dgreca – Page 1951 – Dielli

Kosova thellon bashkëpunimin me NATO-n

June 19, 2017 by dgreca

-Zëvendës Ndihmës Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s për Operacione vizitoi KFOR-in/

1 NATO Isa

-Kryeministri Mustafa: Kosova po e thellon bashkëpunimin me NATO-n/

-“NATO dhe Ballkani Perëndimor” – ligjeratë/diskutim në Prishtinë/

PRISHTINË, 19 Qershor 2017-Gazeta DIELLI-Behlul Jashari/ Zëvendës Ndihmës Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s për Operacione, John Manza vizitoi sot selinë e KFOR-it, ku u prit nga Gjeneral-Major Giovanni FUNGO, Komandant i KFOR-it dhe u informua për zhvillimet e fundit mbi situatën aktuale të sigurisë dhe situatën socio-politike në Kosovë.

Stafi i KFOR-it veçanërisht vuri në dukje rezultatet e rëndësishme të arritura nga KFOR-i për të siguruar një ambient të qetë dhe të sigurtë dhe lirinë e lëvizjes, duke mundësuar kështu zhvillimin e kushteve më të mira sociale dhe ekonomike për të gjithë qytetarët në Kosovë.

Manza gjithashtu u takua me ambasadorët e Quint-it (Francës, Gjermanisë, Italisë, Mbretërisë e Bashkuar dhe Shteteve të Bashkuara), si dhe përfaqësues të komunitetit ndërkombëtar në Kosovë. Gjatë këtyre takimeve, ata diskutuan rëndësinë e qasjes gjithëpërfshirëse dhe bashkëpunimit të ndërsjellë midis organizatave të komunitetit ndërkombëtar dhe institucioneve në Kosovë, për të përmirësuar, nëpërmjet dialogut, stabilitetin dhe sigurinë e përgjithshme të Kosovës, thekson njoftimi dërguar nga KFOR.

Ndërsa, njoftimi dërguar nga Qeveria bën të ditur se, kryeministri i Republikës së Kosovës, Isa Mustafa, priti në takim Zëvendësndihmës Sekretarin e Përgjithshëm të NATO-s për Operacione, John Manza.
Mustafa dhe Manza kanë biseduar për procesin e thellimit të bashkëpunimit ndërmjet NATO-s dhe Kosovës, si dhe për zhvillimet tjera aktuale politike dhe të sigurisë në Kosovë.
Në këtë kontekst, kryeministri Mustafa theksoi rolin e rëndësishëm si dhe besimin që gëzon KFOR-i në Kosovë.

Ndërkohë, Qendra Kosovare për Studime të Sigurisë (QKSS) ka ftuar për pjesëmarrje në ligjeratën/diskutimin “NATO dhe Ballkani Perëndimor” që organizohet në bashkëpunim me KFOR dhe mbahet nga Zëvendës Asistenti i Sekretarit Gjeneral të NATO, John Manza. Diskutimi mbahet sot pasdite në Qendrën Kulturore dhe Informative të Bashkimit Evropian në Prishtinë.

NATO Deputy Assistant Secretary General for Operations visited KFOR

June 19, 2017 – The NATO Deputy Assistant Secretary General for Operations, H.E. John MANZA visited KFOR Headquarters on Monday, June 19.

During his visit, H.E. John MANZA was received by Major General Giovanni FUNGO, KFOR Commander, and was briefed on the latest developments in the current security and socio-political situation in Kosovo. KFOR Staff particularly highlighted the important results achieved by KFOR to ensure a safe and secure environment and freedom of movement, thus allowing the development of better social and economic conditions for all people in Kosovo.

Mr. MANZA also met with the QUINT Ambassadors (France, Germany, Italy, United Kingdom and United States), as well as representatives of the International Community in Kosovo. During these meetings, they discussed the importance of the comprehensive approach and mutual cooperation among the International Community Organizations and Institutions in Kosovo, to enhance, through dialogue, the stability and overall security of Kosovo.

Danci bashkëkohor si refuzim i skemave tradicionaliste dhe akademizmit

June 19, 2017 by dgreca

unnamed

Nga Megi NDOKAJ/Artiste – Balerinë/

34 Megi 1 3 megi 2 Megi

Ndonëse nuk flitet shpesh, danci modern apo bashkëkohor në Shqipëri çdo vit e më shumë është bërë i pranishëm te publiku. Ne, kërcimtarët e rinj që do të performojmë nesër nëpër skenat tona, e pëlqejmë shumë atë dhe prandaj përpiqemi që të gjejë audienca sa më të gjera. Danci modern, sikurse dihet, ka një traditë të vonshme në vendin tonë, fill pas viteve ’90, teksa në botën artistike koreografike ai nis këtu e 100 vjet më parë me kompaninë e “Baletit rus” të Diaghilev-it, si dhe Isadora Duncan me “Kërcimin e lirë”, si formë e çlirët duke e tejkaluar klishenë e ngurtë klasike të kërcimit dhe akademizmin e ftohtë. Refuzimi i formave tradicionaliste dhe i skemave të krijuara me kohë, sidomos refuzimi i pointé-es, ishte ndoshta shtysa dhe frymëzimi i artistëve novatorë për ta parë artin e kërcimit “ndryshe”. Në themel të dancit modern qëndron ekspresiviteti i lëvizjes përmes lirshmërisë dhe shpengimit plastik, dinamikës, aktivizimit të gjestit dhe mimikës, një ritmi të lartë sa trupor aq dhe shpirtëror, duke ofruar një çlirim psikofizik sa më të plotë. Elementi ritual, magjik, primitiv dhe ai i sugjestionit e afeksionit psikik janë me rëndësi në këtë tip baleti.

