Dr. Islam LAUKA-
Ish ambasador i Shqipërisë në Kosovë/
Ditët e fundit, bie në sy aktivizimi gjithnjë e më intensiv i Ministrit të Jashtëm të Rusisë, Sergei Lavrov, në çështjet ballkanike, në mënyrë të veçantë, në ngjarjet në Maqedoni. Gjatë vizitave të tij në Beograd e Bruksel, në deklaratat për shtyp apo intervistat në gazetat serbe e ruse, Lavrovi u ka kushtuar vëmendje të madhe, “pikërisht” këtyre ngjarjeve.
Pas aneksimit të Krimesë dhe ndërhyrjes ruse në Ukrainë, shumë politologë, por edhe udhëheqës të lartë shtetërorë, kryesisht perëndimorë, midis tyre, kancelarja gjermane, Angela Merkel, parashikuan rritjen e aktivizimit rus në Ballkan, por jo në këto përmasa dhe intensitet që po shfaqet këto ditë.
Dëshmi e këtij aktivizimi është fjalimi i Ministrit Lavrov në Kuvendin Federal të Rusisë, mbajtur më 20 Maj 2015. Dy ishin çështjet themelore që ai trajtoi: situata në Ukrainë dhe ngjarjet në Maqedoni.
Për çështjen e parë, pasi përsëriti tezat e njohura se kriza në Ukrainë erdhi si pasojë e mbështetjes së grushtit të shtetit nga jashtë, kryesisht, nga BE-ja dhe SHBA-të, Lavrovi theksoi me forcë se, tani, për Moskën ka rëndësi vendimtare realizimi i të gjitha kushteve të Marrëveshjes së Minsk-ut, nënshkruar me 12 Shkurt 2015, por sidomos, realizimi i proçesit politik, përcaktimi i statusit të veçantë të Republikës Popullore te Donjeck-ut dhe Republikës Popullore të Llugansk-ut dhe fiksimit të ketij statusi të veçantë në kushtetutën e Ukrainës. Gjithashtu, ai foli edhe për nevojën e decentralizimit në të gjithë territorin e Ukrainës. Po te çkodohen termat e Lavrovit për “statuse të veçanta” të republikave të vetëshpallura në Ukrainen Lindore, do të rezultojë se, në fazën aktuale ai kërkon, hiç më pak se federalizimin (apo konfederalizmin) e Ukrainës, duke lënë të hapur mundësinë që, ne perspektivë, në bazë të skenareve rusë të zbatuar, më pare, në vende të tjera të hapësirës ish sovjetike, republikat e vetëshpallura të shkëputen përfundimisht si subjekte të pavarura, apo të përfshihen në përbërje të Federatës Ruse, nëpërmjet “shprehjes së lirë” të vullnetit të tyre në referendume, të frymëzuara, të organizuara dhe të financuara nga Moska.
Lidhur me ngjarjet në Maqedoni, Ministri Lavrov deklaroi se, ashtu si në Ukrainë, “edhe ato drejtohen nga jashtë”, në mënyrë brutale, se Kryeministri Gruevski po akuzohet dhe fajësohet për shumë gjëra, por se pas këtyre akuzave fshihet dëshira e Perëndimit për të ushtruar presion ndaj ti,j për shkak të refuzimit që t’iu bashkohet sanksioneve kundër Rusisë, për mbështetjen që i pati dhënë “Rrjedhës së Jugut” dhe atë që po u jep aktualisht projekteve të tjera ruse për furnizimin me gaz të Europës Juglindore. Pasi evokoi ngjarjet e vitit 2001 në Maqedoni, duke i klasifikuar ato si shprehje të konfliktit midis sllavëve dhe shqiptarëve, Lavrovi jep alarmin se “është shumë brengosëse dhe e rrezikshme që për minimin e qeverisë së Nikolla Gruevskit po përpiqen të shfrytëzojnë faktorin shqiptar” dhe se po hidhen në treg teza për “federalizimin” apo “konfederalizimin” e Maqedonsë, deri edhe për ndarjen e saj midis Bullgarisë dhe Shqiperisë. Në këtë kontekst, kryediplomati rus nuk harroi të vërë në dukje rolin “negativ” të Tiranës zyrtare me parullat, siç thotë ai, “për Shqipërinë e Madhe” dhe “instruksionet” që u jep udhëheqësve shqiptarë të Maqedonisë.
