• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

VINÇENC PRENNUSHI-POETI I PAHARRUAR ATDHETAR

April 29, 2016 by dgreca

JETA DHE VEPRA/

Me rastin e nëshkrimit nga Papa Françesku i dekretit me të cilin shpallen të Lum  Shërbëtori i Hyjit, Vinçenc Prennushi, i Urdhërit të Fretërve të Vegjël dhe 37 shokë martirë, të vrarë ndërmjet viteve 1945-1974, gjatë regjimit komunist./

Nga Agim Xh. Dëshnica/

Në librin ”Historia e Letërsisë Shqiptare”-1983, poeti Vinçenc Prenushi, i cili mbylli sytë si shenjt në hetusinë komuniste, përmendet  kalimthi vetëm me dy rreshta cinike: “Ndër vjershëtorët klerikalë dhe publicistët më agresivë ishte edhe Vinçenc  Prenushi, poet i dobët sentimental e fetar.” Sigurisht nga kritikë të atillë që ngrinin në qiell vjershat për dikatorët gjakatar e për bomba e flamuj të kuq,  nuk mund të shpresohej për vlerësimin  shkencor të poezive  me zanafillë qysh nga Naimi e Fishta.

Po kush qe ky poet, ”agresiv e sentimental”? Ky poet i frymëzuar, që i këndonte vështrimit të dashur të nënës, lirisë njerëzore, atdheut, kënaqësisë e larmisë së luleve, hijeshisë së pyjeve  dhe vezullimit të yjeve? Veçse, pa dashka të ashquajturit kritikë letrarë duke e cilësuar sentimental, këtë predikues mbresëlënës të besimit ndaj Zotit, thanë një të vërtetë, se çfarë duhet të ketë një poet: shpirtin e ndjeshëm, që nuk pajtohet me asnjë sjellje agresive. Vinçenc Prennushi, ky shërbëtor i Hyjit, me shkrime e ligjërata  edukoi ndër vite disa breza besimtarësh.

Çfarë veprash na la ky poet e atdhetar martir?

Vinçenc Prennushi njihet tashmë për një varg aftësish, poet lirik, shkrimtar, dramaturg, përkthyes, folklorist, publicist, filozof teolog e peshkop françeskan. Prennushi. u lind më 4 shtator 1885 në Shkodër. Mësimet e para i mori në vendlindje në shkollën françeskane dhe i vazhdoi në seminarin e Troshanit.  Më 1908 kreu studimet për teologji e filozofi në Insbruk të Austrisë dhe u shugurua meshtar i Urdhërit Françeskan me emrin At Vinçenci. Qysh në ato kohë u njoh me disa gjuhë dhe me kulturën europiane. sidomos atë gjermane. Pas pëfundimit të studimeve kthehet në atdhe dhe emrohet drejtor i Kolegjit Françeskan në Shkodër. Aty bashkëpunon me shkrime në revistën “Hylli i Dritës” dhe merr pjesë në themelimin e Komsisë Letrare Shqipe. Më 1911, boton në Sarajevë vëllimin “Kangë popullore gegnishte” -Veri, Kosovë, Shqipni e Mesme-. Më 1918, botoi “Fjala e Zotit” dhe “Grueja shqyptare”.  Qysh në moshë të re u shqua me poezitë e përkryera  lirike në vëllimin “Gjethe e lule”, botuar në viti 1921. Gjithkush teksa lexon këto poezi të krijuara thuajse njëqind vjet më parë, dëgjon kumbimin e shqipes së pastër  e të bukur,  melodi, sa të ëmbël po aq ritmike, të përshkuar nga një tis i këndshëm melakonie djaloshare kohësh romantike. Nga pena e Prennushit kanë dalë edhe krijimet “E tradhtuemja”, “Guri i mshehtë e fort i çmueshëm”, drama, “Prej robnie në liri” etj. Më 1924, si një nga veprimtarët në shërbim të demokracisë botoi broshurën, “Ndër lamijet e demokracisë së vërtetë”. Ndër përkthimet e Prennushit njihen romanet “Kuo Vadis” nga Henrik Sienkeviç, “Burgjet e mia” nga Silvio Peliko, “Fabiola” nga N. P. Uiseman. Gjithashtu ka përkthyer vepra nga Fridrik Vilhelm Veber, Fransua Rene Shatobrian, Aleksandër Manxoni, etj.  Në vitet 1921-1924, drejtoi revistën “Hylli i Dritës”,  gjithashtu të përkohëshmen “Zani i Shna Ndohut”.  Bashkëpunoi me gazetat “Posta e Shqipnisë” dhe “Ora e Maleve”. Me 26 libra teologjike për shërbesat fetare ai arriti të emërohej arkipeshkëv i Durrësi dhe i Tiranës.

Vinçenc Prennushi, është  nderuar  qysh në vitet e krjimtarisë nga poetë e shkrimtarë, si At Gjergj Fishta,  Ndre Mjeda, Faik Konica, Luigj Gurakuqi, Kristo Floqi, Marin Sirdani, Ernest Koliqi, Stefan Shundi; nga arbërshët Zef Skiroi e Gaetano Petrota; nga albanologët Maksimilian  Lambertz, Fulvio Kordigjano, etj. Sado në vitet e mohimit të vlerave kombëtare, u orvatën të zhvlerësonin veprën e tij, ai mbeti i paharruar. Pas shembjes së diktaturës komuniste, jeta  e vepra e tij  u njoh  më gjerë  e më thellë, nga shkrimet e një vargu të gjatë shkrimtarësh e dijetarës të kulturës, si Arshi Pipa, Pjetër Pepa, Aurel Plasari, Gjergj Zheji, Rudolf Marku.  Robert Elsie, etj.

Më 1941 Stefan Shundi shkruante : ”Prennushi njihet si kangatari i ambëlsisë dhe i melankolisë, e me të vërtetë ndër të gjitha poezitë e tija kumbuon nji jeh i kandshëm dhe nji ushtimë zynmnuese, në dashtë të këndojë atdhen e bukurit e tija, në dashtë të vargnojë mysteret e besimit…”

Arshi Pipa në kujtimet e veta na bën të ditur, se: “politika Imzotit nuk i pëlqente dhe ma shpesh kuvendojshim mbi gjana të tjera, mbi letërsi, mbi gjana të së kaluemes, mbi përvoja vetiake të ndryshme. Me të tjerët Imzoti ishte shumë i ndalun dhe çelte gojën për me dhanë ndonji këshillë, edhe atëherë kur ishte i pyetun, ose për me ngushëllue me fjalë të buta zemrat e vuejtuna të njerëzve. Fort rrallë tregonte ndonji ndodhi të jetës së vet, ndonji anekdotë ose nji fakt historik, dhe gadi gjithmonë me qëllim edukativ. Atëherë gjithë dhoma e vështronte në nji heshtje njimend fetare. Flitte thjeshtë, në mënyrë qi me e kuptue edhe fshatarët. Ndante me ma të vorfënt atë pak gjellë qi nji plakë e përshpirtshme i binte kur kishte. Rrinte, ndonjiherë me orë, në vendin e vet pa folë, me kqyrjen e tretun përtej dritares. Mbas gjasë atëherë lutej. Ishte i butë me shpirt të paqëm, thellë i devotshëm, i kushtuem kryekput misionit të vet kishtar, në kuadrin e të cilit dinte me pajtue, me nji urtësi te bindshme, dashunin e vet për Atdheun dhe shijen për letërsinë. Buzëqeshun në të folun, zemërgjanë ndër gjykime, i qetë e i sigurtë në besimin e vet të patrandshëm, por jo i mbyllun ndaj shekullit, madje fort i kuptueshëm për nevojat dhe të metat e njerëzve. Imzot Prennushi të bante shpejt për vete. Mbasi qemë afrue mjaft, un i lypa leje ta thirrsha Pater Vinçenc: titulli i françeskanit të dikurshëm më tingëllonte ma për zemër në ato kushte të trishtueshme, ku dallimet mes njerëzve nuk mund të ishin veçse të rendit moral. Dinjiteti kishtar i Vinçenc Prennushit, i kombinuem me vlerën e tij letrare dhe i kqyrun nën prizmën e atdhetarizmit shqiptar, i jep fytyrës së tij nji randësi madhore në radhët e përfaqësuesve të Kombit.”

Ndëshkimi mizor dhe rikthimi i shenjtë i poetit.