Format e para të dancit modern në vendin tonë u shfaqën fill pas ndryshimeve të mëdha politike që ndodhën me rrëzimin e diktaturës dhe heqjen e censurës. Është kjo koha kur dhe u shfaqën numrat e parë koreografikë të një tipologjie tjetër kërcimi, veçanërisht në disa performime e spektakle televizive si “12 vallëzime pa një të shtunë” (1993); “Rreth fatit për 12 javë” (1994); “12 në Hollywood” (1995) me koreografi të Kozeta Bakiut, e cila prezantohet si koreografja e parë që e thyen formatin e vjetër dhe aplikon format e reja koreografike. “Arti ynë mbijeton, ndonëse me modesti, – do të pohonte në vitin 1993 koreografja. – Ndonëse ai nuk shpalos plotësisht nivelin e tij përkrah atij evropian, prapëseprapë nuk ndjehet inferior karshi tij”.[1]

Qysh te këto performanca e të tjera më pas u vu re energjia dhe lirshmëria e vallëtarëve, sensualiteti i ndjeshëm i lëvizjeve dhe larmia teknike, një gamë mjetesh shprehëse të pa përdorura më parë për shkak të censurës, kundër klisheve të vjetëruara klasiko-romantike apo ato që vinin nga vallet e përpunuara popullore kombëtare. Danci kontemporan i dha frymëmarrje, ajër e dinamikë trupit të kërcimtarit. Mbresa që u përftua nga performanca “Homazh baletit rus” e koreografit francez me origjinë shqiptare Angelin Preljocaj, në verën e vitit 1995 në Tiranë, bëri të ngutshëm nevojën e aplikimeve të guximshme artistike prej koreografëve shqiptarë në gjuhën e koreografisë moderne, ku dinamika e jetës mundi të vinte në forma të drejtpërdrejta dhe përmes një gjuhe plastike me kuptueshmëri të lartë, konkrete, mënyra kërcyese këto mjaft tërheqëse për masën e rinisë.

Duke përvetësuar eksperiencat pozitive të kërcimit modern të shekullit XX në Evropë dhe Amerikë, çka u identifikuan sidomos me kërkimet e Duncan-it, në pranimin e një procesi të vështirë konceptual, teknik dhe estetik, arti ynë koreografik në qasjet e tij moderne, aplikoi teknika të reja kërcimi, mjete artistike të një ekspresiviteti të lartë, ritëm të gjallë dhe lëvizshmëri energjike, kolazhe mjetesh nga lloje të ndryshme arti si aktrimi, fjala, performanca, filmi, televizioni, biseda dhe happening-u, forma dhe estetika të lira.

Ndonëse fuqia artistike e këtij lloji kërcimi ende nuk është vlerësuar në nivelin e kërkuar dhe ende ka qëndrime nganjëherë refuzuese dhe nënvleftësuese nga institucionet qendrore, gjithsesi duhet shënuar se vitet e fundit është vërejtur një zhvillim e përqafim i gjerë i tij. Koreografi Gjergj Prevazi me “Albanian Dance Theater Company” ka sjellë për publikun shqiptar disa shfaqje interesante, ku do të veçoja: “Tranzicion” (2001), “Kontrast” (2003), bashkëpunimi me Christiane Loch dhe Silvano Mozzini, “Extreme makeover II – culture clash” (2013), “Kontraversal ” (2015). “Danci bashkëkohor, – vlerëson Gj. Prevazi, – është nevoja për të transmetuar një ide ose koncept në një gjuhë të re e moderne, e cila nuk ka një adresë unike; ajo i përcillet audiencës pa narracion, por me emocion”.

Në përpjekjen për të sjellë në artin e koreografisë kode të reja kanë spikatur me punën e tyre koreografët dhe pedagogët e njohur si Roberta Mone, e cila në bashkëpunim me koreografen amerikane Valerie Green, realizuan performancën “Me dëgjo, më shiko” (2004) dhe me Valentina Pierandrei performancën “Kontakt” (2006); Artan Ibershimi me “Ping-pong spekter 1&2”, “Pjesë të memories” dhe “Identitet”; Riselda Sejdija me “Risi moulin” (2014), “Fenomen” (2014); Arian Sukniqi me “Rituali i jetes ” (2011), “Zorba” (2010), Julind Dervishi me “Share” (2015), “Fanaticum” (2016), Eltjon Merja me “Pushteti i karriges” (2016), “Upside Down” (2017). Në performancat e tyre koreografike spikatin cilësi dhe forma origjinale koreografike të dancit modern, çka kanë sjellë në skenë tipologji të reja kërcimi, rrjedhimisht një fushë të hapur konkurrence artistike, pasuar nga alternativa me orientime artistike dhe estetike të qarta, me kërkime për të prekur tema aktuale, dukuri e fenomene të shoqërisë së sotme shqiptare, eksperimentime në gjuhën artistike.

