Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909
*
THIRRJA E FUNDIT:*
*11 ORËT E FUNDIT PËR TË REGJISTRUAR*
MARCH 4TH / 4 MARS
TIRANA: 23:59
NEW YORK: 5:59 PM
*
Register here / Regjistrohu këtu:*
Diaspora është Shqipëria.
Vota juaj është zëri juaj.
Përdorni zërin tuaj për Shqipërinë tonë!
*
STOP COMPLAINING,*
*START VOTING!*
*MOS U ANKONI,*
*POR VOTONI!*
In solidarity,
Mark Gjonaj
Vatra Tampa Bay organizoi tek Safety Harbor Resort & Spa një pasdite festive për të përkujtuar ditën e shpalljes së pavarësisë së shtetit të Kosovës. Presidenti i Vatrës në Tampa, z. Isuf Spahija, i uroi mirëseardhjen të pranishmëve dhe shprehu rëndësinë e kësaj ngjarje historike. Fjala përshëndetëse u mbajt nga Dr. Kujtim Latifi, M.D. i cili theksoi se historia e Kosovës është një histori dhimbje, vuajtje, dhe suksesi që do iu mësohet brezave që do të vijnë.
Në fjalën e saj, znj. Meri Andrea Kodra, drejtoresha e shkollës shqipe Vatra, falenderoi të gjithë nxënësit dhe prindërit për ndihmën dhe mbështetjen e tyre. Ajo gjithashtu falënderoi stafin pedagogjik të shkollës të përbërë nga mësueset Ana Kullaj, Shega Hyka Mucaj, Resmie Sala, dhe Pranvera Xhafaj si edhe mësuesit e grupit të këngëve dhe valleve Lida Zaimi, Armand Zacelici, dhe Ariana Filipi Poloska. Për më shumë, ajo falenderoi Vatra Tampa Bay dhe Bordin Ekzekutiv të saj për ngritjen dhe administrimin e shkollës shqipe Vatra. Kjo festë u bë e mundur falë mbështetjes së sponsorëve të mëposhtëm:
1. Znj. FOTINI ALLTENI, Trustee dhe Drejtoresh Ekzekutive e The Kosloski Family Foundation
2. Albanian American Women Organization – MOTRAT QIRIAZI, Florida Chapter
3. Z. TASIM RUKO dhe Ruko’s General Construction Company
4. Dr. GENTI TAHIRAJ, M.D.
5. European Salon & Spa by Joana dhe Znj. ELENI PECA
Gëzuar Pavarësinë, Kosovë!
Zoti të Bekoftë!
Me respekte dhe nderime të larta
Vatra Tampa Bay
Irena Dragoti/
Letërsia, ndryshe nga shkencat ekzakte, nuk është fushë meritokratike ku talenti i pastër është garancia kryesore për sukses. Në të vërtetë, një shkrimtar mund të jetë gjeni i lindur, por pa mbështetje nga një mentor, një figurë e njohur e letërsisë, institucionet letrare apo politikat e sistemit dhe kohës ku atij i ra mosha të jetojë mund të mbetet edhe i panjohur, të mos botohet kurrë ndoshta apo të nënvlerësohet deri në demoralizim nga kritika e shtypi i kohës e rrjedhimisht edhe nga lexuesi. Nga ana tjetër, ndodh shpesh edhe e kundërta që një shkrimtar i patalentuar të promovohet nga qarqe të fuqishme letrare a politike dhe të marrë një famë e vëmendje të pajustifikuar. Pra roli i një mentori , kritiku apo institucioni letrar është thikë me dy presa për fatin e individëve që aspirojnë emrin shkrimtar dhe letërsisë në tërësi duke krijuar ose shkatërruar. Shumë kritikë letrarë dhe filozofë të kulturës, me qasjet e tyre mbi këtë çështje kanë dhënë analiza të faktuara për probabilitetin nëse një shkrimtar i talentuar të bëhet i njohur pa mbështetje.