Më 1947, ky njeri i mirë e poet i paharruar dënohet me njëzet vjet burg, pa asnjë faj nga gjyqi komunist pa ligje, por pas torturash çnjerzore ndërroi jetë më 19 mars 1949. Veçse siç ndodh shpesh kohët ndryshuan dhe emri i tij u përmend përsëri  me zë më të lartë në tërë trojet shqiptare dhe jashtë tyre.  Më 8 maj të vitit 1993 u shpall “Martir i Demokracisë”. Lajmi ngazëllyes për firmosjen nga Papa Francesku i dekretit  me të cilin shpallen të Lum  Shërbëtori i Hyjit, Vinçenc Prennushi, i Urdhërit të Fretërve të Vegjël dhe 37 shokë martirë, të vrarë gjatë regjimit komunist eshtë një ngjarje e madhe historike, se veprat e tyre jetojnë  dhe i shërbejnë shoqërisë shqiptare dhe të vërtetës së munguar, duke hedhur poshtë tërë vendimet  e gjyqeve barbare dhe  qindra sajesa e kundërthënie të letërsisë  soc-realiste dhe historianëve me prirje të majta.

              Poezi e prozë  nga poeti  Vinçenc Prenushi.

Ndryshe nga çfarë shkruhet në librin “Historia e Letërsisë Shqiptar” 1983,  japim  nga ky poet lirik me kulturë të gjerë, vargje dhe prozë të një ndjesie e bukurie të rrallë në letërsinë shqiptarë. Ato zgjojnë ndjenjat e dlira njerëzore, krenarinë kombëtare, kujtimet për nënën,  ftojnë lexuesit në hijen e freskinë e pyllit, pranë lumit, të dëgjojnë zogjtë tek cicërojnë  dhe mbi Cukal  të sodisin yjet lart.

VINÇENC PRENNUSHI
NANA

M’i kande hyjt, qi ndrisin
Aq bukur atje n’qiell;
I due lulet e kandshme,
Kur njomshem çilin n’Priell.

Knaqem sa herë m’bjen zogun
Me e ndie pyllës tuj vallzue.
A i ve un veshin prronit,
Kah rrshet, tuj gurgullue.

Por lulet aq s’i due
S’i due aq hyjt vizluesa,
As m’knaqë blerimi i tokeve,
Me sa janë zogj kënduesa,

Sa m’knaqë perherë mue nana:
Virtytesh nji pasqyrë,
Nuk ka nevojë me m’folun,
Kam mjaft kur ajo më kqyrë.

 
KUQ E ZI  (28 nanduer)
Fishkllon veri, ushton duhija,
Bjeshkët për rreth mbushen me borë:
Por kjo stinë për ne â me orë,
Qysh se i lule me rrit desht:
Rriti lulen kuq e zi,
Qi â ma e bukra e ksajë Shqipni.

Ngjyra e sajë, njomsi prendvere,
Përtrin viset e Shqipnis;
Lule â kjo, lule lirike,
Qi ne nderën n’vend na e çon,
T’falem, lule kuq e zi,
Si ty s’rritë mâ kjo Shqipni.

Kuq si gjaku, si përhera
N’dej t’Shqiptarve idhtë pat vlue,
Zi si futa, qi pat mlue
Njat anmik qi me e njoft s’desht.
T’falem, lule kuq e zi,
S’t’ka kush, jo, posë ksajë Shqipni.

Ty t’bajnë burra nder lamije,
Vashvet parzmat jau stolise;
Je nderue nder kombe e fise,
Si dhanti e t’Naltit Zot.
Shejtë â lulja kuq e zi
E â ma e çmueshmja e ksajë Shqipni.

N’çdo kremtim, n’gzime kombtare
Mbledhë Shqiptari çetë mas çetë,
Gjallnim s’ka, nuk nep shej jete,
Kur ket lule ngjet s’e shef.
Rrnoftë, pra, lulja kuq e zi
Qi â ma e hiejshmja e ksajë Shqipni.

Rueje, pra, Shqipni fatlume,
Ket dhantin e t’Përgjithmonit,
Afer lterit, afer fronit,
Ndër dit‘ gzimit e n’mjerim,
Rueje lulen kuq e zi
Qi s’ka shoqen n’ket Shqipni.

 

 
USHTARI I VOGEL

Veshë e njeshë kshtu si ushtar,
Si ushtar e si Shqiptar,
Shpatë per bri e pushkë nder duer,
Me i rresht çmime në krahnuer,
M’ndieni, burra, n’po u tham:
Kqyrni se sa i bukur jam
A thue vjen per mue kurr ditë,
E kto armë, qi shof tuj ndritë.
Njekto armë, qi sot un bari,
T’i shti n’punë si i shtjen Shqiptari;
T’i shti n’punë per me qindrue
Per vend t’em, p’r Atdhe t’bekue?

T’ishem sot n’ushtri me tjerë,
Me korrë kishem nam e nderë;
Punë fort t’mdha kishem me krye,
Edhe anmiqt kishem me i thye:
Me qindresë e dalë-kadalë
General kishem me dalë.

General! s’a’ punë me luejtë:
Me ra n’luftë edhe me muejtë;
Me drejtue gjith at ushtri,
Veshë e njeshë per bukuri.
Por ç’dobi, se ndodha i vogel,
As s’di ç’ujë e ban ket gogel.

Njizet vjet kishem me dashtë,
E atëherë kend s’kishem me drashtë:
Me m’ndigiue kish’ gjith ushtrija;
Me m’permendë kish’ gjith Shqipnija;
N’luft un kish’ me ra si rrfe,
Gjall a dekë, veç per Atdhe.

Nji ditë baba bisedote
E ne djelmve kshtu na thote:
Për ke dekë bjen për atdhe,
Mos t’thonë diq, por t’thonë ka le.
Edhe unë pra, sado qi fmi,
Me dekë kishem per Shqipni.

Por ma parë un due me mujtë,
Due me i pa anmiqt të prujtë,
E: masi, me ndimë të Zotit,
T’siguroj tokët e Kastriotit,
Edhe anmiqt un do t’i fali,
Mjaft qi t’më thonë: Rrnoftë generali.

General! s’a’ punë me luejtë:
Me ra n’luftë edhe me muejtë,
Me drejtue gjith at ushtri;
Veshë e njeshë per bukuri.
Por ç’dobi se ndodha i vogel
e s’di ç’ujë e ban ket gogel.
 

 

PYLLI
Pylli asht si nji vegël muzikore e pamasë e gjethët e landët e tija, të mëdha e të vogla, me at rendimin e tyne të panjehun janë si fijet e njaj harpe, qi të prekuna porsa, losin menjiherë  e napin gjithfarë kumbimesh, prej ma të lehtave deri në ma të fuqishmet.

Kalon nji fllad e pylli fshan nepër gjethë qi dridhen. Ulen flatrat e erës e përkasin majet, përshkohen  nepër degë e të fshamet shëndrrohen në nji gjamë. Shton era, losin gjethët e lehtas edhe trupi i landëvet.  Pylli shungullon gjithkah e ndihet  nji zhurmë, si krizëm e largët e njaj lumi qi shkon qetsisht tue u dikue. Po era nuk ndalet e tue marrë  fuqi përherë ma të madhe, bashkohet me stuhi, e cila shpejt do të veten: nisë lufta e elementevet t’ajrit, men era, e nji trumbë e mnershme i mbulon landët deri në rrajë. Asht çasi ma i kobshëmi e pyllin e njofim n’atë kohë porsi nji përbindsh të vërtetë që na paraqet të tanë egërsimin e natyrës pse, si t’ishte në rrezik me u mekë prej nji pshtjellimi të jashtzakonshëm, trandet, përkulet fishkullon, vret me atë furi qi ka deti,  kur gjindet në tallaz.

Mnera qi të shtjen pylli kah vrret, furija me të cilën shpërvilet gjith ajo mblojë prej ere, ato degë qi hidhen e përdridhen, si krahët e njaj përbindshi qi asht kah mbaron, të lidhin, të pengojnë, të bajnë aq për vedi, sa mos me kenë njeriu  ma i zoti me mendue kurrgja tjetër. Natyrës për rreth i këputet zani e rrin tue u dridhë, gadi si të pritte me pa se si do të marrë fund ajo luftë elementesh. Kuj i shkon mendja n’ato çase te miqt e pyllit, te zogjt e malit?  Mshehë nën proje të ndonjij dege, ata struken, të tanë droje, as nuk u del ma kanga. Mbi ato maje n’atë kohë zotnon vetëm shtërgata, me ato gjamët e mnershme të vetat. Njaj qi përshkon me mend n’ato çase qetsin që pak parandej mbretnonte gjithkund nepër pyll, kur ushtojshin tjera zane, sa shndrimin kishte me vu re! Por, a nuk ndodhë të thesh krejt njashtu edhe për at pyll epshesh të mbrapshta, qi asht zemra e njeriut, kur ven para rryma e mnis, tue e ba me kalue prej dashtnije në smirë, prej qetsije në furi,  prej idylit në tragjedi?

