dgreca – Page 1223 – Dielli

Per pastertine e gjuhes shqipe

October 23, 2018 by dgreca

1a gjuha

NGA SADIK ELSHANI*/

Ka kohe qe niveli i gjuhes sone te folur e te shkruar eshte duke u perkeqesuar dita – dites. Mjafton te lexosh gazetat, revistat e shtypura, portalet elektronike, te percjellesh programet radiofonike e televizive dhe menjehere bie ne pah ky nivel i mjerueshem ne te cilin ka rene sot gjuha jone. Fjale te huaja te panevojshme e te çoroditura jane duke e vershuar, duke e dhunuar gjuhen tone. Por, jo vetem ne fjalor, edhe ne sintakse verehen gabime te shumta. Thurja e fjalive, radhitja me vend e fjaleve dhe sipas rregullave gramatikore te gjuhes shqipe ne fjali ka rendesi te madhe, sepse ne te kunderten, i humbet kuptimi fjalise, mendimit te shprehur. Po ashtu, gabimet drejtshkriomore jane te pranishme ne shumicen e shkrimeve gazetareske e publicistike, madje edhe ne dokumente zyrtare te organeve, institucioneve tona shteterore e akademike. Ne kete shkrim te shkurter nuk do te perqendrohem ne keto probleme, sepse ato i kam trajtuar me gjeresisht ne shkrimin tim: “Nevoje e domosdoshme gjuhesore e kombetare: ta pasurojme dhe ta pastrojme gjuhen tone” (Illyria, 9 korrik 2017 – gjindet ne internet). Prandaj, pa u zgjatur, do te perqendrohem ne disa raste te vecanta qe jane bere pak si te bezdisshme.

Fjalet qe ne gjinine mashkullore mbarojne me “-ni”, ne gjinine femerore duhet te mbarojne me “-nja”

Koheve te fundit, sidomos ne shtypin e Shqiperise londineze, po verehet nje kahje ne shkrimin e disa emrave te gjinise femerore qe percaktojne ca profesione, perkatesi qytetare e kombetare e qe ne trajten e shquar duhet te mbarojne e te shkruhen me “-nja”, ato jane duke u shkruar me “-nia”: historiania (historianja), politikania (politikanja), kapitenia (kapitenja), dekania (dekanja), shkodrania (shkodranja), italiania (italianja), amerikania (amerikanja), e shume e shume fjale te kesaj natyre. Per ata qe ndoshta mendojne se nuk duhet te kalohet nga shkronja “n” te shkronja “nj”, atyre u duhet perkujtuar se gjuha shqipe, abece-ja e saj eshte e bazuar ne parimin: shkruaj si lexohet, lexo si shkruhet. Ne e kemi edhe shkronjen “n” edhe shkronjen “j” qe kur jane se bashku lexohen si “nj”. Si do ta sqarojne keta perdorues te kesaj forme te ketyre emrave fjalen Gjermania (per shtetin gjerman) dhe fjalen gjermania (per femren gjermane). Atehere, perse ne fjalen Gjermania po u lexoka ashtu siç eshte shkruar, ndersa (sipas tyre) ne fjalen gjermania, duhet te shkruhet gjermania e te lexohet gjermanja?! Prandaj, duhet shkruar dhe duhet lexuar: gjermanja. Edhe shume fjale te tjera te ngjashme jane duke u shkruar gabim: shpeshhere ne vend te fjales “policja”, shkruhet “policia”; ne vend te fjales “prokurorja”, shkruhet “prokuroria”, etj. Ne raste te tilla nganjehere nuk dihet nese behet fjale per “policine”, apo “policen”.

Emrat foljore te gjinise femerore mbarojne me “je”: ecje, kapje, vajtje, ardhje, matje, marrje. Prandaj, edhe emrat foljore qe sot shkruhen me “nie” ne fund: thenie, marredhenie, duhet t’i nenshtrohen ketij parimi dhe te shkruhen: thenje, marredhenje, etj.