E fillojmë me rolin e fuqishëm të një mentori në formësimin e një shkrimtari në letërsi…
Letërisa është ekosistem ku talenti i një autori shpeshherë nuk është i mjaftueshëm për të arritur suksesin. Harold Bloom, një nga kritikët më të njohur të shekullit XX, në veprën e tij “The Anxiety of Influence” (1973), argumenton se krijimtaria e një shkrimtari është e lidhur ngushtë me ndikimin që ai merr nga paraardhësit e tij. Sipas tij, një autor nuk mund të ekzistojë në izolim. Ai formohet nga dialogu me shkrimtarët e mëparshëm, nga mënyra se si i kundërvihet ose i ripërpunon ata. Në këtë kontekst, një mentor i fuqishëm jo vetëm që ndikon në stilin dhe zhvillimin e një shkrimtari të ri, por gjithashtu mund ta ndihmojë atë të depërtojë si i barabartë në skenën letrare.
Shembujt historikë e mbështesin këtë teori:
• Ezra Pound dhe James Joyce – Pound e ndihmoi Joyce-in të depërtonte në botën letrare duke e prezantuar me botues të njohur dhe duke promovuar punën e tij.
• T.S. Eliot dhe Geoffrey Faber – Faber, si botues, e mbështeti Eliot-in dhe e ndihmoi të bëhej një nga poetët më të rëndësishëm të shekullit XX.
Ekziston një probabilitet i madh që vepra e tyre të mos njihej gjerësisht, ose të ishte zbuluar pas vdekjes pa ndihmën e këtyre mentorëve. Por lind pyetja si mund të krijohet ky probabilitet pasi një shkrimtar i ri nuk mundet të tërheqë prej xhakete me pahir një mentor, kritik a shkrimtar të madh në interes të tij, kur të gjithë ne si krijues jemi dëshmitarë që përkundrejt shumë shkrimtarëve të mëdhenj nuk ke mundësinë e afrimit apo të leximit tënd prej tyre, kur shumë prej tyre për të zbuluar e ndihmuar një element të ri jo rrallëherë e kthejnë në biznes ku vlera e talentit është e papërfillshme përballë parave! Rëndom shohim që disa shkrimtarë të rinj me çmim famën përfundojnë duke ndërruar pozicionimin nga nxënës në argat pra përdoren nga mentorët e tyre si mjet për tju reklamuar vlerat e për të qenë “ masha” e tyre në çdo kohë në biznesin letrar. Do ndalesha sot në intervistën e një shkrimtari të njohur në një revistë letrare para pak muajsh ku ndër të tjera ai përmend emrat e dy autorëve për dy motive të ndryshme. Pak kohë më pas gjej po këta dy autorë me hapësirë letrare në të njëjtën revistë, gjë e pandodhur më parë për ta. Pra revista e mori të hipotekuar mendimin e shkrimtarit dhe nuk e peshoi vlerën e tyre reale duke i dhënë një suport të tillë që shumë shkrimtarë të talentuar nuk e kanë arritur prej vitesh. Ky është rasti kur pompohet një shkrimtar i ri nga një fjalë e vetme.
Tjetër faktor vendimtar për suksesin e një shkrimtari është mënyra se si e pritet vepra e tij nga kritikët dhe botuesit. Pierre Bourdieu, në librin e tij The Rules of Art (1996), argumenton se letërsia funksionon brenda një “fushe kulturore”, ku pushteti shpërndahet midis botuesve, kritikëve dhe institucioneve letrare.
Shumë shkrimtarë që u refuzuan fillimisht nga kritika , koha provoi vlerën e tyre si psh Marcel Proust. – Kur Proust i dërgoi dorëshkrimin e “Në kërkim të kohës së humbur” botuesit André Gide, ai e refuzoi, duke e konsideruar vepër të pakuptimtë. Më vonë, Gide e pranoi gabimin dhe e quajti këtë refuzim “gabimin më të madh të karrierës së tij letrare”.
Apo Herman Melville – Moby-Dick u prit me indiferencë nga kritikët dhe dështoi komercialisht, duke e shtyrë Melville-in të largohej nga letërsia për dekada. Vepra e tij u vlerësua vetëm pas vdekjes së tij.
