërsi”. Bisedë me Ardian Vehbiun)

C:\Users\Guest\Desktop\2247.jpg
C:\Users\Guest\Desktop\images.jpg
C:\Users\Guest\Desktop\iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii.jpg

Libri i Gottfried Schramm          Nicolae Iorga (1871–1940)         Grigore Brancus (1929-2022)

Lëvizjet Lobuese të Serbisë në SHBA janë kërcënim për interesat diplomatike të Kosovës

by

Faton Bislimi/

Gjerësa fokusi i klasës sonë politike në Kosovë, tanimë është përqëndruar kryekëput në fushatën parazgjedhore, regjimi i Vuciqit fokusin e ka komplet në krijimin e një themeli të fuqishëm lobues në Washington, DC.

Deklaratat e fundit në dosjet FARA zbulojnë zhvillime shqetësuese të muajëve të fundit:

1. Më 15 nëntor 2024, Qeveria e Serbisë përmes të ngarkuarit me punë në ambasadën e vet në Washington, DC, Vladimir Maric, ka kontraktuar Matt Mowers nga Velcour, LLC, për të lobuar në Shtetet e Bashkuara për interesat e Serbisë, me një kosto prej $65,000 në muaj (plus shpenzimet shtesë); dhe

2. Pak më herët, më 27 shtator 2024, Millenium Team d.o.o., një korporatë e madhe serbe me lidhje direkte me Aleksandar Vuçiqin, ka kontraktuar firmën lobuese Steptoe për të njëjtin qëllim, nën petkun e angazhimit për EXPO 2027 në Beograd, për një kosto prej $200,000 në muaj (plus shpenzimet shtesë).

Këto nuk janë lëvizje rastësore. Matt Mowers, një aleat i njohur i Donald Trump, tregon qartë se Serbia po kërkon të rreshtohet me rrethin politik të Trumpit. Kjo është një përpjekje e mirëllogaritur për të siguruar favore që mund të avancojnë interesat e Serbisë në Ballkan—në kurriz të Kosovës, kryesisht.

Nuk duhet të harrojmë lidhjen e ngushtë të Millenium Team me Vuçiqin, regjimi i të cilit ka punuar vazhdimisht për të minuar pavarësinë dhe sovranitetin e Kosovës. Bashkëpronari i Millenium Team, Stojan Vujko, llogaritet si manjati i tenderave qeveritar në Serbi e vecanërisht edhe në Beograd. Kompania Millenium Team po ashtu llogaritet si njëra që ka fituar qindra miliona nga pushteti i Vuciqit. Përmes kontratës me Steptoe, Millenium Team ka siguruar edhe shërbimet e firmest jetër lobuese britanike Burstock, e cila ngërthen në stafin e vet menaxhues disa nga njerzit më të njohur të fushën e diplomacisë dhe sigurisë në Britaninë e Madhe. Pra, Serbia po prek direkt në dy vendet më miqësore dhe më përkrahëse të Kosovës – në SHBA e Britani të Madhe.

Me entitete të tilla që lobojnë në Washington, Serbia po pozicionohet për të ndikuar në politikën e jashtme amerikane në favorin e saj.

Kosova nuk mund ta ketë komoditetin të pretendojë se gjithëcka është në rregullë. Duhet të kuptojmë përmasat e këtij sfidimi dhe nevojën urgjente për të tejkaluar çdo mosmarrëveshje të brendshme politike. Tani, më shumë se kurrë, fokusi ynë i përbashkët duhet të jetë forcimi i marrëdhënieve tona në Washington dhe sigurimi që zëri i Kosovës të dëgjohet qartë dhe fuqishëm.

Nëse përvoja ime mbi dy-dekadëshe në Washington, DC, më ka mësuar dicka—atëherë, ju them me kompetencë se fitoret diplomatike nuk arrihen rastësisht—ato janë rezultat i përpjekjeve të vazhdueshme, partneriteteve strategjike dhe unitetit në qëllime. Le të bashkohemi për të mbrojtur përparimin që kemi arritur me shumë mund e sakrifice deri më tani, dhe për të siguruar një të ardhme më të ndritur për Kosovën.

Andaj, i bëj apel qeverisë së Kosovës dhe krejt akterëve politikë në vend, që së bashku, të qëndrojmë të fortë kundër agjendës së Serbisë dhe të vazhdojmë ta sforcojmë pozitën e vendit tonë në arenën globale.