Shkronja “nj” e tepert, e panevojshme si shkronje e veçante e abece-se se gjuhes shqipe

Siç u cek pak me lart, abece-ja e gjuhes shqipe eshte e bazuar ne parimin: shkruaj si lexohet, lexo si shkruhet. Abece-ja jone e ka edhe shkronjen “n” edhe shkronjen “j” qe kur jane prane njera tjetres lexohen si “nj”, pa kurrefare ndryshimi ne shqiptim nga shkronja e vecante “nj”. Atehere, perse ta kemi kete shkronje te vecante ne abece-ne tone? Kjo ndoshta ka ardhur nga ndikimi i abece-se kroate, sepse edhe At Gjergj Fishta edhe Dom Ndre Mjeda kane kryer studime ne disa qendra katolike ne Kroaci. Kroatet e kane shkronjen “nj”, por e kane edhe shkronjen “n” dhe “j” qe sikur ne gjuhen shqipe kur jane prane njera – tjetres lexohen si “nj”. Mund edhe te jem gabim, por mua po me duket si shkronje e tepert dhe e panevojshme.

Fjalet qe ne trajten e shquar te gjininse mashkullore mbarojne me “gu”, ne gjinine femerore duhet te mbarojne me “gja” (g-ja)

Shume fjale qe shenojne disa profesione, apo dukuri qe ne trajten e shquar te gjinise mashkullore mbarojne me “-gu” (pedagogu, psikologu, dermatologu, albanologu, e shume te tjera), ne gjinine femerore jane duke u shkruar me “-gia” (pedagogia, psikologia, dermatologia, albanologia, djegia, e shume te tjera). Perseri, ne baze te parimit: shkruaj si lexohet, lexo si shkruhet, keto fjale duhet te shkruhen: pedagogja, psikologja, dermatologja, albanologja, djegja, e keshtu me radhe. Ketu duhet pasur kujdes dhe duhet sqarur se ne keto fjale “g-ja” dhe “j-ja” nuk lexohen si “gj-ja” ne fjalen “gjuetari”, por lexohen si “g-j”. Keto duhen shenuar qarte ne fjalor, ose per te menjanuar çdo ngaterrese, hutim me shkronjen “gj” duhet vendosur nje apostrof ne mes te shkronjes “g” dhe “j”, apo nje “e” e pazeshme. Ka shume shembuj ne gjuhet tjera ku behet nje nderhyrje artificiale per te formuar nje emer te gjinise femerore (kjo praktikohet ne gjuhen franceze). Po ashtu, ka shume shembuj ku nje shkronje shkruhet njesoj, por lexohet ndryshe ne nje flale e ndryshe ne tjetren, madje edhe ne te njejten fjale. Per shembull ne fjalen e gjuhes angleze, Irish (irlandez-i/-ja), “i-ja” e pare lexohet “aj”, ndersa “i-ja” e dyte lexohet “i”. Ketu nuk ka nevoje per kurrefare sqarimi, sepse ata qe e njohin gjuhen angleze e dine sesi shqiptohet kjo fjale. Meqenese numri i fjaleve te cekura me lart nuk eshte aq i madh, edhe nese perfundojne me “gja”, njohesit e gjuhes shqipe nuk do ta ngaterrojne me shkronjen “gj”, por e dine se ne keto fjale shkronjat “g” dhe “j” lexohen si “g-j” e jo si“gj”. Fjalet e tilla qe mbarojne me “gia” shenojne profesionin perkates dhe jo personin femer qe e ushtron ate profesion, edhe pse ne themi “psikologjia” e jo “psikologia”, e fjale te tjera te ngjashme. Shkurt, le te shkruhen si te shkruhen, por le te shqiptohet/degjohet edhe “g-ja” edhe “j-ja”.

Jo punonjes, por punues ose punetor; jo standarti, por standardi; jo korrupsion, por korrupcion

Fjalet qe ne dialektin tosk mbarojne me “-onjes”: botonjes, lexonjes, mesonjes e shume te tjera te kesaj natyre, ne gjuhen standarde shkruhen: botues, lexues, mesues, Prandaj, perse fjala “punonjes” ende perdoret ne gjuhen standarde dhe gjindet ne fjalor? Kur jemi duke folur per gjuhen standarde, ne vend te fjales “standarti”, duhet te perdoret fjala “standardi”.