Në një rrafsh cilësues dhe krahasues me dancin klasik në shfaqjet e dancit kontemporan nuk ka një linjë narrative, pra në përgjithësi mungon subjekti dhe veprimi që lidh disa episode e ngjarje. Përkundrazi, vëmendje aty i kushtohet gjendjes, situatës, ekspresivitetit të lëvizjes trupore, teknikës së lartë të kërcimit, duke përcjellë te publiku emocione dhe gjendje shpirtërore të ndryshme, kryesisht të tipit anksioz, vrulle rinore, sensualitet apo situata konverguese meditim-veprim-vrullim, sipas statusit fizik të vetë trupit të njeriut. Gjatë kërcimit më së shumti nuk lakmohet krijimi i një personazhi me fizionomi të caktuar historike, sociale, antropologjike, nacionale etj, por gjendjet e vetvetes sipas emocionalitetit të çastit të veprimit koreografik. Është kjo arsyeja përse kërcimtarët e baletit modern edhe në Shqipëri priren drejt ndjeshmërive të tyre të brendshme duke gërshetuar anët impulsive dhe intensive me anët e qeta dhe ekstensive, brenda një formati psikofizik me barsje të dukshme ekspresive. Sikurse thamë dhe më sipër, danci modern ka aftësinë e bashkëjetesave të disa arteve duke qenë interdisiplinor, rrjedhimisht duke ofruar performanca interesante dhe me një shumësi mjetesh që krijojnë ndikim dhe impakte të forta me publikun, një homogjenizim idesh, ndjenjash, përjetimesh e gjendjesh, që konvergojnë me rrjedhat e artistike kulturore botërore.

Përvojat e asimiluara nga baleti modern botëror, duke filluar posaçërisht nga konceptimet novatore të gjuhës koreografike klasike nga autoritete të tilla të formatit akademik si Nover, Petipa, Fokin, Nizhinskij, Petit, Cuningam, Kilian dhe ata të dancit modern ekspresionist, që sollën kode të reja të pahasura më parë si Duncan, Graham, Laban, Bezhar, Bausch, Forsythe etj, doemos që kanë ndikuar ndjeshëm edhe në traditën e re që po krijohet me vështirësi në vendin tonë, duke bërë që ky stil të kërcyeri të funksionojë njëherazi edhe si performim konkret në skenë, por edhe si një laborator krijues në përgatitjen e artistëve të rinj, balerina e balerinë të talentuar që duhet të zotërojnë teknikat e reja të kërcimit.

Nga produkti artistik koreografik që është realizuar në skenat tona pas vitit 1990 si dhe në performimet e shumta televizive vihet re një kombinim, alternim si dhe një përthithje e eksperiencave të shumta në përdorimin e lëvizjes, gjestit, ritmit, teknikave të kërcimit etj. Hyrja e shekullit të ri do të karakterizohej me përpjekje të shumta në konsolidimin e artit koreografik bashkëkohor shqiptar, e konstatuar në shumë shfaqje, ku do të përmendja veçanërisht: “Katedralja e Parisit” (2003), “Gjenerali i ushtrisë së vdekur”, koreograf Agron Aliaj; “La stravaganza” (2014), “Le Noces” (2015), koreograf Angelin Preljocaj; “Impact&Table” (2014), “Four Pieces” (2015), koreograf Daniel Cardoso; “Carmina Burana” (2015), koreograf Youri Vamos; “Monger” (2016), koreograf Barak Marshall; “Albani me sytë mavi” (danctheater), koreograf Carina Saporta etj. Këto shfaqje e kanë pasuruar arsenalin e mjeteve shprehëse, duke krijuar një proces të natyrshëm të kalimit nga baleti klasik historik, tek baleti modern. Në mjaft shfaqje të stilit të dancit modern hasen, veç të tjerave, edhe imazhet kinematografike, ilustrimet zanore me një spektër të llojllojshëm tingujsh, zhurmash jetësore, alternime të habitshme fonike, kombinime imazhesh, lëvizjesh etj, të cilat vijnë nga prania e një imagjinate të pasur e shpesh surreale.

Në fund të këtij shkrimi dua të sjell në vëmendje se eksperiencat e dancit modern botëror kanë trokitur fort edhe në procesin mësimor në Universitetin e Arteve, dega e koreografisë, ku unë studioj. Me studentët aktualisht aplikohen teknika të ndryshme të dancit kontemporan si: teknika “Graham” dhe “Limon”, ose “kontakt improvisation”, “floor work” etj. Disa performime të tipit të dance-teater kanë qenë pjesë e një sërë festivalesh ndërkombëtare si në Zvicër, Itali, Egjipt, Maqedoni, Bosnje-Hercegovinë etj. Mendoj se ky stil kërcimi do të ketë nesër një hapësirë më të madhe performimi, duke qenë i shumëpëlqyer dhe i duartrokitur nga masa e gjerë e artdashësve. Po ne, kërcimtaret e reja, në ç’raporte jemi me dancin modern? Përgjigja është e thjeshtë: ne jemi e do të jemi interpretues në të gjitha stilet koreografike konkurruese, për ta pasuruar arsenalin e mjeteve tona artistike, sepse vetëm në rrugën e gërshetimeve stilistike dhe modeleve të performimit mund të krijohet edhe personaliteti ynë artistik si balerina e balerinë të rinj.