Edhe ky pshtjellim pylli e ka bukurin e vet bukuri e vrashtë sa të thuesh, qi tue lanë njerin pezull në shpirt, në vend që me e qetsue e turbullon, e ban me dishrue që të mbarojë sa ma parë ajo poterë. E mbarimi vjen përnjimend e aq ma shpejt sa i ma i mnershëm të ket qenë pshtjellimi.

A nye i zymët resh shkon tue u shgatrrue, pran shiu, men era… Zogjt ndër degë, të siguruem, qesin prap kryet e nisin me vallzue. Mnija e furija mbaruen me njaq, e në pyll kthen edhe nji herë qetsija  e paqja.

 

* * *

E ç’farë paqe ndër dite të kthejllta!

Duhet me pa pyllin ndër orë të kullueta të mëngjesit, kur rrezet e para të diellit nisin me u përshkue nepër degë të shpeshta të landvet, njat herë kur pikat e vesës, shtri mbi gjethe vizlijnë si t’ishin gurë të çmueshëm;  e degë e trup e blerime të gjitha hapin gjithkah një erë balçmi, më nji që vala e kulluet e kronit  merr teposhtën tue gurgullue; gjithkund freski e hije të qeta, ku mjedrra  e erëkandshme, dredhëza e shijshme, përzi me lulet e shen Gjergjit e me sherbelë lidhin ma së miri me valle të gëzueshme të zogjve gjithfarësh.

Asht gjith nji symfoni, që t’i mbush ndiesit me nji gëzim të shëndoshët e të kulluet; që të balçmon shpirtin e të nep rasë me shijue njat poezi të hyjnueshme me të cilën natyra virgjin e pat gjithherë në zakon me u folë njerzvet. Symfoni jonesh të kandshme përnjiherë e të fuqishme, që marrin shkas nepër landë a por edhe fill prej landve të madhnueshme: ah, shpardhe, bung, hale, arrnë, tis, etj.

Këto janë ato landë që i bajnë hijet e Cukalit aq të pëlqyeshme e që kanë nji fuqi aq të bindueshme me ngreh zemrën e çdo shtegtari. Ai shtat i gjanë e i naltë, kapë e shtërngue për dhe a por për nji curr me rrajë të veta, kush e din se sa qinda vjetshe i ban me kenë ato landë kreshniket e pamujshme në luftim me erë. Njato landë, po thom, të cilat edhe mbasi t’i ket rrëxue spata, mund i shofim të nguluna në det mbi ndonji ani, ase kthye e ba rrema, kah i ndihmojnë voztarit me ça valët shkumbuese. Ato landë rreshtue aq shpesh mbi maje ase brijavet të malit, vendue në mes të grykavet t’ashpra, janë me trup të vetin mburojë e sigurtë për sa e sa krahina, tue ruejtë dhen, që mos të shkapërderdhet prej rrymës s’ujit, a por edhe tue kullue ajrin e tue i ba të shëndoshta viset të gjitha ku këto ngrehin shtatin e madhnueshëm të  vetin e hapen degësh.

 

Filed Under: ESSE Tagged With: Agim Xh Deshnica, atdhetar, poeti i paharuar, Vincenc Prenushi

Rama më i dobti në Europë-Kryeministrit të Shqipërisë i pëlqen të zërë faqet e para të gazetave

April 29, 2016 by dgreca

Kryeministri i Shqipërisë Edi Rama është renditur si lideri më i dobët dhe i parëndësishëm i Europës nga revista prestizogje Politico, e cila konsiderohet si organi mediatik më afër zërit të Bashkimit Europian. Në një artikull të titulluar “Matrica e pushtetit: të rendisësh liderat dhe ambasadorët e Europës”, revista e cilëson Ramën dhe ambasadoren shqiptare në BE, Suela Janina si dy zyrtarët më të parëndësishëm në Europë.

Kryeministrit të Shqipërisë i pëlqen të zërë faqet e para të gazetave botërore duke i dhënë këshilla deri dhe superfuqive botërore për sfidat dhe politikën ndërkombëtare. Nga deklaratat për Trump tek letra drejtuar ministrit britanik të drejtësisë Michael Gove, kreu i qeverisë shqiptare është përpjekur të gjejë hapësirë në mediat ndërkombëtare. Por europianët duket se e kanë tashmë një vlerësim për Ramën dhe këshillat e tij. Renditja është një suplakë e fortë për ambicien e vetëshpallur ndërkombëtare të Ramës.
Sipas Politico, renditja paraqet se cilat lidera kombëtar janë efektivë në kombinimin e forcave me ambasadorët e vendit të tyre në Bashkimin Europian për të siguruar pushtet dhe influencë brenda BE. Sipas kësaj renditje Edi Rama rezulton i fundit, madje më poshtë edhe se Gruevski, lideri autoritar i Maqedonisë i urryer në Europë.
Sipas revistës në vendin e parë, si udhëheqësja më e rëndësishme në Europë renditet Angela Merkel. Pas kancelares së fuqishme gjermane, në vendin e dytë vjen kryeministri britanik david Cameron dhe në vendin e tretë Francois Hollande.
Çfarë vlerësohet
Revista ka shpjeguar edhe metodologjinë sipas të cilës janë vlerësuar udhëheqësit e vendeve europiane. Sipas saj, renditja vlerëson një sërë aspektesh. Më konkretisht sipas Politico, për kryeministrat dhe presidentët matrica e saj u përgjigjet disa pyetjeve si:
A kanë një qeveri stabël? A e qeverisin vendin dhe a e përcaktojnë axhendën e tij politike?
Po kështu ajo përpiqet  ti përgjigjet pyetjeve nëse këta udhëheqës kanë një strategji koherente dhe nëse kanë pozita të forta negociuese në Europë./B.S/

Filed Under: Opinion Tagged With: faqet e para te gazetave, i pelqejne, NË EUROPË, Rama me i dobti