Fjalet me prejardhje latine/romane qe mbarojne me “-tion”: station, transition, corruption, ne gjuhen shqipe duhet te shkruhen: stacion, tranzicion, korrupcion dhe jo siç po shkruhet: korrupsion. Pra me “c” dhe jo me “s”.

Eshte koha per te vepruar per pasurimin dhe pastrimin e gjuhes shqipe

Pasurimi i gjuhes sone me fjale e shprehje te reja si dhe pastrami i saj nga fjalet e huaja te panevojshme duhet te jete detyre paresore per te gjithe shqipfolesit, posaçerisht e atyre qe çdo dite shkruajne neper gazeta, revista, flasin ne radio e televizion, merren me botime te ndryshme. Nje rol te rendesishem, do te thoshja kyç, duhet ta luajne gjuhetaret e shkrimtaret tane, shkollat e te gjitha niveleve, institucionet shteterore e akademike. Njeri nder gjuhetaret tane qe vazhdimisht merret seriozisht me keto probleme te gjuhes sone eshte akademik Gjovalin Shkurtaj, i cili ka botuar disa libra me studime ne te cilat ai shpreh shqetesimin e tij prej shkencetari per gjendjen jo te mire te gjuhes qe perdoret ne mjetet e komunikimit masiv dhe ne te folmen e perditshme. “Nga se sot rrezikohet gjiuha shqipe?” – e shtron pyetjen profesor Shkurtaj dhe vete e jep pergjigjen: “Nga mosperfillja, nga mungesa e kujdesit te organizuar e te drejtuar nga shteti, nga botimet e paredaktuara e te pakorrektuara, si dhe nga njefare ndjenje e pergjithshme nenvleresimi ndaj saj”. Ndoshta ky mendim i profesor Shkurtajt eshte me vend, por punet kryhen vetem atehere kur dikush ngul kembe, vendos se keshtu nuk mund te vazhdohet me. Ka ardhur koha, madje edhe kaluar, qe te themi: mjaft eshte mjaft. Eshte koha qe te veprojme dhe jo vetem te vezhgojme sesi niveli i gjuhes sone te shkruar e te folur eshte duke rene poshte e me poshte. Une vete nuk jam gjuhetar, nuk e kam pergatitjen e duhur profesionale gjuhesore, prandaj ketu po shpreh vetem shqetesimet e mia si nje shqiptar qe e do dhe e cmon gjuhen e vet. Do t’i kisha lutur te gjithe ata qe gjuhesine e kane profesion (dhe jo vetem ata) qe te merren me seriozisht me problemet e gjuhes shqipe, sepse te flasesh e te shkruash bukur, paster gjuhen tende nuk eshte vetem kulture, por eshte edhe atdhedashuri. Ta kujtojme edhe njehere porosine e profesor Çabejt: “Sot me fort se kurre na shtrohet detyra qe kete gjuhe, nje nga elementet e kombesise sone, ta pasurojme me fjale te visarit popullor dhe ta pastrojme nga masa e lendes se huaj”. Dhe ta flasim e ta shkruajme bukur, paster.

Filadelfia, Tetor, 2018

Sadik Elshani eshte doktor i shkencave te kimise dhe veprimtar i bashkesise shqiptaro – amerikane.

KOSOVA PO E NDËRTON ARKITEKTURËN E SIGURISË

October 22, 2018 by dgreca

-Kryeministri Ramush Haradinaj në Universitetin Amerikan të Kosovës (AUK): Kryeministri Haradinaj: Kosova po e ndërton arkitekturën e saj të sigurisë. Jo vetëm Kosova, por edhe rajoni ynë do të përfitojnë nga tranzicioni i Forcës së Sigurisë së Kosovës (FSK)/

1 Haradinaj ok FSK

PRISHTINË, 22 Tetor 2018-Gazeta DIELLI/“Tranzicioni i FSK-së po tregon rrugën e qartë dhe angazhimin e Kosovës drejt konsolidimit të shtetësisë, konsolidimit të arkitekturës së Sigurisë Kombëtare, si dhe kontributin rajonal për stabilitet dhe siguri”, kështu tha Kryeministri i Republikës së Kosovës, Ramush Haradinaj, gjatë ligjëratës së tij, para studentëve në Universitetin Amerikan të Kosovës (AUK).