[1] Gazeta “Njerëz”, nr.1, shkurt 1993.

FATIN E KAM MBAJTUR FORT NË DORË, JO SI RAST POR SI MBRET

June 19, 2017 by dgreca

Bisedë me Dragush Bufin/

Nga Xhevair Lleshi/Ishte vjeshtë e dytë, me diell të fshehur dhe një mjegull të çuditshme të hapërdarë pllanga-pllanga gjer afër mesditës. Vendi, pllaja e mrekullueshme e Mokrës dhe më e varfra, e shurdhuar keqas gjer në përjetësi, pastaj me tërë atë horizont nga Selca e Poshtme – Varret e mbretërve ilirë – gjer te moti që hapet e mbyllet papritur siç shfaqen drurët e tërhequr lart me pahir drejt qiellit të kotur. Po bënim dy ditë që kërkonim barinjtë jo të liqenit të Poradecit por të pllajës së këtejshme, më fort një bari që ruante bagëtitë e verbuara si nga kohët e lashta. Në Proptisht flitej për një kamp veror fëmijësh që bënin shkollën e verës dhe ishin helmuar nga mishi i bagëtisë së therur asaj dite dhe të shtruar në spitalin e Përrenjasit, që rrinin në ca kabina të sajuara drurësh, shndërruar në klasa, po që fundja krenoheshin më këtë lloj kampi, shoqëruar nga mësues të ndryshëm të zonës, me plot kafshë të egra të padukshme, që vinin e iknin, që ktheheshin sërish andej nga kishin ardhur dhe shëtisnin poshtë e lart në pyllin e vjetër të pashkelur po edhe të dhunuar mos më keq.

Ç’kemi Drago? Ty të gjetën? Kaq i ri? Më pëlqen ky vend dhe dua t’i vë në jetë gjithë ç’kam mësuar në vend. Na thanë se ujqit janë larguar, por janë shtuar sëmundjet. Sapo kthehem nga bariu i bagëtive të verbuara. Është një lloj haje që e ka shkaktuar këtë. E kam gjetur dhe tani dua ndihmën e kampistëve. Mirëpo ja, ca prej tyre qenkan helmuar prej mishit. Ç’të jetë kjo? Tek zbriste poshtë, veterineri i ri u ra me shtrojën e këpucëve kabinave, duke rrëzuar dy dërrasa si të kalbura. Befas u kthye. Po, nepërka e dhisë! Helmi i saj duhet ta ketë shkaktuar. Bah! Nuk e ka kuptuar bariu? Shqeu derën e dyqanit dhe ktheu gotën me verë e kuqe disi të athët që ia zgjati mësuesi Istref Haxhillari, shkrimtari i ardhshëm me pesë yje e me amë të përveçuar. I dukej se fare lehtë mund të bëhej kërdia po të mos e kishe mendjen në vend, por u përmbajt. Fati është me mua, tha. E kam në duar dhe do ta mbaj fort. Do ta mbaj si mbret! Pëshpëriti dhe ktheu kokën. Nami i kish dalë anekënd Mokrës gjer në Pogradec e Korçë. Pritej prej kohësh të vinte prej së largmi një veteriner dhe ai kishte ardhur. Djalë për ta pirë në kupë, kaq i bukur, çohej mëngjeseve kur brofëtinin mëllenjat, thëllëzat e zogj të tjerë, shtrëngonte një dorëz borziloku në dorë dhe përsëriste vargjet e Çajupit e të Naimit nën zë, u shkonte një dorë flokëve të gdhendur dhe e mbante syrin te ndonjë rosë e egër si të hutuar, që sikur e kishte humbur toruan. E bëri punën që natën e parë që erdhi në Mokër: një lopë po ngordhte në fshat dhe ai u gjend aty. E ndihmoi të ngrihej në këmbë. Lopa dridhej. Ia hapi gojën dhe i hodhi pak lëng, vitaminë C e tretur dhe glukozë. Lopa u gëlltit dhe teshtiu. Kaq e thjeshtë të jetë? Dhe Fati ndenji një çast në dorën e tij. Drago e mbylli dorën fort dhe e shtrëngoi Fatin si mag. E pa me shqisën e tij të jashtëzakonshme. Dhe ndenji gjatë ashtu, duke mbajtur dorën e mbyllur. I zoti i lopës qante nga gëzimi…