BERATI DHE TRIDHJETË E NJË APOSTUJT E TIJ

April 29, 2016 by dgreca

Tridhjetë e një ese/

 AMFITEATRI ANTIK NË BERAT – SHENJTORI I PARË/

Ese nga Xhevair Lleshi/

Ka ardhur koha e shenjtorëve të rinj. Vendimi u mor pasi qyteti i pa dy të rinj tek putheshin sy të gjithëve, sidomos nën qerpikët e Mangalemit, te shkallët e teatrit skenik në Berat. Vendim as i bujshëm dhe as i vështirë. Me sa duket i paskej ardhur ora. Edhe mjetet teknike me orë pune e kanë jetën. Kështu ky vend i pjerrët që mbartte mbi shpinë shtëpinë e kulturës, teatrin dhe estradën tani do të kthehet në një vend të shenjtë dhe do të shëtisë nëpër qytetin e lashtë si apostull, madje kështu si shenjtor do të jetë edhe në sytë e mijëra turistëve. Aty do të ngrihet një teatër antik, i jashtëzakonshëm. Prishja është vendosur kurse ndërtimi jo. Nuk di nëse u ha buza kulaç qeverisësve për një sipërmarrje të tillë, por që kinezët, njerëz që ndërtimin e kanë si filigran, pse të mos e bëjnë dhe amfiteatrin derisa do bëjnë ishullin, që mua personalisht nuk më pëlqen. Punë e madhe pse s’më pëlqen mua, por ama t’i pëlqente qytetit të shumëndritur, pikërisht ashtu si e quante Onufri i madh, ikona e ikonabërësve, në motin e tij të shqarthit. Do të jetë koha e spektakleve të bujshëm dhe e reklamave me amfiteatro të mermertë. I pëlqen edhe Tomorit t’i japë një dorë sepse gurët e tij të veçantë që kanë marrë prej koha udhët e botës, e pse të mos i shërbejnë kësaj ngrehine? Po le të shohim amfiteatrin antik të ri, amfiteatrin modern më të ri! Ai të lejon të punohet nën tokë, të krijon mundësi të fantazosh për një akustikë të jashtëzakonshme, të bën me shpresë dhe imagjinatë të skajshme që trupa nga e gjithë bota të vijnë për të luajtur në skenën e tij. Balet, cirk, koncert, dramë, tragjedi, variete, gjithfarëlloj! Amfiteatri i ri antik i Beratit të lë të shijosh Mangalemin, perlën ballkanike dhe evropiane, mesdhetare dhe botërore, pjesë e lagjeve të mbrojtura nga UNESKO, në të gjithë fushëpamjen, por me shpresën se autobusët dhe makinat nuk do lejohen të kalojnë sipër tij! Më e mira fare do të ishte një tunel që fillon te Kazermat e Zogut dhe del te kryqëzimi i rrugëve te shtëpia e dr. Llukës, aty ku dikur lavanteria e vetme lante njerëzit dhe rrobat e konvikteve, ushtarë dhe policëve, por jo rrobat e kalecëve. Një tunel metro, që sjell e merr qytetin dhe udhëtarët, ashtu sikundër rrezaton kulturën e re të harmonizuar me aq bryllësi me të vjetrën. Ëndrra në diell, thotë dikush. Jo, po ëndrra me TAP ! Po ku ka më të fisme se sa këto ëndrra që kush i sheh edhe ka të drejtë të këndellet pas tyre dhe, vetëkuptohet, s’ka pse të mos ua tregojë të tjerëve. E pra, kjo «ëndërr» e bukur le të bëhet pronë e të gjithëve. E di që askujt nuk i ka shkuar mendja për amfiteatrin e ri antik, e di sepse unë të paktën ia kam ndier lëngatën qytetit të madh teksa priste një ditë të lumtur dhe ky shenjtor do ta bekojë në jetë të jetëve, sepse aty pranë tij do të fillojë (përsëri ëndrra e madhe) të ndërtohet edhe Pazari i Misrit dhe Pazari i Gjalpit, Sahati i Vjetër, Shatërvani, dyqanet e mrekullueshme mesjetare, duke prishur (po nuk u prish asgjë nuk ndreqet!) pallatet katër, pesë e gjashtë katëshe të socializmit, të cilat janë ngritur në themelet e pazarit të Mesjetës, që përshkruajnë udhëtarët e mëdhenj, madje edhe Eqrem Bej Vlora në shënimet e tij «Nga Berati në Tomor». Hotele, kuzhina autentike, uji i shatërvaneve, gëlimi i zërave në Pazar, hapja dhe mbyllja e tij, ndërtesat e ulëta që nuk pengojnë fushëpamjen e magjisë «Mangalem», me një fushëpamje dhe elegance të pakrahasueshme. Madje edhe nga ai ishulli i piratëve në mes të Osumit. Dhe meqë shkak për shembjen e shtëpisë së kulturës, të teatrit dhe të estradës u bë çifti që po puthej pa pikën e turpit sy Mangalemit dhe shikuesve, i bie detyrë skulptorit të madh Nezir Ago që si bëri «Flautisten» të ngrejë edhe «Çiftin e dashuruar». A e merrni dot me mend se ç’pamje e lakmueshme e joshëse i paraqitet Mangalemit që do zgjohet dhe do ngryset nën ndriçimin e magjishëm duke përkëdhelur me sy këtë çift dhe vetë teatrin antik më të ri në botë.

Do të tunden mendjet njerëzore. Nuk e shtie dot në hatër se si nuk ia besojmë «Evropës Krijuese» ndërtimin e këtij projekti të madhërishëm, për ta zëvendësuar «Kullën e Babilonit» të vjetër sa një kohë çyryke, me një teatër të këtij lloji, rrethuar me trëndafila që të përfundojnë te shtëpia e Pashait, domethënë te pinjollët e rinj, ndonëse përgjysmë janë Vrionas, me shpresë se nuk do kthehen në vende ku shiten hamburger, apo të tjetërsohen në restorante të klasit të parë. Nga pjesa e sipërme e këtij amfiteatri do të duket sheshi me trëndafila i shkollës së Mangalemit, ndërtesa jugosllave e 1946ës, të ngritur me brohorima çlirimtare, paçka se shkatërroi pamjen e lagjes më të bukur në botë, të një qyteti antik. Aty ku do të jetë një shenjtor i ri, Pazari i Antikave! Më e bukur do të ishte që aty të ngrihej Kuvendi i Telelkave, një zgjatim i mbylljes së këndit nga Porta e Pashait dhe vija tjetër e shkallëve që të çojnë në Mangalem, aty ku Toshi (Kastriot Dervishi), të cilit si piktor i madh, edhe pse jeton në Montreal, nuk i ndahet shpirti nga Berati i tij, me hotel «Osumin» që «vringëllon» armët. Osumi do të jetë i ujit pa ujë dhe i shëtitjeve me rroba të kuqe e blu. Cirku pa u mbajtur në qiell do të dalë në rrugë. Klounë do të jenë oligarkët me Koço e kompani, pa Vipa në krahë, plot këngëtarë (do të vijë edhe Virgjini Mile me Hyrie Saraçin, Kujtim Babunjën apo ata që nuk jetojnë, se në vendet e shenjta vijnë edhe shpirtrat e atyre që kanë bërë emër të madh, nga Shyqyri Fuga e dhjetëra të tjerë, pa munguar edhe Zihni Berati; prezantues, regjisorë (bashkë me ta edhe Sheri Mita i paharruar, sundimtarë të «liqenit» të Oumit i cili për fat të keq do ta fshijë nga faqja e dheut (betonit, apo edhe gurit të skalitur, – kjo s’ka rëndësi), ishullin e Piratëve, nën hijen e malit të Goricës!… Shkrim­tarë, po edhe shkrimtarë do të ketë, pasi ata do të recitojnë vetë vargjet e tyre apo fragmentet e prozës në platenë e skenës së amfiteatrit magjik, mbase do të pinë një gotë verë «Çobo» apo «Luani», një teke raki «Skrapari» të qerasur në ndonjë mejhane aty pranë. Dikush më thoshte me të qeshur se aty do të ketë edhe boks dhe do të ringjallin Bujar Orizajn, mësuesin tim të fizkulturës në shkollën unike, pale që do rriheshin edhe me grushte, do të këndojnë ushtarakë të dalë në pension të parakohshëm, por ama të merituar, sepse në kohën e Hoxhës krenoheshim të paktën me fuqinë ushtarake, sa për emër ndoshta dhe sa për të kruar veshin prej antenave sogjetare të «ushtrisë sonë sypatrembur», aty do të shtrojmë pecetat primitive prej guri për të ngrënë drekën apo darkën në rrasa guri ndanë pluhurit të trotuarit që heq zvarrë këmbët e njerëzve të trazuar me energji të dystuar. Aty, or miq, shiten libra të vjetër, se kanë mbetur edhe ca libra të vjetër sa të ketë librari Avdyl Pilafi, me shakaxhinjtë e dovletit që qëndrojnë pranë Kuvendit të Telelkave. Sheri Mita më thoshte shpesh se mungonte edhe një Kuvend tjetër, ai i Ngjelkave, por kjo kishte të bënte më tepër me komedinë e tij të luajtur te «Migjeni». Mos harroni se buzë trotuarit të atyshëm do të tregtohen brava të shkulura nga shtëpitë e vyera të Mangalemit, madje do të shiten edhe shtëpitë, se tavanet i ka njoftuar Roland Gjoza që janë shitur prej kohe, pastaj e kanë radhën llambat ma gaz e me vajguri, apo llambat me energji diellore, sepse rreth e qark amfiteatrit do të jetë edhe harku i madh me panele diellore (që rrahin nga jugu i lavdishëm, me sytë nga Bilça e Droboniku!), do të shiten lugë, pirunë, piktura të Sotir Capos dhe miniatura bronzi të Dhimitër Budës, do të shiten e do të blihen arturina që do t’i ketë zili edhe antikuari më i madh në Bosfor, sepse antikat kanë ardhur me shumicë që andej, por jo si ato që kanë ardhur si skarcitete të shkëlqyera kohëve të reja. Aty do të zërë dora edhe ungjilloret e lakmueshme, se përndryshe pse do të kthehej në një vend të shenjtë? Aty do të jenë edhe shumë ikona madhështore, imitime, vogëlima nga më interesantet, se jo më kot thuhet se nga ferra e vogël del lepuri i madh. Të mjerët gjahtarë: a do të vijnë dot në amfiteatër, sigurisht jo për të gjuajtur, se këto kohë jemi në moratorium. Le t’u zërë dora të paktën librat që ka lënë pas Aleksudhi, ungjilloret e panumërta, në kërkim të botës së humbur me emrin Atlantidë dhe Pellazgjí, për të cilat rënkojnë edhe kohët moderne, modemet e gurit në Tomor. Aty do të jetë e shkruar mbi mermer lutësorja e madhe: «Ati ynë që je në qiell, bukën e përditshme falna sot…» E duam edhe këtë, sepse ndonjë poet i ri do ta shënojë në ballë të kohës, megjithëse poetët e rinj janë mjaft të drejtpërdrejtë, si të krimbur nga metafora e hallit.