Një krahasim i thjeshtë i qëndrimeve të Lavrovit për ngjarjet në Ukrainë dhe Maqedoni, të çon në mendimin se qasja e tij, jo vetëm që nuk merr në konsideratë faktet në terren, por edhe se është, fund e krye, hipokrite. Injorimi i fakteve ka të bëjë me atë që i fut në një thes zhvillimet në Ukrainë dhe ato në Maqedoni. Siç dihet, kriza ukrainase erdhi, kryesisht, si pasojë e ndërhyrjes në punët e saj të brendshmë të vetë Rusisë fqinje, aneksimit të Krimesë dhe ndihmës së gjithanshme të Moskës për forcat separatiste në pjesën lindore të vendit.
Ngjarjet në Maqedoni kanë natyrë krejt tjetër, ato janë shprehje e konfliktit të mprehtë politik midis qeverisë antidemoktratike të Kryeministrit Gruevski dhe masës së popullit, sllavë dhe shqiptarë, të pakënaqur me këtë qeverisje. Duke evokuar ngjarjet e vitit 2001, “si konflikt midis sllavëve dhe shqiptarëve”, Lavrovi del në rolin e luftënxitësit për kthimin e konfliktit politik aktual, në konflkit ndëretnik, që do të thotë hedhje në erë e gjithëçkaje pozitive që është arritur deri më sot në proçesin e paqes e të stabilitetit, jo vetëm në Maqedoni, por në gjithë Ballkanin Perëndimor dhe më gjerë.
Hipokrizia duket sheshit, kur ai kërkon me forcë zbatimin e Marrëveshjes së Minsk-ut, ndërkohë që hesht për moszbatimin e Marrëveshjes së Ohrit, gjë që përbën shkakun kryesor të pakënaqësisë në rradhët e shqiptarëve, që u shtohet vargut të pakënaqësive të tjera të tyre me regjimin e Gruevskit.
Çfarë të quhet tjetër, veç hipokrizi kërkesa e tij për federalizimin e Ukrainës, ndërkohë që dënon ashpër çdo përpjekje për një proçes të ngjashëm në Maqedoni? Dhe më tej, çfarë të quhet tjetër, veç hipokrizi dhe cinizëm i hapur etiketimi i shqiptarëve si ekstremistë dhe terroristë, ndërkohë që separatistët në Ukrainën lindore i cilëson si luftëtarë të lirisë dhe të demokracisë. Lavrovi akuzon Tiranën për parulla të “Shqipërisë së Madhe”, por harron t’i japë një emër vendit të tij, të cilit, duket, nuk i mjaftojnë 17 milionë km² dhe anekson Krimenë, me sipërfaqe, afërsisht, sa të Shqipërisë londineze, duke u justifikuar me “argumente” historike, fetare etj. Jo vetëm kaq, por është po ky Lavrov dhe shefi i tij, Presidenti Putin, që kanë shpallur pronësinë e Rusisë ndaj gjithë “botës ruse”, pavarësisht se ku ndodhet ajo, brenda apo jashtë kufijve.
Është e drejta e Ministrit Lavrov dhe e shefit të tij, V. Putin që të formulojnë qëndrimet e shtetit të tyre, në varësi të interesave politike dhe gjeostrategjike, por jo të na japin leksione morali e ndershmërie për çështje që ata vetë i shkelin me të dyja këmbët. Mbrojtja që sot Moska i ofron Gruevskit nuk është gjë tjetër, veç vazhdim i mbrojtjes së mëparshme që ajo u ka bërë homologëve të tij në Beograd e gjetkë, fati i të cilëve, tashmë, dihet.
Dëshmi tjetër e aktivizimit, jo të zakonshëm, të Moskës, në çështjet ballkanike ishte vizita e Lavrovit më 15 Maj 2015 në Beograd dhe mesazhet që ai dha atje.
Në takim më homologun e tij serb, Ivica Daciq, Lavrovi u shpreh se “Jemi shumë të shqetësuar me çfarë po ndodh në Kosovë” dhe ndikimin e shtetit islamik që, sipas tij, po tregohet shumë aktiv në këtë rajon.