Pastaj do ta shikoje veterinerin e ri në një shtëpi tjetër. Herë binte në pikëllim dhe herë të tjera ulej poshtë monopateve rrëmbimthi duke shkelur ndonjëherë zogj të vrarë, duke kapërcyer sulmin e shigjetave të larguara nga aroma dehëse e manxuranave të hatashme. Ime më e kishte rrethuar shtëpinë e vjetër me manxuranë dhe tek ne mbretëronte aroma e saj dehëse. Dragushi qeshi me këtë dobësi, po edhe me kafshët e urta e aq të bindura. I erdhi ndërmend kampi dhe vrapoi në fëmijëri kur bënte pushimet në Nepravishtë, kur përpiqej të rrethonte me krahët e vegjël trungjet e mëdhenj të lisave, apo rrapeve shekullorë. Pastaj shikonte zjarret në pyll, vraponte nëpër mjegullën e verës që binte dhe mbulonte drurët. Pastaj shihte gratë që mbushnin ujë brisk të ftohtë në krojet grykëgjera të Nepravishtës, këndellej kur shihte burrat e ashpër e qejflinj të fshatit tek i kthenin shtambat me ujë mbi gjokset leshtorë dhe tkurrej brenda vetes. E ftonin pa teklif dhe i rrëfenin ngjarje të çuditshme që s’kishin ndodhur kurrë, po që ai i pëlqente pa masë dhe binte në gjumin e mbrëmjes i lodhur nga bredhjet me mushkë e gomar, nga hedhjet dhe vrapimet e panumërta, nga një grusht qershi dhe nga një bark kumbulla e fiq të lashtë, nga soditja e perëndimit të atyshëm pranë zjarrit përjashta që s’shuhej gjer në agim. Sheshi i përrallave. O zot! Ku e mbytën sot këto kujtime? Po pse? Nepravishta ime e bukur! S’ka përralla që të nxënë ty! Atje, vetëm atje, mund t’i ngrije pritë edhe qiellit dhe të gjeje një rrugë të fshehtë që të çonte në Akeron, në lumin e perëndishëm, drejt të cilit mund të shkoje për dy ditënet me mushka. Po të kaloje brigjeve të tij dy të ngrëna hëne shikoje edhe portat e hapura të parajsës, buzë detit, pranë grykëderdhjes ku thoshin se Fati të vjen në dorë dhe mbetet aty si mbret i jetës sate. Mëma ime ia kujtonte këtë çdo mëngjes tim eti, por ai nuk dëgjonte nga kjo anë. Më rrasi një valixhe druri, më dërgoi në konvikt dhe më la brigjeve të shkollimit në vend që të endesha brigjeve të Akeronit dhe të pritjes së palodhur të Fatit…

Se duhet ta dinte kushdo që shkelte në Mokër, nuk ishte e lehtë ta përballoje mikpritjen dhe përzemërsinë e atyre njerëzve. Ia shërova kalin njërit prej banorëve dhe u bëra gati të largohesha. Ai më zuri për mënge: i thonë Mokër këtu, bir. Endet kudo ati i shenjtë dhe bën fshehurazi të mira, por mos i thuaj kujt. Eh, Pasko Laska, ç’më gjeti me ty! Për shkak të reumatizmës m’i paske shtrembëruar gjymtyrët! Por unë të shpëtoj edhe ty or mësues! Dukesh që ke qenë bandill… Kështu pra, po të ngas llafin, çdo mbrëmje vija te Pasko Laska, pinim nga një susak dhallë të hollë penjë-penjë dhe ky birkoja ankohet te sekretari i byrosë dhe kryetari i kooperativës, gurruci, që s’dinte ç’të bënte nga dhimbjet e mikpritjes. Pa po ngrihet sekretari dhe më thërret në byro, natën, në vend që të bariste përjashta se nuk gjente rehat nga dita. Pastaj ndodhi ajo, që unë e them me të qeshur, ku të ha e ku të djeg, pse ashtu e pse kështu dhe tek e fundit të mësosh zakonet e vendit, domethënë ta vë në buzë rakinë dhe t’iu thuash gëzuar të zotit të shtëpisë, se ashtu i do mushka drutë te fukarai, tek i varfëri dhe do të shohësh se nuk të firon fati! Ata e morën përpjetë, u kapën si të thuash pas bishtit gjersa moti ndërroi, dhe Pasko Laska u kthye bashkë me mëzatët dhe ra në kishë. Ishte një mrekulli që shpëtova pa fshikull…

Flija paq dhe shtrati prej druri më dukej i butë si lesh rudë. I shkreti djalë, thoshin për mua, është mësuar në Tiranë, pa dhimbje të mëdha dhe pa vuajtje që të shkakton edhe bukuria e dheut, me bukë qahije të ngjyer me mjaltë përsipër, pastaj ka ngjëruar në të bardha dhe është ngjeshur pas perëndive si ka dashur. Të nesërmen do të ngjitesha ku kullosnin kopetë (kope që s’krahasohen kurrkund me të sotmet), po ato të marra i binin kryq e tërthor, tutje tëhu dhe ktheheshin mbrëmjeve sikur donin të bënin festë. Bariu i tufës së verbër bëhej xhind, aq shumë mërzitej se nuk pajtohej dot me këtë ndëshkim fare të papritur. Edhe mua më donte afër. Unë i qeshja dhe i përsërisja frazën e parë të asaj që më kishte treguar gjyshi në Nepravishtë: na ishte një herë e një kohë një bari (i verbër! Mos o Zot!) i tufës së dhenve të verbra… E di? Ik ore djalë e më lër të qetë. Nuk duroj dot. Nuk më mban më shpirti… Biri im, tani po e kuptoj se tek ti nuk është shenjtëria, m’u largo, të keqen. Dhe ashtu bëja gjithnjë.