Amfiteatri antik do ta ketë skenën poshtë, aty ku është rrafshi i shkallëve dhe harqet e shkallëve do të vihen radhë-radhë si një hapësirë që e ka mik të vjetër teatrin, kinemanë, rënduar e tallur nga gjuha e helmët e brezit të ri të shkrimtarëve të mbetur përgjysmë, të cilët vërtet vuajtën të tmerruar, rritur me çerdhe dhe edukuar pa kopsht, që s’kanë ditur kurrë se kur do të ishte koha për të shkruar, se çfarë do t’u shtrohej për darke në shtëpi, sepse s’guxonin të shtroheshin për dreka në Shtëpinë e Bardhë, apo në sallat e humbura të turizmit që gëlonte nga gjuhëlëpirja e spiunëve të flamosur. S’dinin kurrfarë gjëje spiunët veç t’u tregonin eprorëve të ushtarakëzuar dhe të vjedhur nga mendimet e torturuara, ndërsa llupnin festën e çlirimit e të pavarësisë, sepse vdisnin për hiçmosgjë, aty edhe për bukën me marmelatë molle apo fiku! Amfiteatri i ri antik i Beratit tonë ka për të xhiruar dokumentarë të Roland Gjozës, të Artan Minarollit, duke zhvilluar të folur skenik nga Foto Vongli e Liri Lushi, duke mbajtur kokën në tavanin qiellor Sokol Progni, Ilir Pipiria dhe Ardian Cerga, duke heshtur me vështrim të ngulmuar Uljana Protopapa. Këngët kini për t’i dëgjuar vetë. Dhimitër Dushi nuk mban inat me këngët, kurse Kozmai endet derë më derë me këngët e tij të mrekullueshme në mënyrë që t’i bëjë pronë të kësaj skene. Aty do të jenë të pranishëm heronjtë mitologjikë dhe do t’u ketë humbur vula heronjve të kohës sonë. Se kohët de­heroike vdesin për të dëgjuar legjenda e mitologji. Kult i ri ky! Sidoqoftë koha për t’u falur është aq pranë…

Do të shërbehet kafe dhe pije freskuese tek hollet anësore të Amfiteatrit tonë të ri dhe njëherit antik? Pamja do të jetë në Mangalemin lindor, xhaminë e Beqarëve, bregu i Osumit dhe, ah, këto pemët e larta! Na pengojnë! Na pengojnë të shohim mrekullinë e syve! E pse të mos i «edukojmë» pemët? Domethënë pse të mos i torturojmë, është fjala, se do t’i bëjmë cungje dhe degët anësore do t’i qethin kare, shkurt, siç kishte qejf t’i quante kur qeshte dr.Ymer Dishnica dhe Vehxhi Buharaja, duke u endur për të mësuar fjalë të reja nga fjalorët e vjetër nga gjuhët më të shkelura prej historisë dhe xhahilët e rinj pse jo. Aty, aty do të recitohen vargjet e urta të Sulejman Naibit dhe lirikat e Nezim Frakullës. Aty do të kenë edhe shenjat e pëllëmbëve të duarve njerëzit e shquar të qytetit, ashtu si aktorët në shëtitoren e bukur pranë tapetit të kuq në Kanë… Pra edhe vetë Kana do të jetë aty, bashkë me vendet ku lidhen fjalët, nën vështrimin e ngrohtë të «Çiftit të dashuruar» të Agos, jo të Ago Ymerit, as të Jagos siç do t’i thërriste me të qeshurën e ngrohtë e të zezë Roland Trebicka i madh, Cekja ynë i hollë dhe fin, vargëzimi i përkryer i Balil Gjinit që e mbulon duke hashëruar kohën e shkurtër të fjalëve të prera, apo duke shtrënguar dhëmbët me kudhrën e fjalës Simos Vrusho. Atëherë, miqtë e mi, kemi përse krenohemi me këtë magji të re, me këtë vend të shenjtëruar, përplot ikona dhe shenjtorë. Kjo kohë ka ardhur. Lum ata që e shohin…

Pimë një kafe më pas, pak më lart, aty ku dikur zhurmëronte Shkolla e Mangalemit, aty ku lodhej e çlodhej prej fjalëve në një ballkon të madh, në Selamllëk, si të qe fuajeja qiellore e muzeut të hapur, e tmerruar nga Kuvendi i Qelqët i Telelkave, ndërtuar me gurët e moçëm të Apolonisë, sjellë me mallkim dhe psherëtima të ënjtura qerreve të pritura keq dhe po aq të malulta. E në çast do dëgjohet ekspresi, pa ngritje ulje ashensorësh, por sigurisht nën madhërinë e hapave njerëzorë. Se këtij Amfiteatri nuk do t’i mungojnë statujat e vjetra (jo, jo ato të Apolonisë!) por njerëzit e vërtetë, kameramanët e televizioneve, fotoreporterë, gazetarë, shkrimtarë (ah, të uruarit, nuk i përfytyroj dot pa Llazar Verën!), paparacë, vajza të talentuara për modë dhe danc, futbollistë të mëdhenj endur nëpër botë, nëpunës të deputetëve, sekretare, këshilltarë presidentësh dhe kryeministrash, që natyrisht do të paguhen patjetër mirë po edhe nën dorë gjithashtu, sekrete që do të enden guximshëm nga Tabia (tjetër vend i shenjtë ky!) duke numëruar njerëz që hipin e zbresin nga ashensori që ngjitej me ngut prej Shën Mëhillit të vetmuar dhe që zotëron shënimin në një kënd vërtet të shenjtëruar (dy të tjera vende të shenjta), pastaj do të tregonin për homazhet në varrin e Babë Dudës, në Akropol, në Portën e Madhe, ku mbër­rinin gjithnjë vajza të reja, të çuditshme, që habitërisht reklamonin trupin në mënyrën më të paturpshme artistike. Eh, sikur të mos reklamonin intimo, këpucë, bizhu, orë, lodhje trupore dhe virgjëri të humbur (diçka që buron nga prehistoria, sidomos për një amfiteatër!) ku do të zbresin aktorë (po, po aktorë, që ecin nën hijen e dekorit të Agron Polovinës, sindozot njëherë e një kohë në skenografinë e Yzedin Shelegut! Ata që kishin emigruar prej kohësh dhe ishin kthyer përfundimisht në qytetin e zhurmshëm (sapo qenë futur në Kuvendin e Telelkave!) do të endnin një spe­ktakël të madh si në mëndafsh, sepse aty do të kalonte gazsjellësi TAP, ndoshta në tunelin paralel me atë të makinave, që ishte dhënë ndërkaq në buzë të shtrëngatës ekonomike. Kjo do të qe dita e fundit e hallit, se ne kështu e kemi: i numërojmë vitet sipas hallit, urisë dhe etjes, sajojmë gjysmë dite, gjysmë nate, gjysmë hënë e gjysmë diell dhe se pjesa më e madhe do të marrë rrogën për këtë sajim të vyshkur, ashtu si dhe do të marrin çmimet e Kultit të kulteve. Çmimet për herë parë në histori do të jepen në Amfiteatrin Antik më të ri në botë… Edhe në botën e artit. Libri i anekdotave të policëve në socializëm afishohet si ikonë në murin anësor të fuajesë së Amfiteatrit. Mos harroni se Bylisi e ka amfiteatrin e Vjetër. Edhe Apolonia. Do të ketë konkurrencë. Jo, mos u trembni, pa konkurrencë, sepse ky do të jetë amfiteatër ku do të luhen pjesë antike dhe moderne, kurse andej do të ketë vetëm sy dhe psherëtima vizitorësh dhe ndonjë gjarpër sa për të ngrirë gjakun e të tremburve…