Në mes miqve të mi virtualë ndodhet një poete e cila në gjykimin tim është e talentuar por pa ndonjë strategji konkrete për artin e saj, me një prirje drejt poezisë së lirë e mungesës së kompromiseve me të “ mëdhenjtë” apo me grupimet a intitucionet ndaj prej kohësh e shoh të abandonuar ndërkohë që pa frikë e them se ka shumë Emily Dickinson brenda saj. Pyes vehten pse ndodh kjo kur duhet të ishte krenari e mbështetje vizuale e institucionale për të gjithë? A është kjo një vlerë e humbur për letërsinë shqip? Pse nuk mundet dikush që e do poezinë pa ekuivoke ti japë dorën jo për famën e saj të cilën me sa shoh nuk është duke e kërkuar por për letërsinë si pasuri. Mos vallë tremben nga konkurenca? Mos vallë mendojnë se drita e saj do ta futë në hije?
Pra ndodh të refuzohet dhe ana monetare nga një mentor për shkak të egos personale!
Dhe e kundërta ndodh kur në qarqet letrare promovohet mediokriteti letrar si vlerë. Roland Barthes, në esenë e tij “The Death of the Author “(1967), argumenton se lexuesi duhet të shkëputet nga figura e autorit dhe të fokusohet tek vepra. Megjithatë, në realitetin e botës letrare, figura e autorit dhe rrjetet e tij të ndikimit shpesh janë më të rëndësishme sesa cilësia e veprës. Disa shembuj realë kanë treguar se shkrimtarë të dobët janë promovuar për arsye ideologjike ose për shkak të lidhjeve të tyre me qarqe të fuqishme politike. Në epokat totalitare, njëjtë si vendi ynë për 50 vite shumë autorë që shkruanin sipas linjave të regjimit u bënë të famshëm, ndërsa shkrimtarët me talent të vërtetë u shtypën ose u censuruan dhe u burgosën a u pushkatuan. Në tregun modern të librave, shumë bestsellerë promovohen nga shtëpi botuese të mëdha për shkak të marketingut dhe jo për vlerën artistike të tyre.
Ky fenomen krijon një cikël ku letërsia e dobët merr vëmendje, ndërsa talentet e vërteta shpesh mbeten në hije.
Sa është probabiliteti që një krijues i talentuar të bëhet i njohur pa u mbështetur nga askush?- lind pyetja.
Nëse do shohim statistika e analiza realiste, probabiliteti që një shkrimtar i talentuar të bëhet i njohur pa mbështetje është shumë i ulët rreth 5% për shumë e shumë faktorë por unë po veçoj tre prej tyre.
1. Dominimi i institucioneve letrare – Kritika dhe botimet janë shpesh të mbyllura për emrat e rinj.
2. Tregu i librave – Botuesit shpesh zgjedhin autorë që sjellin fitim ekonomik me famën apo marketingun e tyre, jo domosdoshmërisht cilësi.
3. Mungesa e rrjeteve të promovimit – Një shkrimtar i panjohur e ka vështirë të depërtojë pa ndihmën e një mentori ose institucioni me ndikim. Askush nuk e lëshon vendin e parë, askush nuk “ngopet”me çka ka arritur duke e parë letërsinë si garë të vazhdueshme rreshtimi medaljesh, titujsh, shitjesh, lakimesh televizive.