E kam thënë shumë herë dhe po e përsëris: për mua shteti dhe kombi janë mbi gjithëcka tjetër. Tash është koha të bëjmë atë që duhet për vendin—të fuqizojmë tutje marrëdhënjet tona me SHBA-të, dhe assesi të mos lejojmë që Serbia të depërtojë në politikën e jashtme amerikane përmes ngritjes së propagandës së saj kundër Kosovës.

Mes harresës dhe përkujtimit, kontributi i Mehmet Pashë Dërallës në shteformimin shqiptar

by

Dr. Dorian Koçi/

Kujtesa historike është një proces që mund të punojë në dy drejtime. Drejtimi i parë është ai përkujtimor që është dhe varianti më i përhapur dhe që nënkupton se vlera, ide dhe personazhe i shërbejnë kombit vazhdimisht për të mbajtur gjallë ndërgjegjen kombëtare dhe i dyti është drejtimi mohues që është variant më pak i përhapur dhe që nënkupton që ngjarje, personazhe apo dhe vlera “harrohen” sërish për ti shërbyer interesave kombëtare. Një rast i tillë është p.sh ai i Zvicrës, ku lufta e konfederatave në 1846 harrohet dhe nuk përmendet për ti mëshuar më fort identitetit zviceran të të tre kantoneve.

Në Shqipëri për shumë arsye që kanë të bëjnë me rastin specifik të saj në historinë e Ballkanit por edhe pse zakonisht modelet janë marrë të gatshme nga jashtë, është përqafuar drejtimi i parë , ndaj dhe njerëzit dhe shoqëria janë shumë të ndjeshëm ndaj çdo mohimi apo denigrimi të atyre që janë pranuar prej kohësh si vlera të mirëfillta kombëtare dhe personazhe të rëndësishëm që kanë mbizotëruar historinë e vendit. Sigurisht që në këtë qasje shqiptare ka vend dhe për korrigjim apo dhe një ç’mitizim që shpesh herë është vënë re në trajtimin e çështjeve dhe ngjarjeve të ndryshme historike, por pavarësisht faktit që kohët e fundit ka shumë përpjekje për rivlerësim apo rebalancim të këtyre vlerave duke u përpjekur për të rishkruar historinë, besoj se është e nevojshme që një histori e përgjithshme e kombit shqiptar nuk mund të shtrihet vetëm brenda kufijve administrativë të Shqipërisë.

Për këtë gjë na vijnë në ndihmë edhe vet ngjarjet madhore që kanë shenjuar rrrugëtimin e formësimit të kombit shqiptar, disa nga të cilat janë zhvilluar jashtë kufijve administrativë të Shqipërisë së sotme, por brenda hartës së etnosit shqiptar. Lidhja e Prizrenit(1878), Lidhja e Pejës(1900), Kongresi i I(1908) dhe II(1910) i Manastirit janë ngjarje që smund të injorohen nga asnjë studiues serioz kur analizon procesin e formimit të kombit shqiptar. Por në të njëjtën kohë edhe ngjarjet e mëdha kombëtare që kanë ndodhur në brenda kufijve administrativë kanë reflektuar dëshirat dhe vullnetin e popullsisë mbanë shqiptare. Kështu p.sh, deklarata e pavarësisë së Shqipërisë, ngjarja më madhore e kombit, shpreh vullnetin e gjithë përfaqësuesve të kombit shqiptar nga tëgjitha krahinat. Ky vullnet qëështë i reflektuar dhe në përbërjen e qeverisë së parë të Shqipërisë së pavarur. Mes personaliteve të ndryshme që nga aktivistë dhe patriotë të Rilindjes Kombëtare, u kthyen në ministrat e parë të shtetit të ri shqiptar, është dhe Mehmet Pashë Dëralla, ministri i parë i Luftës të shtetit të pavarur shqiptar. Shqiptarët etnikë të Maqedonisë, kanë nxjerrë personalitete të ndryshme që kanë kontribuar në krijimin dhe sendërtimin e idesë kombëtare të shqiptarëve, duke pasqyruar më së miri kombinimin e elementit të zgjimit kombëtar si është rasti i Dervish Himës, Josif Bagërit me elementin e forcës si është rasti i Dervish Carës dhe Mehmet Pashë Dërallës.