Në fjalën e tij hyrëse para studentëve të pranishëm, ku ishin edhe Presidentja e këtij Universiteti, Sharon Hart, stafi, dhe kadetët e FSK-së, Kryeministri Haradinaj shpjegoi fazat e transformimit të FSK-së në ushtri, duke thënë se vendimi sovran së bashku me konsultimet gjithëpërfshirëse çuan në suksesin e procedimit të tri ligjeve mbi tranzicionin e FSK-së.
“Ishte një proces, jo një vendim i izoluar. Ky proces transparent e përgatitë Kosovën për rrugën e saj drejt anëtarësimit në NATO dhe i hapë rrugë që të kontribuojë më tej drejt paqes dhe stabilitetit nëpërmjet Operacioneve të Mbajtjes së Paqes”, tha Kryeministri Haradinaj.
Ndër tjerash, kryeministri Haradinaj u shpreh i bindur se Kosova do të bashkohet me NATO-n në vitet e ardhshme dhe prania e Aleancës Veri-Atlantike në Kosovë është e mirëpritur përgjithmonë, duke besuar se anëtarësimi në NATO për të gjitha vendet e rajonit është alternativa më e mirë drejt paqes, sigurisë dhe stabilitetit.“Jo vetëm Kosova, por edhe rajoni ynë do të përfitojnë nga tranzicioni i FSK-së, pasi zhvillimi i një ushtrie të vogël multietnike dhe profesionale do të rrisë sigurinë dhe stabilitetin rajonal, ajo shmang mundësinë e ndonjë vakuumi të sigurisë në Kosovë dhe kontribuon në përafrimin e vendit tonë me vlerat euroatlantike, lehtëson kalimin e Republikës sonë nga një konsumator i sigurisë tek një ofrues i saj, duke i përfaqësuar dhe mbështetur të gjitha komunitetet e Kosovës, lejon angazhim më të madh dhe bashkëpunim me KFOR-in dhe NATO-n, por edhe forcon ekonominë tonë. Kjo iniciativë do të krijojë 2500 vende të reja pune”, deklaroi Kryeministri Haradinaj.

Para të pranishmëve të shumtë të interesuar për ligjëratën e sotme, Kryeministri Haradinaj, shtoi se FSK pasqyron të vërtetën mbi Kosovën, është shtëpia e të gjitha komuniteteve, forcë profesionale, multietnike dhe e gatshme, e ndërtuar dhe trajnuar nën mbikëqyrjen e NATO-s që nga themelimi i saj. Për kontributin e madh në këtë çështje, Kryeministri Haradinaj falënderoi SHBA-në për trajnimin, arsimin dhe zhvillimin profesional të FSK-së, duke shtuar se FSK-ja perceptohet si institucioni më i besueshëm i sigurisë në vend gjatë gjashtë vjetëve të fundit.

Në përfundim të ligjëratës së tij, Kryeministri Haradinaj, foli edhe për orientimin aktual dhe të ardhshëm të FSK-së, e që siç tha ai, FSK-ja është një forcë e besueshme, përfaqësuese dhe e gatshme dhe se për të ruajtur këtë nivel të profesionalizmit, ajo duhet të vazhdojë dhe të rrisë bashkëpunimin e saj me SHBA dhe NATO.“Ndërtimi i FSK-së dhe tranzicioni i saj, është jetësor për të vazhduar zhvillimin e bazuar në standardet e SHBA-së dhe NATO-s në Doktrinën, Udhëheqjen, Sistemin e Armëve dhe Pajisjet”, vlerësoi Kryeministri Haradinaj, duke thënë se ndërtimi i kapaciteteve të plota do të zgjasë rreth 10 vjet dhe do të ndahet në tri faza.Duke folur rreth mandatit dhe tri projektligjeve për FSK-në, Ligji për Ministrinë e Mbrojtjes, Ligji për Forcën e Sigurisë së Kosovës, Ligji për Shërbimin e FSK-së, Kryeministri Haradinaj tha se Kosova do të respektojë plotësisht mandatin e misionit të KFOR-it, ndërsa FSK-ja do të vazhdojë të mbetet një institucion partner në KFOR./b.j/