. Siç thekson Harold Bloom, letërsia është një dialog mes autorëve dhe ndikimit të tyre. Për këtë arsye, përgjegjësia e kritikëve, botuesve dhe mentorëve është thelbësore për të ruajtur cilësinë e letërsisë dhe për të siguruar që talenti i vërtetë të mos mbetet në hije. Në letërsinë shqipe, ku sundoi diktatura komuniste për 50 vite dhe në letërsi përpos ndikimit të shkrimtarëve të njohur, letërsia është karakterizuar edhe nga ndikimi i ideologjive politike, duke çuar në kufizime të mëdha për ata që nuk u përshtatën me “lëndën ideologjike” të kohës , rrënim dhe shkatërrim të tyre duke i fshirë dhe përfundimisht nga kujtesa letrare. Edhe pas viteve 90 me nderrimin e sistemit duket se letërsia shqipe nuk i ka shpëtuar mentalitetit të idhujve ngritur nga propaganda politike, duket sikur dhe vet shkrimtarët e kësaj periudhe e kanë bindur veten se janë të pazëvendësueshëm se atë famë që zotërojnë e kanë veç nga talenti i tyre! Krahasimorja e larmisë dhe lirisë së botimeve jo pak lexuesve ua kanë lëkundur këto pozita. Ndërsa dikur lexonim me impomim çka na ofrohej sot lexojmë e krahasojmë. Ende vazhdon trumpetimi i orës së ndalur duke sjellë si argument anarshinë e letërsisë këto 33 vite! Aktivitetet e institucioneve letrare bëhen me ftesa nën rrogoz e në podiume sheh të njëjtat fytyra të 50 viteve! Në konkurset letrare sheh të marrin vendime njerëz që nuk kanë shkëlqyer kurrë në fushën e letrave! Kurse ata që u përndoqën, burgosën apo vranë ende nuk u ka ardhur koha për rehabilitim. Po njëjtë ndodh me autorët në emigrim të cilët bëhen të dukshëm nëse një atdhe tjetër i vlerëson apo i shtrin dorën. Pra një shkrimtar i ri e paska njëjtë vështirë sa një shkrimtar i persekutuar apo sa një shkrimtar në emigrim.
Pjetër Arbnori, një shkrimtar e një ish i burgosur politik shpesh ka theksuar se për shumë shkrimtarë të rinj, qasja e vështirë te botuesit dhe kritikët ka qenë një barrierë e pakalueshme. Shkrimtarët që janë “të papërkrahur” nga qarqet e fuqishme janë të detyruar të përballen me një treg të pasigurt me mungesë e bllokim rrugësh për t’u bërë të njohur. Në letërsi me pak fjalë sot në mungesë të atyre çka thamë më sipër ka mbetur veç kombinimi i talentit me shpirtin luftarak të shkrimtarit për të mbijetuar.
Shpesh dëgjoj të thonë që koha pluskon e nxjerr në sipërfaqe të vërtetën e vlerat , por kur kjo e vërtetë nuk ka dëshmi të gdhendura kur kjo e vërtetë nuk ka asnjë ofertë përtej virtualitetit për letërsinë e vendit të tij sot që është gjallë, çdo mbetet nesër veç ca kg letër e rrjete sociale.
Të “ ndërshkuarit” po i quaj këto kategori kanë nevojë për politika gjithëpërfshirëse, institucionale fillimisht e më pas ndërgjegjësore të njerëzve që e duan letërsinë me shpirt jo si përfitim moral e monetar.
Dr. Paulin Marku/
Data e 2 marsit 1444 është një datë e shënuar në mendjen e zemrën e shqiptarëve brenda dhe jashtë kufijve të Republikës së Shqipërisë. Dje ishte një ditë edhe më e veçantë për shqiptarët sepse me rastin e 581 vjetorit të Besëlidhjes së Lezhës, bashkimi i princave shqiptar, bashkimi politik e ushtarak i shqiptarëve, si dhe kemi vendosjen e shtatores së Gjergj Kastriotit, Skënderbeut, aty ku gjendet edhe memoriali i heroit tonë kombëtar. Në këtë ceremoni morën pjesë, Kryetarja e Shtetit të Kosovës, zonja, Vjosa Osmani, përfaqësues të politikës nga Prishtina, Shkupi, arbëresh nga Italia e shumë shqiptar nga vend të ndryshme të botës. Ndërkohë, që