XHUZEPE UNGARETI-( Giuseppe Ungaretti ) 1888 – 1970/
Giuseppe Ungaretti (1888 – 1970) ishte një poet dhe shkrimtar italian dhe është referuar si themeluesi i Hermeticizmit, një lëvizje letrare përhapur që nga të njëzetat dhe që ndikoi dukshëm në poezinë e mëvonshme italiane.Ndër koleksionet më të mëdha të poezisë së Ungaretti kujtohet Porti i varrosur ose Alegria e mbytjeve apo toka e premtuar./
NE PERKTHIMIN E FASLLI HALITIT/
- O NATE /
1919/
Nga ankthi i madh i agimit
Zbulim drurësh.
Zgjime të dhimbshme.
Gjethe, motra, gjethe,
Ju dëgjoj të ankoheni.
Vjeshta,
Embëlsi në shuarje.
O rini,
Sapo kaloi çasti i ndarjes.
Qiej të lartë të rinisë,
Hov i lirë.
Dhe jam i shkretë tashmë.
I humbur në këtë melankoli harkore.
Por nata tret largësitë.
Heshtja oqeanike,
Fole yjesh iluzorë,
O natë.
- NJE PELLUBESHE/
1925/
Nga rrebeshe të tjera, dëgjoj një pëllumbeshë.
nga TË FUNDIT
Milano 1914- 1915
- PERJETESI
Midis një luleje të këputur dhe një tjetre të dhuruar,
e pashprehshmja asgjë.
- PER TE VDEKURIT E REZISTENCES
Këtu
Jetojnë përgjithmonë
Sytë që u mbyllën për dritën
Me qëllim që të gjithë
T’i hapnin
Përgjithmonë
Në dritë
- VETETIMA E BUZES
Mijëra njerëz para meje,
Të ngarkuar edhe më shumë me vite,
Për vdekje i plagosi
Shkreptima e një buze.
Por ky s’është shkak
Që të zbus vuajtjen.
Po më pe me mëshirë
Dhe më fole, përhapet një muzikë,
Dhe unë harroj se plaga djeg.
- DHURATE
Fli tani, moj zemër e shqetësuar,
Hë pra, fli, fli tani.
Fli pra,
Dimri të ka pushtuar, të kërcënon,
Të bërtet: “Do të të vras.
Gjumë s’do të kesh ti më”.
Goja ime zemrës sate i ofron paqe, më thua :
Hë, pra fli, fli e qetë,
Hë, pra dëgjo,
Dashurinë tënde
Që të mundësh vdekjen, zemër e shqetësuar.
- ESHTE ORA E URITUR
Është ora e uritur, ora jote o i marrë.
Shkule zemrën
Erë kripë bie gjaku i saj
Dhe bie era athtësirë,
Është ëmbëlsak, duke qenë gjak.
Shumë vaje
e bëjnë gjithnjë më të shijshme zemrën tënde.
Frut i shumë vajeve zemra jote,
Shqyeje, haje, ngopu.
- YLLI
Yll, i vetmi ylli im,
Në varfërinë e natës,
Vetëm për mua ndrit.
Në vetminë time shkëlqen ;
Po për mua,
Yll që s’do të pushosh së ndrituri kurrë,
Një kohë tepër e shkurtër të është dhënë,
Më jep një dritë
Që veç dëshpërimin
Mpreh, e thellon tek unë.
- UNIVERS
Një arkivol freskie
i bëra
vetes
me detin.
- NATA E BUKUR
Cila këngë lindi sonte
që qëndisi yjet
me jehonën e kristaltë
të zemrës
Cila festë buronte nga zemra
në dasëm
Kam qenë një moçal
erësire
Tani kafshoj errësirën
si fëmia
sisën
Tani jam i dehur
me gjithësi.
- TRENDAFILA NE FLAKE
Mbi oqeanin
me zilka gjëmuese
papritmas
pluskon një tjetër mëngjs
- KUJTIM NGA AFRIKA
Dielli pushton qytetin
Nuk shihet më fare asgjë
As edhe varret s’rezistojnë më shumë më.
- NATE MAJI
Qielli u vë në kokë minareve.
Kurora
Kandilash.
- MBISHKRIM PER NJE TE RENE
TE REVOLUCIONIT
1925/
Kam ëndërruar, besuar, dashuruar shumë atje
Sa s’jam më këtu poshtë.
Por dora e bukur, e gatshme,
Më mbështet hapin e pambrojtur,
Ndërsa duke u shkurajuar
Më peshon krahun që pati vullnet
Sa për mijëra
Eshtë dora atëdashëse e atdheut
E fortë, në angth, e frymëzuar,
Duke u mbështetur në gjoksin tim,
E pavdekshme në vetvete zemra ime e re.