Dy vjet i bëra në Mokër dhe Fatin tim nuk e lëshova kurrë nga dora! Kaluan vite. Bagëtia u shtua dhe u harrua. E lashë edhe Universitetin Bujqësor dhe ndoqa fillin e Fatit. Ai sikur më fliste me ngadalë dhe me një zë qiellor. Nuk e takova më as bariun e tufës së verbër, as Pasko Laskën. Fshati u mësua të shikonte barinj të tjerë, madje edhe nga ata të Akeronit. Po ja që ra një dimër i madh dhe njerëzia zuri të largojë të keqen e vjetër dhe mësuan një të keqe të re, se edhe kjo do të bënte kërdinë. S’e gjeja më qetësinë, po as shpirtin që rronte me hallet e njerëzisë diku lart në qiell. Ngriu gjaku i Fatit e u kallkanos gjithçka brenda një çasti. Po hynte flama e kapitalizmit, fitimi. S’mbeti kafshë e shpend që t’na shihte në sy duke u përunjur. E shihje veten si të ngrirë në kapule e lutje të ngushtuara brenda grykës nga dilnin dhe dalin fjalët e malcuara. Më ndihmo, o njeri, o Fat, mos më kthe mbrapsht, por nga e mbara. Më hante dora, atje ku qe ulur zogu i Fatit. Do të ndihmoj, por ti nuk je shenjt. Drejt, nuk e doja veten fare, të bëhesha po çfarë të bëhesha? Në këto punët e reja si të humbur nga një fill i ngrirë marrin përpjetë gjithmonë atje ku shtegton njerëzia. Po asgjë s’mjaftohet me kaq, çdo gjë merr lart në qiell natën e ditën dhe shenjtëria e mendimit i përcjell me shpirt në dorë dhe lutet për Fatin e tij.

Vjen çdo vit pranvera me qumështin e fryrë si lëng i jetës dhe i Fatit, shfryhet në pllajat e Mokrës dhe shëtit me Fatin tim, me Fatin tënd, endet në kopshtet e krijimtarisë së Istref Haxhillarit apo në mikpritjet e Pasko Laskës në kopshtet blu të Shqipërisë me kaq diell të bukur, dhe ia behin nga larg si një muzikë prej drite që shkëlqen kaq bukur. Do të më tregonin se kali që rrëzoi Isuf Myzyrin e që e la top në vend, ishte djalli i përrallës, që u kthye dhe për t’u siguruar duke i dhënë shkelmin e fundit në kokë. Kështu tregojnë pleqtë mosmirënjohës, me brofëtimë e me kuaj e njerëz, kapur pas bishtit të të vërtetave përplot thirrje gëzimi pa fund. Të vdekurit e vjetër janë Fati i të vdekurve të sotëm, duke ngjallur historinë. Ndaj Fati vjen i gjallë prej qiellit dhe të jep frymë. Tërë të bekuarit e zotit që janë bekuar në kishë e në xhami, që nga të humburit dhe të mëdhenjtë, të gjallët e të vdekurit, po i kthehen edhe njëherë të vërtetës së bekuar të Fatit që të vjen edhe prej Letrës, që ndez përjashta zjarrin si dikur në oborrin e madh të ballkoneve prej shkëmbinjsh të Nepravishtës dhe digjte dherat. Vetëm sa lëbyret drita dhe vuajtja bëhet më e butë, endet kuturu nëpër Shqipëri dhe befas mbyll dyert, i kërkon me ngut dhe kapet pas fundit të gjësë. Letrën duhet ta shtrëngoj fort sepse aty kam celulozën dhe aromën e pyjeve, dhe më ngjan se do jem në Mokër duke parë Istref Haxhillarin teksa shkruan apo Pasko Laskën në mikpritjen legjendare. Ka ardhur kohë shtegtimesh, por unë nuk shkoj gjëkund, jam sipër Letrës dhe thur legjendat që do t’i takojnë së ardhmes.