përcillja lajmit e këtij aktiviteti të rëndësishëm me vlera të veçanta historike kombëtare nuk pashë drejtuesit e Shtetit të Shqipërisë, të cilët duhet të ishin mikpritës të ceremonisë së aktivitetit të Republikës së Shqipërisë. Aty mungonte, Presidenti i Shqipërisë, z, Bajram Begaj, kryeministri i Shqipërisë, z. Edi Rama, Kryetarja e Parlamentit, zonja, Elisa Spiropali, zv-Kryeministri, zonja, Belinda Balluku. Pas një kërkim në rrjetet sociale, ndoqa me vëmendje lajmet e ditës së sotme për të kuptuar arsyen e mungesës së Shtetit Shqiptar në ditën e Besëlidhjes së Lezhës. Me një kërkim të thjesht në media me rezulton se kryeministri i Shqipërisë, z. Edi Rama, shoqëruar nga zv-Kryeministria, Belinda Balluku e disa përfaqësues të qeverisë, gjendet në panairin e punës “Puno dhe jeto, aty ku ke zemrën” në Athinë, Greqi. Qeveria shqiptare nuk kishte në agjendë datën historike dhe të vendosjes së shtatores së Heroit Kombëtar, Gjergj Kastrioti por ishte e angazhuar në propagandën politike. Mesa duket interesi parësor i z, Rama është fushata elektorale dhe vizita në stendat e panairit në Athinë për të takuar shqiptarët dhe bizneset që ti mobilizojë për të votuar qeverinë e tij për mandatin e katërt. Po a nuk ishte ky kryeministër që me qeverinë e tij të korrupsionit përzuri rreth 1.000.000 banorë nga Shqipëria?! A nuk është ky kryeministër që ka numrin më të lartë të ministrave, deputetëve, kryetarëve të bashkive të dënuar e akuzuar për korrupsion?! Kjo qeveri që vjedh fondet publike gjen edhe guximin të shkojë dhe t’ju kërkojë shqiptarëve që të kthehen të investojnë në Shqipëri, ndërkohë që korrupsioni dhe abuzimi i fondeve publike, grupet kriminale dhe oligarkia është problem serioz dhe evident në Shqipëri. Gjatë qëndrimit në Athinë z. Rama pati një bashkëbisedim me shqiptarët që jetojnë e punojnë në Greqi dhe i pyeste sa e ke rrogën, pse nuk ktheheni të punoni në Shqipëri, pse nuk ktheni të hapni biznese, etj…Varfëria, pasiguria për jetën, krimi i organizuar dhe ekonomia e dobët ka bërë që shqiptarët të largohen nga vendi i tyre. Ndërkohë po e njëjta qeveri i kërkon votën diasporës dhe i fton të investojnë në Shqipëri dhe të kthehen në vendlindje. Një paradoks që vetëm në Shqipëri ndodh ku krimi dhe qeveria janë një.
Imagjinoni sa i rëndësishëm është pushteti për kryeministrin Rama, edhe pse dje duhet të ishte në Lezhë për këtë ngjarje historike kombëtare, i drejtohet Athinës për propagande politike. Imagjinoje sa rëndësi i jep qeveria shqiptare Besëlidhjes së Lezhës dhe vendosjes së shtatores së heroit, Gjergj Kastrioti, Skënderbeu. Është e turpshme dhe e pa tolerueshme që figura më e lartë e kombit shqiptar që bën krenar shqiptarët anë e mbanë botës, nuk kemi ceremoni zyrtare shtetërore me përfaqësues të shtetit shqiptar për ditën historike të besëlidhjes së princave shqiptare dhe në rastin e vendosjes së shtatores së Heroit Kombëtar. Është për të ardhur keq kur sheh këtë arrogancë politike dhe shpërfillje nga z. Edi Rama dhe kabinetit tij, që s’vlerëson një datë të shënuar të popullit shqiptar por i drejtohet Athinës dhe kërkon votën shqiptarëve për mandatin e katër, edhe pse kjo qeveri është akuzuar e gjykuar fajtore disa herë për abuzime e vjedhje të fondeve publike, dhe si pasojë të skandaleve të vazhdueshme qeverisëse përgjatë këtyre dymbëdhjetë vite qeverisje, ka shumë ish ministra, deputet e kryetar bashkie të dënuar dhe në kërkim ndërkombëtarë.