Mehmet Pashë Dëralla, është një figurë politike e ushtarake për të cilin është folur e studiuar pak. Me propozimin e Isa Boletinit, më 4 dhjetor 1912, Mehmet pashë Dërralla u zgjodh ministër i Luftës në Qeverinë e Përkohshme. Ndonëse ishte në moshën 69-vjeçare, Mehmet pashë Dërralla nisi detyrën e vështirë të organizimit të ushtrisë shqiptare. Me përvojën 40-vjeçare në drejtimin dhe komandimin e ushtrisë, ai organizoi Komandën e Përgjithshme dhe Shtabin Madhor me strukturat përkatëse. Data 4 dhjetor festohet si dita e themelimit të ushtrisë shqiptare, por për fat të keq ministri i parë i luftës, njeriu që ka ngritur me kontributin e tij Ministrinë e Mbrojtjes, nuk ka ende një monografi historike shkruar rreth tij apo një bust apo memorial për ta përkujtuar në Shqipëri.

ZAMBAKË POETIKË NË PUBLICISTIKËN E FISHTËS

by

Kosta Nake/

Në publicistikën e At Gjergj Fishtës gjen të lëvruara me mjeshtëri të gjitha zhanret përkatëse, si: editorial, ese, fejton, artikull, reportazh, vëzhgim, analizë politike, studim shkencor, satira, njoftim, etj. dhe përbën një ndihmesë të vyer gjatë periudhës më të ndritur të medias shqiptare. Prozat poetike të Fishtës dhe Konicës, edhe pse të ndaluara për gjysmë shekulli, kishin krijuar magjen e fshehtë në të cilin u përpunua modeli i hartimeve që përcolli formimin letrar dhe ideoestetik të gjimnazistëve shqiptarë në vitet e diktaturës komuniste. Ato shquhen për formën e veçantë shprehëse që zbulohen me delikatesë si zambakët e bardhë të ujit në një oaz blu me kornizë të blertë dhe pasohen nga maturia e krehjes së mendimeve. Ato janë tekste paraprijëse që i hapin udhë autorit për të analizuar, shqyrtuar ose interpretuar me patos të lartë qytetar një temë të rëndësishme.

Temat janë po aq të ndryshme sa vetë jeta: për politikën, pedagogjinë, artin apo filozofinë. Fishta përdori burime stilistike dhe poetike që i dhanë gjallëri më të madhe argumentit dhe përftuan një dokument të lirë, tregues dhe sugjerues. Te disa prej këtyre prozave poetike mund të dallojmë një strukturë eseistike që përbën një model zhvillimi: ekspozohet parimi i argumentimit të temës që do të zhvillohet; në pjesën kryesore ngrihen argumente, ekspozohen teza; pastaj vijnë përfundimet e arritura, argumentet përfundimtare të idesë, dhe theksohen karakteristikat që mbështesin analizën.

Proza e parë atistike që mund të veçohet nga kjo përmbledhje, është “Të ngjallunit” (f.65) e cila sjell vitet e luftës me tisin e errët të fjalëve e shprehjeve: thëllim lufte, në rribë të tufanit, vala rrëmbyese e Atlantikut, një bubullimë e kobshme, gurgulloi gjaku, rrëmoret e grista, nanat e shkreta si ato kërcunat e zeza nëpër rrasa të mjerueshme, hini dhe shkrumbi, dhe kulmon me karakterizimin “turpi i njerëzimit”, etj. Eseja përfundon me besimin se kjo e keqe mund të kapërcehet “kur fiset e kombet të lidhen ndërmejt me dashtni, e punën ta rregullojnë mbas parimesh të amshueme të së vërtetës…” (f.67)

Mjedisi shkatërrues i luftës rivjen edhe te shkrimi me titullin deklamues “Rroftë Perandori e Regji Apostolik, Karli I!” (f.85) i cili “e kapi timonin e anijes së shtetit” në një kohë me “tallaze të përpishme të një deti të tmerrshëm, me tufan të të rreziqeve të randa e të panjehuna…”

Perandori Karli i rivjen edhe në përvjetorin e lindjes me “purtekën e sundimit, stolisë me gjithë ato veti të mbara”, përpjekja e tij për një shtet të denjë “shkon tue ndritë përherë ma fort me rreze lumnie përpara shekullit” te shkrimi “Dita e të lemit e perandorit Karl.” (f.91)

Lufta ka dhe antipodin e vet te shkrimi “Paqja” (f.126), kur u “lëshue pëllumbi i paqes përmbi shkulme të boenës së gjakut që mori Europën mbarë,… me gem ullini në sqep po ngjall shpresën në familjen e madhe të njerëzimit.” Në të njëjtën linjë tematike është edhe eseja “A qafa, a nafaka” (f.155), një analizë e Luftës së Parë Botërore pas përfundimit të saj, një “shkandull i kobshëm kurrë ndie përpara ndër kavaljete të gjata të jetës së njerëzimit” me aeroplanët si “vampirë të mallkuem”, me nëndetset si “delfinë të tmerrshëm”, me topat si “gryka ferri”. Për popujt e rruzullimit “sot asht a qafa, a nafaka: a me shpëtue me nder, a me humbë përgjithmonë të fikun e të koritun.” Përfundimi: shqiptarët duhet të bashkohen për t’i dalë zot fatit të tyre.