Papritur, si të ishim mësuar me behare të përjetshëm na erdhi sivjet një dimër i egër, jo si të tjerët. Dimri i mbylli brenda njerëzit u mbyllën brenda dhe s’bëjnë gjë tjetër po veç shkruajnë. I kërkojnë ndihmë zotit, po ai s’u jep mendje tjetër. Më në fund detyrohen t’i kërkojnë ndihmë vetes, po edhe vetja i kundërshton me ngut dhe njëfarë neverie. Sigurisht që tërbohen dhe përmbyten, sidomos kur shohin në shpatullën e bagëtisë, si dikur gjyshërit rreth zjarreve të Nepravishtës, bien në gjunjë dhe luten me gjithë mend që shpatulla e bagëtisë, teksa hahet, t’u tregojë Fatin, Shpirtin dhe Jetë, Luftërat, Zënkat dhe Paqen… në vend që të kërkojnë ta thjeshtojnë dhe ta bëjnë më argëtuese Jetën, Ditën, Natën dhe Djersën e Ballit. Shpëtim tjetër, qoftë edhe nga zoti nuk ka, sido që të luten ndoshta gjer edhe në agoni. Por mund të ndodhë që të shfaqet edhe në dritë të madhe e të mos kthehen më. Mbi letër, njerëz, mbillet toka e qielli, korret drithi dhe shihet në diell, si të mirat e kësaj bote që rrinë varur në qiell. Kjo Letër që vjen nga Suedia dhe Kina më thotë se ky vend u shkretua: u prenë pyjet, u thanë dhe liqenet, u shkatërruan edhe Varret Ilire të Selcës së Poshtme në Mokër, siç mund të ndodhte edhe në Apoloni, apo edhe në Nepravishtë… Ndërkaq agu ndizet dhe zjarri shndërrohet në hi. Në shpirt më trazohen një grusht thëngjijsh të mbetur nga Fati i ndrojtur. Vihem të kërkoj vetveten si ai bariu i kopesë së verbër të Mokrës, për të shkruar po jo si Istref Haxhillari. Me Letër do të mbjellë lisa si dikur Syrja Berati në kodrat e Beratit e që mori famë në tërë Shqipërinë, buzë një përroi, apo një bregu. Dhëntë e verbra nuk i hanë më lisat e vegjël po pylli s’bëhet që s’bëhet. Kanë pasur dhe kanë gjithnjë të drejtë. Unë punoj për pyllin sepse zotëroj letrën, por nga mendja nuk e heq dot bagëtinë e verbër. Sa do të doja ta lexoj atë tregim madhështor të Mokrës që tashmë ka mbetur në kujtesën e thellë…

Jemi në qershor, nën qiellin e Baldushkut, në një lokal të thjeshtë, duke biseduar për prodhimet bio, për punën e madhe që bën i dituri Rexhep Uka në «Uka Farm». Një rrafsh me bukuri prej çmendurie nga Agron Bregu që blunë e kthente të kuqe dhe të zezën e spërkaste me të bardhë. Ju s’e njihni Agron Bregun? Është në Athinë tani. Një Renbrandt i përsosur. Sapo janë hedhur ngjyrat, që janë ende me dritë, që vënë kujën në Baldushk, ku e gjithë energjia inxhinierike dhe sociale e Xhevair Ngjeqarit ra dhe u shkërmoq. Po rruga ama një ditë do të bëhet. Se ja një vrap pele dhe jemi në Cërrik ku zë fill Boshti i Jugut dhe gjithë të mirat e ardhshme të Shqipërisë… Kalonin disa fshatarë të plogët që mbushnin ujë. Hapësirë e mbyllur nga zgjedhjet e reja dhe festa e re e Fiter Bajramit gjatë këtyre ditëve të fundit të Ramazanit. Prisnin në radhë të ardhurit nga Tirana për të drekuar tek «Olivia» në Baldushk. Dragush Bufi më flet për Fatin dhe për Letrën, pa i harruar kurrë bagëtitë e verbra të Istref Haxhillarit, apo mikpritjen e tërbuar të Pasko Laskës. Poshtë rridhte përroi. Shihnim ujin dhe dëgjonim tingëllimën shpirtërore të Fatit. Punëtorët donin një kënd lojërash për të argëtuar fëmijët. Ne, or mik, vuajmë nga të gjitha. Fati ka mbetur vetëm. Edhe idetë e mia për zhvillimin e Shqipërisë nuk janë më në letër. Njerëzia ikin dhe vetëm ikin apo ëndërrojnë ikjen nga sytë këmbët. Tani po i kthejmë sytë nga qielli duke shkruar mbi letër Fatin e përditshëm dhe natyrisht presim shpëtim…

Tiranë, më 17.06.2017

EGO…

June 19, 2017 by dgreca

Nga Astrit Lulushi/

Zhvillimi fillon nga vetja. Dhe një vend quhet i zhvilluar sepse shumica e atyre që banojnë aty janë të zhvilluar. Ka vende që janë më pak ose aspak të zhvilluar, dhe njerëzit aty janë të ndrydhur – sepse kush nuk dëshiron të jetojë i lirë nga shtypja që vjen vetëm nga pushteti arbitrar, egoist, kapricios, mashtrues, tiranik, despotik, autoritar, ‘dorë e fortë’, me një fjalë ‘jodemokratik’ – ata që i shmangen këtij lloj etiketimi janë të tillë.

Kundërshtimi i arbitraritetit është i vetmi parim, e vetmja mënyrë që mund të mbrojë liritë e çdo njeriu. Kur njerëzit ‘lëshojnë pe’, mashtruesit, të pabesët dhe shkatërruesit i shtyjnë ata kaq shpejtë, sa më pas nuk ka rezistencë.

Kjo natyrë ‘dyndje barbare’, rritet çdo ditë gjithnjë e më shumë duke shtyrë e shkelur. Si kancer, ajo ha më shpejt dhe çdo orë. Njerëzit rriten më pak të qëndrueshëm, më pak të gjallë e më pak të virtytshëm, nga ata që bëhen më të korruptuar dhe çdo ditë shtojnë rrethin e vartësve të tyre derisa virtyti, integriteti, shpirti publik, thjeshtësia bëhen objekt talljeje dhe hiçi, luksi, egoizmi, ligësia e padrejtësia gëlltisin gjithë shoqërinë.