Sot qeveria e z. Edi Rama gjendet në pikën më kritike, ndaj edhe është hedhur në fushën e betejës për të takuar e manipuluar shqiptarët, brenda dhe jashtë vendit me qëllim e vetëm, mbajtjen në pushtet të partisë socialiste me qeverinë e korruptuar. Për më tepër z, Rama në këto zgjedhje kërkon që ta votojnë për mandatin e katërt, ata 1.000.000 shqiptar që u larguan gjatë keqqeverisjes së tij. Qeveria e z. Rama për interesa partiake bëri mungesë respekti me rastin e 581 vjetorit të Besëlidhjes së Lezhës dhe vendosjes së shtatores së Heroit Kombëtar Shqiptar, Gjergj Kastrioti, Skënderbeu.
Nga Evarist Beqiri*
HUMORI I ISMAIL QEMALIT: “SHQIPTARËT NJERËZ ME BISHT”
Nga Evarist Beqiri*
Ishte viti 1913, kur Vladan Georgeviç (Vladan Đorđević, 1844-1930), një politikan, diplomat dhe shkrimtar serb, kryeministër i Serbisë (1897-1900), botoi një libër të titulluar “Shqiptarët dhe Fuqitë e Mëdha”. Libri i shkruar pikërisht në kohën kur Shqipëria sapo kishte shpallur pavarësinë, i shkonte përshtat propagandës shoviniste serbe. Autori shkonte deri aty sa t’i paraqiste shqiptarët sikur prejardhjen e tyre e kishin nga njerëz me bisht. Libri i tij, i shkruar në gjermanisht, u përkthye edhe në frëngjisht nga princi Aleksi Karageorgeviç.
Këto teori absurde serbe, që synonin të justifikonin zhvatjen e trojeve shqiptare, gjetën terren në qarqe intelektuale të rreshtuara në krahun sllav. Ata kërkonin që t’i paraqisnin shqiptarët para opinionit publik evropian, si të pacivilizuar dhe të paaftë për të jetuar të pavarur. Një shkrimtar francez, duke u bazuar në librin e Vladan Georgeviçit, e përsëriti këtë histori të prejardhjes së shqiptarëve nga njerëz me bisht, në librin e tij të botuar në vitin 1914.
Në vitet 1915-1918, Ismail Qemali jetonte në Paris. Ai po përgatitej për të mbrojtur të drejtat e popullit të tij në Konferencën e Paqes në Paris, që do të mbahej pas përfundimit të Luftës I Botërore. Gjatë qëndrimit të tij në Francë, pas largimit nga Italia në prill 1915, Ismail Qemali refuzoi një kërkesë të qeverisë franceze për të përfshirë territorin shqiptar në luftë. Këtë kërkesë ia paraqiti burrështetasi i shquar francez Aristid Briand, i cili shërbeu 11 herë si kryeministër i Francës.
Në një pritje të organizuar në nder të tij në vitin 1916, francezët i kërkuan ndihmë për të përdorur territorin e Jugut të Shqipërisë si bazë logjistike për një aksion të madh të aleatëve në Luftën e Parë Botërore. Pas këtij refuzimi, Ismail Qemali u detyrua të largohej nga Franca me familjen e tij. Në maj 1918, ai u nis nga Parisi për në Barcelonë.
Ndërkohë, qeveria italiane nuk e lejonte të kthehej në Itali ose të shkonte në Zvicër, për shkak të ndikimit të tij të konsiderueshëm në komunitetin shqiptar atje. Prandaj, ai shkoi në Spanjë, ku mund të komunikonte më lehtësisht me shqiptarët e Amerikës përmes ambasadës amerikane në Madrid, të cilët e kishin caktuar si përfaqësues të tyre në Konferencën e Paqes që pritej të mbahej në Paris.