Prozë poetike me një hapësirë më të madhe lëvrimi artistik është “Ndër blerime të vorreve” (f.140) ku gjejmë “gurrat e cemta porsi argjend i shkrimë”, ku shohim pranverën “bukur stolisë me lila e drandofille”, ku bilbili nis “himnin e madhueshëm të natyrës”, në antitezë me këto janë gurët e zymtë “të atyne vorreve të mjerueshëm” ku “përplasen e thyen tallazet e epsheve të zemrës së njeriut…”, ku “mendja ma e ngulta e ma e forta trandet nën hijen e kosës mizore të vdekjes.” Soditja e trishtë e varreve në “Fushë të Rmajve” zhvendoset në rrafsh filozofik ku “dy viganë të fuqishëm luftojnë panda në moje të njerëzimit” dhe këta viganë janë vdekja dhe natyra. Po varrezat marrin tjetër peshë kur mbajnë në dheun e vet ata që kanë rënë për atdheun, “vorret e përvujtuna të tyne janë pomendore jetëjetëse, shkrolat e shkurtra në kryqa të thata janë poema – Iliada të pavdekshme…shpëtuen një atdhe të madhnueshëm. Nuk kanë vdekë, po kanë le.”

Një prozë poetike e mirëfilltë me kufij shumë të përcaktuar është “Me gëzim e me entuziazëm i dilet në krye çdo vepre” (f.200) e cila ngërthen që në titull edhe temën, edhe përfundimin. Është një përvojë vetiake, është një meditim filozofik i mbështetur edhe me referime të disa figura të njohura për kohën, mes të cilave Vagner dhe Kepler. “Gëzimi asht për njeriun çka asht diellin për bimët.” Ky krahasim i një lloji të veçantë përbën boshtin e analizës dhe pasohet me formulimin aksiomatik: “gurrë energjie e veprimit fizik, intelektual e moral.” Fishta fokusohet te dobia shpirtërore që sjell gëzimi dhe e kanalizon drejt virtytit dhe si burim idesh të naltueshme, por edhe si faktor mbështetës për shëndetin.

Një prozë poetike është e ndërkallur edhe në fjalimin e At Gjergj Fishtës në vdekjen e Anvi Rustemit me një enumeracion që synon të institucionalizojë nderimin dhe mirënjohjen për figurat atdhetare dhe do t’u japë oratorëve dhe gazetarëve kalket e gatshme për nekrologjitë e figurave të mëdha: “Avni Rustemi s’ka mbarue… ai ka për të jetue deri sa në ndonjë skaj sado të vogël të Shqipnisë të ndihet tue kumbue e ambla gjuha jonë shqiptare. Emnin e tij ka për ta shkrue me shkronja ari, shkronja të pashlyeshme. Ka me dalë ndonjë poet i kombit, i cili atë emën ka për ta këndue mbi lirë të vet të hyjnueshme; atë emën mësuesit ndër shkolla kanë për t’ua përmendë nxanësve; djemtë e vashat shqiptare kapun në valle nëpër brohori kanë për ta këndue atë emën; kanë për të këndue barinjtë e blegtorët nëpër hije e mriza të paqta të fushave dhe maleve tona; e mali e fusha e bregu e zalli kanë me jehue nga ky emën, e kështu emni i Avni Rustemit dhe ideali i tij ka me mbetë i pavdekshëm në Shqipni.” (f.252)

Pjesa përmbyllëse e fjalimit ka një radhë apostrofash për malet e Shqipërisë, për fushat, për shtetarët, për shpresën e kombit, për prindërit e heroit duke perifrazuar atë që varrimet e zakonshme përmblidhet me dëshirën “i përjetshëm qoftë kujtimi i tij!”

Edhe letra e At Gjergj Fishtës dërguar drejtorit të gazetës “Vullneti i popullit” (f.255) ka brenda saj elementë poetikë sepse e shfrytëzon si një mundësi për të shprehur vlerësimin e tij për rolin e shtypit dhe të gazetarëve sepse “shtypi asht një artileri që vret ma larg e bubullon ma rreptë se çdo gopeder a top”.

(Publicistika e At Gjergj Fishtës, Vepra 10, Botimet “Gjergj Fishta”, 2012)