FSK-ja, e gatshme për përgjegjësi shtesë

October 22, 2018 by dgreca

–Presidenti Thaçi: Në garën me 144 ekipe në “Cambrian Patrol”, ekipi i FSK-së fitoi Medaljen e Bronztë/

PRISHTINË, 22 Tetor 2018-Gazeta DIELLI/ Presidenti i vendit, Hashim Thaçi, sot ka pritur ekipin e Forcës së Sigurisë së Kosovës që ka marrë pjesë në garën “Cambrian Patrol” në Britani të Madhe, ku ka fituar Medaljen e Bronztë.Presidenti Thaçi e ka falënderuar komandantin Rrahman Rama dhe ekipin e Forcës së Sigurisë së Kosovës për punën e mrekullueshme që po bëjnë, duke u bërë shembull i mirë për tërë rajonin.

“Gjenerali edhe ekipi i tij, me këta eprorë e ushtarë të Forcës së Sigurisë së Kosovës, janë shembulli dhe mesazhi më i mirë që po dërgohet, se FSK-ja është e gatshme për përgjegjësi shtesë. Është e gatshme t’i përgjigjet rrethanave dhe situatave të reja të krijuara. I përgëzoj eprorët, togerët, ushtarët e FSK-së dhe komandantin për punën e tyre shumë të mirë, por edhe për suksesin e ri, të shkëlqyer që e kanë arritur ditë më parë me pjesëmarrjen e tyre në garën në Britani, ku kanë marrë pjesë 144 ekipe”, ka thënë presidenti Thaçi.Ndërsa, komandanti i Forcës së Sigurisë së Kosovës, Rrahman Rama, ka thënë se kjo është një prej garave më prestigjioze në botë dhe Forca e Sigurisë së Kosovës po merr pjesë për herë të dytë.“Është shumë me rëndësi që këto përvoja po i bartim edhe brendapërbrenda institucionit tonë. Edhe në vitin e kaluar e kemi organizuar një lloj kësi gare, të cilën e kemi quajtur “Shqiponja patrulluese”. Ideja ka qenë që ta bëjmë një test të brendshëm, me qëllim dhe synim që vitin e ardhshëm ta bëjmë vetë një garë që do të jetë ndërkombëtare, me të gjitha ato përvoja që i kemi marrë prej Mbretërisë së Bashkuar”, ka thënë komandant Rama.Komandanti i Forcës së Sigurisë së Kosovës ka thënë se janë të gatshëm që të marrin përgjegjësi shtesë dhe do të vazhdojnë me kryerjen e obligimeve dhe detyrave që u caktohen me ligj dhe Kushtetutë.

Gara e “Cambrian Patrol” është një ngjarje vjetore e organizuar dhe drejtuar nga Brigada e Këmbësorisë së 160-të dhe Selia e Uellsit, me seli në Brecon të Britanisë së Madhe.Forca e Sigurisë së Kosovës këtë vit ka marrë pjesë me 11 pjesëtarë në këtë garë ndërkombëtare dhe pavarësisht vështirësive të krijuara nga stuhia “Cullum”, ka arritur ta fitoi Medaljen e Bronztë./b.j/

VATRA’S QUEENS BRANCH PAYS TRIBUTE TO MITHAT FRASHERI

October 22, 2018 by dgreca

By Rafaela Prifti/

The announcement by the Queens branch of Vatra to commemorate Mithat Frasheri on October 3 at the Roger Smith was designed to honor the nationalist activist on the date and the likely place of his passing, namely October 3 at the Roger Smith Hotel on Lexington Avenue. As the participants started to walk in, Dielli spoke briefly with the Chairman of the local branch Dr. Myrtezani, who set off the affiliate with a meeting dedicated to Mithat Frasheri in 2013.

DIELLI : In the fifth commemorating event since its beginning, what new facts are coming to light at tonight’s presentation?