- MENGJES
Santa Maria La Longa 26 janar 1917
Kristalizohem
pafundësisht
- TË FLË
Santa Maria La Longa 26 janar 1917
Do doja të imitoja
këtë vend
i shtrirë
në shtresën e tij
prej bore
NJË TJETËE NATË
Vallone 20 prill 1917
Në këtë terr
me duart
akull
dalloj
fytyrën time
Shoh veten
të braktisur në infinit
LARG
Rreth 15 shkurt 1917
Larg, larg
më morën për dore
si një të verbër
- USHTARET
Pylli i Kurtonës, korrik 1918
Jemi
si gjethet
vjeshtës
mbi pemë.
- FUND
1925
Në veten e në të vërtetën beson ai që dëshpërohet ?
MALLKIMI
Mariano 19 qershor 1916
I mbyllur mes gjëra mortore
( Edhe qielli i yjëzuar do të mbarojë )
Pse Zot lakmues ?
- NA ISHTE NJEHERE
Kuata njëqin e dyzetë e një, 1 gusht 1916
Pylli Kapuçio
ka një tatëpjetë
me blerim të kadifejtë
si një kolltuk
të butë
Përgjumem atje
vetëm
në një kafe të lashtë
me një dritë të mekur
si kjo
e kësaj hëne.
PERENDIMI
Rreth 20 maj 1916
Ngjyra këmëz e qiellit
zgjon oaze
në dashurinë endacake
PESHA
Mariano, 29 qershor 1916
Ai fshatar
i beson vetë medaljes
së Shen Antonit
dhe ikën ngadalë
Mirë vetëm dhe të mirë-lakuriq
pa vegim
mbaj shpirtin tim.
QETESI
Mariano, 27 qershor 1916
Njoh një qytet
që çdo ditë mbushet me diell
dhe gjithçka grabitet po atë çast
Shkova një mbrëmje atje.
Në zemër zgjaste kënga
e gjinkallave
Nga anija
e lyer me të bardhë
pashë
qytetin tim të eklipsohej
duke lënë pak
një përqafim yjesh
të varur në ajrin
e turbullt
- FAZA
Mariano, 25 qershor 1916
Ec e ec
gjeta
pusin e dashurisë
Pushova
në syrin
e njëmijë e një netëve
Në kopshtet e braktisura
si një pëllumbeshë
ajo dilte në breg
Midis ajrit
të pasditës
që të bënte të të binte të fikt
këputa
portokajtë e jaseminë
PORTI I VARROSUR
Mariano,29 qershor 1916
Atje arrinte poeti
dhe pastaj kthehet me dritë me këngët e tij
dhe i davarit
Prej kësaj poezie
më mbetet
ajo asgjë
e sekretit të pashtershëm
- PELEGRINAZH
Lugina e Pemës së Izoluar, 16 gusht 1916
Në përgjim
në këtë rrugë të qelbur
me gërmadha
orë e orë
këputar
skeletin tim
të vjetëruar prej baltës,
si një shollë
ose si një farë
gjembaçi.
Ungaret,
njeri i penës
të mjafton një iluzion
të të bëjë të guximshëm
Një reflektor
përtej
vë një det
në mjegull
- SHKEPUTJE
Lovizza 24 shtator 1916
Ja një njeri
uniformë.
Ja një shpirt
Shkretirë,
një pasqyrë e patundshme.
Më rastis shpesh të zgjohem
dhe të bashkohem
dhe të zotëroj
e mira e rrallë që më lind
kaq ngadalë më lind
dhe kur zgjati kaq
pa u ndierë u shua.
AGONIA
Të vdesësh si laureshat e etura
në një mirazh
Ose si shkurta
në shkurret e para
me të kaluar detin
sepse për fluturim nuk kanë më dëshirë
Dhe jo të jetosh me ankime
Si një gardalinë e verbuar në kafaz
- NA ISHTE NJEHERE
Quota njëqind e dyzet e një 1 gusht 1916
Pylli Kapuçio
ka një rrëpirë
me blerim të kadifejtë
si një kolltuk
të butë
përgjumem
vetëm
në një kafe të moçme
me një dritë të mekur
si drita
e kësaj hëne.
- ITALIA
Lovizza 1 tetor 1916
Jam një poet
një britmë e përbashkët,
jam një grimcë ëndrrash,
Jam një frut
me kundërshti të pafundme shartimesh,
pjekur në serrë,
Por populli yt është sjellë
nga e njenjta tokë
që më sjell
Italia
Dhe në këtë uniformë
të ushtarit tënd
çlodhem
si të ishte djepi
i babait tim.
Përktheu: Faslli Haliti