Ndërkohë, në takimin me Presidnetin serb Nikoliç, kryediplomati rus deklaroi se tre çështjet më problematike në Ballkan janë: Kosova, Bosnje-Hercegovina dhe Maqedonia.
Në intervistën e tij, dhënë gazetës serbe “Politika”, po më 15 Maj 2015, Lavrovi e justifikoi pavarësine e Krimesë dhe aneksimin e saj nga Rusia, me ligjin ndërkombëtar që, sipas tij, e ka fiksuar të drejtën e popullit për vetëvendosje në nenin 1 të statutit të OKB-së, në nenin 1 të Paktit Ndërkombëtar mbi të Drejtat Civile dhe Politike, në nenin 1 të Paktit Ndërkombëtar mbi të Drejtat Ekonomike, Sociale dhe Kulturore, gjë që që u legjitimua edhe në referendumin për shpalljen e pavarësisë nga Ukraina dhe bashkimin me Rusinë.
Hipokrizia e Lavrovit qëndron në atë që, duke hiperbolizuar rolin e shqiptarëve të Kosovës në krah të shtetit islamik, ai harron të tregojë gishtin edhe nga vendi i tij, Rusia, nga ku nisen shumë herë më tepër luftëtarë që mbushin radhët e ushtrisë së shtetit islamik.
Akoma më kompromentues është qëndrimi hipokrit i Lavrovit, kur heq paralele midis rastit të Krimesë dhe atij të Kosovës. Me siguri, atij duhet t’i kujtohet që kur u shpall pavarësia e Kosovës (duke qenë edhe atëherë në të njëjtin post si Ministër i Jashtëm i Rusisë) ai, i është referuar me këmbëngulje një parimi tjetër, jo vetëvendosjes, por tërësisë territorial, duke ofruar, për lehtësi, edhe nenet e dokumenteve ndërkombëtare, ku ishte sanksionuar ky parim. Qëndrimi I përfaqësuesit zyrtar rus në Gjykatën Ndërkombëtare të Drejtësisë, në vitet 2009-2010 ishtë kategorik kundër pavarësisë së Kosovës, në emër të tërësisë territoriale të shtetit serb, të sovranitetit shtetëror dhe mosndryshimit të kufijve, por atëherë bëhej fjalë për shqiptarët e Kosovës, një popull që, sipas Moskës, duhet të shtypet e të izolohet në “enklavën e tij etnokriminale”, për të mos infektuar botën përreth me bacilin shqiptar të arkaizmit e primitivizmit. Ndërsa, në rastin e Krimesë, sipas Kremlinit, duhet të zbatohet parimi i vetëvendosjes, sepse ajo banohet, jo nga qytetarë të dorës së dytë, siç konsiderohen shqiptarët, por nga rusët etnikë, që i përkasin një civilizimi të veçantë, me mision të paracaktuar nga Providenca – “botës ruse”.
Hipokrizia shkon edhe më tej, kur për Krimenë, Moska nuk e quan fare të nevojshme që të pyesë Ukrainën, pjesë e së cilës ajo ishte, fakt ky i njohur zyrtarisht edhe nga Rusia në disa dokumente dypalëshe dhe ndërkombëtare, si në Memorandumin e Budapestit (1994), Marrëveshjen e Bashkësisë së Shteteve të Pavarura, në Traktatin e Miqësisë dhe Bashkëpunimit midis Rusisë dhe Ukrainës, etj. Ndërsa për Kosovën, pavarësisht faktit se është njohur nga 110 shtete, sipas Moskës, përsëri, për të duhet të vendosë Serbia dhe, siç u shpreh Ministri Lavrov në vizitën e tij në Beograd, çfarë është e pranueshme për kryeqytetin serb, do të jetë e tillë edhe për Moskën.
Hipokrizia dhe cinizmi i shfrenuar i Moskës lidhet me kthimin e saj në arenën Ndërkombëtare si fuqi e madhe dhe riaktivizimin, si një fuqi e tillë, në rajonin e Ballkanit, të cilin historikisht e ka konsideruar dhe vazhdon ta konsiderojë si zonë të interesave të saj. Për realizimin e këtyrë interesave, Moska nuk kursen asnjë mjet, duke kombinuar metodat tradicionale të politikës e diplomacisë me të rejat që i mundëson globalizmi dhe shoqëria e informacionit, duke mbështetur dhe sponsorizuar forca dhe faktorë rajonalë prorusë, si Tomislav Nikoliçin, Nikolla Gruevskin, Milorad Dodik-un, etj.