Dr. Myrtezani: There are publications that reveal information on meetings between Frashëri and Dick White, a British Intelligence Officer at the time, which indicate the coordinated efforts and competing interest of UK and US to organize the anti-communist forces in the early period of the cold war.

DIELLI: How do you define the purpose of the annual commemorative event ?
Dr. Myrtezani: Year after year we continue to increase our knowledge of the various dimensions of Mithat Frasheri’s life and work in diplomacy, politics, culture and much more. It is particularly relevant in our understanding of the question of the Albanian nationalism.

The event proceeded with a slide presentation by Dr. Myrtezani followed by historic and literary references provided by the Editor in Chief Dalip Greca. Chairman of the Pan-Albanian Federation Dritan Mishto congratulated the branch on continuing the initiative. He denounced the smearing campaign towards our national figures and called for endorsing to honor them for their contribution. Towards that end, he said that Vatra will be part of a remembrance ceremony coming up in mid November. The diaspora jointly with the official Albanian authorities will take part in the repatriation of Mithat Frashëri’s remains. Dr. Myrtezani concluded the evening by thanking the participants and inviting them to the next event of the local branch in November.

HETIME NGA OKB PËR VRASJEN E GAZETARIT SAUDIT JAMAL KHASHOGGI

October 22, 2018 by dgreca

4 frank-shkreli-1

Nga Frank Shkreli/

Ndërkohë që gjatë ditëve të fundit, një numër udhëheqësish botërorë janë shprehur se hetimet e njoftuara nga Arabia Saudite rreth vrasjes së gazetarit saudit, Jamal Khashoggi në konsullatën saudite në Stamboll, nuk janë të mjaftueshme — disa organizata jo-qeveritare ndërkombëtare kanë bërë thirrje për hetime të pavarura. Kjo është thirrja që i kanë bërë Turqisë javën e kaluar katër organizata të njohura ndërkombëtare të drejtave të njeriut. Reporterët Pa Kufij, Amnesty International, Human Rights Watch dhe Komiteti për Mbrojtjen e Gazetarëve, në një letër të përbashkët i kërkojnë Turqisë t’i bëjë thirrje Sekretarit të Përgjithshëm të Organizatës së Kombeve të Bashkuara (OKB), Z. Antonio Guterres, që të bëjë hetime mbi ekzekutimin e gazetarit të njohur saudit, Jamal Khashoggi. Hetimet, thonë këto ente të të drejtave të njeriut, duhet të vendosin rrethanat mbi rolin e Arabisë Saudite në zhdukjen dhe më në fund në vrasjen e gazetarit Khashoggi. Qëllimi i hetimeve nga OKB-ja, sipas tyre, duhet të jetë identifikimi i të gjithë personave përgjegjës, të cilët kanë dhënë urdhërin dhe të cilët kanë planifikuar vrasjen e Jamal Khashoggit. “Turqia duhet të angazhojë Kombet e Bashkuara për të filluar hetimet në kohën e duhur, ashtu që të jenë të besueshme dhe transparente”, citohet të ketë thënë Robert Mahoney, zëvëndës-drejtor i Komitetit për Mbrojtjen e Gazetarëve. Ndërsa ka shtuar se, “Pjesëmarrja e OKB-ës në këtë çështje, është garancia më e mirë që ato të dalintë sukseshme, megjithë hetimet që po bëhen sa për sy e faqe nga vet sauditët dhe përball përpjekjeve të qeverive të tjera, të cilat mund të kenë interesa për të ruajtur marrëdhëniet e levërdishme tregtare me Riadin.”

Në njoftimin për mediet ndërkombëtare, organizatat e mësipërme kërkojnë që provat që do të mbludhen gjatë hetimeve nga OKB-ja, të ruhen me qëllim që të përdoren në çdo proces gjyqësor në të ardhmen, kundër dorë-rasëve ose dhe pjesëmarrësve në vrasjen e gazetarit Khashoggi. Ato insistojnë gjithashtu që grupi hetues i OKB-ës të jetë i lirë për të udhëtuar kudo që jetë e nevojshme, për të intervistuar dëshmitarët ose njerzit që mund të konsiderohen si fajtorë në këtë mes, pa ndërhyrje nga autoritetet e cilitdo vend qoftë.