Amfiteatri i ri antik do të jetojë në qiell të hapur, por fantazia e arkitektëve thotë se e sotmja di ta mbyllë kur duhet, mjaft që panelet diellore të prodhojnë energjinë e duhur, ndërsa paretet anësore zhurmërojnë si melodi pikante ngritjeje panelesh vertikalë dhe nga toka do të burojnë urat qiellore për ta mënjanuar lagien prej shiut të papritur dhe nga agjentët e tjerë atmosferikë. O të bëhet o të mos bëhet fare! Njerëzit do të çmenden nga kënaqësia. Tek e fundit lek i fukarasë do të jetë, se vetëm ai hidhet në tregun e zullumit, aty sy e vesh do të jenë lajkatarët e regjimit për të marrë ndonjë kockë… Në qiell do të fluturojë fama e këtij Amfiteatri. Bluja qiellore është e hatashme edhe për aktorët e këngëtarët. Nën dritën e kësaj bluje do të rënkojnë yjet, hapat e njerëzve, hallet e tyre, dëshpërimi njerëzor, uturima e lumit, gëzimi i bërë çakërrqejf pasi merr vesh se kinezët do të rivinin në punë kombinatin e tekstileve me mëndafsh! Mos more! Por rruga e mëndafshit nuk kalonte këtej. TAPi po, ai do të kalojë dhe bashkia do të përfitojë prej tij për të ndërtuar dy tunelet; një nën qafën e kalasë dhe tjetri nën Goricë. Dhe shëtitorja e qytetit muze do të formojë katrorin midis ishullit të Piratëve, dy urave (pasi edhe kjo tjetra të kthehej në një urë të dytë Gorice jo vetëm në shërbim të Ajkës dhe të dashnorëve që gjenin prehje në Parkun Natyror të Pishave (dikur, njëherë e një kohë të lisave që sulltani i preu me berat të veçantë për të ringritur katet e dyta të shtëpive prej guri tashmë me çatma, pas tërmetit të vitit famëkeq 1859 ! Edhe ndonjë shpendi që gjuhet, patjetër. Është fjala për shpendë të egër, bio, jo ata të rritur Brenda Natës, me OMGJ. Qorrsokaku i kohëve endet mbi amfiteatrin e ri…

Një hije rrëqethëse është mbërthyer në dysheme dhe në katakombet e amfiteatrit. Mund të presësh me orë të tëra për të parë bustet e aktorëve të mëdhenj: Sejfulla Myftari, Novruz Haznedari, Hysen Duro, Moisi Baballëku, Xheni Kadëna, Pavlina Roço, Ylli Mestani, Pranvera Veizi… Doni më të tjerë? Po mirë merrni edhe kompozitorë nga Sotir Konçi te Valentin Veizi. Ka pasur dhe do të ketë kalimtarë, patjetër. Por vlera është tek e qeshura. Mund të rrish aty me orë të tëra dhe katakombet e amfiteatrit nuk kanë të mbaruar. Shkrimtarë të vrenjtur, dramaturgë të lodhur nga epshi, kryqëzime duarsh si rrjetë merimangash, vesë përmbi trëndafila dhe pranë vargjeve Hysni Milloshi, Agim Mehqemeja duke mbledhur vargjet e këngëve popullore beratase, Ajet Nallbani, si të ketë ngritur një Atelje të re mbledh dokumentarë ditarësh historikë, etimologji dhe histori datash pa fund, duke ndenjur nën hijen e fjalëve dhe të dokumenteve, shumë të tjerë zbrazin thesarë kulture mbi internet dhe fb dhe gjuajnë shtriga e shtriganë paralajmërues fatkeqësish, plot e përplot fytyra të vrenjtura, hallexhinj të zemëruar, të pakënaqur të rastit, të dehur irrituar keq, gazmorë të paepur sikur t’ia kishin hedhur rastit të paraqitur. Të gjithë janë dhe bëhen operatorë, duke dihatur katakombeve që ngjan se po zbresin nga Kalaja për të mbushur ujë në Osum, nëpër kanalin e mbuluar, që shpejt mund të bëhet labirint elektrik për t’u ngjitur si vetëtimë në burgun e Kalasë, nën kafazin me hekura që zënë frymën e qiellit, por që me shkallë të ildisura rrethore të nxjerrin në sheshin e vendin ku ka fjetur për një kohë të gjatë në një gjumë të madh eshtëror Babë Duda i madh. Ti, vizitor, apo hallexhi, fshin ballin nga kënaqësia e çoroditur, sigurisht me shami të bardhë si bora. Dhe e qeshura të përfshin nga malli për të parë sa më shpejt Akropolin, tjetër vend i shenjtë, sternat, dyqanet dhe sheshin e mbushur me bar e guriçka: vend për të lozur si të vjetrit e dikurshëm që do të jenë edhe të ardhshmit e përndritur. Vend i shenjtë edhe «treni elektrik» i kanalit që zbret në Osum. Më kot zbulon dashurinë e humbur: të kanë parë prej kohe të gjithë!

Amfiteatri i ri antik i Beratit, ngritur në rrënojat e shtëpisë së kulturës, teatrit dhe estradës, mban në dorë një shkresë ku duhet vetëm një firmë. Ka afër arkitektë-këshilltarë që e kuptojnë hijen e shkathtësisë së artit dhe të fjalës, të mendimit dhe të lutjes për të shenjtëruar një vend të ri. Po edhe kryeministër me profesion artist ka. Po ndërkaq është vënë në rrugë qiellore dhe prej kësaj mund të acarohet e gjithë bota. Ç’bëhet, more, aman! Nuk jam unë që e prish ishullin e Piratëve, përkundrazi unë buroj nga nëndheu dhe sytë i kam në qiell, por do t’ju kërkoja me zell të tepruar: mos e humbni kot këtë vend! Dhe mos harroni: lulishtja do vetëm pemë dekorative, vepra arti, trëndafila, shumë lule, lule pa fund që asgjë të mos e pengojë të shijuarit e Mangalemit, perlë që humbet edhe për mua, për amfiteatrin pra! Vdes për këtë spektakël, që përditë të lë një kumt, një pranverë që ikën e një që vjen, që t’i përndrit dritaret e panumërta dhe muret e Kalasë me të qeshurën dhe këngën, duke e bërë të besueshme jetën, të ardhmen, spektaklet që të jehojnë më fort. Aty do të na bëjnë për të qe­shur e për të qarë, aty do të tronditet me shakullimë ndoshta edhe banaliteti që sikur na ka birë në gjak…

Mirëmbrëma qytetarë! Mendoj se bëra mirë që erdha!

Ky zë i lartë shfaqet si shenjtor dhe apostull. Një mrekulli. Ai që e bën nuk vdes kurrë…

 

 

 

Filed Under: ESSE Tagged With: – SHENJTORI I PARË, AMFITEATRI ANTIK NË BERAT, Xhevair Lleshi

PANDËSHKUESHMËRIA DHE HIPOKRIZIA POLITIKE NDAJ KRIMEVE TË KOMUNIZMIT

April 29, 2016 by dgreca

Nga Frank Shkreli/

Radio Vatikani njoftoi dje se Papa Françesku ka autorizuar botimin e dekretit përmes të cilit shpalli të “Lum  Shërbëtorin i Hyjit, Vinçenc Prenushin, i Urdhërit të Fretërve të Vegjël dhe 37 shokë martirë, të vrarë ndërmjet viteve 1945-1974, gjatë regjimit komunist”.  Radio Vatikani e cilëson 27 prillin, 2016 si një, “Ditë e shënuar për Kishën dhe për mbarë popullin. 38 martirët e parë shqiptarë, vrarë gjatë komunizmit, ndërmjet viteve 1945-1974, për të cilët prej vitesh ishte hapur çështja e kanonizimit kishtar, tani njihen nga Papa dhe Selia e Shenjtë të Lum”.  

Listës së martirëve shqiptarë të vrarë nga regjimi komunist i Enver Hoxhës dhe tani të shpallur të Lum nga Papa Françesku, i prinë emri i Imzot Vinçenc Prenushit, dinjiteti kishtar i të cilit, “I kombinuem me vlerën e tij letrare dhe i kqyrun nën prizmën e patriotizmës Shqiptare i jep fëtyrës së tij nji randësi madhore në radhët e përfaqsuesve të Kombit”, shkruante Profesor Dr. Arshi Pipa, një bashkvuajtës i Imzot Prenushit në burgun e Durrësit. 