Duke ju përgjigjur pyetjes së një senatori në Kuvendin Federal, lidhur me masat e Ministrisë së Jashtme ruse për t’ju kundërvënë, siç u shpreh ai, luftës së Perëndimit “për sundim botëror”, Lavrovi deklaroi se për këtë nevojiten, “jo vetëm metoda të diplomacisë klasike, por edhe ato të shërbimeve sekrete, të operacioneve informative speciale…”, duke e siguruar senatorin në fjalë se këtyre faktorëve u kushtohet vëmendje e mjaftueshme.
Nisur nga deklaratat e numrit 1 të diplomacisë ruse, bërë në një institucion të tillë përfaqësues si Kuvendi Federal i Rusisë, si shprehje e dëshirës së Moskës për një rikthim të fuqishëm në Ballkan dhe të mbrojtjes me çdo kusht të interesave të saj në këtë rajon, kuptohet, në dëm të interesave të popujve të gadishullit tonë, në radhë të parë, në dëm të shqiptarëve, Ministria jonë e Punëve të Jashtme, pse jo edhe Ministria e Punëve të Jashtme të Kosovës, mbase, duhet të dalin me deklarata të veçanta zyrtare, duke hedhur poshtë si të pathemelta akuzat e Ministrit Lavrov, në drejtim të të dy shteteve tona dhe kombit shqiptar, në përgjithësi. Ministri i Punëve te Jashtme të Bullgarisë, Daniel Mitov, e bëri menjëherë këtë veprim, pavarësisht se emri i vendit të tij u përmend vetëm një here, gjatë fjalimit te Lavrovit në Kuvendin Federal. Mitov e cilësoi deklaratën e Lavrovit për ndarjen e Maqedonisë midis Bullgarisë dhe Shqipërisë si ekstremisht të papërgjegjshme.
Gjithashtu, do të ishte mirë që shërbimet tona inteligjente, në bashkëpunim edhe me shërbimet partnere, të bëjnë objekt të punës së tyre studimin, mundësisht, zbulimin e metodave dhe mjeteve që po përdor politika dhe diplomacia ruse me riaktivizimin e saj në Ballkan dhe ndikimin e tyre konkret në vende të veçanta.
Për shkak të rrezikshmërisë që paraqet riaktivizimi i fuqisë ruse në Ballkan ndaj interesave tona kombëtare dhe shtetërore, si dhe akuzave të rënda që bëhen nga Moska kundër Tiranës dhe Prishtinës zyrtare, por edhe kundër të gjithë shqiptarëve, ndoshta, është momenti që kjo çështje të trajtohet edhe në Këshillin e Sigurisë Kombëtare.
Nga ana tjetër, riaktivizimi rus në këtë rajon, mbase, duhet ta nxisë diplomacinë Shqiptare që t’i diskutojë këto probleme me partnerët tanë strategjikë në Washington e në Bruksel dhe, pse jo, të iniciojë një diskutim të kësaj problematike, në kuadër të NATO-s.
Mësimi kryesor që del nga zhvillimet e fundit në Ballkan dhe qëndrimet ruse rreth tyre është se, ashtu si në Lindje të Europës (rasti i Ukrainës), as në Ballkan, pavarësisht arritjeve pozitive, nuk mund të merret si e mirëqenë vendosja e paqes dhe e stabilitetit. Ndikimi i faktorit rus, me anë të presioneve politike, korruptimit të përfaqësuesve të elitave pushtetore, ofrimit të “favoreve ekonomike”, nuk kalon pa lënë gjurmët e veta në proçeset integruese euro-atlantike, duke i frenuar ato, apo edhe duke i vënë në pikëpyetje në vende të tilla të Ballkanit Perëndimor, si Maqedonia dhe Serbia.
Veç kësaj, në dritën e këtyre ngjarjeve, bëhet akoma më e qartë se, pa praninë dhe kontributin amerikan, paqja dhe stabiliteti në rajonin tonë mbeten thjeshtë iluzore.

Prishtinë, më 21 Maj 2015