Jamal Khashoggi është parë duke hyrë në Konsullatën e Arabisë Saudite në Stamboll me 2 Tetor, 2018, por fati i të cilit ç’prej asaj dite, nuk dihej deri tani. Por gjatë fundjavës që kaloi, Arabia Saudite konfirmoi vdekjen e gazetarit saudit dhe komentatorit të gazetës Washington Post, e të ndjerit Khashoggi, duke thënë se vdekja e tij erdhi gjoja pas një grindjeje fizike brenda konsullatës saudite në Stamboll. Kjo është hera e parë që Arabia Saudite pranon se ai është vrarë brenda konsullatës së saj në Stamboll. Megjithkëtë, pranimi zyrtar saudit se gazetari Jamal Khashoggi është vrarë brenda konsullatës së saj atje, nuk ka të ngjarë të pakësojë thirrjet ndërkombëtare për të mbajtur përgjegjëse autoritetet saudite për vrasjen e tij. Deri të shtunën që kaloi, zyrtarët sauditë kishin thënë vazhdimisht se Khashoggi ishte larguar i gjallë nga konsullata saudite në Stamboll, ku kishte vajtur për të marrë një dokument martese dhe se ata nuk kishin ndonjë informacion për fatin e tij.

Sipas organizatave ndërkombëtare të lartëpërmendura e që merren me mbrojtjen e të drejtave të njeriut anë e mbanë botës, autoritetet saudite i kanë shtuar masat shtypëse ndaj kundërshtarëve në vend ç’prej emërimit princ të Mohammad bin Salman, Qershorin e vitit të kaluar, përfshirë masat e ashpra edhe ndaj personavet për shprehjet e tyre paqësore në favor të promovimit dhe të mbrojtjes së të drejtave të njeriut në përgjithësi. Këto organizata thekësojnë se pothuaj të gjithë mbrojtsit e të drejtave të njeriut dhe zërat kritikë, përfshirë ndër ta edhe klerikë, gazetarë dhe akademikë, kanë qenë dhe janë objekt masash të ashpëra kundër tyre nga autoritetet e Arabisë Saudite. Sipas të dhënave nga Komiteti për Mbrojtjen e Gazetarëve, vrasja e gazetarit Khashoggi ndodhi pas më shumë se një vit masash të ashpëra nd[rmarrë kundër gazetarëve sauditë, të cilët kanë raportuar mbi aferat korruptive, mbi të drejtat e grave dhe për çështje të tjera në vendine tyre e që në Arabinë Saudite konsiderohen si çështje “sensitive”, ndërkohë që ato akuzojnë Arabinë Saudite se disa prej këtyre personave mbahen në vende të panjohura.

Prandaj nuk janë vetëm gazetarët, mbrojtës të lirisë së fjalës, ata që e pësojnë keq në Arabinë Saudite. Organizatat e të drejtave të njeriut, kanë venë në dukje se shumë individë, përfshirë edhe disa femëra të njohura saudite, mbështetëse të drejtave të grave, si Loujain al-Hathloul, Iman al-Nafjan dhe Aziz al-Yousef, mbahen arbitrarisht në burg për disa muaj tani, pa kurrfarë akuzash ndaj tyre, por mabhen të arrestuara vetëm e vetëm pse kanë ushtruar të drejtën e tyre të fjalës së lirë.

Christophe Deloire, Sekretari i Përgjithëshëm i organizatës Reporterët Pa Kufij, tha se të gjitha këto zhvillime rreth vrasjes së gazetarit saudit, Khashoggit, “E bëjnë të qartë se sa e rëndësishme është që për këtë rast të ndërmerren hetime të pavarura dhe asnjanëse me qëllim që të zbulohet e vërteta për atë që ka ndodhur dhe të vendoset drejtësia për vrasjen e Jamal Khashoggi-n”. Ai e cilësoi vrasjen e tij si një prej rasteve më shokuese dhe ekstreme të viteve të fundit dhe si e tillë duhet, patjetër, të hetohet nga Kombet e Bashkuara.