Egoizmi, thotë Ayn Rand, nuk është thjesht gabim, por paraqet një “marrëveshje intelektuale shkatërruese”, e cila eshtë përgjegjëse, më shumë se çdo faktor tjetër, për zhvillimin e kontrollit moral të shoqërisë.

ALBANIA ELECTIONS: WHY POLITICS IN THE BALKANS NEEDS A NEW NARRATIVE AND AN END TO MACHO POSTURING

June 17, 2017 by dgreca

BY RUDINA HAJDARI/NEWSWEEK/

1 Basha Photo: Democratic Party leader Lulzim Basha speaks to his supporters during a protest against the government in front of Prime Minister Edi Rama’s office, in Tirana, Albania, May 13, 2017. REUTERS/

On a humid summer morning in Tirana, Albania, two veteran political adversaries stood, side-by-side, at the Palace of Congress, to explain the deal they’d reached to end the country’s electoral crisis. As governing Prime Minister Edi Rama and opposition party leader Lulzim Basha outlined the framework for a resolution, the two leaders shook hands.

Some of the media members and politicians present applauded. That applause was much deserved—because Albania averted a real political crisis through actual negotiation. In a region where personal animosity often clogs politics, Albania has shown itself willing to move forward.

Little known to the outside world, this small country of 2.8 million has been trapped in the throes of a serious electoral crisis since February. Albanians watched two political parties with a sustained, complicated and vicious rivalry, wage the same TV war which characterizes the prelude to many elections in South Eastern Europe.

For perhaps the first time since the fall of Communism in 1990, the threats and spats were forgotten. Albania—and the Balkans—watched two men put aside decades of animosity in favor of a sensible compromise.

Under the terms of a 20 point plan drafted by Chairman of the European Parliament’s Committee on Foreign Affairs David McAllister, Albania is proceeding towards elections on June 25 instead of June 18—guided by a charter that sets strong precedents to aid electoral transparency, in a country where vote-buying, boundary-swaps, graft and dubious recounts of ballots repeatedly hinder the hand-over of power. President Bujar Nishnani issued a decree to postpone the election by seven days, thereby allowing all political parties to participate.

Basha’s handshake with Rama was a small gesture—but the spirit of compromise shown by both men is in short supply across the Balkan Peninsula’s political landscape, where parliamentarians often revert to theatrical media appearances and direct insults when addressing their adversaries.

Albania’s Prime Minister Edi Rama speaks during an interview in Tirana, Albania June 13, 2017. REUTERS/

Now, as we move toward elections, the urgent reform that Albania needs will require not only gestures, but decisions. In spite of their differences, Basha and Rama showed this can be done.

So far, the Democratic Party’s core cause for protest has been high-level corruption, heightened cannabis cultivation and concerns about background screening of public officials. Screening must begin to weed out the convicted criminals who still hold power—and prove that no-one is beyond redress.

But, while the McAllister Plan seeks to address these issues of big politics—of institutional re-haul, and wide-scale monitoring—in order to serve this country properly, we must now focus our attention on the entrenched domestic problems that affect the day-to-day lives of ordinary Albanians.

According to data calculated by Instat Albania, the gross average monthly wage in 2016 was just 45,845 Lek—or €339.98. This compares to gross monthly salaries of €1063.00 in Croatia, €1069.00 in Greece, or €2033.00 in Italy during the same time frame.

It’s easy to understand why the young are migrating en masse, but the brain-drain we face is extremely troubling. The political deadlock may be broken, but we must show that democracy welcomes all participants—and that we will give voters something back. An economic plan that addresses root problems would be welcome. Foreign Direct Investment remains a priority—but this is an entirely abstract construct, until the policies enacted by our elected officials put more money in the average person’s pocket.

Albania’s opposition Democratic Party leader Lulzim Basha speaks to his supporters during an anti-government protest in front of the office of Albanian Prime Minister Edi Rama in Tirana, Albania, March 1, 2017. REUTERS/

Despite marginal improvements achieved by Edi Rama’s government, Albania is still a country where unemployment for those aged 15-29 stands at 28.9%. In comparison, only 6.7% of young people under 25 in Germany were unemployed in March 2017. Even accounting for economic instability in Greece and other southern European countries, the mean figure for youth unemployment across the 28 member countries in the first quarter of 2017 was 17.2%.

In these circumstances, it’s not difficult to see why Albania is facing mass migration to the European Union. Albania must sustain the spirit of cooperation and honesty that’s allowing the election to proceed on the 25 th of June by re-engaging an electorate that’s understandably disillusioned. The cost of filling the average family’s car or cupboard is steadily rising. Poor infrastructure means that electricity prices are astronomically high.

Politics in the Balkans needs a new narrative—where all political parties ditch brazenly macho performances on political talk-shows in favor of considered discussion, lasting agreements and hard facts.

To grow as a democracy, Albania must make democracy a lot less abstract.

*Rudina Hajdari is a politician affiliated with the Democratic Party of Albania. Her primary policy interest is human rights. Follow Rudina on Twitter @rudina_hajdari