Në atë periudhë në Paris, midis bashkëpunëtorëve të tij të ngushtë shquhet edhe Nikolla Lako, i cili, me porosi të Ismail Qemalit, po përgatiste dy harta shqiptare, një etnografike dhe një politike, për t’i paraqitur në Konferencë si dëshmi për të mbrojtur të drejtat e shkelura të shqiptarëve. Patrioti i njohur, publicisti dhe eruditi korçar Nikolla Lako (1880-1962), i dha shpjegime të shumta shkrimtarit francez. Ai përgjatë një konference shkencore, jo vetëm iu kundërvu këtyre fantazive qesharake, por edhe nxori në pah vlerat shqiptare, duke theksuar se shqiptarët “janë një popull me tradita të lashta dhe me një kulturë të pasur”.
Ishte pikërisht kjo ngjarje që e nxiti Nikolla Lakon që të shkruante një artikull në shtypin shqiptar në gazetën “Tomorri”, gjatë Luftës së Dytë Botërore. Artikulli na sjellë informacione interesante dhe një dëshmi të rrallë të qëndrimit që mbajti Ismail Qemal Vlora, ndaj propagandës serbe se “shqiptarët na paskan pasur bisht”. Kjo dëshmi është e veçantë dhe shërben për të sqaruar edhe një spekullim të përhapur, i cili e ka lidhur këtë histori edhe me personazhe të tjera…
Njëherë në Paris, pas Shpalljes së Pavarësisë, Ismail Qemali dhe Nikolla Lako ishin ftuar në një darkë. Pjesëmarrës aty ishte edhe Frederik Gibert, autori i librit “Les pays d’Albanie et leur histoire”, botuar në Paris në vitin 1914, i cili mbështeste teorinë e “shqiptarëve me bisht”. Duke pasur parasysh studimin e tij qesharak, Ismail Qemali, të cilit sapo mbërriti aty, iu ofrua një kolltuk për t’u ulur në sallon, thotë jo pa ironi se “në Shqipëri ne i kemi me nga një krrabë kolltukët për ta varur bishtin, ju i paskeni ndryshe…”.
Sytë e të gjithë të ftuarve shkuan tek Gibert. “Mirë shovinizmi serb,” – vijoi Ismail Qemali, – “por që të çoroditen edhe francezët nga këto pallavra, kjo më duket e habitshme”.
Darka vijoi me biseda të ndryshme rreth Shqipërisë, dhe një burrë, i dehur pak me shampanjë, i tha Ismail Qemalit për ta ngacmuar: “Me demek ju shqiptarët nuk keni bisht dhe serbët duan t’ju paraqesin me bisht?” Ismail Qemali iu përgjigj: “Jo se nuk kemi bisht fare, e kemi që të gjithë nga një copë bisht, por nuk e kemi atje ku mendojnë serbët, e kemi gjetkë”. Kjo përgjigje plot humor e Ismail Qemalit shkaktoi shumë të qeshura tek të pranishmit.
Burri vazhdoi ta ngacmonte sërish Ismail Qemalin dhe i tha: “Kam dëgjuar se në Vlorë keni mjaltë mjaft të mirë. Kur do na çoni aty që ta provojmë?” (Vlora në atë periudhë ishte e pushtuar nga italianët.) Ismail Qemali u përgjigj aty për aty: “Gostitemi tani për tani me shampanjë, kur të jemi në Vlorë, gostitemi me mjaltë”. (Gjermanët në ato ditë kishin pushtuar krahinën franceze të Shampanjës dhe po i afroheshin Parisit…)
Ismail Qemali njihej për natyrën e tij plot humor. Eqrem Vlora dëshmon për bisedat e gjalla dhe zbavitëse të Kryetarit të Qeverisë së Përkohshme me krerët e fiseve që vinin për vizitë. Njëherë, në Bolenë, një fshat në luginën e Lumit të Vlorës, dy fise u përplasën dhe u konfrontuan me armë. Ngjarja ndodhi kur një bari i ri u rrethua nga dhjetë burra të fisit kundërshtar, të cilët synonin t’i grabisnin bagëtinë. Bariu u mbrojt me trimëri të jashtëzakonshme, duke vrarë dy nga sulmuesit, plagosur disa të tjerë dhe duke shpëtuar kështu tufën e tij.