Organizatat e lartëpërmendura i kanë bërë thirrje Sekretarit të Përgjithsëëm të Kombeve të Bashkuara, Z. Guterres që të emërojë një hetues të lartë krimesh me përvojë të gjërë në fushën e hetimeve ndërkombëtare, si personin për të kryesuar grupin hetues të OKB-ës për këtë rast. Në përfundim të hetimeve, ata rekomandojnë botimin e një raporti publik mbi vrasjen e gazetarit saudit Khashoggi dhe që grupi hetues të propozojë masat që duhen marrë kundër atyre që shkaktuan vdekjen e tij.

“Familja e Jamal Khashoggi-t dhe mbarë bota meritojnë të dinë të vërtetën e plotë se çfarë i ndodhi atij”, është shprehur Drejtori i Human Rights Watch, Z. Louis Charbonneau duke shtua se, “Shpjegimet e pjesëshme dhe hetimet e njëanëshme nga Arabia Saudite, e cila dyshohet se kishte gisht në vrasjen e tij, nuk mjaftojnë. Vetëm Kombet e Bashkuara kanë kredibilitetin dhe pavarësinë e nevojshme për të ekspozuar vrasësit e gazetarit Khashoggi dhe për t’i mbajtur ata përgjegjës për aktin …” ka thekësuar Z. Charbonneau. Ndërsa Sherine Tadros, Kryetare e zyrës së Amnesty International në Nju Jork është shprehur se, “Pa një hetim të besueshëm nga ana e OKB-ës, dyshimet do të vazhdojnë mbi Arabinë Saudite pa marrë parasyshë shpjegimet zyrtare që mund të ofrojë udhëheqja e atij vendi në lidhje me vrasjen e Jamal Khashoggit.”

Më në fund, organizatat e të drejtave të njeriut i bëjnë thirrje Turqisë, Arabisë Saudite dhe të gjitha vendeve të Organizatës së Kombeve të Bashkuara që të bashkpunojnë me hetimet e OKB-ës, për të siguruar ndihmën e nevojshme për zhvillimin e hetimeve ndërkombëtare, ashtuqë që të zbulohet e vërteta mbi vrasjen e Jamal Khashoggi-t. Posaçërisht, organizatat ndërkombëtare të të drejtave të njeriut, i bëjnë thirrje Turqisë, që të dorëzojë të gjitha provat audio-vizive që thotë se posedon në lidhje me vrasjen e gazetarit saudit — e që zyrtarët turq u kanë thënë vazhdimisht përfaqësuesve të medies — se ato provojnë vrasjen e Jamal Khashoggi-t, brenda konsullatës saudite në Stamboll. Fund javën që kaloi, Sekretari i Përgjithëshëm i Kombeve të Bashkuara, Guterres, nepërmjet një zëdhënsjeje, shprehu “shteqësimin e tij të thellë” për vrasjen e gazetarit saudit, por nuk mori përsipër ndonjë angazhim për hetim nga ana e OKB-ës, megjithëse sipas zëdhënses, “Sekretari i Përgjithshëm theksoi nevojën për hetime të menjëhershme dhe transparente mbi rrethanat e vdekjes se të ndjerit Khashoggi dhe për të zbuluar përgjegjësit për vrasjen e gazetarit saudit.” Mbetet për tu pa në ditët dhe javët e ardhëshme, nëse OKB-ja do t’i përgjigjet pozitivisht thirrjes së organizatave kryesore ndërkombëtare të drejtave të njeriut për një grup hetues i sanksionuar nga Organizata e Kombeve të Bashkuara. OKB-ja si organizatë botërore, mbi të gjithë të tjerët, duhet të tregojë shqetësimin e saj të thellë për këtë ngjarje. Sepse “ngjarjet e tmershme” — siç u shpreh në reagimin e saj në lidhje me vrasjen e gazetarit saudit, Kancelarja gjermane Angel Merkel — “Janë një paralajmërim se reformat demokratike, anë e mbanë botës, janë nën kërcënim”. Ky shqetësim duhet të shprehet nga të gjithë ata që besojnë në lirinë e fjalës dhe në lirinë e shtypit në veçanti dhe në vlerat demokratike, në përgjithësi.