Të shpejta ishin edhe reagimet e udhëheqsve të lartë të politikës shqiptare ndaj njoftimit të Vatikanit, ndërkohë që në përgjithësi e vlerësuan vendimin e Papës për të dekretuar martirizimin e klerikëve të Kishës Katolike Shqiptare të vrarë nga komunizmi, si  “një krenari kombëtare për shqiptarët”.  Një tjetër e cilësoi këtë ditë si “një ditë historike për mbarë kombin shqiptar” dhe dekreti i Papa Françeskut u karaketerizua nga një tjetër si një, “vendosje e një drejtësie të shumëpritur për vuajtjet e klerikëve dhe për torturat që ata kaluan në ferrin komunist”.  

Krenari kombëtare për shqiptarët, ditë historike për mbarë kombin shqiptar dhe vendosje më në fund e një drejtësie të shumë pritur për klerikët e vuajtur e të vrarë të komunizmit!  Kjo është përmbledhja e reagimeve të klasës politike shqiptare që kam parë deri tani në lidhje me njoftimin e djeshëm nga Vatikani.  Shumë bukur.  Këto reagime ndaj vendimit të Vatikanit do të ishin krejt normale, të mirëpritura dhe të natyrshme për përfaqsuesit politikë të një shteti siç është Shqipëria, nëqoftse gjatë 25-viteve të fundit do të kishin bërë atë që kanë bërë të gjitha ish-shtetet komuniste të Europës Lindore, duke njohur dhe duke denoncuar zyrtarisht krimet e diktaturës komuniste. Por jo, Shqipçëria nuk e ka bërë një gjë të tillë,

Duke i shpallë të Lum klerikët e Kishës Katolike Shqiptare, Vatikani shpalosi edhe njëherë para botës vuajtjet dhe vrasjet e këtyre 38-viktimave nga regjimi komunist enverist.  Por është vet Shqipëria ajo që në mënyrëne vet duhet të kujtojë zyrtartarisht mijëra viktima të tjera të komunizmit, nga të gjitha profesionet dhe nga të gjitha shtresat e shoqërisë shqiptare.  Kjo nuk është detyrë e Vatikanit, por  ashtu siç kanë bërë  edhe vende të tjera europiane, mund dhe duhet t’a bëj vetëm qeveria dhe shteti shqiptar, në përputhje me rezolutat e Këshillit të Europës dhe të Bashkimit Europian, të cilit Shqipëria dëshiron t’i bashkohet, rezoluta të cilat bëjnë thirrje për dënimin e ish-regjimeve komuniste dhe për rivlersimin e historisë së komunizmit.   Për më tepër, anë e mbanë Europës, vendet ish-komuniste kanë caktuar data të veçanta vjetore për të kujtuar viktimat e komunizmit dhe jo vetëm në Europë por edhe në Amerikë dhe Kanada janë ndërtuar monumente në kujtim të tyre.   Ndërsa Shqipëria jonë si asnjë vend tjetër, 25-vjet pas shembjes së komunizmit, jo vetëm që nuk ka bërë asgjë për të ndëshkuar krimet e komunizmit, por ka propozuar nene kushtetuese për ndalimin përgjithmonë të hetimeve të këtyre të krimeve të komunizmit.

Si rrjedhim, reagimet e politikanëve shqiptarë ndaj vendimit të Papës për të shpallur të Lum klerikët shqiptarë, nëqoftse asgjë tjetër, atëherë venë në dukje përsëri, siç ka ndodhur shpesh gjatë këtij çerek shekulli post-komunizëm në Shqipëri se dallimet — midis qëndrimeve të klasës politike shqiptare të pas 1990-ës me botën tjetër të qytetëruar, përsa i përket krimeve të komunizmit – janë ndryshime të një rendi të lartë moral, politik dhe juridik, që duket se janë të papajtueshme.

Në njërën prej reagimeve nga Tirana thuhet se me njohjen nga Vatikani të këtyre viktimave të komunizmit në Shqipëri, më në fund, drejtësia e shumë pritur ndaj tyre u rivendos.  Po nga kush u rievndos, nga Vatikani?!  Vatikani nuk ka mundësi as jurisdikcion politik as juridik që të “rivendosë” drejtësinë ndaj viktimave të komunizmit në Shqipëri.  Vatikani bëri atë që i takon për klerikët katolikë, por Papa Françesku nuk mund të merret me pandëshkueshmërinë dhe me vendosjen e drejtësisë për krimet e regjimit të Enver Hoxhës.

Këto viktima kanë qenë shqiptarë, përfaqsues të tre besimeve në Shqipëri, nga të gjitha udhët e jetës, viktima të një regjimi barbar shqiptar.   Është detyra e juaj të nderuar politikanë shqiptarë që jo vetëm për hir të historisë, por edhe të përgjegjësisë morale personale tuajen dhe të moralit njerëzor në përgjithësi, të rivendosni drejtësinë ndaj këtyre viktimave dhe të denonconi dhe të ndëshkoni njëherë e mirë krimet e komunizmit.  Të njihni dhe të kujtoni vuajtjet dhe viktimat e shumëta të atij regjimi, ashtu siç kanë bërë vendet ish-komuniste anë e mbanë Europës.  Krimet shtetërore nevojitin një ndëshkim dhe drejtësi shtetërore!

Por jo, arroganca dhe hipokrizia politike dhe morale e kësaj klase politike që udhëheq Shqipërinë nuk pushon kurrë të habisë, ndërkohë që arrijti kulmin kohët e fundit.  Në vend që të denoncojë zyrtarisht krimet e komunizmit ashtu siç kanë bërë vendet ish-komuniste në Europë – qeveria shqiptare si pjesë e reformës në drejtësi, propozoi pak kohë më parë, miratimin e një neni kushtetues i cili do të ndalonte përgjithmonë hetimin e krimeve të   regjimit komunist diktatorial të Enver Hoxhës.  Një përçudnim i vërtetë i fjalës “reformë” në drejtësi!  Unë nuk e kam të qartë se për çfarë krenarie kombëtare, ose për cilën ditë historike u shprehën pardje udhëheqës dhe ish-udhëheqës shqiptarë.

Kjo tregon se historia e pandëshkueshmërisë juridike dhe politike ndaj krimeve të komunizmit dhe jo vetëm, vazhdon në Shqipëri ashtu siç vazhdon edhe hipokrizia politike, kur vjen fjala për këtë periudhë të errët të kombit shqiptar.  Të gjithë viktimat e komunizmit – të gjallë e të vdekur në Shqipëri – për 25 vjetë tani presin gjithnjë që ndaj tyre të rivendoset drejtësia — jo nga Vatikani, megjithëse Papa Françesku e bëri atë që i takon me rastin e 38-viktimave të komunizmit — por presin që një gjë të tillë ta bëjë qeveria dhe shteti shqiptar.  Udhëheqsit shqiptarë të këtij çerek shekulli nuk ishin në të njëjtën faqe të historisë me pjesën tjetër të Europës dhe nuk e kutpuan ose nuk deshën ta kuptonin kurrë se, “Çdo viktimë e cilit do regjim totalitar qoftë, ka të njëjtin dinjitet njerëzor dhe si e tillë meriton prej nesh drejtësi, kujtesë dhe njohje të vuajtjeve të tyre”, siç është shprehur Komisionerja për Drejtësi e Bashkimit Europian, Viviane Reding.

Ndëshkimi i krimeve të komunizmit në Shqipëri është pra përgjegjësi politike dhe detyrim moral i pozitës dhe opozitës së sotëme dhe të djeshme politike shqiptare ndaj të gjitha viktimave të komunizmit të regjimit të Enver Hoxhës.  Vetëm atëherë udhëheqsit  aktual të politikës shqiptare, me të drejtë,  do të mund të shpreheshin për një “krenari kombëtare për shqiptarët”, për një “ditë historike për mbarë kombin shqiptar” dhe për “një  vendosje më në fund të një drejtësie të shumëpritur”, për të gjitha viktimat e komunizmit në Shqipëri.  Mijëra viktima të komunizmit shqiptar – të gjallë e të vdekur – e presin këtë ditë kur ju, zyrtarisht, do të keni kurajon morale dhe përgjegjësinë politike të ndëshkoni krimet e komunizmit dhe të kujtoni viktmat e  komunizmit. Ajo do të jetë   me të vërtetë një ditë krenarie kombëtare për shqiptarët dhe ditë historike për mbarë kombin shqiptar dhe ditë drejtësie e shumë pritur për të gjitha viktimat e regjimit enverist.  Me njoftimin e vet, Vatikani e bëri 27 prillin 2016 një ditë të shënuar në historinë e Kishës dhe të popullit shqiptar.  Presim që edhe ju të shpallni ditën historike të krenarisë kombëtare, kur Shqipëria zyrtarisht do të ndëshkojë, të denoncojë dhe të rivlersojë një ndër kapitujt më të errët të historisë së saj.  Ky do të ishte nderimi më i madh që ju mund t’i bëni vetes suaj dhe njëkohsisht edhe viktimave të sshumëta të komunizmit në Shqipëri.

