dgreca – Page 1008 – Dielli

Zërat që gjëmojnë në shkretëtirë

May 23, 2019 by dgreca

NGA RESHAT KRIPA/

Para syve të mi qëndron albuni me poezi të zgjedhura i të madhit Ali Asllani. Shfletoj faqet e tij dhe lexoj poezitë. Ndalem para njerës prej tyre, “Hakërrim”. E lexoj dhe e rilexoj dhe më duket sikur autori nuk e ka shkruar për kohën që jetoi vetë por për ditët e sotme. Kjo mund të duket e çuditëshme. Si mundi autori të parashikojë se çfarë do të ndodhte pas shtatëdhjetë vjetësh? Por, ja që kjo është e vërtetë. Lexoj:

Hani, pini dhe rrëmbeni, mbushni xhepa, mbushni arka,\

Të pabrek’ ju gjeti dreka, milioner ju zuri darka!

Hani, pini dhe rrëmbeni, mbushni arka, mbushni xhepe,

Gjersa populli bujar t’ju përgjigjet: Peqe, lepe!

Para syve më dalin “njerëzit e rinj” të kohës së përmbysur që sot janë transformuar në politikanë, diplomatë, juristë të shquar, gazetarë apo analistë. Janë trashëgimtarët e sistemit të përmbysur. Janë të shumtë. Ata e kanë zaptuar këtë vend dhe po i thithin gjakun. I gjen kudo, në partitë politike dhe në shoqatat “e pavarura”. I gjen në median e shkruar dhe atë televizive. I gjen në administratën shtetërore dhe në qeveri. I gjen në “Institucionet e Pavarura” dhe në parlament. I gjen në çdo qelizë të këtij vendi të mjerë. I shohim përditë, në rrugë dhe në jetën e përditëshme, në mbledhje përkujtimore dhe konferenca shkencore. Ata janë kudo të parët. Ata janë në faqet e para të shtypit dhe në ekranet e televizioneve. Janë specialistë për gjithçka, për politikë dhe për diplomaci, për art dhe për kulturë, për histori dhe për gjeografi, për shkenca dhe për teknikë, madje deri edhe për seks dhe për homoseksualizëm. Vetëm këto figura shfaqen çdo ditë para opinionit. A thua nuk paska ky vend figura të tjera?

Mos u mundoni t’i pengoni. “Heronjt” e sotëm janë në gjendje të kapërxejnë çdo pengesë. Janë të paarritshëm, janë xhonglerë të shkëlqyer. Ju a kanë kaluar edhe atyre të cirqeve më të famshëm. Janë të paimagjinueshëm sidomos në kapërximet me pengesa, ndaj i kalojnë me lehtësi edhe gjembat e ferrat. Mos u çudisni nëse sot i gjeni në një shoqatë dhe nesër në një tjetër me bindje të kundërta me të parën. Mos u çudisni nëse sot i gjeni në një parti të djathtë dhe nesër në një të majtë. Kjo është rruga e sotme e suksesit të shoqërisë shqiptare. Kjo është formula e pasurimit të shoqërisë së sotme. Nga kjo formulë kanë lindur biznesmenët dhe politikanët e sotëm. Kanë lindur komentatorët dhe analistët e përjetshëm. Kanë lindur gazetarët dhe “mëndjet e ndritura” të këtij vendi. Mundohuni të paraqisni një ankesë në ndonjë nga institucionet e ndryshme, por mos prisni përgjigje. Askush nuk merr mundimin t’ju përgjigjet Mundohuni të shkruani një artikull për këtë gjendje. Shpërndauani gazetave apo revistave që qarkullojnë në vend. Shumica e tyre do ta refuzojnë. Përse? Sepse drejtuesit e tyre i përkasin klasës së “njerëzve të rinj” që sundojnë mbi median. Zëri juaj është një zë në shkretëtirë.

Çuditërisht, pasojat e kësaj anarkie bien mbi kurrizin e atyre që, të lodhur nga rruga nëpër të cilën janë të detyruar të ecin, janë tërhequr të deziluzionuar në qoshkun e tyre, sepse nuk mund të pajtohen me sharlatanët që drejtojnë vendin. Nuk mund të pajtohen me hipokritët, servilët, mashtruesit, dallaverexhinjtë dhe lloj lloj tipash të këtij lloji që, fatkeqësisht, qëndrojnë në krye. Sharlatanët nuk e kanë për turp ta kthejnë faqen nga e majta në të djathtë, ose e kundërta, nga është më i madh interesi. Ata nuk kanë bindje. Ata kthehen nga fryn era. Ata që deri dje ishin me mazhorancën sot kthehen me opozitën, ashtu siç ishin kthyer përfaqësuesit e opozitës së djeshme me mazhorancën e dikurshme. Ata i dëgjon gjithmonë të thërrasin “Hosana Baraba” kushdo qoftë Barabai, për ta nuk ka rëndësi. Rëndësi ka që atyre të mos u preken rrugët e pasurimit. Poeti Ali Asllani do t’i quante “të pabrekë’ që darka do ti zinte milioner.

Para disa ditësh isha në një takim të organizuar nga katër institucione të rëndësishme të vendit tonë. Pjesëmarrësit i karakterizonte diferenca e bindjeve të tyre. Natyrisht një gjë e tillë është normale në një vend me të vërtetë demokratik. Por mbeta pa fjalë kur në podium u ngjit, megjithëse në programin e shpërndarë nuk figuronte emri i tij, një ish-ministër dhe aktualisht zëvendës ministër. Ajo që më bëri të ndjeja një neveri për këtë figurë ishte se e paraqiti veten si një kundërshtar të regjimit të përmbysur që paskësh qenë gati për t’u arrestuar. Porsa ai mbaroi fjalën një vajzë e re, e ardhur nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës, kërkoi t’i bëntë një pyetje por, çuditërisht, nuk u lejua nga drejtuesja e takimit. Në atë çast para syve më dolën fjalët e Zotit Benesh, përfaqësues i grupit demokrat çek në Asamblenë Parlamentare të Këshillit të Europës, mbajtur në seancën ku diskutohej rezoluta numër 1481 (2006) e iniciuar nga Goran Lindblad mbi “Domosdoshmërinë për dënimin ndërkombëtar te krimeve te regjimeve totalitare komuniste”:

Unë nuk kam frikë as nga nazizmi dhe as nga komunizmi, por nga lakejtë e tyre që I mbajtën në këmbë ato regjime”.

Lakejtë e regjimit të përmbysur sot i ke kudo. I ke në krye të partive politike, shoqatave të ndryshme dhe institucioneve shtetërore. Të gjithë thërrasin “Jemi të pafajshëm! Jemi të pafashëm! Por atëherë kush paska qenë fajtori për gjithë atë tmerr që përjetoi populli ynë për gati një gjysëm shekulli? Mos vallë paskemi qenë ne që e paguam me jetet tona?

A thua janë kështu të gjithë shqiptarët. A thua nuk gjen shqiptarë të ndershëm? Përgjigjen na e jep poeti:

Dhe kujtoni tash e tutje me të tilla dallavera,

Kukuvajka do përtypi zog e zoga si përhera…

Ja, ja, grushti do të bjeri përmbi krye të zuzarve,

Koha është e maskarenjve, po Shqipëria e shqiptarve!

Në vendin tonë ka plot njerëz të denjë për t’u quajtur shqiptar. Ata përbëjnë shumicën dërmuese të popullsisë së këtij vendi. Por janë zërat e çjerrur të korbave të zinj që nuk lejojnë të dëgjohen zërat e tyre të pastër, zërat e tyre të dlirë. Vendi ynë ka intelektualë që sot shkëlqejnë në gjithë botën e përparuar por që në vendin e tyre dyert i kanë të mbyllura. A do ta gjejë rrugën e duhur atdheu?

Para disa ditësh më ndaloi në rrugë një qytetar i panjohur. Më drejtoi një poezi që porsa e kishte përfunduar. E hapa dhe lexova:

Në këtë kaos, këtë vend të nxirrë,

Nga këta “bandillë”, këta “xhevahirë”,

Zërat tanë të fortë, zërat tanë të mirë,

Zërat tanë të lirë, zë në shkretëtirë!”

Deri kur këto zëra do të gjëmojnë në shkretëttirë?

“ARMIKU I POPULLIT” MONS. DR. ZEF OROSHI NË DOKUMENTET E MANIPULUARA

May 23, 2019 by dgreca

Shkruan: Leonora Laçi*/

Të merresh me analizimin e dokumenteve komuniste do arrish të kuptosh se sa të pavërteta ka, do të njohim fytyrën e vërtetë të atij sistemi, falsifikimin e historisë, sa pushkatime janë bërë pa fakte konkrete e me gjyqe të inskenuara, sa njerëz kanë vuajtur në burgjet komuniste e sa të tjerë janë internuar për hir të babait, xhaxhait, vëllait, kushëririt etj., Pra përmes këtyre dokumenteve del zbathur e vërteta që komunistët nuk do të donin ta rrëfenin.

Ky studim është mbështetur terësisht në dokumentet arkivore të marra nga arkivi i Ministrisë së Punëve të Brendshme dhe Arkivi Qendror Shtetërore. Referimi tek këto dokumente ka synim të sjellë një tablo sa më të plotë të fytyrës së regjimit komunist. Ky studim është si një reflektim mbi të shkuarën.

DOKUMENTET PËR MONS. DR. ZEF OROSHIN KANË KËTO ELEMENTË THELBËSORË:

Përfshirjen e klerit katolik në kërkesat për kapjen e tij dhe përpjekjet për ta bindur të dorëzohet;Në dokumentet e referuara vihen re qendrime të ndryshme lidhur me çështjen e tij;

Qendrimi i parë; -Ka rënë në ndeshkim kanonik

Qendrimi i dytë; Veprime te tilla sjellin dam si personave te tyne ashtu edhe mbare Kishes;

Qendrimi i tretë; Nuk ka kryer veper anti-pushtetit;

Qendrimi katërt; Konsiderimin si viktim të reaksjonit dhe shpetimin e tij;

Konsiderimin bandit;

Kthimin e nderit të “klerit”;

1.Përfshirjen e klerit katolik në kërkesat për kapjen e tij dhe përpjekjet për ta bindur të dorëzohet;

Kryetar i Kishes Katolike te Shqipnis, Ordinari i Arqipeshkvis Metropolitane, Dom Bernardin Shllaku në një shkresë të datës 15 mars 1952 mes të tjerash shkruan: “Po si ky veproj edhe D. Nikollë Kimza, para ca kohe, tue e lane famullinë në fatin e vet. Nji veprim i tillë asht jo vetem i damshem per prestigjin e mbare klerit Katolik, por edhe kundra ligjeve kishtare qe e detyrojne famullitarin te jete besnik i popullit e gjithmone gadi me i sherbye popullit qi asht lane nen kujdesin e tij fetar edhe atehere kur i paraqiten veshtiresina.

2.Në dokumentet e referuara vihen re qendrime të ndryshme lidhur me çështjen e tij;

Qendrimi i pare; -Ka rënë në ndeshkim kanonik

Kryetar i Kishes Katolike te Shqipnis, Ordinari i Arqipeshkvis Metropolitane, Dom Bernardin Shllaku në një shkresë të datës 15 mars 1952 mes të tjerash shkruan: “Largimi i nji famllitarit nga detyra pa lejen e ordinarit te vet shkakton pergjegjesi te rand para popullit e para Zotit, kur nji famullitar shkelë ligjin e detyren ndaj popullit a arratiset tue e lanë popullin pa sherbim, vetvetiu ai bjen në ndeshkim kanonik.

Qendrimi i dytë; Veprime te tilla sjellin dam si personave te tyne ashtu edhe mbare Kishes.

Prandej ju njoftojmë se;

I)Do t’i hiqet çdo juridiksjon kishtar ati Kleriku qi largohet nga famullija me qelllim arratisjeje;

II)Se per cdo friksia qi meshtari mund te kete prej ndoj personit apo per cdo fjale alarmuese qi mund te ndigjojne mbi personin e tij te na referohet ceshtja menjihere, tue sigurue se Na kena per te kene gadi me e ndjeke ceshtjen para Organeve Shtetnore ose me e rregullue pa kene nevoja te bajnë si te naltpermendunit, pasi veprime te tilla sjellin dam si personave te tyne ashtu edhe mbare Kishes.”⁽ AQSH, F.132/A, v.1952, D.22, fl 1-2)

Qendrimi i tretë; Nuk ka kryer veper anti-pushtetit

Kryesija e Kishes Katolike te Shqiperise, Episkopati Katolik Shqiptar, në shkresen e datës 20/IV/ 1952:

“Nga ana e kësaj Kryesi janë ba hapa, tue pasë perhere perkrahjen e organeve shtetnore, dhe asht ba cmos, tue dergue edhe nierz per te mujtë m’u takue me te dhe me e bindë që të dorëzohet, mbasi edhe prei organeve shtetnore nuk rezulton të ket kry ndonji veper anti-pushtet.” (…)

Qendrimi katërt; Konsiderimin si viktim të reaksjonit dhe shpetimin e tij

Na tue intepretue edhe mendimin tuej e deklarojmë jashtë rrallve tona per deri sa ai të vazhdojë me qendrue në mal i arratisun. Prandej u sillemi Ju të gjithve, që ju direkt ase me anen e famullitarve të bani cmos m’u takue me te dhe t’a bindeni m’u dorëzue, tue kenë të sigurtë se kushdo që të mundohet në ketë drejtim ka me pas perkrahjen e organeve shtetnore; kushdo prei jush a prei famullitarve asht i lirë, dhe e ka per detyrë të bajë hapa m’u takue me te per kete qellim pse ky asht dhe dishiri i Pushtetit. Perpiquni pra nga te gjitha anët dhe beni cdo sakrific per te shpetue kete meshtar viktim te reakcjonit. P. Kryesinë Kishes Katolike Shqip. Kryetar Bernardin Shllaku ip.

Qendrimi i pestë: Dëshira e Klerit që ta shoh në gjirin e tij

Relacjon(AQSH, F.132/A, v.1952, D.22, fl. 5-6) Mbi tentativen e fundit rreth dorëzimit t’arratisunit Don Zef Oroshit. Njoftue nga Kryesija e Kishës Katolike të Shqipërisë me shkresë Nr.1/7 dt.15/III/ 1952, aratisja e Don Zef Oroshit, ish- famullitar n’Ungrej (Mirditë), Vikari Kapitullar i Djoçezit të Lezhës Don Ndoc Sahatçija tentoi nji takim as së pakut çfaqjen e dishirit të Klerit qi ai të dorëzohej, per me mujtë qi t’i shkote në vesh kjo fjalë. Per këtë qellim Don Ndoc Sahatçija shkoi me dt 24/III/ 1952 n’Ungrej, ku u takue me Vikar Kapitullarin e Abacisë së Mirditës Dom Lec Sahatçija, me nanen dhe motren e t”aratisunit me dhe tjerë pa mujtë me hetue se ku gjindej. Shtye prei dishirit me e pa në gji të klerit t’aratisunin Don Zef Oroshin, peshtetë në shkresen e Kryesisë së Kishës Katolike të Shqipnisë Nr.1/37 dt 20/VI/52.

2.Konsiderimin bandit

Me dt.27/XI/52 e enjte, nder dy meshët qi thamë tu Kisha n’ungrej, popullit qi erdh me shumicë, i foli Don Mark Dushi, i cili nder të tjera tha: “Na vimë nder këto anë t’auktorizuem me qellim me ba nji tentativë të fundit per dorëzimin e t’arratisunit don Zef Oroshi, i cili tash sa muej asht largue prei famullisë së vet e ka dalë në mal. Kjo punë ka ba pershtypje si nder ne qi e kam pasë shok veprimi fetar, si nder qarqe qeveritare, si edhe në mbarë popullin. Bariu i mirë i don delet e veta e ep jeten per to. Krejt perkundra veproi Don. Zef Oroshi. Meshtari katolik do të gjindet në krye të detyrës tue i sherbye popullit besnikërisht, do të mbajë në dorë ungjillin e jo pushken në dam të popullit. Nji klerik i tillë, persa të qendrojë në mal nuk i perket klerit ai asht i perjashtuem prei nesh. (…)Nder fjalime tona e nder takime me popull, pose tentativës per dorëzimin t’arratisunit Don Zef Oroshi, i u ba edhe një demaskim i rrebtë mbi atë qi la famullinë, delet e e veta pështetë kujdesit shpirnuer të tij, e me pushkë në krah, meshtari shetitë malit si bandit.

3.Kthimin e nderit të “klerit”

Marrim lirinë me Ju kerkue sa ma poshtë:

Tue shikjue e interesin e Kishës Katolike të Shqipërisë, e këthimin e nderit të Klerit denigrue me aratisjen e Don Zef Oroshit, ndodhë qyshë në kallndorin e k.v. e interesin privat të ti, morem inisjativen me ba edhe nji tentativë të fundit, si antarë të këti klerit, për të kërkue mjetin e nji takimit me personin në fjalë me ia mbushë menden të dorzohet(…)Më dt.20/XI/1952 e ejte u takuem me Kryetarin e Kishës Katolike Imz.Bernardin Shllaku në Qelen Famullitare të Tiranës, dhe morem aprovimin e Tij. Simbas fjalës së dhanun të Kryetarit të Kishës, kemi nderin me kerkue zyrtarisht:

I.Aprovimin zyrtar e urgjent të kësaj inisjative.

II.Ndihmen dhe perkrahjen morale dhe materjale t’asaj Kryesi. Për sa i përket pikës së dytë prap marrim lirinë me kerkue; ma shprehimisht:

a)mjetet e komunikacionit;

b)porosinë, madje ngarkimin me detyrë të personave fetarë qi do të shenjohen per ket qellim.

c)pajisjen me urdhen-sherbimi të personave fetarë qi do të shenjohen per ket qellim.

Dom Mark Dushi

Famullitar e Dekan i Tiranës (AQSH, F.132/A, v. 1952, D.38. fl.1)

*Pjesë e kumteses të mbajtur në Konferencën Nderkombëtare që u zhvillua më 17 maj nga Autoriteti i Dosjeve.

BASHKI E BAKSHISH

May 23, 2019 by dgreca

Nga Astrit Lulushi/

Bashki e bakshish, kur përmend njërën të kujtohet tjetra, nuk janë e njëjta gjë; e para përfaqëson bashkim të zonave nën një administrim; e dyta, korrupsion, vjedhje të hapur me detyrim ose me dashje të administratës ndaj qytetarëve dhe anasjelltas. Por në realitetin e sotëm bakshish-bashki, ngjasojnë, bashkohen, deri në sinonim, sa të bëjnë të mendosh se rrjedhin nga i njëjti burim.
Bakshish, është fjalë persishte, e huazuar në osmanishte dhe e përhapur në të gjitha gjuhet dhe kulturat e Ballkanit. Në gjuhën shqipe, arabe, boshnjake, bullgare, indiane, maqedonase, rumune, ruse, serbe dhe turke, bakshish do të thotë “me dhënë diçka kundrejt diçkaje tjetër përtej çmimit të kërkuar; në greqisht, bakshish mund të nënkuptojë edhe dhuratë; në gjermanisht dhe frëngjisht është një ryshfet i vogël.
Kur mitologu amerikan Joseph Campbell vizitoi për herë të parë Indinë në vitin 1954, ai u ndesh me një lypje të përhapur, që e quajti Kompleksi Bakshish.
Leo Deuel, shkrimtar, e përshkruan bakshishin si “shpërblim të madh dhe ryshfet, të kërkuar me zor por gjithsesi në mënyrë të pranueshme, në këmbim të një shërbimi.
Një ofertë për perënditë mund të konsiderohet bakshish. Gjithashtu, një person mund të kërkojë bakshish, por pa menduar se po lyp. Në Shqipëri, bakshishi shpesh kërkohet, por edhe ofrohet. Në vendet me korrupsion të përhapur, për shembull, një polic ose një punonjës migracioni ose doganier ose çdo lloj tjetër zyrtarit qeveritar mund ta shpëtojë qytetarin nga arrestimi i ligjshëm ose i paligjshëm, lëshimi i gjobës ose vendosja e një tatimi kundrejt një bakshishi, ryshfeti a pagese nëndorë. Arsyeja që dy fjalë kanë diçka të ngjashme është se ato ngjajnë; janë si dy vija paralele në dukje por nëse zgjaten, bashkohen.

NJË MONUMENT KUJTESE

May 23, 2019 by dgreca

Ju lutem mësoni nga historia e vërtetë, jo nga historianët e politikës dhe e gënjeshtrës komuniste, mbroni të drejtat dhe liritë e juaja, mbroni fjalën e lirë, mbroni lirinë tuaj pa cënuar lirinë dhe të drejtat e të tjerëve. /

Fatbardha Mulleti Saraçi*/

Në inagurimin e Monumentit që i kushtohet persekutimit, sakrificave dhe qëndresës së popullit të Shkodrës gjatë diktaturës komuniste e realizuar nga skulptori Hashim Kruja.

Është një ansambël monumental për ata që provuan vrasjet, burgjet, internimet, dëbimet masive, vrasjet në kufi.

Një monument kujtese për ata që s’iu dorëzuan frikës, që mbrojtën fjalën e lirë, që u torturuan, u dënuan e u pushkatuan, shumë prej tyre provuan burgjet dhe kampet e punës së detyruar, që i trajtonin si skllevërit e prehistorisë.

Një monument kujtese për Shqipërinë që u mbush me burgje dhe kampe internimi dhe e gjithë Shqipëria u kthye në një burg te madh, në një izolim nga bota, në një varfëri të skajshme dhe me luftën e egër, që familjeve tona nuk iu ndal asnjëherë “Lufta e Kllasore” siç thoshte Uni i Shqipërisë Socialiste.

E ndanë Shqipërinë në të mirë që ishin vetëm ata, ndërsa pjesa tjetër e popullatës, që u emërtua “e deklasuar” ishte reaksionare dhe nuk kishte të drejta të barabarta me të parët.

Një piedestal për Gruan Shkodrane dhe mbarëshqiptare që përballoi me nder e guxim luftën klasore, që pësoi nga diktatura komuniste, dmth që provoi racizimin komunist shqiptar. Që u shpronsua, iu grabit prona dhe e lanë në mjerim.

Ky piedestal përfaqëson dhe vuajtjen e femrës shkodrane (e mbarëshqiptare), nën diktaturë si bijë, si motër, si grua e në veçanti si nënë, që me trastat në shpinë e mbi supe, eci në borë, në shi e stuhi, duke pritur me orë në dyert e burgjeve dhe të kampeve të punës, të takonin etërit, vëllezërit, burrat dhe djemtë e tyre, përtej hekurave e telave me gjemba, ndërsa për dore kanë fëmijët që sapo kishin filluar të ecnin, tek gjoksi ka foshnjen që po i mëkon qumështin e nënës shqiptare, që edhe pse vuan, ajo triumfoi mbi të keqen, mbijetoi e fitoi pavdekësinë, në vazhdimësinë e jetë, brez pas brezi.

Një piedestal i takon fëmijëve, foshnjeve të kësaj shtrese që u dhunuan duke i internuar në kampe internimi, në veçanti familjet që provuan kampin çfarosës të Tepelenës, ku vdiqën me qindra fëmijë nga mungesa e ushqimit dhe e kushteve higjenike.

Si u dënuan fëmijët shqiptarë të kësaj shtrese, a thua se nuk ishin qytetarë të këtij vendi?!

Ky Monument Kujtese të bëhet pikë referimi për brezat e rinj dhe të reflektojnë, të kuptojnë se çdo të thotë të jetosh në diktaturë, që udhëhiqej nga ideologjia marksiste-leniniste-hoxhiste, që u bë totalitare dhe e futi popullin në përçarje, sepse duke i përçarë i sundoi per pësëdhjetë vjet.

Mos harroni çfarë ka ndodhur në Shqipërinë socialiste!

Me nderime

Fatbardha

Shkodër, 20 Maj 2019

* E dergoi per Diellin Leonora Laçi

DR. NORBERT JOKL DHE LETRA E AT GJERGJ FISHTËS

May 23, 2019 by dgreca

NGA FRITZ RADOVANI-MELBOURNE-AUSTRALI/

MAJI 1942 … DR. NORBERT JOKLI /

DR. NORBERT JOKLI- 25 SHKURT 1877 – MAJI 1942/

■DR. Norbert JoklI ishte Albanolog Austriak me prejardhje Hebre…

Ai ka shkrue per At Gjergj Fishten:

■ “… Lahuta e Malsisë e At Gjergj Fishtës, jo vetëm që ka rândësi në pikpamje artistike, por ajo, porsi vêna e mirë që sa mâ shumë vjet kalojnë aq mâ vlerë merr, tue qenë se ajo âsht pasqyra, magazina e kopja besnike e jetës, e shpirtit, e dëshirave e përpjekjeve, e luftës dhe e vdekjes së shqiptarve: me nji fjalë, Lahuta âsht shprehja mâ e kjarta e dokeve të fshatarve, banorë të Maleve të Veriut. E prejse doket e lashta të fiseve malore janë gjykue të zhduken nga tallazet e forta të civilizimit, lexuesi, letrari, folkloristi, juristi e historiani i nesërm kanë për t’ia dijtë për nder në dhetë a qindvjetët e ardhshëm Poetit, i cili në Lahutë të Malsisë na la nji ritrat (portret) të shqiptarit, të përshkruem nga goja e dëshmitarëve njikohsorë, ashtu si këta e gjetën në agimin e Shekullit të XX-të, me atë ndryshim të vogël që shqiptari pësoi ç’prej kohve të largëta të iliro – thrakëve.”

■”Shqipnia pat nji fat t’ madh e t’ jashtzakonshem, shka nuk e paten popujt e tjerë, veçse mbas qinda vjetësh të nji jete letrare, pat të madhin, të naltuemin përmbi t’gjith, atë, qi u pshtet në popull t’vetin e n’ gjuhen e tij e qi me vjersha t’veta ndezi flak zemrat n’popull, pat zhenin poetike t’At Gjergj Fishtes.

I rranjosur krejtësisht në popullin e vet, At Fishta ka dashtë të përgjonte si flasin burrat e gratë e maleve. Ka marrë prej tyre mënyrat e namëve, të mallkimeve e të urimeve dhe çdo gja e ka shkrij me mjeshtri në poezitë e veta”.

■”Koha e ardhshme ka me dijtë me çmue edhe ma mirë randësinë e këtij njeriut, sidomos kur vjershat e tij të jenë përkthye ndër gjuhe ma të përhapuna.”

***

Leter e At Gjergj Fishtës OFM:

Shkelqesisë së Tij, Françesko Jakomoni Luogotenente

■Shkodër, 23 shtator 1939

Shkelqësi,

Mendoj se ma i miri gjuhëtar i gjuhës shqipe në Evropë, asht profesor Norbert Jokli,

me kombësi çifute qi, para Anshlusit, ishte bibliotekar i Universitetit të Vjenës e Profesor gjuhësie në të njajtin universitet.

Tashti, më shkruejnë nga Vjena, se autoritetet lokale i kanë thanë këtij albanologu të shquem të largohet, mbrenda 30 ditësh, prej territorit të Raihut.

Ai, tashma, asht i ndrymë, beqar, me një fat mjaft modest. Atij, natyrisht, i duhet të rropatet me gjetë ndonjë vend, kudo të jetë, sa me jetue. Duket se don me shkue në Amerikë.

Shkelqësi, pa dyshim, do të ishte një fatkeqësi e madhe për gjuhën kombtare shqipe,

në qoftëse ky shkencëtar, me famë europiane, që unë e njoh e që, me autoritetin e tij

të padiskutueshëm, ka mbajtë gjatë interesin e filologëve ma të përmendun për gjuhën shqipe, të jetë i shtrënguem me braktisë Europën.

Kombi shqiptar, i tani, do t’Ju dijë për nder shumë, nëse Shkëlqësia e Juej të mund të gjejë mundësinë t’a bajë me ardhë në Shqipni, tue i caktue aty nji vend, edhe pse jo aq fitimprues, megjithatë të përshtatshëm për famën e tij si shkencëtar e gjuhtar i shquem.

Jam i sigurtë se do t’a merrni në konsideratë dashamirëse këtë propozim timin, që unë e paraqes në emen të të gjithë intelektualve shqiptarë.

Përfitoj nga rasti, për t’Ju lutë të pranoni ndjenjat e respektit ma të madh dhe, me mirënjohje të thellë.

I Shkëlqesisë Suej

i devoçëm e mirënjohës

P. Gjergj Fishta OFM.

***

■Shenim nga F.Radovani: Letra e At Gj. Fishtës per F.Jakomoni botue nga z.Kolec Çefa,

asht një letër e panjohun dhe e pabotueme e At Fishtës, drejtue Françesko Jakomonit, më 23 shtator 1939, shkrue në emen të të gjithë intelektualëve shqiptarë, me të cilën, mbasi shpreh vlerësimin ma të naltë për Dr. Joklin, shfaqë dëshirën që të gjindet mundësia me ardhë Jokli në Shqipni, në ndonjë nëpunësi, të përshtatshme me famën e tij si shkencëtar e gjuhëtar i shquem.

Ja pra, Ky ishte At Gjergj Fishta i Besës, Bujarisë e Burrnisë së “Lahutës së Malcisë”..!

Melbourne, 23 Maji 2019.