Pleqësia e fshatit, e shqetësuar për ruajtjen e qetësisë në ato kohë të vështira, iu drejtua Ismail Qemalit për ndihmë, duke i kërkuar të caktonte gjyqtarë për të pajtuar palët. Ndërsa Ismail Qemali përmendte emrat e gjyqtarëve të mundshëm, pleqtë e ndërprisnin herë pas here, duke pyetur: “Bej, a ka dëgjuar Evropa për trimërinë e bariut tonë? Çfarë thotë ajo për këtë?”
Ismail Qemali, me mençurinë dhe humorin e tij të hollë, përpiqej t’i qetësonte, duke u përgjigjur me buzëqeshje: “Sigurisht që Evropa ka dëgjuar për këtë ngjarje dhe e lavdëron trimërinë e djalit dhe të gjithë lebërve në përgjithësi!”
Megjithatë, përfaqësuesit e fisit kundërshtar u ndien të anashkaluar. “Jo,” thanë ata, “nuk do të ketë asnjë pajtim derisa edhe ndonjëri prej nesh të bëjë diçka të madhe për të cilën të flasë Evropa!”
Humori është tregues i inteligjencës. Dhe mënyra sesi një njeri qesh është një nga treguesit më të mirë të shpirtit të tij. Për sensin e hollë të humorit të Ismail Qemalit, poeti i madh Ali Asllani sjell një tjetër dëshmi autentike të Luigj Gurakuqit, i cili ishte si një djalë i pandarë dhe adhurues i tij: “Në një gosti të dhënë për nder të Ismail Qemalit në Romë, në muhabet e sipër, Ministri i Punëve të Jashtme të Italisë, Antonio San Xhuliano, i thotë Ismail Qemalit se banka e parë e Shqipërisë, lipset dhe me të drejtë të themelohet nga Italia dhe Austria, për përpjekjet e tyre lidhur me Pavarësinë e Shqipërisë. Me urtësinë e tij Ismail Qemali mundohej t’ju thoshte as po as jo; dhe mbasi iu desh të shkarkohej njëherë, iu përgjigj duke thënë se një mysliman e kupton që të marrë dy gra, por nuk mundet ta kuptojë që një grua, të marrë dy burra! Kësisoj duke qeshur muhabeti mori një udhë shakaje.”
Ismail Qemal Vlora veç sensit të hollë humori, kishte aftësinë për të thënë shumë duke folur pak. Humori ishte një element i rëndësishëm i aftësisë që ai kishte për të bindur njerëzit. Ai ishte një burrë i qetë, i cili rrezatonte mirësi te njerëzit e tjerë. Pasja e sensit të humorit është shumë e rëndësishme për një lider. John F. Kennedy thoshte se: “Janë tri gjëra reale: Zoti, çmenduria njerëzore dhe e qeshura. Dy të parat shkojnë përtej të kuptuarit tonë, kështu që ne duhet të bëjmë çka të mundemi me të tretën.”. E qeshura ishte një strehë e rehatshme edhe për Abraham Linkolnin. Ai gjente tek ajo një arratisje të përkohshme nga telashet. E qeshura bën mirë si për shëndetin mendor ashtu edhe për atë fizik. Sidomos aftësia për të qeshur me defektet e tua është e domosdoshme për lidershipin.
Lidershipi i Ismail Qemal Vlorës ishte i fortë, por jo i ashpër; ishte i sjellshëm, por jo i dobët; ishte guximtar, por jo i trembur; ishte i matur, por jo i ngathët; ishte i përunjur, por jo i nënshtruar; ishte krenar, por jo arrogant; kishte humor, por jo përçmim…
* Nuk lejohet publikimi i këtij shkrimi pa lejen e autorit. Çdo portal, gazetë online apo e shtypur, që merr këtë shkrim duhet të citojë autorin në fillim të shkrimit (Nga Evarist Beqiri). Falenderojmë Darling Ismail Vlorën dhe Qamil Ismail Vlorën (stërnipat e Ismail Qemal Vlorës) për vendosjen në dispozicion të materialit.
DEADLINE/AFATI:*