Filed Under: Analiza Tagged With: Frank Shkrela, KRIMEVE TË KOMUNIZMIT, ndaj, PANDËSHKUESHMËRIA DHE HIPOKRIZIA, politike

Nderim Gruas!

April 29, 2016 by dgreca

Nderim Gruas! Nderim Ema Andreas! Poshtë errësira dhe obskurantizmi!/

Nga Elida Buçpapaj/

Nderim Gruas! Kështu e titullon poezinë e tij Friedrich Schiller. Honor to woman! – Würde der Frauen ! Dhe vazhdon në vargjet e pastajme. “Gruas i është caktuar ta kthejë në kopsht tokën duke e mbjellë me trëndafilët e parajsës!”

Me shumë të drejtë Maya Angelou do të krenohej në emrin e të gjithave grave duke deklaruar “jam një grua e hatashme”.  Ashtu si e ka sanksionuar në vargjet e tij Tagora “Oh grua, ju jeni kryevepër e Perëndisë, por edhe e burrave, sepse këta janë bërë nga bukuria e zemrave tuaja”. Kur një grua ishte duke e pritur Walt Whitman, “botës nuk i mungonte më asgjë, sepse ajo i ka të gjitha” Ndërsa Robert Browning do të zbulonte se tek fjala e gruas është vetë dashuria.

Siç e shihni, ju përmenda vetëm vargje poetësh. Dedikuar gruas! Edhe gruas shqiptare! Dmth edhe Ema Andreas!

Nderim gruas, këtë varg në imperativ të Schillerit po ua dërgoj atyre burrave shqiptarë që fyejnë gratë shqiptare! Të veshur me kostume të pushtetit apo të futur nën këllëfin e pushtetit!

Kushdo qofshin, kush i fyen gratë kthehet automatikisht në anonimat.

Se ne gratë jemi të dërguarat e Zotit në tokë, jemi nënat, vajzat, gjyshet, bashkëshortet, motrat që dimë të japim vetëm dashuri!

Në Shqipëri gratë ose i vrasin barbarisht, ad literam ose i vrasin me fjalë!

Si në mesjetë, si në kohën e inkuizicionit!

Ema Andrea reagoi emocionalisht, në emrin e të gjitha grave shqiptare që kanë përjetuar 1997, që kanë përjetuar atë tmerr kur jeta e fëmijëve të tyre ishte në rrezik!

Ema Andreas iu duk me të drejtë fashiste deklarata e Berishës, kur ai tha se populli duhet të armatoset !

Ema Andrea ka të drejtë të shprehë mendimin e saj! Pushtetarët kanë për detyrë të respektojnë kushtetutën e vendit, ku thuhet se fjala e lirë është e garantuar me ligj!

Pa mendoni se sa i dëgjon populli gjepurat e politikanëve shqiptarë në Kuvendin e Shqipërisë, me sa durim, me shpresë se më në fund këtyre do t’u vijë mendja dhe do t’i thërrasin arsyes. I keni dëgjuar se si e shajnë njeri tjetrin, me një fjalor rrugësh. Populli i dëgjon të gjitha marrëzitë e pushtetarëve, sepse në çdo kanal të televizioneve të Shqipërisë, ata janë live natë e ditë. Ema Andrea nuk e shprehu mendimin e saj nëpër televizionet, sepse aty ajo nuk lejohet! Ema Andrea e shprehu mendimin e saj në Facebook!

Do ta censurojnë edhe Facebook-un pushtetarët  shqiptarë !

Ema Andrea është grua dhe aktore që shprehu mendimin e saj. Berisha kërkoi të armatoset populli, Ema Andrea tha se ky qendrim është fashist!

Reagimi berishian ishte agresiv ndaj Ema Andreas. Agresiv ishte Berisha edhe ndaj gazetares të Oranews. Gazetaren e Oranews e akuzoi si “zëdhënësen e Shullazit”.

Kush nuk pranon mendimet e Berishës duhet të jetë ose me Shullazin ose me Edi Ramën, ose kurtizane!

Po kjo logjikë është barbare!

Ti thuash një gruaje kurtizane, qoftë edhe kurtizane është barbare!

Por Ema Andrea ka emrin, identitetin që e ka krijuar me punën e saj. Ema Andrea nuk është as e bija e pushtetit, as gruaja e pushtetarëve, është bijë e popullit që çdo gjë e ka arritur me djersë e mund dhe natyrisht  ka të drejtën të shprehë mendimin,  sepse në Shqipëri gjithçka është në degradë, mjafton të shihni se si vriten gratë shqiptare nga kriminelë që bëhen trima sepse dëgjojnë e shohin se si shahen dhe si trajtohen gratë në Shqipëri nga pushteti!

Shikoni se sa deputetë të PD i kanë lënë gratë e tyre dhe janë martuar për të dytën herë. Prandaj duke mos pasur moral ata s’kanë të drejtë të bëjnë moral. Aq më tepër kur janë përgjegjës për diskriminimin që u bëhet grave shqiptare, sepse është i pari pushteti politik që i fyen dhe mban qendrim mizogon, kur gratë mbajnë qendrime të ndryshme nga pushteti.

Disa ditë më parë Berisha i doli në mbrojtje Ilva Tares, të cilën e talli Edi Rama. Berisha ishte hipokrit dhe recidiv, sepse e kopjoi edhe më keq Edi Ramën duke e fyer Ema Andrean, ashtu si dikur kishte fyer ish-prokuroren e përgjithëshme, pasi politika shqiptare ka një mendësi staliniste, pasi kur nuk je me ta, duhet të jesh patjetër me kundërshtarët e tyre!

Kjo mendësi është mjerane dhe dritëshkurtër.

Gruaja vetë është drita po të citoja prapë një varg të Robert Browning! Gruaja është vetë jeta, sepse ajo e lind jetën që vjen, gruaja e lind të ardhmen.

Të fyesh një grua, do të thotë të jesh errërira, obskuriteti, obskurantizmi vetë!

Popullit shqiptar i duhet dritë, ai kërkon civilizimim dhe civilizimi fillon duke nderuar gruan!

Si thotë Schilleri!

Nderim gruas!

Nderim Ema Endreas!

Nderim të gjitha grave shqiptare!

Filed Under: Opinion Tagged With: Elida Buçpapaj, Ema Andreas!, Nderim Gruas! Nderim, Poshtë errësira

  • « Previous Page
  • 1
  • …
  • 2860
  • 2861
  • 2862
  • 2863
  • 2864
  • …
  • 5724
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • NDAA i SHBA-së dhe pozicioni i Kosovës në arkitekturën e sigurisë
  • Alis Kallaçi do të çojë zërin dhe dhimbjen e “Nân”-s shqiptare në Eurovision Song
  • Garë për pushtet…
  • Njëqind vjet vetmi!
  • “Shënime për historinë antike të shqiptarëve”*
  • Si funksionon sistemi juridik në Shqipëri dhe pse ai ka nevojë për korrigjim?
  • Emisionet postare festive të fundvitit në Kosovë
  • JAKOBSTADS TIDNING (1939) / MBRETI ZOG, SHUMË BUJAR ME BAKSHISHE. — EMRI I TIJ NUK DO TË HARROHET KAQ SHPEJT NGA PRONARËT DHE PERSONELI I HOTELEVE NË VARSHAVË.
  • HAFIZ SHERIF LANGU, DELEGATI I PAVARËSISË TË CILIT IU MOHUA KONTRIBUTI PËR 50 VJET ME RRADHË, KLERIKU DHE VEPRIMTARI I SHQUAR I ÇËSHTJES KOMBËTARE
  • RIPUSHTIMI I KOSOVËS – KUVENDI I PRIZRENIT 1945
  • Nikola Tesla, gjeniu që u fiksua pas pëllumbave dhe u dashurua me njërin prej tyre
  • Bahamas njeh Kosovën!
  • Legjenda e portës shkodrane, Paulin Ndoja (19 dhjetor 1945 – 16 prill 2025) do të mbushte sot 80 vjeç
  • “Roli dhe kontributi i diplomacisë shqiptare në Maqedoninë e Veriut nga pavarësia deri sot”
  • Marie Shllaku, kur një jetë e re u shndërrua në përjetësi kombëtare

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT